F I L s t r E - B i L j M A l\ A s 1 r 1~ ~~ A LA !~ I

2 KASl lvl 2007

$. TEOMAN DURALi

~iir

'

,,.

AYRIBASIM

. . . '

*

$. Teoman Dlual1

POETRY

ABSTllACT

Together with her astounding sibling music, poetry is t11e mysterious mani­fes[ation of the htiman heart, which, in turn, frorn tin1c in11nemorial, is con­sidered the seat of man's feeling capacity. From the earliest days of his earthly existence onward, it is assumed, man has been endowed with tvvo ex­traordinary capacities he does not share with any other living being, namely music and pocLry. Both arc believed to be producLc; of inspiration. ''The noti­on of inspiration originally meant a divine i11fluence directly exerted upon the mind of an individu.al. By extension, this concept is also applied to the works of individuals thllS influenced, and has acqt1ired an resthetic use ac­cording to which artists are said to be inspired to produce such things as works of arts or literatl1re by some divinity, whether God or a Muse."l Can 1nus ical and also poetic inspiration be secularly evaluated? Certainly not by Plato and the ones sha1ing his spirit11al point of view. According to his un­dersta11ding poetry is a gift that allows us to share the forms. ''A concern wi th truth and reality co1nbined witt1 practical concerns led lo tl1e Aristoteli­an conception of dramatic poetry as n1imetic and, in the case of tragedy, ca­thartic. I11 modern times, a religious concern has led to conceptions of poetry as a source of revelation.

These conceptio11s are 11ot unre lated to differing views of la11guage, tl1e relation of poetry to literal meaning and metaphor and the type of study

Bu c;alt~man1n ozeti, sayg1deger hocam Sina Kabaaga9 begefendinin haL1ras1na, Proresor Or Say1n Cig­dem Durii~ken han1mefendin in yonetiminde Istanbul Oniversitesi Latin dili-edebiyat1 kiirsiini.in her yd tertipledigi anma toplanl1 dizilerinin 28 nisan 2007 larihli oturumunda sunulmu~tur.

1 "1'he Muses were a nu1nber of sister goddesses in Greek .. . mythology such as Calliope, the Muse of epic t

.. poe ry ...

K11tadg11bilig Felse_fe-Bili111 Ara~t1r111alar1 Dergisi. Say1 12. £kin1 2007. s. 87-107

•

88 S. Teo111n11 D11ra/1

appropriate to th is subject. They are also reflected in different conceptions of l.he elernents of Lragedy .. . Aristotle (384 - 322), for cxan1ple, held tragedy to be an imitation of actio11s by humans superior to us, where the actions had to be serious; where the plot had to include a beginning, a n1iddle, and an end; develop within a single day; involve a reversal of positions and the catastrophic fall of a st1perior human due to an error in judgmcnt; and involve recognition of the error by this human at tl1e end, when lhe fall is irreversible. These features, however, \Vere not crucial in Shakespearean theater, where the emphasis was on character developn1ent. Nor \!Vere they crucial in French neo-classical lTagcdy, where tragcd)' was understood as the ir11itatio11 of serious acti()n that had to preserve the three un ities: of time, place, and action. "2

In the treatise belovv an attempt is made to answer the following questions: What is poetry, whence and ho"v dt)es it arise in the hlt111<111, what is its se­rnantic sitL1ation and condition with regard lo philosOJ)by- science reigned by reason, how close is it related to mt1sic, who arc the actors that drive it to tl1e t()p of all hu1nan cndeavc)urs, can any rhyn1ing expression be cons idered as poetry, is it possible to differentiate good poetry from bad, and \J;1ho is there lo do that according to which criteria, what are the various kinds of poetr)1?

•

Key words: 1-Iuman, God, Muse, inspiration, pl1etry, poem, mL1sic, drama, tragedy, comedy, rhyme, measltre, semantics, t1·t1th , reality, philosc)phy­science, reason, heart.

OZET Bu 9al1$mada ~u son1lara yan1l aranmaktad1r: Siir ncdir? insan 'da ne zaman ve nas1l varl1ga gclir? Al<ltn i11~a cttigi fe1sefe-bilime oranla ~ iiri 11 se1nantik dt1rumu ve yap1s1 ncdir? Siirin mlizikle yak1n ili$kisi nas1ld1r? Hangi degi~­ke11ler dilc ili~kin bir deyi~i ~iir yapar? lyi ~iiri koti.i $iirden ay1racak ktstasla­ra sahip miyiz? $i i1i n ti.irleri ve bu ti.irleri belirleyecek olc;"i.itlcr nelerdir? Bii­tiin bu sorular !\ristoteles'in (384-322) konuyla ilgili yaJ<la~1m1ndan ba~laya­rak ele al1n1n1 ~; $iirin farkl1 dillerle ili$kisi, ~iirsel deyi~in di lle alal<as1, me­caz'1n ~i i rdek i yeri ve ()ncn1i gib·i pek c;:ok konu hern Turi< he111 de yabanc1 ~i­irler e~ l iginde incclenmeye c;:a l1 ~1ln11~t1r.

Anahtar kelimcler: insan, be$er, l<i~i, d()ga, (ie11iz, Tanr1 , ilha1n, $i ir, ~iiriyet, mus1kl/111Uzik, vez1n, katiye, olc;:li, drama, tragedya, ak11, gonul, di\, irade, dti~iince, dt1ygu, ahlak, iyilik, giizellik.

2 A. Pablo Iannone-. "Dicfionr11y of World Philosophj', 20. 23. syflr; Routledge, Londra, 200 I.

89

( I) insan iki katl1 bir yap1y1 and1nr_ Zemin, dirim-be~er; usti.indckiysc, nevi­$ahs1na miinhas1r salt insan l<at1d1r. Varolma bak1m1ndan ikisi birbirlcrine zo­runlulukla bag1ml1 olmakla birlikte, gerek yap1 malzcrnelc1i gercksc in~aa hiiner­leri itibariylc birbirlcrinden bag1rns1zd1rlar. Bunun en bclirgin c~siz kan1t1 sanat lup onun kat1ks1z iradesini ~ iir ile mfisikidc bt1luyoruz.

Ki~in in yurdu, yuvas1 dildir. Filvak1 ki~inin asl1 insanl ctkinligi duygtllanma ile dii~iinme, dil arac1!1g1yla d1~a vurulur. Bunlar haddizat1nda iy ic;cdirlcr. Onlan birbirlcrir1den ilk ay1ran, fclsefe-bilim olmu~tt1r. Dogal duygu-di.i~i.inme birlikte­'igin i bozaral< dii~iinmcyi tecrit etmi~tir. Bunu dii~iinmenin kurallar1n1n tesb1ti ile tertibi dc1nck ola.n mantil< 9cr9evesinde A1istote/es (384 - 322) yapm1~t1r. 0, dti~11nrne husustn1da bcccrdigini, duygu1ar1n tanzlminde de ba~arrnr~t1r. Dti~iin­menin mant11<ca tanzlrni, bi9i1nsell e~tiri1mi~ dii~iinmeyi; duygulanman1n dil bag­lam1nda sa11atca iradcsiyse ~iiri ortaya koyar. Ba~ka bir anlat1rnla, dL'1~unmenin

teorisi yap1larak bic;imsel di.i~iinme fikri , yanl mant1k ortaya kont1lmu~tur. Duygu­lanman1n 'gtizelligi- hcdcflcyen-dilce-iradesi' teorisi de A11stotclcsin kt1 lland1gi deyim le soylersek, poct1kad1r.3 Goriildugu gibi, her iki teorik yap1n1n banisi ve miman, fclscfe-bilimin kurucusu olan Aristotc/cstir.

(2) $i ir, kan kardc~i mGs1k1 gi bi, duygulanmantn en tistiin sail iradesidir. fki­si de seslcri itadc arac1 olarak kullan1r. Gerck mGslkldc gercksc $iirdc kt1llan1lan scsler, tabIT- irtical1 degil. insa111n se9me ediminin verisidirlcr. Miisikide oldugu iizre, ~ iirdc de scslcr gtizcllik k1stas1 esas al1nmak surctiyle tercih olunur. Burada gilzcllik k1stas1 cvvclcmlrde kulaga ho~ gclmc bab1ndand1r. Musikidc ag1zdan ~·kan di! scsleri yan1nda <;alg1 dcdi~miz musikl alctlerinin urettigi scda da soz konusudur. $iir, yaln1zca dillc1in kendilerine mahsGs ses birimlcrindcn, yani soz­lcrden olu~ Ltr. imdi mus11<1nin tersine ~iirin, anla§tl1rl1g1, kendini irade eLtigi dilin soz dagar1yla s1n1rlid1r. Ne var l<i, mfis1lc1 gibi, ~ iir de ahenl< ile olc;U - vcz1n ile kafiyc- csaslar111a dayar1d1g111dan, onun da, dilce anla$1lmasa bile, dillcriistii duyguland1r1c1 hassas1 bulunur.

(3) Ahlak1n esas1 iyilik gibi, sanat1n omurgas1 gtizelligin de insand1$1 dunya­da and1ran1 yoktur. Bu bak1mdan 'giizel ', insand1~1 olaylar dunyas1nda bir ~eyin, ~i~inin zihnine yans1mas1 yaht1t orada yank1lanmas1 imkans1z olup tersine i9in1iz-. de kurdugumuzun d1~avun1mudt1r. Ic;imizde gc9cnin insandt$1 dtinyadc1ki nesnele-re yans1t1l1p yak1~t1n lmas1d1r.

iyilil< gibi, insan1n i<;indc uyanan giizellik duygusunun dlizcnlcyicisi nedir? Gtizellik duygu ifadcsinin teorisini yapan Anstotcles uyar1nca olc;ti ile ol9iiltiluk­liir. Duygular karga~as1n1 ak1 l, 6lc;uyle di.izene sokar. Butun insan ctkinliklerinde r)ldugu iizrc, sanatta, bu arada mfis1k1 ile ~iirde duzen, ~u durumda, b~ ko~eyi ; gal cder. Di.izcnlcme anlam in~aas1n1 miimki.in k1lar. Bu baglamda sanal ve n1-ha)'Ct ~iir ilc fclscfc-bilim ortak kokten bitcrlcr: Ak i I. Ne \1ar ki , fclscfc-bilim,

.J • Poctika' 1stilah1, Ar1:s·totc/cs'in bn~ cscrlerinden "Poelikn"dan geln1ckt.cdir. 8 11 kitap, Ar1:r;tolc:lcs' in M .0. 335tc Atinada kurdl1gu, /Jfl5tur1' un Akade1nyas1nda11 sonra, ikinci yi.iksckogretim mcrkezi l ul<eion yil­lan ilc bu ~chri tcrkclligi M.0. 323 aras1nda kalcmc al 1 n1n1~t1r. Ana konusu 'duygunun-gilzelligi­hedeOeycn- iffidesi ' nc ili~kin leori geli~tirme ilc tragcdyn sorunun a~1klanmas1d1r. Escrin asli iki k1s1m­dan meydan getirilmi~t ir. Guldiiri.i (komedya) ile cambik $iirin ele altnd1g1 ikinci kitap kaybolmu~tur. Eide kalan birincideysc, tragcdya incclcnip onun ozelliklcri go1 oniine scrilerck tarifi yapilmaktad1r.

•

•

90 S. Teornan D11rn/1

omiir boyu ak1l hanesindc ikamet cderl<cn musll<1 ilc $iir ozge bir YllVaya ta~ 1n1r­

lar: Gon ul. Felsefe-bilim ile sanat1n ba$1n1 9el<en, 'k1v1 lc1n1 'a benzetebi1ecegimiz bir du­

YU$tur. Kiv1lc1ma benzettigi1niz dtiyt1~a 'sezgi' di)1oruz. Felsefe-bil imde sezgi verisi ortaya 91kan aksiyorndt1r, ilkedir, bulu$, l<e$if yah ut icatt1r. Sanatta, oncelik­le de $iir ile m-C1slklde sezgi, ilhan1 bi9iminde tezahilr eder.

Aksiyo!11lln, i1keler ile bt1]U$Ull dayanag1, oncusu yahut onculu ya yok ya da muphemdir. Kendileri11e dayanak saglayamad1g1rn1z aksiyom ile ilkedcn akl1n bi9imle)1ici baglarn inda tiiret1nelerde bulunara.k ve insand1$1 o1aylar dtinyas111da az yaht1t <;ok be11zerlerini gosterel< bilgi liretiriz. ilkeden itibaren akl1n bi9imleyicili­gi11in, demekki n1ant1g1n bt1yr1.1gt1nda bilgi iiretrne gayesine yonelik ad1m ad1m, basamak basa1nak yol alan i$le1n dizi leri gidimli du~unrnedir. Her bir oncel<i ba­samal< bir sonrakinc 911<1$ nol<tas1, hareket ze·mir1i olurken; so11raki oncekine man­t1kca-deneyce dogrlilanma-yanl1$Ianma imkan1n1 tem1n eder. Siir ile mus1kl ve -1nimarl1l< l1ari9- oteki sa11atlar dogrulanma-yan l1$lanma sontn11nu ya$amazlar. Onlarda begenme- begenilrne meselesi one 91kar. Haddizat1nda begen1ne­begenilme k1stas1na ziyadesiyle bagl1 bulunan $iir ile muslkldir . Bunlar1n d1$1nda­kilerin, ozellikle de mimarl1g111, l<ullan1m dcgerleri de btLlunur. Bundan dolay1 $iir ile 1nuslk1yi salt sana.t $eklinde deyimle11di1iyoruz.

Fe1sefe-bilimin ma11t1k-deney de11eti1nli ad1rn ad1n1 ak1lyii1iitrneli gidiml i du­$UDU$Une k<:lr$1l1k !? iir, 'bend1$1 mercilerin der1etin1inde11 bag1ms1z 'patlamal1' seyir izler. Mant1l<- deney de11etin1inden bag11ns1z 'patlamal1' $eklinde niteledigimiz, 'ben'in duygt1 halleridir. 811 duygu hallerinin giizell ik kayg1s1n1 ta$1r sesli d1$aVt1-rt1mu, ya mi.izik ya da $iir kisvesine bt1ri.ir1iir.

( 4) Sanat ve bt1 meyanda ~iir, 'ben 'e bag11 bir olt1~umdur. Felse·fe-bilim, on­celil<le de ont1n felsefe yakas1 <la.hi 'ben ' den ortaya 91ka11 bir sis tern yap1s1d1r. Ancak, si..1reklice ' senler'in at1la1nagiicu.ne hitab etn1e derdindedir. Bu baglamda felscfc-bilim, ozneleraras1 an la~ma gayesine kilitlenmi$ken, rn'li zil< gibi, ~iir de oznel kal ir. ' Ben-Qznesi 'ne 'sen--Oznesi' l<at1ld1g1 o l9ude anlarr1a-duygulann1a­birligi saglanabili r. Felsefe-bilimde ben - bendI$I ay1r1m1 se9iktir. Anlatan, 'ben-­oznesi ' ; anlat1lan, 'ser1-oznesi'; anlanan, 'ben - se11-·ozneleri-(i1~1 ' nesnedir. 'Ben' ile 'se11' oznclcri ~1n l amagt.1c·i.i potas1nda eriyip imtizac etmeleri, dt1ygulan­ma-di.i~ii11me birligi11in par9::Llanmas1 ve bir veri o1an 'dti$iince'nin, ' duygt1 'dan tecri'diyle mi.imku11dur. Duygu, ozneldir. Haddizat1nc.ia h<:1ki'kat1n 'be11-oznelligjm'deki izdii$iirnuc.1iir. Buna l<ar~1lil<, mant1kca a11nd1r1l1p c.icnetle11en di.i­~unce, 'ben - sen-oz11ellikleri-d1 ~1 'ndaki gerc;elclige ili~ki11dir. l-Iakk1ndii kont1~u­lan 'ben - sen-6zne1eri- d1$1- ger9ek1il<' usti.inde 'ben - sen-oz_neleri' zorL1nlL1luk:la 'c1nla1na-bir1igi' saglar. Isbat veiya tantt1ama demekki mant1k veya Jnatcinatil< ile deney- yollu bt1 ' anlama-··ortakl1g1'na 'oz11eleraras1- ncsnel- birlik' diyoruz. !Vf tizik ile ~iirde zorunlti 'ozncleraras1-nesr1el- birlil<' olu$t1Jrl1lamaz. G1derek, nesnesi bltiunmayan miizil< ile ~iirde ' nesne bilgisi' elde etrne gayes1 giidi.ilmez. Esas olan, 'd1~1mda cereyan eden'den ziyade 'd11yg·ula.n1$1m'd1r. 'D1$1mda cere­yan eden', 'ara.9', 'arac1', 'ate~leyici'dir. $iir - ve m11s11<1- du11yan1n tas\1l'ri, 1-iele e:1<;1lclan1$1 hi9 degi l; 'dil11yarn'1n dile ge11$i, dille d1$avuruml1dur. D1$a vurdugu111 di le getirilmi$ 'duygular11n 'a 'dt1ygula11n 'la l<at1ld1g1n, kat1labildigin ol9tide 'bir-

•

Siir • 91

lc$iyor-butiinle$iyoruz'; bu dt1n1ma, tasavvuf deyi$iyle, 'l1emhal oluyon1z' da denilebilir. Belli bir nesne tize1inde 'ben - sen-6zneleri 'nin anlamagi.icti potas1n­da imtizac etrnclerinde ba$vurulan 9e$itten ne l<tstas ne de zoru11lult1k 'hemhal olma'da soz kont1sudur. Bahsettigimiz tiirden bir ' birle$me-bi1ttinle$1ne' ve 11iha­yet 'hemhal olma', ~iire, mtizige, lasavvufa mahsus bir duygu durumu olup di lie anlat:J lip ay1kla11amaz; kat1$1ks1zca salt ya$a111r. "Renk I er ile zcvl<ler iisti.ine tartI$1lmaz'' beglik deyi$, bir yere degi11 dogru. He1CJk/eito.<;'a gore "herkesin Lo­gosu i~itecel< kL1lag1 yol<"; yal1ut Ludwig va11 Beed1oven'i11 bildirdigi tizre, ' 'ki.i­ttikler, besteledigi111i elbct anlamayazlar. ,, Logosa, Ttirkcesiyle soylersel<, Mane­viyata kulak verebilenler, ayn1 ocag1n evlad1d1r. Bt1nu 'be$ertistti-halis-insanlar' can1ias1 $Cklinde anlamal< gerel<. 0 haldc he111 yapan, hem a111ayan tarz1nda deger­lendirebilecegi111iz sanatc1, oncel ikle de n1fislk1$inas/muzikci ile $air, ortalama be$erden farkl1 ve listtin olmas1 itibariyle 'be$erustii-halis-insan' makf1-lesindendir. Ortala111a zeka sahibi her ran1, fclsefe-bilim yap1s1n1n bilirnler kana~ d1nda, helc fen ile onu11 uzant1s1 miihen·disliktc i9 gorebilir. Gelgelclim, ayn1 husus, sanatlar, ozellikl e de $iir ile mus11<1de gcc;erli degil. Sairlik, evvclem1rde dogu~tan getird igimiz bir isti<lat meselesidir. Bununla ilgili o1aral( genleri fazlaca kurcala111al<, akl1 ba$1nda ele$tire1 ozel ligi olan l<i$iyi olsa olsa g·Lildurur. Gtinli­mliztin positivcilik dininde cinin ad1 gen olmt1$tur. Ruh 9agirma otl1rtlm 1artnda davete icabet cden genlcrdir. Anl1 $anl1 bilimciler, ad1m ba$l bun lardan medet umarak onlerinc geleni a<;1k1arlar, dal1a dogrus11 ay1l<lad1klar1n1 san1rlar. Su ci.ir11-leden qln1ak i.izre, Hamamizade !sm§jf Dede Efend1~nin de bestcci lik geni bir kerc yal<ala11rnayagorstin; onu al 1r, anne ral11n indel<i cenine a~1larsan1z, buyu1unuz, size yeni bir ve hatta bir9ok Ismail Dede Efend11 Tabli, $airlik yahut n1usikl~i11as­l1k i9in dogu~tan kabiliyctli olmak yetmez. Bu, olsa ()}sa zontnlu sebeptir. Lakin ycterli dcgildir. Toplum c>rta1111n1n vc l1atta doga 9evresini11 de $air olmadaki yeri ve etkisi nice vurgulansa azd1 r.

(5) Haddizatinda ~iir ile 111us1k1 i11sanl1kla yai?1t ol1nal1. En eski devirlerden beri her toplllm ister adl1, ister ads1.z olsun, bagr1nda ~iir ile nagme bar1nd11m1~t1r.

Ancal<, medeniyct satbas1111 idrak eden kimi ktiltilrlerdc, duygt1 ile du~iince bak1-m1ndan 9ocuksu, kurgt1 ve dile getiri li~ itibariyle de 9oct1kca ()]an, kamtiya malolmu~ basit ~iir (ko~uk) ile nagn1e (y1r) gelenegine ko~ut .tistiin dt1yarl1l1g1n, boltiJ( por<;>til< dal1I olsa, ozgCtn du~i.i11cenin ve bir incelmi~ zevl<in 111ahsulti 11az1m edebiyatl ile mus1kl belirmi~lerdir. ilki halk ~ iiri ile ~ark1l at1 diye tan1n1rl<en; il<in­cisi, bizde Diva11 ~ iiri ve d1~11n1zdaki bii)rl.ik edebiyatlarda Klasik ~i ir ile mtizik tarz1nda an1 lacal<t1r. Asl111da l1alk ~i ir i (ko~uk) ile ~arl<1lar1 birarada (turkii) icra olunur. Kad1n1 devirlerde bunlclr, ads1zd1 : Efsane, destan, mcnk1be, mani gibi . Zamar1Ja, ozar1, a.;;1k., saz ~;a iri <;e~idinden yap1c1s1, n1i.iclli fi belli ~iir--$ark1 gclcne­gi ortaya c;1km1~t1r . Mucllifi 11ep belli olan l\:lasik sanattaysa~ halk yaht1t ava111 gcleneginin tersine, ~i ir ile $ark1 genellikle i9 ic,:e ve birarada degi1dir. Bunlar hem yap1ca ayr1 hem de mtiellifleri farl<l1d1r. Nitel<i1n haJl< ~iiri-~arl<1s111da ozan, hen1 ~air hem de besteci anlamlar1n1 ta~1rken klasikte ikisi ayr1 rneslckleri11 1st1 lah1 o lmu~tur. Klasil< gelenekte ~iir, nagn1eden soy1J.tlanm1~ kal1nca, mf1slk1le~mc ihtiyac1n1 duy111u~tu r. i ~te 9ii1iyeti halz 9iir (Y ~Fr lyriqt1e), m11s11<1 vasf1 ag1r l1asand1r. Boyle c) lan, l<afiye ile vezln gibi, mtizik deger1erini slnesinde ta~1r.

92 S. Teor11a11 D11ralt

$iiriyct, dii$Lincc taraf1 bayag1 silik, dt1yu$-duygu yan1 ziyadcsiyle l<uvvetli; ayr1-ca nagineliligi (Fr melodicite), vurgLlSU, t1n1s1, ahengi iyice ten1aytiz etmi~ ~iirde kendini gosterir. i~te ~iiriyetin ~ahane ornekle1inden birini Klasik $ii1imizin doru­gt111u te~l<11 eden }/af1ya Kemaf1n ''VUSLA T''1 olu~lurmaktad1r. Bu, ayn1 zaman­da dilimizin, kiy11na t1gramadan 6ncesi11dcl<i efsunlay1c1 gtizcl ligini gozler 011tine sern1ektedir.

Bir t1ykt1yu cananla bcraber uyuyan Iar, 6mrC1n butt.in 1kbalini vuslatta duyanlar, Bir hazz1 tl.ikenmez gece sann1al<la zaman1, Go1mezler ufuklarda, ~afak soktiigi-1 an1 ...

Gordi.ikleri ril'ya ezel1 bagyedir a~ka; 1-Ier mevsimi bir yaz ve esen rfizgar1 b~ka. Bulbi.i1den o eglencede feryad i~itilmcz; Giil solmay1; tTiehtab, azal1p git1Tieyi bil1nez ..

Gol<l<t1bbcsi her lahza, butiin gozlere mavl ... Zenginler o ccnnettc fakirlerle n1usavl; Sevdalar1 hulyal1 havuzlarda scrinler, Sonsuz gibi, bir fisl<1ye ahengi11i din !er.

Bir ruh, o derin bag9ede bir defa ya~arsa Boynu11da onu11 kolla11, koynunda o varsa, Dal1n1$Sa onun sa9la11n1n rayihasiyle, Sevmektel<i efsunu duyar her 11efesiyle.

Y1ld1zlar1, boydan boya dogrnt1~ gibi, varl1k Bir mt1 'cize halinde o gozlerdendir art1l<. Kanmaz, en UZllTI buseye, optilkce SllSUZdllf

Zira, susatan zevk, o dudaklardak1 tuzdur .

. lnsan ne yaratm1~sa yaratrn1~t1r o tuzdan ... Bir sir gibidir az<;ok ilah oldug11muzdan. Onlar ki, bu gi..iller tut11~an bag9ededirler. Bir giln ncreden hangi tesadufle gelirler?

A~k, onlan sevkettigi gunlerde, kadcrden R-Cizgar gibi bir $evk al1r, olduklar1 ycrden. Geldik1eri yol, omri1n i~1ktan yoludt1r o! ~

Alemde bir ak~a1n 11e semav1 ko~udur o!

Dort atl1 o gerd(1ne, gelirken dolu dizgin, Sevmi$ iki r(1h utku go1iirler daha cngin,

•

Siir

Simalar1 her lahza par1ldar bu zaferlc; Gok> her tarafmdan> donan1r me~ 'alcrle!

Bir ttykuyu cananla beraber uyuyanlar, Varl1kta blitiin zevki o cennettc dt1yanlar Dunyay1 unutm·u~ bt1lunurken o sularda, - Zalim saat ihma.1 edilcn vakti 9alar da-

Bir an uycu11rlarsa 1ez1z uykulardan,

•

Ba~tan ba~a, her yer kesilir kapkara, zindan ... Bir fiiciad1r boyle bir alemde uyanmak ... Gi.inden gi.ine, hicranla bunalm1~ gibi, yanmak ...

Ey tal ih ! O ltitnden de beterdir bu karan l1k; Ey a~k! 0 gonli ller sana maloldular art1k; Ey vuslat! 0 a~1klar1 efsunuma ramet! Ey tatl1 ve ulv1 gece! Y 11 larca deva1n et!

93

•

Klasil< ~iir gelenegine malik imparatorluk varisi milletlerin di li ai;:1k se9il<, i­yice belirlenmi~ ve 9i£rnenmelcrine asla goz yttmulmaz dilbilgisi kurall c1n; fi il , isim> zan1ir, edat ile s1fattan tc~ekiil etm i~ zengin soz haznesi; zevl<ce i.isti.in giize1-lik duyu~u a~1 l ar uslup c;e~itlilikleri ve ifiide giicl.iyle donanm1~t1r. Su c;e~it zar1f bir edcbi dil, yal1nkat bildiri~me arac1 olma yiiktimltiltigi.inden ote, ona b1hal<k1n vakrf olana duygti, du~unce ile an lama ziyafeti 9eker. Boyle bir dille nasi plenmi~ ki~i , hangi zihin sahas111da etkinlilc gosterirsc gostersin, bL1 tilr tal ihe 1nazhar ol­mam1~a oranla buyLik oncclige sahiptir.

(6) Bilim, doga vak1alar1n1n genellik1e matemati1c itadeli tasvlrini; tarihsc, yak1n yahut uzak gec;mi~in insan vakalar1n1 Sl1nn1alar1na kar~1l1k, ~iir, dunyan1n 'hayalhanem 'deki yans1s1n1 yahut yank1s1n1 dile getirir. ' I-layalgiici.im 'e yans1mas1 yahut yank1 1an1~1 nas1l olur? Btmu kestirmenin irnkan1 yok. Siir, an1n ya~anmas1 yahut anl1k bir 'duygu patlamas1' ~eklinde olabilecegi gibi, ge9mi~ bir ya~ant1n1n

'hayali1n' de tekrar dirili~i bi9i1ninde de tezahiir edebilir. Ne var ki , blitiin bu olay-1ar, yal1nkat ruh halleri o larak kalmay1p dilzcn ve orant1 l1esaplar1yla bezenerek i fade k.azan1rlar. Siiri psi1<olojik halden ay 1ran da budur zaten. Yol<sa, ~iir, sanat olmazd1 . ·

Hayalgilcili1iin i~leyerelc dile getirdigi d·uygular, birc;ol( degi~ik bit;imde glin I$1g1na 91kar: A$k; sava$ ile yigitlil< mek1beleti, dcstar1; ya~aman1n olagan ak1~1n­da olup bitenlerin anlat1l1 ~1 ( dra1n), gl.1ldi.iruc.:li ve gii1i.in9 taratlar1n 1n (komedya) yahut ii1nidin tiikendigi ac11<11 olagand1$1 vakala11n yans1t1 l1~1 (tragedya). Bttnlan bizlere say1p dokun11eyerek ~iir teorisini ortaya koyan Anstoteles'e gore, e11 esasl1 ~ iir tiirii t1·agedyad1r. Say1l1p dol<iimlenen ~iir tLirleri M.0. Altinc1 yi.izy1ldan itiba­ren, i1ki sahne- temsil sanat1 (tiyatro) olrnak iizre, Yunanda oteki edebiyal c;e~itle­rinin kaynag1 olmu$tt1r. Sahne- te1nsil sanat1nda, ya$anan1n, sahnede nagme e$1i­ginde ~iirle di le getirili~ine tanik oluyoruz. Ya~an1 lm1$l1g1n sahne denilen bir duzlemdc (Fr plate-for1ne) tekrarlantnasma dra1n adi. veri lrni ~tir. Bt1nu tarihce 9ok

•

94 S. Teonzan Durnlt

sonralar1 doga val<1alar1n111 l<apal1 mel<a11da (Fr laboratoire) yeniden l<t1rgt1lanaral< Lek:rarlanma i$lemjne bcnzetebiliriz. Birinde soz konusu olan insan ya~amas1yken obtiriindc doga olay1d1r. Ancak, birincin in kanna~1kl1g1 Ve oldugu gibi tckrarlan­mas1n1n i1nl<ans1zl1g1n1, tab'il ki, gozdcn irak tt1trnamal< l<ayd1yla. Zira ~iirdcn . kaynaklanan bi.itiin edcbiyat tiirleri ozneden kalkar, yine ozneye clogn1 yiiliir. Ister ozneyle, ister nesneyle ilgili bulunst1n $ii rin soz l<onusu c.tligi olay l1C!J val<a c;e~i­dindendir. Halbuki bilimin kendine ncsne k1ld1g1 olay, vak1a ci11sindcn olmal1d1r. Su da, madd'i terklpli varolan1n cercyan etme tarz1d1r. Hangj boyuta dek ay1r1~t1r1 l1rsa ay11·1~t1r1ls111, dikkate al1nan, gozlemlencn, varolan1n hep d1~ gorii­ntin1l'1dii r. Asl1nda mekanil<-elektronik doga yasalan 9cr9cvcsinde a<;1klanan doga vak1as rn1n ne i9i vard1r nc de dt$1 . 0, tel< l<atl1 katmanl1 varolan yaht1t olayd1r. 19 -d1~ ay1r11111n1n ilk gozc 9arpt1g1 varolan, canl1lar varl1k alcminde kcnclini gosterir. $1irin de ana 111alzemesi duygu, canl1lar varl1k aleminin bclli bir evrim basama­g1nda ortaya 91kar. Positiv tav1r sergileyen bilim teoricisi nice kar$1 91karsa 91ks1n, dt1ygu ta~1d1g1n1 farl<ettigimiz canl1lar1n yer a1d1g1 e\1rim a$amas1na gcli~mi~ de­mel(ten l<endimizi a.li1<oya.rn1yoruz. Tabll, 11ayva11daki dt1ygt1 tcmel seviyededir. Su 9e$it duygu, duyuya biti$i1<, t1nun dogr1tdan verisi t)ldugu gorl.intilsi1nu sun-111aktad1r. Duyuy1a gorunur baglant1s1 bulun111ayan ger9ek anlamda duyguyla ancak insanda kar$1la~abiliyoruz. Dtiyu verisinde11 bagims1z gcr9ek aJ1lamdaki dt1ygunt1n insandal<i en tistiin izhan ada let ile gtizellik dtl)'U~land1r. Adalet dt1yu­~unt1n, i-na11t1g1n i$le1nindcn gc9ip yine 011t1n gozetimin<lc dii$l.incc sistemi bi9i-1ni11de ortaya koyuln1as111dan r1ukuk, gtizellil< duyuf?unun di.i$lincele~ti 1i lmesinden

de estctik n1eydana 91km1~t1r. I-lukuk <la estctik de du~unceye dayanma ozelliklc­rini bilimle payla~makla birlikte, gayele1i itibariyle ondan ayr1l1rlar. Bilimin mak­sad1 dogan1n belli bir kcsiti hakk1nda bilgilenmek \ 'C edi11ilen bilgilerin sisten1li biitiinliigi.i11u s::1.glama1cken; hukt1k, adalet; estetikse, gtizel1ik duyLl$Unt1n diizenle-11i~i ilc sistc1nle~tirilmcsini ama9larlar. Siste1nle~tiriln1i~ yahut sistemle~tir1r1cyi ongoren her dti$tince etl<inligi ister islemez felsefenin gorev alan1ndand1r. Oyleyse sistcm olarak bili1n, hukuk ilc estetik, fclscfe ara$t1rrnalar1n1n ko11ular1 aras1nda ycr al1rlarken, 'bizatihi ~iir', gerek n1en~ei, gcrek yap1s1 gerekse gayesi bal(1m1ndan felsefenin kar~ 1konumur1dad1r (Y ~Fr antipode). Fclscfc, dtLygt1-di.i~un111c bi9i1ninde yiiruycn sureci al<amete ugr::1tarak du~i.in111eyi e,it1ygudan tccr1d eder, sonuc;ta dfi~ur1ccyi ortaya c;1kar1r, tiretir. l~una kar$1lil(, $iir dli$Lincc ustlinlugii elde etse de, duygudan kcndini ay1r1p tecnt ederek onunde sonu11da l)ilgile11111c kayg1s1n1 ta$1maz. Evvelce bclirttigimiz ilzre, $iirde de ak1l, dt1ygu ile dli~tinn1,;yi belirli bir nizam intizama sol<ma gayretindedir. Gelgeleli rn felsefede­l<inin tersinc, ~iirde si.irc91 akl1n deneLim tekeli11de bullmmaz. Bu ozellige ~iirsi ifadenin bi1imleri olan m1srada, beyitler aras1nda ve nihayet nazm1n tamam1nda tan1k olabiliriz. $air, istcdigi kadar felscn/metatizik ko11l11an yahut sorunlan ele al1yor olsun, dcgi!mi ki, ~iir yaz1yor )'ahul okuyor, o haide yapb~ telscfe degildir. Omekn1i? $cyh Ga11b Dl'van1ndan tv1DSEMMEN:

1. Ey dil ey dil niye btt 1iitbede pi.ir-gams1n sen Gerc;i virane isen genc-i mutalsa111s1n scn Sccdc-f'erma-yi mclek zat-1 m lil<cn·emsin sen

Siir

Bildigin gibi degil ci.im lcden akvemsin sen Ruhsun ncfha-i Cibr11 ile Lev'emsin scn ,. S1rr-1 Haks1n mcsel-i Is1- i Meryemsin sen

f-lO$Ca bak zal1na kim zlibde-i aJemsin Sen Merdi.im-i dlde-i ekvan olan ademsin sen

2. Merlcben ayn-1 miisemmadad1r esma sanma Merci'in Halik-i e~yadad1r e~ya sanma Gordiigun c111r-i n1l1l1akkaklar1 ruya sanma Ba~l<as1n l<cndini sf1retle heyCtla sanma Ke~i ile sabit olan 1na 'niyi da 'va sanma Hakk1na soylcncn cvsaf1 mi.idara sanma

Ho~ca bak zat1na kim zi.ibde-i alemsin sen Mcrdum-i didc-i ekvan olan ademsin sen

3. inleyip s1rr1n1 ra~ cyleme agyara sak1n Di.i~mc bilmczlik ilc varta-i inkara sak1n Degmesin al1lar1n kaki.il-i dildara sak1n Sonra Mansur gibi <;1krnan olttr dara sak1n Arz-1 acz etmeyesin yareden ol yare sak1n Buldt1gun cevhcr-i al11eri b'ic;are saktn

I-lo~ca bak zat1na kim zubde-i alemsin sen Mcrdum-i dlde-i ekvan olan ademsin SCI1

4. Sendedi r mal1zen-i esrar-1 mahabbct sendc Sendcdir ma'den-i cnvar-1 fiituvvet sende Gizli gizli dahi vard1r nice halet sende Ma 'rifct sende htiner sende hakikat sende Nazar etsen yer il gok duzah u ccnnet sende Ar~ u kiirsl i.i mclek scndedir elbet sende

HO$Ca bak zat1na kim zi.ibde-i a.lemsi11 sen Mcrdiim-i d'ide-i ekvan olan ademsin sen

5. I-Jayfd1r ~ah iken alemde geda olmayas1n Kcdcr-aludc-i i.immld i.i rica olmayas1n Vad'i-i ye 'se d'i.1~i.1p h19 u heba olmayas1n Yan1l1p rch-rev-i sal1ray1 bela olmayas1n Ade111e mullastl ol ta ki ci.1da olmayas1n Secdelcr eylc ki merdud-1 Huda olmayas1n

95

96

Ho~ca bak zat1na kim ziibde-i alemsin sen Merdi.im-i dlde-i ekvan olan ademsin sen4

$. Teo111an Duralr

$eyh Gallp'ten aktard1g1m1z insan111 alen1deki konun1u11u belirleyen tasavvu­fi $iir·i c;e$idinden eserler, 9og11 kere felsefe san1lm1$, felse-fenin merl<ez makam1 metafizil<le kar1$t1r1 lm1$trr.5 Felsefe gelenegi bult111111ayan yaht1t zayrf olar1 top­ltnn lar, yukar1da ornegini st1ndugumuz tiirden eserleri felsefe, mi.ielliflerini de filosof ilan ededt1rn1U$lard1r. Tekralamal< bal1as111a belirtelin1: Burada n1aksat, k.an1tlanabilir cinsten bir sav one si.iri.tp ontl temellendirmel< degil. ileri si.irulen bir iddiad1r. Sav1n tersine, iddian111 l<an1tlanma yahut temellendirilme derdi )'Ok:. A­mac;, $airin, insan1n yarat1lt$ gayesine, ale1nde i$ga1 ettigi mevkie duydt1gu hclyre­ti11 ve ta$1d1g1 ozellil<.lcrdcn dolay1 ona besledigi olagani.istti 11ayranl1g1n di le geti­ril111esidir. Bunu kudretli bir dil sanat1yla izhar etmektedir. Dilin gerek soz varl1g1 gcrel<se ciimle l<urulU$U itibariyle entes diyebilecegimiz raddede i$le11mi$ligi ile i.is ti.in ifade g'Licii, l<udreti l<lasil< $iir rnerhalesinin ba$ $art1d1r.

$iirde akl1se11m, tutarl1l1k ile a91kl1l< se9iklik de; nazm1n birimlerinden olan m1sralar yal1t1t beyitler aras1nda konu birligi ile insicam da aranmaz. Olsa da oll1r, olmasa da. i9te bt1 bagla1nda bir ornel< de Yu11us· E1111·e'den :

4 Ac;1kla111a: \. Gy goniiL ey gonul! Neden bu makan1da lizgi.insun? Geryi y1k1k, dokiik, viranesin a1na tds11nli bir dc­finesin. ivlcleklere sccde etn1ele1i buyurulan sayg1deger bi r varhks1n . Bildigin gibi degil, sen b'litUn var­J 1kl<lrdan daha Listi.insi.in . Ruhsun . c:ebra il ' in nefcsiy!e ikizsin . AJlah 1n s1rns1n. Mc1ycrn'in oglu lsftyla e~sin sen. Kendine ho~ca bak: sen dtinyan1n (izusiin . BUti.in yar..it1klann g6zbebegi insnns1n sen. 2 Oereceni ad larda sanma, adland1randad1r. !' erini C!,'ya aras1nda sanma, e~yiiy1 yaratan<lad1r. (16rdl'tgi.in gen;;ek i~ l eri ri.iya snn1na. Sen ba~kas1n; kendi ni bi9i1nden bic;i1ne giren heyCilan1n bir gor\inli$i.i san1nn. Ke$fecl ilcrck gcr\:ekligi ortnya <; tkan lan n1anay1 :is1I dava :>Mma. Senin i<;: in soy lcnen vas1!1ann sana yaran1nak i9i11 sC>ylendigini san111a . Kendinc ho;;ca bak; scn diinyan1n ozi.isi.in. 13uti.in yarat1k lann gozbe­begi o!an insansin sen. (licyula rnaddcnin her bi9irnc biiriinerek ortaya <;rk1p goriin1ncsi yctcnt?gidir. Zi ­hinde lasarlanan korkunc;; hayallere de hcyulii dcnir) 3. Aglay1p inleyerek SJ1T1n1 sak1n yabancilar:.i an lat1nu. Bilrnezlik ile inkar uQurumuna dii~1ne sak1n. Dik­kal el, 9ekti gin ah lar sevgi linin kaki.illerine degn1csin; sonr::l !Vtansur gibi daragac1na y1kars1n: 0 sevgi liye yaralanndan yak1n1naga kalkma sakin. l'3i9iire, buldugun incik:ri iyi sakla. Kendine hO$Ca b<tk: sen dun­yan1n ozi.isiin. Bi.iti.in yarariklar1n gozbebegi olan insans111 sen. 4. Sevgi s1rlann1n rnahzcni scndcdi r. Yigitlik nurlann1n rnadcni send..:dir, scndc. ()izli gizli daha nice hailer vard1r sende~ .Allah1 bilrnek sende, beceri scndc, hakikal scndc. Baksan ycri n, gi.)gttn . cehenncn1in, cennct.in sende oldugunu gori.irsiin .. l\r$ ile kiirsl. melek sendedir elbei sende. Kendine ho~ca bak: sen dunyan111 bzusi.in . Biiliin yarat1klar111 gozbebegi olan insnns1 11 sen. 5. Yaz1kt1r. dunyada sultanken yoksul bir di lenci oliuayas1n. Urnul ile yalva.111la tozuna bula$!TH'l.yas111. Keder vadisine du~i.ip hi<;: olup, yok 0!1nayas1n. Yan il1p bela <;:olunun yollanna dii~meycsin . Adein·e iyice yap1~ k i, ontm yolundan ayrdrnayns1 n; secdeler et, 1\llah geri 9evirrncsin seni . Kcndine ho:;;ca bak; sen di.inyanin oz(isi.in. Bi.iti\n yarat1klar1n gozbebegi olan insans1n sen.

5 Bun a dair bir ornek de Alman rn ist ik ~airi 1\ife1:>ter Eckhart' tan ( I 260- 1328):

Vaktin en onemlisi :;; imdik i zarnan Die wichtigste Stunde ist immer die Gcgcnwatt, insan1n en anlan1hs1 ~u an kar!?Tnda duran Der bedeutendste Mensch immer der, A$k her daim en gcrekl is i cserlerin Der dir gerade gegenUberstehl, Und das nol \vendigste Werk im1ner die Liebe.

Siir

GEL.,Oi Gl~CTi 6MR0M BENiM

Geldi ge9li omrtim bcnim $01 yel esip ge<;mi$ gibi Hele bana $6yle geldi $01 goz yumup a<;:m1$ gibi

. l$bt1 soze I lak tan1kt1r bu can govdeye konuktur Bir gun ola 91kagide kafeste11 ku$ u9mu$ gibi

Misl<in adcmogla111r11 bcnzet1ni$ler ek inciyc l(i111i biter kimi yiter ycrc tohu1n sac;1111$ gibi

Bu. dlinyada bir ncsncye yanar i<;im goynf1r ()zUm Y igit ikcn c)lcn lcrc gok ekini bi9mi$ gibi

Bir hastaya vardtn ise bir i9im su verdin ise Yar1n anda kar$1 gele Hak $arab1n i9mi$ gibi

Bir miskini gordtin ise bir eskice virdtin ise Yar1n anda sana gele Hak libas111 bi<;:mi$ gibi

Yunus En1rc bu di.inyada iki ki$i kalur derler Meger 1-11z1r i lyas ola ab1hayat i9mi$ gibi6

CIK1'IM 1;r~IK DALINA

<;1kt1m crik dal1na anda yedirn iiztimti Bo$Lan 1ss1 kak1y1p, der ne yersin kozumu Agr1 l1k yapt1 bana, buhtan eyledim ona <;er9i de gcldi dedi, niye ald1n kuzumu

Kerpi9 koydum kazana, poyraz ile kaynatttm Nedir diye sorana, band1m verdim oztini.i iplik verdi1n 9ulhaya sar1p yumak etmemi$ Becid bccid 1smarlar, gelsin als tn bezini

Bir scr9enin ka11ad1n, klrk katira yiikletti1n c;::i ft dahi 9ckc111cdi, ~oyle kald1 kaz1n1 Bir sinck bir l<artalt sallad1 urd·u yere Yalan dcgi l geryektir ben de gordiim tozunu

97

•

6 Okz: Abdulbaki Oolp1nar/r. ·• Yunus Emrc Dfviin1 vc !Usfi/ctil n Nushi)yd', CCII , 174.s; DER yay1mlan, 1991, Istanbul.

98

Bir kut ile giire~tim, elsiz ayagrm ald1 Gi1re9ip basamad1m goyi.indtirdti ozilmti Kaf dag1ndan bir ta$1 $6yle attilar ba.na . .. Oylelik yola dii$ti.i, bozayazd1 yi.iztimi.l

Bal1k kavaga <;1km1$, zift tur$USlt yemege Leylel< koduk dogt1rmt1~ baka $llnUn soztinu Gozsiize f1s1 ldad1m sagrr soziim i$itmi$ Dilsiz 9ag1r1p soyler dilimdeki sozi.imu

Tosbagaya sata$t1m, gozsi.izsepek yolda$1 Sordum sefer nercye, Kayseri'ye azimli YunLlS bir soz soyledin, I1 i9 bir soze benzemez Mtinaf1klar ytizilnden orthin mana yiiziini.17

S. Teo111an Durall

$iir ile telsefe-bilim aras1ndaki kar$1tl1k irade bi9imi ile usluptan ibaret degil. Arala11nda $iddctli doku tutmazl1g1 var. Biri goniil-duygu verimiyken 6bt1ri.i al<1l­di.i~t1nce i$idir. imdi bu kar$1tl1g1 $airier $ah1 FL1zulf (1480 - 1556) $6ylc dile ge­tirmi$tir:

''1$1< i1ni$ her ne var alcmdc flm bir k11 u kal imi$ anca '"8

1-ler menst1r eser, hele $iiriyet ta$1m1yorsa, $iir degildir. Nc1zm1n ctkil eyici gtici.inden yararlanma biitiin edcbiyat liirlerir1in pe$inden ko~ti1gu bir ht1sustur. Dil in yiiksck seviyede sanatkarca kullan1l1$1 de111ek olan belagatta $iir itade bi9i ­mi esas al1narak tal<l1t o111nmt1$tur. Naz1n1n z1tt1 nesir ise, A11:<;tote/cs, le birliktc felsefe-bilimin irade Larz1 oln1L1$tur. Uslubt1 si.issi.iz vc kurudttr. Felsefc-bilimdc istenen, tasavvt1r i9criginden n1ti1nki.in mertebe a11nm1$ ve anlam yi.iki.i en aza indiriltni$ sozlcrdir. 811 9c~it sozlere 1sl1lah/te1im clenir. ~i ir, tersine, tasavvur rengi ve anlam 9e~nisi alabildigine zengin sozlcrle dokt1nt1r. I9tc bL1 sebeple 9aglar boyL1 sozlerin i en az dcgi$iklige t1gratm1$ gelenekci, mul1afazal<ar dillcr, $iir gelc­nekleri11i klasikle$tircn1eye yatl<1nl1l< goste11ni9lerdir. Sozleri degi$tirmeye yahut degi$iklige ugratmaya direnmek, zamanla kar$1la$1lan yeni soz liiretme ihtiyac1na kar$1 91l<111al< degildir. Yeri1en, yerilmcsi gereken, yerlC$111l$ varolan sozlerin keyfi gerekcelerle at111p yerlerinin t1ydurmacalarla doldurL1lmas1d1r.

(7) Anlam1 karartacak neviden tumlurakl1, mtibalagal1 itadelerde di! guzelli­gini bt1lamay1z. Tersine, cumle kurt1 lu~unt1n sadeliginde, dilbilgisi kt1rallar1n1n diizgiin ve b·ili119licc t1ygt1lan1~1nda ve sec;ilip kullan1lan sozlcrin yayg1n anla~1l1r-

1 A91klama: /ss1: Sahibi J(ak1111ak K1zmak. Koz. Ceviz. Buhtan: ittir5. ('err;;i: Seyyur sat1c1. Bccid: Acelc. K iJt. Kotiiri.im. Goyiindiinnek. Kendikendinc yanmak. Koduk. S1pa. Gtizsiizsepek. Koslebek . Mu11afik: i<;:i d1$1 bir ol­mayan, sahte tni.isl i.iman.

x "Fuzulf Divan/', 217. s, 12. satir; haz1rlayan: Ali Nthat Tar/<1n; 09ler bas1mevi, Istanbul , 1950.

•

Siir 99

l1 g1 ile c;agr1$1n1 gliciinde aranmal1d1r. TasavvLtr ic;erigi zay1fsa yaht1t yok l<erte­sindeyse, ~iirde soztin en ba$ta gelcn gorevi, dinleyende c;agrt$1ffi yaratmaz.

i~te c;agr1$1m zcnginligi11in ba$ta geler1 ornegini lspanyol ~airi Federico Gar­cia lorca'n1n (1898 - 1936) ''ATLININ T0RKOS0''nda bulabiliriz:

''Kt1rtuba Yaln1z ve uzaklarda.

Y ag1z at; ay, koskoca. Zeyti11lcr hcybemde. Yollar1 bilscm de; Vara1nayacagim Kurtuba'ya asla.

Ovadan, ri.izgardan gec;erek. Kiz1la kesmi~ ay; kara kisrak. 6Iu1n bakar bana kulelerinden Kurluba ' n1n

Ne de uzun yo!! Ah benim sad1k k1srag11n ! Eyvah, 6lun1, beni be1<1eyen, Kt1rtuba 'ya eii$e1neden ! KL1rtuba. Yaln1z ve uzaklarda.''9

• •

(8) Siir, ilahi mar1as1yla almamak kaydryla, bir yaratma i~idir. N itekim Yunancada 'yapmal<' , 'yarat1nal< ', ' etmek', 'ke11di ba$1na meydana geti1mel<', 'olu$turmak ', 'iiretmek' demek olan poiein 1nasdar1nda11 gelen poiezis ismi '$i­ir' 10 olmasina $iirdir de, kok anlam1 ' haz1rlanm1$l1k ,, ' 1neydana gclmi$1ik', 'o-

() CANCION OE JINETE

Cordoba. Lejana y sola.

Jaca negra, luna grande, jAy que camino tan largo! y aceitunas en mi alforja. jAy mi jaca valerosa! Aunque sepa los caminos ;Ay que la muerte me espern, yo nunca llegare a Cordoba. antes de llegar a Cordoba!

Por el llano, por el viento, Cordoba. jaca negra, luna roja. Lejana y sola. La rnuerte me esta miranda dcsde las to1Tes de Cordoba.

"1 Frans1zcada poemc(~iir [Alm Gedichr]) Yunancada poiiJmadan; poesieyse (~iir sanati [A lm Dichtkunst])

poiezistcn gelir. Bkz: Hermann Menge. " langensche1dts Gro/Jworterbuch Griechisch- Dcutr;ch", Munih, 1973. Bkz: Emile Boisacq: '' Dictionnaire Etymologique de la Langue Grccque'; Librairie Klincksieck, Paris, 1916.

100 S. 7'co111a11 Durall

lt1~mu~ lt1k', 'yarat1' olup ' meydana getirer1', 'olu$tllran', 'yapan', 'yaratan', 'e­den',. 'kuran' poiete..r;, demekl<i ' .~ai r'dir. $airin (poietes), soz arac1l1g1yla boyle yarat1c1l1ga (to poietikos) meyilli olmas1, Eflatz1n'un ho$una gitmez. Yaratma yahut yaratlc1!1l<, Tanr1n1n i$i oll1p Ona mahsustLtr. Sairin, yarat1c1l1ga (to poietikos) tevessiil ctmesini Efliitun, ktistahl1k olarak vas1tland1r1r. (Haddini bilen iyi) $air, olsa olsa ilah1 hal<1kat1n tefsircis i olabilir. 11 Eflatun, sanatta, bu arada ~iirde dah1 duygular111 dizginlerini akl1n tutmas1 gerektigi gorti$iindedir. Kendini akla tesl1m ct1nemi$ $air, toplumu $irazesinden 91karabi l ir. Buradan da Eflatunl $airin, $iiriyet yarat1c1s1 olmay1p egitme goreviyle yi.ikilrnlti oldt1gunu gotiiyo-

12 ruz. Y11nancada '$iir' 'yapme:1k' , yaratmak' anlam1na gelen poiein masdar1ndan

ne$et ederken, Arapcada 'bilmek'ten ($' aRa) 91kagelmel<tedir. Su dL1rumda $air, 'yapan', 'yaratan', 'eden' degil , ' bi1en'dir. Neyi bi1endir? I9indcn gc9enlcri, sezi$-1erini , dt1ygular1n1 yakalayarak oncelikle kendini bilcndir ($' aRadan ~uur). 13

(9) Haf1zalara kaz1nm1$ ~iir, zorluklar1n htiki.i1n stirdi.igu bunal1ml1 9aglar1n verirn i olup ya$anti i9erigi bak1m1ndan zengindir. Di.izayak rahat rahvan zamanla­rtn ch-amas1 sonilk ve c1l1zd1r. En 9arp1c1 olaylar, 9etin doga ~artlany la cebclle~mc, tabn afetler, i9 ile d1~ sava~lar, oliin1, eri$i lmesi 1:or menziller, gurbet, s1la. hasrcti, ht1sran, htizun, sevda ile a~kt1r.

Doga denildiginde akla ilk gelen konu denizdiT. Ondaki Lrft1k, L19st1z bucak­s1zl1k, ki$ inin hayalgiicunu; ayr1l t$ da hicran ile hasret dt1ygular1n1 st1reklice tetik­lemi$tir. Yelkcn a91lan cngir1lere oranla ceviz kabt1gu l<adar l<alan bir tekne, ola­ganustil boyutta f1rt1nalar, dalgcllar l<ar~1s1nda tck dayanak; i11anc1n, Ltmudt1n, yigitligin, fedakarl1g1n, dayan1$ma ile arkada$l1g1n s1nand1g1 mahal olarak g6run­mi.i$hir. Bir an1 bir sonrakine denk dti$meyen dcniz, al<la, zel<a ile tedbire dftvet c;1kar1r. 0, yenilene tt1tsakl1k imkan1n1 pek seyrel< tan1yan bir sava$ ortam1d1r. insafs1zl1g1n1 bi lenlere si.irekli l<orku kaynag1 olmu$tur. 0 11t1 bir nebze and1ran ba$ka doga 9evreleri daha vard1r: Dag, orman ile 961. Deniz kadar olmase:1 dah1, bunlar da s1l< rastlanan es1n ka.ynakla.r1ndand1r. Biz yine denize dontip Yeni9ag bcl$1aimda ya$am1$ Frans1z ~airi Pierre De Ma1·beuftin ( 1596 - 163 5) a~k ile z.orlu tabia.t ~artlanndan denizle mi.lcadeleyi mt1kayese e(ien $iirine bir fas1 I goz atal1m:

DENfZ lLE A~K

Izt1 rab1 dcniz ilc a$1< pa)1la$1r. Deniz ilc a$k ac1d1r. A~l< l<adar deniz de adam1 y1kar. Kesinlikle f1rt1nas1z deniz yoktt1r, ~k da ol111az zira. Korktryorsan derin sttlardan, kal 1<1y1da. Katlanamayan sevmenin ac1s1na,

11 Bkz: !Jfl:Jtun: " ion", 542. 12 Bkz: Efl;Jtun: "ion" ile "Dev/et' i:1 Bkz: E.W. lane-. "Arabic - English Lexicon", ikinci cilt, 1559.s; The Islamic Text Society, Ca mbridge,

1877.

•

Siir

Atlamas1n a$k oduna. Nihayet ikisinde de kal1rs1n bogt1lma tel1likesiyle kar~1 kar~1ya.

Bc$iktir deniz annesi11e a~k 1 n. Dogar alev a~ktan , annesiyse ylikselir sulardan. Degildir su, ate$in silah1 halbuki. A$k kotUllll nitekim, SU sondlirmege yeteydi, Beni yakan a$k1n, oylesine cefii 9ektirirmiydi? isterdim gozya$lan 1n1n dcnizinde sondiirmek ate$ini ! 14

I 0 I

insan111 en tlthaf yan1, kcndisine ac1 9el<tireni scvmesi ve sevdigini de ozle­mcsidir. Bt1nun omegini Naz1m lf1kmet in ~u ~ iirinde bult1veriyoruz:

HASRET

De11'ize donmek istiyortun ! Mav1 aynas1nda sular1n: boy verip goriinmek istiyoru1n !

• Denize donmek istiyo1um!

Gemiler gider ayd1n l1ft1klara gcmiler gider! Gergin beyaz yelkenleri doldurmaz kcder.

•

Elbet omrtim gcmilerde bir glin olSlln nobete yeter. Ve n1a.dem ki bir gi.in olurn mukadder; 8 e11 sularda bata11 bir 1 ~1k gibi st1larda sonmek istiyorum ! Denize donmek istiyorum! Denize don1nek istiyorum!

•

14 L A MER s·r L' AMO UH.

Et la mer et !'amour on l lamer pour partage Et In mer est a1nere, et l'amour est amer. L'on s'ablme en lamer aussi bien qu'en !'amour, Car l'arnour et la mer nc sont point sans orage. Celui qui craint Jes eaux, qu'il dcmeure au rivage. Cclui qui craint les 1naux qu'on souffrc pour airner qu'il ne sc laissc pas par l'arnour e111 po1ter Cnr tous deux ils seraient sans hasard de naufrage La mer de !'amour eut la mer pour berceau, Le feu sort de !'amour, sa mere sort de l'eau. Mais J'eau contre ce fcu nc peul foumir des a1mes. Si l'eau pouvait eteindre un brasier amoureux, Ton amour qui me brule est si fort douloureux, Que j'eusse eteint son feu de la mer de mes larmes ...

••

•

102 S. Teo111a11 Durall

Pierre De Ma1·beuften aktard1g11n1z u1san1 a$kt dile getiren bir ~i irdi. Bir de Romantik devir A Iman $airi Novalis'te ( 1772 - 180 I) ornegini gordtigumtiz i la hi a~l< t n terenntin1line bakal1m. Gerek De Ba1·beufi.ln gerekse .Nova!is'i.n $iirindc zorlt1k1ar1n, zorlanmalar1n, di~ ve i9 mticadelelerin, c;etin 9eki$n1elerin damgas1n1 gorrnek mi.itnki.in.

RlJHAN1 $ARKILAR

Sensiz n'olurdum? Sensiz n'oltnazd1m? Tek ba$1ma koskoca diinyada korkt1lara terkedilmi~ kalakal1rd1m. Neyi sevdigimi hic;mi hie; bilme7.dim. Gelecek donii$iirdii karanl1k dehlize, Kalbim derinden dcrine kederlcndiginde, Tasam1 a9ard1rn lcime?

Yalntz lcalm1$ haldc kemitilerek sevgi ilc hasrenen Her giini1 kar$1lard1111 gcceden. Ha)rat1n i11safs1z ak1$1n1 izlcr dururdum yak1c1 gozya$larl~ Bl1lurdt1m lcendirni huzurst1z bir 1carga$ada, Ve evimdc bulurdum kendimi onL1l1naz htizi.inle. Kim dayan1rd1 dostsLLZluga gokte ve yerde?15

Dogan1n yan1s1ra, insan- toplum duzlemindeki dcngcsizliklcrin vc bunlar1n dogt1rdt1gtt 9eki$me ile 9at1~ma ortamlar1 da izt1rab1n ba$ kaynaklar1 aras1nda gozi.iktir. i$te boyle bir s1lc1ntin1n tasavvufta 11C$esini bt1lmt1$ kara n1izahi iladesini koca Yunus't1n ~L111ca yaI1nl1kla dile getirdigi ~aheser d() rtlilgunde gori.iyoruz:

15 GEISTLICl IE LIEDER

\"fas wi:ir ich ohne dich gewesen? \¥as wi.ird ich ohne dich nichl scin? Zu Furch( und Angsten auserlesen Stand ich in wciter Welt allein. Nichts wilf3l ich sicher, was ich liebte, Die Zukunft war cin clunk ier Schlund; Und \venn mein l-lcrz sich ticf betrubtc, Wern tat ich meine Sorge kund?

Einsam verzeh11 von L,ieb und Sehnen, Erschien mir nacbtlich jeder ·rag: (eh folgtc; nur mit hci f3en l ' rancn Dern wilden Louf des Lebens nach. lch tande Unruh im Getiimmcl, Und hoffnungsloscn Gram 7.U Haus. Wer hic lle ohne 17reund im 1-Iirnmel Wer hie I le da auf Erden aus?

•

•

Siir

•

Bir garip oldi.i diyeler, Oc; giin sonra duyalar. Sogt1k SL1yla yuyalar, $6yle garip bencileyin.

I 03

I

Bir ba$ka yerinde omck, c;1g1r ac;1c1 filosof-ilahiyatc1l1g1 yan1nda ~airli giyle

temayliz etmi$ M_artin Luthe1)e ( 1843 - 1546) ait olt1p Johann Sebastian Bac/1'1n (1685 - 1750) bcstcledigi $U ~ii rdir: .

MUHKEM BIR K.A.LEDiil ~f ANRlMlZ

Tanr11n1z 1nuhkem bir kaledir. iyi bir savunma ve silaht1r. Bizleri her zorlt1ktan kurtarand1r. Mi1dhi$ gi.icu vc sinsiligiyle iisti.imiize c;ullanan Eski kotti di.i~man; Nice amans1zd1r silah1, donan1m1; Yoktur yeryuzilnde e$i menendi.

Yetersiz kal1r giiciimtiz !Cl1vvetimiz; Yak1nd1r yen i lgimiz. Sec;mi~tir Tanr1n1n l<cndisi Bizlerc;in t1ygun mli.cadele edeni ... 16

(10) Sonuc;ta ~iir, esrareng1z mistil< bir haldir; tar1fi, a91l<lanni.as1 imkans1z dt1yt1~ . Bt1 hal, onu payla~anlar1 duyguda~l1l< belli bir $iirsi-n1istik ya­~ant1 ortakl1g1na sevkeder. Mel(anca, toplum - kl11tlir ile ki$i oze11ikleri bak1m1n­dan birbir1erinden uzak bireyler $iirsi ya~ant1 ze1n inde pekala bultl$abiliyorlar. Bt1nun ornegiyle ken di l1ayat1111da kar~1 la$t1m: Yi1mi, yirmi be~ y1 I once, nisan ba~lar1nda olmal1, Ankaradan lstanbula donerken trcn, Arif1ye adl1 bir kii9i.ik ara 1stasyonda yava$lad1. Sabah1n sa.at all1s1; yagml1r ye$e1mege yiiz tutmu$ tabiat1n tistline hafif bir hi.izl.inle sessizcc yag1yordt1. Pcncereden oyles ine yagmt1r alt1nda kar$1 tarafta duran bir trenin yiik vagonlar1n1 scyredalm1~t1m ki, bt1!11ndugum yerden, kim bilir, 011 be$, bilemediniz yi1mi bin l<m t1zal<taki $ili1i $air Pablo Ne­r£1da' n1n ( 1904 - 1973) m1sralar1 kafa1nda canlan1verdi :

t1; ElN FESTE BURG IST UNSER GOTT

Ein' te ste Burg ist unscr Gott, Der alt' bose Feind, Auf Erd ' ist nicht seingleichen. Mit unsrer Mnchl is nichts getan, Ein gute Wehr und Waffen; Mit Ernst er's jetzt meinl, Wir sind gar bald verloren; Er hi I ft uns frei aus aller Not, Grof3 ' Machl und vie! List Es streit' fur uns der rechte Mann, Die uns jetzt hat bctroffen. Sein ' grat1sam' Rustung ist, Den Gott hat selbst erkorcn . ..

<.Hay algo 1nas trisle en el mundo que un trcn inmovil en la Jluvia?

104 S. Teo111a11 Durn/1

''Var1n1 daha ac1kl1 bir manzara di.inyada Harcketsiz duran bir katardan/trenden yagmur alt1n<la?''17

Siirsi dt1yguda~l 1 k, fc lsefi di.i~iini.i~ tavr1 i.ilkUda~l1k lcl Ltzla~mayabilir. Du~un­

ccleriniz, i.ilki.i leriniz ~ai 1inki l crle taban tabana kar~1l olabilir. Bu, ~ii rinde dilc gelen dLtygular1n ve ifftde edili~lerindeki gi.izell igin cczbcsine l<ap1lman1za asla cr1gel olu~tum1az. l 9201cri n ba~lar1nda yirmi, yirmi be~ ya~la11ndaki bir gen9, Rt1s i<; sava~1nda, pckala, Akordu (lieJJaH ApMH~) sanar1nda Naz1m flikmef in

• Ak1yordu su gosteri p aynas1nda sogtit aga9lar1n1.

Salk11usogiltler y1k1yordu suda sa9lar1n1 ! Yanan yal1n kll1n9lar1 9arparak sogi.i tlcre

ko~t1yordu k1z1l atl1lar giine~i11 batt1g1 yere! Birden

bire ku~ gibi vurul 1nt1~ gibi kanad1ndai1

yaral1 bir atl1 yuvarland1 at1ndan ! Bag1rmad1,

giden leri gen 9ag1rmad1, bakt1 yaln1z dolu gozlcrlc

t1zakla~an aLl1lar111 par1ldayan nallar1na!

i\h ne yaz1k ! Ne yaztk ki 011a

dortnal giden atlar1n kopi.ikli.i boynuna bir daha yatJnayacak, beyaz ordular1n ard1nda kil19 oynatmayacak!

Nal scslen soni.iyor perdc perdc, atl 1 lar kayboluyor gilne~in balt1g1 ycrde !

Atl1 lar atl1 lar k1z1 l atl1 lar, atlctn riizgar kanatl1lar! Atlan ri.izgar kanat ...

A tl ar1 ruzgar ... Allar1 .. .

At ... Riizgar kanatl1 atl1 lar gibi gc9ti hayat!

Akar suyun sesi di11di. Golgelcr golgelcndi

• 17 LfBRO DE LAS Pl~EGUNTAS (III)

£,Hay algo mas tristc en el mundo/ que un lren inmovil en la lluvia?

Siir

renkler silindi. Siyah ortiiler indi mavi gozlerine,

sarkt1 salk1msogutlcr sar1 sac;lar1n1n

uzerine!

Aglama salk1msogi1t, aglama,

Kara suyun aynas1nda el baglama! el bagla1na!

aglama!

105

"Salk11nsogtit" ( 1928) 'sinfonik ~iiri' de gonlilnde ve dt1daklannda Kiz1 lor­duya (1<pacHbtS1 apMHjl) kar~1 sava~1yor olabilirdi.

Gtizclligin p1nar1 maneviyattad1r. Buntin z1tt1 maddiyatt1r. En a~ikar

rimsaliyse, makinad1r. Naz1m Hikme~ maneviyata ba~kald1r1rken 'guzcl 'i '9irkin­lig' in timsali makinayla mat etmege kalkm1~l1r.

MAKiNALA~MAK

Trrrrurn, lrrrrum, trrrrum! trak tiki tak! Makinala~1nak

istiyorum! Beyni1nden, etimden, iskelctimden gcliyor bt1! Her dinamoyu alt1ma almak ic;in c; 1Jd1r1yorum ! Tukilri.iklil dilim bak1r telleri yaltyor damarlartmda kova l1yor oto direzinler lokomotitlcri ! Trrrrum, t111n1m, t11r.1um! trak tiki tak ! Makinala~mak

istiyort1m ! Mutlak buna bir c;are bulacag1m vc ben ancak bahtiyar olacag1m kttrn11na bir tilrbin olurtup kuyruguma c;i·ft uskuru takt1g1m gl.in! T1 rrrum, tr11·rum, trrrrum! tra.k tiki tak ! Makinala~mak istiyo1um !

•

106 S. Teon1(111 D11ralt

Manev1 men$eli guzcllige kar$I 911<1$ da, ister iste111cz yinc onu beraberindc gctirmektedir. So11uc;ta duygt1 birikiminin infilak1 heyecan $iir bic;:i1nir1de d1$a vurt1ldugunda gi.izellik olarak tezabiir ctmektedir. Gortildugii gibi, i<ap1dan l<o­vulmak is ten en bacadan gi1111ektedir. ·N ihayet orant1 ile 619ii 9er9evesi11de bic;im­lenen duygular butiinliigti, oyle oln1as1 isten1nese de, giizellige biirilnn1ektedir. F1l<ren ''Makinafa$mak''1a uyu$mazsak da heyccan ak1$1na kapt1rma]<tan kendimi­zi al1koyam)yort1z. Gerc;:el< iistun ~iir yetisinin esrareng1z efsunu ve cazibesi i ~te bt.1 s1rda sakl t durt1r. Giizellik yaratmak, btiyiik ~a.irin elinde degildir. Tersi de varittir; yan'i $airlikten nasibini al1nam1$, nice ugra~1rsa ugra~s1n, guzelligi gi,in 1 ~1g1na 91karamaz. .

(1 I) $iir, her 9ag ve toplumda mumtaz bir yer i$gal eder. Vine de kimi top­lu.mlar oncelikJe l<Jasik $llr gc]enegi O)Ll$l1]rma bab1nda tarihte temayuz etmi$ler­dir. $6yle zaman s1ras1n1 izlcyerek sayarsak, belliba$ll $U toplu1nlar1 anabiliriz: Si.i tnerliler, \_:inl iler, Japo11lar, Hintliler, Mils li.imanl1l<ta11 once de, a1na ozellil<lc isla111la birlikte iranl1lar, demekki Persler ilc Farslar, kad11n c;;aglardan guniimuze degin ibran'iler, gerek islamdan once gerekse sonra Araplar, Osmanl1 ~fi.irkleri , Yunanl1lar, Romal1lar, Frans1zlar, italyan1ar, Ispanyo llar, Almanlar, ingilizler ve Ruslar. Bu sayd1klar1m1z1n aras1ndan da bir sec;:meye gi ri$ecel< olursak, Hint, iran, Arap, Osmanl1 Ti.irklcri, Y Ltnan- Rum, Alman, Rt1s, I span yo I ile i Lalyan, $iirin en tistun omeklerini sun111t1$ gclc11ekler oln1al1. Bu arada yeryiizi.ini.in kapal1 kal1TI1$ l<esimlerini kc$fedip ufkumuzu geni$lettikce cahili oldugi1mLtZ yeni i.istiin $iir gclenel<leriylc zenginle~iy()lllZ. Altm1$ y1l once, sozgcl i~ i, ba$ta Karay1plardaki olmak uzre, Zcncl $iirir1dc11 haberimiz var1n1yd1?

Tab11, ozl i.i tad1na vann<1k91n $i iri yarat1ld1g1 dilde ol<L1mak gcrckir. Cum le kur11lu~lar1 yla, dilbilgisiyle, $USuyla, busL1yla, l<1sacas1 o dili bic;imsel kal1plar1yla iyi biliyo1um dcmek dahl yetmez. Onda dltyup dii~iin1Tiek ile hayal kt1rmak yeti­sini ha1z olmak $artt1r. Si ir, dilinin tasc1vvur etme k11dreli ile hayalgilcunu11 asll ve asll tcmsilcisi ve sozcustidi.1r.

Oyle diller var ki, insan1n, bunlar, $iirc;in yarat1lm1$ olmal1 diyesi geliyor. Boylelerinc ornek olarak akla bir 91rp1da gelivercnlcr, Farsca, Be11galce ilc lspanyolcad1r. Farscada, sozgeli$i, gilzel telaffuzlu geli~igilzel gundelik bir ITiltha­vcre bile, ic;;erigini i$itmeyecek uzakl1ktaysan1z, yahut radyodan, hele kad1n tara­f1ndan, haber bulteni sunuluyorsa, ~·iir okunuyor san1rs1n1z. Yirminci yuzy1l1n lan1nm1$ filosof ediplerinden Miguel de Unamt1no'nun ba~ eserinin ba~l1g1 •'£/ Sc11timiento 7i-agico de la Vida''n1n salt ses gtizelligindcn yank1lanan $iiriyete bir fast! kulak 1<abartal1m: 'El sentimiento trahiko de la vioa' Sih1inc, buytisi.ine ka­p1lmamak mii111]<ilnmti? 13untL al1n1z, Ispanyolcan1n yak1n akrabas1 Frans1zcaya kelimcsi l<eli111esine terciime cdiniz, ''le Sentiment T1CJgique de la Vie'' ('Lo santin1a11 trajik do 1a vi'). Neyc be11ziyor? ! .. En azrndan, kitap ba~l1g1n1n oz dilin- . dcki $iiriyet bcrl1ava olup gitn1i~ .

•

In1di, $iiri oz dilindc11 yaln1zca yas1tt1g1 tasa\rvur renkleriyle degil, ayn1 za-n1anda yank1land1rd1g1 ses dcgc~ler1yle de dilin1z,c al<laracal<s1n1z. Bcccrilmesi en rni.i$kil i$lerdcn biri ol1nal1 . 13u ancak, ~iiriyctce denk say1 labilecek di Iler aras1nda dog1u duzgtin ba$ar1labilir. Bir taril1te Mcvlfini1'n1n Farscadan lspanyolcaya ter-

Siir 107

clime ed ilmi~ ~iir l erinden ornekler dinleme zevkine nai l olmu~tum . Ger~ekten bir ~olendi ...

$iir terc11mesi 18 zordur, hatta en zorll1 i~lerdendir, dedik. Haddizat1nda, nes­rin tersi11e, ~i i rin terciimesi olmaz. Bir dilde11 bir ba~l<as1na aktan l1 rken ~iir yeni­den yaz1l1r yahl1t okt1nur. <;ilnkti tasavv11rg'i.ici.i ile hayalhanesi ozde~ nc il<i ki~i ne de iki di1 bl.1lunabi lir.

Felsefi so1i.1mt1zu tekrarlayal1 m: $iir nedir? itadesini dilde bulmakla birlikte, ruhta yank1la111~1 dilotesi olan ol9iiye ko~ulmu~ bir dt1ygu patlamas1 . Cevap, ytiz­dc yi.iz meLafizik. $iire de yak 1~an bt1 degilmi? Dogaotesi varl1l< olan insan1n ala­metirar1kas1 ~iir ile mf1s1kl dir. Bakal1rn, ~air ve mGslkl~inas insan1 hangi ha.yvandan tliretccelcler?

•

•

•

•

'

18 <;;ali~mada ge9en ~iir terciimelerinin gi.inah1 da seviib1 da bana ait (T.O.)

BU SAYIDA

VARLIK - BiLGi -AHLAK ARA~l'IRMALAJ~J

$. TEOtvtA DURALJ Maneviyat1n Fenomcnolojisi rLk Basil1$1n111 Ikiyi.izi.inci.i Yddoniimi.i

. $. TEOMAN DURALi .. Vcfat1n1n lkiyi.iziinci.i Y1hnda Tarihte En Onemli

Fikir Binalar1ndan Birinin Miman Imn1anucl Kant'1 Anarkcn VI .

ALI <;AKSU Aris to' da Yabanc1 Di.i$1nanltg1

f-fABiP T0RKER Aristotclcs 'tc 1 lo~lanma vc Katharsis T<avran11111

Ruhbilimscl-Varl1kbi lin1sel Olarak Ycnidcn Oku rTH\

$. TEOMAN DlJRALl $iir

MElfMET SABR i GENC f'ran;r Brcntano'nun Cagda~ Batt Fclscfcsine Etki lcri

EMEL KO(' I romo Viator

MEHMET A'fALAY Dii~iince Tarihindc Epi tcmolojik Bir Denge Uns111u Olarak Ayna Metaforu

L01'Fi A. ZADE Puslu Mant1g1n Dogu$U vc Evrimi

f<;:'cvi rcn: Yi.ice! Yi.iksclj

Ger<yck Diinyan1n Kesin Olmay1$1n1n Ostesindcn Gclmck: Li.itfi A.Zade ile Bir Roportaj

[Ccviren: Yi.ice] Yiikscll

CI-IAl~l,,,ES SANDEI~S JJEfRCE Bilimlcri11 Btr l'aslal< $ek.lintje S1n1 lland1riln1as1

[Ceviren: Nazl1 lnoniil

DOGA ARA~TIRMALARI - BiLiM

Fcza Cag1n1n Ellinci Dogun1 Gi.ini.i

Amerikal t Onci.i Gcnbilimci, Suni' Ya~am Yaratt1g1n1 A<;:tkladr

iSI lAK ARSLAN Klasik Fi7ik1en Kalan MctafiLik tvliras: Heisenberg Bclirsizlik ilkcsi

·rAil.iH -TOPLUM - f(ULTUR ARAS,.fIRMALAl~I

E$REF AL~fA$ Katip Cclcbi' de Ishalat Oli~t1ncesi

CAJ-Ito $ENEL Sabban Halifa t lie: Oil, Yont.cn1 vc Sabir

TURKCENiN FELSEFE - BiLiM SOZlJO(;O

$. TEOMAN DURALi