ՊսՀլտօՆսաՆ ստյսգիր Դtert.nla.am/archive/hgg amsagir/echmiadzin-vagharshapat... ·...
TRANSCRIPT
ՊսՀլտօՆսաՆ ստյսգիր <ԱՑՐԱՊԵՏԱԿՍՆ ԱԹՈՌՈՅ
Ս. ԷԶՄԻաՆԻ
Դ Հ
Բ Ո Վ Ա Ն Դ Ա Կ Ո Ւ Թ Յ Ո Ւ Ն
| « Մ Ր Ա Գ Ր Ա Կ Ա ն - Կ յա ն ք ի Ս լա յս ի հ ա ղ թ ա ն ա կ ը ...................................................................................
Ա մ ե ն ա յն Հ ա յո ց Վ ե հ ա ւի ա ո 'ա յր ա պ ե տ ի ե Հ ա յկ ա կ ա ն Ս Ս Ռ գ ե ր ա գ ո ւյն ս ո վ ե տ ի ն ա խ ա գ ա -
Տ ո ւթ յա ն ն որը ն տ իր նա խ ա գա հ ն ա գ ո լշ Հ ա ր ո ւթ յո ւն յա ն ի մ ի շ ե ւի ոխ ա ն ա կ վ ա ձ В Ь п ш -
срЬгр • • •Փ ր կշի հրա շա վ ւա ո I֊ и т г р Հ ա ր ո ւթ յա ն ս ա ն ի ա ո թ ի վ Ա մ ե ն ա յն Հ ա յո ց Ծ ա յր ա գ ո ւ յն Պ ա տ
ր ի ա ր ք և Կ ա թ ո ղ ի կ ո ս ն ո ր ի ն Ս ո ւր բ Օ ձո ւթ յո ւն 3 . Տ . Վ .ա գգեն Ա Հ ա յր ա պ ե տ ի Ս քո ւյր
ե կ ե ղ ե ց ի ն ե ր ի հ ո գ և ո ր պ ե տ ե ր ի մ ի շ և վ ւո խ ա սա կվ ա ձ հ ե ռ ա գ ր ե ր ն ո ւ գ ր ո ւթ յո ւն ն ե ր ը .
: • ս Ս ո ս -р Հ ա ր ո ւթ յա ն տ ո ն ի ա ո թ ի վ Ա մ ե ն ա յն Հ ա յո ց Ծ ա յր ա գ ո ւ յն Պ ա տ
րի ա ր ք Ս Կ ա թ ո ղ ի կ ո ս ն ո ր ի ն Ս ո ս -р Օ ձո ւթ յո ւն Տ . Տ . Վ ա գ գ ե ն Ա Հ ա յր ա պ ե տ ի և ն վ ի
րա պ ետ ա կա ն Ա թ ո ռ ն ե ր ի ո ւ ա ո ա յն ո ր ղ ա ր ա ն ն ե ր ի մ ի յև ւի ոխ ա ն ա կ վ ա ձ ող ջո ւ յն ի
հ ե ռ ա գ ր ե ր ն ո ւ գ ր ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ը ՚ .........................................................................................................
Փ ր կշի հր ա շա ւիա ռ և Ս ո ւրբ Հ ա ր ո ւթ յա ն տ ո ն ի ա ո թ ի վ հ ա յր ա պ ե տ ա կ ա ն սա ր թ պ ա տ ա
ր ա գ և ք ա ր ո գ Ս ՛ա յր Տ ա ն ա ր ո ւմ . . . . . . . . .
Հ ա յր ա պ ե տ ա կ ա ն կ ո շ հ ա յ ժ ո ղ ո վ ո ւր ղ ի ն ո ր ի ս վ ւյո ւո ս ա շխ ա ր հ ի . . . . .
Մ Ա Յ Ր Ա Մ Ո Ռ Ո Ւ Մ .......................................... - .....................................................................Դ ի պ լո մ ա յի ն ա շխ ա տ ա ն ք ն եր ի պ ա շտ պ ա ն ութ յո ւն Ա վ կ ա յա կ ա ն ն ե ր ի բա շխ մ ա ն հա նգես
Հ ո գ և ո ր ճ ե մ ա ր ա ն ո ւմ
1 Ь ..гр Հա ր ո ւթ յա ն Տ ա նա րի ն ո ր ո գ ո ւթ յա ն ի խ ն գ ի ր հա ն գ ա ն ա կո ւթ յա ն ձ ե ո ն ա ր կ ր Հ յ ա - ^
ս ի ս ա յի ն Ա մ ե ր ի կ ա յի մ ե շ .......................................................................................................................
Հ . ճ . Օ Ի Ր Ո Ի ն Ի - Պ ո լի ս Ա ի ր ղ ե ր ը ...........................................................................................................
Ա . Շ Ա Հ Ի ն Յ Ա ն - Մ ո կ ա ց ա շխ ա ր հի Ս ո ս -р Կ ա րա պ ետ վ ա ն ք ի ձ ե ռ ա գ ր ե ր ը .
Ս . Փ Ա Յ Ա ճ Յ Ա Ն - ն յո ւթ ե ր Ր ո ւ լղ ա ր ի ո հ ա յ գ ա ղ ո ւթ ի պ ա տ մ ո ւ թ ե ն ե ն ................................................
Ա | I I II 4 Ր Կ Ո Ս - Հ ա յ կ ա կ ա ն տ ա պ ա ն ա ք ա ր մ ը Կ ա ր ն ո բ ա գ ի ( Ր ո ւ լ ղ ա ր ի ա ) Ս ո կ ո լո վ ո գ յո ւ ղ ի ն
մ ե շ I. . • > ........................................................................................................................®
ԼՈ ՒՐ Ե Ր Մ Ա Յ Ր ............................................................................................................................................................... !
Տ ա յա կ Ս՜ա յր Ա թ ո ռ Ս . է շմ ի ա ձ ն ի ն որ ս տ ա ց վ ա ծ ձ ե ռ ա գ ր ե ր ի ...........................................................
յէ&Աօէւօո՜ճօ 1а
ք - V ^ > ՝
Խ Մ Բ Ա Գ Ր Ո Ւ Թ Յ Ա Ն Հ Ա Ս Ց Ե Ն '
Հ Ա Տ Կ Ա Կ Ա Ն Ս Ս Ռ , Է Ջ Մ Ի Ա Ծ Ի Ն
«ԷՋՄԻԱԾԻՆ» ԱՄՍԱԳՐԻ ԽՄԲԱԳՐՈԻծ6ՈԻՆ
Армянская С С Р , Эчмиадзпн, Редакция журнала „Э ч м и ад зин .
г е т е „ԹէօԽու8ճ ճ ո 6" , Е Ъ сЬнш иЫ пе , А г т ё ш е , Ս Տ Տ Տ .
Մա|ր Արոո Ս. Էշմիածնի տպարան, 1963 р.ьйМ -адил& с.
գ Ր Ա Գ Ա Ր Օ ւ
Հ Ր Ա Մ Ա Ն Ա Ի
Տ. Տ. Վ Ս . Զ Գ Ե Ն Ի Ա Ռ Ա Տ Ն Ո 8
Վ Ե ՀԱ Փ Ա Ռ ԵԻ Ս ՐԲ Ա Տ Ն Ա Գ Ո Ց Ն ԿԱԹՈՂԻԿՈՍԻ
Ա Ա Ե Ն Ա 8 Ն г и в П В
ԿՅԱՆՔԻ ԵՎ ԼՈԻՑՍԻ ՀԱՂԹԱՆԱԿԸ
Սուրբ Հարության տոնն է այսօր, Զատիկ: Եկեղեցու սրբազան բեմերից հնչում է դար
ձյա լ Կյանքի և լույսի մեծ ավետիսը' «Քրիստոս յարեաւ ի մեռելոց*:
Մեր մտածումներն ու զգացումները նորից թևածում են Քրիստոսի թափուր բայց լույս գերեզմանի շուրջ, որտեղ «ի կոյս վիմէն» բացվում է մեծ արշալույսը մարդկանց փրկության, հոգևոր ազատության, բարոյական վերածննդյան:
«Ա յսօր է զոր արար Տէր, եկսւյք ցնծսւսցուք և ուրախ լիցուք ի սմսւ» (Սաղմ. Ճ Ժ Ը 2 4 ):
Հին կրոնների պատմությունը և ժողովուրդ- ների բանավոր ստեղծագործությունները հարուստ են եղել հարության մշուշոտ գաղափար
ներով:Ս՜իայն քրիստոնեական կրոնն է. որ Քրիստո
սի հարությամբ, անորոշ այդ գաղափարները դարձրեց ճշմարտություն' Քրիստոսի իսկ վկա- յութամբ. «Ես իսկ եմ յարութիւն և կեսւնք. որ հալատսւյ յիս, թէպէտ և մեոսւնի, կեցցե» (Յովհ.
Ժ Ա 2 5 ):«Ա յսօր մահը իր վախճանին կհասնի հարու
թյան հաղթանակով և կյանքի լույսը, գերեզմանի քարերը ճեղքելով, թռիչք կսւռնե դեպի երկինք ու կճառագայթե հորիզոնն հորիզոն, լուսավորելով աշխարհը ամբողջ և հոգիները մարդոց», ասում է վեհա փ ա ռ Հայրապետը Իր այս տարվա զատկական քարոզի մեջ: •
Հարության տոնը քրիստոնյա աշխարհի մեծագույն և համաժողովրդական տոնն է:
Եկեղեցին ունի, հարության հրաշալի դեպքին նվիրված, տոնական օրերի մի ամբողջ շրջան, որ սկսվում է Ծա ղկա զա րդից և շարունակվում է մինչև հոգեգալուստ:
64 օր ընդգրկող Հարության այս ժամանակաշրջանը հայ հավատացյալի համար միաժամանակ գարնան տոն է: Ծա ղկա զա րդ, Զատիկ, Կանաչ և Կարմիր կիրակի ցույց են տալիս և նշում, որ այս հորջորջումները «ամենքն ալ գարնան տոնի բնապաշտական հին հանդիսա- վորություններ կհիշեցնեն» («-Սուրբք և տոնք», 1939, Երուսաղեմ, էջ 2 9 5 ):
Պատահական չէ, որ տարվա բոլոր կիրակիները ևս նվիրված են հարության հիշատակին ն խորհուրդին, ամեն կիրակի Յուղաբերից Ավետարանի ընթերցումով:
Ս. Հարության տոնը մարդու հոգևոր վե- րածննդյան, բարոյական կատարելության տոնն է, տոնը հավատի, կյանքի և սիրո:
Արդարև, Քրիստոսի հարության ավետիսը խոստումնալից սկիզբը հանդիսացավ նոր կյանքի, առավել կյանքի, և մղիչ ուժը քաղաքակրթության:
Հոգեպ ես և բարոյապես սնանկացած հին աշխարհը վերակենդանացավ Քրիստոսի հարության լույսով և զորությամբ. «Ա րի ' որ ննջեսդ և կանգնեաց ի մեռելոց և լուսաւորեսցէ զքեզ
Քրիստոս»:Քրիստոսի հարությունը կյանքի հաղթանակն
է մահվան վրա, լույսի հաղթանակը խավարի դեմ, սիրո հաղթանակը ատելության դեմ, հավիտենականության հաղթանակը մեռելության
դեմ:«Ադա մով մահը ժառանգեցինք նյութին մեջ,
Քրիստոսով՝ անմահությունը, ոգիին մեջ» ,֊ ասում է զատկական Իր քարոզի մեջ Նորին Ս. Օծությունը, Պողոսյան հարազատ ոգով բայց յուրահատուկ ձևով, խտացնելով հարության մեծ
խորհուրդը:
4 է ^ Մ Ի Ա Ծ Ի Ն 19КЗ
Քրիստ ոնեա կա ն եկեղեցին հարության ա վետ իսով և լույսով ա նցա վ քսան դա րերի իր փ ա ռ
քի ճանապարհը:Արդա րև, ինչպ իսի ' ճա կա տ ա գրա կա ն դըժ-
բսւխտություն կլիներ մահը աշխարհի և մարդկանց համար, Եթե չլիներ հարության սփոփարար գաղափ արը, անմահության գիտ ա կցութ յունը, որը լուսա վորում է մահվան սա րսա փ ելի Լւ անթափանցելի խավարը:
Առանց հարության սրտապնդող գաղափարի, կյանքը իրապես կդառնար, բանաստեղծի բառերով, «Աստծու ծսւղրը», իսկ աշխարհ՝ «արցունքի հովիտ»:
Հարության վարդապետությունը քրիստոնյա մտածողության հիմնաքարն է: Քրիստոսի մահն ու հարությունը Եկեղեցու քարոզության ուղն ու ծուծն են կազմում: Որքա՜ն ճիշտ և իրավացի էր Պողոս առաքյալը երբ գրում էր. «Եթէ Քրիստոս չիցէ յարուցեալ, ընդունայն է քարոզութիւնն մեր, ընդունայն են և հաւատքն ծեր» (Ա Կորնթ. Ժ Ե 14):
Քրիստոսի հարությունը պատմության մեջ նոր շարժման, նոր կյանքի, բարծրագույն բարոյականի հիմքը դրեց գալիք բոլոր սերունդների համար: «Քրիստոնեությունը հաղթանակի կատար մըն է, մարդկային կյանքի մեշ բարոյական կարգի մը հաստատման ճանապարհին վրա»,— ասում է Վեհափառ Հայրապետը: Հարուցյա լ Փրկիչը հեղաշրջեց պատմության ընթացքը, նոր ե լուսավոր կյանքի ուղիներ բացեց մարդկության հոգևոր և բարոյական կատարելության համար, և համամարդկային գաղափարներով իմաստավորեց կյանքի նշանակությունը:
Դարերով մարդկության գերագույն իղձն է եղել ապրել, ապրել հավերժորեն, հույսով նայել անվախճան կյանքի հորիզոններին:
Արդարև, մարդը չի ստեղծվել այս անցավոր, այս տառապալից կյանքի համար, և գերեզմա- նով չի վերջանում նրա կյանքը: Երկրավոր կյանքը և գերեզմանը գրավականն են հարու
թյան. որովհետև մարդը Օնվել է ստեղծսւգործե- լոլ և հավերժորեն ապրելու համար:
.Հարության տոնը անվախճան կյանքի տոնն է: Այսօր էլ աշխարհը, իր հոգևոր հավասա
րակշռությունը, հոգեկան խաղաղությունը վերագտնելու համար, իր ամենօրյա մտահոգությունների, որոնումների և տագնապների մեջ, ավելի քան երբեք կարիքն ունի հարության ոգեշնչող, ապրեցնող լույսին և պատգամին:
«Քրիստոս յարեսւ՜ւ ի մեռելոց, մահուամբ զմահ կոխեաց և յարութեամբն իւրով մեղ զկեանս պարգևեաց»:
Քրիստոսի Հարության տոնը, իր սրբազան խոհերով, ամենից շատ խոսում է նաև քրիստոնյա հայ մարդու սրտին: Զատիկը հարության տոնն է գերազանցապես, մեր ազգային, եկեղեցական վերածննդի տոնը: Հա յ հավատացյալժողովուրդը, Քրիստոսի հրաշափառ Հարության տոնի մեջ, ամեն տարի տոնել է ի՜ր հարության տոնը, ի՜ր փրկության տոնը:
«Հա յ ժողովուրդ, ահավասիկ օր ուրախության, ահավասիկ օր հաղթության: Ահավասիկ նորեն Զատիկ է այսօր, նորեն Քրիստոսի հարության տոնն է այսօր, և Ս. էջմիսւծնեն՝ Հ ա յոց Հայրապետը ձեզի ամենուդ ողջո՜ւյն և օրհնությո՜ւն կբաշխե' վերաշինված Ս՜այր հայրենի- քեն, խաղաղ ու ապահով, շեն ու ծաւլկսւծ Մսւ|ր Հայաստանեն»,— ասում է վեհա փ ա ռ Հա յրա - պետը:
Ս. Հարության տոնի առթիվ, սրտագինս շնորհավորում ենք հայ ժողովրդի եկեղեցական այս տոնը մաղթելով, որ հարուցյալ Տերը խաղաղության, բարգավաճման մեջ պահի և պահպանի Հայաստանյայց Առաքելական Ս. Եկեղեցին, Մայր Աթոռ Ս. էջմիածնի գլխավորությամբ, և Ամենայն Հա յոց վեհա փ ա ռ Հայրապետի առաջնորդությամբ' Աստուծո փառքի և մեր ժողովրդի մխիթարության համար:
Շնորհավոր Ս. Զատիկ:«Քրիստոս յարեաւ ի մեռելոց»: :
ԱՄԵՆԱՅՆ ՀԱՅՈՑ ՎԵՀԱՓԱՌ ՀԱՅՐԱՊԵՏԻ ԵՎ ՀԱՅԿԱԿԱՆ ՍՍՈ- ԳԵՐԱԳՈՒՅՆ ՍՈՎԵՏԻ ՆԱԽԱԳԱՀՈՒԹՅԱՆ ՆՈՐԸՆՏԻՐ ՆԱԽԱԳԱՀ
ՆԱԳՈԻՇ ՀԱՐՈՒԹՅՈՒՆՅԱՆԻ ԱԻՋԵՎ ՓՈԽԱՆԱԿՎԱԾՀԵՌԱԳՐԵՐԸ
հ ա յ կ ա կ ա ն ՍՍՈ. գ ե ր ա գ ո ւ յ ն ս ո վ ե տ ի ն ա խ ա գ ա հ ո ւ թ յ ա ն
Ն Ա Խ Ա Գ Ա Հ Մ Ե Ծ Ա Հ Ա Ր Գ Տ Ի Ա Ր Ն Ա Գ Ո Ի Շ Հ Ա Ր Ո Ւ Թ Յ Ո Ւ Ն Յ Ա Ն Ի Ն
Ե Ր Ե 4 Ա Ն
Ուրախ սրտ ով շնորհա վորում ենք Զ ե ր ընտ րութ յունը և ող ջո ւն ո ւմ Ձ ե զ իբրև
Ն ա խ ա գա հութ յա ն Ն ա խ ա գ ա հ ը մեր երկրի գերա գու|ն խ որհրդի:
Ջերմա պ ես մա ղթում ենք Ձ ե զ ւսրևշա ա ութ|ուն և ա շխ ա տ ա նքի ա նսպ ա ռ կորով,
որպ եսզի լիա կա տ ա ր հա ջողութ յա մբ պ սա կվեն Զ եր հւպ րենսւնվեր իղձերն ո ւ ծր
Գ Ր ե Ր Թ ո 'ղ ա նսա սա ն մնա մեր վերա ծնվա ծ Մ ա յր Հ ա ա ե ն ի ք ը Խ որհրդա լին Հա ւա ս - տ անի Հա նրա պ ետ ութ յունը , ու հա վետ ծա ղկի խ ա ղա ղութ յա ն և բա րօրութ յա ն մեջ
Խ որհրդա յին Մ իութ յա ն եղբա յրա ցա ծ ժողովուրդների փ ա ռա պ ա նծ միությա ն դր
շի ներքև : Վ Ա Ք Գ Ե Ն Ա
Ծ Ա Յ ՐԱ ԳՈ ՒՅ Ն ՊԱՏՐԻԱՐ« Ե վ ԿԱԹՈՂԻԿՈՍ 9 ապրիւի 1963 թ. Ա Մ ԵՆԱ ՅՆ Հ.ԱՅՈ9
ե»ւ1իա*ին
Պ Ա Շ Տ Ո Ն Ա Կ Ա Ն
Ա Մ Ե Ն Ա Յ Ն ՀԱ Յ Ո Ց Ծ Ա Յ Ր Ա Գ Ո Ւ Յ Ն Պ Ա Տ Ր Ի Ա Ր Ք Ե Վ Կ Ա Թ Ո Ղ Ի Կ Ո Ս
վ Ա Զ Գ Ե Ն Ա -Ի Ն
ԷՋՄ ԻԱ ԾԻՆ
Խ նդրում եմ ընդունեցեք իմ խ որին շնորհա կա լութ յունը այն բա րի մա ղթա նք
ների հա մար, որ Դ ո ւք հղե լ եք ինձ Հա յկա կա ն Սովետ ա կա ն Սոցիա լիստ ա կա ն Ռ ե ս
պ ուբլիկա յի գերա գույն սովետ ի նա խ ա գա հութ յա ն նա խ ա գա հ ըտ րվե լո ւ ա ռթիվ:
Ն. Խ. ՀԱՐՈԻԹՅՈԻՆՅԱՆ
. . . . .о с -յ Հայկական ՍՍՈ- գերագույն սովետի10 ապրիլի 19ЬЗ р.
նախագահության նախագահԵրևան
ՓՐԿ2Ի ՀՐԱՇԱՓԱՌ Եվ ՍՈԻՐԲ ՀԱՐՈԻԹ8ԱՆ ՏՈՆԻ ԱՌԹԻՎ ԱՄԵՆԱՅՆ ՀԱՅՈՑ ԾԱՅՐԱԳՈՒՅՆ ՊԱՏՐԻԱՐՔ Եվ ԿԱԹՈՂԻԿՈՍ
ՆՈՐԻՆ ՍՈԻՐԲ ՕԾՈԻԹՅՈԻՆ Տ. Տ. վ Ա Զ Գ Ե Ն Ա ՀԱՅՐԱՊԵՏԻ
Եվ ՔՈԻՅՐ ԵԿԵՂԵՑԻՆԵՐԻ ՀՈԳԵվՈՐ ՊԵՏԵՐԻ ՄԻՋԵՎ ՓՈԽԱՆԱԿՎԱԾ ՈՂՋՈԻՅՆԻ ՀԵՌԱԳՐԵՐՆ ՈԻ ԳՐՈԻԹՅՈԻՆՆԵՐԸ
Մոսկվւսյի և համայն Ռուսիս Պատրիարք Նորին Ս րբուհունԱ Լ Ե Ք Ս Ի Ի Ն (Մ ոսկվսւ),
Տիեզերական Պատրիարք Նորին ՍրբությունԱ Թ Ե Ն Ա Գ Ո Ր Ա Ս Ի Ն Ստ ա մբուլ),
Ալեքսսւնդրիայի ե համայն Աֆրիկայի Պատ րիարք Ն որին ՍրբությունՔ Ր Ի Ս Տ Ա Փ Ո Ր Բ-ին (Ա լեքսանդրիս)),
Անտիոքի և համայն Արևելքի Պատրիարք Նորին ՍրբությունԹ Ե Ո Դ Ո Ս Ի Ո Ս Զ-ին (Դա մա սկոս),
Համայն 4րա ց Պատրիարք-Կաթողիկոս Նորին ՍրբությունԵ Փ Ր Ե Մ Բ-ին (Թ բի լիսի),
Քենտրբերիի Արքեպիսկոպոս, համայն Անգլիա յի Եպիսկոպոսսւպետ և ՄիտրոպոլիտՄ Ա 9 Ա Լ Ռ Ե Մ Զ Ի Ի Ն (Լոնդոն),
Ռումին Օրթոդոքս Եկեղեցու Պատ րիարք Ն որին Ս րբուհո ւնՀ Ո Ի Ս Տ Ի Ն Ի Ա Ն Ի Ն (Բուխարեստ),
Բուլղարիայի Եկեղեցու Պատ րիարք Նորին ՍրբությունԿ Ի Ր Ի Լ Ի Ն (Սոֆիա),
Սերբիայի Պատրիարք Ն որին Սրբություն Հ Ե Ր Մ Ա Ն Ի Ն (Բելգրադ),
Աթենքի և համայն Հելւա դա յի Միտրոպոլիտ Նորին Սրբություն^ Խ Ր Ի Ս Ո Ս Տ Ո Մ Ո Ս Ի Ն (Ա թենք),
Նիգոզիսւյի Արքեպիսկոպոս, համայն Կիպրոսի Առաջնորդ և ՆախագահՆորին Սրբազնություն Մ Ա Կ Ա Ր Ի Ո Ս Ի Ն (Նիգոզիա ),
Եթովպական Եկեղեցու Պատ րիարք Նորին Ս րբա սունԲ Ա Ս Ի Լ Ի Ո Ս Ի Ն (Ադդիս-Աբեբա ),
1963 Է Տ Ա Ի Ա Ծ Ի Ն 7
Հնդկական Մսւլաբար Եկեղեցու Կաթողիկոս Մա ր Բ Ա Ս Ի Լ Ի Ո ՍԳ Ե Վ Ա Ր Գ Ե Ս Ե Բ-ին (Կերա լա ),
Արևմտյան Ն|ու-3որքի Եպիսկոպոսական Եկեղեցու Առա ջնորդԼ Ո Ր Ի Ս Տ Ո Ն Լ Ե վ Ի Ն Գ Ս Տ Ո Ն Ս А Ե 3 Ֆ
Եպիսկոպոսին (Ն յո ւ-Յ որք ),
Լատվիական Ս Ս Ռ Ավետսւրանական-Լութերակսւն Եկեղեցու Արքեպիսկոպոս
Գ Ո Ի Ս Տ Ա Վ Տ Ո Ի Ր Ս Ի Ն (Ռ իգսւ),
Էստոնական Ս Ս Ռ Ավետարանակսւն-Լութերական Եկեղեցու ԱրքեպիսկոպոսՅ Ա Ն - Կ Ի Յ վ Ի Տ Ի Ն (Տա լլին ),
Մխիթարյան ուխտի Աբբահայր Գերհսւրգելի Հա |ր Ս Ր Ա Պ Ի Ո Ն վարդապետՈ Ի 1 . Ո Ի Հ Ո Ճ Յ Ա Ն Ի Ն (վենետ իկ),
Մխիթարյան ուխտի Աբբահայր Գերա պ ա յծա ռ Հա յր Մ Ե Ս Ր Ո Պ վարդապետ
Հ Ա Պ Ո Զ Յ Ա Ն Ի Ն (վ իեննա ),
Եկեղեցիների համաշխարհային խորհրդի ընդհանուր քարտուղար դոկտ.
վ Ի Լ Յ Ա Մ Վ Ի Ս Ս Ե Ր Գ ’ Հ Ո Ի Ֆ Տ Ի Ն (Ժընև) ,
Ամերիկայի Միա ցյա լ Նահանգների Եկեղեցիների ազգային խորհրդի նախագահԷ Ր Վ Ի Ն Մ Ի Լ Լ Ե Ր Ի Ն (Ն յու-Յորք) :
Ուրախ սրտով կողջունենք Ձեզ մեր Տիրոջ և Փրկչի հրաշափառ հարության
ավետիսով, և Ձեր կողքին կաղոթենք, որ Ս. Գերեզմանեն ճառագայթող լույսը,
հզորապես հաղթական, շողա ամբողջ աշխարհի վրա և բոլոր մարդոց սրտերեն
ներս, ի կենսագործումն ավետարանական սիրո և խաղաղության պատգամներուն,
որոնց համար Որդին Աստուծո Գողգոթա բարձրացավ և Իր մահով մահը հաղթեց,
որպեսզի մարդիկ ավելի կյանք ունենան և որպեսզի այդ կյանքը ըլլա ավելի բարի,
ավելի արդար և ավելի երջանիկ:
Այս ավետիսով և այս աղոթքներով գոտեպնդված, կմաղթենք Ձեզ անսասան
առողջություն և երկար ու բեղմնավոր տարիներու գործունեություն' ի փառս Քրիս
տոսի Եկեդեցիին և Ձեր աստվածասեր ժողովուրդին:
«Քրիստոս յարեսւլ ի մեռելոց»:
Եղբայրական ջերմ սիրով'
վ Ա Զ Գ Ե Ն Ա
՛ * Ծ Ա Յ Ր Ա Գ Ո Ւ Յ Ն Պ Ա Տ Ր Ի Ա Ր Ք ԵՎ ԿԱԹ ՈՂԻԿՈՍ
Է а ՄԻ Ա Ծ Ի Ն Ա Մ Ե Ն Ա Յ Ն ՀԱՅՈՑ
ՆՈՐԻՆ ՍՈԻՐԲ ՕԾՈԻԹՅՈԻՆ Տ, Տ. Վ Ա Զ Գ Ե Ն Ս. ԾՍ.ՅՐՍ.ԳՈԻՅՆ ՊԱՏՐԻԱՐՔ ԵՎ ԿԱԹՈՂԻԿՈՍ ԱՄԵՆԱՅՆ ՀԱՅՈՑ
Է Ջ Մ Ի Ա Ծ Ի Ն
Զերդ Սրբություն.
«Քրիստոս յարեաւ ի մեռելոց»:
Ընդունեցեք մեր սրտագին ողջույնները Քրիստ ոսի հրաշափառ հարության
տոնի առթիվ: Թո՜ղ Տիրոջ հոգևոր ուրախությունն ու սերը աոաջնորդեն մեզ հա
վիտենական կյանքի հույսով, նրա երկնային արքայության համար:
Ц 11 1Г !• Ս. & Ի Ն
Թո՜ղ Տերը մեզ օրհնի և պահպանի այդ սուրբ ուրախությունն ու սերը մեր
սրտերի մեջ մեր ամբողջ կյանքի օրերում, որպեսզի քարոզությամբ Ա օրինակելի
գործով տարածենք Նրա սուրբ անունը մեր սերունդների մեջ. որոնք հանձնված են
սեր հոգէւոր հոգատարության Աստուծո կողմից:
Եղբայրական սիրով ի Քրիստոս'
ԱԼԵՔՍԻ
Ս՜ Ո Ս Կ 4 Ա Պատրիարք Մոսկվսւլի Ա հսւմսւ|ն Ռոաիո
Զերդ Սրբություն.
Ձեր սրտագին եղբայրական ողջույնը մեզ պատճառեց հոգեկան խորին ուրա
խություն: Ամբողջ հոգով շնորհակալ ենք ե փոխադարձաբար շնորհավորում ենք'
«Օրհնեալ Է յարութիւնն Քրիստոսի»:
Զերդ Սրբության մաղթում ենք բազում տարիների հովվապետական բեղմնա
վոր գործունեություն խաղաղ, քաջառողջ և բարօր պայմաններում:
Թ ԵՈԴՈՍԻՈՍ аԴ Ա Մ Ա Ս Կ Ո Ս Պատրիարք Անտիոքի Ա Ոսւմւսլն Արևելքի
Զերդ Սրբություն.
Ուրախությամբ դիմավորելով Քրիստոսի Հարության տոնը, սրտանց աղոթում ենք Ն րա ն ' իր խաղաղությունը շնորհելու համայն մարդկության: Թո՜ղ հարուցյալ
Տերը բոլորիս պարգևի ուժ և կարողություն, կատարելու մեր պարտականությունը ուղղափառ Ս. Եկեղեցու համար:
Այս մաղթանքներով և զգացմունքներով, վրացական Ուղղափառ Եկեղեցու
կողմից իմ եղբայրական ողջույնն եմ հղում Զերդ Սրբության, Հա|աստանյայց
Ս. Եկեղեցուն Քրիստոսի Հարության տոնի առթիվ, խնդրելով Զեր աղոթքները մեզ Ա մեր Ուղղափառ Եկեղեցու համար:
«Օրհնեալ Է յարութիւնն Քրիստոսի»:
Մնամ Զերդ Սրբության եղբպյրական սիրով ի Քրիստոս, աղոթակից'
ԵՓ ՐԵՄ ԲԹ Р Ի լ Ի Ս Ի Պատրիարք-Կաթոդիկոս Ուսմսւ|ն Վրսւց
Զերդ Սրբություն.
«Քրիստոս յարեաւ ի մեռելոց»:
Սա այն բերկրալի պատգամն Է, որով հրեշտակը ողջունեց յուղաբեր կանանց
Զատկի առաջին առավոտյան: Արդարե, սա այն պատգամն Է, որ Զատիկը բերում Է ամբողջ մարդկության:
«Ս՜ի՜ երկնչիք դուք, գիտեմ զի զՅիսուս զխաչելեալն խնդրէք: Չ է աստ, քանզի
յարեաւ, որպես սւսացն. եկսւյք, ւոեսէք զտեղին ուր կայր ՏԷրն: Ե ւ վաղվաղակի
երթայք, ասացէք աշակերտացն նորա թէ յարեաւ ի մեռելոց» (Մատթ. ԻԸ 5— 7) :
Սա հրեշտակային ողջույնն էր, որ աշխարհին ավետում էր, թե մեր Տերը Հ ի -
սուս Քրիստոս հարություն էր առել, որպեսզի Իր Հոր Ասաուծո փառքը փայլի աշ
խարհի մթության մեջ: Մարդկանց մեղավոր հոգիները հավիտենապես լուսավորված են սրա հարության ճառագայթներով:
м
■« 1963 է Ք Մ Ի Ա Ծ Ի Ն
«Թէպէտ և Որդի է, ուսաւ ի չսւրչսւրսւնսւց սւնտի զհնսւզսւնդութիւն: Ե ւ իբրև
կսաարեցսււ, եղև ամենսւյն հնսւզանգելոց իւրոց պատճւսռք փրկութեսւնն յաւիւոե-
նից» (Եբր. Ե 8 — 9 ) :Մ՛ենք որ կրում ենք Իր տառապանքի նշանը մեր ճակատին վրա, պետք է միշտ
կատարենք Ն րա կամքը և հռչսւկենք բոլոր մարդկանց առաջ Նրա հաղթանակի
ավետիսը: Մարդկանց մեղքերի հետևանքով ապականված և ապերջանիկ, բսւժանյսւլ
ւպս աշխարհում պետք է մենք հսւ|տսւրարենք, որ մարդիկ փրկված են Աստուծո սիրո
ճամբով, մեր Տիրոջ Հիսուս Քրիստոսի տառապանքի և Ն րա հսւրութ|սւն զորության
միջոցով:Քրիստոս հարյավ: Արդա րև Ն ա հարյավ: Ալելուիա:
Եղբայրական սիրով և մաղթանքով, Զեզ սիրող եղբայր ի Քրիստ ոս'ՄՍ.9ՔԼ
Արքեպիսկոպոս Քենտրրերիի,
Լ Ո Ն Դ Ո Ն Եպիսկոպոսսւպետ Ц Միտրոպոլիտ համայն Անգլիո
Ի սրտե շնորհակալություն ենք հայտնում Զերդ Սրբության եղբայրական շնոր
հավորանքների համար և սիրով և ուրախությամբ ողջունում ենք Զեւլ և առաքում
զատկական ողջույնը, Փրկչի Ս. Հարության տոնի առթիվ մեր ջերմագին մաղթանք
ներով հանդերձ:
Եղբայրական սիրո ողջագուրմամբ'ՀՈ Ի Ս Տ Ի Ն Ի Ա Ն ՚
Բ Ո Ի Խ Ա Ր Ե Ս Տ Պատրիարք Ո-ումինիա|ի
Զերդ Սրբություն.
«Քրիստոս յարեաւ ի մեռելոց»:
Քրիստոսի հարության ավետիսը (Մատթ. ԻԸ 5— 6) մեր հոգին լցնում է ուրա
խությամբ և խորին խոհերով մարդկային երկհազարամյա պատմության մասին:
Քրիստոս հարյավ: Ն ա կենդանի է մեր Ս. Եկեղեցու մեջ, գործում է Իր կենա
րար ուժով մեր հոգու մեջ. ինչպես մեզ խոստացել էր (Մատթ. Ի Ը 2 0 ):
Քրիստոսի Հարության տոնը գործող տոնն է Աստ ուծո ուժի' սիրո աշխարհում
և պատմության մեջ:
Այս ուրախ աոթիվ, սրտանց շնորհավորում եմ Զերդ Սրբության, հոգևոր դա
սին, Զեր քրիստոսասեր հոտին: Մաղթում եմ Զեզ, իմ և Սրբազան Սինոդի անունից,
մեր Տիրոջ և Փրկչի հարության շնորհիվ, առողջություն և երկար կյանք:
Ս Ո Ֆ Ի Ա ԿԻՐԻ1-Պւստրիարք Բոլլղարիալի
Զերդ Սրբություն.
Եղբայրական սիրով և զատկական ուրախությամբ, հոգևոր համբույրներով
շնորհավորում ենք Զեր և միաբանության Ս. Հարության պայծառ տոնը, մաղթելով
Զ եզ բեղմնավոր հովվապետություն և ամենայն բարիք Աստուծուց Զեր Ս. Եկեղեցու
համար:
«Քրիստոս յարեաւ ի մեռելոց»:ՀԵ ՐՄ Ս .Ն
Բ Ե Լ Գ Ր Ա Դ г Պատրիարք Սերբիսւփ
10 ը 2 Մ Ի Ս . Ծ Ի Ն
վեհափառ Տեր.Հարության լուսավոր և աշխարհ փրկող տոնի առթիվ, երբ գերեզմանից ար
դարության արեգակը Քրիստոս վւսւռսւվոր կերպով հարյավ, երբ խավարի ուժերի դեմ
Գաղթական, մահվան գերությունից և ոչնչացումից մեւլ փրկեց, այս սուրբ օրը Եկե
ղեցու հաղթական ձայնով Զերդ Սրբության ավետում ենք «Քրիստոս յարեւսւ»:
Միևնույն ժամանակ խոնարհաբար մաղթում ենք, որ կյանքի Տերը հովանի
լինի, պահպանի և օրհնի Ձեր հովվսւպետական գործերը, պարգևի առողջություն և
երկար տարիներ' Տիրոջ հարությունը տոնելու համար:
Զերդ Ս. Օձության խոնարհ եղբայր ի Քրիստոս'Խ ՐԻՍՈՍՏՈՍ՚ՈՍ
Ա Թ Ե Ն Д Արըհսփսկոսւոս Աթենքի և համայն Հունաստանի
Զերդ Սրբություն.
Սուրբ ողջույն ի հարուցյալ Քրիստոս:
Հաղթելով մահվան, մեր Տերը և Փրկիչը հարյավ ի մեռելոց, խորտակեց դժոխքի
իշխանությունը և բացեց դրախտը և մեզ Իր թագավորության ժառանգներ նշա
նակեց:
Երկինք և երկիր, հրեշտակներ և մարդիկ ուրախանում են և ամբողջ աշխարհի
հավատացյալները սւ|սօր ցնծությամբ են տոնում Տիրոջ հրաշափառ հարությունը:
Մենք ևս մեր քրիստոսավանդ ժողովրդի հետ տոնելով և վւառաբանելով մեր
Տիրոջ և Աստուծո խոնարհությունը և մարդասիրությունը, գալիս ենք մտքով հանդի
պելու Զերդ Սրբության հետ և Եղբայրորեն կոչելու' «Քրիստոս յարեաւ», ջերմորեն
մաղթելով Զեզ առողջություն և հաստատություն և Զեր իմաստության վստահված
Հայաստանյայց Եկեղեցուն ծաղկում և բարգավաճում:ՄՍ.ԿԱՐԻՈՍ
Ն Ի Գ Ո Զ Ի Ա Արքեպիսկոպոս Կիպրոսի
Ողջո՜ւյն և խաղաղությո՜ւն Աստուծո Հոր և մեր Տիրոջ Հիսուսի Քրիստոսի:
Մեր Տիրոջ և Փրկչի հրաշափառ Հարության տոնի առթիվ, ողջունում ենք Զերդ
Սրբության հանուն Եպիսկոպոսոկան Եկեղեցու:
Տարիների ընթացքում, Ս. Հոգո ւ առաջնորդության շնորհիվ, եղբայրության և
բարեկամության սերտ կապ Է հաստատվել մեր եկեղեցիների միջև' Հիսուս Քրիս
տոսով մեր միության համար: Քրիստոնեական սիրո մեր փոխադարձ զգացմունք
ները ավելի խորն են գնում մեր սրտերի մեջ, որովհետև մենք իրոք մեկ ենք, ընդու
նելով սուրբ առաքյալների կողմից բացատրված և ժողովների մեջ սահմանված հավատը:
Այս տարի, մինչ մենք միասին ենք տոնում Ս. Զատիկը նույն թվականին,
խնդրում ենք Զեզ աղոթքով միանալ, որպեսզի երկնավոր Հա յրը լցնի մեզ Իր շնորհ
քով և երկնային օրհնությամբ, որպեսզի կարենանք լինել Ն րա հետ տեսանելի մեկ
մարմին և Ն ա բնակվի մեր մեջ և մենք' Ն րա մեջ, Ն ա , որ իր Միածին Որդու մի
ջոցով կործանել Է մահը և մեզ համար բացել Է հավիտենական կյանքի դռները:
Զերդ Սրբության առողջության մաղթանքներով և Զեր մեծ Եկեղեցու և ժո
ղովրդի բարօրության աղոթքներով կմնանք Զեզ սիրող եղբայր ի Քրիստոս'
ԼՈՐԻՍՏՈՆ ԼԵ 4 Ի Ն Գ Ս Տ Ո Ն Ս «Ե 8Ֆ
Եպիսկոպոս Արևմտյան Ն|ու-8որքի, ատենապետ Օրթոդոքս և Հին Կաթոլիկ
Ն 3 Ո Ի -8 Ո Ր Й եկեղեցիների միաց|(պ Ոանէնախմրի
| (||յյյ է Й Մ Ի Ս Ծ Ի Ն ______________ __________________________
Ընդունեցեք, Զերդ Սրբություն, իմ սրտագին եղբայրական ողջույնները և շնոր
հավորանքները Ս. Հարության մեծ տոնի առթիվ: Թ ո ղ հարուցյալ Փրկչի պայծառ
ույսը առաջնորդի Ձեզ և Հա յ հնադարյան ՜Եկեղեցին, Արարատի հովանու ներքո:
«Քրիստոս ւարեսււ ի մեռելոց*:11 I I ' ԳՈԻՍՏՍ.Վ. ՏՈԻՐՍ
Լատվիական ՍՍՌ Ավետարանական-Լութերական
ո ի գ Ա Եկեղեցու արքեպիսկոպոս
Զերդ Սրբություն.Խնդրում եմ ընդունել իմ ջերմ շնորհակալությունը ուշադրության համար: Հա
րության տոնի ուրախ առիթով, ամբողջ հոգով ողջունում եմ Զերդ Սրբությանը Ս
բարեմաղթում, որ հարուցյա լ քրիստ ոսի ողորմությունները լինեն Զեզ հետ Ձեր ամ
բողջ կյանքի ճանապարհին: ^ կիցՎի§
Էստոնական ՍՍՌ Ս.ւ[ետարսւնակսւն-1,ութերական
Տ Ս. Լ I Ի Ն Եկեղեցու արքեպիսկոպոս
Թ ող Զատիկով ծնունդ առած կենդանի հույսը ոգևորի Զ եզ և Զեր Եկեղեցին:
Վ.ԻՍՍԵՐ Դ ’ ՀՈ Ի Ֆ Տ
Եկեղեցիների ՈամաշխարՈա|ին խորհրդի, ընդհանուր քարտուղար
& Ը Ն Ե 4
Զերդ Սրբություն.Ես խորապես հուզվեցի և երախտապարտ եմ ստանալով Ս. Զատկի Զեր ջերմ
շնորհավորանքները:Էջ մի ածն ում մեր այնքան հյուրասեր ընդունելության Ս Զեր ներկայացուցիչ
Պա րգև եպիսկոպոսի այս երկիրը դսո վերջերս կատարած այցելության հիշատակը
հավիտյանս մնալու են մեր սրտերի մեջ:Երբ ամենուրեք բոլոր քրիստոնյաները հրճվում են Փրկչի հարության հավի
տենական նշանակությամբ, մենք հիշում ենք նաև մեր հասարակաց պատասխա
նատվությունը ամբողջ աշխարհում Իր խոսքի և Իր օրինակի տարածման համար:
Մենք երախտապարտ ենք Զեր աղոթքների համար և աղոթում ենք վասն
սիրույն Աստուծո բոլոր մարդկանց համար: ,
«րիստոնեական սիրով. էրՎիՆ Մ իԱ Եր
ԱՍ"Ն-ում Քրիստոսի եկեղեցիների
Ն 6 Ո Ի -3 Ո Ր Й սպգսդին խորհրդի նախագաՈ
Շնորհավորում ենք Զ եզ և հավատացյալ հայերին Ս. Հարության տոնի առթիվ:
Մաղթում ենք Զեզ և-համայն հայ եղբայրական ժողովրդին երջանկություն և հա-
էոդույ>|ոլն « ш ^ р մղվող ч ш щ ш п а * Հա 1№ ՏԱ դէ
РЛ1ВП11
ՓՐԿՉԻ ՀՐԱՇԱՓԱՌ Եվ ՍՈՒՐԲ ՀԱՐՈՒԹՅԱՆ ՏՈՆԻ ԱՌԹԻվ ԱՄԵՆԱՅՆ ՀԱՅՈՑ ԾԱՅՐԱԳՈՒՅՆ ՊԱՏՐԻԱՐՔ Եվ ԿԱԹՈՂԻԿՈՍ
ՆՈՐԻՆ ՍՈԻՐԲ ՕԾՈԻԹՅՈԻՆ Տ. Տ. վ Ա Զ Գ Ե Ն Ա ՀԱՅՐԱՊԵՏԻ Եվ ՆՎԻՐԱՊԵՏԱԿԱՆ ԱԹՈՌՆԵՐԻ ՈԻ ԱՌԱՋՆՈՐԴԱՐԱՆՆԵՐԻ
ՄԻՋԵվ ՓՈԽԱՆԱԿՎԱԾ ՈՂՋՈՒՅՆԻ ՀԵՌԱԳՐԵՐՆ ՈԻ ԳՐՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԸ
Ամենապատիվ Տ. Եղիշե Պատրիարքին, Երուսաղեմ.
Ամենապատիվ Տ. Շնորհք Պատրիարքին, Ստամբուլ.
Ամենապատիվ Տ. Խսւդ Արքեպիսկոպոսին, Բե|րոլթ.
Բարեխնամ բոլոր թեմակալ առաջնորդներին:
«Քրիստոս յարեաւ ի մեոելոց»:
Ս. էջմիածնեն, ուրախ սրտով, Զեղի ավետիսը կբերենք մեր Փրկչի հրաշափառ
հարության, ջերմագին մաղթանքով, որ Ս. Գերեզմանեն ճառագայթող լույսը, հզոր
ու հաղթական շողա ամբողջ աշխարհի վրա 1ւ բոլոր մարգոց սրտերեն ներս, ի
պտղավորումն և ծաղկումն ավետարանական սիրո և խաղաղության պատգամնե-
րուն, որոնց համար Ինքը Որդին Աստ ուծո' Հիսուս, Գողգոթա բարձրացավ Ա Իր
մահով' մահը հաղթեց, որպեսզի մարդիկ ավելի կյանք ուզենան, և որպեսզի այդ կյանքը ըլլա ավելի բարի, ավելի արդար ու ավելի երջանիկ:
Մեր հոգին լեցուն սդս լույս ուրախությամբ, կաղոթենք Ձեր տիրախնամ թեմի
եկեղեցիներու պայծառության և համայն հավատացյալ Մ եր զավակներուն արևշա
տության և անոնց առաքինի ու ազգանվեր գործոց հաջողության համար:
Ն ա և ողջո՜ւյն և օրհնությո՜ւն Զեզ, Ձեր Ս. Սեղաններոլ նվիրյալ հոգևոր
սպսաավորներուն, թեմական և եկեղեցական վարչոլթյանց և եկեղեցասեր կազմա-
կեքպությանց աստվածասեր անդամներուն, որոնք Զեր շուրջ համախումբ, շեն և
անսասան կպահեն Ս. Եկեղեցին, Զեր բարեխնամ երկրի հյուրընկալ ափերուն վրա-
Հա րուցյա լ Փրկչի սուրբ և անմահ զորությունը թոդ Զեզ Բոլորդ պահե պահ-
պանե ամբողջ ու անխռով, սիրով միաբան, որպես որդիք լոլսո և ժառանգորդք
երկնից արքայության, զի ճշմարս:է..պես «յարեաւ Քրիստոս» և «յարոլթեամբն իւրով յեզ ւլկեանս պարգևեաց»: 4
Օրհնությամբ'
Ս Ո Ի Ր Բ է Տ Մ Ի Ա Ծ Ի Ն
Վ Ա Տ Գ Ե Ն Ա
Ծ Ա Ց Ր Ա Գ Ո Ի Ց Ն Պ Ա Տ ՐԻ Ա ՐՔ Ե վ ԿԱԹՈՂԻԿՈՍ
Ա Մ Ե Ն Ա Յ Ն ՀԱՅՈՑ
Փրկչի հրաշափառ և Ս. Հարության տոնի աոթիվ շնորհավորական գրություններ ուղարկվեցին
նաև թեմական և կրոնական խորհուրդներին, Հսւ|կակսւն բարեգորձակւսն ընդհանուր միութլան
կենտրոնական վարչութ|սւն նախագահ պր. Ս֊լեքս Մանուկյանին (Ն |ո լ-3որք), Գալուստ Կյուլ-
պենկւան հիմնարկոլթւան կենտրոնական խնամակալության մեծահարգ նախագահ դոկտ. Ժուլե դե
Աւլերեդո Պերտիգաոփն (Աիսաբոն), Ս՛այր Աթոո Ս. էջմիսւծնի տպարանի հանձնախմբի նախագահ
պր. Երվսւնդ Աղաճանլանին (Ն |ու-3որք), Աբգար|սւն ավանդի և. Ս. էջմիածնի հիմնադրամի հանձնաժողովին (Լոնդոն), Սսզր Աթոո Ս. էջմիածնի օժանդակ հանձնաժողովին (Բե|րոլթ).
վարդանանց ասպետների կազմակերպական (Նւոլ-Յորք), հա|րենակցական, մշակութային, տիկ
նանց. երիսսսսարդաց Ա օրիորդաց կազմակերպություններին, Ս՛այր Աթոռի բարերարներին և ծան ւթ
ւալգւսլին դեմքերի:
Ն Ո Ր Ի Ն Ս Ո Ի Ր Բ Օ Ծ Ո Ի Թ Յ Ո Ի Ն Տ. Տ. վ Ա Զ Գ Ե Ն Ա
Ծ Ա Յ Ր Ա Գ Ո Ւ Յ Ն Պ Ա Տ Ր Ի Ա Ր Ք Ե 4 Կ Ա Թ Ո Ղ Ի Կ Ո Ս Ա Մ Ե Ն Ա Յ Ն ՀԱ Յ Ո Ց
է Ջ Մ Ի Ա Ծ Ի Ն
Մ եր Տիրոջ հարության երջանիկ առիթով մեր, միաբանության և համայնքի
կողմից կներկայւսցնենք Զերդ Սրբության մեր ամենաանկեղծ և հարգալից շնորհա
վորանքները, մաղթելով Զերդ Ս. Օձության մշտական քաջառողջություն և Մայր
Աթոռին' բարգավաճում:
Ե Ղ Ի Շ Ե Պ Ա Տ ՐԻ Ա ՐՔ
Ե Ր Ո Ի Ս Ա Ղ Ե Մ
Սուրբ Զատկի տոնին առթիվ կառաքենք մեր ե. Պատրիարքությանս հոգևոր
դասուն և պաշտոնական մարմիններուն և համայն հավատացյալ հոտին սրտագին
շնորհավորութ|ունները և որդիական հարազատ սերը, մաղթելով Մայր Աթոռին ան-
ւսւսաՆութ|ուն և վեհիդ երջանիկ զատկական տոնակատարություն:
Շ Ն Ո Ր Հ Ք Պ Ա Տ ՐԻ Ա ՐՔ
Ս & Ա Մ Բ Ո Ի Ա
վեհա փ ա ռ Տեր.
Ս. Հարության տոնին առիթով հա ճեցեք ընդունիլ շնորհավորանքս և սրտագին
մաղթանքներս վ եհիդ քաջառողջության, արդյունաշատ գործունեության, Մայր
Աթոռի անսասանության ու պայծառության համար:
Խ Ա Դ Ա ՐՔԵՊ ԻՍԿՈՊՈՍ
Բ Ե Յ Ր Ո Ի Թ
Ամենայն Հալոց Հայրապետի անունով ստացվեցին նան հարգալից զգացմունքներով Ա ամենա
ջերմ սրտով գրված բազմաթիվ շնորհավորական հեռագրեր և նամակներ արտասահմանի և ներքին
բոլոր թեմերից. թեմակալ առաջնորդներից, ազգալին-եկեղեցական Ա մշակութային կազմակերպա
կա ններից. հա| և ուոար պաշտոնական անձնավորություններից:
ՓՐԿՉԻ ՀՐՍՇՍՓՍ-Ռ Եվ ՍՈԻՐԲ ՀԱՐՈՒԹՅԱՆ ՏՈՆԻ ԱՈ-ԹԻվ ՀԱՅՐԱՊԵՏԱԿԱՆ ՍՈԻՐԲ ՊԱՏԱՐԱԳ ԵՎ ՔԱՐՈԶ ՄԱՅՐ ՏԱՃԱՐՈԻԱ
Ա պ ր ի լ ի 1 4 - ի ն , կ ի ր ա կ ի , Զ ^ տ ի կ , ռ Յ ա ր ո ւ -
թ ի ւ ն Տ ե ա ռ ն մ ե ր ո յ Յ ի ս ո ւ ս ի Ք ր ի ս տ ո ս ի В :
Ա ռ ա վ ո տ յ ա ն ժ ա մ ը 1 1 . 3 0 - ի ն , Վ ե հ ա փ ա ռ
Հ ա յ ր ա պ ե տ ր , ն ո ր Վ ե հ ա ր ա ն ի ց , հ ա յ ր ա պ ե
տ ա կ ա ն լ ր ի վ զ գ ե ս տ ա վ ո ր մ ա ն մ ե ջ , ա մ պ հ ո
վ ա ն ո ւ տ ա կ , ե կ ե ղ ե ց ա կ ա ն թ ա փ ո ր ո վ ա ռ ա ջ
ն ո ր դ վ ո ւ մ է հ ա ն դ ի ս ա վ ո ր ո ւ թ յ ա մ բ Մ ա յ ր Տ ա
ճ ա ր , Ջ ա տ կ վ ա տ ո ն ի ա ռ թ ի վ ս ո ւ ր բ պ ա տ ա
ր ա գ մ ա տ ո ւ ց ե լ ո ւ ։
Ս ո ւ ր բ Ս ե ղ ա ն ի ն ս պ ա ս ա ր կ ո ւ մ ե ն գ ե ր ա
շ ն ո ր հ Տ . Հ ա յ կ ա զ ո ւ ն և Տ . Ա ս ո ղ ի կ ս ր բ ա զ ա ն
ն ե ր ը , հ ո գ ե շ ն ո ր հ Տ . Մ ե ս ր ո պ , Տ . Ն ե ր ս ե ս
վ ա ր դ ա պ ե տ ն ե ր ը , Տ . Ա ր ս ե ն ա բ ե ղ ա ն , ա ր ժ ա
ն ա պ ա տ ի վ Տ . Հ ո վ հ ա ն ն ե ս ք ա հ ա ն ա Մ ա -
ր ո լ ք յ ա ն ը և ս ա ր կ ա վ ա գ ն ե ր ի դ ա ս ը ։
Ս ո ւ ր բ պ ա տ ա ր ա գ ի ն ն ե ր կ ա է հ ա վ ա տ ա ֊
ց յ ա լ ն ե ր ի և ո ւ խ տ ա վ ո ր ն ե ր ի բ ա զ մ ո ւ թ յ ո ւ ն ։
Տ ա ճ ա ր ի ա ջ ա կ ո ղ մ յ ա ն և ձ ա խ ա կ ո ղ մ յ ա ն
դ ա ս ե ր ո ւ մ տ ե ղ ե ն գ ր ա վ ե լ Գ ե ր ա գ ո ւ յ ն Հ ո գ և ո ր
Խ ո ր հ ր դ ի , Վ ե ր ս տ ո ւ գ ի չ հ ա ն ձ ն ա ժ ո ղ ո վ ] ։ ա ն
դ ա մ ն ե ր ը , Հ ո գ և ո ր ճ ե մ ա ր ա ն ի դ ա ս ա խ ո ս ա
կ ա ն կ ա զ մ ը և ա յ լ պ ա շ տ ո ն ա կ ա ն ա ն ձ ի ն ք ։
Ս ո ւ ր բ պ ա տ ա ր ա գ ի Կ ո մ ի տ ա ս յ ա ն ե ր գ ե ց ո
ղ ո ւ թ յ ո ւ ն ը կ ա տ ա ր ո ւ մ է հ ա ջ ո ղ ո ւ թ յ ա մ բ Մ ա յ ր
Տ ա ճ ա ր ի ե ր գ ե ց ի կ խ ո ւ մ բ ը , հ ո ր ե ն Հ ա կ ո բ յ ա
ն ի ղ ե կ ա վ ա ր ո ւ թ յ ա մ բ ։
« Տ է ր ո ղ ո ր մ ե ա տ - յ ի ց ա ռ ա ջ ք ա ր ո զ ո ւ մ ք Վ ե
հ ա փ ա ռ Հ ա յ ր ա պ ե տ ը .
Յանուն Հօր Ա Որդւոյ և Հոգւոյն Սրբոյ:Ամէն>:
« Ք ր ի ս տ ո ս ] ա ր ե ա լ ի մ ե ռ ե լ ո ց >:
Սուրբ հարության ուրախությամբ կողջունենք 1ւ կօրհնենք Զեզ բոլորդ, հավատացյալ զավակներ Հա յոց Սուրբ Եկեղեցվո, որ ի Հայաստան և ի Սփյուռս աշխարհի:
Այսօր մեր Փրկչի, Հիսուսի Քրիստոսի հարության սուրբ կիրակին է: Սուրբ կիրակին' մեծ հւսղթութւան:
Այսօր մահը իր վախճանին կհասնի հարության հաղթանակով և կյանքի լույսը, գերեզմանի քարերը ճեղքելով, թռիչք կւաւնե դեպի երկինք ու կճառագայթե հորիզոնե հորիզոն, լուսավորելով աշխարհը ամբողջ ե հոգիները մսւր-դոց;
Կյանքի մշտանորոգ ուժերը, տիեզերքի անհուն ակունքներեն և մարդու ոգեկան աշխսւրհ- ներեն ազատ ու առատ կհոսին այսօր, կաճին, կուռճանան, ծաղիկ կկապեն, երգեր կհյուսեն հազար ձևերով, հազար գույներով:
Այսօր արդարության արեգակը կբարձրանա մարդկային խղճի հորիզոնին առջև, ազատության դրոշը կծածանի մեր սրտերեն ներս և խաղաղության ձայնը կհնչե աշխարհի բոլոր ճամ- բաներուն վրա:
Այսօր սերն ու հաճությունը ի մարդիկ, իբրև երկնային պարգև, կիջնեն առատապես ու կբաշխվին մեզի ամենուս, բոլոր մարդերուն, բոլոր ազգերուն, բոլոր սահմաններուն վրա, բոլոր սահմաններեն անդին:
Ս՜ենք կհավատանք Քրիստոսի հարության, մենք կհավատանք մարդու բարոյական ուժերու հաղթության: Քրիստոնեությունը հաղթանակի կատար մըն է, մարդկային կյանքին մեջ բարոյական կարգի մը հաստատման ճանապարհին վրա: «Զի որպէս յւսրեսււ Քրիստոս ի մեռելոց փառօքն Հօր , նոյնպէս և մեք ի նորոգումն կենաց շրջեսցուք: Զի եթէ տնկակից եղեաք նմա- նութեան մահու նորա, այլ և յարութեան նորսւ լինիցիմք* (Հռոմ. Զ 4— 5 ):
Ադամով մահը ժառանգեցինք նյութին մեջ, Քրիստ ոսով' անմահությունը, ոգիին մեջ:
Բւսյց միայն թե ամուր մնանք հավատքի ժայռին վրա և կենդանի պահենք զՀիսուս մեր սրտերուն մեջ: Հիսուս կենդանարար զորությունն իսկ է, որ ահա երկու հազար տարիներե ի վեր կապրի ու կապրեցնե, և ամենուս ցույց
կուսւա մարդու կյանքի ճամբան, ճշմարիտ մարդու ճշմարիտ ճամբան, մեզի գոչելով. «Ես կենդանի եմ և դուք կենդանի լինելոց էք»:
Ս՜եր կյանքի մեջ իրավ մարդկայինը սկիզբ կաօնե նյութին սահմաններեն վեր, այնպես ինչպես Քրիստոսի հարությունը ճառագայթեց գերեզմանի քսւրերեն դեպի կատարները հավերժության:
— «Ս.|սօր Զատիկ մեր զենմամբ Քրիստոսի, ւսրսւսցուք տօն ցնծութեսւմբ, նորոգեալքս ի հնութենէ մեղաց, ասե[ով' Քրիստոս յարեաւ ի
մեռելոց»:Սիրեցյա լ զավակներ Ս՜եր, սուրբ հարության
ավետիսով կոդջունենք և կօրհնենք ձեզ բոլորդ, ամենայն հայոց լուսաշող Տաճար Սուրբ էջմիա- ծնեն, մեր արդար հավատքի աստվածատուր այս սուրբ տեղեն, որ այս աշխարհի վրա ամենահին և ամենավավերական վկաներեն մեկն է Քրիստոսի հարության: Զի հարուցյալ Փրկիչը, Միածին Որդին Աստուծո, այս քարերուն վրա իջավ, լուսաշող կերպարանքով, և Իր իսկ ձեռ քով վառեց հայոց կյանքի կանթեղը, Լուսավորչի կանթեղը անմար, որ կտեսնեք ահա, թե ինչպե՜ս լույս կուտա Հա յոց աշխարհին, հայոց հոգինե- րուն, հայոց բոլոր հոգիներուն, Արարատի փե- շերեն մինչև ափերը հեռու, հեռո՜ւ աշխարհնե- րու: Այս կանթեղեն' լույս, ավելի լույս ամենուս և ամենուն, առանց խտրության, Լւ մանավանդ Ս՜եր հեռավոր պանդուխտ զավակներուն:
Ս՜եր հավատավոր ժողովուրդի համար, Հա - յաստանյայց Եկեղեցին կենդան_ի իրականություն մըն է իր աստվածակառույց Աայր Աթոռ Սուրբ էջմիածնով, որ ահա ավելի քան հազար և վեց հարյուր տարիներե ի վեր կա ու կմնա հայ քրիստոնեության վեմը այս աշխարհի վրա:
Սուրբ եջմիածնի ոգեկանութենեն դուրս, և. առավել ևս անոր դեմ, չկա ճշմարտապես հայկական քրիստոնեական ոգի, չկա վավերական Հայկական Եկեղեցի:
Փրկչի իջման այս սրբազան Տա ճա րը, մեր հայրենի ապառաժյա հողին վրա, կանգուն ու ապահով, անխորտակելի պատվանդանն է մեր Սուրբ Եկեղեցվո, մշտահոս աղբյուրը մեր լույս հավատքին, մեր հոգևոր կյանքին, անստգյուտ գրավականը մեր քրիստոնեության իսկության, անսպառ շտեմարանը հայ ժողովուրդի ոգեկան թաքուն ուժերուն:
Երանի անոնց, որ գիտեն ուղիղ կարդալ և հասկնալ մեր պատմության գիրքը, և գիտեն իրենց կյանքը և իրենց աշխատանքը ամուր կա պել Սուրբ եջմիածնի գոյության և անոր հավերժության հետ:
Ի սփյուռս աշխս ո ՚փ ցրված հայության կյանքին մեջ շարք մը անք.արազատ կացությսւնց հետ կարելի է գուցե հաշտվիլ: Սակայն Ս՜այր Աթոռ Սուրբ էջմիածնեն հոգևոր բաժանումի մը փորձի հետ' երբե՛ք: Ով որ՛ Հա յ Եկեղեցվո Սրբալույս
Ս՜եոոնի դրոշմը իր ճակատին վրա կկրե, չի կրնար բաժնվիլ Սուրբ էջմիածնեն:
Այս ճշմարտության լույսով Է, որ առսւջնորդ- վեցւսնք և պիտի առաջնորդվինք Ս՜եր գործունեության ճանապարհին՝ Ս՜ենք, իբրև Հա յոց Հայրապետ: Ա յս ճշմարտության լույսին տակ Է, որ Ս՜ենք կտեսնենք մեր եկեղեցական կյանքը ու կդատենք դեպքերը և մարդիկն ու անոնց գործունեությունը, ըլլան անոնք հոգևորականներ թե աշխարհականներ:
Ե վ նույն այս ճշմարտության լույսով Է, որ անխախտ կպահենք Ս՜եր ւավատեսությունը, թե վերջ պիտի գտնե Սփյուռքի մեր եկեղեցական կյանքի վնասաբեր տագնապը և պիտի վերականգնի ներքին միությունը մեր Եկեղեցվո կա- մարներուն տակ, և համերաշխ գործակցությունը մեր նվիրապետական պատմական Աթոռներուն միջև, ամեն մեկը իր իրավասությանց սահման- ներուն մեջ:
Ու պիտի գա այդ օրը, պիտի գա իբրև հայ քրիստոնեական հավատքի ներքին անհրաժեշտություն, իբրև հրամայական թելադրանք հայ եկեղեցական և ազգային գերագույն շահերու գիտակցության, իբրև պայման Սփյուռքի հայության գոյատևման և ազգապահպանման: Այո', պիտի գա այդ օրը, վասնզի Ս՚ենք կհավատանք, թե ա ռողջ Է և կենսունակ Սփյուռքի մեր ժողո- վուրդի մարմինն ու հոգին:
Սուրբ էջմիա ծնով և Ամենայն Հա յոց Հա յրա պետությամբ գլխավորված Հայաստսւնյայց Ե - կեղեցվո հոգևոր միությունը Է և կմնա գերագույն կանոնը և հրամայականը մեր եկեղեցական ու ազգային կյանքին:
Հավետ փա՜ռք և պատի՜վ աստվածակառույց Սուրբ էջմիածնին: Հա վետ փա՜ռք հայ հավատավոր ժողովուրդին, որ Սուրբ էջմիածինը անսասան ու կենդանի պահեց դարեր շարունակ, իբրև Սրբություն Սրբոց, հաճախ իր իսկ մարմ- նույն նահատակության գնով, արյան ծովերու ընդմեջեն: Փա ՜ռք և պատի՜վ նա և այսօր Սուրբ էջմիածնի հավատարիմ և հարազատ Ս՜եր զա- վակներուն. որոնք հեռավոր երկնակամարներու տակ, երբեմն դժվարին պայմաններու մեջ, բա րձր և սուրբ կպահեն աննման անունը Միա - ծնաէջ այս Սուրբ Տաճարին:
Ձեզի ամենուդ, սիրելինե՛ր Ս՜եր, ողջո՜ւյն և օրհնությո՛՛ւն կբերենք նաև Արարատյան սւշ- խարհեն, մեր վերածնած Մայր հսւյրենիքեն: Ս՜ենք և դուք բոլորդ քա ջ գիտենք, թե մեր նա- խահայրերը, երկար դարեր շարունակ. Քրիստոսի հարության ավետիսը տոնախմբած են անմար հույսովը, թե հարություն պիտի առնե օր մը խաչված ու թաղված ժողովուրդը հայոց, անտեր ու թշվառ երկիրը Հայաստան: Շարան-շա- րան մեր նախնիք արդարության ծարավի իրենց աչքերը այդ հույսով փակեցին: Ո ւ երկար, շա՜տ երկար ու տանջալից տևեց սպասումը հայուն:
15 • է а մ ի
Սակայն եկավ այդ օրը. հարության օրը մեր ազգին, վերջապես և ճշմարտապես:
Հայ ժողովուրդ, ահավասիկ օր ուրախության, ահավասիկ օր հաղթության: Ահավասիկ նորեն Զատիկ Է այսօր, նորեն Քրիստոսի հարության տոնն Է այսօր և Սուրբ Էջմիսւծնեն' Հայոց Հայրապետը, ձեզի ամենուդ ողջույն և օրհնություն կբսւշխե' վերաշինված Մայր Հսւյրենիքեն, խաղաղ ու ապահով, շեն ու ծաղկած Մայր Հա - | սասանեն:
Ա|սպես է, որ հայ ժողովուրդը կտոնե այսօր Քրիստոսի հարության կիրակին:
Մենք կաղոթենք, որ Տերը հաստատ և անշարժ պահե նոր կյանքի կոչված Մայր երկիրը մեր և անփորձ ու անվտանգ պահե ժողովուրդը հայոց, որպեսզի ան վերջնապես բուժե իր վերքերը հին, իր վերքերը խոր, որպեսզի ան աստիճան առ աստիճան բարձրանա միշտ դեպի վեր, դեպի նորանոր նվաճումներ հայրենաշեն կյանքի բոլոր բնագավսւռներուն մեջ, իրեն եղբայրակից ժողովոլրղներոլ մեծ միության դրոշին ներքև:
Կաղոթենք նաև համայն աշխարհի խաղաղության համար, որ մանավանդ մեր օրերուն բոլոր ազգերու կյանքի ապահովության առաջին և գերագույն պայմանն է արդեն: Հանուն մերքրիստոնեական հավատքին, հանուն մեր Սուրբ Եկեղեցիին, Մենք սրտագին կոչ կուղղենք մեր սուրբ սեղաններոլ սպասավորներուն և Մեր բոլոր հավատացյալ ցւսվակներուն, որ ամենքը աղոթեն ու աշխատին' աշխարհի խաղաղության և ժողովուրդներա բարեկամության դատին համար: Խաղաղությո՜ւն և բարեկամությո՜ւն և համերաշխ գործակցություն ազգերու և պետու- թյուններու միջև:
Պատերազմ երբեք, պատերազմ ոչ մեկ սահմանի վրա, պատերազմ ոչ ոքի դեմ:
Եթե Աստված խաղաղության Աստված է, ինչպես կհավատանք մենք քրիստոնյաներս, ուրեմն խաղաղությամբ լավագույնս փառավորած պիտի ըլլանք զԱստվսւծ: Ե վ մենք կհավատանք նաև, թե Աստված զորավիգ է բոլոր ւս- նոնց, որոնք խաղաղության համար կգործեն:
«Երանի խաղաղարարաց, զի նոքա որդիք Ասսւուծոյ կոչեսցին»:
Արդ, Սուրբ Ցատկի այս լուսաբացին, երբ ցնծությամբ կփառաբանենք հրաշափառ հարությունը մեր Փրկչին Քրիստոսին, հաղթական հոգիով երգենք միաբերան.
«Խաղաղութեան ձայն հնչեցալ,Սուրբ ողջունի հրաման տուաւ. Թշնսւմութիւնն հեոացաւ,Սերն (ընդհանուրս սվաեցւսւ»:
Բայց մանավանդ դուք, սիրեցյալ պանդուխտ զավակներ Մեր, որ ի Սփյուռս աշխարհի, խ-յս-
ղաղ հոգիով եկեք, մոտեցեք իրարու բոլորդ անխտիր, եկե՜ք, միացե՜ք' միասիրտ ու միակամ եկե՜ք մաքուր ձեռքերով, բարի մտածումներով, սուրբ տեսիլքներով և միացյալ ճիգերով ամրա- պնդեցե՜ք մեր Սուրբ Եկեղեցվո ներքին միությունը. և առավել զորացուցե՜ք ու ծաղկեցու- ցե՜ք զայն: Օտար ափերու վրա համերաշխ գործակցությամբ և բոլոր կենդանի ուժերու մեկտեղումով. առավել ամուր հիմքերու վրա դրեք ազգապահպանման նվիրական գործը, և ձեր զավակները մեծցուցե՜ք և դաստիարակեցե՜ք, ընծայաբերելու համար զանոնք հայ ժողովուրդին և Մայր Հայաստանին:
Աղոթեց ե՜ք և գործեցե՜ք նաև աշխարհի խաղաղության և ժողովուրդներու բարեկամության համար, որպեսզի մեր ազգն ալ ծաղկի խաղաղ ու ապահով, որպեսզի Աստ վա ծ' արարիչը մեր. օրհնե այս աշխարհը և մարդկությունը համայն:
Ե վ որովհետև Զատիկ է այսօր և հարության ավետիսով կուրախանան երկինք և երկիր,
«Այսօր և մ եք զուարճացեալք, պսւյծւսոասցուքտօնիւս,
Ընդ հաշտութեան Աստուծոյ միմեանցարկցուք գիրկս սիրով
Ե լ միաբան գոչեսցուք' Քրիստոս յարեաւ ի մեռելոց» (Շա րա կա ն):
«Շնորհք, սեր և խադաղութիւն յարուցեալ Փրկչին մերոյ Յիսուսի Քրիստոսի եղիցին ընդ ձեզ այժմ և յաւիտեանս»:
Ամեն:Ն ո ւ յն օ ր ը , ե ր ե կ ո յ ա ն ժ ա մ ը 1 1 . 3 0 - ի ն ,
Ե ր և ա ն ի ռ ա դ ի ո կ ա յ ա ն ի ց ՚ ձ ա յ ն ա ս փ ռ վ ո ւ մ է
Վ ե հ ա փ ա ռ Հ ա յ ր ա պ ե տ ի զ ա տ կ ա կ ա ն ք ա ր ո ղ ը .
Հ ա վ ա ր տ ս ո ւ ր բ պ ա տ ա ր ա գ ի , Ն ո ր ի ն Ս . 0 ֊
ծ ո լ թ յ ո լ ն ը ա ռ ա ջ ն ո ր դ վ ո ւ մ է Վ ե հ ա ր ա ն ի գ ա
հ ա ս ր ա հ ը , ը ն դ ո ւ ն ե լ ո ւ շ ն ո ր հ ա վ ո ր ո ւ թ յ ո ւ ն ն ե ր ։
Հ ա ն ո ւ ն Մ ա յ ր Ա թ ո ռ ի մ ի ա բ ա ն ո ւ թ յ ա ն և
պ ա շ տ ո ն ա կ ա ն ա ն ձ ա ն ց , Վ ե հ ա փ ա ռ Հ ա յ ր ա
պ ե տ ի Զ ա տ կ ա կ ա ն տ ո ն ը շ ն ո ր հ ա վ ո ր ո ւ մ է
գ ե ր ա շ ն ո ր հ Տ . Ս ա հ ս ւ կ ա ր ք ե պ ի ս կ ո պ ո ս ը ւ
Ա յ ն ո ւ հ ե տ և Ն ո ր ի ն Ս . Օ ծ ո ւ թ յ ո ւ ն ը խ ո ս ք
ա ռ ն ե լ ո վ , օ ր հ ն ո ւ մ է բ ո լ ո ր ն ե ր կ ա ն ե ր ի ն և
շ ն ո ր հ ա վ ո ր ո ւ մ բ ո վ ա ն դ ա կ հ ա յ ո ւ թ յ ա ն $ ա տ կ ի
ս ա ն ը , բ ա ր ե մ ա ղ թ ո ւ թ յ ո ւ ն ն ե ր ա ն ե լ ո վ Մ ա յ ր
Ա թ ո ռ Ս . է շ մ ի ա ծ ն ի ա ն ս ա ս ա ն ո ւ թ յ ա ն , Հ ա յ
Ե կ ե ղ ե ց ո ւ պ ա յ ծ ա ռ ո ւ թ յ ա ն , Մ ա յ ր հ ա յ ր ե ն ի ք ի
և հ ա յ ժ ո ղ ո վ ր դ ի բ ա ր օ ր ո ւ թ յ ա ն և ա շ ի ւ ա ր հ ի
խ ա ղ ա ղ ո ւ թ յ ա ն հ ա մ ա ր ։
Ժ ա մ ը 4 ֊ ի ն , Վ ե հ ա փ ա ռ Հ ա յ ր ա պ ե տ ը բ ա
ր ե հ ա ճ ո ւ մ է զ ա տ կ ա կ ա ն Ի ր ս ե ղ ա ն ի ն մ ա ս
ն ա կ ի ց դ ա ր ձ ն ե լ Մ ա յ ր Ա թ ո ռ ի մ ի ա բ ա ն ո ւ
թ յ ա ն , պ ա շ տ ո ն ա կ ա ն ա ն ձ ա ն ց և հ յ ո ւ ր ե ր ի ։
Խ մ բ ո վ ի ն ե ր դ վ ա ծ Տ ե ր ո ւ ն ա կ ա ն ա ղ ո թ ք ո վ և
Վ ե հ ա փ ա ռ Հ ա յ ր ա պ ե տ ի « Պ ա հ պ ա ն ի չ ս - ո վ
փ ա կ վ ո ւ մ է զ ա տ կ ա կ ա ն ը ն դ ո ւ ն ե լ ո ւ թ յ ո ւ ն ը ։
Ш 1 Ш М
ՀԱՅՐԱՊԵՏԱԿԱՆ ԿՈՉ ՀԱՅ ԺՈՂՈվՈԻՐԴԻՆ
ՈՐ Ի ՍՓՅՈՒՌՍ ԱՇԽԱՐՀԻ
Արտասահմանի հայ կյանքը բազում տարի
ներն ի վեր ալեկոծված է վատառողջ հակա
մարտություններով և գոյության իմաստն զուրկ
որոշ հարցերով, որոնք երբեմն կհանգին թշնա
մական արարքներու և նույնիսկ եղբայրասպա
նության:
Ե վ ահա, մինչ Ս . Զատկի օրերուն, Մենք,
Փրկչի Իջման Ս. Սեղանի ա ռա ջ կաղոթեինք
վասն խաղաղության և միասնության մեր Եկե-
ղեցիին ու մեր ազգին, չարաղետ նոր դեպք մը
եկավ ցնցելու Ս՛եր խիղճը, համայն հայության
խիղճը:
Դւսմասկոսի հոգևոր ա ռաջնորդ գերաշնորհ
Շա վա րշ եպիսկոպոս մահափորձի ենթսւրկվե-
ցա վ հայ մարդոց ձեռքով, որ ծանրորեն վիրա
վորված, այս պահուս կմաքառի մահվան դեմ:
Ինչպե՞ս է որ հնարավոր կդառնան նման
արարքներ և ո՞ւր կուզեն հասցնել ոմանք հւպ
Սփյուռքը այս ընթացքով: Ո ՞ւր է հայության
սիրտը, ո՞ւր է հայկական արժանապատվության
զգացումը, ո՞ւր է հարգանքը դեպի Ս. Եկեղե
ցին և անոր բարձրաստիճան սպասավորները:
Ս՜ենք դառնորեն կողբանք ու կդատսւպար-
տենք սույն անպատվաբեր արարքը, որ սև մուր
կքսե հայ ժողովուրդի պայծառ ճակատին: Բա
վական է այլևս: Խնայեցե՞ք հայ ժողովուրդին,
խնայեցե՛ք Հա յ Եկեղեցիին:
Ս՜ենք, խորապես վշտահար, Ս. էջմիսւծնեն
կոչ կուղղենք Սփյուռքի Ս՜եր բոլոր զավակնե-
րուն անխտիր, բոլոր անոնց, որ հայու անունը
կկրեն, բոլոր մեր նվիրապետական Աթոռներուն,
թեմերուն և եկեղեցական համայնքներուն, բո
լոր հայ կազմակերպություններուն ու հայ մա
մուլին, որպեսզի իրենց խղճի արդար ձսւ|նը
լսելի դարձնեն յււ հայ կյանքեն ներս այլևս վերջ
նապես արմատախիլ ըլլան նման բարբարոս
կիրքեր, որոնք բնավ երբեք արտահայտություն
ները չեն հայ ժողովուրդի հոգիին:
Արդեն իսկ խռովահույզ այս աշխարհիս վրա,
հյուրընկալ ժողովուրդներու ծոցին մեջ, հայ ազ
գի զավակները պարտին ապրիլ իբրև օրինա
պահ, խաղաղասեր քաղաքացիներ, համա
խմբված իրենց կրոնական ո ւ մշակութային
հաստատություններու շուրջ ' առանց աղմուկի,
18Է Ջ Մ Ի Ա Ծ Ի Ն
19(53
առանց անկարգություններ™., առանց իրենց
վրա հրսւվիրելու ասպնջական երկիրներու
դժգոհությունը:Անցյա լ բազում ողբերգություններեն ու փոր
ձանքն երեն հետո, սպասելի է. որ արտասահմա
նի Ս՛եր ժողովուրդը դառնա ավելի շրջահսւյաց,
ավելի հեռատես, ավելի հավասարակշռված իր
ապրումներուն և. իր գործունեության մեջ, և
թույլ չտա, որ իր ծոցին մեջ կատարվին կուսակ
ցական պայքարի աղետաբեր ծայրահեղ արտահայտություններ:
Խաղաղություն, սեր և միություն ազգիս հա
յոց, ահա Մեր աղոթքը, ահա Մեր պատգամը:
Փրկարար ու շինարար պատգամ4 որ հին դսւրե-
րեն մեղի կուգա որպես գերագույն իմաստու
թյուն, և որ մեր օրերուն կդաոնա առավել
այժմեական ու հրամայական, հեռավոր սւփերու
վրա ցիրուցան ապրող Մեր պանդուխտ զավակ- ներուն համար:
Այս չէ՞ արդյոք նա և պատգամը մեր բյուրա
վոր նահատակներուն, որոնք մանավանդ այս
ապրիլյան օրերուն իրենց անհայտ գերեզման
ն ե ր ն կաղոթեն վերածնած հայ ժողովոլրդի
զավւսկներուն միասնության ու խաղաղ, համե
րաշխ կ|անքին համար, ի խնդիր մեր Եկեղեցվո
ու ազգի գերագույն շահերուն:Հավատացե՜ք, հարազատներ Մեր, «Եթե սի-
րեսցուք զմիմեսւնս' Աստուած ի մեզ բնակե և
սէր նորա ի մեզ կատսւրեալ է» (Ա Ցովհ. Դ 12):
Ավելի լույս, ավելի սեր ե . ավելի խաղաղու
թյուն հայոց հոգիներուն, հայոց սրտերուն: Եվ
բոլորին, բոլորին անխտիր օրհնություն աստ
վածային' ամենայն հայոց Մայր Աթոռ հավեր
ժական Ս. էջմիմածնեն: Ամեն:
Վ Ա Ջ Գ Ե Ն Ա
Ծ Ա 8 Ր Ա Գ Ո Ի 8 Ն Պ Ա Տ Ր Ի Ա Ր » Ե 4 ԿԱԹՈՂԻԿՈՍ
Ա Մ Ե Ն Ա Յ Ն Հ Ա 8 Ո 8
25 ապրիլ 1963
Ս. Է Ջ Մ Ի Ա Ծ Ի Ն
մ՜ ա յ ր ա թ ո ռ ո ի մ
Ա պ րիլի 2 - ի ն , հ ի ն գ շ ա բ թ ի , հ ո գ ե շ ն ո ր հ Տ .
Ն ե ր ս ե ս վ ա ր դ ա պ ե տ Պ ո զ ա պ ա լ յ ա ն ը մ ե կ ն ե ց
Մ ո ս կ վ ա , ա պ ր ի լ ի 7 - ի ն , Ծ ա ղ կ ա զ ա ր դ ի ա ռ
թ ի վ , պ ա տ ա ր ա գ ե լ ո ւ և Բ ա ն ի ն կ ե ն ա ց ք ա ր ո
զ ո ւ թ յ ա մ բ մ խ ի թ ա ր ե լ ո ւ Մ ո ս կ վ ա յ ի հ ա յ հ ա ֊
վ ա տ ա ց յ ա ք ն ե ր ի ն է
* **
Ա պ րիլի 7 - ի ն , կ ի ր ա կ ի , Ծ ա ղ կ ա զ ա ր դ ,
Մ ա յ ր Տ ա ճ ա ր ո ւ մ պ ա տ ա ր ա գ ե ց և ք ա ր ո զ ե ց
Հ ո գ և ո ր ճ ե մ ա ր ա ն ի վ ե ր ա տ ե ս ո ւ չ գ ե ր ա շ ն ո ր հ
Տ . Հ ա յ կ ա զ ո ւ ն ա ր ք ե պ ի ս կ ո պ ո ս Ա բ ր ա հ ա մ յ ա
ն ը ։ Ք ա ր ո ղ ի բ ն ա բ ա ն ն Է ր է Ո զ ո ր մ ե ա ց մ ե զ ,
Ո ր դ ի Դ ա ւ թ ի տ ւ
Ս ո ւ ր բ պ ա տ ա ր ա գ ի ն ն ե ր կ ա Է ր Վ ե հ ա փ ա ռ
Հ ա յ ր ա պ և տ ը ։
Ե ր ե կ ո յ ա ն ժ ա մ ը 5 - ի ն Մ ա յ ր Տ ա ճ ա ր ո ւ մ ,
Վ ե հ ա փ ա ռ Հ ա յ ր ա պ ե տ ի հ ա ն դ ի ս ա դ ր ո ւ թ յ ա մ բ ,
տ ե ղ ի ո ւ ն ե ց ա վ « Դ ռ ն բ ա ց Է ք » ֊ ի հ ա ն դ ի ս ա վ ո ր
ա ր ա ր ո ղ ո ւ թ յ ո ւ ն ը ։
* ••
Ա պ րիլի 1 1 - ի ն , Ա վ ա գ հ ի ն գ շ ա բ թ ի , <гՑ ի շ ա -
տ ա կ ը ն թ ր ե ա ց Տ ե ա ռ ն մ ե ր ո յ Յ ի ս ո ա ի Ք ր ի ս
տ ո ս ի » ։ Մ ա յ ր Տ ա ճ ա ր ո ւ մ պ ա տ ա ր ա գ ե ց հ ո գ ե
շ ն ո ր հ Տ . Մ ո ւ շ ե ղ վ ա ր դ ա պ ե տ Պ ե տ ի կ յ ա ն ը ։
* *•
Ա պ րիլի 1 3 - ի ն , Ա վ ա գ շ ա բ ա թ , а ճ ր ա գ ա -
լ ո յ ց Զ ա տ կ ի » ։ Ե ր ե կ ո յ ա ն ժ ա մ ե ր գ ո ւ թ յ ա ն ը ն
թ ա ց ք ո ւ մ Հ ո գ և ո ր ճ ե մ ա ր ա ն ի ո ւ ս ա ն ո ղ ն ե ր ը
ը ն թ ե ր ց ե ց ի ն Դ ա ն ի ե լ ի գ ի ր ք ը ։ Ա յ ն ո ւ հ ե տ և
Մ ա յ ր Տ ա ճ ա ր ո ւ մ ճ ր ա գ ա լ ո ւ յ ց ի հ ա ն դ ի ս ա վ ո ր
ս ո ւ ր բ պ ա տ ա ր ա գ ը մ ա տ ո ւ ց ե ց գ ե ր ա շ ն ո ր հ Տ .
Ա ս ո ղ ի կ ե պ ի ս կ ո պ ո ս Ղ ա ղ ա ր յ ա ն ը ։
Ս ո ւ ր բ պ ա տ ա ր ա գ ի ն Ն ե ր կ ա է ր Վ ե հ ա փ ա ռ
Հ ա յ ր ա պ ե տ ը ։
* **
Ա պ րիլի 1 4 - ի ն , կ ի ր ա կ ի , в Զ ա տ ի կ , յ ա ր ո ւ -
թ ի ւ ն Տ ե ա ռ ն մ ե ր ո յ Յ ի ս ո ւ ս ի Ք ր ի ս տ ո ս ի В 1
Ս տ ե փ ա ն ա վ ա ն ի Ս . Ա ս տ վ ա ծ ա ծ ի ն ե կ ե ղ ե ց ո ւ մ
պ ա տ ա ր ա գ ե ց և ք ա ր ո զ ե ց հ ո գ ե շ ն ո ր հ Տ . Գ ր ի
գ ո ր վ ա ր դ ա պ ե տ ե ղ ի ա յ ա ն ը , ո ր ը Մ ա յ ր Ա թ ո
ռ ի ց մ ե կ ն ե լ է ր ա յ ն տ ե ղ պ ա տ ա ր ա գ ե լ ո ւ և
Բ ա ն ի ն կ ե ն ա ց ք ա ր ո զ ո ւ թ յ ա մ բ մ խ ի թ ա ր ե լ ո ւ
հ ա վ ա տ ա ց յ ա լ ն ե ր ի ն ։
* *
•Ապ րիլի 1 5 - ի ն , ե ր կ ո ւշա բ թ ի , « Յ ի շ ա տ ա կ
մ ե ռ ե լ ո ց » ։ Մ ա յ ր Տ ա ճ ա ր ո ւ մ պ ա տ ա ր ա գ ե ց
հ ո գ ե շ ն ո ր հ Տ . Ն ե ր ս ե ս վ ա ր դ ա պ ե տ Պ ո զ ա -
պ ա լ յ ա ն ը ։
Հ ա վ ա ր տ ս ո ւ ր բ պ ա տ ա ր ա գ ի , հ ո գ ե հ ա ն գ ը ս -
տ յ ա ն պ ա շ տ ո ն կ ա տ ա ր վ ե ց « վ ա ս ն հ ա մ ա յ ն
ն ն ջ ե ց ե լ ո ց ա զ գ ի ս Հ ա յ ո ց » ։
* *
•
Ա պ րիլի 2 1 - ի ն , «Ն ո ր կ ի ր ա կ ի » , Մ ա յ ր Տ ա
ճ ա ր ո ւ մ պ ա տ ա ր ա գ ե ց և ք ա ր ո զ ե ց հ ո գ ե շ ն ո ր հ
Տ . Գ ր ի գ ո ր վ ա ր դ ա պ ե տ Ե ղ ի ա յ ա ն ը տ Տ օ ն ե ս -
ց ո լ ք ց ն ծ ո ւ թ ե ա մ բ զ ն ա ւ ա կ ա տ ի ս հ ո գ ւ ո ց մ ե -
ր ո ց , ն ո ր ո գ ե ա լ ի հ ն ո ւ թ ե ն է մ ե ղ ա ց » բ ն ա բ ա
ն ո վ ։
Ս ո ւ ր բ պ ա տ ա ր ա գ ի ն ն ե ր կ ա է ր Վ ե հ ա փ ա ռ
Հ ա յ ր ա պ ե տ ը ։
* •*
Ա պ րիլի 2 3 - ի ն , ե ր կ ո ւշ ա բ թ ի , Վ ե հ ա փ ա ռ
Հ ա յ ր ա պ ե տ ի բ ա ր ձ ր կ ա ր գ ա դ ր ո ւ թ յ ա մ բ , Մ ա յ ր
Ա թ ո ռ ի մ ի ա բ ա ն բ ա ր ե շ ն ո ր հ Զ ո հ ր ա պ ս ա ր կ ա
վ ա գ Շ ա մ լ յ ա ն ը , հ ա ջ ո ղ ո ւ թ յ ա մ բ ա վ ա ր տ ե լ ո վ
Հ ո գ և ո ր ճ ե մ ա ր ա ն ի լ ս ա ր ա ն ա կ ա ն բ ա ժ ի ն ը
1 9 6 1 — 1 9 6 2 ո ւ ս ո ւ մ ն ա կ ա ն տ ա ր ո ւ մ , մ ե կ ն ե ց
Բ ե յ ր ո ւ թ , շ ա ր ո ւ ն ա կ ե լ ո ւ ի ր ո ւ ս ո ւ մ ը Ա ն գ լ ի ա ֊
յ ո ւ մ է
* *♦
Ա պ րիլի 2 7 - ի ն , ո ւր բ ա թ , Վ ե հ ա փ ա ռ Հ ա յ ր ա
պ ե տ ի ն ա խ ա գ ա հ ո ւ թ յ ա մ բ , ե ր ե կ ո յ ա ն ժ ա մ ը
6 - ի ն , Վ ե հ ա ր ա ն ո ւ մ տ ե ղ ի ո ւ ն ե ց ա վ Գ ե ր ա գ ո ւ յ ն
Հ ո գ և ո ր Խ ո ր հ ր դ ի ն ի ս տ ը ։
• *•
Ա պ րիլի 2 9 - ի ն , կ ի ր ա կ ի , Մ ա յ ր Տ ա ճ ա ր ո ւ մ
պ ա տ ա ր ա գ ե ց ա ր ժ ա ն ա պ ա տ ի վ Տ • Մ կ ր տ ի չ
ա վ ա գ ք ա հ ա ն ա Մ կ ր տ չ յ ա ն ը ։
ԴԻՊԼՈՄԱՅԻՆ ԱՇԽԱՏԱՆՔՆԵՐԻ ՊԱՇՏԱՊԱՆՈԻԹՅՈԻՆ Եվ ՎԿԱՅԱԿԱՆՆԵՐԻ ԲԱՇԽՄ՜ԱՆ ՀԱՆԴԵՍ ՀՈԴԵվՈՐ ՃԵՄԱՐԱՆՈՒՄ
Ա պ ր ի լ ի 2 - ի ն , հ ի ն գ շ ա բ թ ի օ ր , ժ ա մ ը 3 - ի ն ,
Վ ե հ ա փ ա ռ Հ ա յ ր ա պ ե տ ի բ ա ր ձ ր ն ա խ ա գ ա հ ո ւ
թ յ ա մ բ տ ե ղ ի ո ւ ն ե ց ա վ 1 9 6 1 — 1 9 6 2 ո ւ ս ո ւ մ ն ա
կ ա ն տ ա ր վ ա շ ր շ ա ն ա վ ա ր տ ն ե ր բ ա ր ե շ ն ո ր հ
Զ ո հ ր ա պ ս ա ր կ ա վ ա գ Շ ա մ Ա ա ն ի և բ ա ր ե շ ն ո ր հ
Կ ա ր պ ի ս ս ա ր կ ա վ ա գ Ս ա ր ա յ գ ա ր յ ա ն ի դ ի պ լ ո
մ ա յ ի ն ա շ խ ա տ ա ն ք ն ե ր ի պ ա շ տ պ ա ն ո ւ թ յ ո ւ ն ը և
վ կ ա յ ա կ ա ն ն ե ր ի բ ա շ խ մ ա ն հ ա ն դ ի ս ո ւ թ յ ո ւ ն ը ։
Ը ս տ Հ ո գ և ո ր ճ ե մ ա ր ա ն ի ծ ր ա գ ր ի , ա յ ն ո ւ
ս ա ն ո ղ ն ե ր ը , ո ր ո ն ք հ ա ջ ո ղ ո ւ թ յ ա մ բ հ ա ն ձ ն ո ւ մ
ե ն ի ր ե ն ց ա վ ա ր տ ա կ ա ն ք ն ն ո ւ թ յ ո ւ ն ն ե ր ը , ն ե ր
կ ա յ ա ց ն ո ւ մ ե ն ն ա և Հ ո գ և ո ր ճ ե մ ա ր ա ն ի վ ե
ր ա տ ե ս չ ո ւ թ յ ա ն կ ո ղ մ ի ց հ ա ն ձ ն ա ր ա ր վ ա ծ
ա ս տ վ ա ծ ա բ ա ն ա կ ա ն , ե կ ե ղ ե ց ա ֊ պ ա տ մ ա կ ա ն ,
մ ա տ ե ն ա գ ի տ ա կ ա ն ո ր և է թ ե մ ա յ ի շ ո ւ ր շ գ ր վ ա ծ
դ ի պ լ ո մ ա յ ի ն ա շ խ ա տ ա ն ք , 4 0 — 5 0 մ ե ք ե ն ա
գ ր վ ա ծ է շ ե ր ի ծ ա վ ա լ ո վ ։
1 9 6 1 — 1 9 6 2 թ վ ա կ ա ն ի շ ր շ ա ն ա վ ա ր տ ս ա ր
կ ա վ ա գ ն ե ր ի ց ե ր կ ո ւ ս ը ն ե ր կ ա յ ա ց ր ե լ է ի ն ի ֊
ր ե ն ց դ ի պ լ ո մ ա յ ի ն ա շ խ ա տ ա ն ք ն ե ր ը ։
Զ ո հ ր ա պ ս ա ր կ ա վ ա գ ի ն յ ո ւ թ ն է ր в Հ ա յ ե ր ա
ժ ի շ տ վ ա ր դ ա պ ե տ ն ե ր ը Ե ֊ ֊ Ժ Ե դ ա ր » , ի ս կ
Կ ա ր պ ի ս ս ա ր կ ա վ ա գ ի թ ե մ ա ն է ր (ГՍ . Գ ր ի գ . ր
Ն ա ր ե կ ա ց ո ւ մ ա տ ե ն ա գ ր ա կ ա ն վ ա ս տ ա կ ը ։
Վ ե ր ա տ ե ս չ ի ն ա խ ա գ ա հ ո ւ թ յ ա ն տ ա կ կ ա զ մ ը ֊
վ ա ծ ք ն ն ի չ հ ա ն ձ ն ա ժ ո ղ ո վ ը , ծ ա ն ո թ ա ն ա լ ո ւ ց
հ ե տ ո ն ե ր կ ա յ ա ց վ ա ծ դ ի պ լ ո մ ա յ ի ն ա շ խ ա
տ ա ն ք ն ե ր ի ն , ա պ ր ի լ ի 2 - ի ն ն շ ա ն ա կ ո ւ մ է
դ ի պ լ ո մ ն ե ր ի հ ր ա պ ա ր ա կ ա յ ի ն պ ա շ տ պ ա ն ո ւ
թ յ ո ւ ն I
Վ ե ր ա տ ե ս չ ի գ լ խ ա վ ո ր ո ւ թ յ ա մ բ ք ն ն ի չ հ ա ն ձ
ն ա ժ ո ղ ո վ ը ( գ ե ր ա շ ն ո ր հ Տ . Ա ս ո ղ ի կ ե պ ի ս կ ո
պ ո ս 'Հ ա զ ա ր յ ա ն , Ա ր թ ո ւ ն Հ ա տ ի տ յ ա ն , Պ ա ր գ և
Շ ա հ բ ա զ յ ա ն ) վ ա ր ո ւ մ է ն ա և դ ի պ լ ո մ ն ե ր ի կ ա
ն ո ն ա վ ո ր պ ա շ տ պ ա ն ո ւ թ յ ո ւ ն ը ։
Ե ր կ ո ւ շ ր շ ա ն ա վ ա ր տ ս ա ր կ ա վ ա գ ն ե ր ը փ ա յ
լո ւ ն հ ա ջ ո ղ ո ւ թ յ ա մ բ պ ա շ տ պ ա ն ո ւ մ ե ն ի ր ե ն ց
դ ի պ լ ո մ ա յ ի ն ա շ խ ա տ ա ն ք ն ե ր ը , պ ա տ ա ս խ ա
ն ե լ ո վ մ ի շ ա ր ք հ ա ր ց ե ր ի ։
Վ ե ր ջ ո ւ մ ք ն ն ի չ հ ա ն ձ ն ա ժ ո ղ ո վ ի դ ի տ ո ղ ո ւ
թ յ ո ւ ն ն ե ր ն ո ւ գ ն ա հ ա տ ա կ ա ն ն ե ր ը հ ր ա տ ա ր ա
կ ո ւ մ է վ ե ր ա տ ե ս ո ւ չ ս ր բ ա զ ա ն ը , խ ն դ ր ե լ ո վ
Վ ե հ ա փ ա ռ Հ ա յ ր ա պ ե տ ի օ ր հ ն ո ւ թ յ ո ւ ն ն ե ր ը Հ ո
գ և ո ր ճ ե մ ա ր ա ն ի և ն ո ր շ ր ջ ա ն ա վ ա ր տ ն ե ր ի
վ ր ա ։
Ա յ ն ո ւ հ ե տ և շ ր ջ ա ն ա վ ա ր տ ն ե ր ը ա ջ ա հ ա մ
բ ո ւ յ ր ո վ Վ ե հ ա փ ա ռ Հ ա յ ր ա պ ե տ ի ց ս տ ա ն ո ւ մ
ե ն ի ր ե ն ց վ կ ա յ ա կ ա ն ն ե ր ը , ն ե ր կ ա ն ե ր ի բ ո ւ ռ ն
ծ ա փ ե ր ի ն ե ր ք ո ։
Ս Փ Յ Ո Ւ Ռ Ք Ո Ւ Մ
ՍՈՒՐԲ ՀԱՐՈՒԹՅԱՆ ՏԱՃԱՐԻ ՀԱՆԳԱՆԱԿՈՒԹՅԱՆ ՁԵՌՆԱՐԿԸ
Ա մ ի ս ն ե ր ա ռ ա ջ , Ա մ ե ն ա յ ն Հ ա յ ո ց Կ ա թ ո ղ ի
կ ո ս ը , Ս փ յ ո ւ ռ ք ի բ ո վ ա ն դ ա կ հ ա յ ո ւ թ յ ա ն ո ւ ղ
ղ ա ծ Ի ր ս ր բ ա տ ա ռ կ ո ն դ ա կ ո վ , ս ր տ ա գ ի ն հ ր ա
վ ե ր կ ո ւ ղ ղ ե ր Հ ա յ ա ս տ ա ն յ ա յ ց Ե կ ե ղ ե ց վ ո բ ո -
լէ .ր հ ա ր ա զ ա տ ն ե ր ո ւ ն , ո ր 0 . Հ ա ր ո ւ թ յ ա ն Տ ա
ճ ա ր ի ն ո ր ո գ ո ւ թ յ ա ն գ ո ր ծ ի ն բ ե ր ե ն ի ր ե ն ց
ա մ բ ո ղ ջ ա կ ա ն մ ա ս ն ա կ ց ո ւ թ յ ո ւ ն ը ։ Ո ւ ր ա խ ե ն ք
ա յ ս ա ռ ի թ ո վ հ ո ս հ ա յ տ ա ր ա ր ե լ կ ա ր ե ն ա լ ո ւ
ո ր Ն ո ր ի ն Ս . Օ ծ ո ւ թ յ ո ւ ն ը ս տ ա ն ձ ն ա ծ Է ն ո ւ յն
պ ե ս Հ յ ո ւ ս ի ս ա յ ի ն Ա մ ե ր ի կ ա յ ի մ ե ջ ա ր դ ե ն ի ս կ ̂
կ ա զ մ վ ա ծ Կ ե դ ր ո ն ա կ ա ն հ ա ն ձ ն ա խ ո ւ մ բ ի ն ա
խ ա գ ա հ ո ւ թ յ ո ւ ն ը , և ի բ ր և պ ե տ ' հ ա ն ձ ն ա ժ ո ղ ո
վ ի յ ո ւ ր ա ք ա ն չ յ ո ւ ր ա ն դ ա մ ի ն ղ ր կ ա ծ Է ա ռ ա ն
ձ ի ն գ ի ր , հ ր ա վ ի ր ե լ ո լ հ ա մ ա ր բ ո լ ո ր ը ի ր ե ն ց
պ ա ր տ ա կ ա ն ո ւ թ յ ա ն , ի ն չ պ ե ս ն ա և հ ր ա հ ա ն դ ե
լ ո ւ ա մ ե ն ք ը , ո ր ք ա ղ ց ր հ ո ժ ա ր ո ւ թ յ ա մ բ կ ա
տ ա ր ե ն ի ր ե ն ց բ ա ժ ի ն ի ն կ ա ծ մ ա ս ը , ա զ գ ա յ ի ն
և ե կ ե ղ ե ց ա կ ա ն ա յ ս ն վ ի ր ա կ ա ն ս ր բ ա վ ա յ ր ի
ն ո ր ո գ ո ւ թ յ ա ն ի ն պ ա ս տ ը լ լ ա լ ի ք հ ա ն գ ա ն ա
կ ո ւ թ յ ա ն ձ ե ռ ն ա ր կ ի ն մ ե ջ ։
Կ ե դ ր ո ն ա կ ա ն հ ա ն ձ ն ա ժ ո ղ ո վ ի կ ա զ մ ը
կ բ ա ղ կ ա ն ա , Ա մ ե ն ա յ ն Հ ա յ ո ց Հ ա յ ր ա պ ե տ ի
գ լ խ ա վ ո ր ո ւ թ յ ա մ բ , հ ե տ և յ ա լ ա ն ձ ն ա վ ո ր ո ւ -
թ յ ո լ ն ն ե ր ե .
Ն ո ր ի ն Ս . Օ ծ ո ւ թ յ ո ւ ն Տ . Տ . Վ ա զ գ ե ն Ա , Կ ա
թ ո ղ ի կ ո ս Ա մ ե ն ա յ ն Հ ա յ ո ց ,
Ա մ ե ն ա պ ա տ ի վ Տ . Ե ղ ի շ ե ա ր ք ե պ ի ս կ ո պ ո ս
Տ ե ր տ ե ր յ ա ն , պ ա տ ր ի ա ր ք հ ա յ ո ց Ս . Ե ր ո ւ -
ս ա ղ ե մ ի ,
Գ ե ր ա շ ն ո ր հ Տ . Ս ի ո ն ա ր ք ե պ ի ս կ ո պ ո ս Մ ա -
ն ո ւ կ յ ա ն , ա ռ ա ջ ն ո ր դ Հ յ ո ւ ս ի ս ա յ ի ն Ա մ ե -
ր Ի կա յի,Գ ե ր ա շ ն ո ր հ Տ . Ս ե ր ո վ բ ե ա ր ք ե պ ի ս կ ո պ ո ս
Մ ա ն ո ւ կ յ ա ն , կ ա թ ո ղ ի կ ո ս ա կ ա ն պ ա տ վ ի ֊
Ե վ ր ո պ ա յ ի ,
ՆՈՐՈԳՈՒԹՅԱՆ Ի ԽՆԴԻՐ ՀՅՈՒՍԻՍԱՅԻՆ ԱՄԵՐԻԿԱՅԻ ՄԵՋ
Գ ե ր ա շ ն ո ր հ Տ . Բ ա բ գ ե ն ե պ ի ս կ ո պ ո ս Ա -
պ ա տ յ ա ն , կ ա թ ո ղ ի կ ո ս ա կ ա ն պ ա տ վ ի ր ա կ
Հ ա ր ա վ ա յ ի ն Ա մ ե ր ի կ ա յ ի ,
Մ ե ծ ա հ ա ր գ տ ի ա ր Հ ա յ կ Գ ա վ ո ւ ք ճ յ ա ն ,
а а Ա լ ե ք ս Մ ա ն ո ւ կ յ ա ն ,
а а Ձ ա ր լ զ Գ ա ր ա կ յ ո ղ յ ա ն ,
а а Հ ո վ հ ա ն ն ե ս Տ ի ա ր պ ե -
ք ի ր յ ա ն ,
а а Տ ա տ ո ւ ր Տ ա տ ո լ ր յ ա ն ,
а а Տ ի գ ր ա ն Պ ո յ ա ճ յ ա ն ,
а а Ե ր վ ա ն դ Հ յ ո ւ ս ի ս յ ա ն ,
а а Ս ա ր դ ի ս Զ ա ր դ ա ր յ ա ն ,
а а Տ ա ն Ք յ ո լ ր ք ճ յ ա ն ,
а а . Ջ ե կ Շ ա հ ի ն յ ա ն ,
а а Ժ ո ր ժ Ռ ը գ գ ա լ չ ա հ ,
а а Վ ո լ տ ե ր Վ ա ր դ ա ն ,
а а Ե դ վ ա ր դ Մ ա ր տ ի կ յ ա ն
а а Հ ա ր ո ւ թ յ ո ւ ն Հ ա յ ր ա -
պ ե տ յ ա ն ։
Կ ե դ ր ո ն ա կ ա ն ա յ ս հ ա ն ձ ն ա խ ո ւ մ բ ը հ ո ւ ն վ ա ր
2 8 - ի ն դ ո ւ մ ա ր ա ծ Է ա ր դ ե ն ա ռ ա ջ ի ն ի ր ն ի ս
տ ը , զ բ ա ղ ե լ ո ւ հ ա մ ա ր Հ յ ո ւ ս ի ս ա յ ի ն Ա մ ե ր ի
կ ա յ ի զ ա ն ա զ ա ն հ ա յ ա շ ա տ կ ե դ ր ո ն ն ե ր ո ւ ն մ ե ջ
կ ա զ մ վ ե լ ի ք ե ն թ ա հ ա ն ձ ն ա խ ո ւ մ բ ե ր ո վ , ի ն չ պ ե ս
ն ա և մ տ ա ծ ե լ ո ւ վ ե ր ո հ ի շ յ ա լ կ ե դ ր ո ն ն ե ր ո ւ մ ե ջ
ը լ լ ա լ ի ք հ ա ն գ ա ն ա կ ո ւ թ յ ա ն կ ե ր պ ե ր ո ւ մ ա ս ի ն ։
Ի ս կ Հ յ ո ւ ս ի ս ա յ ի ն Ա մ ե ր ի կ ա յ ի մ ե ջ գ ո ր ծ ո ղ
տ ե ղ ա կ ա ն Կ ե դ ր ո ն ա կ ա ն հ ա ն ձ ն ա ժ ո ղ ո վ ը
կ բ ա ղ կ ա ն ա հ ե տ և յ ա լ ն ե ր ե .
Տ ի ա ր Հ ա յ կ Գ ա վ ո ւ ք ճ յ ա ն ' Ա ա տ ե ն ա պ ե տ ,
а Տ ա տ ո ւ ր Տ ա տ ո ւ ր յ ա ն ' Բ а
а Ն շ ա ն Շ ա հ ի ն յ ա ն ' Ա ա տ ե ն ա դ պ ի ր ,
а Տ ի գ ր ա ն Պ ո յ ա ճ յ ա ն ' Բ а
а Չ ա ր լ զ Գ ա ր ա կ յ ո ղ յ ա ն ' գ ա ն ձ ա պ ա հ ,
Օ ր ի ո ր դ Լ ե յ լ ա Գ ա ր ա կ յ ո ղ յ ա ն ,
22 с а 1Г р
Տ ի կ ի ն Ֆ լ ո ր ա Ս ա ր գ ի ս յ ա ն ,
в Մ ա ք ր ո լ հ ի Հ ո վ ս ե փ յ ա ն ,
Տ ի ա ր Ա լ ե ք ս Մ ա ն ո ւ կ յ ա ն ,
» Ե ղ վ ա ր դ Մ ա ր տ ի կ յ ա ն ,
Զ ո ր ա վ ա ր Ս ա ր դ ի ս Ջ ա ր դ ա ր յ ա ն ,
Տ ի ա ր Հ ա ր ո ւ թ յ ո ւ ն Ւ ա դ ե ո ս յ ա ն ,
в Ռ ի լ ա ր դ Գ . Գ ր ե կ ո ր ի ,
а Վ ո լ տ ե ր Վ ա ր դ ա ն ,
В Ջ ո ր ջ Պ ա շ յա ն ,
а Լ ե տ Շ ա հ ր ա զ յ ա ն ,
а Տ ի գ ր ա ն Ս մ ս ա ր յ ա ն :
Հ ա ն գ ա ն ա կ ո ւ թ յ ա ն ա յ ս գ ո ր ծ ի ն հ ա մ ա ր ,
տ ե ղ վ ո ւ յ ն վ ր ա , Կ ե դ ր ո ն ա կ ա ն հ ա ն ձ ն ա խ ո ւ մ -
ր ի ն ի ր ե ն ց ժ ր ա ջ ա ն մ ա ս ն ա կ ց ո ւ թ յ ո ւ ն ը կ բ ե
ր ե ն Ս . Ա թ ո ռ ո ւ յ ս մ ի ա բ ա ն ն ե ր ե ն հ ո գ ե շ ն ո ր հ
Տ . Շ ա հ ե և Կ յ ո ւ ր ե դ վ ա ր դ ա պ ե տ ն ե ր ը և Ս . Հ ա
ր ո ւ թ յ ա ն մ ե ր ճ ա ր տ ա ր ա պ ե տ մ ե ծ ա հ ա ր գ
տ ի ա ր Ե դ վ ա ր դ Ո ւ թ ո ւ ճ յ ա ն ը , ո ր ո ն ք ի ր ե ն ց բ ա
ն ա խ ո ս ո ւ թ յ ո ւ ն ն ե ր ո վ , պ ա տ կ ե ր ն ե ր ո ւ ց ո ւ ց ա
դ ր ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ո վ և զ ա ն ա զ ա ն կ ա ր գ Կ լ ո ւ ս ա ֊
ր ա ն ո ւ թ յ ո ւ ն ն ե ր ո վ կ պ ա տ ր ա ս տ ե ն ո ւ կ հ ր ա -
հ ա ն գ ե ն Հ յ ո ւ ս ի ս ա յ ի ն Ա մ ե ր ի կ ա յ ի մ ե ր հ ա ս ա
ր ա կ ո ւ թ յ ո ւ ն ը , հ ա ն գ ա ն ա կ ո ւ թ յ ա ն ա յ ս ձ ե ռ
ն ա ր կ ի հ ա մ ա զ գ ա յ ի ն բ ն ո ւ յ թ ի և կ ա ր և ո ր ո ւ
թ յ ա ն շ ո ւ ր ջ ։
Ս . Հ ա ր ո ւ թ յ ա ն Տ ա ճ ա ր ի ն ի ն պ ա ս տ հ ա ն
գ ա ն ա կ ո ւ թ յա ն գ ո ր ծ ը , ա ռ ա յ ժ մ Հ յ ո ւ ս ի ս ա յ ի ն
Ա մ ե ր ի կ ա յ ի մ ե ջ , ի ր ը ն դ հ ա ն ո ւ ր գ ի ծ ե ր ո վ ա մ -
փ ո փ ե լ ե վ ե ր ջ , ի ր ա վ ո ւ ն ք ո ւ ն ե ն ա լ կ կ ա ր ծ ե ն ք
ը ս ե լ ո ւ , թ ե հ ա մ ա զ գ ա յ ի ն ա յ ս ձ ե ռ ն ա ր կ ը
ա մ ե ն ո ւ ր ե ք ա ր թ ն ց ո լ ց ա ծ է մ ե ծ շ ա հ ա գ ր գ ռ ո ւ
թ յ ո ւ ն , ի ն չ պ ե ս ն ա և պ ա տ ր ա ս տ ա կ ա մ ո ւ թ յ ո ւ ն ,
ի գ ի ն ա մ ե ն բ ա ն ի հ ա յ թ ա յ թ ե լ ո ւ պ ա հ ա ն ջ վ ա ծ
գ ո ւ մ ա ր ը , ո ր պ ե ս զ ի ա մ ե ն ա դ ո ւ յզ ն չ ա փ ո վ ն
ի ս կ չ ն վ ա զ ի մ ե ր Ե կ ե զ ե ց ի ի ն ո ւ ա զ գ ի ն դ ի ր ք ը ,
կ ր ո ն ա կ ա ն ո ւ ց ե ղ ա յ ի ն ի ր ա վ ո ւ ն ք ն ե ր ո լ մ ր ց ա
ր ա ն ը հ ա ն դ ի ս ա ց ո ղ Ս . Ե ր կ ր ի ն մ ե ջ ։ Ա շ խ ա ր -
հ ի չ ո ր ս ծ ա գ ե ր ո ւ ն ց ր վ ա ծ Ս փ յ ո ւ ռ ք ի մ ե ր ժ ո
ղ ո վ ո ւ ր դ ը , ո ր ո ւ ն հ ա մ ա ր շ ա տ ա ն գ ա մ չ ո ր ու
շ ո ւ կ ա յ ի կ մ ւ ո ա ծ ո ւ մ ն ե ր ե տ ա ր վ ո ղ մ ի տ ք ե ր ը
կ խ ո ր հ ի ն , թ ե ա ն ի ր ն յ ո ւ թ ա կ ա ն ա պ ր ո ւ ս տ ի ն
հ ո գ ը մ ի ա յ ն ո ւ ն ի ի ն կ ա տ ի , գ ի տ ե մ ե կ ս ի ր տ
և մ ե կ հ ո գ ի դ ա ո ն ա լ , ի խ ն դ ի ր ի ր մ տ ա վ ո ր և
հ ո գ ե կ ա ն ա ր ժ ե ք ն ե ր ո ւ պ ա շ տ պ ա ն ո ւ թ յ ա ն ։
Վ ա ս ն զ ի մ ե ր ժ ո ղ ո վ ո ւ ր դ ը գ ի տ ե ի ր պ ա տ մ ո ւ -
թ ե ն ե ն , ի ն չ պ ե ս ն ա և հ ա ն ա պ ա զ օ ր յ ա ի ր ա պ -
ր ո լ մ ն ե ր ե ն , թ ե հ ա վ ա տ ք ը , հ ո գ ե կ ա ն ա ր ժ ե ք
ն ե ր ը , շ ա տ ա վ ե լ ի կ ա ր և ո ր ե ն ժ ո ղ ո վ ո ւ ր դ ի մ ը
գ ո յ ո ւ թ յ ա ն հ ա մ ա ր , ք ա ն ն յ ո ւ թ ա կ ա ն ա ռ օ ր յ ա
մ տ ա խ ո հ ա ն ք ը , ի վ ե ր ջ ո հ ա վ ի տ ե ն ա կ ա ն է
ճ շ մ ա ր տ ո ւ թ յ ո ւ ն ը , թ ե Տ ո չ մ ի ա յ ն հ ա ց ի լ կ ե ց ֊
ց է մա րդ}>։
Հ ր ա շ ա լ ի է ե ր և ո ւ յ թ ը , ո ր մ ե կ կ ո ղ մ ե օ տ ա ր - ն ե ր ո լ ա ռ ջ և կ հ ա յ տ ն ա գ ո ր ծ ե մ ե ր տ կ ա ր ո ւ ֊
թ ։ ո լ ն ն ե ր ո ւ ն ն ե ր ք և ա ն տ ե ս ա ն ե լ ի դ ա ր ձ ա ծ
հ ո գ ե կ ա ն գ ե ղ ե ց կ ո ւ թ յ ո ւ ն ն ե ր , մ յ ո ւ ս կ ո ղ մ ե
կ ր ն ա զ մ ՚՚զ ս ր տ ա պ ն դ ե լ ա յ ն մ տ ա ծ ո ւ մ ո վ , թ ե
Ա Ծ Ի Ն 1963
Հ ա կ ա ռ ա կ ա մ ե ն ո ւ ր ե ք մ ե ր ա յ ժ մ ո ւ ա ն մ ի ա
բ ա ն ո ւ թ յ ա ն , մ ե ր մ ե ջ կ ա ն տ ա կ ա վ ի ն մ ի ո ւ
թ յ ա ն ա ռ ի թ ն ե ր և կ ե տ ե ր , ո ր ո ն ց շ ո ւ ր ջ կ ա ր ե
լ ի է հ ա մ ա խ մ բ վ ի լ ա զ գ ո վ ի ն , զ ի ր ա ր հ ա ս կ ն ւ .-
լ ո լ և ա ն ց յ ա լ ի ն վ ի ր ա կ ա ն ո ւ թ յ ա ն ց հ ո ւ շ ո վ
կ ա զ դ ո ւ ր ե լ ո ւ ն ե ր կ ա յ ի զ գ ա ց ո ւ մ ը և ա պ ա գ ա յ ի
հ ո ւ յ ս ը ։
Ե ր կ ր ո ր դ պ ա ր ա գ ա ն , զ ո ր ա ն հ ր ա ժ ե շ տ ո ր ե ն
կ ո ւ զ ե ն ք մ ա տ ն ա ն շ ե լ հ ո ս ' ի բ ր և բ ո ւ ն գ ա ղ տ
ն ի ք ը ա մ բ ո ղ ջ Ս փ յ ո ւ ռ ք ի ա յ ս խ ա ն դ ա վ ա ռ ո ւ
թ յ ա ն , կ ր ո ն ա կ ա ն և ա զ գ ա յ ի ն ա ր ժ ե ք ն ե ր ո ւ և
ա ն ո ն ց շ ո ւ ր ջ ա ն շ փ ո թ մ ի ա վ ո ր ո ւ թ յ ա մ բ զ գ ա ց
վ ա ծ ա յ ն ո գ ի ն է , ո ր մ ե ր պ ա տ մ ո ւ թ յ ա ն և ճ ա
կ ա տ ա գ ր ի ն բ ո լ ո ր ե լ և է ջ ն ե ր ո ւ ն վ ր ա , մ ե ր
տ խ ո ւ ր և պ ա յ ծ ա ռ թ վ ա կ ա ն ն ե ր ո ւ ն վ ե ր և ս ա
վ ա ռ ն ո ղ խ ո ր հ ո ւ ր դ ը ե ղ ա ծ է շ ա ր ո ւ ն ա կ ։ Կ ր ո
ն ա կ ա ն հ ա վ ա տ ք ի ն զ գ ա ց ո ւ մ ն է , ո ր թ և կ ո ւ -
տ ա դ ե ռ մ ե ր հ ո գ ի ն ե ր ո լ ն , ն կ ա տ ի ո ւ ն ե ց ե ք ,
ո ր հ ա ր ց ը մ ե ր հ ա վ ա տ ք ի դ ա ր ա վ ո ր կ ո թ ո ղ ք ւն '
ա շ խ ա ր հ ա մ ա տ ո ւ ռ Ս . Հ ա ր ո ւ թ յ ա ն Տ ա ճ ա ր ի ն
կ վ ե ր ա բ ե ր ի , ո ր ա մ ե ն բ ա ն ե ա վ ե լ ի և վ ե ր մ ե ր
կ ր ո ն ք ի ն ո ւ հ ո գ ի ի ն մ ա ր տ կ ո ց ն է , և ո չ թ ե
պ ա ր զ շ ե ն ք մ ը ։ Ա յ ս է զ գ ա ց ո ւ մ ը Ս փ յ ո ւ ռ ք ի
բ ո վ ա ն դ ա կ մ ե ր ժ ո ղ ո վ ո լ ր գ ի ն ա ն տ ա ր ա կ ո ւ յ ս ,
և ա ն ո ն ց ' ո ր լ ծ վ ա ծ ե ն ա յ ս գ ո ր ծ ի ն , ի ն ք զ ի ն ք -
ն ի ն մ տ ա դ յ ո ւ ր ե ն թ ա ր կ ե լ ո վ ա ն ո ր պ ա ր տ ա
գ ր ա ծ ա մ բ ո ղ ջ տ ա ժ ա ն ք ի ն ։
Ը ս ա ծ ե ն ք ո ւ ն ո ր ե ն կ կ ր կ ն ե ն ք , ա ն ց յ ա լ ե ն
մ ե զ ի ե կ ա ծ թ ա ն կ ա գ ի ն և ս ր բ ա զ ա ն ժ ա ռ ա ն
գ ո ւ թ յ ո ւ ն ն ե ր ե ն Ս . Տ ե ղ յ ա ց մ ե ր ի ր ա վ ո ւ ն ք
ն ե ր ը , մ ե ր հ ա վ ա տ ք ի ն ա ն փ շ ր ե լ ի ա ն ո թ ն ե ր ը ւ
Կ ր ո ն ը և ա ն ո վ Հ ա յ Ե կ ե ղ ե ց ի ն մ ե ր կ յ ա ն ք ի ն
լ ո ւ ս ա շ ա վ ի ղ ն է ։ Դ ա ր ե ր ո ւ ը ն թ ա ց ք ի ն , հ ա կ ա
ռ ա կ մ ե զ ի պ ա ր տ ա դ ր վ ա ծ դ ժ ն ա կ պ ա յ մ ա ն -
ն ե ր ո լ ն , տ ի ե զ ե ր ա կ ա ն բ ռ ն ա կ ա լ ո ւ թ յ ա ն , մ ե ր
ց ա վ ի ն հ ա ն դ ե պ ե ղ ե ռ ն ա յ ի ն ա ն տ ա ր բ ե ր ո ւ
թ յ ա ն , հ ա յ ժ ո ղ ո վ ո ւ ր դ ը , շ ն ո ր հ ի վ ի ր Ե կ ե ղ ե -
ց ի ի ն և պ ա պ ե ր ո ւ ո գ ի ի ն , պ ա հ ե ց ի ր ի ն ք ն ո ւ
թ յ ո ւ ն ը և ա ն դ ե ն ա կ ա ն ի հ ո ւ յ ս ի ն և հ ա վ ա տ ք ի ն
գ ե ղ ե ց կ ո ւ թ յ ո ւ ն ը ։ Մ ե ր հ ո գ ե կ ա ն և ի մ ա 4ց ։ . .կ ա ն
ա ր ժ ե ք ն ե ր ո ւ գ ո ւ ր գ ո ւ ր ա ն ք ը ա վ ե լ ի ք ա ն ե ր բ ե ք
պ ե տ ք է տ և ա կ ա ն մ տ ա ս և ե ռ ո ւ մ ը ը Ա Ա ւ մ ե կ ի
հ ա մ ա ր , ա ղ ո վ ա ր ժ և ո ր ե լ ո ւ մ ե ր ն ե ր ս ը ց ե ղ ւ կ -
յ ի ն ա յ ն ո գ ի ն , ո ր ա յ ս օ ր վ ա ն մ ե ծ և փ ո ք ր ժ ո
ղ ո վ ո ւ ր դ ն ե ր ը ա յ ր ո ղ տ ե ն դ ն է ։
Դ ժ ն դ ա կ օ ր ե ր ճ ա մ բ ա ե ն ե լ ա ծ դ ե պ ի մ ե ր
հ ա վ ա ք ա կ ա ն գ ո յ ո ւ թ յ ա ն մ ե ր ձ ա վ ո ր ա պ ա ռ
ն ի ն . մ ե ր ն վ ի ր ա կ ա ն ս ր բ ո լ թ յ ո ւ ն ն ե ր ո լ ն ո ւ մ ե ր
Ե կ ե ղ ե ց ի է ի ն , մ ե ր լ ե զ վ ի ն և ա վ ա ն դ ո ւ թ յ ո ւ ն ն ե
ր ո վ , ա ն ն ա հ ա ն ջ , մ ի ա կ տ ո ւ ր , ա յ լ ա մ ե ր ժ և
վ ա յ ր ա գ պ ա շ տ ա մ ո ւ ն ք ը ' դ ր ո շ ա կ ն Է մ ե ր
բ ա խ տ ա վ ո ր հ ա մ ա խ մ բ ո ւ մ ի ն և գ ո յ ա տ և մ ա ն ։
Ի ր հ ա յ ր ե ն ի Ա ս տ վ ա ծ ը և ա ն ց յ ա լ ի ն վ ի ր ա կ ա
ն ո ւ թ յ ո ւ ն ն ե ր ը ո ւ ր ա ց ո ղ մ ա ր դ ը ի ր հ ա յ ր ե ր ո ւ
հ ի շ ա տ ա կ ը կ ո խ կ ր տ ո ղ ս ի ր տ մ ը ն Էւ
Ե ր ր ո ր դ կ ե տ ը , ո ր ա յ ս գ ո ր ծ ի հ ա ջ ո ղ ո ւ թ յ ա ն
մ ղ ի չ ո ւ պ ա յ ծ ա ռ զ գ ա ց ո ւ մ ը կ հ ա ն դ ե ր ձ ե , Ա մ ե
ն ա յ ն Հ ա յ ո ց Հ ա յ ր ա պ ե տ ի ա ն ձ ի ն ո ւ փ ա փ ւ ւ ֊
ո ի ն Հ ա ն դ ե պ ց ո ւ յ ց տ ր վ ա ծ հ ա ր գ ա ն ք ի , ս ի ր ո
և հ ն ա զ ա ն դ ո ւ թ յ ա ն կ ե ց վ ա ծ ք ն է բ ո վ ա ն դ ա կ
Ս վ ւ յ ո ւ ռ բ ի մ ե ղ ։ « Հ ր ա մ ա ն ի Տ ե ա ռ ն է » , ^ ջ ֊
մ ի ա ծ ի ն ն է ո ր կ պ ա տ վ ի ր ե , Մ ո ր ձ ա յ ն ն է , ո ր
կ ա ր ձ ա գ ա ն ք ե հ ո գ ի ն ե ր ո ւ ն խ ո ր ը , « Ե կ ա յ ք շ ի -
ն ե ս ց ո ւ ք ս ո ւ ր բ ղ խ ո ր ա ն ն լ ո ւ ս ո յ » ։ Ե վ ա յդ
ձ ա յ ն ը , ա ր և ո տ ճ ա մ բ ա մ ը ի ն չ պ ե ս , կ ե ր կ ա ր ի
մ ա մ ա ն ա կ ն ե ր ո լ և մ ի տ ք ե ր ո ւ բ ո լ ո ր փ լ ո ւ զ ո ւ մ
ն ե ր ս ,ն մ ե ջ ե ն , դ ե պ ի մ ե ր ա վ ա ն դ ա կ ա ն ո ւ
ն վ ի ր ա կ ա ն ղ գ ա յ ն ո ւ թ յ ա ն ց փ ր կ ա ր ա ր ա մ ր ո
ց ը , մ յ ո ւ ռ ո ն ի ս ր բ ո ւ թ յ ա մ բ կ ա թ կ թ ե լ ո վ ա մ ե ն
Հ ա յ ո ւ ս ի ր տ ե ն ն ե ր ս ։
Ն ո ւ յն ք ա ն բ ա ր ե ն շ ա ն է ա ն տ ա ր ա կ ո ւ յ ս հ ա
մ ե ր ա շ խ շ ա հ ա գ ր գ ռ ո ւ թ յ ա ն ա յ ն ե ր և ո ւ յ թ ը ,
զ ո ր մ ե ր ժ ո ղ ո վ ո ւ ր դ ի բ ո լ ո ր հ ա տ վ ա ծ ն ե ր ը
ց ո ւ յ ց ա ՛լի ն և կ ո ւ տ ա ն , ի ր ե ն ց թ ե ր թ ե ր ո ւ ն մ ի -
ջ ւ ՚ց ա վ , ա ր տ ա տ պ ե լ ո վ բ ո լ ո ր հ ա ղ ո ր դ ա գ ր ո ւ
թ յ ո ւ ն ն ե ր ն ո ւ հ ո դ վ ա ծ ն ե ր ը , և լ ո ւ ս ա բ ա ն ե լ ո վ
Հ ա ն ր ո ւ թ յ ո ւ ն ը Ս . Հ ա ր ո ւ թ յ ա ն Տ ա ճ ա ր ի հ ա յ ո ց
բ ա ժ ն ի ն ո ր ո գ ո ւ թ յ ա ն շ ո ւ ր շ և ա ն ո ր կ ա ր և ո ր ո ւ
թ յ ա ն մ ա ս ի ն , խ ո ր ա պ ե ս զ գ ա լ ո վ և զ գ ա ց ն ե լ ո վ
բ ո լ ո ր ի ն , թ ե ա յ ս գ ո ր ծ ը ս ր բ ա զ ա ն պ ա ր տ ա կ ա
ն ո ւ թ յո ւ ն մ ը ն է , կ ա ր ո տ բ ո վ ա ն դ ա կ հ ա յ ժ ո -
ղ ո վ ո ւ ր գ ի ն օ ժ ա ն դ ա կ ո ւ թ յ ա ն !
Չ է ի ն ք խ ա բ վ ա ծ մ ե ր զ գ ա ց ո ւ մ ն ե ր ո ւ ն և
ա կ ն կ ա լ ո լ թ յ ո ւ ն ն ե ր ո ւ ն մ ե ջ , ե ր բ Ս . Հ ա ր ո ւ թ յ ա ն
Տ ա ճ ա ր ի ն ո ր ո գ ո ւ թ յ ա ն մ ե ծ ա գ ո ւ մ ա ր ծ ա խ ք ի
մ ա ս ի ն գ ր ե լ ո վ , կ հ ա յ տ ն ե ի ն ք , թ ե Ս ր բ ո ց Հ ա -
կ ո բ յ ա ն ց Մ ի ա բ ա ն ո ւ թ յ ա ն ո ւ ս ե ր ո ւ ն դ ր վ ա ծ
ա յ ս ծ ա ն ր բ ա յ ց ս ր բ ա զ ա ն պ ա ր տ ա կ ա ն ո ւ թ յ ո ւ ֊
ն ր մ ի ա յ ն մ ե ր ր չ է , ա յ լ բ ո վ ա ն դ ա կ հ ա յ ժ ո ղ ո ֊
վ ո ւ ր դ ի ն , և վ ս տ ա հ է ի ն ք , ո ր մ ե ր ա զ գ ա յ ի ն
հ ա ս տ ա տ ո ւ թ յ ո ւ ն ն ե ր ը , կ ր ո ն ա զ գ ա ծ և ա զ գ ա
ն վ ե ր ո ւ ն և ո ր ն ե ր ը , և ա ռ հ ա ս ա ր ա կ բ ո վ ա ն դ ա կ
հ ա յ ո ւ թ յ ո ւ ն ը մ ի ա հ ա մ ո ւ ռ , թ ո ւ յ լ պ ի տ ի չ տ ա
յ ի ն , ո ր Հ ա յ Ե կ ե ղ ե ց վ ո ն վ ի ր ա պ ե տ ո ւ թ յ ա ն մ ե շ
ա յ ն ք ա ն կ ա ր և ո ր ա յ ս Ա թ ո ռ ի ն կ ա պ վ ա ծ , ս ա
կ ա յ ն բ ո վ ա ն դ ա կ ա զ գ ի ն պ ա տ կ ա ն ո ղ , Ս . Տ ե ղ -
յ ա ց մ ե ր ի ր ա վ ո ւ ն ք ն ե ր ը մ ն ա յ ի ն ա ն պ ա շ տ
պ ա ն և ա ն վ ճ ա ր , և պ ի տ ի ը ն ե ի ն ի ր ե ն ց ա ռ ա ֊
վ ե / ա գ ո լ յ ն ր , լ ա վ ա գ ո ւ յ ն ս հ ո գ ա լ ո ւ Ս . Հ ա ր ո ւ -
թ չ ա ն Տ ա ճ ա ր ի հ ա յ ո ց բ ա ժ ն ի ն ո ր ո գ ո ւ թ յ ա ն ց
ծ ա խ ք ը և ա պ ա հ ո վ ե լ ո ւ մ ե ր ի ր ա վ ո ւ ն ք ն ե ր ը ։
Ա յ ժ մ ո ւ ր ա խ ե ն ք հ ա յ տ ա ր ա ր ե լ ո ւ , ո ր Ս .
Հ ա ր ո ւ թ յ ա ն Տ ա ճ ա ր ի վ ե ր ա ն ո ր ո գ մ ա ն հ ա մ ա ր
ձ ե ռ ն ա ր կ վ ա ծ հ ա ն գ ա ն ա կ ո ւ թ յ ա ն գ ո ր ծ ը ի ր
Հ ա ջ ո ղ և ա ր դ յ ո ւ ն ա վ ո ր ը ն թ ա ց ք ի ն մ ե շ է , Հ յ ո ւ
ս ի ս ա յ ի ն Ա մ ե ր ի կ ա յ ի մ ե ր պ ա տ վ ա կ ա ն հ ա
ս ա ր ա կ ո ւ թ յ ա ն ջ ա ն ք ե ր ո ւ ն շ ն ո ր հ ի վ ։ « Ս ի ո ն տ - ի
օ դ ո ս տ ո ս — ս ե պ տ ե մ բ ե ր մ ի ա ց յ ա լ թ ի վ ի խ մ բ ա
գ ր ա կ ա ն ի ն մ ե ջ ո ւ ր ա խ ո ւ թ յ ա մ բ և ե ր ա խ տ ա
գ ի տ ո ւ թ յ ա մ բ ա ն դ ր ա դ ա ր ձ ա ծ է ի ն ք ա ր դ ե ն
Գ ա լ ո ւ ս տ Կ յ ո ւ լ պ ե ն կ յ ա ն հ ի մ ն ա ր կ ո ւ թ յ ա ն բ ե
ր ա ծ ի շ խ ա ն ա կ ա ն մ ա ս ն ա կ ց ո ւ թ յ ա ն ը , ո ր Ս .
Հ ա ր ո ւ թ յ ա ն Տ ա ճ ա ր ի հ ա յ կ ա կ ա ն բ ա ժ ն ի ն ո
ր ո գ ո ւ թ յ ա ն կ հ ա տ կ ա ց ն ե ՜ր 1 0 0 0 0 0 ա ն գ լ ի ա
կ ա ն ո ս կ ի ի գ ո ւ մ ա ր մ ը , մ ե կ ե ր ր ո ր դ ը Ե ր ո ւ ս ա ֊
ղ ե մ ի հ ա յ Պ ա տ ր ի ա ր ք ա ր ա ն ի ն բ ա ժ ի ն ի ն կ ա ծ
ծ ա խ ք ի ն , հ ի շ յ ա լ Տ ա ճ ա ր ի վ ե ր ա ն ո ր ո գ ո ւ թ յ ա
ն ը մ ե շ ։ Բ ն ա վ չ ե ն ք տ ա ր ա կ ո ւ ս ի ր , թ ե Ս փ յ ո ւ ռ
ք ի մ ե ր մ յ ո ւ ս կ ե դ ր ո ն ն ե ր ո ւ ն մ ե շ և ս , ե ր բ հ ա
ն ո ւ ն Ե ր ո ւ ս ա ղ ե մ ի ' բ ա յ ց մ ա ն ա վ ա ն դ Ս . Հ ա
ր ո ւ թ յ ա ն Տ ա ճ ա ր ի ն ո ր ո գ ո ւ թ յ ա ն դ ի մ վ ի մ ե ր
բ ա ր ե կ ր ո ն և ի ր ս ր բ ո ւ թ յ ո ւ ն ն ե ր ո ւ ն ն կ ա տ
մ ա մ բ պ ա շ տ ա մ ո ւ ն ք ո ւ ն ե ց ո ղ հ ա ր ա զ ա տ ն ե -
ր ո լ ն , ա ն ո ն ք պ ի տ ի գ ի տ ն ա ն բ ա ն ա լ ի ր ե ն ց
ս ի ր տ ե ր ը , ն յ ո ւ թ ա կ ա ն ա յ ս ն վ ի ր ա բ ե ր մ ա ն
մ ե շ , վ ճ ա ր ե լ ո ւ հ ա մ ա ր հ ո գ ե տ ո ւ ր ք ը ի ր ե ն ց
կ ր ո ն ի ա յ ս ա շ խ ա ր հ ա մ ա տ ո ւ ռ կ ո թ ո ղ ի ն , ո ր
մ ա յ ր ն է ք ր ի ս տ ո ն ե ա կ ա ն բ ո լ ո ր ե կ ե ղ ե ց ի ն ե -
ր ո ւ ն ։Լ ա վ ս կ զ բ ն ա վ ո ր ո ւ թ յ ո ւ ն մ ը , ի ն չ պ ե ս կ ը ս ե
ա ռ ա ծ ը , լ ա վ ա գ ո ւ յ ն վ ե ր ջ ա վ ո ր ո ւ թ յ ա ն մ ը հ ա
վ ա ս տ ի ք ն է ։ Ա ղ ո թ ե ն ք ի ս ր տ ե , ո ր ե կ ե ղ ե ց ա
կ ա ն և ա զ գ ա յ ի ն ա յ ս ձ ե ռ ն ա ր կ ը , շ ն ո ր հ ի վ մ ե ր
ժ ո ղ ո վ ո ւ ր դ ի ա մ ե ն ա ծ ա ն ո թ ն վ ի ր ա բ ե ր մ ա ն ,
Հ ա ջ ո ղ ո ւ թ յ ա մ բ պ ս ա կ վ ի , և ա ս ի կ ա ն ա խ ի
փ ա ռ ս Ա ս տ ո ւ ծ ո և ա պ ա ի պ ա ր ծ ա ն ս և ի վ ա
յ ե լ ո ւ մ ն մ ե ր հ ո դ ե ո ա ն դ և ե կ ե ղ ե ց ա ն վ ե ր ժ ո -
ղ ո վ ո ւ ր դ ի ն ։
( Խ մ բ ա գ ր ա կ ա ն ե ր ո ւ ս ա դ ե մ ի Տ ա յս ց
Պ ա տ ր ի ա ր ք ո ւ թ յա ն պ ա շ տ ո ն ա թ ե ր թ « Ս ի ո ն »
ա մ ս ա գ ր ի 1 9 6 8 թ ո ւա կա ն ի փ ե տ ր վ ա ր ի
հ ա մ ա ր ի ) :
1 . ճ . ՍԻՐՈԻՆԻ
Պ Ո Լ Ի Ս Ե Վ. Ի Ր Դ Ե Ր Ը *
6 . «Ա ԼԹ Ը Ջ Ե Մ Ա Ա Թ » ԵՎ « Օ հ Տ Ը ՕԴԱԼԱՐ*
Ա յ ս պ ե ս կ ա զ մ վ ե ց ա վ Պ ո լ ս ո հ ա յ կ ո ր ի զ ը , և
ա յ ս պ ե ս ս կ ս ա ն հ ա յ ե ր ը հ ե տ զ հ ե տ ե հ ա մ ա
խ մ բ վ ե լ ե կ ե ղ ե ց ի ն ե ր ո ւ շ ո ւ ր շ , կ ա մ ա վ ե լ ի
ճ ի շ տ ի ր ե ն ց հ ա մ ա խ մ բ վ ա ծ վ ա յ ր ե ր ռ ւ ն մ ե շ
ա ղ ո թ ա տ ե ղ ի ն ե ր ս կ ս ա ն ճ ա ր ե լ ի ր ե ն ց , և
ո ր ո վ հ ե տ և ա ր տ ո ն վ ա ծ չ է ի ն ի ր ե ն ց ս ե փ ա կ ա ն
ե կ ե ղ ե ց ի ն ե ր ը կ ա ռ ո լ ց ա ն ե լ ո ւ , օ տ ա ր ե կ ե ղ ե
ց ի ն ե ր ա պ ա հ ո վ ե լ , թ ո ւ ր ք ի շ խ ա ն ո ւ թ յ ա ն ը ի ս կ
հ ո ժ ա ր ո ւ թ յ ա մ բ ։
Օ ր մ ա ն յ ա ն կ ը ս ե , թ ե Պ ո լ ս ո ա ռ ո ւ մ ե ն յ ո թ ը ֊
ո ւ թ ը տ ա ր ի հ ե տ ո հ ե տ զ հ ե տ ե բ ե ր վ ա ծ կ ա մ
ե կ ա ծ գ ա ղ թ ա կ ա ն ո ւ թ յ ո ւ ն ն ե ր ը հ ա յ ա բ ն ա կ ո ւ
թ յ ա ն լ ա վ բ ա զ մ ո ւ թ յ ո ւ ն մ ը կ ա զ մ ա ծ է ի ն , և
Ֆ ա թ ի հ ղ ա ն ո ն ք հ ե տ զ հ ե տ ե կ զ ե տ ե ղ ե ր ք ա ղ ա
ք ի ն պ ա ր ի ս պ ն ե ր ո ւ ն ն ե ր ք և ը կ ա ր և ո ր դ ռ ն ե --
բ ո ւ ն մ ո տ ե ր ը , թ ե ' Մ ա ր մ ա ր ա յ ի ծ ո վ ե զ ե ր ք ի ն ,
թ ե ց ա մ ա ք ա կ ո ղ մ ի գ ի ծ ի ն և թ ե ' Ո ս կ ե ղ ջ յ ո ւ ր ի
ե զ ե ր ք ն ե ր ո ւ ն ո ւ ղ ղ ո ւ թ յ ա մ բ , ո ր ո ն ք ռ ա զ մ ա գ ի
տ ո ւ թ յ ա ն և ա պ ա հ ո վ ո ւ թ յ ա ն տ ե ս ա կ ե տ ե ն մ ե ծ
կ ա ր և ո ր ո ւ թ յ ո ւ ն ո ւ ն ե ի ն , և ո ւ ր հ ա ր մ ա ր չ է ր
ն կ ա տ վ ե ր պ ա հ ե լ հ ո ւ յ ն տ ա ր ր ը 169«Ը ս տ Հ ր ա ն տ Ա ս ա տ ո ւ ր ի , Ֆ ա թ ի հ ի հ ր ա մ ա
ն ո վ Գ ա ր ա մ ա ն ե ն բ ե ր վ ա ծ հ ա յ ե ր ո ւ ն ի բ ր բ ն ա
կ ա վ ա յ ր Ա ա մ ա թ ի ա ն հ ա տ կ ա ց վ ե ց ա վ , ո ւ ր
ա ն ո ն ք բ ն ա կ ե ց ա ն Ղ ա ս գ ր ի ռ - ՜ մ ճ ն ա ս տ ա ն ի ն
Շ ա ր ո ւ ն ա կ վ ա ծ * կ ։ մ ի ա » ի ն » ա մ ս ա գ ր ի 1 9 6 2 թ վ ա
կ ա ն ի М М Р - ֊ ի ց , Ժ Բ - ի ց և 1 9 8 3 թ վ ա կ ա ն ի М М Ա - ի ց ,
Բ - ի ց ե Գ - ի ց ։
*Ազգապատոսէ», Բ , էշ 2154,
ա ռ ջ և գ տ ն վ ո ղ ա ն տ ա ռ ի մ ը մ ե շ , վ ր ա ն ն ե ր ո ւ
տ ա կ և հ ե տ ո է , ո ր ե կ ե ղ ե ց վ ո շ ո ւ ր շ ը ք ի չ ֊ ք ի չ
տ ո լ ն ե ր շ ի ն ե ց ի ն 160։ Ա ն ո ն ք ս կ ի զ բ ը ա պ ր ա ծ
ե ն ա յ ն պ ի ս ի վ ա տ թ ա ր պ ա յ մ ա ն ն ե ր ո լ մ ե շ , ո ր
ք ի չ հ ե տ ո ժ ա ն տ ա խ տ ի մ ե ծ հ ա մ ա ճ ա ր ա կ ի մ ը
■ զ ո հ գ ա ց ա ծ ե ն ա ն ո ն ց մ ե շ ա տ ե ր ի ։
Ղ ա լ ա թ ի ա յ ե ն ո ւ Ս ա մ ա թ ի ա յ ե ն հ ե տ ո , ո ւ ր
հ ա յ ե ր կ ո ր ի զ կ ա զ մ ա ծ է ի ն ե կ ե ղ ե ց ի ն ե ր ո ւ
շ ո ւ բ շ , Պ ա լ ա թ ն է , ո ր հ ա յ ե ր հ ա մ ա խ մ բ ե ց ի ր
ձ ՚՚ց ը ։ է դ ի ր ն ե ք ա փ ո ւ ի Ս. Ն ի կ ո ղ ո ս ե կ ե ղ ե ց վ ո
շ ր շ ա ն ա կ ն ե ր ը ։
Ֆ ա թ ի հ ի շ բ շ ա ն ի ն Պ ո լ ս ո մ ե շ գ տ ն վ ա ծ հ ա յ
թ ա ղ ե ր ը ճ շ տ ե լ ո ւ ա ռ թ ի վ մ ե զ օ գ ն ո ւ թ յ ա ն
կ հ ա ս ն ի ն Ֆ ա թ ի հ ի կ ո ղ մ ե շ ի ն ե լ տ ր վ ա ծ մ ը զ -
կ ի թ ն ե ր ո ւ ն « վ ա ք ը ֆ ն ա մ ե ռ ֊ ն ե ր ը , Ֆ ա թ ի հ ի
կ ո ղ մ ե . մ զ կ ի թ ի վ ե ր ա ծ վ ա ծ Ա յ ա - Ս ո ֆ ի ա յ ի
(Гվ ա ք ֆ ի յ ե տ - ն չ է հ ա ս ա ծ մ ե զ ի ։ Փ ո խ ա ր ե ն ,
Պ ո լս ո գ ի վ ա ն ա տ ո ւ ն ն ե ր ո ւ ն մ ե շ ե ր և ա ն հ ա ն ֊
վ ե ց ա ն է յ ո ւ ր ֊ Ս ո ւ լթ ա ն ,և Ֆ ա թ ի հ մ զ կ ի թ ն ե -
ր ո ւ ն « վ ա ք ֆ ի յ ե տ - ն ե ր ը , Ա յ ս վ ե ր շ ի ն մ զ կ ի թ ի ն
։վ ա ք ֆ ի յ ե յ > - ն ե ր ը , զ ո ր ս հ ր ա տ ա ր ա կ ե ց ի ն
թ - ա հ ս ի ն Օ զ 1 9 3 5 - ի ն և Օ ս մ ա ն է ր գ ի ն 1 9 4 5 - ի ն ,
կ հ ի շ ե ն վ ե ց հ ա յ թ ա ղ ե ր է ր մ է ն ի Բ ա զ մ ե ն ո
մ ա հ ա լ լ ե ս ի , է ր մ ե ն ի է թ մ ե ք ճ ի Ա ն գ ր ե ա մ ա ֊
հ ա լ չ ե ս ի , է ր մ ե ն ի Հ ա շ ի գ ե ր մ ա հ ա լ լ ե ս ի , է ր մ ե
ն ի Շ ա գ ի բ ե յ մ ա հ ա լ լ ե ս ի , է ր մ ե ն ի Ֆ ե ն ա վ ե չ
մ ա հ ա լ լ ե ս ի և է ր մ ե ն ի յ ա ն մ ա հ ա Ա ե ս ի ւ
I . Ա ս ա ս ա ս -, ' Հ ն դ ա ր ձ ա կ օ ր ա ց ո ւ յ ց , , 1 9 0 1 , է է
8 1 — 8 2 ,
161 Գ . Հ ն ա ս ե ր , է Բ ա զ մ ա վ ե պ , , 1 9 2 8 , Էէ 2 1 0 ։
Ա ր ձ ա ն ա գ ր ե լ ո վ թ ա զ ե ր ո ւ ա յ ս ա ն ո ւ ն ն ե ր ը ,
ո ր ո ն ց , ! ե ո մ ա ն ք ի ս կ ա պ ե ս ա ն վ ե ր ծ ա ն ե լ ի
կ մ ն ա ն , Գ ր ի գ ո ր Ա պ ա ճ յ ա ն հ ե տ և յ ա լ դ ի տ ո
ղ ո ւ թ յ ո ւ ն ն ե ր ը կ կ ց ե . * Ա յ ս տ ե ղ հ ի շ վ ա ծ ա ն ո ւ ն ֊
ն ե ր ը ն ո ր ո ւ թ յ ո ւ ն ն ե ր ե ն մ ե ղ ի հ ա մ ա ր և ա յ դ
պ ա տ ճ ա ռ ո վ կ ա ր ե լ ի չ ե ղ ա վ ա ռ ա յ ժ մ ճ շ տ ե լ
ա յ դ ա ն ո ւ ն ն ե ր ո ւ ն պ ա տ մ ո ւ թ յ ա ն հ ե տ ո ւ ն ե ց ա ծ
ա ղ ե ր ս ը , թ ե ա յ ս հ ա յ ե ր ը - ո ր ո ն ց մ ե մ ի ն ի ս
լ ա մ ա կ ա ն ա ն ո ւ ն կ կ ր ե — ո ւ ր կ ե ՜ և ի ն չ ա ռ ի
թ ո վ ե կ ա ն Ի ս թ ա ն պ ո լ և ի ՛ ն չ պ ա տ ճ ա ռ ն ե ր գ ո
յ ո ւ թ յ ո ւ ն ո ւ ն ե ի ն ա ն ո ն ց ա ն ո ւ ն ն ե ր ո վ մ կ ր տ ե -
, ո , թ ա ղ ա ր ի ն մ ե շ հ ա յ ո ց հ ա տ կ ա ց վ ա ծ ա ռ ա
ջ ի ն թ ա ղ ե ր ը : Ֆ ա թ ի հ ի < էվ ա ք ֆ ի յե ւ > ֊ի օ ր ի ն ա կ ֊
ն ե ր ո ւ ն մ ե շ մ ի ա յ ն ա ս ո ն ք ե ն , ո ր կ հ ի շ վ ի ն
ի ր ր և հ ա յ ո ց թ ա ղ ե ր , բ ա յ ց մ ե ն ք կ ե ն թ ա դ ր ե ն ք ,
թ ե կ ա յ ի ն ն ա և ա յ ս օ ր ի ն ա կ ո ւ ր ի շ թ ա ղ ե ր ա լ ,
ո ր ո ն բ ա ղ ե ր ս չ ո ւ ն ե ն ա լո վ Ֆ ա թ ի հ ի կ տ ա կ ա ծ
կ ա լ վ ա ծ ն ե ր ո ւ ն հ ե տ , չ ե ն հ ի շ վ ա ծ « վ ա ք ֆ ի յ ե » -
ի ն մ ե շ ւ Ն ո ւ յ ն պ ե ս ո ւ շ ա գ ր ա վ պ ա ր ա գ ա մ ը ն է
ա յ դ թ ա ղ ե ր ե ն մ ի ո ւ յն « է ր մ ե ն ի յ ա ն մ ա հ ա Ա ե ֊
ս ի ս ( Հ ա յ ո ց թ ա ղ ) ա ն ո ւ ն ը կ ր ե լ ը , մ ի ն չ մ յ ո ւ ս
ն ե ր ը կ կ ր ե ն հ ա յ ա ն հ ա տ ն ե ր ո ւ ա ն ո ւ ն ն ե ր ը ւ
Դ ժ բ ա խ տ ա բ ա ր կ ա ր ե լ ի չ ե ղ ա վ ո ր ո շ ե լ ա ն ո ն ց
ք ա ղ ա ք ի ն ո ր մ ա ս ե ր ո ւ ն մ ե շ գ տ ն վ ի լ ը ձ '62:
Ա վ ե լ ց ն ե ն ք մ ե ն ք ա լ մ ե ր կ ա ր գ ի ն , թ ե պ ե տ ք
չ է զ ա ր մ ա ն ա լ ի ս լ ա մ ա կ ա ն ա ն ո ւ ն ն ե ր գ տ ն ե / ո վ
հ ա յ ո ց մ ե շ , Ղ ր ի մ ի հ ա յ ե ր ը հ ա ճ ա խ կ ր ա ծ ե ն
ն մ ա ն ա ն ո ւ ն ն ե ր , ի ն չ պ ե ս ո ր շ ա ր ո ւ ն ա կ ա ծ ե ն
կ ր ե լ Ղ ր ի մ ե ն գ ա լ ո վ Գ ա լ ի ց ի ա և Մ ո լ դ ո վ ա
հ ա ս տ ա տ վ ա ծ հ ա յ դ ե ր դ ա ս տ ա ն ն ե ր ե ն շ ա տ ե
ր ը : Մ ե ր պ ր պ տ ո ւ մ ն ե ր ո ւ ը ն թ ա ց ք ի ն Մ ո լ դ ո ֊
վ ա յ ի , մ ի ն չ և ա ն գ ա մ Տ ր ա ն ս ի լ վ ա ն ի ո մ ե շ հ ա
ճ ա խ հ ա ն դ ի պ ա ծ ե ն ք ո չ մ ի ա յ ն թ ա թ ա ր ա կ ա ն
ծ ա գ ո ւ մ ո ւ ն ե ց ո ղ ա ղ գ ա ն ո ւ ն ն ե ր ո ւ ( Ա ս լ ա ն ,
Չ ո մ ա ք , Չ ո լ ա ք , հ ո ս ո ւ ն , Լ ա թ ի ֆ , Խ ո ն դ ի ք ա ր ,
Խ ո ւ դ ա վ ե ր դ ի , Ա լ թ ո ւ ն , Ա ղ բ ե յ , Հ ո ւ լ ո ւ բ ե յ , Ո ւ ֊
լ ո ւ բ ե յ , Յ ո լ բ ե յ , է դ ի լ ր ե յ , Օ զ ր ե յ , Խ ո ւ թ լ ո ւ բ ե յ ,
Ղ ա ր ի բ և ա յ լ ն ) , ա յ լ և ը լ լ ա ա ր ա կ ա ն ը լ լ ա կ ա
ն ա ց ի մ կ ր տ ո ւ թ յ ա ն ա ն ո ւ ն ն ե ր ա լ , ո ր ո ն ք
ն ո ւ յ ն պ ե ս թ ա թ ա ր ա կ ա ն ե ն ( Ա մ ի ր ա , թ ա մ ո ւ ր ,
Խ ո լ խ ա ր ա ր , Դ ո վ լ ա թ , Մ ե լ ի ք , Մ ո ւ ր ա դ , Ս ի -
ն ա ն , Ա զ ի զ , Ա ղ ա շ ա ն , Խ ա թ ո ւ ն , Խ ա ն ո ւ մ , Յ ա
ղ ո ւ թ , Զ մ ր ո ւ թ , Բ - ո ւ ֆ ա ն , Ա ր մ ա և ա յ լ ն ) , Ե վ
ի ն չ ո ր ա վ ե լ ի բ ն ո ր ո շ է , Շ ա տ ի բ ե յ ա ն ո ւ ն ը ,
ո ր ո ւ ն կ ա կ ն ա ր կ ե հ ա վ ա ն ա բ ա ր հ ո դ վ ա ծ ա գ ի
ր ը , ա ն ո ւ ն ն է ծ ա ն ո թ հ ա յ գ ե ՛ր դ ա ս տ ա ն ի մ ը ,
ո ր ն ո ւ յ ն պ ե ս Ղ ր ի մ ե ն կ ս ե ր ի և հ ա ս ա ծ է մ ի ն
չ և մ ե ր օ ր ե ր ո ւ ն , Ֆ ա թ ի հ ի <гվ ա գ ֆ ի յ ե տ ֊ ի ն մ ե շ
հ ի շ վ ա ծ « է ր մ ե ն ի Շ ա տ ի բ ե յ մ ա հ ա լ լ ե ս ի տ - ն
կ ր ն ա ա յ ս պ ե ս կ ո չ վ ա ծ ը Ա ա լ 1 4 7 5 - ի ն Ղ ր ի մ ե ն
բ ե ր վ ա ծ հ ա յ ո ւ մ ը ա ն ո ւ ն ո վ , Կ ր ն ա ն ա և ա ն
Պ ո լ ի ս ե ղ ա ծ ը լ լ ա լ ա վ ե լ ի կ ա ն ո ւ խ և ը լ լ ա լ ա յն
հ ա յ ե ր և ե լ ի ն , ո ր ո ւ ն ն վ ի ր ե լ ո ւ հ ա մ ա ր է ր , ո ր
Ա մ ի ր դ ո վ լ ա թ Ա մ ա ս ի ա ց ի ն հ ո ր ի ն ե ց ի ր « Ո ւ
ս ո ւ մ ն բ ժ շ կ ո ւ թ ե ա ն » ա ն ո ւ ն ե ր կ ը 1 4 5 9 - ի ն , « ի
162 գ . Լ Լ պ ա ն ւ ւ ս ն . է Շ ո ղ ա կ ա թ տ , Պ ո լ ի ս , 1 9 5 4 , է շ 7 0 ։
վ ա յ ե լ ո ւ մ ն պ ա ր ո ն Շ ա տ ի պ է կ ի ն , ո ր գ ո յ ն պ ա
ր ո ն Հ ա ր գ ի ն » ,
ճ ա ր տ ա ր ա պ ե տ Ա լ ի Ս ա ի մ Ո ւ լ գ ե ն Ժ ե և Ժ Ա
դ ա ր ե բ ռ ւ հ ա տ ո ւ կ Ֆ ա թ ի հ ի ռ վ ա ք ֆ ի յ ե » - ն ե ր ո ւ ն
մ ե շ 'Լ ա լ ա թ ի ո կ ո ղ մ ը հ ի շ ա տ ա կ վ ա ծ կ գ տ ն ե
կ ա ր գ մ ը թ ա ղ ե ր , ա ռ ա ն ց կ ա ր ե ն ա լ ճ շ տ ե լ ո ւ
ա ն ո ն ց ն ե ր կ ա վ ա յ ր ը . Ա յ դ թ ա ղ ե ր ո ւ ն մ ե շ ե ն
Հ ր մ ե ն ի Հ ք մ ե ք չ ի Ա ն դ ր ե ա մ ա հ ա լ լ ե ս ի , է ր մ ե ն ի
՛է ա ղ մ ի ն ո ւ ր մ ա հ ա լ լ ե ս ի և Է ր մ ե ն ի յ ա ն մ ա հ ա լ -
լ ե ս ի ՝ կօ,
Ա ր ղ , ս ո ւ յ ն ե ր ե ք թ ա ղ ե ր ը կ ե ր և ա ն Ֆ ա թ ի հ ի
մ ղ կ ր թ ի ն в վ ա ք ը ֆ - ն և ր ո ւ ն մ ե շ և ս , а Պ ա ղ մ ի -
ն ո ւ ր յւ - ը « Պ ա ղ մ ե ն ո ս ձ և ո վ , ի ն չ ո ր ց ո ւ յ ց կ ո ւ -
տ ա , թ ե հ ի շ յ ա լ մ զ կ ի թ ի ն կ ա պ վ ա ծ <էվա քըֆյ>-
ն ե ր ո ւ ն մ ե շ ‘Լ ա լ ա թ ի ո ե ր ե ք հ ա յ թ ա ղ ե ր ն ա լ
կ ա յ ի ն ,
ժ ա մ ա ն ա կ ի ը ն թ ա ց ք ի ն հ ա յ ե ր ը ց ր վ ե ց ա ն
Պ ո լ ս ո զ ա ն ա զ ա ն թ ա ղ ե ր ո ւ ն մ ե շ , բ ա յ ց ի շ խ ա ֊
ն ո ւ թ յ ա ն ց ա չ ք ի ն ս կ զ բ ն ա կ ա ն Ա լ թ ը շ ե մ ա ա թ ն
( զ օ ց , ա ս ա ր ա կ ո ւ ի յ ո ւ ս ) Է ր հ ա յ ո ւ թ յ ա ն կ ո ր ի
զ ը , ս տ ն ո ն ք գ ր ն , ո ր հ ա յ հ ա մ ա յ ն ք ը կ ն ե ր կ ա -
յ ա ց ն ե ի ն պ ա շ տ ո ն ա պ ե ս . Ա յ դ վ ե ց հ ա ս ա ր ա -
ղ ո ւ թ յ ա ն ց գ լ խ ա վ ո ր ն ե ր ն Է ի ն , զ ո ր ս պ ե տ ո ւ
թ յ ո ւ ն ը կ ձ ա ն չ ն ա ր ի բ ր և հ ա յ ո ց գ լ ո ւ խ , և ա ն ո ն ց
հ ա ճ ո ւ թ յ ա մ բ ն Է ր , ո ր կ ը ն տ ր վ ե ր ն ո ր պ ա տ
ր ի ա ր ք ը , Ա յ ն պ ե ս ո ր Ա լ թ ը շ ե մ ա ա թ բ ա ռ ը
ն վ ի ր ա գ ո ր ծ վ ա ծ մ ն ա ց Պ ո լ ս ո հ ա յ հ ա մ ա յ ն ք ը
հ ա տ կ ա ն շ ե լ ո ւ հ ա մ ա ր և զ ա յ ն գ ո ր ծ ա ծ վ ա ծ
կ գ տ ն ե ն ք ա ն ց յ ա լ դ ա ր ո լ ս ո ւ լ թ ա ն ա կ ա ն ֆ ե ր ֊
մ ա ն ն ե ր ո ւ ն մ ե շ ի ս կ ,
Ֆ ա թ ի հ ե ն ե ր կ ո ւ դ ա ր հ ե տ ո Է վ լ ի յ ա Տ ե լ ե
ր ի ն , ա կ ն ա ր կ ե լ ո վ Պ ո լ ի ս ը բ ն ա կ չ ո ւ թ յ ա մ բ օ ժ
տ ե լ ո ւ հ ա մ ա ր ն ո ւ յն ս ո ւ լ թ ա ն ի ն թ ա փ ա ծ շ ա ն - ք ե ր ո ւ ն , կ թ վ ե Ռ ո ւ մ ե լ ի ի և Ա ն ա դ ո լ ո ւ ի ա յ ն ք ա
ղ ա ք ն ե ր ը , ո ւ ր կ ե բ ն ա կ չ ո ւ թ յ ո ւ ն բ ե ր վ ե ց ա վ Պ ո
լ ի ս և թ ա ղ ե ր ը , ո ւ ր զ ե տ ե ղ վ ե ց ա ն ա ն ո ն ք , է վ -
լ ի յ ա ն շ ա տ ա լ վ ս տ ա հ ե լ ի ա ղ բ յ ո ւ ր մ ը չ է , ե ր բ
մ ա ն ա վ ա ն դ կ խ ո ս ի ե ր կ ո ւ դ ա ր ա ռ ա շ վ ա ն
, [ ր ա . Ա յ ս ո ւ հ ա ն դ ե ր ձ շ ա հ ե կ ա ն ո ւ թ ե ն ե զ ո ւ ր կ
չ է հ ի շ ե լ , թ ե Ե վ դ ո կ ի ա յ ե ն ո ւ Ս ե բ ա ս տ ի ա յ ե ն
ե ՛կ ա ծ հ ա յ ե ր ը կ զ ե տ ե ղ ե Ս ո ւ լ ո ւ մ ա ն ա ս տ ը ր ի
մ ե շ , ի ս կ ա ռ ա ն ց ա զ գ ո ւ թ յ ո ւ ն հ ի շ ե լ ո ւ , բ ր ո ւ -
ս ա ց ի ն ե ր ը կ զ ե տ ե ղ ե է յ ո ւ բ , ք ա ր ա մ ա ն ց ի ն ե ր ը '
Բ յ ո յ ո լ ք Ք ա ր ա մ ա ն , կ ո ն ի ա ց ի ն ե ր ը Ք յ ո ւ չ յ ո ւ ք
Ք ա ր ա մ ա ն թ ա ղ ե ր ո ւ ն մ ե շ և ա յ լ ն 1М»Ա լ թ ը - շ ե մ ա ա թ ի կ ո ղ ք ի ն ժ ա մ ա ն ա կ ի ը ն
թ ա ց ք ի ն ն վ ի ր ա գ ո ր ծ ո ւ մ պ ի տ ի ս տ ա ն ա ր ն ա և
ո ւ ր ի շ բ ա ռ մ ը ' Օ խ տ ը օ դ ա լ ա ր , մ ի շ տ հ ա տ կ ա
ն շ ե լ ո ւ հ ա մ ա ր թ ա ղ ե ր ը , ո ւ ր զ ե տ ե ղ վ ա ծ է ի ն
հ ա յ ե ր ը Պ ո լ ս ո մ ե շ , Օ դ ա լ ա ր ը ն ո ւ յն ի ն ք ն
խ ո ւ մ բ ն է ր բ ն ա կ ա ր ա ն ն ե ր ո ւ ն , ո ւ ր կ ա պ ր ե ի ն
հ ա յ ե ր ը տ վ յ ա լ թ ա ղ ի ն մ ե շ , և յ ո թ ն է ի ն ս կ ի զ
բ ը , Ո ւ թ ե և ա ն ո ն ց թ ի վ ը շ ա տ ց ա վ հ ե տ ա գ ա -
163 М1ШВГ А11 Տււա 01ееп, .Р аИ Н (1е\Пп<1е
Ы а п Ь и 1 (1453— 1481), А п ка га , 1939, р. 41.'«< է վ լ ի յ ա Տ ե լ ե ր ի , է Ս է յ ա հ ա թ Ն ա յ է » , Ա , է » 8 .
26 է X Մ Ի Ա Ծ I* Ն19КЗ
յ ի ն , բ ա յ ց բ ա ռ ը ' Օ խ տ ը օ դ ա լ ա ր , մ ն ա ց ժ ո ղ ւ :-
վ ը ր դ ա կ ա ն գ ո ր ծ ա ծ ո ւ թ յ ա ն մ ե ջ ։
Հ . Ղ ո ւ կ ա ս Ի ն ճ ի ճ յ ա ն հ ե տ և յ ա լ կ ե ր պ ո վ մ ե ղ
կ պ ա տ կ ե ր ա ց ն ե Օ խ տ ը օ դ ա լ ա ր ը .
я-1 . Դ ոս-ու կիւմւփ ւք օա ա լսւրի ի մ ա ք ս ա -
ն ռ ց ի մ ե ր ձ յ է տ ր է ն է գ ա փ ո ւ ս ի ի ն .
2 . Մ ա լդա օտ ա լսւրի ի Մ ա լ դ ա չ ա ր շ ո ւ ս ի ն
մ ե ր ձ ի ս ո ւ լ տ ա ն Մ ե հ է մ մ է տ .
3 . ՏսւրւԷնպ ին օտ ա լսւրի մ ե ր ձ ի ֆ է թ հ ի է
ճ ա մ ի ս ի ն .4 . Թ էքիէ օտ ա լա ր ի ի տ ե ղ ւ ո ջ ո ր կ ո չ ի Հ ի ւ -
չ ի ւ ք Մ ո ւ ս տ ա ֆ ա փ ա շ ա , ի ն ե ր ք ի ն կ ո ղ մ ն Ա յ ա
գ ա փ ո ւ ս ի ի ն -
5 . Ք էօմ ի ւր Տ ի օտ ա լա րի ի դ ա վ ո ւ գ ւդ ա դ ա
ր ի ն ի փ ո ղ ո ց ի դ ա ր բ ն ո ց ո ր է մ օ տ ի Վ է զ ի ր
խ ա ն և ի Օ ս մ ա ն ի է ն .
6 . Ի ն ե ր ք ս կ ռ յ ս Ա խ ո ռ Գ ա փ ո ւ ի ն .
7 . Ո մ ա ն ք յա ւ ե լ ո ւ ն և զ ե օ թ ն ե ր ո ր դ ն ո ր ի
Դ ո փ խ ա ն է ն , յ ա ն ց ա ն ե լ ը ն դ խ է ն տ է կ ն ի ճ ա
ն ա պ ա ր հ ի ն ո ր ե լ ա ն է ի Տ է օ ր թ ե օ լ ա ղ զ ի Պ է -
յ օ ղ լո ւ ի ն ։Ա յ ժ մ ա մ ե ն ա յ ն օ տ ա լ ա ր ք ե ն ի մ է շ բ ն ա կ ո ւ ֊
թ ե ա ն ց տ ա ճ կ ա ց ո ր է ց ո յ ց ի վ ա ղ ո ւ ց ա ն տ ի
բ ն ա կ ե լ ո յ ն ո յն հ ա յ ո ց յ ա յ ն տ ե ղ ի ս , ա յ լ ա յ ժ մ
փ ո խ ա ն ա կ ն ո ց ի ն ' վ ե ց ժ ո ղ ո վ բ դ ե ա մ բ ի մ ա
ն ա ն զ ժ ո ղ ո վ ո ւ ր դ ս ի թ ե մ ի 6 ե կ ե ղ ե ց ե ա ց հ ա
յ ո ց յ ո ր ո ց 3 ե ն ի ք ա ղ ա ք ի ն , և 3 յ ա ր ո ւ ա ր ձ ա -
ն ե ա յ ս » |65«Ի ն չ պ ե ս ը ս ի ն ք , հ ա յ է է օ գ ա լա ր Տ ֊ն ե ր ո ւ ն թ ի ֊
ւ / յ յ ա ճ ե ց ա վ հ ե տ զ հ ե տ ե ւ Ա լ պ ո յ ա ճ յ ա ն կ ը ս ե ,
թ ե Ղ ա լ ա թ ի ո և Բ ե ր ա յ ի մ ե ջ 1 5 0 0 — 1 8 0 0 շ ը ր -
ջ ա ն ի ն հ ա յ ե ր ը բ ն ա կ ա ծ ե ն 1 2 տ օ դ ա լա ր ֊ն ե ր ո ւ
մ ե շ , ո ր ո ն ց մ ե մ ե կ ո ւ ն ա ն ո ւ ն ը Ս ա ր դ ի ս է ՛
Մ յ ո ւ ս 1 1 - ի ն ա ն ո ւ ն ն ե ր ն է ի ն Չ և ր ե ճ ի , Տ ա - վ ո ւ տ , Ե ր ա ն ո ս , Մ ե ս տ ճ ի , Բ ա ս տ ր մ ա ճ ի , Փ ե շ -
կ ի ր ճ ի , Թ ե ք ֊ խ ո ւ յ ո զ ո ւ , Տ ի պ ե ք , Ք և ր ա ն , Չ ա խ
մ ա խ , Կ յ ո ւ ր ճ լ ո ս Կ ա ր ե լի " Է ե ն թ ա դ ր ե լ ա ր դ յ ո ք ,
կ ը ս ե Ա լ պ ո յ ա ճ յ ա ն , թ ե « Ս ա ր դ ի ս օ դ ա լ ա ր » - ը
կ ա պ մ ը ո ւ ն ի ա ն հ ե տ կ ո ր ս վ ա ծ ( Ղ ա լ ա թ ի ո ) Ս .
Ս ա ր դ ի ս ե կ ե ղ ե ց վ ո ւ յ ն Հձսւ1*®»հ ո ս ե լ ո վ հ ա յ ո ց Տ օ դ ա լա ր տ ֊ն ե ր ո ւ ն մ ա ս ի ն ,
ո ւ ր ի շ հ ա յ բ ա ն ա ս ե ր մ ը կ դ ր ե . « Պ ա տ մ ո ւ թ ե ն ե ն
գ ի տ ե ն ք , թ ե հ ե տ գ ր ա վ մ ա ն բ ե ր վ ա ծ գ ա ղ թ ա
կ ա ն ն ե ր ը ղ ե տ ե ղ վ ե ց ա ն հ ո ւ յ ն ե ր ե պ ա ր պ վ ա ծ
շ ե ն ք ե ր ո ւ կ ա մ պ ե տ ա կ ա ն և ա ն հ ա տ ա կ ա ն
ձ ե ռ ն ա ր կ ն ե ր ո վ շ ի ն վ ա ծ օդսւլսւ г ն ե ր п ւ մ ե շ ։
թ ե և շ ա տ ո ն ց կ ո ր ս վ ա ծ ե ն ա յ գ оդшլшг^/^/յոձ^/ հ ե տ ք ե ր ը և ճ շ տ ի վ չ ե ն ք գ ի տ ե ր , թ ե ի ն չ տ ե
ս ա կ շ ի ն վ ա ծ ն ե ր Է ի ն ա ն ո ն ք , ս ա կ ա յ ն ա յ ս մ ա
ս ի ն գ ո յ ո ւ թ յ ո ւ ն ո ւ ն ե ց ո ղ ա վ ա ն դ ո ւ թ ե ն ե ն դ ա
տ ե լ ո վ կ ր ն ա ն ք ը ս ե լ , թ ե խ ե ղ ճ ո ւ կ ր ա կ խ ր ճ ի թ -
165 Հ . Դլուկաո 1'ն0ինյան, «Աշխարհագրութիւն չորից
,1 ասանը աշխարհի*, Ե , Վենետ իկ, 1804, Էշ 115— 116ւ
,бв Ա . Ա յսյսյա նյա Տ, տՊալաթի թա ղի կազմությունըл,
*Երեքդարյան պատմություն Պալաթու Ս. Հրեշտ ակա -
աԼւո եկօղեցվո*, Կ. Պոյիս, 2931, Էշ 161 — 1Շ2ւ
ն ե ր ո ւ շ ա ր ք ե ր Է ի ն ա ն ո ն ք , շ ի ն վ ա ծ ս ո ւ ղ ժ ա
մ ա ն ա կ ի մ ե , . ժ ո ղ ո վ ո ւ ր դ ը բ ա ց օ դ յ ա չ ձ գ ե լո ւ
դ ի տ ա վ ո ր ո ւ թ յ ա մ բ և ն մ ա ն ա յ ս օ ր վ ա ն գ ի շ ե -
ո ա բ ո ւ յ ս տ ո ւ ն ե ր ո ւ ն » ՝ -•Գ ր ի գ ո ր Ա պ ա ճ յ ա ն թ ո ւ ր ք ա ղ բ յ ո ւ ր ն ե ր ն ք ա
ղ ե լ ո վ , ե ր ե ս ո ւ ն ի մ ո տ ո ւ ր ի շ օ ղ ա ծ ն ե ր և ս
կ հ ի յ ե Պ ո լս ո զ ա ն ա զ ա ն թ ա ղ ե ր ո ւ ն մ ե չ , ը ն
դ ո ւ ն ե լ ո վ հ ա ն դ ե ր ձ , ո ր Шա ն ո ն ց մ ե ո մ ա ն ց մ ե չ
ի ա ա մ ն ե ր , հ ր ե ա ն ե ր , Հ ո ւ յ ն ե ր , ս ե ր բ ե ր , ա լ -
բ ա ն ա ց ի ն ե ր կ բ ն ա կ ե ի ն » , և ո ր Հ ա յ դ օ դ ա լ ա ր -
ն ե ր ո ւ ն մ ե կ մ ա ս ը շ ի ն վ ա ծ Է հ ե տ գ ր ա վ մ ա ն դ
ի ս կ մ յ ո ւ ս ն ե ր ն ա լ հ ե տ զ հ ե տ ե հ ա ս տ ա տ վ ա ծ ՝
ե ր բ ո ր ն ո ր - ն ո ր գ ա ղ թ ա կ ա ն ա կ ա ն ա լ ի ք ն ե ր
ե կ ա ծ ե ն հ ա ս տ ա տ վ ե լ ո ւ Ի ս թ ա ն պ ո զ » 168:
Ա յ ս ո ւ հ ա ն դ ե ր ձ ի ր հ ի շ ա ծ ա յ դ օ ւ յ ս ւ լ ա ր Ա -
ր ո լ ն մ ե շ կ հ ա ն դ ի պ ի ն ք է ր մ ե ն ի օ դ ա լա ր / , մ ը
թ - ո փ ք ա փ ո ւ ի հ ա յ ո ց ե կ ե ղ ե ց վ ո ք ո վ , և ո ւ ր ի շ ի
մ ը Է յ ո ւ բ ի կ ո ղ մ ը , Ի ս լ ա մ բ ե յ թ ա ղ ի ն մ ե շ :
Մ ն ա ց յ ա լ ն ե ր ե ն ո մ ա ն ց մ ե շ ա լ հ ա յ ե ր կ ր ն ա ն
բ ն ա կ ա ծ ը լ լ ա լ ն կ ա տ ի ո ւ ն ե ն ա լ ո վ ա ն ո ն ց հ ա
ր և ա ն ո ւ թ յ ո ւ ն ը հ ա յ ե կ ե ղ ե ց ի ն ե ր ո վ
Կ ա ր ե լ ի չէ ճ շ տ ե լ հ ա յ կ ա կ ա ն (1 օ ղ ա լ ա ր » - ն ե ֊
ր ո ւ ն ճ շ գ ր ի տ ս ա հ մ ա ն ը , ո ր ո վ հ ե տ և ա ր դ ա ր և
հ ա յ կ ա կ ա ն թ ա ղ ե ր մ ի շ տ չ մ ն ա ց ի ն ա ն ո ն ք :
а О դ ա լ ա ր » ֊ ն ե ր ե ն շ ա տ ե ր ց ր վ ե ց ա ն տ ա ր բ ե ր
թ ա ղ ե ր , ո ւ ե ր բ ե մ ն ի հ ա յ а օ դ ա լ ա ր » ֊ն ե ր ո ւ ն
մ ե ջ հ ե տ զ հ ե տ ե թ ո ւ ր ք ե ր ե կ ա ն բ ն ա կ ի ր Բ ա յ ց
« օ դ ա լա ր » կ ո չ ո ւ մ ը մ ն ա ց , զ ա յ ն ի ր ե ն ց հ ե տ ը
տ ա ր ի ն հ ա յ ե ր ը , ե ր բ տ ե ղ ա փ ո խ վ ե ց ա ն ո ւ ր ի շ
թ ա ղ ե ր , բ ա ռ ը ս կ ս ա վ հ ա տ կ ա ն շ ե լ ա յ լ և ս Պ ո լ -
ս ո բ ն ի կ հ ա յ ը հ ա մ ա խ ո ւ մ բ բ ն ա կ ա ծ ի ր թ ա -
ղ ե ր ո լ ն մ ե ջ ։
« Օ դ ա լ ա ր ց ի » : Ա յ ս բ ա ռ ը կ ա պ ր ե ր և մ ե ր
օ ր ե ր ո ւ ն ։ Կ ո չ ա կ ա ն մ ը ն է ր ա ն , ո ր ո վ կ ո ր ա ֊
կ ե ի ն գ ռ ե հ ի կ դ ա ս ը ։
Մ ե ր օ ր ե ր ո ւ ն « օ դ ա լ ա ր ց ի » է ի ն , օ ր ի ն ա կ ,
Բ ե ր ա յ ի ծ ա յ ր ա մ ա ս ի ժ ո ղ ո վ ր դ ա կ ա ն թ ա ղ ե ր ո ւ
հ ա յ ե ր ը , դ ո լ ա բ դ ե ր ե ց ի ն , ե ն ի շ ե հ ի ր ց ի ն ու
գ ռ ն ա վ ո ւ լ ա ց ի ն , կ ա մ ա ն ո ն ք , ո ր վ ա ղ ե մ ի
Պ ո լ ս ո ժ ո ղ ո վ ր դ ա կ ա ն ի ն չ ֊ ի ն չ թ ա ղ ե ր ը կ բ ն ա
կ ե ի ն դ ե ռ , ի ն չ պ ե ս ս ա լ մ ա թ ո մ ր ո լ ք ց ի ն և է դ ի ր ■
ն ե ք ա փ ո ւ ց ի ն ։
Կ ե ն թ ա դ ր վ ի , թ ե ն ո ւ յ ն ի ս կ Պ ո լս ո ա ռ ո ւ մ ի ն
ա տ ե ն հ ա յ ե ր գ ո յ ո ւ թ յ ո ւ ն ո ւ ն ե ց ա ծ ե ն Ղ ա լ ա
թ ի ա յ ե ն ա վ ե լ ի վ ե ր , Բ ե ր ա յ ի մ ե ջ ,և ս , ս ա կ ա յ ն
պ ա տ մ ա կ ա ն ո՛չ մ ե կ վ ւ ա ս տ կ ա ր ե լ ի է գ տ ն ե լ
ա յ ս մ ա ս ի ն ։ Մ ի ա յ ն ս ա ս տ ո ւ յ գ է , ո ր Ժ '9 , գ ա
ր ո ւ ն , ե ր բ ե ։ [ ր ո պ ա ց ի ն ե ր ի ր ե ն ց բ ն ա կ ո ւ թ յ ո ւ
ն ը Ղ ա լ ա թ ի ա յ ե ն կ փ ո խ ա դ ր ե ի ն Բ ե ր ա և հ ո ն
կ հ ի մ ն ե ի ն ե կ ե ղ ե ց ի ն ե ր և դ ե ս պ ա ն ա տ ո ւ ն ե ր ,
հ ա յ ե ր ն ա լ , դ ե ս պ ա ն ա տ ո ւ ն ե ր ո ւ մ ե ջ ծ ա ռ ա յ ո ղ
խ ո հ ա ր ա ր , դ ռ ն ա պ ա ն , ս պ ա ս ա վ ո ր և ա յ լ ն ,
բ ն ա կ ո ւ թ յ ո ւ ն կ հ ա ս տ ա տ ե ի ն Բ ե ր ա յ ի մ ե ջ : Ա յ դ
ժ ա մ ա ն ա կ ե ն հ ե տ ո հ ե տ զ հ ե տ ե կ շ ա տ ն ա ր թ ի -
167 Գ . Ա ս յ ա ն յ ս ւ ն , в Շ ո ղ ա կ ա թ » , 1 9 5 4 , է շ 7 1 ։
1*8 Ա ն դ , կ 7 2 ,
1963է Տ Ա Ի Ա Ծ Ի Ն >1
վ լ , հ ա յ ե ր ո ւ ն , բ ա ղ կ ա ց ա ծ ը ն դ հ ա ն ր ա պ ե ս գ ա ֊
վ ա ռ ա ց ի ն ե ր ե , ո ր ո ն ք կ գ ո ր ծ ե ի ն ի բ ր շ ր կ ի ր ,
պ ա հ ա պ ա ն , դ ռ ն ա պ ա ն , մ շ ա կ , դ ա ր բ ի ն , բ ե ռ
ն ա կ ի ր և ա յլն և կ բ ն ա կ ե ի ն գ լ խ ա վ ո ր ա բ ա ր
օդսււսւՐ կ ո չ վ ա ծ ւ ո ն ա կ ն ե բ ո ւ և խ ա ն ե ր ո ւ մ ե ջ ,
Կ ա լ ա թ ա ս ե ր ա յ ե ն ս կ ս յ ա լ մ ի ն չ և Գ ռ ն ա վ ո ւ լ ա -
,ի կ ո ղ մ ե ր ը ։ « Ա յ ս օ ր Բ ա լ ը ք բ ա զ ա ր ի ա յ ն փ ո
ղ ո ց ը , ո ր կ ր ա ց վ ի Ս - Ե ր ր ո ր դ ո ւ թ յ ո ւ ն ե կ ե ղ ե ց
վ ո դ ե մ , և կ վ ե ր շ ա ն ա ա ն գ լ ի ա կ ա ն դ ե ս պ ա ն ա
տ ա ն դ ռ ա ն ա ռ ջ և , կ կ ո չ վ ի Դ ո ս յո ւ օդ ա լա ո , ո ր
ա ն շ ո ւ շ տ ն ո ւ յն ժ ա մ ա ն ա կ ն ե ր ե ն մ ն ա ց ա ծ ա -
ն ո ւն մ ը ն է> Ի ս կ Գ ռնսւվուլսւ Դ ի վ ր ի կ ի Խ ո ւո -
ն ա վ ի լ գ յո ւ ղ ի ա ն ո ւ ն ո վ մ կ ր տ վ ա ծ թ ա ղ մ ը ն է ,
ո ւ ր բ ո ւ յ ն դ ր ա ծ ե ն խ ո ւ ռ ն ա վ ի լ ց ի ն ե ր » '™ ։
ո Պ ո լս ո հ ա յ ե վ ա ր Տ - ը ա ռ ա վ ե լ ա պ ե ս կ ա պ
ր ե ր ա յ ս ն ո ր « օ դ ա լ ա ր » - ն ե ր ո ւ ն մ ե շ և Պ ո լս ո
տ ե ղ ա կ ա ն բ ա ր բ ա ռ ը ղ ն ն ե լ ո ւ հ ա մ ա ր մ ա ր դ
ս տ ի պ վ ա ծ է հ ե տ և ի լ ա ն ո ն ց խ ո ս ա կ ց ա կ ա ն
լ ե զ վ ե ն մ ն ա ց ա ծ հ ե տ ք ե ր ո ւ ն :
թ վ ա կ ա ն տ վ յ ա լ ն ե ր չ ո ւ ն ի ն ք հ ա յ ո ց հ ա մ
ր ա ն ք ի ն մ ա ս ի ն Ֆ ա թ ի հ ի օ ր ո վ . Հ ա ր և ա ն ց ի
Հ ի շ վ ա ծ է մ ի ա յ ն , ո ր Կ ա ֆ ա յ ե ն բ ե ր վ ա ծ գ ա ղ
թ ա կ ա ն ն ե ր ը , ո ր ո ն ց մ ե շ զ գ ա լ ի է ր հ ա յ ո ց թ ի
վ ը , տ ա ս ն յ ա կ հ ա ղ ա ր ն ե ր ո ւ կ հ ա ս ն ե ի ն
7 . ՀՍ .8ՈՑ Պ Ա ՏՐԻԱ ՐՔՈԻԹ ՈԻՆ Ը
Պ ո լ ս ո հ ա յ գ ա ղ ո ւ թ ի պ ա տ մ ո ւ թ յ ա ն հ ե տ
կ ա պ վ ա ծ կ ա ր և ո ր խ ն դ ի ր ն ե ր ե ն մ ե կ ն ա լ Պ ո լ -
ս ո հ ա յ Պ ա տ ր ի ա ր ք ո ւ թ յ ա ն հ ի մ ն ա ր կ ո ւ թ յ ա ն
հ ա ր ց ն է , դ ե պ ք , ո ր կ ո չ վ ա ծ է ր ճ ա կ ա տ ա գ ր ա
կ ա ն դ ե ր կ ա տ ա ր ե լ ո ւ ո չ մ ի ա յ ն Պ ո լ ս ո հ ՚ս յ գ ա
ղ ո ւ թ ի ն դ ա ր ա վ ո ր կ յ ա ն ք ի ն , ա յ լ և բ ո վ ա ն դ ա կ
հ ա յ ժ ո ղ ո վ ո ւ ր դ ի ն ո ր ա գ ո ւ յ ն պ ա տ մ ո ւ թ յ ա ն
մ ե շ , ո ր ո վ հ ե տ և Պ ո լ ս ո հ ա յ ո ց Պ ա տ ր ի ա ր ք ո ւ
թ յ ո ւ ն ը ն ա և ա զ գ ա յ ի ն կ ե դ ր ո ն պ ի տ ի հ ա ն դ ե -
ս ա ն ա ր բ ո վ ա ն դ ա կ Ա ր և մ տ յ ա ն Հ ա յ ա ս տ ա ն ի
հ ա յ ո ւ թ յ ա ն հ ա մ ա ր ։
Դ ժ բ ա խ տ ա բ ա ր ա յ դ Ա թ ո ռ ի ն հ ի մ ն ա ր կ ո ւ ֊
թ յ ա ն պ ա ր ա գ ա ն ե ր ը լ ր ի վ ծ ա ն ո թ չ ե ն մ ե զ ի ,
ո ր ո վ հ ե տ և , ի ն չ պ ե ս կ ը ս ե Օ ր մ ա ն յ ա ն , է Կ ո ս -
տ ա ն դ ն ո ւ պ ո լ ս ո հ ա յ ա բ ն ա կ ո ւ թ յ ո ւ ն ը կ ա մ լ ա վ
և ս օ ս մ ա ն յ ա ն հ պ ա տ ա կ հ ա յ ո ւ թ յ ո ւ ն ը , յ ո ւ ր
հ ա տ ո ւ կ պ ա տ մ ա գ ի ր ը չ է ո ւ ն ե ց ա ծ , ո ր ո ր ո շ ա
կ ի ց ո ւ ց ն ե ր մ ե զ ի ա ն ո ր ա ռ ա ջ ի ն ժ ա մ ա ն ա կ ն ե -
ր ո լ ն հ ա ն գ ա մ ա ն ք ն ե ր ը , և ս տ ի պ վ ա ծ ե ն ք
կ ց կ տ ո ւ ր ա կ ն ա ր կ ն ե ր ո վ կ ա զ մ ե լ ա ն ո ր ն ա խ
ն ա կ ա ն պ ա տ մ ո ւ թ յ ո ւ ն ը , մ ի ն չ և ո ր հ ա ս ն ի ն ք
ա յ ն ժ ա մ ա ն ա կ ն ե ր ո ւ ն , ո ւ ր գ լ խ ա վ ո ր դ ի ր ք և
կ ա ր և ո ր ո ւ թ յ ո ւ ն ս տ ա ց ա վ ը ն դ հ ա ն ո ւ ր հ ա յ ո ւ
թ յ ա ն հ ա ն դ ն պ յ> ^ °։
Ա ր դ ա ր և , Պ ո լ ս ո Պ ա տ ր ի ա ր ք ո ւ թ յ ա ն ծ ա գ
մ ա ն պ ա ր ա գ ա ն ե ր ո ւ ն շո ւ ր շ ք ա ն ի մ ը ճ շ գ ր ի տ
169 Գ և ո ր գ ա ր ք ե պ ի ս կ ո պ ո ս Ա ր ս լա է յա ն , г Հ ա յ կին։.
1 93г, հունվար 1։
1,0 էԱզգսւպ ա տ ոս!*, Р , {ք 2188։
տ , լ յ ա լ ն ե ր ո ր ս ա լ ո ւ հ ա մ ա ր ս տ ի պ վ ա ծ են .ջ
ա պ ա վ ի ն ի լ ձ ե ռ ա գ ր ա ց հ ի շ ա տ ա կ ա ր ա ն ն ե ր ի ն ,
և ս ա կ ա յ ն ա ն ո ն ք ա լ շ փ ո թ ո ւ թ յ ա ն կ ա ռ ա շ ն ո ր ֊
դ ե ն մ ե զ հ ա ճ ա խ ։ Դ ո ւ յզ ն ե ն մ ա ն ա վ ա ն դ և
շ փ ո թ մ ե ր գ ի տ ց ա ծ ն ե ր ը հ ա յ ո ց գ ր ա վ ա ծ դ ի ր
ք ի ն մ ա ս ի ն մ ա յ ր ա ք ա ղ ա ք ի ն մ ե ջ , ա ն ո ն ց ո ւ
ն ե ց ա ծ կ ա պ ե ր ո ւ ն մ ա ս ի ն պ ե տ ա կ ա ն 2 Ր 1 'Ա-
ն ա կ ն ե ր ո ւ ն հ ե տ , ա ր ք ո ւ ն ի ք ի ն հ ե տ կ ա պ ո ւ ն ե
ց ո ղ հ ա յ դ ե մ ք ե ր ո ւ ն մ ա ս ի ն պ ա տ ր ի ա ր ք ո ւ
թ յ ա ն հ ի մ ն ա ր կ ո ւ թ յ ա ն օ ր ե ր ո ւ ն , ի ն չ պ ե ս ո ր
հ ա ր և ա ն ց ի ե ն մ ե ր ո ւ ն ե ց ա ծ տ ե ղ ե կ ո ւ թ յ ո ւ ն ն ե
ր ը հ ա յ ո ց պ ա շ տ ո ն ա կ ա ն դ ի ր ք ի ն մ ա ս ի ն Ֆ ա
թ ի հ ի Պ ո լ ի ս մ տ ա ծ պ ա հ ո ւ ն ։
Ի ն չ պ ե ս ո ր Գ ր ի գ ո ր Ժ Ջ ա լ ա լ բ ե գ յ ա ն ց կ ա
թ ո ղ ի կ ո ս ի օ ր ո վ ( 1 4 4 3 — 1 4 6 5 ) տ ե ղ ի ո ւ ն ե ց ա ծ
ա ն ց ք ե ր ո լ ն վ ր ա խ ո ս ե լ ո ւ ժ ա մ ա ն ա կ , Օ ր մ ա ն -
,ա ն ս տ ի պ վ ա ծ է ը ն դ հ ա ն ո ւ ր բ ա ռ ե ր ո վ գ ո հ ա
՛ն ա լ, ե ր բ կ ա ր գ ը կ ո ւ գ ա Պ ո լ ս ո Պ ա տ ր ի ա ր ք ո ւ
թ յ ա ն Հ ա ս տ ա տ մ ա ն ։ « ն ո ր ո ւ թ յ ո ւ ն ն ե ր ե ն , զ ո ր ս
' .ե տ զ հ ե տ ե պ ա տ մ ո ւ թ յ ո ւ ն ը մ ե ր ա ռ ջ և ը կ հ ա ֊
ն ե ա յ դ մ ի ջ ո ց ի ն կ ը ս ե , և ա ն ո ն ց մ ե մ ե կ ն
ա լ Կ ո ս տ ա ն դ ն ո ւ պ ո լ ս ո մ ե շ Ն ո ր և մ ե ծ Ա թ ո ո ի
մ ը ս կ զ բ ն ա վ ո ր ո ւ թ յ ո ւ ն ն է , Պ ա տ ր ի ա ր ք ո ւ թ յ ա ն
ա ն ո ւ ն ո վ ։ Կ ո ս տ ա ն դ ն ո ւ պ ո լ ս ո մ ե շ հ ա յ ա բ ն ա
կ ո ւ թ յ ա ն մ ը գ ո յ ո ւ թ յ ո ւ ն ը պ ա տ մ ո ւ թ ե ն ե ն ա կ
ն ե ր և է , ս ա կ ա յ ն հ ն ա գ ո ւ յ ն ժ ա մ ա ն ա կ ն ե ր դ ։
թ ե մ ա կ ա լ ի շ խ ա ն ո ւ թ յ ո ւ ն ը տ ե ղ ա կ ա ն և ե զ ա
կ ա ն ը լ լ ա լ ո վ , մ ի և ն ո ւ յ ն ք ա ղ ա ք ի մ ե շ մ ե կ ե
ա վ ե լ ի թ ե մ ա կ ա լ ե պ ի ս կ ո պ ո ս չ է ր ը լ լ ա ր , և
բ ո լ ո ր վ ի ճ ա կ ի մ ը մ ե ջ գ տ ն վ ո ղ ն ե ր մ ի և ն ո ւ յ ն
ե պ ի ս կ ո պ ո ս ի ն կ հ ն ա զ ա ն դ ե ի ն , և ն ո ւ յն ե կ ե ղ ե -
ց ի ե ն հ ո գ և ո ր մ խ ի թ ա ր ո ւ թ յ ո ւ ն կ ը ն դ ո ւ ն ե ի ն ։
Հ ե տ և ա պ ե ս հ ա յ ե ր ն ա լ Կ ո ս տ ա ն դ ն ո ւ պ ո լ ս ո
մ ե շ ի ր ե ն ց հ ա տ ո ւ կ ե կ ե ղ ե ց ա կ ա ն դ ի ր ք մ ը չ ո ւ
ն ե ի ն , թ ե պ ե տ և ք ա ղ ա ք ա կ ա ն դ ի ր ք ի ն տ ի ր ա -
պ ե տ ե լ ո ւ չ ա փ թ ի վ և ա զ դ ե ց ո ւ թ յ ո ւ ն ո ւ ն ե ի ն ,
բ ա ն ա կ ի ն մ ե շ մ ե ծ ո ւ ժ կ կ ա զ մ ե ի ն , կ ա յ ս ե ր ա
կ ա ն թ ի կ ն ա պ ա հ գ ո ւ ն դ ի ն լ ա վ մ ա ս ն է ի ն , բ ա զ
մ ա թ ի վ և ք ա շ զ ո ր ա վ ա ր ն ե ր ո ւ ն ե ի ն , պ ա լ ա
տ ա կ ա ն պ ա շ տ ո ն յ ա ն ե ր ո լ շ ա ր ք ի ն կ գ տ ն վ ե ի ն ,
և կ ա յ ս ե ր ա կ ա ն գ ա հ ն ա լ գ ր ա վ ե լ ո ւ կ հ ա ր -
ղ ե ի ն : Հ ո ւ ն ա կ ա ն Հ ա յ ա ս տ ա ն ի բ ն ա կ ի չ ն ե ր ն ո ւ
Պ ա ր ս կ ա կ ա ն Հ ա յ ա ս տ ա ն ե ն փ ա խ ս տ ա կ ա ն
ն ե ր ն է ի ն , ո ր ա յ դ տ ա ր ր ն ե ր ը կ կ ա զ մ ե ի ն , Ո ր ֊
չ ա փ ա , Ք ա ղ կ ե դ ո ն ի խ կ ի ր ը ' խ ա ի ր մ ը կ դ ն ե ր
հ ո ւ յ ն ե ր ո ւ ն և հ ա յ ե ր ո ւ ն մ ե շ , ս ա կ ա յ ն հ ա յ ե ր ը
կ ա մ ա յ ն է ր , ո ր ս տ ի պ յ ա լ կ հ ա մ ա կ ե ր պ ե ի ն , և
կ ա մ ա ն հ ա տ ա բ ա ր ի ր ե ն ց ի ն ք ն ո ւ թ յ ո ւ ն ը կ պ ա
հ ե ի ն , բ ա յ ց Հ ա յ Ե կ ե ղ ե ց ի և հ ա յ թ ե մ ա կ ա լ ո ւ -
թ յ ո ւ ն չ կ ա ր , ո չ Կ ո ս տ ա ն դ ն ո ւ պ ո լ ի ս և ո չ Կ ա յ ս
ր ո ւ թ յ ա ն ո ւ ր ի շ կ ո ղ մ ե ր ը , Մ ե ծ Հ ա յ ք ե ն և Փ ո ք ր
Հ ա յ ք ե ն զ ա տ ' ո ւ ր բ ն ի կ ն ե ր ը հ ա յ ե ր ն է ի ն » ,
Օ ր մ ա ն յ ա ն , ա յ լ ո ւ ր , Պ ո լ ս ո մ ե շ հ ա յ Պ ա տ
ր ի ա ր ք ո ւ թ յ ա ն մ ը հ ի մ ն ա ր կ ո ւ թ յ ա ն մ տ ա ծ ո ւ մ ը
Ֆ ա թ ի հ ի կ ո ղ մ ե կ կ ա պ ե հ ո ւ յ ն տ ա ր ր ի ն կ ո ղ -
171 Անդ, էշ 2 1 4 8 — 2149։
/
է Տ Ս Ի Ա Տ Ի ն 1963
օ ի ն ո ւ ժ ե ղ հ ա յ Հ ա մ ա յ ն ք մ ը և ս ս տ ե ղ ծ ե լ ո ւ
ա ն ո ո ն պ ա տ ա կ ի ն հ ե տ , ո ր ո վ հ ե տ և , կ ը ս ե ,
с- ա շ խ ա ր հ ա կ ա լ թ ա գ ա վ ո ր ը հ ո ւ յ ն ե ր ո ւ ն կ շ
ռ ո ւ թ յո ւ ն ը ճ շ տ ե լ ե ն ե տ ք ը , մ տ ա ծ ե ց ա ն ո ն ց
դ ի մ ա ց ը ո ւ ր ի շ ք ր ի ս տ ո ն ե ա կ ա ն տ ա ր ր մ ը ն ա լ
կ ա զ մ ա կ ե ր պ ե լ , տ ա ր ր մ ը , ո ր ա վ ե լ ի կ ա պ վ ա ծ
է ր ի ր ե ն տ ե ր ո ւ թ յ ա ն շ ա հ ե ր ո լ ն ։ Բ ա զ մ ա թ ի վ
հ ա յ գ ա ղ թ ա կ ա ն ո ւ թ յ ո ւ ն մ ը փ ո խ ա դ ր ե ց Կ ո ս ֊
ս ւ ա ն դ ն ո ւ պ ո լի ս ք ա ղ ա ք ը , և զ ա յ ն գ ե տ ե ղ ե ց
ք ա ղ ա ք ի ն շ ո լ ր ջ ա ն ա կ ի թ ա ղ ե ր ո ւ ն մ ե ջ , պ ա
ր ի ս պ ն ե ր ո վ ն ե ր ք և և գ լ խ ա վ ո ր դ ո ւ ո ե ր ո ւ ն
մ ո տ ։ Մ ի և ն ո ւ յ ն ա ռ ի թ ո վ , ի բ ր և ա ռ ա վ ե լ վ ը ս -
տ ա հ ո ւ թ յ ա ն մ ի ջ ո ց , հ ո ւ յ ն ե ր ը հ ա վ ա ք վ ե ց ա ն
ք ա ղ ա ք ի ն մ ե ջ տ ե ղ ը , ա շ տ ա ր ա կ ն ե ր ե ն և ա մ
ր ո ւ թ յ ո ւ ն ն ե ր ե ն հ ե ռ ու» *72։
Հ ա յ ե ր ը ի ր վ ս տ ա հ ո ւ թ յ ա ն ա ռ ա ր կ ա ն դ ա ր ձ
ն ե լն հ ե տ ո ա յ ս պ ե ս , Ֆ ա թ ի հ չ է ր կ ր ն ա ր տ ա -
տ ա մ ս ի լ ա ն ո ն ց հ ա մ ա ր ո ւ ր ո ւ յն Պ ա տ ր ի ա ր
ք ո ւ թ յ ո ւ ն մ ը հ ա ս տ ա տ ե լ ո ւ ի ր մ տ ա ծ մ ա ն մ ե ջ ։
Դ ժ բ ա խ տ ա բ ա ր ժ ա մ ա ն ա կ ա կ ի ց հ ա յ ա ղ
բ յ ո ւ ր ն ե ր կ պ ա կ ս ի ն մ ե զ ի մ ա ն ր ա մ ա ս ն ո ւ
թ յ ո ւ ն ն ե ր գ ի տ ն ա լ ո ւ հ ա մ ա ր ։ Չ կ ա ն ն ա և օ տ ա ր
ա ղ բ յ ո ւ ր ն ե ր ։ Հ ե տ ա գ ա պ ա տ մ ի չ ն ե ր ը • ՚ւ զ ի վ
թ ե դ ե պ ք ը կ ա ր ձ ա ն ա գ ր ե ն ո ւ կ ա ն ց ն ի ն : Ա ն ո Ն ք
կ ը ս ե ն պ ա ր զ ա պ ե ս , թ ե 1 Պ ո լս ո գ ր ս - վ ո ւ մ ե ն
հ ե տ ո Մ ե հ մ ե դ Բ հ ա յ ո ց պ ա տ ր ի ա ր ք ի ն Աս
տ վ ա վ ա յ ն մ ի և ն ո ւ յ ն ի ր ա վ ա ս ո ւ թ յ ո ւ ն ն ե ր ը ,
զ ո ր ս տ վ ա ծ է ր օ ր թ ո դ ո ք ս պ ա տ ր ի ա ր ք ի ն » 173։
Հ ի շ ե լ ո վ հ ա յ ա ղ բ յ ո ւ ր ն ե ր ո ւ վ կ ա յ ո ւ թ յ ո ւ ն ը ,
թ ե Ֆ ա թ ի հ 1 4 6 1 - ի ն Բ ր ո ւ ս ա յ ե ն Պ ո լ ի ս փ ո
խ ա դ ր ե ց Հ ո վ ա կ ի մ հ ա յ ե պ ի ս կ ո պ ո ս ը և զ ա յն
պ ա տ ր ի ա ր ք կ ա ր գ ե ց կ ա յ ս ր ո ւ թ յ ա ն բ ո լ ո ր հ ա -
յ ե ր ո ւ ն , Բ ա բ ի ն գ ե ր կ ը ս ե , ո ր « ե թ ե ա յ ս դ ե պ ք ը
տ ե ղ ի չ ո ւ ն ե ց ա վ ս ո ւ լ թ ա ն ի ն ա ռ ա ջ ի ն ա ն գ ա մ
Բ ր ո ւ ս ա յ ե ն ա ն ց ա ծ ա տ ե ն , ե ր բ ա ն ի ր բ ա ն ա
կ ո վ Ա ր և ե լ յ ա ն Ա ն ա դ ո լ ո ւ կ ո ւ ղ ղ վ ե ր , պ ե տ ք
ե ղ ա վ , ո ր ա ն կ ա տ ա ր վ ի Տ ր ա պ ի զ ո ն ի ի ր ա ր -
շ ա վ ա ն ք ե ն դ ա ռ ն ա լ ո ւ ն ։ Կ ա ր ե լ ի է ե ն թ ա դ ր ե լ ,
թ ե ն ո ր պ ա տ ր ի ա ր ք ի ն պ ա ր տ ա կ ա ն ո ւ թ յ ո ւ ն
ն ե ր ն ո ւ ի ր ա վ ո ւ ն ք ն ե ր ը հ ա ր և ն մ ա ն է ի ն
ա ն ո ն ց , ո ր ո ն ք ճ շ տ վ ե ց ա ն ի ր հ ո ւ յ ն պ ա շ տ ո
ն ա կ ց ի ն հ ա մ ա ր » * 7*։
Դ ժ բ ա խ տ ա բ ա ր մ ե զ ի չ ե ն հ ա ս ա ծ ս ո ւ լ թ ա ն ա
կ ա ն ֆ ե ր մ ա ն ն ե ր ը , ո ր ո ն ց ո վ Ֆ ա թ ի հ հ ո ւ յ ն և
հ ա յ պ ա տ ր ի ա ր ք ա ր ա ն ն ե ր ը օ ժ տ ե ց զ ա ն ա զ ա ն
ա ռ ա ն ձ ն ա շ ն ո ր հ ո ւ մ ն ե ր ո վ ։ Ա ն ո ն ք ե ր և ա ն չ ե
կ ա ն ո չ հ ո ւ յ ն և ո չ ա լ հ ա յ պ ա տ ր ի ա ր ք ա ր ա ն
ն ե ր ո վ մ ե ջ և ո չ ա լ թ ո ւ ր ք պ ե տ ո ւ թ յ ա ն ա ր ֊
խ ի վ ն ե ր ո ւ ն մ ե ջ գ տ ն վ ե ց ա ն ա ն ո ն ց պ ա տ ճ ե ն
ն ե ր ը ։ Հ ա ճ ա խ ա կ ի հ ր դ ե հ ն ե ր ը , ո ր ո ն ց թ ա տ ր
ե ղ ա վ Պ ո լ ի ս ը , ա յ ն ք ա ն կ ա ր և ո ր փ ա ս տ ա թ ը ղ ֊
թ ե ր ո լ հ ե տ մ ո խ ր ա ց ո ւ ց ա ծ պ ե տ ք է ը Ա ա ն զ ա ֊
172 Օ ո ք ա ն յ ա ն , (ГՀ ա յո ց Ե կ ե ղ ե ց ի ն » , 1 9 1 1 , է շ 1 0 2 ։
1™ А. . (1е ДопцШёге, . Н 1БЮ1ге ае Г Е т р к е
О П ош ап ՜, Г.՜.՜1® 1881, р. 57.171 [•. ВаЫп^ег, ..М апиш ^ !> 1е СопцибгапИ ,
рапе, 1954, р . 238. ' ;' и
ն ո ն ք ա լ ։ Ի ն չ ո ր գ ի տ ե ն ք ա ռ ա ն ձ ն ա շ ն ո ր Հ ո ւ մ -
ն ե ր ո լ ն մ ա ս ի ն , զ ո ր ս ս ո ւ լ թ ա ն ը շ ն ո ր հ ե ց ե ր
կ ո ւ ա զ գ ե ր ո ւ ն , պ ա տ ր ի ա ր ք ա ր ա ն ն ե ր ո ւ հ ա ս
տ ա տ մ ա ն հ ե տ մ ե կ տ ե ղ , ա ն ո ն ց դ ա ր ա վ ո ր կ ի
ր ա ր կ ո ւ թ յո ւ ն ն է Ֆ ա թ ի հ ի օ ր ե ր ե ն ս կ ս յ ա լ մ ի ն
չ և 1 9 2 3 թ վ ա կ ա ն ի Լ ո գ ա ն ի դ ա շ ն ա գ ի ր ը ։
Ա յ դ կ ե տ ը կ շ ե շ տ ե Օ ր մ ա ն յ ա ն ա լ , ե ր բ կ ը ս ե .
в թ ե ՛ պ ե տ ա կ ա ն և թ ե ՛ պ ա տ ր ի ա ր ք ա կ ա ն դ ի ֊
վ ա ն ն ե ր ո ւ ն հ ր դ ե հ ն ե ր ը շ ա տ կ ա ր և ո ր գ ի ր ե ր
ո չ ն չ ա ց ո ւ ց ա ծ ե ն , և ա յ ս օ ր չ ի Գ ^ ՚ Ռ Ր " « V կ ա ն ա ր տ ո ն ա գ ի ր ը , ո ր ո վ Մ ե ^ ե մ մ ե դ Ֆ ա թ ի
վ ճ ռ ե ց պ ա տ ր ի ա ր ք ա կ ա ն ի շ խ ա ն ո ւ թ յ ա ն ձ ե ռ ն
հ ա ս ո ւ թ յ ո ւ ն ն ե ր ը , Մ ի ա յ ն ի ր ա ր մ և փ ո խ ա ն ց
վ ե լ ո վ կ ա զ մ վ ա ծ վ ե ր ջ ի ն պ ա շ տ ո ն ա գ ի ր ե ր ը , և
գ ո ր ծ ա ծ ո ւ թ յ ա մ բ պ ա հ վ ա ծ ս ո վ ո ր ո ւ թ յ ո ւ ն ն ե ր ը
կ գ ծ ե ն ա յն ձ և ը , ո ր ն ա խ ա պ ե ս * * Տ * - Ի ն * ш * " մ ը վ ե ց ա վ պ ա տ ր ի ա ր ք ա կ ա ն ի շ խ ա ն ո ւ թ յ ա ն
հ ա մ ա ր » 175' . .Մ ի ա յ ն հ ր դ ե հ ն ե ր ը չ ե ն ս ա կ ա յ ն , ո ր չ ք ա -
ց ո լ ց ա ծ ե ն ա ն ց յ ա լ ե ն մ ե զ մ ն ա ց ա ծ ա յ դ թ ա ն
կ ա գ ի ն ն յ ո ւ թ ե ր ը . ա ն ո ն ք զ ո հ գ ա ց ա ծ ե ն .ւա և
I հ ե տ ա գ ա յ ի ն կ ա ր գ մ ը ա ն խ ի ղ ճ ն ե ր ո վ ձ ե ո -
ք ո վ կ ա տ ա ր վ ա ծ կ ո ղ ո պ ո ւ տ ն ե ր ս Վ » ։
Օ ր մ ա ն յ ա ն կ կ ա ր ծ ե , թ ե հ ա յ ո ց պ ա տ ր ի ա ր ք ֊
ն ե ր ո ւ ն տ ր վ ա ծ ա ռ ա ն ձ ն ա շ ն ո ր հ ո ւ մ ն ե ր ո վ
ֆ ե ր մ ա ն ն ե ր ը շ ա տ ա լ տ ա ր բ ե ր ո ւ թ յ ո ւ ն պ ե տ ք
, է ո ւ ն ե ց ա ծ ը Ա ա ն Հ ո ւ ն ա ց Պ ա տ ր ի ա ր ք ա ր ա ն ի
ւ ո ր վ ա ծ ե ն , ո ր հ ա վ ա ն ա բ ա ր «ի բ ր և ս կ զ բ ն ա
տ ի պ ծ ա ռ ա յ ե ց հ ա յ ե ր ո ւ ն ա լ տ ր վ ա ծ կ ա մ օ ր ի
ն ա դ ր վ ա ծ ձ և ի ն » 177։
Ֆ ա թ ի հ մ տ ք ե ն պ ի տ ի չ ա ն ց ն ե ր ս ա կ ա յ ն հ ա յ
Պ ա տ ր ի ա ր ք ո ւ թ յ ո ւ ն մ ը հ ի մ ն ե լ ի ր ն ո ր մ ա յ
ր ա ք ա ղ ա ք ի ն մ ե ջ , ե թ ե հ ա յ ե կ ե ղ ե ց ա կ ա ն կ ա զ
մ ա կ ե ր պ ո ւ թ յ ո ւ ն մ ը ա ր դ ե ն գ ո յ ո ւ թ յ ո ւ ն ո ւ ն ե
ց ա ծ չ ը լ լ ա ր հ ո ն ։ Ե թ ե ա տ ե ն մ ը կ ե ն թ ա դ ր վ ե ր
մ ի ՜ա յն ն մ ա ն կ ա զ մ ա կ ե ր պ ո ւ թ յ ա ն մ ը գ ո յ ո ւ
թ յ ո ւ ն ը , հ ի մ ա ա ր դ ե ն բ ո լ ո ր փ ա ս տ ե ր ը կ ա ն
զ ա յ ն ա պ ա ց ո ւ ց ա ն ե լ ո ւ ։
Օ ր մ ա ն յ ա ն , ա կ ն ա ր կ ե լ ո վ ն ի կ ո ղ ա յ ո ս ե պ ի ս
կ ո պ ո ս ի ն , կ գ ր ե - « Ա յ դ մ ի ջ ո ց ի ն տ ա կ ա վ ի ն
ո ր ո շ և զ ա տ վ ա ծ ւ / ի ճ ա կ ն ե ր չ է ի ն կ ա զ մ վ ա ծ
օ ս մ ա ն յ ա ն կ ա յ ս ե ր ո ւ թ յ ա ն գ ա վ ա ռ ն ե ր ո ւ ն մ ե ջ ,
և Կ ո ս տ ա ն դ ն ո ւ պ ո լ ի ս ն ս տ ո ղ պ ա տ ր ի ա ր ք ն ե ր ,
ը ն դ հ ա ն ո ւ ր թ ե մ ա կ ա լ կ ն կ ա տ վ ե ի ն բ ո լ ո ր կ ա յ
ս ե ր ո ւ թ յ ա ն մ ե ջ , և ե պ ի ս կ ո պ ո ս ն ե ր և վ ա ր դ ս ւ -
պ ե տ ն ե ր , ո ր ո ն ք ա ս տ և ա ն դ վ ա ն ք ե ր ո ւ կ ա մ
ք ա ղ ա ք ն ե ր ո ւ մ ե ջ կ մ ն ա յ ի ն , ի բ ր և պ ա տ ր ի ա ր
ք ի ն փ ո խ ա ն ո ր դ ն ե ր կ ն կ ա տ վ ե ի ն , և ո չ ի բ ր ի ս
կ ա կ ա ն թ ե մ ա կ ա լ ն ե ր ։
Մ ե ր տ ե ս ո ւ թ յ ա մ բ ա յ դ դ ր ո ւ թ յ ա ն հ ե տ և ա ն ք
պ ե տ ք է ն կ ա տ ե լ մ ո լ ր ա ի յ ի ւ ա ս կ ո չ ո ւ մ ը , ո ր ո վ
ա յ ս օ ր ա լ օ ս մ ա ն յ ա ն կ ա ռ ա վ ա ր ո ւ թ յ ո ւ ն ը
կ ճ ա ն չ ն ՚ա հ ա յ թ ե մ ա կ ա լ ա ռ ա ջ ն ո ր դ ն ե ր ը , մ ի ն չ
բ ա ռ ի ն ի մ ա ս տ ը պ ա ր զ ա պ ե ս պ ա տ վ ի ր ա կ կ ա մ
- 175 էէԱղդապատու/Тл, Բ , Է{ 2153։
178 Գ . Ապ ա նյա ն, агՇողա կա թ», 1958, էշ 2 56 1 . •
177 էէԱղգապատում», Բ , էշ 2154։
պ ա տ գա մա վոր կ հ ն չ ե , և չ ի տ ա ր ս ե վ ւ ա կ ա ն
պ ա շ տ ո ն կ ա մ ի ր ա վ ա ս ո ւ թ յ ո ւ ն վ ա ր ո ղ թ ե մ ա
կ ա լ ի գ ա ղ ա վ ւ ա ր ը յ>!78»Օ ր մ ա ն յ ա ն ի ն ք և ս շ փ ո թ ո ւ թ յ ա ն մ ե շ է ։ Ա ն
ո ր և է մ ե կ ե ն ա վ ե լ ի պ ե տ ք է գ ի տ ն ա ր , թ ե թ ը ր ֊
բ ե ր ե ն պ ա շ տ ո ն ա դ ր ե ր ո ւ մ ե չ մոս-ա խ խ ա ս բ ա -
ո լ , ե ր բ ե ք գ ո ր ծ ա ծ վ ա ծ չ է հ ա յ ո ց ա ռ ա չ ն ո ր դ -
ն ե ր ո ւ ն հ ա մ ա ր , ա յ ս բ ա ռ ը , ո ր ա ր ա բ ե ր ե ն
|>եւփփս բ ա յ ե ն կ ո ւ գ ա և в ա ր տ ո ն յ ա լ а , а ш р -
ձ ա կ յ ա լ » , <Гյ ՚ ա զ ո ր յ ա լ а կ ն շ ա ն ա կ ե , պ ա շ տ ո
ն ա կ ա ն գ ր ո ւ թ յ ա ն ց մ ե չ կ ի ր ա ր կ վ ա ծ է « պ ա տ -
, լ ի ր ա կ » ֊ ի կ ա մ « լ ի ա զ ո ր ն ե ր կ ա յ ա ց ո ւ ց ի շ օ - ի
ի մ ա ս տ ո վ մ ի ա յ ն , և ա յ ն ա լ դ ի վ ա ն ա գ ի տ ա
կ ա ն հ ա ր ա բ ե բ ո ւ թ յ ա ն ց մ ե չ ա ռ ա վ ե լ ա պ ե ս ,
Գ ա վ ա ռ ի հ ա յ ա ռ ա չ ն ո ր գ ո ւ թ յ ա ն ց հ ա մ ա ր թ ը ր -
բ ե ր ե ն մերիւսւսա բ ա ռ ը մ ի ա յ ն գ ո ր ծ ա ծ ա ծ ե ն ,
թ ե և բ ա ռ ա ր ա ն ն ե ր ը մ ե զ շ փ ո թ ո ւ թ յ ա ն մ ա տ -
ն ե ն հ ա ճ ա խ , Т . X . В г а п с Ы և յ . Б . Е З е К е г ,օ ր ի ն ա կ , ա յ դ բ ա ռ ը բ ն ա վ չ ո ւ ն ի ն ի ր ե ն ց բ ա
ռ ա ր ա ն ի ն մ ե չ ( Փ ա ր ի զ , 1 8 5 0 ) ։
Մ ի ա կ ը օ տ ա ր բ ա ռ ա բ ա ն ն ե ր ե ն , ո ր ճ շ գ ր ի տ
բ ա ց ա տ ր ո ւ թ յ ո ւ ն կ ո ւ տ ա , С . В а г Ы в Т Йв М е у - п а г (1 -д թ ո ւ ր ք ե ր ե ն — ֆ ր ա ն ս ե ր ե ն բ ա ռ գ ի ր ք ն
է , ո ր մեւ-իւսւսա բ ա ռ ի ն դ ի մ ա ց կ ն շ ա ն ա կ ե .
« պ ա տ վ ի ր ա կ հ ա յ ո ց հ ո գ և ո ր , պ ե տ ի ն , ե պ ի ս
կ ո պ ո ս , ք ա հ ա ն ա և ե ր բ ե մ ն ա շ խ ա ր հ ա կ ա ն ,
ո ր կ վ ա ր ե թ ե մ մ ը ի բ ր և պ ա տ վ ի ր ա կ ը պ ա տ
ր ի ա ր ք ի ն а .
Բ ա յ ց ի ՛ ն չ հ ա ր կ բ ա ռ ա ր ա ն ն ե ր ո ւ ն դ ի մ ե լ ո ւ ,
ե ր բ բ ա ռ ը ո ւ ն ի ն ք պ ա շ տ ո ն ա կ ա ն գ ո ր ծ ա ծ ո ւ
թ յ ա ն ց մ ե չ ։ Ա մ ե ն ա հ ի ն « բ ե ր ա թ ը » , ո ր մ ե զ
հ ա ս ա ծ է և ո ր ո վ ս ո ւ լ թ ա ն Մ ո ւ ս թ ա ֆ ա Գ Պ ա ս -
մ ա ճ յ ա ն Գ ր ի գ ո ր պ ա տ ր ի ա ր ք ի ը ն տ ր ո ւ թ յ ո ւ ն ը
կ վ ա վ ե ր ա ց ն ե 1 7 6 4 հ ո ւ ն ի ս 3 - ի ն , գ ա վ ա ռ ի
հ ա յ ա ո ա չ ն ո ր դ ն ե ր ը կ ա ն վ ա ն ե մերխ սւսա բ ա
ռ ո վ , ի ն չ պ ե ս մերիւա սսւլրք բ ա ռ ը կ գ ո ր ծ ա ծ ե
հ ա յ ա ռ ա չ ն ո ր դ ա կ ա ն թ ե մ ե ր ո ւ հ ա մ ա ր 1 7 9 1
Ն ո ւ յն բ ա ռ ե ր ը հ ա վ ա ն ա բ ա ր կ ի ր ա ր կ վ ա ծ ե ն
ա ն կ ե ա ռ չ ի պ ա տ ր ի ա ր ք ն ե ր ո ւ բ ե ր ա թ ն ե ր ո ւ ն
մ ե չ ա լ , ի ն չ պ ե ս ո ր գ ո ր ծ ա ծ վ ա ծ ե ն ա վ ե լ ի հ ե
տ ո ։ Ն ո ւ յն բ ա ռ ե ր ը կ գ տ ն ե ն ք , օ ր ի ն ա կ , Ս տ ե -
փ ա ն ո ս պ ա տ ր ի ա ր ք ի ն տ ր վ ա ծ բ ե ր ա թ ի ն մ ե չ
1 8 3 1 հ ո կ տ ե մ բ ե ր 4 / 1 6 - ի ն 180*Մ ե ր օ ր ե ր ո ւ ն , մեւփ ւսւսա ն ի շ խ ա ն ո ւ թ յ ա ն ց
կ ո ղ մ ե գ ա վ ա ռ ի հ ա յ ո ց տ ռ ա չ ն ո ր դ ն ե ր ո ւ ն տ ը ր -
վ ա ծ տ ի տ ղ ո ս ն է ր ,
8 . Ա Ռ Ա ՋԻՆ Հ Ա Յ Պ Ա ՏՐ Ի Ա Ր Ք Ը
Պ ո լս ո ա ռ ա չ ի ն հ ա յ պ ա տ ր ի ա ր ք ն ե ղ ա վ Հ ո -
վ ա կ ի մ ե պ ի ս կ ո պ ո ս ը , Ա ն ո ր պ ա տ ր ի ա ր ք ա ն
վ ա ն մ ա ն պ ա ր ա գ ա ն ե ր ը , ի ն չ պ ե ս ր ս ի ն ք , լ ր ի վ
, г 8 « Ա զ գ ա պ ա տ ո ւ մ * , Р , է ք 2 1 8 7 ,
.17* Ավհաիս Պհւ-պհւ՚յան, սՊատմությոս, '■-■•■ույ», Կ.
Պ պ իս, կ г г ? — г а з ,
Անդ, էւ г г г — 227,
ծ ա ն ո թ չ ե ն մ ե ղ ի ։ Ա ռ ա չ ի ն ա ն գ ա մ Չ ա մ չ յ ա ն ն
է , ո ր բ ա ն ի մ ը տ ե ղ ե կ ո ւ թ յ ո ւ ն ն ե ր կ ո ւ տ ա ա յ դ
մ ա ս ի ն , հ ա յ տ ն ե լ ո վ , ո ր Հ ո վ ա կ ի մ Ն ա խ ա պ ե ս
ա ռ ա չ ն ո ր դ է ր Բ ր ո լ ս ա յ ի , ո ւ ր ճ ա ն չ ց ա ծ է/,
ղ ա յ ն Ֆ ա թ ի հ ը և ն ո ւ յ ն ի ս կ խ ո ս տ ա ց ա ծ ա ն ո ր
հ ա յ ե ր ո ւ գ լո ւ խ կ ա ր գ ե լ Պ ո լս ո մ ե չ , ե թ ե հ ա -
չ ո ղ ե ր հ ո ւ յ ն ե ր ե ն խ լ ե լ ի ր ե ն ց մ ա յ ր ա ք ա ղ ա ք ը ։
Ա հ ա Չ ա մ չ յ ա ն ի հ ա մ ա պ ա տ ա ս խ ա ն հ ա տ
վ ա ծ ը . а 1 4 5 3 . Ս ո յ ն ա յ ս ս ո ւ լ տ ա ն Մ է հ է մ մ է տ
յ ա ո ա չ մ ն է մ ի ն չ դ ե ռ ի Պ ր ո ւ ս ա է ր , գ ո ւ թ ո ւ ն է ր
ի վ ե ր ա յ ա զ գ ի ն հ ա յ ո ց , և ի վ ե ր ա յ ա ռ ա չ ն ո ր ֊
գ ի տ ե ղ ւ ո յ ն ' ո ր կ ո չ ի ւ ր Յ ո վ ա կ ի մ ե պ ի ս կ ո
պ ո ս ։ Ե ւ յ ա ւ ո լ ր մ ի ո ւ մ ի խ օ ս ի լ ն ո ր ա ը ն դ ն մ ա ,
և յ ա ս ե լ ց ն ա ա ռ ա չ ն ո ր դ ի ն , բ ա ր ձ ր ա ց ո ւ ս ց է
Տ է ր զ թ ա գ ա լ ո ր ո ւ թ ի ւ ն ք ո յ ք ա ն ղ ա մ ե ն ա յ ն ,
խ ո ս տ ա ց ա լ ն մ ա ս ո ւ լ տ ա ն ն , և ա ս է . ե թ է յ ա -
չ ո ղ ե ս ց ի ի ն ձ ա ռ ն ո ւ լ ն ա և զ կ ո ս տ ա ն դ ն ո ւ պ ո -
լ ի ս ' տ ա ր ա յ ց զ ք ե զ ա ն դ ր հ ա ն դ ե ր ձ մ ե ծ ա մ ե -
ծ օ ք հ ա յ ո ց և ա ր ա ր ի ց զ ք ե զ գ լո ւ խ ն ո ց ա ։
Ա պ ա ի բ ր և է ա ռ ղ ա յ ն , և հ ա ս տ ա տ ե ա ց ա ն դ
ւ լթ ա գ ա ւ ո ր ո ւ թ ի ւ ն ի ւ ր , յ ե տ ա մ ա ց ի ն չ յ ո ր ժ ա մ
դ է պ ե ղ և ն մ ա գ ն ա լ ի Պ ր ո ւ ս ա , յ ի շ ե ա լ զ խ ո ս -
տ ո ւ մ ն զ ո ր ա ր ա ր ե ա լ ն է ր , ե բ ե ր ա ն տ ի ի Կ ո ս -
տ ա ն դ ն ո ւ պ ո լ ի ս զ Յ ո վ ա կ ի մ ե պ ի ս կ ո պ ո ս հ ա ն
դ ե ր ձ ք ա ն ի մ ի ե ր և ե լ ի տ ա մ բ ք հ ա յ ո ց ( զ ո ր
ո մ ա ն ք վ ե ց տ ո ւ ն ա ս ե ն ) , ի թ ո ւ ի ն Հ ա յ ո ց Ջ Ժ .
և ե տ ն ո ց ա տ ե ղ ի բ ն ա կ ո ւ թ ե ա ն ' ո մ ա ն ց ի
ն ե ր ք ս ի ք ա ղ ա ք ն , և ո մ ա ն ց ի Ղ ա լ ա թ ի ա , ո ւ ր
ա ր դ է ն կ ա յ ի ն բ ա ղ ո ւ մ հ ա յ ք . ե բ ե ր և ի 9- ա ղ ա
տ ի ս յ զ չ ո ր ս տ ո ւ ն ս հ ա յ ո ց , Ե ւ զ Յ ո վ ա կ ի մ
ե պ ի ս կ ո պ ո ս ա ր ք ո ւ ն ի ն ա մ ա կ ա ւ կ ա ց ո ւ ց ե ա լ
ա ռ ա չ ն ո ր դ կ ո չ ե ա ց զ ն ա փ ա թ ր ի կ , ա յ ս ի ն ք ն
պ ա տ ր ի ա ր ք , տ ո ւ ե ա լ ն մ ա ի շ խ ա ն ո ւ թ ի ւ ն տ ի -
ր ե լ ո յ ի վ ե ր ա յ հ ա յ ո ց ե ղ ե լ ո ց ի Յ ո ւ ն ա ս ս ւ ւ ս ն և
յ Ա ն ա տ օ լ ի ա , Ե ւ ա ն տ ի ս կ ս ե ա լ տ և է ց ա ր դ յ - ս ֊
չ ո ր դ ո ւ թ ի ւ ն ա յ ն ր պ ա տ ր ի ա ր ք ո ւ թ ե ա ն հ ՚1 է ս -
տ ա ն դ ն ո ւ պ ո լ ի ս » ^ ։
Ա յ ս տ ե ղ ե կ ո ւ թ յ ո ւ ն ը Չ ա մ չ յ ա ն ե զ ա տ ո չ մ ե կ
հ ա յ կ ա մ օ տ ա ր ա ղ բ յ ո ւ ր կ ա ր ձ ա ն ա գ ր ե ս ա
կ ա յ ն , և կ ա ս կ ա ծ ի տ ա կ ձ գ ո ղ ն ե ր կ ա ն >ե տ և ֊
վ ա ր ա ր ա ն ո ր վ ա վ ե ր ա կ ա ն ո ւ թ յ ո ւ ն ը |82ւԻ ն չ ո ր կ կ ն ճ ռ ո տ ե ս ա կ ա յ ն հ ա ր ց ը , ա յ ն պ ա
ր ա գ ա ն է , թ ե ք ա ն ի մ ը Հ ո վ ա կ ի մ ն ե ր կ ց ց ե ն
մ ե ր դ ե մ ը հ ի շ ա տ ա կ ա ր ա ն ն ե ր ը և դ ժ վ ա ր ո ւ
թ յ ա ն ա ռ չ և կ դ ն ե ն մ ե զ , ա ն ո ն ց մ ե չ ե ն զ ա տ ե
լ ո ւ հ ա մ ա ր Պ ո լ ս ո պ ա տ ր ի ա ր ք ը ,
Բ ե ր ի ա յ ի կ ա մ Բ ե ր ա յ ի ե պ ի ս կ ո պ ո ս ձ ո վ ա -
կ ի մ ի մ ը հ ա ն դ ի պ ե ց ա ն ք , ի ն չ պ ե ս հ ա յ տ ն ի է ,
ա յն պ ա տ վ ի ր ա կ ո ւ թ յ ա ն մ ե չ , զ ո ր Կ ո ս տ ա ն դ ի ն
Զ Վ ա հ կ ա ց ի կ ա թ ո ղ ի կ ո ս ը կ ա զ մ ա ծ է ր 1 4 8 3 - ի ն
Փ ք ւ ։բ ե ն տ ի ա յ ի ժ ո ղ ո վ ի ն մ ա ս ն ա կ ց ե լ ո ւ հ ա մ ա ր ,
Հ ո վ ա կ ի մ ե պ ի ս կ ո պ ո ս մ ը հ ի շ վ ա ծ է 1 4 3 9 - ե ն
1,1 Լ . Մ. Ձամ?յ“ >1*. ւՊաատմութւոն Հ ա յո ց ։։, Գ, է[
5 0 0 ։
1*1 Ա. 1],լպօ|ւս1\լսւն, сгՐ րոա ա յի շրջանի հա յերը» , " Է { -
, է ի ւ ս ձ ի ն ս , 1 9 3 9 , է շ 4 0 ,
30Ц Л 1ք 1 Ч 1 1 Г р ь 1963
ս կ ս յ ա , ի բ ր -Гա ր հ ի ե պ ի ս կ ո պ ո ս Կ ո ս տ ա ն դ ն ո ւ -
պ ո լ ս ի » , ո ւ ր ի շ Հ ո վ ա կ ի մ մ ը 1 4 4 5 - ի ն Կ ո ւ տ ի ֊
ն ա ֊ Բ ր ո ւ ս ա շ ր շ ա ն ի ն մ ե շ և չ ո ր ր ո ր դ մ ը
1 4 6 9 - ի ն ի բ ր Ֆ ի լ ի պ ե ի ե պ ի ս կ ո պ ո ս ։
Ա ր դ , մ ի ն չ և ա յ ս օ ր ա լ բ ա ն ա ս ի ր ո ւ թ յ ա ն հ ա ֊
մ ա ր աու ս ա բ ա ն վ ա ծ կ մ ն ա , թ ե ա յ ս բ ո լ ո ր Հ ո ֊
վ ա կ ի մ ն ե ր ը ն ո ՜ւ յն ն ե ն ա յ ն Հ ո վ ա կ ի մ ի ն հ ե տ ,
ո ր Կ ո ս տ ա ն դ ն ո ւ պ ո լս ո պ ա տ ր ի ա ր ք ը ն տ ր վ ե -
ց ա վ 1 4 6 1 - ի ն , կ ա մ թ ե ա յ դ զ ա ն ա զ ա ն Հ ո վ ա
կ ի մ ե պ ի ս կ ո պ ո ս ն ե ր ե ն ո ՛՛ր ն է ր , ո ր Պ ո լս ո
ա ն դ ր ա ն ի կ պ ա տ ր ի ա ր ք ն ե ղ ա վ ։
Ա ր դ ա ր և , Փ լ ո ր ե ն տ ի ա յ ի ժ ո ղ ո վ ի ն վ ա վ ե ր ա -
գ ր ե ր ո ւ ն հ ա մ ա ձ ա յ ն , Կ ո ս տ ա ն դ ի ն Ե կ ա թ ո ղ ի
կ ո ս ը 1 4 3 8 հ ո ւ լ ի ս 1 5 թ վ ա կ ա ն ո վ Ւ ե ո դ ո ս ի ո
հ ա յ ո ց ո ւ ղ ղ ա ծ ի ր գ ր ո ւ թ յ ա ն մ ե շ կ ը ր ե ր , թ ե
« ե ս ի մ ո վ լ ի և կ ա տ ա ր ե ա լ ճ ո խ ո ւ թ ե ա մ բ ե տ ո ւ
ի շ խ ա ն ո ւ թ ի ւ ն Ս ա ր գ ս ի վ ա ր դ ա պ ե տ ի , ո ր և
ե ղ ի ց ի փ ո խ ա ն ա կ ա ն ձ ի ն ի մ ո յ , ը ն դ ն մ ի ն և
Մ ա ր կ ո ս ի և Թ ո վ մ ա յ ի վ ա ր դ ա պ ե տ ա ց և Յ ո -
վ ա կ ի մ ա յ ե պ ի ս կ ո պ ո ս ի Բ ե ւփ ա յի , զ ի ե ր թ ի ց ե ն
ի ժ ո ղ ո վ ն և լ ո ւ ս ա տ ո ւ լ ի ք ի ն ո ց ա Հ ո գ ի ն
Ս ո ւ ր բ Д)18®!Ս ո ւ յն Հ ո վ ա կ ի մ ի ն հ ա մ ա ր ո ւ ր ի շ տ ե ղ ե կ ո ւ
թ յ ո ւ ն չ ո ւ ն ի ն ք ։ Ի ն չ պ ե ս տ ե ս ա ն ք ն ա խ ը ն թ ա ց
գ լո ւ խ ի մ ը մ ե շ , հ ա վ ա ն ա կ ա ն է ր , ո ր Բ ե ր ա յ ի
հ ա յ ո ց ե պ ի ս կ ո պ ո ս ն է ր ա ն և ո չ Բ ե ր ի ա յ ի , և
ի ր ա յ դ հ ա ն գ ա մ ա ն ք ի ն հ ա մ ա ր է ր , ո ր կ ա թ ո
ղ ի կ ո ս ը զ ա յն դ ր ա վ Կ ա ֆ ա յ ի պ ա տ վ ի ր ա կ ո ւ
թ յ ա ն մ ե շ ։
Հ ո վ ա կ ի մ ը , ո ր ի բ ր և « Կ ո ս տ ա ն դ ն ո ւ պ ո լս ո
ա ր ք ե պ ի ս կ ո պ ո ս » կ հ ի շ վ ի 1 4 3 9 - ի ն , մ ե զ ծ ա
ն ո թ է , ի ն չ պ ե ս տ ե ս ա ն ք ն ա խ ը ն թ ա ց գ լո ւ խ ի
մ ը մ ե շ , ձ ե ռ ն ա դ ր ո ւ թ յ ա ն ց գ ր ք ե մ ը , ո ր ա յ դ
թ վ ա կ ա ն ի ն ը ն դ օ ր ի ն ա կ վ ա ծ է ի ր ե ն հ ա մ ա ր 16*։
Հ ա շ ո ր դ Հ ո վ ա կ ի մ ը կ գ տ ն ե ն ք Ք յ ո թ ա հ ի ա
պ ա հ վ ա ծ ա ր ձ ա ն ա գ ր ո ւ թ յ ա ն մ ը մ ե շ , ո ւ ր կ ը ս -
վ ի , թ ե գ ր վ ա ծ է 1 4 4 5 թ վ ա կ ա ն ի ն , « Ի հ ա յ ր ա -
պ ե տ ո ւ թ ե ա ն Տ ե ա ռ ն Կ ա ր ա պ ե ս ւ ի ն և յ ե պ ի ս կ ո -
պ ո ս ո ւ թ ե ա ն Տ ե ա ռ ն Ո վ ա կ ի մ ա յ » 165։
Բ ր ո լ ս ա յ ի մ ե շ Հ ո վ ա կ ի մ ե պ ի ս կ ո պ ո ս մ ը հ ի
շ ո ղ ը Չ ա մ չ յ ա ն ն է մ ի ա յ ն 186 և ո ւ ր ի շ ա ղ բ յո ւ ր ն
ա յ դ մ ա ս ի ն ո ր և է տ ե ղ ե կ ո ւ թ յ ո ւ ն կ պ ա կ ս ի մ ե
զ ի , թ ե և ա ն հ ա վ ա ն ա կ ա ն չ է , ո ր Ք յ ո թ ա հ ի ո
ա ռ ա շ ն ո ր դ ը ի ս կ ա պ ե ս գ տ ն վ ա ծ ը լ լ ա ա յն տ ե ղ
Պ ո լս ո գ ր ա վ մ ա ն օ ր ե ր ո ւ ն ։
188 Հ . Ա ւլհքսս ւնդր Պ ա լճ յա ճ , т Պ ա տ մ ո ւթ ի ւ ն կ ա թ ո ղ ի
կե վ ա ր դ ա պ ե տ ո ւ թ ե ա ն ի Հ ա յ ս * , է յ 8 8 ւ
184 Р ш р ( ] Ь С ե պ ի ս կ ո պ ո ս , СՀ ա ն դ ե ս ա մ ս օ ր յա » , 1 9 2 4 ,
էշ 432— 441,
185 Ա յս ա ր ձ ա ն ա գ ր ո ւ թ յա ն պ ա տ ճ ե ն ը , զ ո ր Վ ա հ ր ա մ
ե պ ի ս կ ո պ ո ս Մ ա ն կ ո ւն ի ք ա ղ ա ծ Է Ք յո թ պ հ ի ո Ս . Ա ս տ վ ա
ծ ա ծ ի ն ե կ ե ղ ե ց վ ո Ք յո ւ թ յո ւ կ ե ն , ն ե ր կ ա յի ս պ ա հ վ ա ծ Է
Փ ա ր ի զ ի Պ ո ղ ո ս Ն ո ւպ ա ր մ ա տ ե ն ա դ ա ր ա ն ի ն մ ե շ ( Ա . Ա լ -
պ ո յ ս ւ ն յ ա ն , « Պ ո յս ո Պ ա տ ր ի ա ր ք ո ւթ յա ն ծ ա գ ո ւ մ ը » , Տ Հ ա
յա ս տ ա ն ի կ ո չն ա կ а , 1 9 3 6 , փ ե տ ր վ ա ր , Է շ 3 4 $
'•М Զ ա մ շ յ ա ն , т Պ ա տ մ ո ւթ ի ւ ն Հ ա յ ո ց » , Գ , Է շ 5 0 0 հ
Հ ո վ ա կ ի մ մ ը վ ե ր շ ի ն ա ն գ ա մ հ ի շ ա տ ա կ վ ա ծ
կ գ տ ն ե ն ք Ֆ ի լ ի պ ե ի մ ե շ 1 4 6 6 — 1 4 6 9 թ վ ա կ ա ն -
ն ե ր ո լ ն , Ա մ ի ր դ ո վ լա թ ի « Ց օ գ ո ւ տ բ ժ շ կ ո ւ թ յ ա ն »
ա շ խ ա տ ո ւ թ յ ա ն հ ի շ ա տ ա կ ա ր ա ն ի ն մ ե շ ™ ' ։
Օ ր մ ա ն յ ա ն տ ր ա մ ա դ ի ր Է զ ա ն ա զ ա ն ա յ ս Հ ո ֊
վ ա կ ի մ ն ե ր ը բ ե ր ե լ զ ե տ ե ղ ե լ Պ ո լ ս ո պ ա տ ր ի ա ր .
ք ի ն ա ն ձ ի ն մ ե շ , ն ո ւ յն ա ն ձ ը հ ա մ ա ր ե լ ո վ ն ա խ
Կ ո լ տ ի ն ա յ ի , Բ ր ո ւ ս ա յ ի և Ֆ ի լ ի պ ե ի մ ե շ հ ի շ ա
տ ա կ վ ա ծ Հ ո վ ա կ ի մ ն ե ր ը և զ ա ն ո ն ք Պ ո լս ո
ա ն վ ա ն վ ո ղ Հ ո վ ա կ ի մ ի ն հ ե տ ն ո ւ յ ն ա ց ն ե լ ո վ ,
ո ր ո վ հ ե տ և , կ ը ս ե , « ա յ դ հ ի շ ա տ ա կ ա ր ա ն ն ե բ ե ն
դ ժ վ ա ր չ է հ ե տ և ե ց ն ե լ , թ ե Հ ո վ ա կ ի մ ը ՝ օ ս մ ա
ն յ ա ն պ ե տ ո ւ թ յ ա ն ն ե ր ք և գ տ ն վ ո ղ հ ա յ ե ր ո ւ
ա ռ ա շ ն ո ր դ ն է ր , հ ա մ ա պ ա տ ա ս խ ա ն ե լ ո վ օ ս
մ ա ն յ ա ն ս ո ւ լ թ ա ն ն ե ր ո ւ ն տ ե ղ ա փ ո խ ո ւ թ յ ա ն ց ,
ո ր ի ն չ պ ե ս գ ի տ ե ն ք , ս կ ս ա ն Ս յ ո յ ո ւ տ լ յ ո ւ Կ ո լ -
տ ի ն ա յ ի մ ո տ ե ր ը , ա ն կ ե ա ն ց ա ն Բ ր ո ւ ս ա , ա ն
կ ե Ա ն դ ր ի ա ն ո ւ պ ո լ ի ս , ա ն կ ե Կ ո ս տ ա ն դ ն ո ւ պ ո ֊
լ ի ս , և Հ ո վ ա կ ի մ ե պ ի ս կ ո պ ո ս ա լ ն ո ւ յն պ ա ր ո լ ֊
ն ա կ ո լ թ յ ա ն ց մ ե շ տ ե ղ ա փ ո խ ո ւ թ յ ո ւ ն ն ե ր կ ա ֊
տ ա ր ե ց » 166։թ ե ր և ս ա ռ ա ր կ ո ւ թ յ ո ւ ն չ վ ե ր ց ն ե ն մ ի և ն ո ւ յ ն
Հ ո վ ա կ ի մ ի ն ս ո ւ յ ն տ ե ղ ա փ ո խ ո ւ թ յ ո ւ ն ն ե ր ը ,
բ ա յ ց ա ն հ ե թ ե թ է զ ա ն ո ն ք կ ա պ ե լ օ ս մ ա ն յ ա ն
գ ա Հ ո ւ ն տ ե ղ ա փ ո խ ո ւ թ յ ա ն ց հ ե տ , ո ր ո ն ք մ ե -
կ ո ւ կ ե ս դ ա ր ո ւ շ ր շ ա ն մ ը կ ը ն դ գ ր կ ե ն ։
Օ ր մ ա ն յ ա ն հ ե տ ո կ ա վ ե լ ց ն ե , թ ե « ա ն ո ւ ն ի
ն ո ւ յ ն ո ւ թ յ ո ւ ն ը մ ի տ ք կ ձ գ ե Հ ո վ ա կ ի մ ե պ ի ս կ ո
պ ո ս ը , ո ր 1 4 3 8 - ի ն Կ ա ֆ ա յ ե Հ ո ո մ գ ա ց ո ղ
պ ա տ ւ[ի ր ա կ ո ւ թ յ ա ն մ ե շ կ գ տ ն վ ե ր » ։
Օ ր մ ա ն յ ա ն , հ ի շ ե լ ն հ ե տ ո Ֆ ա թ ի հ ի և Հ ո վ ա
կ ի մ ի մ ի շ և Բ ր ո ւ ս ա յ ե ն ի ս կ ծ ա ն ո թ ո ւ թ յ ո ւ ն մ ը
գ ո յ ո ւ թ յ ո ւ ն ո ւ ն ե ն ա լ ո ւ պ ա ր ա գ ա ն , կ խ ո ս տ ո ֊
վ ա ն ի ս ա կ ա յ ն , թ ե չ ի կ ր ն ա ր վ ա վ ե ր ա կ ա ն ա ղ
բ յ ո ւ ր ն ե ր ո վ ճ շ տ ե լ ա յ դ կ ե տ ե ր ը և դ ի տ ե լ կ ո ւ -
տ ա , թ ե ա մ ե ն պ ա ր ա գ ա յ ի մ ե շ Հ ո վ ա կ ի մ ի
ս տ ա ց ա ծ ը ն ո ր պ ա շ տ ո ն մ ը չ է ր , թ ե ա ն ա ր
դ ե ն Ա ր և ե լ յ ա ն Փ ո ք ր Ա ս ի ո և Հ ա ր ա վ ա յ ի ն Ե վ
ր ո պ ա յ ի օ ս մ ա ն յ ա ն գ ա վ ա ռ ն ե ր ո լ ն ա ռ ա շ ն ո ր դ ն
է ր , և ի ն չ ո ր Ֆ ա թ ի հ ե կ ս տ ա ն ա ր , պ ա տ ր ի ա ր
ք ի տ ի տ ղ ո ս ն է ր մ ի ա յ ն և ի ր ի ր ա վ ա ս ո ւ թ յ ա ն ց
ն վ ի ր ա գ ո ր ծ ո ւ մ ը |8®ւԲ ա բ գ ե ն ե պ ի ս կ ո պ ո ս ն ո ւ յն կ ա ր ծ ի ք ե ն չ է , և
ը ն դ հ ա կ ա ռ ա կ ը , դ ի տ ե լ կ ո ւ տ ա , թ ե « Ս ր բ ա
գ ր ո ւ թ յ ա ն և ո ւ ղ ղ ո ւ թ յ ա ն կ ա ր ո տ ո ւ ր ի շ կ ե տ
մ ը ն ա լ Օ ր մ ա ն յ ա ն ի ա յ ն ձ գ տ ո ւ մ ն է , ո ր ո վ ք ա
ն ի մ ը ժ ա մ ա ն ա կ ա կ ի ց Հ ո վ ա կ ի մ ն ե ր ը կ ո ւ զ ե
ն ո ւ յ ն ա ց ն ե լ Կ ո ս տ ա ն դ ն ո ս ւ / ո լս ի ա ռ ա շ ի ն
պ ա տ ր ի ա ր ք Հ ո վ ա կ ի մ ի հ ե տ , պ ա ր զ ա պ ե ս
տ ա ր վ ե լ ո վ ա ն ո ւ ն ն ն ր ո լ ն ո ւ յ ն ո ւ թ ե ն ե ն , ա ռ ա ն ց
պ ա տ մ ա կ ա ն հ ի մ ք ի և թ վ ի ք ի » է90ւ
187 (ГՀանդես ա մսօրյա », 1899, էշ 108— 112։
м I Ա զ գ ա պ ա տ ո ւ մ а , Բ , կ 2 1 5 5 ։
Անդ, էէ 215 6 .
190 ք*արքյեն եպիսկոպոս, էէԿոստանղնուպոլսի Հա յ
Պատրիարքության ծագում рм, ՛է Հան դես ■ ամսօրյա»,
1924, կ 4 3 9 — 440.
* 1963 է Տ Մ Ի Ա Ծ Ի Ն 3)
Ա յ ն ո ւ հ ա ն դ ե ր ձ Բ ա ր դ ե ն ե պ ի ս կ ո պ ո ս ի ն ք ն
ա յ տ ր ա մ ա դ ի ր է Բ ր ո ւ ս ա յ ի Հ ո վ ա կ ի մ ը Պ ո լս ո
պ ա տ ր ի ա ր ք բ ե ր ե լ ո ւ . «ГՀ ո վ ա կ ի մ ա ր ք ե պ ի ս կ ո
պ ո ս ն ա խ ա պ ե ս ա ռ ա ջ ն ո ր դ ն է ր Բ ր ո ւ ս ա յ ի և
ա յ դ ա ռ թ ի վ ծ ա ն ո թ ա ց ա ծ Ֆ ա թ ի հ ի ն և շ ա հ ա ծ
ա ն ո ր հ ա մ ա կ ր ա ն ք ը ■ և հ ե տ ո ' Բ ր ո ւ ս ա յ ի ա -
ռ ա ջ ն ո ր դ ո ւ թ ե ն ե ն կ ո չ վ ա ծ է Կ ո ս տ ա ն դ ն ո ւ պ ո լ -
ս ի ա ռ ա ջ ն ո ր դ ո ւ թ յ ա ն , և ա յ դ պ ա շ տ ո ն ի վ ր ա
կ գ տ ն վ ե ր 1 4 3 0 - ի ն ( ո ւ ղ ղ ե ՛ 1 4 3 8 - ի ն ) , ա յ ս ի ն ք ն
Կ ո ս տ ա ն դ ն ո ս գ ո լ ս ի ա ռ ո լ մ ե ն ա ս ւս ն ը հ ի ն գ տ ս ւ-ւփ հա ռա ջ, ա յ ն պ ե ս ո ր , ե ր բ Ֆ ա թ ի հ ա ռ ա վ
ղ Կ ո ս տ ա ն դ ն ո ւ պ ո լ ի ս 1 4 5 3 - ի ն , ի ր ե ն ծ ա ն ո թ
ր ր ո ւ ս ա ց ի Հ ո վ ա կ ի մ ե պ ի ս կ ո պ ո ս ը ա ր դ ե ն Կ ո ս -
տ ա ն դ ն ո ւ պ ո լ ս ի ա ռ ա ջ ն ո ր դ ն է ր 1 5 տ ա ր ի ն ե
ր ն ի վ ե ր , և Կ ո ս տ ա ն դ ն ո ւ պ ո լ ս ո գ ր ա վ ո ւ մ ե ն
ութ|ւ տ ա րի ե տ ք ը Ֆ ա թ ի հ կ ա տ ա ր ե ց ի ր խ ո ս -
տ ո ւ մ ը , պ ա տ ր ի ա ր ք կ ա ր գ ե լ ո վ զ ա յ ն Կ ո ս - տ ա ն դ ն ո ւ պ ո լ ս ի և շ ր ջ ա կ ա յ ի ց հ ա յ ո ց վ ր ա , և
ա յ ս վ ե հ ա պ ե տ ա կ ա ն կ ա ր գ ա դ ր ո ւ թ յ ա մ բ Կ ո ս ֊
տ ա ն դ ն ո լ պ ո լ ս ի հ ա յ ո ց ա ռ ա ջ ն ո ր դ ո ւ թ յ ո ւ ն ը վ ե
ր ա ծ վ ե ց ա վ Կ ո ս տ ա ն դ ն ո ւ պ ո լ ս ի հ ա յ պ ա տ
ր ի ա ր ք ո ւ թ յ ա ն , Թ ե ր և ս կ ա ր ե ն ա ե ն թ ա դ ր վ ի լ
ն ա և . թ ե Հ ո վ ա կ ի մ Կ ո ս տ ա ն դ ն ո ւ պ ո լ ս ի ա ռ ա ջ -
ն ո ր դ ո ւ թ ե ն ե ն կ ո չ վ ա ծ ը լ լ ա Բ ր ո ւ ս ա յ ի ա ռ ա ջ
ն ո ր դ ո ւ թ յ ա ն , և Բ ր ո ւ ս ա յ ե ն փ ո խ ա դ ր վ ա ծ Կ ո ս -
տ ա ն դ ն ո ւ պ ո լ ի ս ' ի բ ր և պ ա տ ր ի ա ր ք . Ա յ ս պ ի ս ի
ե ն թ ա դ ր ո ւ թ յ ո ւ ն մ ը թ ե և ա ն հ ա վ ա ն ա կ ա ն չ է .
բ ա յ ց մ ե զ ի ա վ ե լ ի բ ն ա կ ա ն կ թ վ ի Բ ր ո ւ ս ա յ ի
ա ռ ա ջ ն ո ր դ ո ւ թ ե ն ե ն Կ ո ս տ ա ն դ ն ո ւ պ ո լ ս ի ա ռ ա ջ
ն ո ր դ ո ւ թ յ ո ւ ն և ա պ ա ' Կ ո ս տ ա ն դ ն ո ւ պ ո լ ս ի
պ ա տ ր ի ա ր ք ո ւ թ յ ո ւ ն հ ա ո ա ջ դ ի մ ա կ ա ն ը ն թ ա ց -
ք ը » ա ։Բ ա ր դ ե ն ե պ ի ս կ ո պ ո ս տ ր ա մ ա դ ի ր է ն ո ւ յ ն -
ս / ե ս Բ ր ո ւ ս ա յ ի մ ի և ն ո ւ յ ն Հ ո վ ա կ ի մ ե պ ի ս կ ո
պ ո ս ը ն կ ա տ ե լ ո ւ Ք յ ո ւ թ ա հ ի ո ե կ ե ղ ե ց ի ն ն ո ր ո ֊
դ ո դ հ ո գ և ո ր ա կ ա ն ը . «гԲ ր ո ւ ս ա յ ի ա ռ ա ջ ն ո ր դ
կ ա մ ե պ ի ս կ ո պ ո ս Հ ո վ ա կ ի մ , ը ս տ ա մ ե ն ա յ ն
հ ա վ ա ն ո ւ թ յ ա ն , մ ի և ն ո ւ յ ն ա ն ձ ն է Կ ո ւ տ ի ն ա յ ի
ե կ ե ղ ե ց ի ն ն ո ր ո գ ո ղ Հ ո վ ա կ ի մ ի հ ե տ . ո ր ո վ հ ե
տ և Կ ո ւ տ ի ն ա ա յն ա տ ե ն ն ե ր կ ր ն ա ր մ ե կ թ ե մ ն
ե ղ ա ծ ը լ լ ա լ Բ ր ո ւ ս ա յ ի ա ռ ա ջ ն ո ր դ ա կ ա ն վ ի ճ ա
կ ի ն , և ո չ թ ե ա ո ա ն ձ ի ն ն ,1 ի ճ ա կ մ ը , ա ն կ ա խ
Բ ր ո ւ ս ա յ ե ն , ի ն չ պ ե ս ո ր է ր վ ե ր ջ ի ն ժ ա մ ա ն ա կ ֊
ն ե ր ո ւ մ ե ջ » '* 2 ։
Ա լ պ ո յ ա ճ յ ա ն կ կ ա ր ծ ե ի ր կ ա ր գ ի ն , թ ե Հ ո
վ ա կ ի մ , ի ն չ պ ե ս Կ ո ս տ ա ն դ ն ո ւ պ ո լ ս ո գ ր ա վ ո ւ -
մ ե ն ա ռ ա ջ , ն ո ւ յ ն պ ե ս ն ա և ա ն կ ե վ ե ր ջ , պ ա տ
ր ի ա ր ք ա կ ա ն տ ի տ ղ ո ս ս տ ա ն ա լ ե հ ե տ ո , ի ր հ ո
գ և ո ր ի ր ա վ ա ս ո ւ թ յ ա ն շ ր ջ ա ն ա կ ի ն մ ե ջ ո ւ ն ե ր
ր ո ր ր օ ս մ ա ն յ ա ն տ ի ր ա պ ե տ ո ւ թ յ ա ն ե ո կ ի ր ն ե -
ր ը , Բ ր ո ւ ս ա ն , Ք յ ո թ ա հ ի ա ն , Հ դ ի ր ն ե ն , Ֆ ի լ ի -
ա ե ն , ո ր ո ն ք մ ի ն չ և ա յ դ թ վ ա կ ա ն ն ե ր ը չ է ի ն ո ւ
ն ե ց ա ծ ի ր ե ն ց ե կ ե ղ ե ց ա կ ա ն վ ա ր չ ո ւ թ յ ո ւ ն ը
կ ա մ շ ա տ ն շ ա ն ա կ ե լ ի թ վ ո վ հ ա յ ե ր չ ո ւ ն ե ն ա -
101 ИшрчЬГ. Լ պ ի ս կ ս պ ո ս . Հ ի շ վ ա ծ ա յի ւ ա տ ո ւ թ յ ո ձ ր ,
I , 43У ւ
ж Ա նղ, Կ 4 4 0 -
լ ո վ կ ա ՛ մ հ ո ւ ն ա կ ա ն մ ո լ ե ռ ա ն դ ո ւ թ յ ա ն պ ա տ
ճ ա ռ ո վ թ ո ւ յ լ ա տ ր վ ա ծ չ ը լ լ ա լ ո վ ։
Ա լ պ ո յ ա ճ յ ա ն ի բ ր և ա պ ա ց ո ւ յ ց մ ե ջ կ բ ե բ ե
Ա մ ի ր դ ո ւ է ա թ ի բ ժ շ կ ա ր ա ն ի ն հ ի շ ա տ ա կ ա ր ա ն ը ,
ո ր Պ ո լ ս ո Ա զ գ ա յ ի ն մ ա տ ե ն ա դ ա ր ա ն ը կ գ տ ն վ ի
և ո ր կ հ ի շ ե , թ ե Ա մ ի ր դ ո ւ է լ ա թ ի ր ե ր կ ն ս կ ս ա վ
« ի Ֆ ի լ ի պ ա յ , ի թ ո ւ ա կ ա ն ո ւ թ ե ա ն ս Հ ա յ ո ց Ջ Ժ Ծ
( = 1 4 6 6 ) . թ ա ր գ մ ա ն ե ց ա ւ պ ա տ ո ւ ա կ ա ն բ ժ ը շ -
կ ա ր ա ն ս ի թ ո ւ ա կ ա ն ի ս Հ ա յ ո ց Ջ Ժ Ը ( = 1 4 6 9 )
ա մ ի ս դ ե կ տ . Ի Զ • ի կ ա թ ո ղ ի կ ո ս ո ւ թ ե ա ն Տ է ր
Ը ռ ը ս տ ա կ ի ս ի և յ ե պ ի ս կ ո պ ո ս ո ւ թ ե ա ն Տ է ր Յ ո ֊
վ ա կ ի մ ի . . . » ։
Ա ս ի կ ա բ ա ց ո ր ո շ ա պ ե ս կ հ ա ս տ ա տ ե թ ե , —կ ը ս ե Ա լ պ ո յ ա ճ յ ա ն , — Ֆ ի լ ի պ ե 1 4 6 6 - ե ն ա ռ ա ջ
Կ . Պ ո լ ս ո Պ ա տ ր ի ա ր ք ո ւ թ յ ա ն ի ր ա վ ա ս ո ւ թ յ ա ն
ն ե ր ք և է ր , ի ն չ ո ր Ֆ ի լ ի պ ե ի հ ա մ ա ր ճ շ մ ա ր տ ո ւ
թ յ ո ւ ն մ ը ն է ր ' Ա դ ր ի ա ն ո ւ պ ո լ ս ո հ ա մ ա ր ա վ ե լ ի
ևս-, վ ա ս ն զ ի ա շ խ ա ր հ ա գ ր ա պ ե ս վ ե ր ջ ի ն ը ա ռ՛-ս - ջ ի ն ե ն ա վ ե լ ի մ ո տ է ր Կ . Պ ո լ ս ո 193ւ
Զ ո ւ յ գ հ ա յ ե պ ի ս կ ո պ ո ս ն ե ր ո ւ , Գ ր ի գ ո ր ի և
Մ ա ր տ ի ր ո ս ի ն ե ր կ ա յ ո ւ թ յ ո ւ ն ը Պ ո լ ս ո մ ե ջ ա -
ռ ա ջ ի ն Հ ո վ ա կ ի մ ի հ ի շ ա տ ա կ ո ւ թ ե ն ե ն ե ր կ ո ւ
տ ա ս ն յ ա կ տ ա ր ի ն ե ր հ ե տ ո , մ ե զ կ մ ղ ե ն հ ե
տ և ց ն ե լ ո ւ , թ ե 1 4 3 8 - ի ն Պ ո լ ս ո մ ե ջ հ ի շ ա տ ա կ
վ ա ծ Հ ո վ ա կ ի մ ը ն ո ւ յ ն ը չ է ր կ ր ն ա ր ը լ լ ա լ հ ե
տ ա գ ա յ ի ն հ ի շ վ ա ծ Հ ո վ ա կ ի մ ն ե ր ո ւ ն հ ե տ ,
բ ա յ ց հ ա վ ա ն ա բ ա ր ն ո ւ յն ա ն ձ ն է ի ն Բ ր ո ւ ս ա յ ի
և Կ ո ւ տ ի ն ա յ ի Հ ո վ ա կ ի մ ն ե ր ն ո ւ Պ ո լ ս ո ա ռ ա ջ ի ն
պ ա տ ր ի ա ր ք ը , և ա ն շ ո ւ շ տ ա յ ս վ ե ր ջ ի ն ն է ր ն ա և
ա յ ն Հ ո վ ա կ ի մ ը , ո ր 1 4 6 6 — 1 4 6 9 - ի ն Ֆ ի լ ի պ ե ի
մ ե ջ պ ի տ ի հ ի շ ա տ ա կ վ ե ր Ա մ ի ր դ ո վ լ ա թ ի
կ ո ղ մ ե ։Ա վ ե լ ց ն ե ն ք , ո ր Հ ո վ ա կ ի մ Պ ա տ ր ի ա ր ք ը ի ր
պ ա շ տ ո ն ի ն վ ր ա է ր մ ի ն չ և 1 4 7 8 , Ա յ դ տ ա ր ի ն
է , ո ր Ն ի կ ո ղ ա յ ո ս ե պ ի ս կ ո պ ո ս մ ը կ հ ի շ ա տ ա կ -
վ ի ի բ ր և ա ն ո ր հ ա ջ ո ր դ , ո ր ո վ հ ե տ և Մ ա տ թ ե ո ս և
Ա բ ր ա հ ա մ վ ա ր դ ա պ ե տ ն ե ր ը , զ ո ր ս Ֆ ա թ ի հ Պ ո
լ ի ս է ր կ ա ն չ ա ծ Ս ե բ ա ս տ ի ա յ ե ն ' Հ ո վ ա կ ի մ ի
հ ա ջ ո ր դ կ ա ր գ ե լ ո ւ հ ա մ ա ր , մ ե ր ժ ա ծ է ի ն
ս տ ա ն ձ ն ե լ պ ա տ ր ի ա ր ք ա կ ա ն պ ա շ տ ո ն ը , Տ լա ւ
Հ ա մ ա ր ե լ ո վ զ մ ի ա յ ն ա կ ե ց ո ւ թ ի ւ ն , ք ա ն թ է
փ ա ռ թ ա ռ ն ո ւ լ ի մ ա ր դ կ ա ն է յ> 1Տ*։
9. Ա Ղ Ո Թ Ա Տ ԵՂ ԻՆ ԵՐ ՀԱ Յ ԵՐ Ո ԻՆ ՀԱ Մ Ա Ր
Հ ա յ և օ տ ա ր ա ղ բ յ ո ւ ր ն ե ր ը հ ա մ ա ձ ա յ ն չե ն
հ ի շ ա տ ա կ ե լ ո ւ ա ռ թ ի վ ա ղ ո թ ա տ ե ղ ի ն ե ր ը , ղ ո ւ։:.
Պ ո լ ս ո մ ե ջ ո ւ ն ե ի ն հ ա յ ե ր ը Ֆ ա թ ի հ ի օ ր ո վ ւ Հ ա
մ ա ձ ա յ ն չ ե ն ն ա խ թ ի վ ի ն մ ա ս ի ն հ ա յ ո ց ո ւ ն ե
ց ա ծ ե կ ե ղ ե ց ի ն ե ր ո վ , Հ ե տ ո շ ա տ ե ր ը ի ր ա ր ո ւ
հ ե տ կ շ փ ո թ ե ն ե կ ե ղ ե ց ի ն ե ր ը , կ ա մ թ ե տ ա ր
բ ե ր թ ա ղ ե ր ո ւ մ ե ջ կ զ ե տ ե վ ե ն զ ա ն ո ն ք ։
Ա հ մ ե դ Ռ ե ֆ ի ք թ ո ւ ր ք պ ա տ մ ա գ ե տ ը , Պ ոլւ՚ւ.
ա ռ ո ւ մ ե ն հ ե տ ո հ ա յ ո ց տ ր ա մ ա դ ր վ ա ծ ե կ ե ղ ե -
< -(յէւ/4էւ» ւէ ւ ո ա ր ե ց ո ւ յց ր * , 1909, 210ւ1М Դ ո կ ա . ՛Է. ւ ^ ո յո ւ է յա է , տ ձա նդեււ ա մ ս օ ր յա » , 189!։.
կ 247.
32с а и I» и. մ ի ն
1963
ց ի ն ե ր ո ւ ն մ ա ս ի ն խ ո ս ե լ ո վ , կ գ ր ե . « Ս տ ա մ '» բ ո ւ լ ի մ ե շ Ս ■ Ն ի կ ո ց ո ս ե կ ե ղ ե ց ի ն մ ա ս ն ա վ ո
ր ա բ ա ր հ ա յ ե ր ո ւ ն և լա տ ի ն ն ե ր ո ւ ն տ բ վ ե ց ա վ :
Ե կ ե ղ ե ց ի ի ն ե ր կ ո ւ ե ր ր ո ր դ ը հ ա յ ե ր ո ւ ն , մ ե կ ե ր
ր ո ր դ ն ա լ լ ա տ ի ն ն ե ր ո ւ ն կ պ ա տ կ ա ն ե ր •• Ա յ ս
ե կ ե ղ ե ց ի ի ն վ ե ր և գ տ ն վ ա ծ Ս . Ա ս տ վ ա ծ ա ծ ի ն
ե կ ե ղ ե ց ի ն ա լ մ ի ա յ ն լա տ ի ն ն ե ր ո ւ ն թ ո ղ վ ե ց ա վ ։
Ս ա կ ա յ ն Մ ո ւ ր ա դ Դ - ի ժ ա մ ա ն ա կ , 1 6 3 5 - ի ն ,
հ ա յ ե ր ո ւ ն և լա տ ի ն ն ե ր ո ւ ն ե կ ե ղ ե ց ի ն ե ր ը գ ր ա վ -
վ ե ց ա ն Ռ ե շ ե բ փ ա շ ա յ ի կ ո ղ մ ե ։ Հ ա յ ե ր ո ւ ն ց ո ւ յ ց
տ ր վ ե ց ա վ Պ ա լ ա թ ի Ա յ ա - Ի ս թ ր ա թ ի ե կ ե ղ ե ց ի ն ։
Ս . Ն ի կ ո ղ ո ս ե կ ե ղ ե ց ի ն ա լ մ զ կ ի թ ի վ ե ր ա ծ վ ե
լ ո վ Ք ե ֆ ե լ ի - շ ա մ ի ա ն ո ւ ն ը ա ռ ա վ ։ Ք ե ֆ ե ե ն
ե կ ո ղ հ ա յ ե ր ո ւ ն բ ն ա կ ա ծ թ ա ղ ը Ք ե ֆ ե լ ի - մ ա ֊
հ ա լ լ ե ս ի կ ո չ վ ե ց ա վ ։ Ս . Ա ս տ վ ա ծ ա ծ ի ն ե կ ե ղ ե
ց ի ն ա լ Օ դ ա լ ա ր մ ե ս շ ի դ ի ե ղ ա վ X )։
թ ո ւ ր ք ո ւ ր ի շ հ ե ղ ի ն ա կ մ ը , ճ ա ր տ ա ր ա պ ե տ
Ա լ ի Ս ա ի մ Ո ւ լ գ ե ն , Ֆ ա թ ի հ ի շ ր շ ա ն ի Պ ո լ ի ս ը
ն կ ա ր ա գ ր ո ղ ի ր մ ե ն ա գ ր ո ւ թ յ ա ն մ ե շ կ ը ս ե , թ ե
պ ա տ մ ա կ ա ն ք ա ր տ ե զ ի ն վ ր ա ց ո ւ յ ց կ տ ր վ ի
հ ա յ ե կ ե ղ ե ց ի մ ը , ո ր ն ա խ կ ի ն Մ խ ի թ ա ր ի լ
Ա ս տ վ ա ծ ա ծ ն ա ե կ ե ղ ե ց ի ն է (Е & Н в е Йв N . I ) . 1а С оп ао1 а1 Т 1 С е), ո ւ ր ի շ հ ա յ ե կ ե ղ ե ց ի մ ը , ո ր
ն ա խ կ ի ն Ս , Հ ա մ բ ա ր ձ մ ա ն ե կ ե ղ ե ց ի ն է (Е & И -е е с!е Г А в с е п а к т ) , և ե ր ր ո ր դ մ ը , ո ր ց ո ւ յ ց
տ ր վ ա ծ է Ս ո զ ո ւ մ ա ն ա ս տ ը ր ի ե կ ե ղ ե ց ի ա ն ո ւ
ն ո վ , ո ր Պ ե ր և լ ե պ տ ո ս ի ն ա խ կ ի ն վ ա ն ք ն է
( М о ш и й ё г е й е Б а Ш е М а л е й е Р ё г М е р -■Ье) * Ս ո ւ յն ե ր ե ք ե կ ե ղ ե ց ի ն ե ր ն ա լ ն ա խ ա պ ե ս
բ յ ո ւ գ ա ն դ ա կ ա ն ե կ ե ղ ե ց ի ն ե ր ե ղ ա ծ ե ն , կ ը ս ե
թ ո ւ ր ք հ ե ղ ի ն ա կ ը
Գ ե ր մ ա ն ա ր և ե լ ա գ ե տ Ֆ ր ա ն ց Բ ա բ ի ն գ ե ր
Ֆ ա թ ի հ ի ն վ ի ր ա ծ ի ր հ ա տ ո ր ի ն մ ե շ , խ ո ս ե լ ո վ
Կ ա ֆ ա յ ե ն Պ ո լի ս բ ե ր վ ա ծ գ ե ր ի ն ե ր ո ւ ն մ ա ս ի ն ,
կ գ ր ե . <гԵ ր բ գ ե ր ի ն ե ր ո վ և ա ն ս ա հ մ ա ն ա վ ա
ր ո վ բ ե ռ ն ա վ ո ր վ ա ծ ն ա վ ե ր ը Պ ո լ ի ս հ ա ս ա ն
1 4 7 5 օ գ ո ս տ ո ս ի 3 - ի ն , պ ե տ ք ե ղ ա վ , ո ր հ ր ա -
ժ ա ր ի ն զ ա ն ո ն ք ց ա մ ա ք հ ա ն ե լն ա հ ռ ե լ ի ժ ա ն
տ ա խ տ ի ն պ ա տ ճ ա ռ ո վ , ո ր դ ե ռ կ տ ի ր ե ր մ ա յ
ր ա ք ա ղ ա ք ի ն մ ե շ ։ Խ ե ղ ճ ե ր ը , ի տ ա լ ա ց ի և հ ա յ ,
ն ա խ և ա ռ ա շ Ս կ յ ո ւ տ ա ր ա ռ ա շ ն ո ր դ վ ե ց ա ն .
հ ե տ ո , ե ր բ հ ա մ ա ճ ա ր ա կ ը ի ր ա վ ե ր ն ե ր ը դ ա դ ֊
ր ե ց ո ւ ց , ա ն ո ն ց բ ն ա կ ո ւ թ յ ա ն տ ե ղ հ ա տ կ ա -
ց ո լ ց ի ն Ա դ ր ի ա ն ո ւ պ ո լ ս ո դ ռ ա ն (Է դիր նե քա փ ս սա ւ) և Ո ս կ ե ղ ջ յ ո ւ ր ի մ ի շ և ։ Ս . Կ ո ւ յ ս ի (Օդալա ր չա մ ի ) և Մ ա ն վ ե լ ի վ ա ն ք ի ն (Ք ե ֆ ե լի շ ա - յ ի ) բ յ ո ւ գ ա ն դ ա կ ա ն ե կ ե ղ ե ց ի ն ե ր ը հ ա ն ձ ն վ ե -
ց ա ն ն ո ր ժ ա մ ա ն ո դ ն ե ր ո ւ ն » ^ 0^։
Ց ո ր գ ա կ գ ր ե 197, թ ե « Ս տ ո ւ դ ի ո ն ի վ ա ն ք ը
թ ա ղ ը ե ղ ա վ հ ա յ ե ր ո ւ ն , ո ր ո ն ք ե ր բ ե մ ն հ տ -
1,5 Մ ի մ ա ր Ա լի Ս ա ի մ Ուլ<յհն, հիշված աշխատությու
ն ը , է շ 2 8 ։
Ь г ш С д հ ա բ ի Տ գ ե ր , հիշված աշխատությունը,
Էէ 419։
1V N. Уог^ а .-В угап се аргёв В у га л с е " , Висагев !,
1935, р. 48.
բ ո ւ ս տ գ ո հ ա ր ա վ ա ճ ա ռ ն ե ր ի , Հ
դ ո ւ կ ա տ վ ա ր ձ ք կ ո ւ տ ա յ ի ն ս ո ւ լ թ ա ն ի ն - . Ս
Գ և ո ր գ ի մ ե ծ ե կ ե ղ ե ց ի ն , ա մ ե ն ե ն գ ե ղ ե ց ի կ ը Ս .
Ս ո փ ի ա յ ե ն հ ե տ ո , մ ն ա ց ա ն ո ն Յ - 00֊ Ի Ր ե Կ
ե պ ի ս կ ո պ ո ս ը թ ա փ ո ր ն ե ր ո ւ ա տ ե ն Տ ի ե զ ե ր ա
կ ա ն Պ ա տ ր ի ա ր ք ե ն ա ն մ ի շ ա պ ե ս , ե տ ո կ ո լ -
գ ա ր , և ի ս լ ա մ ի շ խ ա ն ի մ ը թ լ փ ա տ մ ա ն հ ա ն ֊
ռ ե ս ի ն ա ն կ ր ն ա ր ն ե ր կ ա յ ա ն ա լ ո ւ թ ս ո ւ ն և վ ե ց
ք ա հ ա ն ա ն ե ր ո վ և ե ր կ ո ւ հ ա ր յ ո ւ ր ք ա ռ ա ս ո ւ ն
հ ե տ և ո ր դ ն ե ր ո վ » 201։
Ո ւ ր ի շ ն ե ր Ս ո ւ լ ո ւ մ ա ն ա ս տ ը ր ի հ ա յ ո ց ե կ ե ղ ե ֊
զ ի ն մ ի ա յ ն կ հ ի շ ե ն ։ Բ - ո ւ ր ք ի ո ն վ ի ր ա ծ հ ա տ ո
ր ի մ ը մ ե շ հ ե ղ ի ն ա կ ն ե ր ը , խ ո ս ե լ ո վ վ ե հ ա ն ձ ն
կ ե ց վ ա ծ ք ի ն մ ա ս ի ն , զ ո ր ց ո ւ յ ց Է ր տ վ ն ր Ֆ ա
թ ի հ ք ր ի ս տ ո ն յ ա ն ե ր ո ւ ն հ ա ն դ ե պ , կ ը ս ե ն , թ ե
« Ա ն պ ա ր տ յ ա լ ն ե ր ո ւ ն կ ր ո ն ա կ ա ն պ ա շ տ ա
մ ո ւ ն ք ի ա զ ա տ ո ւ թ յ ո ւ ն շ ն ո ր հ ե ց , և ա ն ո ն ց
տ վ ա վ բ ո լ ո ր ե կ ե ղ ե ց ի ն ե ր ը , ո ր ո ն ք կ գ տ ն վ ե ի ն
Ս ո ւ լ ո ւ մ ա ն ա ս տ ը ր ի հ ա յ ո ց ե կ ե ղ ե ց ի ե ն մ ի ն չ և
Է դ ի ր ն ե ք ա փ ո ւ » 202:
Ն ո ւ յն ք ա ն հ ա կ ի ր ճ է ն ա և ժ ո ն ք ի ն ռ . « Ս ո ւ լ
թ ա ն ա կ ա ն ֆ ե ր մ ա ն մ ը ց ա ն ո ւ ց ի ր ե ղ ա ծ հ ո ւ յ -
ն ե ր ո ւ ն հ ր ա մ ա յ ե ց Կ . Պ ո լ ի ս դ ա ռ ն ա լ , և դ ա
վ ա ն ա ն ք ի ա զ ա տ կ ի ր ա ր կ ո ւ թ յ ո ւ ն և ի ն չ ք ե ր ո ւ
պ ա հ պ ա ն ո ւ թ յ ո ւ ն խ ո ս տ ա ց ա վ ա ն ո ն ց ։ Հ ո ւ յ ն ե
ր ը պ ա հ ե ց ի ն ի ր ե ն ց ե կ ե ղ ե ց ի ն ե ր ը , ո ր ո ն ք
կ գ տ ն վ ե ի ն Ս ո ղ ո ւ մ ա ն ա ս տ ը ր ի հ ա յ ո ց ե կ ե ղ ե
ց ի ե ն մ ի ն չ և Ա դ ր ի ա ն ո ւ պ ո լ ս ո դ ո ւ ռ ը ( է դ ի ր ն ե ֊
ք ա փ ո ւ ) 20^։. '
Օ ր մ ա ն յ ա ն , ը ն դ հ ա կ ա ռ ա կ ը , վ ե ց ե կ ե ղ ե ց ի
ն ե ր կ ե ն թ ա դ ր ե - «Ա լթ ր շե մ ա ս ւթ կ ա մ Ч Ь д հա ս ա ր ա կ ո ւթ յո ւն ա ն ո ւ ն ը , ո ր ո վ կ ո չ վ ա ծ ե ն Կ ո ս -
տ ա ն դ ն ո ւ պ ո լ ս ո - հ ա յ ե ր ը ա ռ ա շ ի ն հ ր ո վ ա ր -
տ ա կ ն ե ր ո ւ մ ե շ , գ ո ն ե վ ե ց ս կ զ բ ն ա կ ա ն ե կ ե -
ղ ե ց ի ն ե ր ո ւ գ ո յ ո ւ թ յ ո ւ ն ը կ պ ա հ ա ն շ ե , զ ի ն ո ւ յն
ի ս կ տ ա ճ կ ա կ ա ն ը մ բ ռ ն ո ւ մ ի մ ե շ , ա մ ե ն հ ա
ս ա ր ա կ ո ւ թ յ ո ւ ն կ ա մ ժ ո ղ ո վ ո ւ ր դ կ ա մ թ ա ղ
յ ո ւ ր ա ղ ո թ ա տ ե ղ ի ն ե ր ո վ կ ս տ ա ն ա ր յ ո ւ ր ո ւ
ր ո ւ յ ն կ ա զ մ ո ւ թ յ ա ն հ ի մ ը » 20*։
Ի ձ ե ռ ի ն ո ւ ն ե ց ա ծ մ ե ր տ վ յ ա լ ն ե ր ը մ ե զ ա յն
ե զ ր ա կ ա ց ո ւ թ յ ա ն կ բ ե ր ե ն , թ ե հ ա յ ե ր ը Ֆ ա թ ի
հ ի օ ր ո վ չ ո ր ս ա ղ ո թ ա տ ե ղ ի ն ե ր մ ի ա յ ն ո ւ ն ե
ց ա ծ ե ն Պ ո լ ս ո մ ե շ : Ա ս ո ն ց մ ե ա ռ ա շ ի ն ը Ղ ա
լ ս , թ ի ռ Ս . Գ ր ի գ ո ր Լ ո ւ ս ա վ ո ր ի չ ն է ր ։ Կ ա ռ ո ւ ց
1М Տ. У й п О Ьег1асЬ. .Т а ^ Ь и с Ь " , р. 141, 349.
|И СгизИю, .О е гт а п о -О га е с 1а -, В81е, 1585, р.
227— 228.200 Գ ե ո լ ա ի ւ , հ ի շ վ ա ծ ա շ խ ա տ ո ւ թ յո ւ ն ը , է շ 1 8 4 — 1 8 5 ,
1 8 6 , 2 0 1 — 2 0 4 , 3 2 7 — 3 3 9 .
201 Օ ստ 1ոտ, .Т и гсо -О гае с1а", Ва1е, 1584, р. 235.202 յ. .М. ЛоиапШп е! յս^տ \ ’ап С а уе г , „Тиг-
՜ ци1е, РаПз, 1840, р . 76.203 Ա. ւ յ ը ժ ո ն ք ի ե ռ , հ ի շ վ ա ծ ա շ խ ա տ ո ւ թ յո ւ ն ը , է շ 1 1 1 ։
204 сгԱ զ գ ա պ ա տ ո ւմ я , Բ , է շ 2 1 8 6 ։
վ ա ծ 1 3 9 1 - ի ն և վ ե ր ա ն ո ր ո գ վ ա ծ 1 4 3 6 - ի ն , ա ն
գ ո յ ո ւ թ յ ո ւ ն ո ւ ն ե ր Պ ո լ ս ո գ ր ա վ մ ա ն ա տ ե ն
1 4 5 3 - ի ն Р յ ո ւ ղ ա ն դ ի ո ն ի հ ա ն դ ի պ ա կ ա ց ա փ ի ն
վ ր Ш IՂ ա լ ա թ ի ո Ս . Գ ր ի գ » ր Լ ո ւ ս ա վ ո ր ի չ ե կ ե ղ ե
ց ի ն ի ր ե ր կ ր ո ր դ վ ե ր ա չ ի ն ո ւ թ ե ն ե ն հ ե տ ո դ ի
մ ա ց ա ծ է մ ո տ ե ր ե ր դ ա ր , 1 4 3 6 - ե ն մ ի ն չ և
1 7 3 3 , ե ր ր , 1 7 3 1 - ի մ ե ծ հ ր դ ե հ ե ն հ ե տ ո , պ ի տ ի
կ ա ռ ո ւ ց վ ե ր Կ ո լո տ Հ ո վ հ ա ն ն ե ս պ ա տ ր ի ա ր ք ի
ջ ա ն ք ե ր ո վ ւՀ ա յ կ ա թ ո լ ի կ բ ա ն ա ս ե ր ն ե ր ը պ ն դ ա ծ ե ն ու
դ ե ռ կ պ ն դ ե ն , թ ե ի ս կ ղ բ ա ն հ ա յ կ ա թ ո ւ ի կ ն ե -
ր ո ւ ն է ր Ղ ա լ ա թ ի ո Ս . Լ ո ւ ս ա վ ո ր ի չ ը ։ Ա ն ո ն ց
գ լ խ ա վ ո ր փ ա ս տ ն ա յ ն է , ի ն չ պ ե ս տ ե ս ա ն ք , թ ե
ջ ե ն ո վ ա կ ա ն թ ա ղ ի մ ը մ ե ջ , ո ր պ ի ս ի ն է ր Ղ ա -
լ ա թ ի ա ն , հ ա յ ո ց ե կ ե ղ ե ց ի ն կ ա թ ո լ ի կ մ ի ա յ ն
կ ր ն ա ր ը լ լ ա լ , և Կ ա ֆ ա յ ի հ ա յ ե ր ը , ո ր ո ն ք կ ա ֊
ո ո ւ ց ի ն ա յ դ ե կ ե ղ ե ց ի ն , ա ն տ ա ր ա կ ո ւ ս ե լ ի ո ր ե ն
կ ա թ ո ւ ի կ է ի ն ։
Ե թ ե ջ ե ն ո վ ա ց ի ն ե ր ո ւ օ ր ո վ Ղ ա լ ա թ ի ո մ ե ջ
ր ն ա կ ո ղ հ ա յ ե ր ը ի ս կ ա պ ե ս կ ա թ ո լ ի կ ե ղ ա ծ
ր ս ա յ ի ն , ի ն չ պ ե ս ն ա և ե թ ե կ ա թ ո լ ի կ ե ղ ա ծ ը լ
լ ա յ ի ն Կ ա ֆ ա յ ե ն 1 4 7 5 - ի ն բ ե ր վ ա ծ հ ա յ ե ր ը ,
ա յ ս վ ե ր ջ ի ն ն ե ր ը պ ի տ ի ե ր թ ա յ ի ն զ ե տ ե ղ վ ի լ
ի ր ե ն ց դ ա վ ա ն ա կ ի ց ն ե ր ո ւ ն մ ո տ ւ Մ ի ն չ դ ե ռ ,
ի ն չ պ ե ս ց ո ւ յ ց կ ո ւ տ ա վ ե ր ջ ե ր ս հ ա յ տ ն վ ա ծ կ ա լ-
վ ա ծ ա հ ա մ ա ր մ ը , Կ ա ֆ ա յ ե ն ե կ ա ծ ո չ մ ե կ
կ ա լ վ ա ծ ա տ ե ր չ ի հ ի շ վ ի ր Ղ ա լ ա թ ի ո մ ե ջ
1 4 7 8 - ի ն , մ ի ն չ Կ ա ֆ ա յ ե ն ե կ ո ղ 2 6 7 կ ա լ վ ա ծ ա
տ ե ր ց ո ւ յ ց կ ո ւ տ ա վ ա վ ե ր ա թ ո ւ ղ թ ը բ ո ւ ն Պ ո լ -
ս ր կ ո ղ մ ը ^ է
Պ ո լ ս ո գ ր ա վ ո ւ մ ե ն հ ե տ ո Ղ ա լ ա թ ի ո Ս . Լ ո ւ
ս ա վ ո ր ի չ ը մ ի ա կ ե կ ե ղ ե ց ի ն Է ր , ղ ո ր հ ա յ ե ր ը
կ ա ո ո լ ց ա ծ Է ի ն ի ր ե ն ք ։ Զ ա յ ն ո ւ ն ե ի ն ն ա խ ա
պ ե ս և տ է ր մ ն ա ց ի ն ա ն ո ր Ֆ ա թ ի հ ի գ ա լ ե ն հ ե
տ ո ։ Ֆ ա թ ի հ թ ո ւ յ լ չ տ վ ա վ , ո ր ք ր ի ս տ ո ն յ ա
ո ր և է ն ո ր ե կ ե ղ ե ց ի կ ա ռ ո ւ ց վ ի ի ր մ ա յ ր ա ք ա
ղ ա ք ի ն մ ե ջ , Մ ե ծ շ ն ո ր հ է ր ի ր կ ո ղ մ ե , ե թ ե
հ ո ւ յ ն ն ր ո ւ ն թ ո ղ ո ւ ց ա ն ո ն ց ն ա խ ա պ ե ս ո ւ ն ե
ց ա ծ ե կ ե ղ ե ց ի ն ե ր ո ւ ն մ ե կ մ ա ս ը ։ Ի ս կ հ ա յ ե ֊
ր ո ւ ն կ ր ո ն ա կ ա ն պ ա հ ա ն ջ ն ե ր ո ւ ն գ ո հ ա ց ո ւ մ
տ ա լ ո ւ ո ւ ր ի շ ե լ ք չ գ տ ա վ , բ ա յ ց ե թ ե ք ա ն ի մ ը
ե կ ե ղ ե ց ի գ ր ա վ ե լ հ ո ւ յ ն ե ր ե ն և զ ա ն ո ն ք տ ր ա
մ ա դ ր ե լ հ ա յ ե ր ո ւ ն ։
Ե ր կ ր ո ր դ ա ղ ո թ ա տ ե ղ ի ն , զ ո ր հ ա յ ե ր ը ո ւ ն ե
ց ա ն Ֆ ա թ ի հ ի օ ր ո վ , Ս ա մ ա թ ի ո Ա . Գ և ո ր գ ե կ ե
ղ ե ց ի ն է ։ Ց ա ր դ մ ե ր ո ւ ն ե ց ա ք տ վ յ ա ^ ե ր ո ւ ն
հ ա մ ա ձ ա յ ն , ա ն հ ո ւ ն ա կ ա ն ե կ ե ղ ե ց ի մ ը ե ղ ա ծ
է ի ս կ ղ բ ա ն , և հ ե տ ո հ ա յ ո ց տ ր վ ա ծ թ ո ւ ր ք
ս ո ւ լթ ա ն ն ե ր ո ւ ն կ ո ղ մ ե ։
Ա ն ո ր ա ռ ա ջ ի ն ա ն գ ա մ կ ա կ ն ա ր կ ե Ե ր ե մ ի ա
9 ե լ ե պ ի Ք յ ո մ յ ո ւ ր ճ յ ա ն ի ր <էՍ տ ա մ պ օ լ ա յ
պ ա տ մ ո ւ թ ի ւ ն » ե ր կ ա ս ի ր ո ւ թ յ ա ն մ ե ջ , զ ո ր հ ո
ր ի ն ա ծ է 1 6 6 1 — 1 6 8 4 տ ա ր ի ն ե ր ո ւ ն ։ Ի ր գ ո ր -
» 5 Օ ս մ ա ն Է ո յ ի ն , > Ռ ե ս ի մ , ի թ ա ր ի հ մ ե է մ ո լ ա ս ը » ,
1 9 5 8 , թ ի վ 4 1 , Է ւ 2 3 5 2 — 1 3 6 4 ,
ծ ի ն ա ո ա ջ ի ն դ լո ւ խ ի ն 5 0 — 6 0 - ր դ տ ո ղ ե ր ը կ ա -
վ ա Ն ղ ե Ն ա ր դ ա ր և .
( ՛Ե ր կ ր ո ր դ ի ս կ է լ է և դ ո ւ ռ ն ' ո ր ի Ս ա մ ա թ ի ա յ
է կ ո չ մ ա ն ,
11ւր շ ա տ մ է յ խ ա ն է ք կ ա յ ի ն ' տ է ր տ է ր ն ե ր ն
ա ս տ մ է ս թ ի մ ի ւ թ ա մ ։
Վ ե ց և ե օ թ ն ա զ գ ի ն յ ո ւ ն ա ց ' փ ի լ ի ս ո վ ւ ա յ ք
ա ս տ ե ն բ ն ա կ ա ն .
Վ ա յ ե լ ո ւ չ վ ա յ ր ք պ ա ր տ ի ղ օ ք ' զ[, ս ա ջ ի լ ք
ք ա ղ ք ի ս դ ի պ մ ա ն :
Հ ա զ ա ր տ ո ւ ն ք յ ա ւ ե լ ա ս տ հ ա յ ք ' ի վ ե ր ա յ
ո ր պ է ս դ ի տ ե ա լ կ ա ն ,
Ս ո ւ լո ւ մ ա ն ա ս տ ը ր կ ո չ ե ա լ ' Ս ո ւ ր բ Գ է ո ր գ ն
փ ա ռ ա ւ ո ր ա կ ա ն ,
Ծ ո վ ա հ ա յ ե ա ց պ ա ր տ ի զ օ ք ' յ ա ռ ա ջ ն է ր մ ե ր
Փ ի ս կ ո բ ա ր ա ն .
Զ ո ր յ ո ւ ն ա ց ա ռ ե ա լ տ ա յ մ ե զ ' հ ի լ ն ք ե ա ր ն
ո ր Ս ո ւ լ թ ա ն Ս ո ւ լ է յ մ ա ն » 206:
Ս ր ե մ ի ա Չ ե լ ե պ ի ի ա վ ա ն դ ա ծ ի ն հ ա մ ա ձ ա յ ն ,
ս ո ւ լ թ ա ն Ս ո ւ լ ե յ մ ա ն ն ( 1 5 2 0 — 1 5 6 6 ) ո ւ ր ե մ ն ,
ո ր հ ո ւ յ ն ե ր ե ն ա ռ ն ե լ ո վ հ ա յ ե ր ո ւ ն տ վ ա ծ է Ս .
Գ և ո ր գ ե կ ե ղ ե ց ի ն .
Հ ե տ ա գ ա յ ի ն հ ա յ տ ն վ ե ց ա ն ն ո ր փ ա ս տ ե ր ,
ո ր ո ն ց հ ա մ ե մ ա տ 1 4 9 0 - ա կ ա ն թ վ ա կ ա ն ն ե ր ո ւ ն
ա ր դ ե ն հ ա յ ո ց կ պ ա տ կ ա ն ե ր Ս . Գ և ո ր գ ը և Ֆ ա
թ ի հ ս ո ւ լ թ ա ն ն է ր , ո ր ը ն ծ ա յ ա ծ է զ ա յ ն հ ա յ ե ֊
ր ո ւ ն Պ ո լ ս ո ա ռ ո ւ մ ե ն հ ե տ ո ։
Ա ր դ ա ր և , Ս ա ր դ ի ս դպ իր Հ ո վ հ ա ն ն ե ս յ ա ն
, « Տ ե ղ ա գ ր ո ւ թ ի ւ ն Կ . Պ օ լ ս ո յ » խ ո ր ա գ ի ր ը կ ր ո ղ
ի ր ձ ե ռ ա գ ի ր ե ր կ ի ն մ ե ջ , խ ո ս ե լ ո վ Ս ո ւ լ ո ւ մ ա -
ն ա ս ւ ո ը ր ի Ս . Գ և ո ր գ ե կ և ղ ե ց վ ո մ ա ս ի ն , կ գ ր ե .
а Ա ռ ո ւ մ ն ե կ ե ղ ե ց ւ ո յ ս ի ձ ե ռ ա ց յ ո ւ ն ա ց ե ղ ե ա լ
է ի ժ ա մ ա ն ա կ ի ս ո ւ լ թ ա ն Մ է հ է մ մ է տ ի ն յ ա ռ -
մ ա ն ք ա ղ ա ք ի ն Կ ■ Պ օ լ ս ո յ , վ ա ս ն զ ի տ ե ս ե ա լ և
ը ն թ ե ր ց ե ա լ է ի մ գ ի ր ք մ ի Ո ղ բ ո ց Ե դ ե ս ի ո յ , բ ո
լ ո ր գ ր ո վ , ո ր ի յ ի շ ա տ ա կ ա ր ա ն ի ն գ ր ի ա յ ս ֊
պ է ս . « Գ ր ե ց ա ւ ե ր գ ա ր ա ն ս Տ ե ա ռ ն ն ե ր ս է ս ի ի
մ ա յ ր ա ք ա ղ ա ք ն Ս տ ը ն պ ո ւ լ , ի Ս ո ւ լ ո ւ մ ա ն ա ս ֊
տ է ր ս ' ը ն դ հ ո վ ա ն ե ա ւ Ս ր բ ո յ Գ է ո ր գ ա յ զ ա ւ ր ա ֊
վ ա ր ի ն , ձ ե ռ ա մ բ ա ն ի մ ա ց և մ ե ղ ս ա մ ա ծ գ ր չ ի
Կ ա ր ա պ ե տ ե ր ի ց ո ւ Հ ա մ շ ի ն ց ո յ ։ Ա ղ ա չ ե մ զ ձ ե զ
ա ն մ ե ղ ա դ ի ր լ ե ր ո ւ ք զ ի կ ա ր մ ե ր ա յ ս չ ա փ է ր :
Բ ՛վ ի ն Ջ Խ Բ յ ո ւ ն ի ս ա մ ս ո յ ի Ի Ե ( 1 4 9 3 ) » 207:
Ե ր կ ր ո ր դ հ ի շ ա տ ա կ ա ր ա ն մ ը ձ ե ռ ա գ ի ր Ա վ ե
տ ա ր ա ն ի մ ը մ ե ջ , ո ր կ պ ա հ վ ե ր Ս ա մ ա թ ի ո
ե կ ե ղ ե ց ի ն և ո ր ը ն դ օ ր ի ն ա կ վ ա ծ 1 2 9 3 թ վ ա կ ա
ն ի ն Լ ա մ բ ր ո ն բ ե ր դ ի մ ո տ Ա ր մ ե ն կ ո չ վ ա ծ լ ե -
ռ ա ն մ ե կ վ ա ն ք ի ն մ ե ջ , Ս ա մ ա թ ի ո Ս . Գ և ո ր գ ի ն
տ ր վ ա ծ է 1 4 9 5 - ի ն , կ ը ս վ ի . « Ն ո ւ ա ս տ ծ ա ռ ա յ ս
ծ ա ռ ա յ ի ց դ Ա ս տ ո ւ ծ ո յ Կ ա ր ա պ ե տ ե պ ի ս կ ո պ ո ս
Դոկա. 4- (հյոյոմյան, ւերեմ իա Տէլէպ իի էէօ մ ի ւո -
ճեան, Ստսւմպօլայ պատմութիւն» , Վիեննա, 1913,
Ա . էէ 19,Я” Հրա տ . դոկա. 4- I . քհււ-գոմյան, 'Օ ա նոթ ա գրու-
թիւնք Ստ ա մպ օլա յ պատմոլթեանտ, Ա , Վիեննա, 1913,
է{ 211,
34է Տ Մ Ո Ա Ծ Ի Ն 1963
Կ ա ֆ ա յ ե ց ի , բ ա զ մ ա մ ե ղ Հ ո ղ ս , ո ր ա ղ ա չ ե մ կ ո
չ ե լ ի բ ա ր ձ ր ա գ ո ւ յ ն ք ա հ ա ն ա յ ա կ ա ն ա ն ո լա մ բ ն
և ի մ ա յ լ ո չ ի ն չ ո ւ ն ե լ ո վ տ ա լ Տ ե ա ռ ն Ա ս տ ո ւ ծ ո յ
ի մ , զ Ս ո լ ր բ Ա ւ ե տ ա ր ա ն ս , ո ր յ ի մ հ ա լ ա լ ա ր -
գ ե ա ն ց գ ն ե ց ի և զ ա լ ե տ ա ր ա ն ի չ ք ն ն կ ա ր ե լ տ վ ի
Ա ն ո ր կ ա պ ե լ տ ո լ ի և գ ր ի յ ի շ ա տ ա կ ի մ հ ո գ ւ ո յ ս
և ի մ ծ ն ո ղ ա ց ն ի Ս . Գ է ո ր գ տ ա ճ ա ր ի ս , ո ր կ ո
չ ի Ս ո ւ լ ո ւ Մ ա ն ա ս տ ի ր ։ Մ ի ' ո ք ի շ խ ե ս ց է գ ր ա -
լ ե լ . թ վ . Զ Խ Դ ( 1 4 9 5 > 2° 8.-Հ . Ղ • Ի ն ճ ի ճ յ ա ն Կ գ ր ե ի ր կ ա ր գ ի ն . (է Ե ր ր ո ր գ
ե կ ե ղ ե ց ի ն Է Ս ո ւ ր բ Գ է ո ր գ ի Ս ա մ ա թ ի ա , ի
բ ա ր ձ ր ա ւ ա ն դ ա կ ի ի ծ ո վ ա հ ա յ ե ա ց վ ա յ ր ի , մ ե ծ
ք ա ն զ ւս յլ ե կ ե ղ ե ց ի ս , ո ւ ր է ր ե ր բ ե մ ն Պ ա տ -
ր ի ա ր գ ա ր ա ն ս Հ ա յ ո ց մ ի ն չ և գ ր ե թ է ի ՌՂ ( 1 6 4 1 ) թ ո ւ ա կ ա ն ն ։ Պ ա տ մ ի թ է Ֆ ա թ ի հ ս ո ւ լ
թ ա ն Մ է հ է մ մ է տ բ ա ց յ ա յ լ ո ց Հ ա յ ո ց ՝ ի Ս ա մ ա
թ ի ա է ա ծ բ ն ա կ ե ց ո յ ց զ ժ ո ղ ո վ ո ւ ր գ Հ ա յ ո ց ի
կ ո ղ մ ա ն ց Գ ա ր ա մ ա ն ո ւ , ո ր ք զ ա ռ ա ջ ի ն ն բ ն ա
կ ե ց ա ն վ ր ա ն օ ք յ ա ն տ ա ռ ի ա ն դ ա ռ ա ջ ի ե կ ե -
ղ ե ց ւ ո յ ն ' ո ր ա յ ժ մ հ ր ա պ ա ր ա կ է ն ո ր ի ն , մ ի ն
չ և ա պ ա յ ա ր կ ս բ ն ա կ ո ւ թ ե ա ն շ ի ն ե ա լ բ ն ա կ ե -
ց ա ն ի շ ր ջ ա կ ա յ ս ե կ ե ղ ե ց ւ ո յ ն , ո ր յ ա ն ո ւ ն ն ո
ց ա մ ի ն չ և ց ա յ ժ մ կ ո չ ի Գա րսւմսւն մ ա հ ա լլէս ի . ո ր ո վ ա յ ժ մ ե ա ն ր ն ա կ ք Հ ա յ ո ց ի Ս ա մ ա թ ի ա
( ո ր ո ց թ ի լ ա ս ի լ ի ն ե լ ա ւ ե լ ի ք ա ն զ հ ա զ ա ր
տ ո ւ ն ) ե ր և ի ն ի ջ ե ա լ գ է թ ը ս տ մ ա ս ի ն ի ն ո յն
Գ ա ր ա մ ա ն ց ո ց . և ա յ ն պ է ս լ ի ն ի ն ս ե ր ո լ ն դ ք
ն ա խ ն ի կ ի լ ի կ ե ց ւ ո ց ։ Ի ս կ ա յ ս ե կ ե ղ ե ց ի ն ո ր է ր
Յ ո ւ ն ա ց ' խ ա փ ա ն ե ա լ կ ա յ ր ի ն ո ց ա ն է ս ա կ ս
ա ր ե ա ն հ ե ղ ո ւ թ ե ա ն ի ն չ դ ի պ ո ւ ա ծ ո ց ' յ ո յ ր ս ա կ ս
ի բ ա ր բ ա ռ տ ա ճ կ ա ց Գ ա նլր քիլիսսւ. խ ն ղ ր ե ա լ
ղ ա յ ս Հ ա յ ո ց ա ռ ն ո ւ ն հ ր ա մ ա ն ա լ ա ո ա ջ ի ն ս ո ւ լ
թ ա ն Ս ի ւ լ է յ մ ա ն ա յ վ ա ս ն ի ւ ր ե ա ն ց , և հ ե տ զ հ ե -
տ է ը ն դ ա ր ձ ա կ ն ն ' մ ի ն չ լ ի ն ե լ ի բ ր ե ր ր ե ա կ
ե կ ե ղ ե ց ի . Ս ո ւ ր բ Գ է ո ր գ , Ա ս տ ո ւ ա ծ ա ծ ի ն և
Ս ո ւ ր բ Ե ր ր ո ր դ ո լթ ի ւ ն
Հ - Ղ . Ի ն ճ ի ճ յ ա ն զ ա ն ա զ ա ն ա ղ բ յ ո ւ ր ն ե ր ն
ք ա ղ ե լ ո վ կ ը ս ե , թ ե Ս ուլումա նա սա ըր ա ն ո ւ
ն ո վ ծ ա ն ո թ ս ո ւ յ ն մ ե ն ա ս տ ա ն ը « կ ա ն գ ն ե ա ց
Ս ր բ ո ւ հ ի ն Հ ե ղ ի ն է . ը ն դ ն մ ի ն կ ա ռ ո յ ց ն ա և
ղ պ ա լ ա տ և ղ ծ ե ր ա ն ո ց յա ն ո ւ ն Ս ա մ ա թ ի ո յ ,
ա յլ մ ե ն ա ս տ ա ն ն կ ո չ ե ց ա լ Я ш о ф ф щ , վ ա ս ն զ ի
Հ ե ղ ի ն է յ ե տ գ տ ա ն ե լ ո յ զ ս ո ւ ր բ խ ա չ ն յ ե ր ո լ ս ա -
ղ է մ , և ո ր չ ա փ ի ն չ ծ ա ղ ի կ ս գ տ ե ա լ է ր ի վ ե
ր ա յ հ ո ղ ո յ ը ն դ ո ր ո վ գ տ ա լ ս ո ւ ր բ խ ա չ ն , տ ը ն -
կ ե ա լ յ ա ն օ թ ս ո ր յ ո ւ ն ա ր է ն կ ո չ ի Ղ ա ս ա ր ի ա , և
ղ ն ո յն ա ն օ թ ս ե դ յ ա յ ս մ մ ե ն ա ս տ ա ն ի , յ ա յ ն -
մ ա ն է և մ ե ն ա ս տ ա ն ն ր ն կ ա ւ ա լ ո ի ւ ր ա -
ն ո ւ ն , ™ ,
Գ . Հ ն ա ս ե ր ս խ ա լ կ դ տ ն ե ա յ ն ե ն թ ա դ ր ո ւ
թ յ ո ւ ն ը , թ ե Ս . Գ և ո ր գ ե կ ե ղ ե ց ի ն հ ի ն Ղ ա ս տ ր ի ա
208 Հրատ . Կ . Հ. Ր ա ս մ ա յյա է , «Ծաղիկ», Կ. Հ ոլի ս ,
1891, թիվ 2 5 , էշ 4 — 5ւ
2011 4 . Ղ . Ին6]ւն յա ն , "ԱշխարՀադրոլթիւն չորից մ ա
ստն ց աշխարհի, Բ մա ս, Եւրոպատ, հատո ՛ր ն , է յ 131,
3,0 8 1 •, է , 132, ■
՛մ ե ն ա ս տ ա ն ի ն հ ո ղ ի ն վ ր ա կ ա ռ ո ւ ց վ ա ծ ը լ լ ա ,
և կ պ ն դ ե , թ ե ա ն հ ո ւ յ ն ե ր ո ւ ն ն ա խ կ ի ն Պ ե ր և -
լ ե պ տ ո ս մ ե ն ա ս տ ա ն ի ն ճ ի շ տ ս ա հ մ ա ն ի ն մ ե ջ
շ ի ն վ ա ծ է ։ (гС аЗ 'Ь п а մ ե ն ա ս տ ա ն ը , — կ ը ս ե , — ո ր Р е г г ^ е р ^ э մ ե ն ա ս տ ա ն ե ն շ ա տ փ ո ք ր է ր ,
ո ւ ր ո ւ յն շ ե ն ք մ ’ է . կ գ տ ն վ ի Ս . Գ և ո ր գ ե կ ե ղ ե -
ց ի ի ն մ ո տ ե ր ը ո ւ Ս ա նՏա է ՚տ սւր մ ե ս Տ ի տ ի ա -
ն ո լն ը կ կ ր ե » , — մ ի ն չ — « Ս . Գ և ո ր գ ե կ ե ղ ե ց ի ն
ը ն դ ա ր ձ ա կ և ա չ ք ա ռ ո ւ շ ե ն ք մ ՚է ր ի ր հ ր կ ի զ ո լ -
մ ե ն ա ռ ա ջ ( 1 6 6 0 ) , ո ր ո վ հ ե տ և ն ա խ կ ի ն հ ո ւ
ն ա կ ա ն մ ե ն ա ս տ ա ն ի ն ա յ լ և ա յ լ մ ա ս ե ր ը դ ե ռ
ա ն ե ղ ծ վ ի ճ ա կ ի մ ե ջ ի ր մ ե ջ ը կ պ ա ր ո ւ ն ա -
կ ե ր » ^ ^ ։
Պ ա տ ա ս խ ա ն ե լ ո վ ա յն ե ն թ ա դ ր ո ւ թ յ ա ն ց , թ ե
Ս ա մ ա թ ի ո ս ո ւ յ ն Ս . Գ և ո ր գ ե կ ե ղ ե ց ի ն Ֆ ա թ ի ֊
հ ը տ վ ա ծ է հ ա յ ո ց և ժ ա մ ա ն ա կ ա ն ց ն ե լ ո վ
զ ա յն խ լ ա ծ ե ն հ ո ւ յ ն ե ր ը 212, հ ե տ ո Ս ո լ լ ե յ մ ա ն
Ա զ ա յն ե տ ա ռ ն ե լ ո վ դ ա ր ձ յ ա լ հ ա յ ո ց տ վ ա ծ
է Ժ Զ գ ա ր ո ւ կ ե ս ե ր ո ւ ն , Գ . Հ ն ա ս ե ր կ գ ր ե .
Տ Ս տ ո ւ յ գ ի ր ո ղ ո ւ թ յ ո ւ ն ը ս ա է , ո ր հ ո ւ յ ն ե ր ը ,
ո ր ո ն ց ս ե փ ա կ ա ն ո ւ թ յ ո ւ ն ն է ր ի ր ա պ ե ս ա յս
ե կ ե ղ ե ց ի ն — ա վ ե լ ի ճ ի շ տ ը ' մ ե ն ա ս տ ա ն ը ա յս
ե կ ե ղ ե ց ի ո վ — ա ն դ ա դ ա ր և ա ռ ա ն ց ե ր բ ե ք հ ո գ
ն ե լո ւ ձ ե ռ ն ա ր կ ն ե ր կ ա տ ա ր ա ծ ե ն տ ա ր ի ն ե ր ո վ
կ ա ռ ա վ ա ր ո ւ թ յ ա ն մ ո տ , վ ե ր ս տ ի ն գ ր ա վ ե լ ո ւ
հ ա մ ա ր զ ա յ ն և հ ա ջ ո ղ ա ծ ա լ ե ն մ ե կ - ե ր կ ո լ
ա ն գ ա մ : Ա յ ն ժ ա մ ա ն ա կ ն ե ր ը ո վ ո ր շ ա տ կ ա
շ ա ռ ք կ վ ճ ա ր ե ր ' վ ճ ի ռ ը (ի լա մ ) ի ր ե ն ի ն պ ա ս տ
կ ս տ ա ն ա ր ա ն պ ա յ մ ա ն ։ 9 ա յ ց հ ա յ ե ր ն ա լ
ձ ե ռ ք ե ր ն ի ն ծ ա լ լ ա ծ չ ե ն ն ս տ ա ծ ։ Ի ր ե ն ք ա լ
չ ո ւ զ ե լ ո վ ձ ե ռ ք ե հ ա ն ե լ ա յ ս ե կ ե ղ ե ց ի ն , ա մ ե ն
զ ո հ ո ղ ո ւ թ յ ո ւ ն հ ա ն ձ ն ա ռ ի ն , ա մ ե ն ճ ի գ թ ա -
վ ւ ե ց ի ն կ ր կ ի ն տ ի ր ա ն ա լ ո ւ հ ա մ ա ր ա ն ո ր ։
. . . Ա յ ս կ ե ր պ ո վ վ ա խ ն ի վ ա խ հ ա յ ե ր ը և հ ո ւ յ
ն ե ր ը ս ե փ ա կ ա ն ո ւ թ յ ա ն ի ր ա վ ո ւ ն ք ը ի ր ա ր մ ե
Հ ա փ շ տ ա կ ե ց ի ն , մ ի ն չ և ո ր ա ռ ա ջ ի ն ն ե ր ը տ ե ր
ե ղ ա ն ն ո ր ե ն ա յ ս ե կ ե ղ ե ց ի ի ն , ի ն չ պ ե ս ո ր
կ պ ա տ մ վ ի , ս ո ւ լ թ ա ն Ի բ ր ա հ ի մ ի գ ա հ ա կ ա լ ո ւ
թ յ ա ն շ ր ջ ա ն ի ն ( 1 6 4 0 — 1 6 4 8 ) 213։ ( Հ ո դ վ ա ծ ա
գ ի ր ը ա յ ս տ ե ղ կ հ ի շ ե ա վ ա ն դ ո ւ թ յ ո ւ ն մ ը , ո ր ո ւ ն
հ ա մ ե մ ա տ ս ո ւ լ թ ա ն Ի բ ր ա հ ի մ ի կ ի ն ե ր ե ն մ ե -
կ ը , հ ա յ ա զ գ ի Շ ի վ ե ք յ ա ր ս ո ւ լ թ ա ն ո լ հ ի ն , ս ո ւ լ
թ ա ն ի ն մ ե կ զ վ ա ր թ պ ա հ ո ւ ն , ի բ ր շ ն ո ր հ
ս տ ա ց ա ծ է վ ե ր ջ ն ա կ ա ն ա պ ե ս Ս . Գ և ո ր գ ե կ ե
ղ ե ց ի ն և հ ա յ ե ր ո ւ ն հ ա ն ձ ն ե լ տ վ ա ծ ) ։
Ը ս տ Ա լ պ ո յ ա ճ յ ա ն ի , տ 1 4 7 9 - ի ն Ս ա մ ա թ ի ո
մ ե ջ կ հ ա ս տ ա տ վ ե ր հ ա յ բ ն ա կ չ ո ւ թ յ ո ւ ն մ ը ,
ա յ ս ա ն գ ա մ Ա ն ա դ ո լ ո ւ ե ն , մ ա ս ն ա վ ո ր ա պ ե ս
Գ ա ր ա մ ա ն ե ն տ ե ղ ա փ ո խ վ ա ծ Ֆ ա թ ի հ ս ո ւ լթ ա ն
Մ ե \ մ ե դ Р - ի ձ ե ռ ա մ բ ։ Ա լ ս գ ա ղ թ ա կ ա ն ն ե ր ը
Ս ա մ ա թ ի ո ա ր դ ի Ս . Գ և ո ր գ ե կ ե ղ ե ց վ ո ւ յ ն տ ե -
ղ ը գ ո յ ո ւ թ յ ո ւ ն ո ւ ն ե ց ո ղ հ ո ւ ն ա կ ա ն մ ե ն ա ս -
* ո Գ . Հ ն ա ս ե ր , « Կ ո չ ն ա կ » , 1 0 3 2 , է / 5 4 4 , -
1 .3 Դ ո կ ա . 4 . ( * ս ո յ ո ւ ք յ ա ն , а Հ ա ն գ ե ս ա մ ս օ ր յա » , 1 9 1 0 ,
էշ 3 4 0 ,
5 .3 Գ. Հ ն ա ս ե ր , « Կ ո չ ն ա կ » , 1 9 3 2 , է շ 5 4 4 — 5 4 5 ։
տ ա ն ի մ ը ա ռ ջ և գ տ ն վ ա ծ ա ն տ ա ռ ի ն մ ե շ , ն ա խ
վ ր ա ն ի տ ա կ կ բ ն ա կ ե ի ն և ք ի չ - ք ի չ ե կ ե ղ ե ց -
վ ո ւ յն շ ո ւ ր ջ ը տ ո ւ ն ե ր կ շ ի ն ե ի ն ։ 1 4 8 6 և 1 4 8 ՜
թ վ ա կ ա ն ն ե ր ո վ ա ր և ե լ յ ա ն գ ա վ ա ռ ն ե ր ե ն խ ե ղ
ճ ո ւ կ ր ա կ հ ա յ գ ա ղ թ ա կ ա ն ն ե ր ո ւ ք ա ր ա վ ա ն ն ե ր
Կ . Պ ո լ ի ս հ ա ս ն ե լ ո վ կ ս տ վ ա ր ա ց ն ե ն հ ա յ ո ց
թ ի վ ը Կ . Պ ո լ ս ո մ ե շ ։ Հ ա վ ա ն ա կ ա ն է ե ն թ ա
դ ր ե լ , թ ե ք ի լ հ ե տ ո ա ղ ո թ ա տ ո ւ ն մ ը ո ւ ն ե ն ա լո ւ
հ ա մ ա ր ի ր ե ն ց շ ն ո ր հ վ ա ծ ը Ա ա հ ո ւ ն ա կ ա ն մ ե
ն ա ս տ ա ն ը , ո ր ո ւ ն հ ա յ ո ց ս ե վ ւ ա կ ա ն ո ւ թ յո ւ ն
դ ա ռ ն ա լ ո ւ թ վ ա կ ա ն ը թ ե և ո ր ո շ չ է , ս ա կ ա յ ն
ր ա ց ո ր ո շ է , ո ր ա ն ա ր դ ե ն 1 4 9 3 — 1 4 9 5 - ի ն
ա տ ե ն ն ե ր ը հ ա յ ո ց կ պ ա տ կ ա ն ե ր , — ի ն չ պ ե ս
կ հ ե տ և ի ն ո ւ յն թ վ ա կ ա ն ն ե ր ո վ « ի Ս ո ւ լ ո ւ մ ա -
ն ա ս տ ի ր յ ) , (Гը ն դ հ ո վ ա ն ե ա ւ Ս ր բ ո յ ն Գ է ո ր գ ա յ
ղ օ ր ա վ ա ր ի ն » կ ա մ <։ի Ս . Գ է ո ր գ Տ ա ճ ա ր ի ն »
գ ր վ ա ծ ձ ե ռ ա գ ի ր ն ե ր ո ւ հ ի շ ա տ ա կ ա ր ա ն ն ե ր
Ր ե ն * Ա ,
Ա վ ե լ ց ն ե ն ք , ո ր Ս ա մ ա թ ի ո ս ո ւ յ ն Ս . Գ և ո ր գ
ե կ ե ղ ե ց ի ն է , ո ր հ ա յ ո ց ա ռ ա ջ ի ն Պ ա տ ր ի ա բ ֊
թ ա ր ա ն ը պ ի տ ի Ը Ա ա ր և ա յ դ պ ե ս պ ի տ ի մ ն ա ր
մ ո տ ե ր կ ո ւ դ ա ր ։
Ս . Ն ի կ ո ղ ա յ ո ս ը ե ր ր ո ր դ ն է հ ա յ ե կ ե ղ ե ց ի -
ն ե ր ե ն , զ ո ր ս ո ւ ն ե ց ա ն հ ա յ ե ր ը Պ ո լ ս ո գ ր ա -
վ ո ւ մ ե ն ե տ ք ։
Շ վ ւ ո թ ո ւ թ յ ա ն ց ա ռ ի թ տ վ ա ծ է հ ա ճ ա խ Ս .
Ն ի կ ո ղ ա յ ո ս ա ն ո ւ ն ո վ զ ա ն ա զ ա ն ե կ ե ղ ե ց ի ն ե ֊
ր ո ւ գ ո յ ո ւ թ յ ո ւ ն ը Պ ո լ ս ո մ ե ջ ։
Ա յ ն Ս . Ն ի կ ո ղ ա յ ո ս ը , ո ւ ր պ ա շ տ ա մ ո ւ ն ք կ ը
ն ե ի ն հ ա յ ե ր ը Ֆ ա թ ի հ ի օ ր ո վ և ո ր մ զ կ ի թ ի պ ի
տ ի վ ե ր ա ծ վ ե ր 1 6 2 9 - ի ն ս տ ա ն ա լ ո վ Ք ե ֆ ե լ ի
ջ ա մ ի ա ն ո վ ը , կ գ տ ն վ ե ր է գ ի ր ն ե ք ա ւ ի ո լ ի
կ ո ղ մ ը ո ւ կ պ ա տ կ ա ն ե ր հ ա յ ե ր ո վ և լ ա տ ի ն ն ե
ր ո վ հ ա վ ա ս ա ր ա պ ե ս ։ Ա ն փ ո ք ր ե կ ե ղ ե ց ի մ ը ն
է ր և կ գ տ ն վ ե ր լ ա տ ի ն ն ե ր ո ւ Ս . Ա ս տ վ ա ծ ա ծ ի ն
ե կ ե ղ ե ց վ ո ւ յ ն խ ի ս տ մ ո տ ը , ի ն չ պ ե ս կ վ կ ա յ ե
Պ ի ե տ ր ո դ ե Ա ա Վ ա լ լ ե ո ր Պ ո լ ս ե ն ա ն ց ա ծ է
1 6 1 4 - ի ն 215։ Լ ա տ ի ն ն ե ր ո ւ մ ա ս ի ն մ ե ջ դ ո մ ի -
ն ի կ յ ա ն հ ա յ ե ր ն է , ո ր պ ա շ տ ա մ ո ւ ն ք կ կ ա տ ա ֊
ր ե ի ն 216։
Ա ն կ հ ի շ վ ի ՛նա և Պ ա լ ա թ ի և Գ ա ր ա կ յ ո մ բ յ ո ւ -
կ ի կ ա մ Կ յ ո մ ր յ ո ւ կ ի թ ա ղ ե ր ո ւ ն ա ն ո վ ն ե ր ո վ ,
ո ր ո վ հ ե տ և ա յ դ թ ա ղ ե ր ը կ ի ց է ի ն է դ ի ր ն ե ք ա -
փ ո ւ ի ն և կ շ փ ո թ վ ե ի ն հ ա ճ ա խ ։
Հ ա զ վ ա դ ե պ ե ր և ո ւ յ թ չ է ր ։ " Ր մ ի և ն ո ւ յ ն ե կ ե -
ղ ե ց ի ե ն օ գ տ վ ե ի ն տ ա ր բ ե ր դ ա վ ա ն ա ն ք ն ե ր ։
Ծ ա ն ո թ է , ո ր Ժ Զ — Ժ Է դ ա ր ե ր ո վ Հ ա լ ե պ ի հ ա
յ ո ց ե կ ե ղ ե ց ի ն ե ր ե ն կ օ գ տ վ ե ի ն ն ա և « ֆ ռ ա ն կ ք » ,
ի ն չ պ ե ս կ հ ի շ ա տ ա կ ե Ս ի մ ե ո ն Լ ե հ ա ց ի 217, ա յ -
Տ1« Ա . Ա |Ա |ո յա ն յա Տ , * ե ր ե ք դ ա ր յա ն պ ա տ մ ո ւ թ յ ա ն Պ ա -
լա թ ո ւ Ս . Հ ր ե շ ւ ո ա կ ա պ ե տ ե կ ե ղ ե ց վ ո » , է շ 1 6 9 — 1 7 0 1
ив У 1а§;81 сЗ 1 Р 1е1го йе11а уа11е, ТигШ , 1843, I,
26.*'• СагЬоепапц, .О й с гй Ю п е Ю роггарП са Ճ1
СогЫ апИ пороП , 1794.117 Ա ի մ Է ո ն Լ ե Տ ա ց ա յ է Ո ւ ղ ե ղ ր ո ւ թ ի ձ » , հ ր ա տ . Հ . ն .
Ա կ ի ն յ ա ն , Վ ի ե ն ն ա , 1 9 3 6 , « 8 1 9 .
ս ի ն ք ն լ ա տ ի ն ա ծ ե ս կ ա թ ո ղ ի կ յ ա յ ք ' ի տ ա լ ա -
ց ի ք , գ ա ղ ղ ի ա ց ի ք և ա յ լ ն 2|8, ո ր ո ն ք վ ա ճ ա ռ ա
կ ա ն ո ւ թ յ ա մ բ կ գ տ ն վ ե ի ն Հ ա լ ե պ և չ ռ վ ե ի ն
տ ա կ ա վ ի ն ի ր ե ն ց ս ե փ ա կ ա ն ե կ ե ղ ե ց ի ն 21®ւ
Բ ո ւ ք ր ե շ ի հ ի ն հ ա յ ե կ ե ղ ե ց վ ո պ ա ր ա գ ա ն և ս
ո ւ ն ի ն ք ։ Ն ա խ ք ա ն Ս . Հ ր ե շ տ ա կ ա պ ե տ ե կ ե ղ ե ց
վ ո կ ա ռ ո ւ ց ւ է ի լ ը , հ ա յ ե ր ն ո ւ կ ա թ ո լ ի կ ն ե ր ը
մ ի և ն ո ւ յ ն ե կ ե ղ ե ց վ ո մ ե ջ է ր , ո ր պ ա շ տ ա
մ ո ւ ն ք կ կ ա տ ա ր ե ի ն ։ Ա յ դ ե կ ե ղ ե ց ի ն , ո ր Բ ը ր ը -
ց ի ս ւ ( Ե ղ բ ա յ ր ո ւ թ յ ո ւ ն ) կ կ ո չ վ ե ր , մ ի ն չ և ա յ ս օ ր
ա լ կ ա ։ Ե ր ր ա ռ ա ն ձ ի ն ե կ ե ղ ե ց ի ո վ ե ց ա ն հ ա ֊
յ ե ր ը , Բ ը ր ը ց ի ա ն մ ն ա ց լ ա տ ի ն ն ե ր ո վ ։
Ա մ ե ն ա հ ի ն վ ա վ ե ր ա թ ո ւ ղ թ ը , զ ո ր լ ա տ ի ն
ն ե ր ն ո վ ի ն , Բ ե ր ա յ ի ի ր ե ն ց հ ա մ ա յ ն ա կ ա ն
վ ա ր չ ո ւ թ յ ա ն 1 5 8 3 ն ո յ ե մ բ ե ր 1 8 թ վ ա կ ա ն ո վ
Պ ո լ ս ո լ ա տ ի ն ն ե ր կ ա յ ա ց ո ւ ց չ ի ն ո ւ ղ ղ ա ծ մ ե կ
գ ի ր ն է , ո ր ո վ կ խ ն դ ր վ ի ա պ ա հ ո վ ե լ ա յ ն ի ր ա
վ ո ւ ն ք ն ե ր ը , զ ո ր ս լ ա տ ի ն հ ո գ և ո ր ա կ ա ն ն ե ր ը
ո ւ ն ե ի ն , Մ ե հ մ ե դ Բ - ի կ ո ղ մ ե ի ս կ 1 4 5 3 - ի ն
տ ր վ ա ծ Հ ր ո վ ա ր տ ա կ ի մ ը հ ա մ ա ձ ա յ ն Պ ո լ ս ո Ս .
Ն ի կ ո ղ ո ս և Ս . Ա ս տ վ ա ծ ա ծ ի ն , և Բ ե ր ա յ ի Ս .
Ա ն ն ա , Ս ■ Բ ե ն ո ւ ա , Ս . Հ ո վ հ ա ն ն ե ս , Ս . Ս ե ֊
բ ա ս տ ի ա ն , Ս . Ա ն տ ո ն և Ս . Գ և ո ր գ ե կ ե ղ ե ց ի
ն ե ր ո վ վ ր ա 220։
Հ ա յ տ ն ի բ յ ո ւ զ ա ն դ ա գ ե տ գ ո կ տ . Պ ա ս պ ա տ ի ,
խ ո ս ե լ ո վ Ս . Ն ի կ ո ղ ա յ ո ս ի մ ա ս ի ն , կ ը ս ե , թ ե
հ ա վ ա ն ա բ ա ր ա ն հ ա յ կ ա կ ա ն ե կ ե ղ ե ց ի ե ղ ա վ
1 4 7 5 - ի վ ե ր ջ ե ր ը , ե ր բ օ ս մ ա ն ց ի ք վ ե ր ա դ ա ր
ձ ա ն Կ ա ֆ ա յ ի ա ր շ ա վ ա ն ք ե ն Յ ) 221։
Հ ա յ կ ա թ ո լ ի կ բ ա ն ա ս ե ր ն ե ր ը ա յ ն կ ա ր ծ ի ք ի ն
ե ն , ո ր Ս . Ն ի կ ո ղ ա յ ո ս ե կ ե ղ ե ց ի ն կ ա պ չ ո ւ ն ի
բ ն ա վ հ ա յ ո ց հ ե տ . ա ն , ը ս տ ի ր ե ն ց , լ ա տ ի ն ա
կ ա ն ե կ ե ղ ե ց ի մ ը ե ղ ա ծ է պ ա ր զ ա պ ե ս , ո ւ ր
հ ա ճ ա խ ե լ ո ւ և պ ա շ տ ա մ ո ւ ն ք ը ն ե լ ո ւ ա ր տ ո ն
վ ե ց ա ն Կ ա ֆ ա յ ե ն ե կ ո ղ հ ա յ ե ր ը , ո ր ո վ հ ե տ և
ա ն ո ն ք և ս կ ա թ ո լ ի կ է ի ն 222։
Հ . Գ ր ի գ ո ր ի ս Գ ա լ ե մ ք յ ա ր յ ա ն ծ ա յ ր ա հ ե ղ ո ւ
թ յ ա ն կ տ ա ն ի դ ա վ ա ն ա կ ա ն ի ր ն ա խ ա ն ձ ա -
խ ն դ ր ո ւ թ յ ո ւ ն ը ։ Ս . Ն ի կ ո ղ ա յ ո ս ը ե ր կ ո ւ դ ա վ ա
ն ա ն ք ն ե ր ո վ պ ա տ կ ա ն ա ծ է հ ա վ ա ս ա ր ա պ ե ս ։
Ս ի մ ե ո ն Լ ե հ ա ց ի , ո ր Պ ո լ ս ե ն ա ն ց ա ծ է
1 6 0 8 - ի ն , կ գ ր ե ի ր ո ւ ղ ե գ ր ա կ ա ն ն ո թ ե ր ո վ
մ ե ջ . « Ե ւ կ ա յ ի Պ ա լ ա տ ե կ ե ղ ե ց ի մ ի , կ է ս ն
ֆ ռ ա ն կ ի , կ է ս ն հ ա յ ի , ն ո ք ա ժ ա մ ո ւ պ ա տ ա ֊
811 Լ . Ն հ ր ս հ ս Ա կ ի ն յա ն , г Հ ա ն դ ե ս ա մ ս օ ր յ ա » , 1 9 3 6 ,
է է 3 1 0 .
«10 р . Т ои гпеЫ ге . Л е са1Ьо11сЫпе а А1ер аи
Х Н -е 81бс1е", „ Е т й е в " , է. 134, (1913), р. 351— 370.*» Ве11п,„НЫо1ге ёе 1аипИ6 а С о г^ а п Н п о р к .,
1894, р. 110.221 Т Բ ա ն ա ս ե ր », Փ ա ր ի զ , 1 8 9 9 , է յ 4 9 ։
222 Հ . Գ . Գ ա լ ե մ ք յ ա ր յ ա ն , г Հ ա ն գ ե ս ա մ ս օ ր յ ա », 1 9 1 1 ,
է * 4 7 8 .
է Տ Մ Ի Ա Ծ Ի Ն
ր ա գ կ ՚- ս ռ ն ե ն . և Հ ա յ ք կ ա ռ ն ե ն ի մ ի ա ս ի ն ս ի
ր ո վ և խ ա ղ ա ղ ո լ թ ե ա մ բ 283гՈ ւ ր ի շ ա ղ բ յ ո ւ ր ի մ ը հ ա մ ա ձ ա յ ն , զ ո ր Հ . Գ .
Գ ա լ ե մ ք յ ա ր յ ա ն ի ն ք ն ի ս կ մ ե շ կ բ ե ր ե , « Ք ե ֆ ե -
լ ի ճ ա մ ի ս ի ն ե կ ե ղ ե ց ի է ր Ս ր բ ո ւ յ ն Ն ի կ ո զ ա յ ո -
ս ի , կ ե ս ը հ ա յ ո ց ' կ ե ս ը լ ա տ ի ն ա ց ■ Ք ե ֆ ե յ ի հ ե մ
Ղ ը ր ը մ ե ն ե կ ո ղ Տ ո մ ի ն ի կ յ ա ն կ ր ո ն ա լ ո ր ն ե ր ո ւ ն
ձ ե ռ ք ն է ր ա յ ս ե կ ե ղ ե ց ի ն . Ք ե ֆ ե յ ե ն կ ո լ գ ա յ ի ն
կ ե ր թ ա յ ի ն , ա ն ո ր հ ա մ ա ր Ք ե ֆ ե լ ի մ ա հ ա լ լ ե ս ի ,
կ ա մ հ ա յ ե ր ե ն Ք ա ղ ք ը ց ո ց մ ա հ ա լ լ ե ս ի կ ը ս ե ն
մ ի ն չ և հ ի մ ա , Ս ա ր մ ա թ օ մ ր ո ւ խ ի ն ս ե մ թ ն է ր
ն ե . կ ա մ թ ե ա ս ե կ ե ղ ե ց ի ի ն կ ե ս ը մ ե ր չ ե ղ ա ծ
Ֆ ր ե ն կ ի մ ա հ ա լ լ ե է ր , ե տ ք ը Գ ր ի գ ո ր Պ ա ր ո ն
տ ե ր ը , ո ր Ե ր ո ւ ս ա ղ ե մ ա պ ա տ ր ի ա ր ք է ր ,
Ֆ ր ե ն կ ի ն մ ո հ ա պ ե թ տ ա լո վ ս ժ ա մ ո ւ ն կ ե ս ը
վ ա ր ձ ք ո վ կ բ ն ա կ ե ի ն ք , ե տ ք ը 1 6 0 0 - ի ն տ ա ճ ի
կ ը ո ւ զ ե ց ճ ա մ ի ը ն ե լ , ե տ ք ը ֆ ր ա ն ք ս ը զ ի ն է լ ֊
չ ի ն թ ո ղ չ տ վ ա վ . ք ի չ մ ը ա տ ե ն ա ն ց ա վ Մ յ ո ւ ֆ -
դ յո ւ ն դ ո ւ ռ ը մ յ ո հ ր ե ց . 4 ա մ ի ս ե տ ք ը փ ա ր ա
յ ո վ ի զ ի ն ա ռ ի ն , կ ե ն ե ե տ ք ե ն տ յ ո ր տ յ ո ւ ն ճ յ ո ւ
ս ո ւ լթ ա ն Մ ո ւ ր ա տ ի ն ա տ ե ն ը ճ ա մ ի շ ի ն ե
ցիէն»22*։
Ե թ ե Ս . Ն ի կ ո ղ ա յ ո ս ը կ ա թ ո լ ի կ ն ե ր ո ւ ն ն ը լ
լ ա ր , Դ ա ր ա ն ա ղ ց ի ն ի ՛ ն չ գ ո ր ծ ո ւ ն ե ր հ ո ն ։ Դ ա ֊
ր ա ն ա ղ ց ի ն , պ ա տ մ ե լ ո վ Ե ր ո ւ ս ա ղ ե մ ե ն ի ր Պ ո
լ ի ս դ ա ր ձ ը , 1 6 2 7 - ի ն , կ ը ս ե ա ր դ ա ր և , թ ե ի չ ե -
վ ա ն ե ց ա վ Ս . Ն ի կ ո ղ ա յ ո ս ե կ ե ղ ե ց ի ն , ա յ ն պ ի
ս ի պ ա հ ո ւ մ ը , ե ր բ « մ ա Հ ա լ լ Է ի տ ա ճ ի կ ք ն չ ա
ր ա ց ե ա լ ք վ ա ղ ո ւ ց հ ե տ է , կ ո ւ մ ն ա յ ի ն վ ա ս ն ի
կ ո ղ մ ն Կ է օ մ ր ի ւ կ ի ե ղ ե ա լ Ս . Ն ի կ ո ղ ա յ ո ս ե կ ե ֊
ղ ե ց ւ ո յ ն » , ո ր ո ւ ն կ ե ս ը ֆ ռ ա ն կ ա ց , և մ յ ո ւ ս կ ե
ս ը ի հնուց մ ե ր հ ա յ ե ր ո ւ ս կ պ ա տ կ ա ն ե ր ։ Դ ա ֊
ր ա ն ա ղ ց ի կ ը ս ե , թ ե հ ա շ ո ղ ե ց ա վ ը ն դ ա ր ձ ա կ ե լ
հ ա յ ո ց մ ա ս ը , « շ ա տ ը ն դ ա ր ձ ա կ ե ց ա ք և մ ե ֊
ծ ո ւ ց ա ք , ո ր յ ա ռ ա շ մ է կ մ ա ր գ ո յ ն ս տ ե լ ո յ տ ե ղ
ո չ կ ա յ ր մ ե ր հ ա յ ո ց ս , բ ա յ ց ս ա կ ա լ ծ ա ռ ա
տ ո ւ ն կ , և գ ե ր ե զ մ ա ն ա տ ո ւ ն , և բ ո ւ ր ա ս տ ա ն ,
ի ս կ ֆ ռ ա ն կ ա ց տ ո ւ ն ք և տ ե ղ ի ք և բ ո ւ ր ա ս
տ ա ն ք շ ա տ կ ա յ ի ն , ո ր մ ե ր ա զ գ ն վ ա ր ձ ո ւ ո ր ք
է ի ն ։ Ն ա հ ա ն ց յ ա շ ո ղ ո ւ թ ի ւ ն ե ղ և յ Ա ս տ ո ւ ծ ո յ ,
ո ր մ ե ր ն ' ք ա ն զ ն ո ց ա յ ն շ ա տ ե ղ և ։ Ք ա ն զ ի չ ո ր ֊
պ ա ճ ի մ ի կ ա յ ր ա ն դ , ո ր ո յ տ ն ե ր ն հ ո ւ պ է ր
ե կ ե ղ ե ց ւ ո յ ն ւ Ս ա բ ն ա շ ի ն շ ե ղ և ա մ ե ն ա յ ն
տ ա մ բ ն , ո ր ո յ տ ն ե ր ն մ ե ք գ ն ե ց ա ք ՛և ա յ լ շ ա տ
գ ե ղ ե ց ի կ շ է ն ք շ ի ն ե ց ա ք , և ա ն ո ւ շ ա հ ա մ ջ ո ւ ր
մ ի հ ա ն ե ց մ ե ր ա շ ա կ ե ր տ Յ ա կ ո բ ա բ ե ղ ա ն , և
ա յ լ բ ա զ ո ւ մ ս պ ա ս ի լ ք զ ե կ ե ղ ե ց ի ն զ ա ր դ ա ր ե -
ց ա ք » ։
Դ ա ր ա ն ա ղ ե ց ի ն հ ե տ ո կ մ ե կ ն ի Ե ր ո ւ ս ա ղ ե մ ,
և ի ր բ ա ց ա կ ա յ ո ւ թ յ ա ն է , ո ր տ ե գ ի կ ո ւ ն ե ն ա
Ս . Ն ի կ ո ղ ա յ ո ս ի գ ր ա վ ո ւ մ ը թ ո ւ ր ք ե ր ո ւ ն կ ո ղ ֊
մ ե , վ ե ր ա ծ վ ե լ ո ւ հ ա մ ա ր մ զ կ ի թ ի , դ ե պ ք , զ ո ր
ի լ ր ո է ո ր կ ա ր ձ ա ն ա գ ր ե Դ ա ր ա ն ա ղ ե ց ի ն ։ Ա ն
կ պ ա տ մ ե , թ ե ի ր մ ե կ ն ե լ ե ն հ ե տ ո թ ո ւ ր ք ե ր ը
223 Ս ի մ է ո է Ա յ Տ ա ց ա յ * Ո լ զ ե դ ր ո լ թ ի մ ,3 , է շ 2 5 ։
224 « Հ ա 1 դ ե ս ա մ ս օ ր յ ա ! , 1 9 1 1 , է յ 4 8 0 — 4 8 1 ։
՛ե կ ա ծ ո ւ կ ն ք ա ծ ե ն ե կ ե ղ ե ց ի ն , դ ր ա մ պ ա հ ա ն
ջ ե լ ո վ : Հ ա յ ե ր ը տ վ ա ծ ե ն մ ա ս մ ը դ ր ա մ ո ւ
գ ա ց ա ծ դ ի մ ա ծ ե ն պ ա տ ր ի ա ր ք ի ն , ո ր Գ ր ի գ ո ր
Կ ե ս ա ր ա ց ի ն է ր , Դ ա ր ա ն ա ղ ե ց ի ի հ ա կ ա ռ ա
կ ո ր դ ը , և ո ր ի բ ր և թ ե վ ռ ն տ ա ծ ը Ա ա դ ի մ ո ղ
հ ա յ ե ր ը , ը ս ե լ ո վ ա ն ո ն ց , թ ե « ֆ ռ ա ն կ ն ե ր ն և
ս ե փ ա կ ա ն տ ե ղ ա ց ի ք ն կ ո ւ հ ո գ ա ն » ։ Հ ա յ ե ր ը ,
ճ ա ր ա հ ա տ , կ ե ր թ ա ն մ յ ո ւ ֆ թ ի ե ն ե տ կ պ ա հ ա ն
ջ ե ն ի ր ե ն ց տ վ ա ծ դ ր ա մ ը , ի ն չ ո ր ճ ա կ ա տ ա
գ ր ա կ ա ն կ ը լ լ ա ե կ ե ղ ե ց վ ո հ ա մ ա ր , ո ր ո վ հ ե տ և
« ո ն ց կ ո ւ տ ե ս ա ն է մ ի լ ֆ դ ի ն ո ր յ ե տ կ ՚ա ռ ն ո ւ ն
ղ գ ր ա մ ն , յ ա յ ն ժ ա մ կ ո ւ հ ա ւ ա ք է զ ա մ ե ն ա յ ն ո լ -
լ ա մ ա յ ս ն ի ւ ր , և շ ա տ ա մ բ ո խ ք կ ո ւ գ ն ա ն յ ե կ ե -
ղ ե ց ի ն , և մ ո լ ղ ր ի կ ք ն կ ո ւ ձ ա յ ն ե ն և ն ա մ ա զ
կ ո ւ կ ա ր դ ա ն , և յ ե տ ա յ ն ո ր ի կ մ ե չ ի տ կ ՛ ա ռ
ն ե ն » ։
Ս . Ն ի կ ո ղ ա յ ո ս ի գ ր ա վ մ ա ն շ ա ր ժ ա ռ ի թ ը ա -
վ ե լ ի մ ա ն ր ա մ ա ս ն պ ա տ մ վ ա ծ է ժ ա մ ա ն ա կ ա
կ ի ց ո ւ ր ի շ ա ղ բ յ ո ւ ր ի մ ը մ ե շ ։ Ա ր դ ա ր և , Պ ա լ ա -
թ ո ւ Ս . Հ ր ե շ տ ա կ ա պ ե տ ե կ ե ղ ե ց ի ն պ ա հ վ ա ծ
ձ ե ռ ա գ ր ե ր ո ւ ն մ ե շ ( թ ի վ 6 9 ) գ ր չ ա գ ի ր տ ե տ ր
մ ը կ ա , զ ո ր 1 8 1 1 - ի ն Մ ե լ ք ո ն ք ա հ ա ն ա ն ը ն դ
օ ր ի ն ա կ ա ծ է է շ մ ի ա ծ ն ա գ ր ա դ ա ր ա ն ի « Լ ո ւ ծ
մ ո ւ ն ք Յ ո բ ա յ և Մ ե կ ն ո ւ թ ի ւ ն Յ ա յ տ ն ո ւ թ ե ա ն »
խ ո ր ա գ ր ո վ ձ ե ռ ա գ ր ե մ ը , և ո ր « Պ ա տ մ ո ւ թ ի ւ ն
յ ա ղ ա գ ս ա ռ ն լո յ ն տ ա ճ կ ա ց զ Ս ո ւ ր բ Ն ի կ ո ղ ա
յ ո ս ե կ ե ղ ե ց ի ն ի ձ ե ռ ա ց ս հ ա յ ո ց , և տ ա լ ո յ ն
զ կ ն ի մ ի ո յ տ ա ր ւ ո յ զ Ս ո ւ ր բ Հ ր ե շ տ ա կ ա պ ե տ
ե կ ե ղ ե ց ի ն փ ո խ ա ն ա կ ն ո ր ի ն » վ ե ր ն ա դ ի ր ը
կ կ ր ե ։ Ձ ե ռ ա գ ի ր ը ս ա պ ե ս կ ս կ ս ի . « ի Ժ ա մ ա
ն ա կ ս ի շ խ ա ն ո ւ թ ե ա ն տ ա ճ կ ա ց չ ո ր ր ո ր դ ս ո ւ լ
թ ա ն Մ ո ւ ր ա տ ի ն , ո ր է ր Փ ր կ չ ա կ ա ն թ ի լ ն 1 6 2 7 ,
և մ ե ր ս Ռ Հ Զ ։ և հ ի ճ ր է թ ի 1 0 3 6 , է ր ե կ ե ղ ե ց ի մ ի
հ ա յ ո ց յ Ը ս տ ա մ պ օ լ մ ե ր ի յ է տ ր է ն է դ ո ւ ռ ն ի
թ ա ղ ի ն Կ ա ֆ ա յ ո ւ ( ը ս տ տ ա ճ կ ա ց Ք է ֆ է լ ո ւ ) և
ա ն ո ւ ն ն ո ր ա Ս ո ւ ր բ Ն ի կ ո ղ ա յ ո ս л22®!
Հ ե տ ո կ պ ա տ մ ե դ ե պ ք ը ի ր բ ո լ ո ր մ ա ն ր ա -
մ ա ս ն ո ւ թ յ ա ն ց մ ե շ , զ ա յ ն վ ե ր ա գ ր ե լ ո վ ն ա
խ ա ն ձ ի և ը ն չ ա ք ա ղ ց ո ւ թ յ ա ն . « Ե ւ ե ղ և չ ա ր ա
ն ա լ ւև ի ն ա խ ա ն ձ շ ա ր ժ ե լ ո մ ա ն ց տ ե ս ա ն ե լ ո վ
ղ ե ր թ ա լ ն ք ր ի ս տ ո ն է ի ց ի ժ ա մ ա ղ օ թ ի ց մ ե ծ ա լ
խ մ բ ի լ , զ ա ր ս և զ կ ա ն ա յ ս , զ ծ ե ր ս և զ տ ղ ա յ ս ։
Ե ւ ո մ ն ի մ ե ծ ա ց , մ ո ւ թ պ ա խ է մ ի ն ի Օ ս մ ա ն
ա ղ ա ա ն ո ւ ն , կ ա մ ե ց ե ա լ վ ր է ժ խ ն դ ի ր լ ի ն ե լ 1
ա ս է . ի մ ե ր մ է ջ ն ա յ ս չ ա փ հ ա մ ա ր ձ ա կ ո ւ թ ի ւ ն
շ ա տ է ք ր ի ս տ ո ն է ա կ ա ն մ ի լ լ է թ ի ն , և հ ա մ ա
խ ո հ գ տ ե ա լ զ ո մ ն , ո ր ո յ ա ն ո ւ ն ն Հ ա վ ր ո ւ զ ճ ի
Չ ա վ ո ւ շ , և դ ե ռ զ ա յ լ ս ժ ո ղ ո վ ե ա լ ի մ ի վ ա յ ր ,
խ ո ր հ ո ւ ր դ ա ր ա ր ի ն , թ է ո ր ո վ հ ն ա ր ի լ խ ա փ ա
ն ո ւ մ ն ա ր ա ս ց ե ն ե կ ե ղ ե ց ւ ո յ ն , ղ ի ի պ ա տ ճ ա ռ ս
ա յ ս ց ր ո ւ ե ս ց ի ն ք ր ի ս տ ո ն ե ա յ ք ն » ։
Ա ռ ի թ ը կ ն ե ր կ ա յ ա ն ա ի ն ք ն ի ն ։ Հ ա յ ե ր և ե լ ի -
ն ե ր ե ն մ ե կ ը ք ս ա կ մ ը դ ր ա մ փ ո խ խ ն դ ր ա ծ ը լ -
լ ա լ ո վ , փ ո խ ա ր ե ն ե կ ե ղ ե ց վ ո կ ա յ վ ա ծ ս է թ ղ թ ե ր ը
225 Ա . Ա լ պ ո յ ա Տ լ ա ն , հ ի շ վ ա ծ ա շ խ ա տ ո ւթ յո ւ ն ը , է շ 4 4 ։
կ պ ա հ ա ն ջ ե ն ի բ ր և գ ր ա վ ա կ ա ն , Դ ր ա մ ի ն հ ա -
ա ո ւ ց մ ա ն ա տ ե ն , փ ո խ ա ն ա կ կ ա լ վ ա ծ ա թ ղ թ ե
ր ո վ , ա ր ի շ թ ո ւ ղ թ ե ր կ ո ւ տ ա ն և ա տ ե ն մ ը հ ե
տ ո դ ա տ կ բ ա ն ա ն հ ա լ ո ց դ է մ , թ ե ա ռ ա ն ց
ի ր ա վ ո ւ ն ք ի գ ր ա վ ա ծ կ պ ա հ ե ն ե կ ե ղ ե ց ի ն ^ . « Բ ե -
ր է ք ղ գ ի ր ս դ , զ ո ր տ ե ս ա ն ե մ ք , թ է ո ր ո ՜ վ թ է -
մ է ս ի ւ կ ո վ զ ա պ թ կ ո ւ ա ն է ք զ ա յ ս ե կ ե ղ ե ց ի ն , Եւ
ն ո ք ա ո ր ո ն ե ա լ ո չ գ տ ի ն , Ք ա ն զ ի ի ձ ե ռ ս ն ո ց ա
է ր մ ն ա ց ե ա լ թ ղ թ ե ր ն , և մ ե ր ա յ ի ն ք ն ո չ գ ի ֊
ա կ ի ն , Ե ւ ա պ ա դ ա տ ա ս տ ա ն ա ր ա ր ե ա լ ա ռ ա
ջ ի խ ա ղ ա ս ք ե ա ր ն ե ր ո լ ն , ա ս ա ց ի ն , թ է ո ր ո վ հ ե
տ և ֆ ո ւ զ ո ւ լի զ ա պ թ ե ն ա ր ե ր , պ ա ր տ է զ ա յ դ
ե կ ե ղ ե ց ի ն ի մ է չ ի տ ա ռ ն ե լ , և ա ղ օ թ ա ն ո ց տ ա ճ ֊
կ ա ց , Ց ո ր ժ ա մ ա ռ ի ն ղ ա յ ս պ ի ս ի հ ր ա մ ա ն ի
դ ա տ ա ւ ո ր ա ց ն , դ ն ա ց ե ա լ խ մ բ ո վ ի ն յ ե կ ե ղ ե -
ց ի ն , և ձ ա յ ն ե ա լ ե տ ո ւ ն զ ս ա լ ա յ ն , և կ ա տ ա ր ե
ց ի ն ղ ի ւ ր ե ա ն ց ա ղ օ թ ս ն . և խ ա ւ ա ր ա ծ ի ն վ ե ֊
բ ա յ ն տ ա ռ ա պ ե ա լ ա զ գ ի ս Հ ա լ ո ց , Ի ս կ ժ ո ղ •>- վ ո ւ ր դ ք յ ա յ ս մ ժ ա մ ա տ ա ն ս , ց ի ր ո ւ ց ա ն
ե ղ ե ա լ ս փ ռ ե ց ա ն յ ա յ լ և ա յ լ թ ա ղ ս , ա ն բ ն ա կ և
ա ն տ ե ղ ե ղ ե ա լ ք , կ ա տ ա ր է ի ն ղ ե օ թ ն խ ո ր
հ ո ւ ր դ Ս . Ե կ ե ղ ե ց ւ ո յ » ,
Ն շ ա ն ա կ ա լ ի ց է , ո ր Մ ե լ ք ո ն ք ա հ ա ն ա ն , ո ր
1 8 1 1 - ի ն է ջ մ ի ա ծ ն ի մ ե ջ « Յ ո բ ա յ լ ո ւ ծ մ ո ւ ն ք » ֊ ի
մ ը մ ե ջ ե ն ա կ ա ն ա տ ե ս ի մ ը վ կ ա յ ո ւ թ յ ո ւ ն ն ե ր ը
կ ը ն դ օ ր ի ն ա կ ե 1 6 2 9 - ի դ ե պ ք ե ր ո վ մ ա ս ի ն ' ի ր
ը ն դ օ ր ի ն ա կ ո ւ թ յ ո ւ ն ը կ մ ա կ ա գ ր ե « Պ ա տ մ ո ւ -
թ ի ւ ն յ ա ղ ա զ ս ա ռ ն լ ո յ ն տ ա ճ կ ա ց զ Ս . Ն ի կ ո ղ ա -
յ ո ս ե կ ե ղ ե ց ի ն ի ձ ե ռ ա ց հ ա յ ո ց » , և ա յ լ ն 226.
Ա վ ե լ ց ն ե ն ք ո ր ա կ ա ն ա տ ե ս ի ն ո ւ յն վ կ ա յ ո ւ
թ յ ո ւ ն ն ե ր ը պ ա հ պ ա ն վ ա ծ ե ն ձ ե ռ ա գ ր ե ր ո ւ
տ ր ց ա կ ի մ ը մ ե ջ և ս , ո ր կ պ ա հ վ ի Վ ի ե ն ն ա յ ի
Մ խ ի թ ա ր յ ա ն ց մ ո տ և ո ւ ր կ ե ր և ա ճ ի շ տ մ ի և
ն ո ւ յն վ ե ր տ ա ռ ո ւ թ յ ա մ բ 227,
Օ ր մ ա ն յ ա ն , ա կ ն ա ր կ ե լ ո վ Պ ա լ ա թ ո ւ ե կ ե
ղ ե ց վ ո շ ո ւ ր ջ հ ա ր ո ւ ց վ ա ծ դ ե պ ք ե ր ո ւ ն Գ ր ի գ ո ր
Կ ե ս ա ր ա ց ի պ ա տ ր ի ա ր ք ի ն օ ր ո վ , շ ա տ հ ա կ ի ր ճ
կ ա ն ց ն ի . « Ա յ դ թ ա ղ ի ն պ ա տ կ ա ն ո ղ Կ յ ո մ ր յ ո ւ -
կ ի Ս . Ն ի կ ո ղ ա յ ո ս ե կ ե ղ ե ց ի ն , ո ր ա ռ ա ջ լ ա տ ի ն
ե կ ե ղ ե ց ի ե ղ ա ծ կ ը ս վ ի , և հ ե տ ո Կ ա ֆ ա յ ի հ ա
յ ե ր ո վ ա ն ց ա ծ , և վ ե ր ջ ե ր ը թ ա ղ ի ն ա զ գ ա յ ի ն
ե կ ե ղ ե ց ի ն է ր ե ղ ա ծ , կ ա ռ ա վ ա ր ո ւ թ յ ա ն կ ո ղ մ ե
մ ղ կ ի թ ի վ ե ր ա ծ վ ա ծ է ր , և ա յ ս օ ր ա լ Ք ե ֆ ե լ ի
ճ ս ւ մ ի ա ն ո ւ ն ո վ կ կ ո չ վ ի » ™ ,
Ս . Ն ի կ ո ղ ա յ ո ս ի գ ր ա վ ո ւ մ ը թ ո ւ ր ք ե ր ո վ կ ո ղ
մ ե 1 6 9 2 - ի ն , լ ա տ ի ն ն ե ր ո վ հ ա մ ա ր լ ա խ տ ի
հ ա ր վ ա ծ մ ը ե ղ ա վ ։ Ա ն ո ն ք կ զ ր կ վ ե ի ն ա յ ս կ ե ր
պ ո վ Պ ո լ ս ո կ ո ղ մ ը ո ւ ն ե ց ա ծ ի ր ե ն ց զ ո ւ յ գ ե կ ե
ղ ե ց ի ն ե ր ո վ մ ե կ ե ն ։ Հ ի ն դ տ ա ր ի հ ե տ ո , պ ի տ ի
կ ո ր ս ն ց ն ե ի ն ի ր ե ն ց մ յ ո ւ ս ե կ ե ղ ե ց ի ն ա լ , ե ր բ
Ռ ե ջ ե բ փ ա շ ա պ ի տ ի գ ր ա վ ե ր զ ա յ ն , և Բ ե լ ի ն
ի ր ա վ ո ւ ն ք պ ի տ ի ո ւ ն ե ն ա ր ը ս ե լ ո ւ . « Ս ո ւ լ թ ա ն
Մ ո ւ ր ա դ Դ ֊ ի թ ա գ ա վ ո ր ո ւ թ յ ո ւ ն ը վ ե ր ջ դ ր ա վ
226 Ս . Ա լ ս լ ո յ ս ւ ն յ ա ն , հ ի շ վ ա ծ ա շ խ ա տ ո ւ թ յո ւ ն ը , է շ 4 4 ,
Տ27 Հ . ձ , Տ ա շ յ ա է , о Մ ա յր ց ո ւ ց ա կ . . . » , է շ 9 1 2 ։
*28 ռ Ա ղ դ ա պ ա տ т մ а , Р , է շ 2 3 7 9 1
լ ա տ ի ն ո լ թ յ ա ն վ ե ր ջ ի ն հ ե տ ք ե ր ո վ Կ . Պ ո լս ո
մ ե ջ . ե ր կ ո ւ ե կ ե ղ ե ց ի ն ե ր ե ն , զ ո ր ս ա ն կ պ ա հ ե ր
ք ա ղ ա ք ի ն մ ե ջ ի ս կ , Ս . Ն ի կ ո ղ ա յ ո ս ը կ ո ր ս վ ե -
ց ա վ 1 6 2 9 - ի ն կ ա մ 1 6 3 0 - ի ն , ա յ ս ի ն ք ն 1 7 6
կ ա մ 1 7 7 տ ա ր ի հ ե տ ո օ ս մ ա ն յ ա ն հ ա ղ թ ա ն ա
կ ե ն , Ս . Ա ս տ վ ա ծ ա ծ ի ն ը ն ո ւ յն ճ ա կ ա տ ա գ ի ր ն
ո ւ ն ե ց ա վ 6 տ ա ր ի հ ե տ ո » 229։
Հ ա յ ե ր ը Ս . Ն ի կ ո ղ ա յ ո ս ե կ ե ղ ե ց ի մ ը և ս ո ւ
ն ե ի ն Վ լ ա ն կ ա թ ա ղ ի ն մ ե ջ ։
Հ . Ղ • Ի ն ճ ի ճ յ ա ն 230 կ հ ի շ ե , թ ե « է ի ն ի ք ա ղ ա
ք ի ն ի Վ լ ա ն գ ա թ ա ղ ի ն և ա յ լ ե ր կ ո ւ ք ե կ ե ղ ե ց ի ք
Հ ա յ ո ց , Ս ուրբ Ս ա րդիս մ ե ր ձ ի Չ ի ն ի լ ի - հ ա -
մ ա մ ն , ո ր ա յ ժ մ է տ ո ւ ն բ ն ա կ ո ւ թ ե ա ն , և Սոլրր Ն ի կ ող ո ս ի Հ ի ս ա ր - տ ի պ ի մ ե ր ձ ի դ ո ւ ռ ն Ե է ն ի -
դ ա փ ո ւ ի ն , ո ր ա յ ժ մ է պ ա ր տ է զ » . Ե ր կ ո ւ ե կ ե
ղ ե ց ի ն ե ր ն ա լ ա յ ր ա ծ ե ն 1 6 5 2 - ի ն , և Ք յ ո փ ր յ ո լ -
լ յ ո ւ - օ ղ լ ո ւ վ ե զ ի ր ը « հ ր ա մ ա ն ե տ Ա պ ր օ Ս ա հ ա ֊
կ ա յ ո ւ մ ե մ ն գ ն ե ց ի տ ա ճ կ ա ց » ա յ ր ա ծ Ս . Ն ի
կ ո ղ ո ս ե կ ե ղ ե ց վ ո հ ո ղ ը , « յ ո ր ժ ա մ ի ն ք ն Ա պ ր օ
գ ն ա ր ը ն դ բ ա ն ա կ ի ն , ի ս կ Ս ա հ ա կ ա յ ծ ա խ ե ա լ
1 0 հ ա զ ա ր ղ ռ ո ւ շ շ ի ն ե ա ց զ ա մ ե ն ա յ ն » 1 6 6 1
թ վ ա կ ա ն ի ն ։ Հ ա ջ ո ր դ տ ա ր ի ն ս ա կ ա յ ն վ ե զ ի ր ը
կ ո ր ծ ա ն ե լ կ ո ւ տ ա ա յ ս ե կ ե ղ ե ց ի ն և ս , Ս . Ս ա ր ֊
դ ի ս ի և ո ւ ր ի շ յ ո թ ը հ ո ւ ն ա կ ա ն ե կ ե ղ ե ց ի ն ե ր ո ւ
հ ե տ մ ե կ տ ե ղ ։
Վ լ ա ն գ ա յ ի Ս . Ն ի կ ո ղ ա յ ո ս Ս ք ա ն չ ե լ ա գ ո ր ծ
ե կ ե ղ ե ց ի ն ի ջ և ա ն ա ծ Է 1 6 5 7 ա պ ր ի լ 2 2 - ի ն , — ո ւ ր ե մ ն թ ո ւ ր ք ե ր ո վ կ ո ղ մ ե կ ո ր ծ ա ն վ ե լ ե ն ք ի չ
ա ռ ա ջ , — Կ ի լ ի կ ի " Թ ո ր ո ս կ ա թ ո ղ ի կ ո ս ը և
հ ո ն ա լ վ ա խ ճ ա ն ա ծ շ ա բ ա թ մ ը հ ե տ ո ։ Թ ա ղ
մ ա ն թ ա փ ո ր ը ճ ա մ բ ա ե լ ա ծ Ս . Ն ի կ ո ղ ա յ ո -
ս ե ն , հ ա ռ ա ջ ա ց ա ծ Է դ ե պ ի Ս ա մ ա թ ի ո Ս . Գ ե -
վ ո ր գ ե կ ե ղ ե ց ի ն , և ա յ ն տ ե ղ ե ն ա լ ո ւ ղ ղ վ ա ծ
Պ ա լ ը ք լ ը ի գ ե ր ե զ մ ա ն ա տ ո ւ ն ը 2^ ,
Ս . Ն ի կ ո ղ ա յ ո ս ե կ ե ղ ե ց ի ն ե ղ ա ծ Է Պ ո լ ս ո հ ա
յ ո ց մ տ ա վ ո ր ա կ ա ն կ ե դ ր ո ն ն ե ր ե ն մ ե կ ը ։ Ա ն ո ր
հ ո վ ա ն ի ի ն տ ա կ Է , ո ր ի ր բ ժ շ կ ա կ ա ն ե ր կ ե ր ը
հ ո ր ի ն ա ծ Է դ ա ր ո վ հ ա յ գ ի տ ն ա կ ա ն ը ' Ա մ ի ր ֊
դ ո ւ է լա թ Ա մ ա ս ի ա ց ի ն , 1 4 7 1 - ի ն ի ր « Բ ա ռ ա
ր ա ն բ ժ շ կ ա կ ա ն ա ն ո ւ ա ն ց » - ը գ ր ե լ ո վ « ա ռ
ո տ ն Ս ր բ ո յ ն Ն ի կ ո ղ ա յ ո ս Ս ք ա ն չ ե լ ա գ ո ր ծ և
ա ր ա գ ա հ ա ս հ ա յ ր ա պ ե տ ի ն » , ի ս կ 1 4 7 4 - ի ն
դ ա ր ձ յ ա լ « ը ն դ հ ո վ ա ն ե ա ւ Ս ր բ ո յ ն Ն ի կ ո ղ ա յ ո
ս ի Ս բ ա ն չ ե լ ա գ ո ր ծ ի » , շ ա ր ա դ ր ե լ ո վ « Գ ի ր ք
ռ ա մ կ ա կ ա ն » - ը ։
Ս . Ն ի կ ո ղ ա յ ո ս ի հ ո վ ա ն ի ի ն ն ե ր ք և Է դ ա լւ -
ձ յ ա լ , ո ր Ա բ դ ա ր դ պ ի ր ա ռ ա ջ ի ն տ պ ա ր ա ն ը
հ ա ս տ ա տ ա ծ Է Պ ո լ ս ո մ ե ջ , լ ո ւ յ ս ը ն ծ ա յ ե լ ո վ
1 5 6 7 - ի ն « Փ ո ք ր ք ե ր ա կ ա ն ո ւ թ ի ւ ն կ ա մ Ա յ բ բ ե
ն ա ր ա ն » , 1 5 6 8 - ի ն « Պ ա ր զ ա տ ո ւ մ ա ր » մ ը ,
« ժ ա մ ա գ ի ր ք » մ ը և « Պ ա տ ա ր ա դ ա մ ա տ ո յ ց »
մ ր , ի ս կ 1 5 6 9 - ի ն « Մ ա շ տ ո ց » մ ը ,
Պ ո լ ս ո ե ր կ ո ւ Ս . Ն ի կ ո ղ ա յ ո ս ն ե ր ե ն ո ՛ ր ն Է ր
ս ա կ ա յ ն , ո ր ի ր հ ո վ ա ն ի ի ն տ ա կ ա ռ ա վ ա ո ա -
22в Օ ե | ի ն , հ ի շ վ ա ծ ա շ խ ա տ ո ւ թ յո ւ ն ը , Է շ 1 1 7 1
230 Ղ * Ի ն 6 ի ն յ ա 6 , հ ի շ վ ա ծ ա շ խ ա տ ո ւ թ յո ւ ն ը , Է շ 1 3 3 ։
231 Հ Ա ս տ ղ ի կ ա ր և ե յ յ ա ն » , 1 8 5 5 , թ ի վ 5$
շ ի ն հ ա յ տ պ ա ր ա ն ը Պ ո լ ս ո մ ե շ և ո ր ո ւ ն տ ա ռ
ո տ и л Ա մ ի ր դ ո վ լ ա թ գ ր ե ց ի ր զ ո ւ յ գ ձ ե ռ ա գ ի ր -
ն ե ր ը ։ Հ ե տ ա գ ա յ ի ն Ք ե ֆ ե լ ի չ ա մ ի ի վ ե ր ա ծ վ ա ծ
է դ ի ր ն ե ք ա փ ո ւ ի Ս . Ն ի կ ո ղ ա յ ո ՜ ս ն է ր , թ ե Վ լ ա ն -
գ ա յի ի ր ա ն վ ա ն ա կ ի ց ը ։ Մ ե ր բ ա ն ա ս ե ր -
ն ե ր ե ն ո մ ա ն ք , ի ն չ պ ե ս Հ ր ա ն տ Ա ս ա տ ո ւ ր 232,
Ւ ե ո ղ ի ւ բ * , Ա ր շ ա կ Ա լ պ ո յ ա ճ յ ա ն 234 ա յ ն կ ա ր -
ծ ի ք ը կ հ ա յ տ ն ե ն , թ ե Ք ե ֆ ե լ ի շ ա մ ի ի վ ե ր ա ծ
վ ա ծ է դ ի ր ն ե ք ա փ ո ւ ի Ս . Ն ի կ ո ղ ա յ ո ս ն է ։
Տ ա ր բ ե ր է ս ա կ ա յ ն դ ո կ տ . Վ ա հ ր ա մ Թ ո ր
գ ո մ յ ա ն ի տ ե ս ա կ ե տ ը ։ Ա ն կ կ ա ր ծ ե , թ ե Պ ո լս ո
հ ա յ մ տ ա վ ո ր շ ա ր ժ մ ա ն ա ռ ա չ ի ն հ ո վ ա ն ա վ ո
ր ը Վ լ ա ն գ ա յ ի կ ա մ ո ր ն ո ւ յն ն է Ք ո ւ մ ք ա փ ո ւ ի
Ս ■ Ն ի կ ո ղ ա յ ո ս ն է ։ ДшуЬ ա յ ս կ ա ր ծ ի ք ի ն մ ղ ո ղ
պ ա ր ա գ ա ն ա յն է , ո ր Չ ա մ չ յ ա ն Ա բ գ ա ր դ պ ր ի
բ ա ց ա ծ տ պ ա ր ա ն ը հ ի շ ե լ ո ւ ա տ ե ն կ ա վ ե լ ց ն ե ,
թ և « գ ի ր ս ո ց ա ( ա յ ս ի ն ք ն տ պ ա ր ա ն ի հ ի մ ն ա -
դ ր ի ն և ի ր ա շ ա կ ե ր տ ն ե ր ո ւ ն ) ա ն պ ի տ ա ն է ր
խ ա փ ա ն ե ց ա լ , և ա պ ա հ ր կ ի զ ո ւ թ ի ւ ն պ ա տ ա -
հ ե ա լ կ ո ր ե ա ւ » 235։ Դ ո կ տ . թ ո ր գ ո մ յ ա ն կ ը ս ե ,
թ ե է դ ի ր ն ե ք ա փ ո ւ ի Ս . Ն ի կ ո ղ ա յ ո ս ը հ ր դ ե հ տ ե
ս ա ծ չ է , մ ի ն չ Վ լ ա ն գ ա յ ի ն ը ե ղ ա ծ է հ ր ո ճ ա
ր ա կ ։ թ ո ր գ ո մ յ ա ն կ ը ս ե ն ա և , թ ե ա ռ ա չ ի ն ը
« կ ի ս ո վ ա լ ֆ ռ ա ն կ ա ց պ ա տ կ ա ն ե լ ո ւ ն , չ է ր կ ը ր -
ն ա ր հ ա յ կ ա կ ա ն տ պ ա ր ա ն ի մ ը հ ա ր մ ա ր վ ա յ ր
ն կ ա տ վ ի լյ> ։ Ե վ վ ե ր չ ա պ ե ս , ը ս տ թ ո ր գ ո մ յ ա
ն ի , Դ ա ր ա ն ա ղ ե ց ի ն պ ե տ ք է ր տ պ ա ր ա ն ի պ ա
ր ա գ ա ն ա լ հ ի շ ե ր , ե ր բ Ժ Ե գ ա ր ո ւ ս կ ի զ բ ը է դ ի ր -
ն ե ք ա փ ո ւ ի Ս . Ն ի կ ո ղ ա յ ո ս ի ն մ ա ս ի ն կ գ ր ե ր 236։
Ն ո ւ յն կ ա ր ծ ի ք ի ն է ն ա և Հ . Գ ր ի գ ո ր ի ս Գ ա -
լ ե մ ք յ ա ր յ ա ն . 4 Վ լ ա ն գ ա յ ի Ս . Ն ի կ ո ղ ա յ ո ս
Ա ք ա ն չ ե լ ա գ ո ր ծ ե կ ե ղ ե ց վ ո շ ի ն ո ւ թ յ ա ն կ ա մ
ս կ զ բ ն ա վ ո ր ո ւ թ յ ա ն մ ա ս ի ն բ ն ա վ տ ե ղ ե կ ո ւ
թ յ ո ւ ն չ ո ւ ն ի ն ք . ս ա կ ա յ ն կ ա ր ե լ ի է թ ե ր և ս ե ն
թ ա դ ր ե լ , ո ր ա յ ն պ ա տ ր ի ա ր ք ա կ ա ն ե կ ե ղ ե ց ի
շ ի ն վ ա ծ ը լ լ ա Վ լ ա ն գ ա յ ի հ ն ա գ ո լ յ ն V . Մ ա ր
գ ի ս ե կ ե ղ ե ց վ ո ք ո վ ե ր ը , Հ ո վ ա կ ի մ ա ռ ա չ ի ն
պ ա տ ր ի ա ր ք ի ն օ ր ե ր ը ւ Ա յ ս ե ն թ ա դ ր ո ւ թ յ ո ւ ն ն
ա ն ո վ ա վ ե լ ի կ զ ո ր ա ն ա , ո ր ա յ ս ժ ա մ ա ն ա կ ն ե
ր ե ն մ ե զ ի հ ա ս ա ծ մ ե կ ք ա ն ի ձ ե ռ ն ա ր կ ո ւ թ յ ո ւ ն
ն ե ր ա յ ս V . Ն ի կ ո ղ ա յ ո ս ի հ ո վ ա ն ի ի ն տ ա կ կ ա
տ ա ր վ ա ծ ե ն » ։
Հ . Գ . Գ ա լ ե մ ք յ ա ր յ ա ն ի ն ք ն ա լ կ հ ի շ ե , թ ե
ս ո ւ յն ե կ ե ղ ե ց վ ո հ ո վ ա ն ի ի ն տ ա կ է , ո ր Ա մ ի ր -
դ ո վ յա թ հ ո ր ի ն ա ծ է ի ր մ ե կ ք ա ն ի բ ժ շ կ ա կ ա ն
ե ր կ ե ր ը , և Ա բ գ ա ր դ պ ի ր տ պ ա ծ 1 5 6 7 - ի ն փ ո ք ր
ք ե ր ա կ ա ն ո ւ թ յ ո ւ ն ը 2*'' ։
233 է Հ ն դ ա ր ձ ա կ օ ր ա ց ո ւ յ ց Ա զ գ ա յ ի ն հ ի վ ա ն դ ա ն ո ց ի » ,
1 Տ 0 1 , է յ 8 0 ,
233 С Տ ի պ ո ւ տ ա ռ » , 1 9 1 2 , է չ 5 3 ,
234 (ГԵ ր ե ք դ ա ր յ ա ն հ ո բ ե լ յ ա ն Պ ա լ ա թ ո լ Ս . Հ ր ե շ տ ա կ ս , ֊
պ ե տ ե կ ե ղ ե ց վ ո » , է ։ 1 6 8 — 1 6 9 ։
235 Տ ա մ շ յա Ո , Գ , է ։ 8 5 7 ։
233 Գ ո կ ա . Ч - ► ո ւ -գ ո մ յա է , հ ի շ վ ա ծ ա շ խ ա տ ո ւ թ յ ո ձ ո ,
է ք 4 5 - 3 4 6 ։
237 է ձ ա ն դ ե ա ա մ ս օ ր յ ա » , 1 9 1 1 , կ 4 7 8 ,
№ Р Ն 191յՅ
Ա յ ս կ ա ր ծ ի ք ը կ ո ր դ ե գ ր ե ն ա և Օ ր մ ա ն յ ա ն
Չ ո ր ր ո ր դ հ ա յ ե կ ե ղ ե ց ի ն , ո ր Ֆ ա թ ի հ ի օ ր ո վ
կ հ ի շ վ ի Պ ո լ ս ո մ ե չ , Ս . Ա ս տ վ ա ծ ա ծ ի ն ն է ։ Ա .
ն ո ր հ ի շ ա տ ա կ ո ւ թ յ ա ն կ հ ա ն դ ի պ ի ն ք ա ռ ա չ ի ն
ա ն գ ա մ հ ի շ ա տ ա կ ա ր ա ն ի ն մ ե ջ ա յն հ ա մ բ ա
վ ա վ ո ր Ս ա ղ մ ո ս ա ր ա ն ի ն , զ ո ր Ա մ ի ր դ ո ւ է ա թ
բ ժ ի շ կ ը ը ն դ օ ր ի ն ա կ ե լ տ վ ա վ Մ ա ր տ ի ր ո ս վ ա ր
դ ա պ ե տ ի ն « ի թ վ . Ջ Ի թ ( 1 4 8 0 ) ի յ ա մ ս ե ա ն ն
/ ո ւ լի ս р ( 8 ) մ ե ծ ա հ ա մ բ ա լ կ ա յ ս ե ր ա ն ի ս տ ք ա
ղ ա ք ս Ը ս տ ա մ պ ո լ լ , ի դ ո ւ ռ ն չ ա ր ա խ ա փ ա ն
Ս ո ւ ր բ Ա ս տ ո ւ ա ծ ա ծ ն ի ս » 239:
Ե ր կ ր ո ր դ ա ն գ ա մ ա ն կ հ ի շ ա տ ա կ վ ի Պ ա լ ա -
թ ո ւ ե կ ե ղ ե ց ի ն պ ա հ վ ա ծ և 1 2 9 7 - ի ն գ ր վ ա ծ
Ս կ և ռ ա յ ի Ա վ ե տ ա ր ա ն ի ն ե ր կ ր ո ր դ հ ի շ ա տ ա ֊
կ ա ր ա ն ի ն մ ե չ 1 4 9 8 - ի ն , ի բ ր և Հ Ս- Չ ա ր խ ա
փ ա ն Ա ս տ ո ւ ա ծ ա ծ ի ն ն ո ր Ն ի կ ի տ ա ց ո ց , ի
հ ա յ ր ա պ ե տ ո լ թ ե ա ն Տ է ր Կ ա ր ա պ ե տ ի ք ա ղ ա ֊
ք ի ն Կ ո ս տ ա ն դ ի ա ն ո ս ի յ>240:
թ ո ւ ր ք պ ա տ մ ա կ ա ն հ ի շ ա տ ա կ ա ր ա ն ն ե ր ո ւ
հ ա ն ձ ն ա ժ ո ղ ո վ ը , հ ի մ ն վ ե լ ո վ Հ ա ֆ ը զ Հ յ ո ւ ս ե ի ն ի
վ կ ա յ ո ւ թ յ ա ն ց վ ր ա , ի բ ր և կ ա թ ո լ ի կ ն ա խ կ ի ն
ե կ ե ղ ե ց ի մ ը կ հ ի շ ա տ ա կ ե Օ դ ա լ ա ր մ ե ս չ ի դ ը ,
զ ո ր Ք ե մ ա ն ք ե շ Մ ո ս ւ տ ա ֆ ա փ ա շ ա մ զ կ ի թ ի
վ ե ր ա ծ ա ծ է ր 1 6 4 0 - ի ն և ո ր կ գ տ ն վ ե ր Ս ա լ մ ա ֊
թ ո մ ր ո ւ ք ի շ ր ջ ա ն ա կ ի ն մ ե չ , Հ ա լ ի ճ ի Հ ա ս ա ն
փ ա շ ա յ ի մ զ կ ի թ ի ն մ ո տ ™ , Ժ ա մ ա ն ա կ ա կ ի ց
վ կ ա յ ո ւ թ յ ո ւ ն ն ե ր ե ն գ ի տ ե ն ք , ո ր ա յ դ տ ա ր ի ն ե -
ր ո լ ն ե ր կ ո ւ լ ա տ ի ն ե կ ե ղ ե ց ի ն ե ր վ ե ր ա ծ վ ա ծ
է ի ն մ զ կ ի թ ի , մ ե կ ը Ս . Ն ի կ ո ղ ո ս ը , ո ր դ ա ր ձ ա ծ
է ր Ք ե ֆ ե լ ի մ ե ս ջ ի տ և մ յ ո ւ ս ը V . Ա ս տ վ ա ծ ա ծ ի
ն ը , ո ր կ ո չ վ ե ց ա վ Գ յ ո ւ լ ջ ա մ ի ։
Ա լ պ ո յ ա ճ յ ա ն կ տ ա ր վ ի ե ն թ ա դ ր ե լ ո ւ , թ ե
Օ դ ա լ ա ր մ ե ս չ ի տ ը հ ա յ ո ց Չ ա ր խ ա փ ա ն Ս .
Ա ս տ վ ա ծ ա ծ ի ն ը պ ե տ ք է ը Ա ա , և Հ ա ֆ ը զ Հ յ ո ւ
ս ե ի ն շ փ ո թ ա ծ է հ ա վ ա ն ա բ ա ր ա ն ո ր մ զ կ ի թ ի
վ ե ր ա ծ մ ա ն թ վ ա կ ա ն ը ։ Ա լ պ ո յ ա ճ յ ա ն ս ո ւ յն
ե ն թ ա դ ր ո ւ թ յ ա ն կ մ ղ վ ի մ ե կ ն ե լ ո վ ա յ ն հ ա վ ա ֊
ն ա կ ա ն ո լ թ ե ն ե ն , ո ր « 1 4 7 5 - ի ն Ք ե ֆ ե ե ն փ ո
խ ա դ ր վ ա ծ հ ա յ ե ր ը ա յ դ կ ո ղ մ ե ր ը հ ա ս տ ա տ
վ ա ծ է ի ն Օ դ ա լա ր ն ե ա լ մ ե չ , և հ ո ն հ ի մ ն ա ր
կ ա ծ է ի ն ե կ ե ղ ե ց ի մ ը , ո ր կ կ ո չ վ ե ր Չ ա ր խ ա
փ ա ն Մ . Ա ս տ վ ա ծ ա ծ ի ն , հ ա վ ա ն ո ր ե ն հ ա ն ո ւ ն
Ս ո լ ր խ ա թ ի ( Ղ ր ի մ ) ն ո ւ յն ա ն ո ւ ն ե կ ե ղ ե ց -
վ ո ւ յն » 2*2։
Հ ա յ ո ց Չ ա ր խ ա փ ա ն Ս . Ա ս տ վ ա ծ ա ծ ի ն ը
պ ե տ ք չ է շ փ ո թ ե լ Դ ո մ ի ն ի կ յ ա ն ց ս ե փ ա կ ա ն Ս .
Ա ս տ վ ա ծ ա ծ ի ն ե կ ե ղ ե ց ի ի ն հ ե տ , ո ր 1 6 3 4 - ի ն
Ш ^ Ա զ գ ա պ ա տ ո ւ մ » , Р , կ 2 2 6 7 ,
280 г Հ ա ն դ ե ս ա մ ս օ ր յ ա » , 1 8 9 5 , է է 2 4 6 ,
Ш Ա - Ա լպ ո յա 6 յա 6 , հ ի շ վ ա ծ ա շ խ ա տ ո Հ յ ո ձ ը , ( ւ 1 7 0 ,
141 Е. Мапазз, 'Ս ւա Ш бгемаг^ е օօոտէՅէոէւօո йе 1а շօա 1տտ1օո йев га о п и теп 1з հ!տ1օՈգս6տ; с)еих апс!еппез ё{гИзез са№ о1Циез йе ՏԱահօս1*, „Бег- у е М Л и п о и п - , 1918, № 1398.
Ш Ա - է կ պ ո յա Տ յա ն , հ ի շ վ ա ծ ա շ խ ա ա ո ւ թ յ ո ձ ը , է , 1 6 7 ,
գ ր ա վ վ ե ց ա վ / Ւ ե ջ ե բ փ ա շ ա յ ի կ ո ղ մ ե և մ զ կ ի
թ ի վ ե ր ա ծ վ ե ց ա վ , մ ի ն չ « մ ե ր Չ ա ր խ ա փ ա ն Ս .
Ա ս տ վ ա ծ ա ծ ի ն ը պ ե տ ք է շ ա տ ա վ ե լ ի կ ա ն ո ւ խ
գ ր ա վ վ ա ծ կ ա մ ո ր և է կ ե ր պ ո վ դ ա դ ր ա ծ ը լ լ ա
դ ո յ ո ւ թ ե ն ե : ե թ ե ա ս ի կ ա ի ր գ ո յ ո ւ թ յ ո ւ ն ը պ ա
հ ա ծ ը լ լ ա ր Ժ Զ գ ա ր ո ւ ն ա պ ա հ ո վ ա բ ա ր ա յն
գ ե ղ ե ց ի կ մ տ ա վ ո ր ա կ ա ն ձ ե ռ ն ա ր կ ն ե ր ը , ո ր ո ն ք
կ ս տ ե ղ ծ ա գ ո ր ծ վ ե ի ն Կ . Պ ո լ ս ո մ ե շ Կ յ ո մ ր յ ո լ կ ի
II. Ն ի կ ո ղ ո ս ե կ ե ղ ե ց վ ո ւ յ ն շ ո ւ ր շ ը պ ի տ ի ծ ն ո ւ ն դ
ա դ ն ն ի ն Չ ա ր խ ա փ ա ն Ս . Ա ս տ վ ա ծ ա ծ ի ն ե կ ե -
ղ ե ց վ ո ւ յ ն մ ե շ : Ը ն դ հ ա կ ա ռ ա կ ը զ ա յ ն հ ի շ վ ա ծ
ի ս կ չ ե ն ք տ ե ս ն ա ր : Հ ե տ և ա բ ա ր ի ր ա վ ո ւ ն ք ո ւ -
ն ի ն ք ղ ա յն ա վ ե լ ի հ ն ա գ ո ւ յ ն շ ր շ ա ն ի մ ը ,
ն ո ւ յ ն ի ս կ լ ա տ ի ն ն ե ր ո ւ ս ա դ ր ա ն ք ո վ ք ա ն դ վ ա ծ
հ ա մ ա ր ե լ ո ւ , վ ա ս ն զ ի ի ր ե ն ց ա զ դ ե ց ո ւ թ ե ն ե ն
կ փ ր կ վ ե ի ն և ա ն կ ա խ գ ո յ ո ւ թ յ ո ւ ն մ ը կ ո ւ ն ե ն ա
յ ի ն , բ ա ց ա ր ձ ա կ ի ր ե ն ց ս ե փ ա կ ա ն ե կ ե ղ ե ց ի ! > մ ը մ ե շ : Ա հ ա թ ե ի ն չ ո ՛ ւ կ մ տ ա ծ ե մ , թ ե Չ ա ր ֊
խ ա վ ւ ա ն Ս . Ա ս տ վ ա ծ ա ծ ի ն ե կ ե ղ ե ց ի ն , հ ի շ վ ա ծ
1 4 8 0 — 1 4 9 8 թ վ ա կ ա ն ն ե ր ո ւ ն , պ ե տ ք է ե կ ե ղ ե
ց ի ն ն կ ա տ ե լ է դ ի ր ն ե ք ա փ ո լի կ ո ղ մ ե ր ը հ ա
վ ա ք վ ա ծ ք ե ֆ ե ց ի հ ա յ ե ր ո ւ և ղ ա յ ն ո ւ ր ի շ տ ե ղ
չ փ ն տ ռ ե լ ։ Մ ի ն չ և Ժ 9 . գ ա ր ո ւ ն ե ր կ ր ո ր դ կ ե ս ը և
Ժ Ե գ ա ր ո ւ ն ս կ ի զ բ ը Կ ո ս տ ա ն դ ն ո ւ պ ո լ ս ո մ ե ջ
Ա ա մ ա թ ի ա յ ե և է դ ի ր ն ե ք ա փ ո ւ ի շ ր շ ա ն ն ե ր ե ն
դ ո ւ ր ս հ ա յ բ ն ա կ չ ո ւ թ յ ո ւ ն գ ր ե թ ե չ կ ա ր կ ա մ
շ ա տ ց ա ն ց ա ռ է ր ս243»Ս ո ւ յ ն Ս . Ա ս տ վ ա ծ ա ծ ի ն ը պ ե տ ք չ է շ վ ւ ո թ ե լ
ն ա և Ք ո ւ մ ք ա փ ո ւ ի Ս . Ա ս տ վ ա ծ ա ծ ն ի ն հ ե տ , ո ր
(է1 6 1 0 - ի ն կ ա մ ք ի չ մ ը ա ռ ա ջ հ ա զ ի վ գ ո յ ո ւ
թ յ ո ւ ն կ ա ո ն ե Հ ո վ հ ա ն ն ե ս Խ ո ւլ պ ա տ ր ի ա ր ք ի
ա տ ե ն և ո ր ո ւ ն ե ր բ ե ք չէ տ ր վ ա ծ Չ ա ր խ ա փ ա ն
ա ն ո ւ ն ը » 2**։
1 4 8 0 - ի և 14 9 8 - ի հ ի շ ա տ ա կ ա ր ա ն ն ե ր ո ւ մ
մ ե շ հ ի շ վ ա ծ Ս • Ա ս տ վ ա ծ ա ծ ն ի ն մ ա ս ի ն տ ա ր
բ ե ր ե ն թ ա դ ր ո ւ թ յ ա ն մ ը կ հ ա ն գ ի ս ա կ ա յ ն
բ ժ ի շ կ վ . Ւ ո ր գ ո մ յ ա ն , Կ փ ո ր ձ ե զ ա յ ն ն ո ւ յ
ն ա ց ն ե լ Ք ո ւ մ ք ա փ ո ւ ի Ս . Ա ս տ վ ա ծ ա ծ ն ի ն հ ե տ ,
ո ւ ր 1 6 4 1 - ի ն Ս ա մ ա թ ի ա յ ե ն պ ի տ ի փ ո խ ա դ ը ր -
վ ե ր 'ա յ ո ց Պ ա տ ր ի ա ր ք ա ր ա ն ը ։ Ա յ ս փ ա ս տ ն
ի ս կ ա պ ա ց ո ւ յ ց մ ը կ ն կ ա տ ե . ո ր Պ ա տ ր ի ա ր ֊
ք ա ր ա ն ը Ս ա մ տ թ ի ո Ս . Գ և ո ր գ ե ն հ ո ն փ ո խ ա -
դ ր վ ե լե ա ռ ա շ պ ե տ ք է ր կ ա յ ա ն մ ը ո ւ ն ե ց ա ծ
Ը Ա ա ր ա ն : Զ ի ն բ ա յ դ ե ն թ ա դ ր ո ւ թ յ ա ն մ ղ ո ղ
պ ա տ ճ ա ո ն ե ր ե ն մ ե կ ն ա լ ա յ ն է . ո ր Ե ր ե մ ի ա
Չ ե լ ե բ ի ի ր տ ա ր ե գ ր ա կ ա ն պ ա տ մ ո ւ թ յ ա ն մ ե չ
կ ը ս ե , թ ե Ս . Ա ս տ վ ա ծ ա ծ ի ն ե կ ե ղ ե ց ի ն հ ա յե - ГП1 ս ւմ ե ն ե ն մ ե ծ ո ւխ տ ա տ ե ղ ի ն է ր 2*^. « ա յ ս
մ ի ա յ ն բ ա վ ա կ ա ն • { * /» ա ն ո ր Հ ն ո ւ թ յո ւ ն ն ա վ ե
լ ի վ ա ղ ժ ա մ ս / ս ա կ ն ե ր ո ւ մ ե շ դ ն ե լո ւ » 2*0։
Ս . Ս ա ր գ ի ս ե ն . Ս . Գ ր ի գ ո ր Լ ո ւ ս ա վ ո ր ի չ ե ն .
II. ն ի կ ո ղ ա յ ո ս ե ն , Ս . Ա ս տ վ ա ծ ա ծ ի ն ե ն և Ս .
.43 Ա. Ալպոյսւնյսւէւ. Հ ի շ վ ա ծ ա շ խ ա տ ո ւ թ յո ւ ն ը , է շ 1 7 ! է
* « Ա ն դ , Է շ 1 7 3 ,
516 օ՛ Բ ա զ մ ա վ ե պ * , 1 9 0 2 , Էշ 3 6 8 1Տ40 Դ ո կ ւո . >Լ. (* ո ւ-< ]ո մ յա ն , հ ի շ վ ա ծ ա շ խ ա տ ո ւ թ յո ւ ն ը ,
Է է 2 2 9 — 2 3 0 ,
Գ և ո ր գ ե ն հ ե տ ո , ո ր ո ն ք ա ռ ա ջ ի ն հ ա յ ե կ ե ղ ե
ց ի ն ե ր ն ե ղ ա ն Պ ո լս ո մ ե շ , հ ա յ ե ր ը հ ե տ զ հ ե տ ե
ե կ ե ղ ե ց ի ն ե ր ո ւ ն ե ց ա ն ո ւ ր ի շ թ ա ղ ե ր ո ւ մ ե շ ա լ ,
բ ա յ ց շ ա տ ա վ ե լ ի ո ւ շ ։
Ի ն չ պ ե ս Ղ ա լ ա թ ի ո հ ա յ ե կ ե ղ ե ց ի ն , Պ ո լս ո
գ ր ա վ ո ւ մ ե ն հ ե տ ո հ ա յ ո ց ո ւ ն ե ց ա ծ ա ռ ա ջ ի ն
ե կ ե ղ ե ց ի ն ե ր ը և ս ա ր ծ ա ր ծ ա ծ ե ն ո ւ կ շ ա ր ո ւ
ն ա կ ե ն ա ր ծ ա ր ծ ե լ բ ա վ ա կ ա ն ա ն ա խ ո ր ժ վ ե ճ
մ ը : Ո ր ո ՜ ւ ն ն ե ն ե ղ ա ծ ա ն ո ն ք :
Ա ռ ա ջ ի ն վ ե ճ ը , ա ն շ ո ւ շ տ , Ս . Գ և ո ր գ ե կ ե ֊
ղ ե ց վ ո շ ո ւ ր ջ ն Է ե ղ ա ծ ։ ն ա խ ա պ ե ս հ ո ւ ն ա կ ա ն
Է ր ա ն , և հ ե տ ո ա ն ց ա ծ Է ր հ ա յ ե ր ո ւ ն ։ Ք ա ն ի մ ը
դ ա ր վ ի ճ ա ծ ե ն ե ր կ ո ւ հ ա մ ա յ ն ք ն ե ր ը ա ն ո ր ս ե -
վ ւ ա կ ա ն ա տ ի ր ո ւ թ յ ա ն մ ա ս ի ն , մ ի ն չ և ո ր հ ր դ ե
հ ը վ ճ ռ ա ծ Է հ ա ր ց ը :
Կ ա թ ո լ ի կ ն ե ր ո ւ ն հ ե տ վ ե ճ ը տ և ա ծ Է ա վ ե լ ի
ե ր կ ա ր : Ա ն ո ն ց հ ա վ ա կ ն ո ւ թ յ ո ւ ն ը Ղ ա լ ա թ ի ո
ե կ ե ղ ե ց ի ե ն ս կ ս ա ծ , շ ա ր ո ւ ն ա կ վ ա ծ Է Ս . ն ի կ ո -
ղ ա յ ո ս ի շ ո ւ ր շ , Ս . Ն ի կ ո ղ ա յ ո ս ի վ ե ճ ը հ ա ր թ ե
ց ի ն թ ո ւ ր ք ե ր ը ի ր ե ն ք , մ զ կ ի թ ի վ ե ր ա ծ ե լ ո վ
ղ ա յ ն 1 6 2 9 - ի ն : ժ ա մ ա ն ա կ ը լ ո ւ ծ ե ց Ղ ա լ ա թ ի ո
Ս • Լ ո ւ ս ա վ ո ր չ ի հ ա ր ց ն ա լ . դ ա ր ե ր ո վ հ ա յ ո ց
ձ ե ռ ք ը մ ն ա ց ա ն , և կ ա թ ո լ ի կ ն ե ր ո ւ հ ա վ ա կ ն ո .
թ յ ո ւ ն ն ե ր ը ց ն դ ե ց ա ն օ դ ը ։
՛ Վ ե ճ ե ր ը թ ո ւ ղ թ ի վ ր ա Է ո ր կ մ ղ վ ի ն հ ի մ ա ,
Բ ա ն ա ս ե ր ն ե ր ն Է ո ր կ շ ա ր ո ւ ն ա կ ե ն ա ր ծ ա ր ծ է / զ ա ն ո ն ք , ո ւ դ ա վ ա ն ա կ ա ն կ ի ր ք ն Է , ո ր կ ճ ա ր ե
փ ա ս տ ե ր ը ։
ւ օ . л а з п а «ո ա տ ր ի ա ^ ս-ր ս -ն ո
Ֆ ա թ ի հ հ ո ւ ն ա ց պ ա տ ր ի ա ր ք ի ն հ ա մ ա ր Ս
Ա ռ ա ք ե լ ո ց ե կ ե ղ ե ց ի ն Ա թ ո ռ ն շ ա ն ա կ ե ր Է ր ,
ո ր ո վ հ ե տ և Ա յ ա - Ս ո ֆ ի ս ւ ն մ զ կ ի թ ի վ ե ր ա ծ ե ր Է ր
Պ ո լ ի ս մ տ ա ծ - չ մ տ ա ծ ։
Հ ա յ ո ց ա ռ ա ջ ի ն պ ա տ ր ի ա ր ք ի ն 'Հ ո վ ա կ ի մ ի՛"
հ ա մ ա ր Ա թ ո ռ ս ա հ մ ա ն ե ց Ս ո ւ լ ո ւ մ ա ն ա ս տ ը ր ի
Ս . Գ և ո ր գ ե կ ե ղ ե ց ի ն ։
Ե թ ե Ֆ ա թ ի հ Ս ո ւ լ ո ւ մ ա ն ա ս տ ը ր ի մ ե ջ զ ե տ ե
ղ ե ը հ ա յ ո ց Պ ա տ ր ի ա ր ք ո ւ թ յ ա ն Ա թ ո ռ ը ' ա ռ ա ւ -օ
պ ա տ ճ ա ռ ի չ է ր ։ Ի ն չ պ ե ս Բ ա բ ի ն դ ե ր ի հ ա յ տ ն ա
բ ե ր ա ծ ֆ ե ր մ ա ն ը կ մ ա տ ն ա ն շ ե , Ս ո ւ լ ո ւ մ г ,
ն ա ս տ ը ր ի վ ա ն ք ի ն շ ո ւ ր ջ զ ե տ ե ղ վ ա ծ հ ս ւ յ ե ր լ ։
1 4 5 Տ ֊ ե ս շ ա տ ա ռ ա ջ ի ր ե ն ց ե պ ի ս կ ո պ ո ս ն ո ւ
ն ե ի ն , ի ն չ ո ր կ ա պ ա ց ո ւ ց ա ն ե , թ ե //• Գ և ո ր գ -.-
վ ա ղ ո ւ ց հ ո գ և ո ր կ ե դ ր ո ն մ ը ն է ր հ ա յ ե ր ո ւ ն հ ա
ս ա ր և հ ո ն կ ն ս տ ե ր ի ր ե ն ց ա ռ ա ջ ն ո ր դ ը դ ե ս
հ ի ն ե ն ։
Ս . Գ և ո ր գ ը հ ե տ և ա բ ա ր Հ ա յ ո ց պ ա տ ր ի ա ր
ք ա ն ի ս տ ե կ ե ղ ե ց ի ն դ ա ր ձ ա վ , ո ։ Պ ո լ ս ո հ ա ,
գ ա ղ ո ւ թ ի ն հ ո գ և ո ր կ ե դ ր ո ն ը գ ր ե թ ե ե ր կ ։ ; , .
դ ա ր :
է!ւ բ ն ա կ ա ն Է ր , ո ր ն ռ ւ յ ս ա յ դ վ ա ն ք ի ն շ ո ւ ր ?
ս տ ե ղ ծ վ ե ր մ տ ա վ ո ր կ յ ա ն ք և ս ։
Տ ե ս ա ն ք , ո ր Ս . Գ և ո ր գ ի հ ո վ ա ն ի ի ն տ ա կ
ո ւ ր ե մ ն պ ա տ ր ի ա ր ք ա ր ա ն ի շ ո ւ ր շ մ ա ր մ ի ն ս •
ո ա ծ ո գ և ո ր ո ւ թ յ ա ն ս ո ւ յ ն շ ր ջ ա ն ա կ ի ն մ ե ՚.
40ը Տ Ս Ի Ա Ծ Ի Ն
1963
ե ր կ ե ր հ ո ր ի ն վ ա ծ և ը ն դ օ ր ի ն ա կ վ ա ծ ե ն ձ ե ռ ա -
ԳՐեԱ ա ր դ ի ս դ պ ի ր Հ ո վ հ ա ն ն ե ս յ ա ն ի ր * Տ ե ղ ա ֊
գ ր ո ւ թ ի մ ւ Կ- Պ ո լ ս ո յ » ձ ե ռ ա գ ի ր ե ր կ ի ն մ ե շ
կ վ կ ա յ ե տ ե ս ա ծ ը լ լ ա լ Շ ն ո ր հ ա լ ի ի <гՈ ղ բ Օ դ ե -
ս ի ո յ » ե ր կ ի մ ե կ ը ն դ օ ր ի ն ա կ ո ւ թ յ ո ւ ն ը , ո ր ո ւ ն
հ ի շ ա տ ա կ ա ր ա ն ը կ ը ս ե ր , թ ե Հ գ ր ե ց ա ւ ե ր գ ա
ր ա ն ս Տ ե ա ռ ն Ն ե ր ս է ս ի ի մ ա յ ր ա ք ա ղ ա ք ս
Ս տ ա ն ր ո ւ լ , ի Ս ո ւ լ ո ւ մ ա ն ա ս տ է ր ս , ը ն դ հ ո վ ա -
ն ե ա լ Ս ր բ ո յ Գ է ո ր գ ե ա յ զ ա ւ ր ա վ ա ր ի ն , ձ ե -
ռ ա մ ր ա ն ի մ ա յ և մ ե ղ ս ա մ ա ծ գ ր չ ի Կ ա ր ա պ ե տ
ե ր ի ց ո ւ Հ ա մ շ ի ն ց ւ ո յ . . . Թ վ ի ն Ջ Խ Բ ( 1 4 9 3 ) » '» Ս ա մ ա թ ի ո Ս . Գ է ո ր գ ե կ ե ղ ե ց վ ո դ ի վ ա ն ա
տ ա ն մ ե շ կ պ ա հ վ ե ր 1 2 9 3 - ի ն Կ ի լ ի կ ի ա գ ր վ ա ծ
Ա վ ե տ ա ր ա ն մ ը , ո ր ո ւ ն հ ի շ ա տ ա կ ա ր ա ն ի ն մ ե շ
Կ ա ր ա պ ե տ ե պ ի ս կ ո պ ո ս Կ ա ֆ ա յ ե ց ի կ ա ր ձ ա ֊
ն ա գ ր ե 1 4 9 5 - ի ն , թ ե <гզ Ս . Ա ւ ն տ ա ր ա ն ս ո ր յ ի մ
հ ա լ ա լ ա ր դ ե ա ն ց գ ն ե ց ի , և զ Ա ւ ե տ ա ր ա ն ի չ ք ն
ն կ ա ր ե լ տ ո ւ ի և ն ո ր կ ա պ ե լ տ ո ւ ի և դ ր ի յ ի շ ա -
տ ա կ ի մ հ ո գ ո յ ս և ի մ ծ ն ո ղ ա ց ն ի
տ ա ճ ա ր ի ս ո ր կ ո չ ի Ս ո ւ լ ո ւ մ ա ն ա ս տ ի ր » ։
Ջ ա ք ա ր ի ա Գ ն ո ւ ն յ ա ց ե պ ի ս կ ո պ ո ս ի և
Ա ս տ վ ա ծ ա տ ո ւ ր պ ա տ ր ի ա ր ք ի պ ա տ վ ե ր ո վ
1 5 4 4 - ի ն ը ն դ օ ր ի ն ա կ վ ա ծ է Ս տ ո յ ն Կ ա լ ի ս թ ի -
ն ե ա յ Ա ղ ե ք ս ա ն դ ր ի վ ա րո ւցՅ ) մ ե կ օ ր ի ն ա կ ը , ո ր
կ պ ա հ վ ե ր Մ ա ն չ ե ս ւ ո ր ի Տ ո ն Ռ ա յ լ ո ն դ ս գ ր ա
վ ա ճ ա ռ ի ն մ ո տ , կ ը ս ե ի ր հ ի շ * " ™ Կ ոա Ր " * Ի ն.
մ ե շ . « Գ ր ե ց ա ւ ս ա ի թ վ ի ս Հ ա յ ո ց Ջ Ղ Գ ( 1 5 4 4 )
ի Ս ո ւ լի մ ա ն ա ս տ ի ր ս , ի ր ռ ն ա պ ե տ ո ւ թ ե ա ն
ս ո լ լ տ ա ն Ս ո զ է մ ա ն ի ն տ 2 4 9 1
Ի ն չ պ ե ս հ ի շ ե ց ի ն ք , հ ո ւ յ ն ե ր ը չ է ի ն մ ա ր ս ա ծ ,
ո ր ի ր ե ն ց հ ա մ բ ա վ ա վ ո ր մ ե կ վ ա ն ք ը հ ա յ ո ց
ձ ե ռ ք ը շ ա ր ո ւ ն ա կ ն մ ն ա լ , ո ւ փ ո ր ձ ե ր ը ր ի “
թ ա ն ի ց ս ա ն ո ր տ ի ր ա ն ա լ ո ւ հ ա մ ա ր կ ր կ ի ն ' Հ ա յ ո ց ս տ ե ղ ծ ա ծ հ ո գ և ո ր ա յ ս օ շ ա խ ը կ ա
ր և ո ր թ ա ղ ի մ ը մ ե շ , ո ր Ս ա մ ա թ ի ա ն է ր , ծ ո ւ ռ
ա չ ք ո վ կ դ ի տ ե ի ն ն ա և թ ո ւ ր ք ե ր ը , ո ր ո ն ք ն ո ւ յ ն
պ ե ս փ ո ր ձ ե ր ը ր ա ծ ե ն ն ե ղ ե լ ո ւ ա ղ տ ե ղ ի հ ա
յ ե ր ը ։Թ ո ւ ր ք պ ա տ մ ա գ ե տ Ա հ մ ե դ Ռ ե ֆ ի ք կ հ ր ա ֊
տ ա ր ա կ ե Ս ո ւ լ թ ա ն Ս ե լ ի մ Բ ֊ ի 9 7 2 գ ի լ ք ա դ ե 3
( 1 5 6 5 հ ո ւ ն ի ս 2 ) թ վ ա կ ի ր մ ե կ ֆ ե ր մ ա ն ը ,
ո ր ո ւ ն հ ա մ ա ձ ա յ ն Ս ո ւ լո ւ մ ա ն ա ս տ ը ր ի հ ա յ ո ց
ե կ ե ղ ե ց վ ո հ ո գ և ո ր ա կ ա ն ն ե ր ո վ (ք ե շի շ ) դ ե մ ,
ո ր ի ր ե ն ց ո ւ ն ե ց ա ծ Պ ա տ ր ի ա ր ք ա ր ա ն ի ն (ք ե - շիշհսւնե) կ ո ղ ք ի ն ն ո ր շ ե ն ք մ ը 1ա ա վ ե լ ց ո ւ -
ց ա ծ ե ն և պ ա հ ա ն ջ ա ծ է ա ն ո ր ք ա ն դ ո ւ մ ը ։ Տ ե
ղ ի ո ւ ն ե ց ա ծ ք ն ն ո ւ թ յ ո ւ ն ն ե ր ը ա պ ա ց ո ւ ց ա ծ ե ն
ի բ ր և թ ե ա յ դ պ ա ր ա գ ա ն և հ ա ս տ ա տ ա ծ մ ի և
ն ո ւ յն ա տ ե ն , թ ե հ ա յ հ ո գ և ո ր ա կ ա ն ն ե ր ը , կ ա ր -
Գ ո կ ա . վ . Թ ո ր գ ո ւ ք յ ա ն . հ ի շ վ ա ծ ա շ խ ա տ ո ւ թ յ ո ւ ն ը ,
էէ 211.24» Ц . Ր ա ս մ ա շ յ ա ն , է Ծ ւ ս ղ ի կ » , Կ - 1 8 9 5 , թ ի վ
2 Տ , է է * - տ ՛И 9 չ . Ն . Ա կ ի Տ յ ա ն , I Ջ ա ք ա ր ի ա ե պ ի ս կ ո պ ո ս Գ ն ո լ -
ն յ ա ց է , (ГՀ ա ն գ ե ս ա մ ս օ ր յ ա ։ , 1 9 0 9 , 2 3 3 ։
1 տ ո Սձ Լլ թ ա յԱԸ մ Հ ա դ ր ա ն ք Հ ^ թ ե ի ս կ ա ֊
դ ա ր ա ր ե լ 1 մ ա ն շ ա ր ա ր ք ն ե ր ո վ ա ն հ ա ն գ ի ս տ չ ը -
թ ե ^ ա մ ա ն ը , , կ գ Հ ա -II. ո ս , ւ а Բ ե գ ի ն ա ր բ ո ւ ք ը ա ր գ ի լ ե լ ո ւ 4ա -
Գմ Հ ' տ ր վ ա ծ խ ո ր հ ո ւ ր դ ն ե ր ո ւ ն կ հ ե տ և ի ն ք ե շ ի շ ֊
} հ ո ո ՝ և ա ր ե ւ ի Է տ ա ր ա կ ո ւ ս ի լ , դ ի տ ե լ կ ո ւ ֊
տ ա հ ա յ բ ա ն ա ս ե ր մ ը ™ , Ա ր դ ա ր և , Ս ա մ ա թ ի ո
թ ա ղ ը հ ե տ ա գ ա յ ի ն ա Լ ^ մ բ ա վ ա վ ո ր մ ն ա ց ի ր
գ ի ն ե տ ո ւ ն ն ե ր ո վ , ո ւ ր , ի ն չ պ ե ս կ վ կ ա յ ե Ե ր ե մ ի ա
Տ ե լ ե պ ի , կ հ ա ճ ա խ ե ի ն հ ա յ ^ ն ա ն ե ք ա ւ- « Ո մ շա տ մ է յխ ա ն է ք կ ա յի ն
տէւ-տէւ-ննւ-ն ա ս ա մ է ս թ ի մ ի ւտ ա մ » Ս ա մ ա թ ի ո մ ո տ ա կ ա ա յ ս գ ի ն ե տ ո ւ ն ն ե ր ե ն
մ ե կ ո ւ ն մ ե շ Է , ո ր Ժ Է գ ա ր ո ւ ն ս կ ի զ բ ը Պ ո լս ո
հ ա , ք ա հ ա ն ա ն ե ր ը թ ա կ ա ր դ պ ի տ ի լ ա ր ե ի ն
Հ ո վ հ ա ն ն ե ս Խ ո ւլ պ ա տ ր ի ա ր ք ի ն . Ա ր դ ա ր և ,
« Պ ո / ս ո հ ա յ ք ա հ ա ն ա ն ե ր հ ն ա ^ ք ի մ ն կ տ ա
ն ե ն զ ա յ ն Ն ա ռ լ ը ք ա փ ո ւ ի կ ո ղ մ ը գ տ ն վ ո ղ
Ա ր ի ֆ ն ե ր ա ց գ ի ն ե տ ո ւ ն ը , և ե ն ի չ ե ր ի ն ե ր ո ւ գ ը լ ֊
խ ա վ ո ր ի ն լ ո ւ ր տ ա լ ո վ ի ր ե ն ք խ ո ւ յ ս կ ո ւ տ ա ն ,
մ ի ն , ե ն ի չ ե ր ի ն ե ր ե կ ե ղ ե ց ա կ ա ն մ ը գ ի ն ե տ ո ւ ֊
ն ի մ ե շ տ ե ս ն ե լ ո վ , զ վ ա ո դ ա պ ե տ ն ա ո ն ե ն բ ք ա ծ ե ծ , թ է պ է ա ա ն կ ա ղ ա ղ ա կ ե ր , թ ե տ ե ղ ե ա կ չէ տ ե ղ ա յս » 253, Կ ա մ Տ ե լ ե պ ի ի ^ ի ս կ բ ա ռ ե ր ո վ
Տ է ր տ է ր ք ն Ի ս տ ա մ պ օ լ ո յ
հ ն ա ր ի ւ ք տ ա ր ե ա լ ը ն դ մ է յ խ ա ն ա ն ,
Զ Խ ո ւ լ Յ ո վ հ ա ն ն է ս վ ա ր դ ա պ ե տ ն '
զ տ ե ղ ա ց ի ն ի բ ա ր ս շ ա մ բ շ ա կ ա ն ,
Յ ա ն կ ա ր ծ ե է ն ի չ է ր ա ղ ա յ ն ՝ե ր բ կ ո խ է տ է ր տ է ր ք ն փ ա խ ե ա ն ,
Զ վ ա ր դ ա պ ե տ ն ա ռ ն ե ն բ ր ա ծ ե ծ '
տ ե ղ ե ա կ չ ե մ տ ե ղ ւ ո յ ն ն ա գ ո չ մ ա ն » ™ ։
Ս . Գ և ո ր գ ը հ ա մ բ ա վ ա վ ո ր է ր ն ա և ի բ ր և ա ր
վ ե ս տ ի կ ո թ ո ղ ։Թ ե ի ՛ ն չ գ ե ղ ա ր վ ե ս տ ա կ ա ն բ ա ց ա ռ ի կ ա ր
ժ ե ք կ ն ե ր կ ա յ ա ց ն ե ր պ ա տ ր ի ա ր ք ա ն ի ս տ ա յ ս
ե կ ե ղ ե ց ի ն ' հ ե տ ա գ ա դ ա ր ե ր ո ւ ճ ա մ բ ո ր դ ն ե ր ո ւ
ն ո թ ե ր ե ն գ ի տ ե ն ք , ո ր ո ն ք հ ի ա ց ո ւ մ ո վ կ խ ո ս ի ն
ա ր վ ե ս տ ի հ ր ա շ ա կ ե ր տ ն ե ր ո վ վ ր ա , ո ր ո ն ց մ ո վ
պ ճ ն վ ա ծ է ր վ ա ն ք ը ։
Պ ո լ ս ո գ ե ր մ ա ն ա կ ա ն դ ե ս պ ա ն ա տ ա ն մ ա տ
ր ա ն ա պ ե տ ը , Տ . У о п О Ь е г1 а с Ъ , ն կ ա ր ա գ ր ե լ ո վ
“ ° А Ь ш е! КеПк, .Օ ո аШпс1 аэкй а ЫйпЬи!ЬауаИ ՜ , 1к1пс1 Ьаз1ш, 1935, ваМТе 46—47.
251 չ . Պ ե ր պ ե ր յ ա Օ , ռ Հ ա ն գ ե ս ա մ ս օ ր յ ա » , 1 9 6 1 , է { 7 2 8 ։
252 Գ ո կ ա . ч. ք * Ո Ր < } ո մ յա է , հ ի շ վ ա ծ ա շ խ ա տ ո ւ թ յ ո ւ ն ը ,
Կ 7։յ 53 г Ազգապատումն, Բ , էշ 2374։
261 Գ ո կ ա . ч . ք * ո ւ - գ ո մ յ ա 6 , հ ի շ վ ա ծ ա շ խ ա տ ո ւ թ յ ո ւ ն ը ,
է է «•
* 1 9 63 է Я Մ Ի•% ____ __________ ________
\ ի ր մ ե կ ա յ ց ե լ ո ւ թ յ ո ւ ն ը Ս . Գ և ո ր գ ե կ ե ղ ե ց ի ն
1 5 7 7 - 1 ,ն , կ ր ս ե , թ ե «հ ա յ ե ր ը տ ա ր ե կ ա ն խ ո շ ո ր
գ ո ւ մ ա ր մ ը կ վ ճ ա ր ե ն ս ո ւ լ թ ա ն ի ն , ո ր պ ե ս զ ի
կ ա ր ե ն ա ն ա զ ա տ ո ր ե ն ե ր թ և ե կ ե լ հ ո ն » , ու
կ ս ր ս ա մ ե , ո ր ճ ա շ ա տ ա ն (г& № <Й 01ге) պ ա տ ե ֊
ր ո ւ ն վ ր ա ն կ ա ր վ ա ծ Է ի ն բ ո լ ո ր ա ռ ա ք յ ա լ ն ե ր ը ,
ե ր և ե լ ի ե պ ի ս կ ո պ ո ս ն ե ր ը , մ ա ր տ ի ր ո ս ն ե ր ը ,
ն ա և Մ ե ծ ն Կ ո ս տ ա ն դ ի ա ն ո ս ի և մ ո ր ը ' Հ ե ղ ի ն ե ի
բ յ ո ւ գ ա ն դ ա կ ա ն ո ճ ո վ խ ճ ա ն կ ա ր ը 25Տ>Գ ե ո լ ա խ կ դ ր ե , թ ե ս ո ւ յ ն ե կ ե ղ ե ց ի ն Յ ո թ ը
Ա շ ա ա ր ա կ ն ե ր ե ն շ ա տ հ ե ռ ո ւ չ է և ձ և ե ն ա յ ն պ ե ս
1ր տ ս կ ց վ ի , թ ե մ ե ն ա ս տ ա ն մ ը ե ղ ա ծ է ժ ա մ ա
ն ա կ ի ն ։ Մ ե ծ և ը ն դ ա ր ձ ա կ շ ե ն ք մ ը ն է և բ ա ր ձ ր
դ ի ր ք ո վ ճ ա շ ա տ ո ւ ն մ ը ո ւ ն ի ։ Կ ո ս տ ա ն դ ն ո ւ պ ո լ ֊
иг. մ ե շ չ է ի տ ե ս ա ծ ն մ ա ն մ ե ծ շ ե ն ք մ ը Ա յ ա
Ս ո ֆ ի ա յ ե ն զ ա տ : Ե կ ե ղ ե ց ի ն բ ա վ ա կ ա ն մ ո ւ թ է
և հ ո ն , ո ր պ ե տ ք է ր դ պ ի ր ն ե ր ո ւ դ ա ս ի ն հ ա տ
կ ա ց վ ե ր , շ ի ն վ ա ծ ե ն ե ր ե ք ի ր ա ր մ ե տ ա ր բ ե ր
կ ա մ ա ր ն ե ր , ո ր ո ն ց մ ե մ ի շ ի ն ը ր ո լւ ւ ր շ ի է ե
ր ա ր ձ ր ։ /ս ո ր ա ն ի ն մ ո տ ե ն ա լ ո ւ հ ա մ ա ր պ ե տ ք է
ե ր ե ք ա ս տ ի ճ ա ն բ ա ր ձ ր ա ն ա լ : Խ ո ր ա ն ի ն վ ր ա է
շ ի ն վ ա ծ ս ե ղ ա ն ը , ո ւ ր կ ա Մ ա ր ի ա մ Ա ս տ ո ւ ա -
ծ ա ծ ն ի պ ա տ կ ե ր ը Հ ի ս ո ւ ս մ ա ն ո ւ կ ը դ ի ր կ ը ։
Ս ո ւ յն պ ա տ կ ե ր ի ն շ ո ւ ր ջ ք ա ն ի մ ը ո ւ ր ի շ պ ա տ
կ ե ր ն ե ր ա լ շ ի ն վ ա ծ ե ն ։ Խ ո ր ա ն ի ն վ ր ա զ ե տ ե ղ
վ ա ծ ե ն ո ւ թ ը - տ ա ս ը ա շ տ ա ն ա կ ն ե ր խ ո շ ո ր
մ ե դ ր ա մ ո մ ե ր ո վ , զ ո ր ս կ վ ա ռ ե ն պ ա տ ա ր ա գ ի
ժ ա մ ա ն ա կ ։ Խ ո ր ա ն ի ն ա ռ ջ և ' ս ա լ ա ր կ վ ա ծ է գ ե
տ ի ն ը և գ ո ր գ ե ր ո վ ծ ա ծ կ վ ա ծ ։ Պ ա տ ա ր ա գ ը
կ մ ա տ ո ւ ց վ ի խ ո ր ա ն ի ն ա ռ ջ և , չ ո ր ս դ պ ի ր ն ե ր ււ
մ ա ս ն ա կ ց ո ւ թ յ ա մ բ ։
Ս ի մ ե ո ն Լ ե հ ա ց ի , ո ր 1 6 0 8 - ի ն Պ ո լ ի ս կ գ ը ա -
ն ը վ և ր , ս ա պ ե ս կ պ ա տ մ ե ի ր ա յ ց ե լ ո ւ թ յ ո ւ ն ը
Ս ո ւ լ ո ւ մ ա ն ա ս տ ը ր - « Ե ւ ա յ լ օ ր ն գ ն ս ւ ց ա ք ի
Ս ո ւ լ ո ւ մ ա ն ա ս տ ր , ո ր մ ե ր ձ է Ե օ թ ն Ղ ո ւ լ ա ն ,
ո ւ ր կ ա յ Հ ա յ ո ց մ ե ծ ե կ ե ղ ե ց ի մ ի վ ի մ ա շ է ն և
գ մ բ է թ ա ձ և , թ ա գ ա ւ ո ր ա շ է ն , ո ր կ ո չ ի Ս ո ւ ր բ
Ո ո ր դ , ի փ ա ռ ա ւ ո ր և բ ա ր ձ ր ա լ ա ն դ ա կ տ ե -
զ ո ջ և ծ ո վ ա հ ա յ ե ա ց . . . զ ա ր մ ա ն ա լ ի շ ի ն ո ւ ա ծ ք
է ի ն շ ո ւ ր ջ ա ն ա կ ի ' դ ր ա խ տ ք , պ ա ղ չ ա յ ք , բ ո ւ -
ր ա ս տ ա ն ք , ա յ ա զ մ ա ք , պ ա ր տ է զ ք , մ ր գ ա ս -
տ ա ն ք , և ջ ո ւ ր ք բ ա ր ե հ ա մ , և ա յ լ բ ա զ ո ւ մ բ ն ա -
կ ո ւ թ ի ւ ն ք կ ա ր գ ա ւ ո ր ա ց և ա շ խ ա ր հ ա կ ա ն ա ց ,
և կ ա ց և բ ն ա կ ա ց ։ Ե ւ կ ա յ ր ի բ ա ր ձ ր տ ե ղ դ ա ր
պ ա ս մ ի փ ո ք ր ի կ , ո ր հ ա յ է ր ի վ ե ր ա յ ծ ո վ ո ւ ,
յ ո յ ժ գ ե ղ ե ց ի կ և վ ա յ ե լ ո ւ չ , ո ս կ ե զ օ ծ և զ ա ն ա
զ ա ն գ ե ղ օ ք ն կ ա ր ե ա լ և յ օ ր ի ն ե ա լ պ ա յ ծ ա ռ , և
ա ռ ջ և ս ը ֆ ա յ մ ի մ ե ծ թ ա վ ա ն լ ո ւ , ս ե ղ ա ն ա տ ե ղ
ո ր ի շ ո ղ ժ ա մ ո ւ և տ օ թ ա ն դ ն ս տ ե ա լ ո ք ' ա յ լ
ո չ կ ա մ է ր ա ն տ ի գ ն ա լ ։ Ա յ լ և ե կ ե ղ ե ց ն ա յ թ ի
կ ո ւ ն ք ն կ ա յ ր ք ա ր ո ւ կ ի ր կ ա մ ա ր , ն ե ղ և ե ր
կ ա յ ն . . . և շ ո ւ ր ջ ո ւ բ ո լ ո ր ն ն կ ա ր ք պ ա տ կ ե ր ա ց
Յ Ժ Հ ( 3 1 8 ) հ ա յ ր ա պ ե տ ա ց և ի գ լո ւ խ ն Ք ր ի ս -
Տ. У о п ОЬег1асЬ, .ТаееЬисМ -, Р га п М и п Ь
аш М п у л , 17(Ա, р. 181.
Ա Ծ Ի Ն -11
ս ա ս և ա ջ մ է Կ ո ս տ ա ն դ ի ա ն ո ս թ ա գ ա ւ ո ր ն և
ձ ա խ մ է դ շ խ ո յ ն Հ ե ղ ի ն է ո ր դ ո վ ք ն . . . ա յ ժ մ
Ա թ ո ռ է և Պ ա տ ր ի ա ր ք ա ր ա ն Հ ա յ ո ց Л256.՛Ս . Գ և ո ր գ ը զ ա ր դ ա ր ո ղ գ լո ւ խ - գ ո ր ծ ո ց ն ե ր ը
ի ր ե ն ց կ ք ա շ ե ի ն հ ե տ ա ք ր ք ր ո ւ թ յ ո ւ ն ը ա կ ա ն ա
վ ո ր դ ե մ ք ե ր ո ւ ։
Ս ո ւ լ ե յ մ ա ն Գ ա ն ո ւ ն ի մ ա ս ն ա վ ո ր ս ե ր ո ւ ն ե ր
ն կ ա ր չ ո ւ թ յ ա ն : Ֆ լ ա մ ա ն ա զ ն վ ա կ ա ն մ ը , ЙвՏ է օ օ ե օ ւ ա , ո ր 1 6 3 0 - ի ն Պ ո լ ի ս ա յ ց ե լ ա ծ է ր ,
կ պ ա տ մ ե , թ ե հ ա յ ո ց պ ա տ ր ի ա ր ք ի ն բ ն ա կ ա
ր ա ն ի մ ե կ ս ր ա հ ի ն մ ե ջ խ ճ ա ն կ ա ր վ ա ծ է ի ն
ե կ ե ղ ե ց ա կ ա ն հ ա յ ր ե ր , կ ա յ ս ր մ ը և կ ա յ ս ր ո ւ
հ ի մ ը ։ Հ ա յ ե ր ն ր ս ի ն ի ր ե ն , թ ե ս ո ւ լ թ ա ն Ս ո ւ -
լ ե յ մ ա ն ա յ ն ք ա ն հ ե տ ա ք ր ք ի ր է ր , ո ր հ ա ճ ա խ
ա յ դ ն կ ա ր ն ե ր ր դ ի տ ե լ ո ւ կ ո ւ գ ա ր » 257ւ
С о г а е Ш е 1е В г и у п 1 7 2 5 - ի ն Պ ո լ ի ս կ ա
տ ա ր ա ծ ի ր ո ւ ղ և ո ր ո ւ թ յ ո ւ ն ը ն կ ա ր ա գ ր ե լ ո ւ ա ռ
թ ի վ ա ր տ ա տ պ ո ւ մ ն և ր կ ը ն ե М . Йе МОПСО- Ո 1 Տ-/ւ « ճ ա մ ր ո ր գ ո ւ թ յ ո ւ ն դ ե պ ի Կ . Պ ո լ ի ս »
գ ո ր ծ ե ն , ո ր տ ե ղ ի ո ւ ն ե ց ա ծ է 1 6 4 8 - ի ն , ա յ ս
ի ն ք ն 1 6 6 0 - ի մ ե ծ հ ր դ ե հ և ն ա ռ ա ջ , ե ր բ դ ե ո
հ ր ո - ճ ա ր ա կ չ է ր ե ղ ա ծ Ս . Գ և ո ր գ ի հ ա մ բ ա վ ա
վ ո ր ա յ դ ճ ա շ ա տ ո ւ ն ը ի ր զ մ ա յ լ ե լ ի ո ր մ ա
ն կ ա ր ն ե ր ո վ ։ ճ ա շ ա տ ա ն « ե ր կ ա յ ն ո ւ թ յ ո ւ ն ը , — կ գ ր ե Մ ո ն դ ո ն ի ս , — ք ա ռ ա ս ո ւ ն ք ա յ լ ա չ ա փ է և
լ ա յ ն ք ը ' ո ւ թ ը ։ Ա յ ս տ ե ղ կ տ ե ս ն վ ի ն ն կ ա ր ն ե ր ը
շ ա տ մ ը մ ե ն ա կ յ ա ց ն ե ր ո ւ , ո ր ո ն ք հ ո ն ս ր բ ա -
կ ա ն կ յ ա ն մ ը վ ա ր ա ծ ե ն ։ Ա ս ո ն ք ո ր մ ա ն կ ա
ր ի (քՐ 6Տզ1№ ) ձ և ո վ պ ա տ ե ր ո ւ ն ե ր կ ա յ ն ք ը
շ ի ն վ ա ծ ե ն ։ Ա ն ո ն ց վ ե ր և ի ծ ո փ ո ր ի ն ( ք ո Տ 6 ) վ ր ա ճ ա ր տ ա ր ա պ ե տ ն ե ր ն կ ա ր վ ա ծ ե ն մ ի ն չ և
ի ր ե ն ց կ ե ս մ ե ջ ք ը ։ Ս ո ւ յ ն ծ ո փ ո ր ի ն վ ե ր ի կ ո ղ
մ ը ո ւ ր ի շ մ ը կ գ տ ն ։[ ի , ո ր կ ն ե ր կ ա յ ա ց ն ե Ս ո ւ ր բ
Կ ո ւ յ ս Մ ա ր ի ա մ ո ւ կ յ ա ն ք ր ։ Ս ր ա հ ի ն կ ա մ ա ր ր
կ ե ս - գ մ ր ե թ մ ը կ ձ և ա ց ն ե , ո ւ ր խ ճ ա ն կ ա ր վ ա ծ
է Ս ո ւ ր բ Ը ն թ ր ի ք ը , մ ի ա յ ն թ ե գ ա ռ ն ո ւ կ ի տ ե ղ
ձ ո ւ կ մ ը կ դ ր վ ա ծ պ ն ա կ ի մ ը մ ե ջ ։ Ծ ա յ ր ը
դ ե պ ի դ ո ւ ռ ը կ տ ե ս ն վ ի մ ե կ կ ո ղ մ ը ' ն կ ա ր ը
հ ո ւ յ ն մ ե կ կ ա յ ս ե ր , ի ս կ մ յ ո ւ ս կ ո ղ մ ը ն կ ա ր ը
կ ա յ ս ր ո լ հ ի ի մ ը , և ա յ լ ն » 25*։
1 6 4 3 — 1 6 4 4 - ի ն է ր , ո ր հ ա յ ո ց Պ ա տ ր ի ա ր
ք ա ր ա ն ը Ս ո ւ լ ո ւ մ ա ն ա ս տ ը ր ե ն Ք ո ւ մ ք ա փ ո լ պ ի -
տ ի փոխ դրվեր։ Իսկ Ս• Գևորգ, ինբր, հր ոճարակ սքիտի դառնար 1660- ին։
(Շարունակեի)
256 Ս ի մ Է ո ն Լ հ 6 ա ց ա յ * Ո ւ ղ 1 պ ր ո լ թ ի ւ ն տ , է [ 2 1 — 2 2 ՛
23Г Ա ր մ ե ն ս ւ կ Ս ս ւ զ բ զ . է Ն կ ա ր չ ո ւ թ յ ո ւ ն ր Պ ո լ ս ո մ ե չ և
Ա պ տ ո ւ լ ք ա Հ Պ ո լ / ս ա ր ի » , է կ յ ա ն ք և ա ր վ ե ս տ » , Փ ա ր ի զ , Ա
տ ա րի, էշ 8 3 г
!5տ у о у а в е с1е СогпеШ е 1е Вгиуп рлг 1а М о$-
со \!е , 1а Рег>е е! ай х 1ոժ6Տ ОПеп1а1е*‘ , Ю т е I.
Ра г'в , 1725.
Ա. Շ1Ա ԻՆ9Ա Ն
ՄՈԿԱՑ ԱՇԽԱՐՀԻ ՍՈԻՐԲ ԿԱՐԱՊԵՏ ՎԱՆՔԻ ՁԵՌԱԳՐԵՐԸ
Մ ո կ ա ց գ ա վ ա ռ ը հ ն ո լ մ բ ա ղ կ ա ն ո ւ մ է ր 9
գ ա վ ա ռ ն ե ր ի ց , ի ս կ ա յ ժ մ ո ւ ն ի մ ի ա յ ն չ ո ր ս ը
Ա ռ ա ն ձ ն ա կ Մ ո կ ք , Ա ս վ ա ն ի ց ձ ո ր , Ա ր ք ա յ ի ց
գ ա վ ա ռ և Ա ր գ ա ս ո վ ի տ ։
Տ ա վ ր ո ս ի լ ե ո ն ե ր ը տ ա ր ա ծ վ ո ւ մ ե ն Վ ա ն ի
լ ճ ի հ ա ր ա վ ա յ ի ն մ ա ս ե ր ո ւ մ և ի ր ե ն ց լ ե ռ ն ա
գ ա գ ա թ ն ե ր ի , լ ե ռ ն ա շ ղ թ ա ն ե ր ի մ ե շ ս ե ղ մ վ ա ծ
պ ա հ ո ւ մ ե ն մ ի ք ա ն ի գ ա վ ա ռ ն ե ր , ո ր ո ն ց
թ վ ո ւ մ և ա յ ժ մ յ ա ն Մ ո կ ս ը ։
Լ ե ռ ն ա հ ա ն գ ո ւ յ ց ի գ լ խ ա վ ո ր գ ա գ ա թ ն է 3 ՏՕՕ
մ ե տ ր բ ա ր ձ ր ո ւ թ յ ա մ բ Ե ղ ե ր ո վ լ ե ռ ը , ո ր ի ց
ձ գ վ ա ծ լ ե ռ ն ա շ ղ թ ա ն ե ր ը բ ա ժ ա ն ո ւ մ ե ն Մ ո կ ս ը
ի ր հ ա ր և ա ն գ ա վ ա ռ ն ե ր ի ց ։ Ի ս կ Մ ո կ ս ը Շ ա -
տ ա խ ի ց և Ս պ ա ր կ ե ր տ ի ց ա ն չ ա տ ո ղ լ ե ռ ն ա շ ը ղ -
թ ա ն ե ր ի բ ա զ ո ւ կ ն ե ր ը բ ա ժ ա ն ո ւ մ ե ն Մ ո կ ս ը
խ ո ր ֊ խ ո ր ձ ո ր ե ր ի և կ ի ր ճ ե ր ի ։ Տ ե ղ ո ւ մ ն ե ր ի ա -
ռ ա տ ո ւ թ յ ա ն շ ն ո ր հ ի վ , ա մ ե ն մ ի ձ ո ր ի մ ի չ ի ց
գ ա հ ա վ ի ժ ո ւ մ ե ն ա ր ա գ ա հ ո ս մ շ տ ա հ ո ս գ ե
տ ե ր , ո ր ո ն ք ի ր ե ն ց ճ ա ն ա պ ա ր հ ի ա ն ց ա ծ ձ ո ր ի
կ ա մ բ ն ա կ ա վ ա յ ր ի ա ն ո ւ ն ն ե ր ո վ ե ն կ ո չ վ ո ւ մ ։
Ա յ ս պ ե ս , Ե ղ ե ր ո ւ է ի ս տ ո ր ո տ ո ւ մ կ ա ռ ո ւ ց վ ա ծ
Փ ո լ թ կ ո ւ Ս . Գ և ո ր գ ի վ ա ն ք ի ց ս կ ի զ բ ա ռ ն ո ղ
գ ե տ ը , ո ր հ ո ս ո ւ մ է հ յ ո ւ ս ի ս ի ց հ ա ր ա վ և ա ն ց
ն ո ւ մ է Մ ո կ ա ց կ ե ն տ ր ո ն ո վ , և ' գ ե տ ը , և ձ ո ր ը
կ ո չ վ ո ւ մ ե ն Փ ո ւ թ կ ո ւ գ ե տ և Փ ո լ թ կ ո լ գ ե լի
ձ ո ր , ա ր և ե լ ք ի ց ՝ Ա ռ ն չ ի ձ ո ր և գ ե տ Ա ռ ի ն շ գ յ ո ւ
ղ ի ա ն ո ւ ն ո վ , Ն ա ն ե ն ի ց ձ ո ր և գ ե տ ն ա ն ե ն ց
գ յո ւ ղ ի ա ն ո ւ ն ո վ , ա ր և մ ո ւ տ ք ի ց ՝ Բ ա ռ ա ձ ո ր և
գ ե տ Բ ա ռ գ յ ո ւ ղ ի ա ն ո ւ ն ո վ , Ս ե պ ս ։ ձ ո ր և Ս ե -
պ ա գ ե տ Ս ե պ գ յ ո ւ ղ ի ա ն ո ւ ն ո վ ։
Ա մ բ ո դ չ Մ ո կ ս ը ղ ո ց , կ է տ ա փ ա ր ա կ ն ե ր ի ց ,
հ ա ր թ ո ւ թ յ ո ւ ն ն ե ր ի ց և ն ո ւ յ ն ի ս կ հ ո վ ի տ ն ե ր ի ց ,
բ ա յ ց հ ա ր ո ւ ս տ է ա ր ո տ ա վ ա յ ր ե ր ո վ , ծ ա ղ կ ա
վ ե տ լ ե ռ ն ա լ ա ն շ ե ր ո վ , ա ն տ ա ռ ն ե ր ո վ և պ տ ղ ա
տ ո ւ ծ ա ռ ե ր ո վ , ս կ ս ա ծ ձ ի թ ե ն ո ւ ց մ ի ն չ և յ ո ւ
ր ա հ ա տ ո ւ կ ք ա ղ ց ր ա հ ա մ տ ա ն ձ ը , ո ր ն ի ր տ ա
ր ա ծ վ ա ծ բ ո / ո ր վ ա յ ր ե ր ո ւ մ կ ո չ վ ո ւ մ է Մ ո կ ա ց
տ ա ն ձ ։
Հ ա ղ ո ր դ ա կ ց ո ւ թ յ ա ն դ ժ վ ա ր ո ւ թ յ ո ւ ն ն ե ր ի և
ե ր կ ր ի մ ե կ ո ւ ս ա ց վ ա ծ լ ի ն ե լ ո ւ պ ա տ ճ ա ռ ո վ ,
Մ ո կ ա ց ա շ խ ա ր հ ը ա վ ե լ ի է հ ա վ ա տ ա ր ի մ
մ ն ա ց ե լ հ ի ն ս ո վ ո ր ո ւ թ յ ո ւ ն ն ե ր ի ն , ա վ ա ն դ ո ւ
թ յ ո ւ ն ն ե ր ի ն , ա վ ե լ ի պ ի ն դ է պ ա հ պ ա ն ե լ ի ր
լ ե զ վ ի և բ ա ր բ ա ռ ի ա ռ ա ն ձ ն ա հ ա տ կ ո ւ թ յ ո ւ ն ն ե
ր ը , հ ի ն պ ա տ ո ւ մ ն ե ր ը , հ ա տ կ ա պ ե ս Ս ա ս ո մ ւ ց ի
Դ ա վ ի թ ը ի ր յ ո թ ճ յ ո ւ ղ ե ր ո վ , և բ ա զ մ ա թ ի վ
զ ր ո ւ յ ց ն ե ր ն ո ւ հ ե ք ի ա թ ն ե ր ը ։ Ի ն չ ո ր ը ն կ ե լ է
ա յ գ խ ո ր ձ ո ր ե ր ո ւ մ , պ ա հ պ ա ն վ ե լ է ե ր կ ա ր
ժ ա մ ա ն ա կ , ի ն չ ո ր ս տ ե ղ ծ ա գ ո ր ծ վ ե լ է Մ ո կ -
ս ո ւ մ , ե ղ ե լ է ի ն ք ն ո ւ ր ո ւ յ ն և յ ո ւ ր ա հ ա տ ո ւ կ ։
Մ ո կ ա ց ա շ խ ա ր հ ը հ ա ր ո ւ ս տ է ն ա և ա ն ա
պ ա տ ն ե ր ո վ , հ ռ չ ա կ ա վ ո ր վ ա ն ք ե ր ո վ , ո ր ո ն ք
ե ղ ե լ ե ն հ ա յ մ շ ա կ ո ւ յ թ ի վ ա ռ օ շ ա խ ն ե ր ։
Հ . Ղ և ո ն գ Ա վ ի շ ա ն ի ր « Ա յր ա ր ա տ Յ ) ա շ խ ա
տ ո ւ թ յ ա ն Գ գ լ խ ո ւ մ ( է շ 4 2 8 ) , խ ո ս ե լ ո վ Մ ,է -
կ ա ց ա շ խ ա ր հ ի վ ա ն ք ե ր ի մ ա ս ի ն , դ ր ո ւ մ է .
а Ա յ լ և մ տ ա լ ո ր բ ա ր գ ա լ ա ճ ա ն օ ք , ո ր պ է ս տ ա յ
գ ո ւ շ ա կ ե լ ն ե ր բ ո ղ ն ա ր ե կ ա ց ւ ո յ ն զ Ա պ ա ր ա ն ի ց
Խ ա չ է , յ ո ր ո ւ մ դ ր ո ւ ա տ ի ն ե պ ի ս կ ո պ ո ս ն ո ց ի ն
և վ ա ն ո ր ա յ ք ն 3)։ Ա լ ի շ ա ն ն ա յ դ վ ա ն ք ե ր ի թ վ ո ւ մ
* 1 и в ձէ Տ Մ Ի Ա Ծ Ի Ն 43
հ ի շ ա տ ա կ ո ւ մ է Ս ■ Խ ա լ վ ա ն ք ը կ ա մ Ս . Կ ա
ն ա ն ց վ ա ն ք ը , Փ ո Հ կ ո ւ Ս . , / ^ ք Д " * 'И ,ս ո ի Ս . Գ և ո ր գ ի վ ա ն ք ը , Ս . Ա մ ե ն ա փ ր կ ի չ ,
Ս . Փ ա ս ս ՛ վ ա ն ք ը և Ս ը բ ո ց Վ ա ր դ ա ն ա ն ց
վա\1Ք1Կանանց կ|ամ Ս . Կ ա ո ս պ ես փ վա նքը Մ ո կ ա ց ա շ խ ա ր հ ի վ ա ն ք ե ր ի ց ա ռ ա ջ ի ն ն է-
Ա յ ս պ ե ս է կ ո չ վ ո ւ մ Ա ե պ ա ձ ո ր ի դ ե տ ի ա փ ո ւ մ
Ա ր կ ա ն ը գ յ ո ւ ղ ի ց 1 , 5 - 2 կ ի լ ո մ ե տ ր հ ե ռ ա վ ո
ր ո ւ թ յ ա ն ,լր ա ս ր բ ա տ ա շ ք ա ր ե ր ո վ կ ա ռ ո ւ ց վ ա ծ
ա յ ս վ ա ն ք ը , ո ր հ ն ո ւ մ կ ո չ վ ե լ է Ս - Խ ա ւ Կ Հ
Ծ ա յ ա տ ի վ ա ն ք - Վ ա ն ք ի հ , յ ո ւ ս ի ս - ա ր և ե լ յ ա ն
ե ո դ մ ը գ տ ն վ ո ւ մ է ծ զ ր կ ա ն բ ա ր ձ ո ւ ն ք ը , ո ր ն
ա ն ջ ա տ ո ւ մ է վ ա ն ք ը Մ ո կ ա ց ք ա ղ ա ք ի ց , հ յ ո ւ -
ս ի ս - ա ր և մ տ յ ա ն կ ո ղ մ ի ց ' Բ ա բ լ ա կ բ ա ր ձ ո ւ ն ք ը
. .ա մ ա ն ո ւ մ է ա յ ն Բ ա ռ ա ձ ո ր ի ց , ի ս կ Բ ա բ լ ա -
կ ի ո դ ե պ ի հ ա ր ա վ ի շ ա ծ բ ա զ ո ւ կ ը գ յ ո ւ ղ ի ց -
Ա յ ո ե ր կ ո ւ բ ա ր ձ ո ւ ն ք ն ե ր ի ց դ ե պ ի հ ա ր ա վ ,
դ ե պ ի Ա ե պ ա գ ե տ ն ի շ ն ո ղ ե ր կ ո ւ լ ե ռ ն ա բ ա
զ ո ւ կ ն ե ր ը հ ե տ զ հ ե տ ե ց ա ծ ր ա ն ո ւ մ ե ն և ա ս
տ ի ճ ա ն ա բ ա ր մ ո տ ե ն ո ւ մ ի ր ա ր , և դ ե ռ չ հ ա ս ա ծ
Ս բ կ ա ն ց գ յ ո ւ ղ ի ն , ս տ ե ղ ծ ո ւ մ ե ն մ ի ն ե ղ ձ ո ր ,
կ ի ր ճ , Ե վ ա յ դ կ ի ր ճ ը հ ա ր ա վ ի ց , Ե ղ ր կ ա ն ը
հ յ ո ւ ս ի ս - ա ր և ե լ ք ի ց և Բ ա բ լ ա կ բ ա ր ձ ո ւ ն ք ն ե ր ը
հ յ ո ւ ս ի ս - ա ր և մ ո ւ տ ք ի ց կ ա զ մ ո ւ մ ե ն ե ռ ա ն կ յ ո ւ
ն ա ձ և մ ի գ ո գ ա վ ո ր ո ւ թ յ ո ւ ն , ո ր ի մ ե կ տ ե ղ ս ը ր -
ր ա տ ա շ ք ա ր ե ր ո վ կ ա ռ ո ւ ց վ ա ծ է Մ ո կ ա ց ա շ
խ ա ր հ ի հ ն ա գ ո ւ յ ն վ ա ն ք ե ր ի ց Ս . Կ ա ր ա պ ե տ ի
ե կ ե ղ ե ց ի ն ի ր դ ա ր բ ա ս ո վ , Դ ռ ա ն վ ր ա դ ե ռ
պ ա հ պ ա ն վ ա ծ է հ ե տ և յ ա լ ա ր ձ ա ն ա գ ր ո ւ թ յ ո ւ ն ը .
« № М < Р г շ ի ն ո ղ ^ կ ե դ հ ց ա յս զ Ց ո վ հ ա ն -
ն էս , ղ Թ ո ւմ ա և զ Ղ ա դ ա ր յի շ հ ց է ք .( 1 4 0 8 )х>, Ե կ ե ղ ե ց ո ւ ն կ ի ց գ տ ն վ ո ւ մ է գ ե ր ե զ
մ ա ն ա տ ո ւ ն ը զ ա ր դ ա ր վ ա ծ խ ա չ ք ա ր ե ր ո վ , տ ա
պ ա ն ա ք ա ր ե ր ո վ , ծ ա ղ ի կ ն ե ր ո վ և զ ա ն ա զ ա ն
տ ե ս ա կ ի վ ա ր դ ե ն ի ն ե ր ո վ ,
Բ ն ո ւ թ յ ո ւ ն ը ո չ ի ն չ չ ի խ ն ա յ ե լ վ ա ն ք ի շ ր ջ ա
պ ա տ ը շ ք ե ղ ա ց ն ե լ ո ւ հ ա մ ա ր . Վ ա ն ք ի ե ր ե ք
կ ո ղ մ ե ր ի ց դ ե պ ի կ ե ն տ ր ո ն , դ ե պ ի վ ա ն ք ն ե ն
ի չ ն ո ւ մ մ ի ք ա ն ի փ ո ք ր ի կ լ ե ռ ն ա յ ի ն ա ղ բ յ ո ւ ր
ն ե ր , ո ր ո ն ք մ ի ա ն ա լ ո վ վ ա ն ք ի ց ն ե ր ք և , հ ն ա
ր ա վ ո ր ո ւ թ յ ո ւ ն ե ն տ վ ե լ ո ռ ո գ ե լ ի դ ա ր ձ ն ե լ ո ւ
. ե ռ ն ա լ ա ն շ ե ր ո լ մ գ տ ն վ ո ղ փ ո ք ր ի կ հ ո ղ ա բ ա -
ժ ի ն ն ե ր ը , վ ե ր ա ծ ե լ ո վ դ ր ա ն ք ց ա ն ո վ ի տ ա ր ա
ծ ո ւ թ յ ա ն , ի ս կ մ ն ա ց ա ծ մ ա ս ե ր ը , մ ի ն չ և բ ա ր
ձ ո ւ ն ք ն ե ր ի գ ա գ ա թ ն ե ր ը , ծ ա ծ կ վ ա ծ ե ն ա ն
տ ա ռ ն ե ր ո վ , պ տ ղ ա տ ո ւ ծ ա ռ ե ր ո վ , խ ո տ հ ա ր ք
ն ե ր ո վ և ա ր ո տ ա վ ա յ ր ե ր ո վ , ո ր ո ն ք ա ռ ա ն ձ ի ն
շ ո լ ք ո ւ գ ե ղ ե ց կ ո ւ թ յ ո ւ ն ե ն տ ա փ ս վ ա ն ք ի ն ,
Վ ա ն ք ի ա ն տ ա ռ ն ե ր ը , ո ր ո ն ք տ ե ղ ա ց ի ք ա ն
վ ա ն ո ւ մ ե ն ' մ ե ր ի » , մ ե ծ մ ա ս ա մ բ բ ա ղ կ ա ց ա *
ե ն կ ա ղ ն ի ծ ա ռ ե ր ի ց . Ի ս կ պ տ ղ ա տ ո ւ ծ ա ռ ե ր ը ,
ո ր ո ն ք ի ր ե ն ց շ ա տ ո ւ թ յ ա ն պ ա տ ճ ա ռ ո վ ա ն տ ա
ռ ի տ պ ա վ ո ր ո ւ թ յ ո ւ ն ե ն թ ո ղ ն ո ւ մ , բ ա ղ կ ա ց ա ծ
ե ն տ ա ր բ ե ր տ ե ս ա կ ի տ ա ն ձ ե ն ի ն ե ր ի ց և ը ն
կ ո ւ զ ե ն ի ն ե ր ի ց , Վ ե ր շ ի ն ն ե ր ը ա յ ն ք ա ն շ ա տ ե ն ,
„ ր ա պ ա հ ո վ ո ւ մ ե ն վ ա ն ք ի ն մ ա ք ո ւ ր ը ն կ ո ւ յ զ ի
ձ ե թ ո վ ։ Ք ի չ չ ե ն ն ա և ս ա լ ո ր ի , խ ն ձ ո ր ի և ա յլ
տ ե ս ա կ ի մ ր գ ա տ ո ւ ծ ա ռ ե ր ը . Վ ա ն ք ի մ ո տ ո վ
ա ն ց ն ո ղ ա ռ վ ա կ ն ե ր ի կ ո ղ ք ի ն բ ա ր ձ ր ա ն ո ւ մ ե ն
բ ա ր դ ի ն ե ր և ո ւ ռ ի ն ե ր .
Վ ա ն ք ի բ ա ր ձ ր գ ի ր ք ը , ա ն դ ո ր ր շ ր շ ա պ ա տ ր ,
ծ ա ռ ե ր ո վ , ծ ա ղ ի կ ն ե ր ո վ հ ա ր ո ւ ս տ շ ր շ ա կ ա յ ք ն
է , ո ր ա ռ ի թ է տ վ ե լ գ ր ի չ Ա ռ ա ք ե լ ի ն 1 5 7 9
թ վ ա կ ա ն ի ն գ ր լ ա գ ր ա ծ ի ր Ա վ ե տ ա ր ա ն ի հ ի շ ա
տ ա կ ա ր ա ն ո ւ մ գ ր ե լ ո ւ . Տ յ ե ր կ ի ր ս Մ ո կ ա ց , ի
մ ե ծ ա փ ա ռ և ի հ ռ լ ա կ ա լ ո ր , ե ր կ ն ա հ ա ն դ ի ս տ և
վ ա յ ե լ ո ւ լ ս ո ւ ր բ ո ւ խ տ ս , ո ր Ս ո ւ ր բ Կ ա ն ա ն ց
վ ա ն ք կ ո չ ի շ ւՄ ո կ ա ց վ ա ն ք ե ր ի մ ե շ ա ռ ա շ ի ն ը Ս . Կ ա ն ա ն ց
վ ա ն ք ն է , Բ ն ի կ հ ա յ ժ ո ղ ո վ ր դ ի մ ե շ պ ա հ պ ա ն
վ ա ծ ա վ ա ն դ ո ւ թ յ ո ւ ն ն ե ր ը վ ա ն ք ի հ ի մ ն ա դ ր ո ւ
մ ը կ ա պ ո ւ մ ե ն Հ ռ ի փ ս ի մ յ ա ն ց կ ո ւ յ ս ե ր ի հ ե տ ,
ո ր ո ն ք ե կ ե լ ե ն Մ ո կ ս և օ թ և ա ն ե լ ա յ ժ մ յ ա ն
վ ա ն ք ի տ ե ղ ո ւ մ , և ի հ ի շ ա տ ա կ ն ր ա ն ց կ ա
ռ ո ւ ց վ ե լ է վ ա ն ք և ա ն վ ա ն վ ե լ Ս . Կ ա ն ա ն ց
վ ա ՛ն ք : Р -ե ե ՜ ր բ է կ ա ռ ո ւ ց վ ե լ վ ա ն ք ը հ ա յ տ ն ի
. է , Հ ա վ ա ն ա կ ա ն է , ո ր Ս . Կ ա ն ա ն ց վ ա ն ք ը մ ի
ժ ա մ ա ն ա կ ե ղ ե լ է և ՛ հ ա ն ք ա վ ա յ ր և ' հ ա ն ք ե բ ի
մ շ ա կ մ ա ն վ ա յ ր - Ա յ դ հ ա ն ք ա ն յ ո ւ թ ե ր ը վ ե ր ա
մ շ ա կ վ ե լ ե ն Ս թ կ ա ն ց գ յ ո ւ ղ ո ւ մ և ձ ո ր ի հ ա ն դ ի
պ ա կ ա ց կ ո ղ մ ը գ տ ն վ ո ղ Բ ռ ն ա շ ե ն գ յ ո ւ ղ ո ւ մ ,
ո ր ը մ ի ժ ա մ ա ն ա կ ե ղ ե լ է Մ ո կ ա ց ք ա ղ ա ք ա
տ ի պ վ ա յ ր ե ր ի ց և ա ր հ ե ս տ ա վ ո ր ա կ ա ն կ ե ն տ
ր ո ն ն ե ր ի ց մ ե կ ը , ո ր ի ն յ ո ւ թ ա կ ա ն մ ն ա ց ո ր դ
ն ե ր ը դ ե ռ կ ա ն գ յ ո ւ ղ ի ա վ ե ր ա կ ն ե ր ի մ ե շ և
շ ր շ ա կ ա յ ք ո ւ մ , Հ ա մ ե ն ա յ ն դ ե պ ս , Ս . Կ ա ն ա ն ց
վ ա ն ք ի վ ա յ ր ը , ն ա խ ա ք ր ի ս տ ո ն ե ա կ ա ն շ ր ջ ա
ն ո ւ մ , ի ր բ ն ա կ ա ն գ ե ղ ե ց կ ո ւ թ յ ա մ բ , չ է ր կ ա
ր ո ղ հ ա ր մ ա ր ա վ ե տ կ ա մ օ գ տ ա կ ա ր բ ն ա կ ա
վ ա յ ր Ա ի ն ե լ , և դ ր ա հ ա մ ա ր է լ ձ ռ ի փ ս ի մ յ ա ն ց
կ ո ւ յ ս ե ր ի հ ե տ կ ա պ վ ա ծ ա վ ա ն դ ո ւ թ յ ո ւ ն ն ե ր ը
պ ե տ ք է կ ա պ վ ա ծ լ ի ն ե ն ն մ ա ն մ ի գ ե ղ ե ց ի կ
վ ա յ ր ի հ ե տ .
Մ ե ր ձ ե ռ ք ն հ ա ս ա ծ ձ ե ռ ա գ ր ե ր ի ց հ ա յ տ ն ի Ւ ,
ո ր գ ր չ ո ւ թ յ ա ն ա ր վ ե ս տ ը Մ ո կ ա ց ա շ խ ա ր հ ո ւ մ ,
ա ռ ա շ ի ն ը 1 3 0 6 թ վ ա կ ա ն ի ն ս կ ս վ ե լ է Ս . Կ ա
ր ա պ ե տ ի վ ա ն ք ո ւ մ և ը ն դ հ ա տ ո ւ մ ն ե ր ո վ շ ա
ր ո ւ ն ա կ վ ե լ մ ի ն չ և 1 6 9 1 թ վ ա կ ա ն ը ,
1 3 0 6 թ վ ա կ ա ն ի ն Մ ո կ ա ց Ս . հ ա չ կ ա մ Ս .
Կ ա ն ա ն ց վ ա ն ք ո ւ մ գ ր ի չ Վ ա ր դ ա ն ն ը ն դ օ ր ի ն ա
կ ո ւ մ է Մ ո կ ա ց գ ա վ ա ռ ի ա ռ ա շ ի ն գ ր չ ա գ ի ր
Ա վ ե տ ա ր ա ն ը , ա ռ ա ն ց հ ի շ ա տ ա կ ե լ ո ւ ի ր ծ ն ո ղ
ն ե ր ի ա ն ո ւ ն ն ե ր ը , Պ ա տ վ ի ր ա տ վ ի մ ա ս ի ն հ ի
շ ա տ ա կ ա ր ա ն ո ւ մ գ ր ո ւ մ է . ' Н ո վ ե ղ և ա ռ ի թ
կ ա մ է ՜ ր ա ղ ա դ ա ւ ս տ ա ց ա ւ զ ս ա , Կ ա ր պ ե տ
ս ո բ ա յ ս է ր և պ ա տ ո ւ ա կ ա ն ք ա հ ա ն ա յ ի գ ե ղ շ է ,
ո ր կ ո չ ի Ա ծ կ ո ր » ՝ , Ա վ ե տ ա ր ա ն ն ա յ ժ մ գ տ ն ը -
1 Ա * կ ո ր ա ն ո ւ ն ո վ գ յ ո ւ ղ Մ ո կ ս ո ս ! և Ա դ ա կ ա < ա ր ե -
վ ա ն գ ա վ ա ռ ն ե ր ո ւ մ չ կ ա . գ ո ւ ց ե Ծ կ ո ր գ յռ ւ զ ն է , ո ր ը
գ տ ն վ ո ւ մ է Կ ա ռ կ ա ռ ի ա ր և մ ո ւ տ ք ո ւ մ , Կ ա ռ կ ա ռ գ ե տ ի
ս տ ո ր ի ն հ ո ս ա ն ք ո ւ մ , Ա լ ի շ ա ն ն և ս 'Ա , ր ա ր ա ա , - ի Դ Գ Ը 1 ֊
խ ո ւ մ , 4 2 8 է ւ ո ւ մ , Մ ո կ ա ց վ ա ն ք ե ր ի հ ե ս , թ վ ա ր կ ո ւ մ <
ն ա և Ծ կ ո ր ի վ ա ն ք ը .
44 Ը Տ Մ Ի Ա Ս ՚ Ի Ն 19(53
վ ո լ մ է Ե ր և ա ն ի Մ ե ս ր ո պ Մ ա շ տ ո ց ի ա ն վ ա ն
գ ի տ ա հ ե տ ա զ ո տ ա կ ա ն ի ն ս տ ի տ ո ւ տ մ ա տ ե ն ա
դ ա ր ա ն ո ւ մ , 2 8 0 6 հ ա մ ա ր ի տ ա կ ։
1 3 7 9 թ վ ա կ ա ն ի ն , ե ր բ Ս . Կ ա ն ա ն ց վ ա ն ք ի
ա ռ ա ջ ն ո ր դ ն է ր Տ ի ր ա ց ո ւ ն , ն ա հ ա պ ե տ կ ր ո ն ա
վ ո ր ը , Հ ո վ հ ա ն ն ե ս և Կ ի ր ա կ ո ս վ ա ր դ ա պ ե տ ն ե
ր ի պ ա տ վ ե ր ո վ , ը ն դ օ ր ի ն ա կ ո ւ մ է « Յ ա զ ա գ ս
ե ր կ ն ա յ ի ն ք ա հ ա ն ա յ ա պ ե տ ո ւ թ ե ա ն ց Ս ր բ ո յ ն
Դ ի ո ն ի ս ի ո ս ի Ա ր ի ս պ ա գ ա ց լ ո յ » դ ի ր ք ը , թ ա ր գ
մ ա ն վ ա ծ Ս տ ե փ ա ն ո ս Ս յ ո ւ ն ե ց ո ւ կ ո ղ մ ի ց ։ Գ ը ր -
չ ա դ ի ր ն ա յ ժ մ գ տ ն վ ո ւ մ է Ե ր ո լ ս ա ղ ե մ ի Ս ր ր ո ց
Հ ա կ ռ բ յ ա ն ց վ ա ն ք ի մ ա տ ե ն ա դ ա ր ա ն ո ւ մ ։
1 3 8 0 թ վ ա կ ա ն ի ն , վ ա ն ք ի ա ռ ա ջ ն ո ր դ Տ հ -
ր ա ց ո ւ ն , ի ր ե ղ բ ա յ ր Ս տ ե փ ա ն ո ս ի և ի ր ք ե ռ ո ր
դ ի Հ ո վ հ ա ն ն ե ս կ ր ո ն ա վ ո ր ի հ ե տ , « Ե տ ո ւ ն գ ր ե լ
ղ ս ա յ ( Մ ա ր գ ա ր է ո ւ թ ի ւ ն Ե ս ա յ ե ա յ և թ ո լ ղ թ ք
Պ ա լ ղ ո ս ի ) ե ռ ա յ փ ա փ ա ք ս ի ր ո վ , ի վ ա յ ե լ ո ւ մ ն
ա ն ձ ա ն ց ի ւ ր ե ա ն ց և յ ի շ ա տ ա կ հ ո գ ւ ո յ ի լ ր ե ա ն ց
և ծ ն ա լ ղ ա ց ի ւ ր ե ա ն ց . . . » , և հ ե տ ո ա վ ե լ ա ց ն ո ւ մ
է . « Ա ն մ ե ղ ա դ ի ր լ ե ր ո ւ ք , զ ի ի ձ մ ե ր ա ն ի գ ր ե ֊
ց ա ւ և ց ո ւ ր տ է ր տ ա ն ն » 1։
1 4 0 1 թ վ ա կ ա ն ի ն Ս . Կ ա ն ա ն ց վ ա ն ք ի վ ա
ն ա հ ա յ ր ն է ր թ ո ւ մ ա կ ր ո ն ա վ ո ր ը , ո ր ն ի ր ե ղ
բ ա յ ր Մ ո կ ա ց ե պ ի ս կ ո պ ո ս Գ ր ի գ ո ր ի հ ե տ
պ ա տ վ ե ր ե ն տ ա լ ի ս Խ ի զ ա ն ի Ս . Խ ա չ վ ա ն ք ե
մ ի ա բ ա ն Հ ո վ հ ա ն ն ե ս գ ր չ ի ն գ ր ե լ ո ւ մ ի Մ ա շ -
տ ո ց , « Ի յ ի շ ա տ ա կ հ ո գ ւ ո յ ի ւ ր ե ա ն ց և ծ ն ո ղ ա ց
ի ւ ր ե ա ն ց և հ ա ն գ ո լ ց ե ա լ ե ղ բ օ ր ն ի ւ ր ե ա ն ց Ղ ա
զ ա ր ս ա ր կ ա ւ ա գ ի » ։ Գ ր ի չ Հ ո վ հ ա ն ն ե ս ը Մ ո կ ա ց
ե պ ի ս կ ո պ ո ս Գ ր ի գ ո ր ի ն բ ն ո ւ թ ա գ ր ո ւ մ է ո ր պ ե ս
« զ գ ե ր ա պ ա տ ի լ և զ գ ե ր ա ջ ն ո ր հ , զ ա ռ ա ք ե լ ա ֊
շ ն ո ր հ ն և զ ճ շ մ ա ր ի տ պ ա տ կ ե ր ն Ք ր ի ս տ ո
ս ի . . . » ։ Ձ ե ռ ա գ ի ր ը Մ ե ս ր ո պ Մ ա շ տ ո ց ի ա ն վ ա ն
մ ա տ ե ն ա դ ա ր ա ն ո ւ մ ն է , 8 9 8 հ ա մ ա ր ի տ ա կ ։
1 4 1 0 թ վ ա կ ա ն ի ն Ս . Կ ո ւ ս ա ն ա ց վ ա ն ք ն ո ւ
ն ե ր կ ա զ մ ա կ ե ր պ վ ա ծ մ ի ա բ ա ն ո ւ թ յ ո ւ ն ։ Ա վ ե
տ ա ր ա ն ի գ ր ի չ Ա ս տ վ ա ծ ա տ ո ւ ր ը ի ր հ ի շ ա տ ա
կ ա ր ա ն ո ւ մ գ ր ո ւ մ է . « Ա ր դ , գ ր ե ց ա լ Ս ո ւ ր բ
Ա լ ե տ ա ր ա ն ս ա յ ս ի թ ո ւ ա կ ա ն ի ս Հ ա յ ո ց Պ Ծ &
( 1 4 1 0 ) , ի յ ե ր կ ի ր ս Մ ո կ ա ց , ի վ ա ն ք ս Ս ո ւ ր բ
Խ ա չ և ի Ս ո ւ ր բ Կ ա ր ա պ ե տ ի , ի հ ա յ ր ա պ ե տ ո լ ֊
թ ե ա ն Տ ե ա ռ ն Դ ա լ թ ի , ձ ե ռ ա մ բ յ ո գ ն ա մ ե ղ ն.
փ ծ ո ւ ն և ա ն ա ր ժ ա ն գ ր չ ի Ա ս տ ո լ ա ծ ա տ ո ւ ր ք ա
հ ա ն ա յ ի » 3։ Ս տ ա ց ո ղ ն ե ր ը ե ղ ե լ ե ն Ղ ա զ ա ր և
Ա ն տ ո ն ք ա հ ա ն ա ե ղ բ ա յ ր ն ե ր ը , « ի յ ի շ ա տ ա կ
հ ո գ ո ց ի ւ ր ե ա ն ց և ծ ն ո ղ ա ց ն » ։ Հ ի շ ա տ ա կ ա ր ա
ն ո ւ մ 3 6 տ ո ղ ի ց բ ա ղ կ ա ց ա ծ ո տ ա ն ա վ ո ր ո վ
գ ր ի չ ը խ ն դ ր ո ւ մ է « ո ղ ո ր մ ի տ ա լ» ի ր ե ն և Ղ ա
զ ա ր և Ա ն տ ո ն ք ա հ ա ն ա ն ե ր ի ն ։ Գ ր ի չ ը չ ի թ ո ֊
ղ ե լ ի ր ծ ն ո ղ ն ե ր ի ա ն ո ւ ն ն ե ր ը ։
1 Լ . Ս . Խ ա չ ի կ յ ա ն , . Ժ Դ դ ա ր ի ձ ե ռ ա գ ր ե ր ի հ ի շ ա տ ա
կ ա ր ա ն ն ե ր * , է , 5 3 4 ) ։
3 Լ . Ս . Խ ա չ ի կ յ ա ն , „ Ժ Ե գ ա ր ի ձ ե ռ ա գ ր ե ր ի հ ի շատակա-ր ա ն ն ե ր г , է շ 1 1 5 — 1 1 6 ։
. Ա ս տ վ ա ծ ա տ ո ւ ր ի ը ն դ օ ր ի ն ա կ ա ծ Ա վ ե տ ա
ր ա ն ի ց հ ե տ ո , ա յ լ և ս մ ե ր ձ ե ռ ք ը չ ի հ ա ս ե լ ոչ
մ ի ձ ե ռ ա գ ի ր գ ր վ ա ծ Ս . Կ ա ն ա ն ց վ ա ն ք ո ւ մ ,
մ ի ն չ և Ժ Ջ դ ա ր ի վ ե ր ջ ի ն ք ա ռ ո ր դ ը , ո ր ի ց հ ե տ '„
« Պ ա հ ա ն ջ ո ւ մ ն ա ն ա լ ր ի ն ա ց խ ս տ ա ն ա յ ի վ ե .
բ ա յ ք ր ի ս տ ո ն է ի ց , և մ ի շ տ և հ ա ն ա պ ա զ ի հ ո ս
մ ա ն և ի ծ ո ր մ ա ն է ա շ խ ա ր հ ա մ ե ն ա յ ն , և ո չ
ե ր բ ե ք հ ա ն դ ի պ ի դ ա դ ա ր մ ա ն և ե տ և ս զ ի ի ն ; ք
պ ա կ ա ս ե ն , ս տ ա ց ո լ ա ծ ք յ ա փ շ տ ա կ ի ն » ( Մ ո կ ս ,
Կ ա յ թ ա ն ց Ա վ ե տ ա ր ա ն , գ ր ի չ Հ ո վ հ ա ն ն ե ս ,
1 9 0 9 ) * ։ « Բ ա զ ո ւ մ մ ո ր մ ո ք և տ ր տ մ ո լ թ ի ւ ն է ի ն
ի վ ե ր ա յ մ ա ր դ կ ա ն ց , կ ո տ ո ր ե ց ա ն ա ն մ ե ղ գ ա -
* Ի Կ » ( Մ ո կ ս , Ծ պ ա տ վ ա ն ք ի Ա վ ե տ ա ր ա ն ,
Ե վ ա յ ս պ ե ս , ո չ մ ի ա յ ն Մ ո կ ա ց ա շ խ ա ր հ ո ւ մ ,
ա յ լ և բ ա զ մ ա թ ի վ տ ե ղ ե ր ո ւ մ « Ա լ ե ր ե ց ա լ ա շ
խ ա ր հ ս ա մ է ն ի ա ն ա լ ր է ն թ ո լ ր ք մ ա ն է ն և Ջ ( 6 )
տ ա ր ի է , ո ր պ ա տ ա ր ա գ չ է ե ղ ե լ ի ծ ո վ ո լ բ ո
ր բ ս ա մ է ն » ( թ - ո վ մ ա Մ ե ծ ո փ ե ց ի , Մ ե ծ ո փ - յ .
վ ա ն ք , 1 4 2 7 ) ° ։ « Ջ ե ր կ ի ր ս Հ ա յ ո ց Ա ղ բ ա կ ի ց . . .
մ ի ն չ և Բ ա ղ է շ ա ն մ ա ր դ ա բ ն ա կ ա ր ա ր ե ա լ ։ ե լ
բ ն ա կ ի չ ք ա շ խ ա ր հ ի ս մ ե ր կ և բ ո կ և ս ո վ ա լ ը լ ո ւ կ
տ ա ր ա շ խ ա ր հ ի կ ե ղ ե ա լ . . . ա շ խ ա ր հ ս մ ե ր ա ւ ե -
ր ա կ , և ս ե ղ ա ն ք և դ ր ո ւ ն ք ե կ ե ղ ե ց ե ա ց մ ե ր ո ց
տ ա պ ա ր ե ա լ , և ս պ ա ս ք ս ր բ ո ւ թ ե ա ն ց ն գ ե ր ի
վ ա ր ե ա լ և ա ւ ր հ ն ե ր գ ո լ թ ի ւ ն ք ն Ա ս տ ո ւ ծ ո յ լ ռ ե ա լ
ի բ ո լ ո ր ե ր կ ի ր ս մ ե ր » ( Ա ղ թ ա մ ա ր , 1 4 2 5 ) 7,
Գ ր ի չ ն ե ր ի ց բ ե ր վ ա ծ ա յ ս մ ե ջ բ ե ր ո ւ մ ն ե ր ը լ ր ի վ
չ ա փ ո վ չ ե ն ա ր տ ա հ ա յ տ ո ւ մ հ ա յ ժ ո ղ ո վ ր դ ի
ծ ա ն ր կ ա ց ո ւ թ յ ո ւ ն ը ։
Մ ո կ ս ի Ա ռ ի ն ջ գ յ ո ւ ղ ո ւ մ 1 5 3 4 թ վ ա կ ա ն ի ն
գ ր վ ա ծ մ ի Ա վ ե տ ա ր ա ն ի հ ի շ ա տ ա կ ա ր ա ն ո ւ մ
ա ն ա ն ո ւ ն գ ր ի չ ը գ ր ո ւ մ է . « Մ ե ծ ա լ ա հ ի լ և դ ո -
ղ ո լ թ ե ա մ բ գ ր ե ց ի յ Ա ւ ե տ ա ր ա ն ս , ք ա ն զ ի թ շ ն ա -
մ ի ք է ի ն մ ի մ ե ա ն ց տ է ր ն Մ ո կ ա ց ՝ և տ է յլն Հ ե բ -
մ ա ձ ո ր ո յ և Ո ս տ ա ն ի ն և մ ե ր ձ և ս ա հ մ ա ն ա
կ ի ց է ի ն մ ի մ ե ա ն ց Ա ռ ի ն ջ և Ջ ե ր մ ս , ձ ո ր և յ ո ր ֊
ժ ա մ ե ր ե կ ո յ լ ի ն է ր , ի մ տ ա ն ե լ ա ր ե գ ա կ ա ն
փ ա խ չ ե ն ք ի ծ ե ր պ ս վ ի մ ա ց , ի ծ ա ռ ա տ ո ւ ն կ ս ս
ի թ ո ւ փ ս ա ն կ ա ն ի ն ք յ լ ի յ ա հ է ո չ ո ք կ ա յ ր ի
ք ո ւ ն » ’ ։
Գ ր չ ո ւ թ յ ա ն ա ր վ ե ս տ ը ն ո ր թ ա փ ս տ ա ց ա վ
Մ ո կ ս ո ւ մ Ժ Զ դ ա ր ի 7 0 - ա կ ա ն թ վ ա կ ա ն ն ե ր ի ց ,
1 5 7 9 թ վ ա կ ա ն ի ն Ս . Կ ա ն ա ն ց վ ա ն ք ո ւ մ գ ր ի չ
Ա ռ ա ք ե լ ը հ ա ն դ ե ս է գ ա լ ի ս ո ր պ ե ս գ ր ի չ և
կ ա զ մ ո ղ մ ի Ա վ ե տ ա ր ա ն ի , ո ր ն ը ս տ Ե , Լ ա լ ա -
յ ա ն ի , գ ր վ ա ծ պ ե տ ք է լ ի ն ի Ժ Ե դ ա ր ո ւ մ
4 Ն ո ւ յն տ ե ղ ո ւ մ , էշ 9 5 ։
5 Ն ո ւ յն տ ե ղ ո ւ մ , է շ 3 4 0 1
0 Ն ո ւ յն տ ե ղ ո ւ մ , է շ 3 6 1 ։
7 Ն ո ւ յն տ ե ղ ո ւ մ , է շ 3 2 6 ։
8 Մ . Ն ա ր ա ն յա ն , է Ա ր տ օ ս ր Հայաստանի* , կ . Պոյիս,
1 8 8 3 , էշ 147— 150»
8 Ь . Լա լս ւ յա ն , «• Ց ո ւ ց ա կ հ ա յե ր ե ն ձ ե ո ա ղ ր ա ը Վ ա ս ֊
պ ա ր ա կ ա ն ի » , է շ 5 3 5 — 5 4 0 ։
1963 Ը Տ Մ Ի Ա Օ ւ - Ն 45
Ա վ ե տ ա ր ա ն ի ը ն դ ա ր ձ ա կ հ ի շ ա տ ա կ ա ր ա
ն ո ւ մ Ա ռ ա ք ե լ ք ա հ ա ն ա ն հ ա ն դ ե ս է գ ա լ ի ս ո ր
պ ե ս գ ր ի չ ո ւ կ ա զ մ ո ղ և ե ր կ ա ր ո ր ե ն խ ո ս ո ւ մ է
ս տ ա ց ո ղ Խ ո ջա Կ ա ր ա պ ե տ ի և ն ր ա ծ ն ո ղ ն ե ր ի ,
ե ղ բ ա յ ր ն ե ր ի և ա զ գ ա կ ա ն կ ա ն ա ն ց մ ա ս ի ն ,
բ ա յ ց ո չ մ ի խ ո ս ք չ ի ա ս ո ւ մ ի ր մ ա ս ի ն ։
1 5 8 1 թ վ ա կ ա ն ի ն Ս . Կ ա ն ա ն ց վ ա ն ք ո ւ մ
Ա ռ ա ք ե լ ա բ ե ղ ա ն դ ր ո ւ մ է մ ի « Յ ա յ ս մ ա ւ ո լ ր ք օ ,
ո ր ի հ ի շ ա տ ա կ ա ր ա ն ո ւ մ խ ո ս ո ւ մ է ի ր ե ղ բ ա յ ր
Ս տ ե փ ա ն ո ս ք ա հ ա ն ա յ ի մ ա ս ի ն ։ « Յ ա յ ս մ ա -
ւ ո ւ ր ք » - ի ս տ ա ց ո ղ ն ե ր ն ե ն Հ ո վ ս ե փ ի և Մ ա ր ֊
գ ա ր տ ի ո ր դ ի ն ե ր մ ա հ տ ե ս ի Տ ե ր Մ ա ր տ ի ր ո ս ը
հ Տ ե ր Ա դ ա մ ը 10։
Ս տ ե փ ա ն ո ս վ ա ր դ ա պ ե տ ը , ի վ ա յ ե լ ո ւ մ ն
Կ ա ր ա պ ե տ ե պ ի ս կ ո պ ո ս ի « կ ը գ ր է Ա ւ ե տ ա ր ա ն
մ ը ի յ ե ր կ ի ր ս Մ ո կ ա ց , ի մ ե ծ ա փ ա ռ և հ ռ չ ա -
կ ա ւ ո ր ա ն ա պ ա տ ի ս ո ր Ս . Կ ա ն ա ն ց վ ա ն ք կ ո
շ ի , ը ն դ հ ո վ ա ն ե ա լ Ս . Խ ա շ ի ն և Ս . Կ ա ր ա պ Կ -
տ ի ն , ի թ վ ի ն Ռ Լ Ե ( 1 5 8 6 ) » " ,
1 5 9 5 թ վ ա կ ա ն ի ն ն ո ր ի ց հ ա ն դ ի պ ո ւ մ ե ն ք Ս .
Կ ա ն ա ն ց վ ա ն ք ո ւ մ դ ր վ ա ծ մ ի Ա վ ե տ ա ր ա ն ի ,
ո ր Ւ Դ Ր Ւ ւ Ը մ ե զ ծ ա ն ո թ Ա ռ ա ք ե լ ա բ ե ղ ա ն է ։ Ն ա
շ ա տ ջ ա ն ք է դ ո ր ծ ա դ ր ե լ բ ա ր ձ ր կ ա տ ա ր ե լ ո ւ
թ յ ա ն հ ա ս ց ն ե լ ո ւ գ ր չ ո ւ թ յ ա ն ա ր վ ե ս տ ը ս ո ւ յ ն
վ ա ն ք ո ւ մ ։ 1 5 9 5 թ վ ա կ ա ն ի ն գ ր վ ա ծ Ա վ ե տ ա
ր ա ն ը բ ա ր ե բ ա խ տ ա բ ա ր ա ն վ ն ա ս է մ ն ա ց ե լ և
ա յ ժ մ գ տ ն վ ո ւ մ է Մ ա տ ե ն ա դ ա ր ա ն ի 5 4 3 7 հ ա
մ ա ր ի տ ա կ , պ ա հ պ ա ն վ ա ծ լ ա վ վ ի ՛ճ ա կ ո ւ մ ։
Ա վ ե տ ա ր ա ն ի հ ի շ ա տ ա կ ա ր ա ն ո ւ մ գ ր ի չ ը տ ա
լ ի ս է ի ր մ ա ս ի ն մ ի ք ա ն ի տ ե ղ ե կ ո ւ թ յ ո ւ ն ն ե ր ,
ո ր ի ց հ ա յ տ ն ի է դ ա ռ ն ո ւ մ , ո ր Ա ռ ա ք ե լ ի ծ ն ո ղ
ն ե ր ն ե ն ե ղ ե լ Ս տ ե փ ա ն ո ս ք ա հ ա ն ա ն և մ ա յ ր ը
Խ ա ն ո ւ մ , ե ղ բ ա յ ր ը Ս տ ե փ ա ն ո ս ք ա հ ա ն ա ,
ք ո ւ յ ր ը Ա լ ա մ և ն ր ա ո ր դ ի ն ն ե ր ս ե ս կ ր ո ն ա
վ ո ր , և վ ե ր ջ ա պ ե ս պ ա պ ը Վ ա ր դ ա ն ք ա հ ա ն ա ։
Ա ռ ա ք ե լ գ ր չ ի ո ւ ս ո ւ ց ի չ ն է ե ղ ե լ Կ ա ր ա պ ե տ
Խ / ա թ ե ց ի ն ։ Ա յ ս պ ե ս , մ ե ր ա ռ ա ջ ն է գ տ ն վ ո ւ մ
գ ր ա գ ե տ մ ի ը ն տ ա ն ի ք , ո ր ի ց ե ր կ ո ւ ե ղ բ ա յ ր
ն ե ր ը ' Ա ռ ա ք ե լ ը և Ս տ ե փ ա ն ո ս ը , ո ւ ն ե ն գ ր չ ա
գ ր ա կ ա ն ե ր կ ա ր ա մ յ ա փ ո ր ձ և ն ր ա ն ց գ ր չ ո ւ
թ յ ա ն վ ա յ ր ը հ ա ն դ ի ս ա ց ե լ է « ե ր կ ն ա ն մ ա ն և
I ո ւ ս ա ն կ ա ր ա ն ա պ ա տ ս , ո ր Ս ո ւ ր բ Կ ա ն ա ն ց
վ ա ն ք կ ո չ ի » ։
Ա ռ ա ք ե լ ի և Ս տ ե փ ա ն ո ս ի ն ա խ ն ի ք ն ե ր ը
ն ո ւ յ ն պ ե ս զ բ ա ղ վ ե լ ե ն գ ր չ ո ւ թ յ ա ն ա ր վ ե ս տ ո վ
և ն ր ա ն ց ա ն ո ւ ն ն ե ր ը ս ե ր տ ո ր ե ն կ ա պ վ ո ւ մ ե ն
Բ ռ ն ա շ ե ն գ յ ո ւ ղ ի Ա վ ե տ ա ր ա ն ն ե ր ի գ ր ի չ ն ե ր ի և
ծ ա ղ կ ո ղ ն ե ր ի հ ե տ ։ Բ ո ն ա շ ե ն ը գ տ ն վ ո ւ մ է Ս .
Կ ա ն ա ն ց վ ա ն ք ի հ ա ն դ ի պ ա կ ա ց կ ո ղ մ ը և վ ա ն
10 Հ ա յկ ա կ ա ն Ս Ս Ռ գ ի տ ո ւ թ յո ւ ն ն ե ր ի ա կ ա դ ե մ ի ա յի
պ ա տ մ ո ւ թ յա ն ի ն ս տ ի տ ո ւ տ , Մ ո վ ս ե ս Տ ե ր - Մ ո վ ս ի ս յա ն ի
ա ր խ ի վ , թ ղ թ ա պ ա ն ա կ 2 1 , փ ա ս տ ա թ ո ւ ղ թ 6 2 ։
" Տ ե ՛ ս Հ . Ն . Ա կ ի ն յ ա ն , « Հ ա վ ա ք ո ւ մ ն հ ի շ ա տ ա կ ա -
ն ա ց ն ի Հ ա վ ա ք մ ա ն ն Գ ե ղ ա մ է ֆ ե ն դ ի » ։— Հ . Ո ս կ յ ա ն ,
օ Վ ա ս պ ո ւր ս ւկ ա ն Վ ա ն ի վ ա ն ք ե ր ը Я , Գ , է յ 8 6 9 , Վ ի ե ն
ն ա , 1 9 4 7 1
ք ի ց ա ն ջ ա տ վ ո ւ մ է Ս ե պ ա գ ե տ ո վ ։ Հ ա վ ա ն ա
կ ա ն է , ո ր Ա ռ ա ք ե լ գ ր չ ի ն ա խ ն ի ք ն ե ր ը Բ ռ ն ա -
շ ե ն ի ց հ ր ա ւ Լ ի ր վ ա ծ ե ն ե ղ ե լ Ս . Կ ա ն ա ն ց վ ա ն
ք ը ո ր պ ե ս գ ր ի չ ն ե ր ' ձ ե ռ ա գ ր ե ր ը ն դ օ ր ի ն ա կ ե
լ ո ւ և կ ա մ ո ր պ ե ս դ ա ս ա տ ո ւ ն ե ր ' վ ա ն ք ի ա շ ա
կ ե ր տ ն ե ր ի ն ս ո վ ո ր ե ց ն ե լ ո ւ հ ա մ ա ր գ ր չ ո ւ թ յ ա ն
ա ր վ ե ս տ ը ։ 1 5 9 5 թ վ ա կ ա ն ի ն գ ր վ ա ծ Ա վ ե տ ա
ր ա ն ի ծ ա ղ կ ո ղ Խ ա չ ա տ ո ւ ր Խ ե զ ա ց ի ն հ ի շ ա տ ա
կ ո ւ մ է ի ր ա շ ա կ ե ր տ ն ե ր ի ա ն ո ւ ն ն ե ր ը ' « Ղ ա
զ ա ր ն Վ ր ա ս տ ա ն ց ո ւ ն և Ա ս լ ա ն Վ ա ն ե ց ո ւ ն » ։ Ժ Զ
դ ա ր ի վ ե ր ջ ի ն , ո ր պ ե ս գ ր չ ո ւ թ յ ա ն վ ա յ ր , Ս . Կ ա
ն ա ն ց վ ա ն ք ի և գ ր ի չ Ա ռ ա ք ե լ ի ա ն ո ւ ն ը ա ր
դ ե ն դ ո ւ ր ս է ի ն ե կ ե լ Մ ո կ ս ի շ ր ջ ա ն ն ե ր ի ց
և տ ա ր ա ծ վ ե լ Վ ա ս պ ո ւ ր ա կ ա ն ո ւ մ և շ ր ջ ա կ ա ւ -
ք ո լ մ ։ Վ ա ս պ ո ւ ր ա կ ա ն ի խ ո ջ ա ն ե ր ը մ ե ծ ո ւ շ ա
դ ր ո ւ թ յ ո ւ ն է ի ն դ ա ր ձ ն ո ւ մ ի ր ե ն ց պ ա տ վ ի ր ա ծ
Ա վ ե տ ա ր ա ն ն ե ր ի գ ր չ ո ւ թ յ ա ն ա ր վ ե ս տ ի ն ։ 1 5 9 5
թ վ ա կ ա ն ի Ա վ ե տ ա ր ա ն ի հ ի շ ա տ ա կ ա ր ա ն ո ւ մ
կ ա ր դ ո ւ մ ե ն ք , ո ր ս տ ա ց ո ղ « Խ ո ջ ա Ա խ ի ջ ա ն .1
ի յ ե ր կ ր ի ն Վ ա ս պ ո ւ ր ա կ ա ն ի , ի ա ս տ ո ւ ա ծ ա -
պ ա հ ք ա ղ ա ք ի ո ր կ ո չ ի Վ ա ն . . . , ե տ ո ւ ն զ ա բ -
դ ա ր ե լ Ս . Ա լ ե տ ա ր ա ն ս ո ս կ ո վ ո ւ լ ա ճ վ ա ր տ ո վ ,
ա յ լ ե ր ա ն գ ե ր ա ն գ և զ ա ն ա զ ա ն գ ե ղ ա տ ե ս ի լ
գ ո յ ն ո վ , Ի Դ ( 2 4 ) տ ն ա լ ր ի ն ա կ ա ն ք ն և Ժ ( 1 0 )
հ ա մ ա բ ա ր բ ա ռ ք ն և զ Դ ( 4 ) ա լ ե տ ա ր ա ն ի չ ք ն և
ղ Դ ( 4 ) խ ո ր ա ն ք ն և զ մ ա ն դ ր ս ք ա ն չ ե լ ա գ ո ր ծ ո ւ ֊
թ ի լ ն ք ն և զ թ փ ե ր ն և զ ծ ա ղ կ ա գ ր ե ր ն և զ ա ռ ա -
ջ ի ն տ ո ղ ե ր ն և զ ա հ ե ղ ա հ ր ա շ ա ն ո լ ա ն ք ն և
զ Յ ի ս ո ւ ս , զ Ք ր ի ս տ ո ս Տ ե ա ռ ն Ա ս տ ո ւ ծ ո յ մ ե ր ո յ ,
ղ ա մ է ն ն լ ի ա պ է ս ե տ ո ս կ ո վ և լ ա ճ վ ա ր տ ո վ
ն կ ա ր ե լ , զ ո ր լ ի է ա ռ ա տ ա պ է ս ա ր ժ է ճ ( 1 0 0 ) -
ա պ ա տ ի կ և Ռ ( 1 0 0 0 ) ա պ ա տ ի կ Ս . Ա ւ ե տ ա -
ր ա ն ս . . . » ։ Ա վ ե տ ա ր ա ն ի ծ ա ղ կ ո ղ ն է « ս ո ւ տ ա
ն ո ւ ն » Խ ա չ ա տ ո ւ ր Խ ի զ ա ն ց ի ն . « յ ի շ ե ց է ք ի ն ձ և
ծ ն ո ղ ա ց ի մ ո ց և ո ւ ս ո ւ ց ա ն ո ղ վ ա ր դ ա պ ե տ ի ն
ի մ ո յ Մ ա ր տ ի ր ո ս ք ա ջ փ ի լ ի ս ո փ ա յ ի ն . . . » ։ Խ ա -
չ ա տ ռ ր ը խ ի ղ ա ն ց ի է ր և ս ո վ ո ր ա ծ Խ ի զ ա ն ո ւ մ ,
հ ա յ տ ն ի ծ ա ղ կ ո ղ Մ ա ր տ ի ր ո ս վ ա ր դ ա պ ե տ ի
մ ո տ , ա յ ն ո ւ ա մ ե ն ա յ ն ի վ ն ա ա վ ե / ի ծ ա ղ կ ե լ ' Մ ո կ ս ո լ մ և ա վ ե լ ի շ ա տ ա շ խ ա տ ե լ է մ ո կ ա ց ի
գ ր ի չ ն ե ր ի հ ե տ , և դ ր ա հ ա մ ա ր է լ ն ր ա ա ն ո ւ ն ը
ս ե ր տ ո ր ե ն կ ա պ վ ո ւ մ է Մ ո կ ա ց ա շ խ ա ր հ ի գ ը ր -
չ ո ւ թ յ ա ն ա ր վ ե ս տ ի հ ե տ ։ 1 5 9 5 թ վ ա կ ա ն ի
Ա վ ե տ ա ր ա ն ը Մ ո կ ա ց ձ ե ռ ա գ ր ե ր ի մ ե ջ հ ա ն
դ ի ս ա ն ո ւ մ է հ ա զ վ ա գ յ ո ւ տ օ ր ի ն ա կ ն ե ր ի ց մ ե
կ ը ։ Ա յ ս Ա / է ե տ ա ր ա ն ի ց հ ե տ ո , դ ա ր ձ յ ա լ շ ո ւ ր ջ
1 0 0 տ ա ր ի Ս . Կ ա ն ա ն ց վ ա ն ք ի ց և ո չ է լ Բ ռ ն ա
շ ե ն գ յ ո ւ ղ ի ց մ ե ր ձ ե ռ ք ը չ ի հ ա ս ե լ ո չ մ ի ձ ե
ռ ա գ ի ր ։1 6 9 1 թ վ ա կ ա ն ի ն Մ ո կ ս ի Ս բ կ ա ն ց գ յ ո ւ ղ ո ւ մ
դ ր վ ո ւ մ է մ ի Ա վ ե տ ա ր ա ն Մ խ ի թ ա ր գ ր չ ի կ ո ղ -
մ ի ց , « ը ն դ հ ո վ ա ն ե ա ւ Ս . Ա ս տ ո ւ ա ծ ա ծ ն ի ն և Ս .
Գ է ո ր գ ա յ զ օ ր ա վ ա ր ի ն » ։ Ս ո ւ յ ն Ա վ ե տ ա ր ա ն ը
ա յ ժ մ գ տ ն վ ո ւ մ է Մ ա տ ե ն ա դ ա ր ա ն ո ւ մ 6 0 8 Ժ
հ ա մ ա ր ի տ ա կ ։Ս ո ւ յ ն թ վ ա կ ա ն ի ն Մ ո կ ա ց Բ լ ե ն ց գ յ ո ւ ղ ո ւ մ ,
գրիչ Մ ի ք ա յ ե լ ի ր Ա վ ե տ ա ր ա ն ի հ ի շ ա տ ա կ ա -
46է Տ Մ Ի Ա Ծ Ի Ն
Ր ա ն ո ւ մ գ ր ո ւ մ « Ե ղ և շ ա ր ժ , բ ա զ ո ւ մ տ ե ղ ի ք
փ լ ա ն , բ ա զ ո ւ մ մ ա ր դ ի կ մ ե ռ ա ն , և ե ղ և հ ե ծ ե լ
շ ա ր ժ ո ւ թ ի ւ ն ։ Մ ո կ ա ց պ ա ր ո ն գ ն ա ց ի վ ե ր ա յ
յ Ո զ մ ա , և զ ո չ խ ա ր ն թ ա լ ա ն ե բ ե ր , և յ ե տ ո յ
/ ա ն կ ա ր ծ ա կ ի ե կ ա լ Բ ո խ տ ա ն , ի վ ե ր ա յ Մ ո -
կ ա ց , ի յա յ տ ն ո ւ թ ի ւ ն բ ո լ ո ր ի ն զ Յ ի գ ի ձ ո ր ա յ
ր ե ց ի ն , բ ա զ ո ւ մ ա լ ա ր հ ա ր ի ն , յ ե տ ո յ Մ ո կ ա ց
Ջ ի ն ա լ բ ե կ ն գ ն ա ց զ Բ ո հ տ ա ն ի ց գ ի ւ ղ ո ր է ք ա լ ե -
ր ե ց , զ Ս ե պ կ պ ո ց , զ ե կ ե ղ ե ց ի ն ք ա կ ե ց , զ Ա գ լ ը -
վ ա ն թ ա լ ա ն ե ց , զ Կ ճ ա լ , զ Հ ա ռ չ ա ն և զ Մ ա կ ն ի
հ ա ր կ ա տ ո ւ ա ր ա ր Տ :
■ Ժ Թ դ ա ր ի ա ռ ա ջ ի ն կ ե ս ի ն , ե ր բ բ ո ր բ ո ք վ ե
ց ի ն ն ո ր ի ց ք ր դ ա կ ա ն բ ե կ ե ր ի մ ի ջ և ն ե ր ՛ք ի ն
կ ռ ի վ ն ե ր ը , ծ ա ն ր հ ա ր վ ա ծ ն ե ր ս տ ա ց ա ն Ս ե պ ա
ձ ո ր ի հ ա յ կ ա կ ա ն գ յ ո ւ ղ ե ր ը , ա յ դ թ վ ո ւ մ և Ս .
Կ ա ն ա ն ց վ ա ն ք ը , ո ր ը մ ն ա ց խ ա ն գ ա ր վ ա ծ վ ե -
ճ ա կ ո լ մ մ ի ն չ և 1 9 0 0 - ա կ ա ն թ վ ա կ ա ն ն ե ր ը , ե ր բ
Ա ղ թ ա մ ա ր ի կ ա թ ո ղ ի կ ո ս ո ւ թ յ ա ն փ ո խ ա ն ո ր դ
Ա ր ս ե ն վ ա ր դ ա պ ե տ ի կ ո ղ մ ի ց վ ե ր ա կ ա ռ ո ւ ց
վ ե ց ,
II. Փ Ա Յ Ա ճ ՅԱՆ
ՆՅՈԻԹԵՐ ԲՈԻԼՂԱՐԻՈ ՀՍ.6
1 ՆՈՐ Փ Ա Ս ՏԱ Թ Ո ԻՂ Թ հՐ ՈՈԻԼԴ.ԱՐԻՈ ՀԱ Յ ՀԱ Մ Ա ՅՆ Ք Ի Ա ՆՑՅԱ ԼԻ ՄԱՍԻՆ
Վ ե ր չ ե ր ս Մ յ ո ւ ն խ ե ն ի մ ե շ լ ո ւ յ ս տ ե ս ա վ գ ե ր
մ ա ն ա ր և ե լ ա գ ե տ Հ ե ր բ ե ր տ Ո ւ . Դ ո ւ դ ա յ ի Л Л ер г о Ь к о И Ь й с Ь е г օԽտ К а Й 1 а т 1 е з в о й а » , М й п е Ь е П 1 9 6 0 , պ ա տ մ ա կ ա ն խ ո շ ո ր Հ ա տ ո -
ր ր , ո ր ո ւ ն մ ե շ ա մ վ ւ ո վ ւ վ ա ծ ե ն օ ս մ ա ն յ ա ն տ ի
ր ա պ ե տ ո ւ թ յ ա ն շ ր չ ա ն ի ն Ս ո ֆ ի ա ք ա ղ ա ք ի ն ա
հ ա ն գ ա յ ի ն դ ա տ ա ր ա ն ի ո ր ո շ մ ն ա գ ր ե ր ը :
Թ ո ւ ր ք դ ա տ ա ր ա ն ի ա յ ս հ ի ն ա ր խ ի վ ը պ ա հ
վ ա ծ է ր Ս ո ֆ ի ա յ ի ք ա ղ ա ք ա յ ի ն գ ր ա դ ա ր ա ն ի ն
մ ե ջ և թ ր ք ա գ ե տ պ ր ո ֆ ե ս ո ր 9' լ ը ր ո վ , ո ր գ ր ա
դ ա ր ա ն ի տ ն օ ր ե ն ն է ր , թ ա ր գ մ ա ն ա ծ է ր բ ո ւ լ
ղ ա ր ե ր ե ն ի ։Թ ր ք ա կ ա ն փ ա ս տ ա թ ո ւ ղ թ ե ր ո ւ ա յ ս թ ա ր գ
մ ա ն ո ւ թ յ ո ւ ն ը ա ռ ա չ ի ն ա ն գ ա մ ն է , ո ր լ ո ւ յ ս
կ տ ե ս ն ե Մ յ ո ւ ն խ ե ն ի մ ե շ և ա ն կ ի ց դ ե ռ մ ե ՛ ՝,
օ ր ի ն ա կ մ ի ա յ ն Ս ո ֆ ի ա ե կ ա ծ է հ ա յ ն ա լ
կ գ տ ն վ ի Բ ո ւ լ ղ ա ր ա կ ա ն գ ի տ ո ւ թ յ ո ւ ն ն ե ր ո ւ м -
կ ա դ ե մ ի ա յ ի կ ի ց պ ա տ մ ա գ ի տ ո ւ թ յ ա ն ! ,ն ս ս :ի -
ա ո ւ տ ի պ ր ո ֆ . բ յ ո ւ ղ ա ն դ ա գ ե տ Ի վ ա ն Դ ո ւ յ> և ի
բ ո վ ։ Ա յ ս վ ե ր ջ ի ն ը , ո ր բ ո ւ լ ղ ա ր ա Հ ա յ ո ւ թ յա ),
պ ա տ մ ո ւ թ յ ա մ բ մ ո տ ե ն հ ե տ ա ք ր ք ր վ ո ղ մ ը ն է
և կ ա պ կ պ ա հ ե Հ ա յ ա ս տ ա ն ի պ ա տ մ ա գ ի տ ա
կ ա ն ի ն ս տ ի տ ո ւ տ ի հ ե տ , վ ե ր ջ ե ր ս մ ե զ ի ց ո ւ յ ց
տ վ ա վ ա յ դ հ ր ա տ ա ր ա կ ո ւ թ յ ո ւ ն ը , ո ր մ ե ք ա ղ ե
ց ի ն ք Ս ո ֆ ի ա յ ի Հ ի ն Հ ա յ ե ր ո ւ ն վ ե ր ա բ ե ր յ ա լ Հ ե -
տ և յ ա լ Հ ա տ վ ա ծ ն ե ր ը , ո ր ո ն ք բ ա վ ա կ ա ն շ ա
հ ե կ ա ն ե ն բ ո ւ լ ղ ա ր ա Հ ա յ ո ց պ ա տ մ ո ւ թ յ ա ն Հ ա
մ ա ր ։Ս ո ֆ ի ա յ ի մ ե ջ , օ ս մ ա ն յ ա ն տ ի ր ա պ ե տ ո ւ թ յ ա ն
ժ ա մ ա ն ա կ , կ ա զ մ ա վ ո ր յ ա լ Հ ա յ Հ ա մ ա յ ն ք ի մ ը
ԳՍ.ՂՈԻԹԻ ՊԱՏՄՈԻԹԵՆԵՆ
խ ո ս ք ը ա ռ ա ջ ի ն ա ն գ ա մ կ ը ն ե ճ ա ն ա պ ա ր Հ ո ր գ
Հ ա ն ս Ղ ե ր ն շ ւ Լ ա մ ս ը 1 5 5 3 թ վ ա կ ա ն ի ն և Հ ա յ ո ց
թ ի վ ը կ Հ ա շ վ ե 1 0 0 0 - ե ա վ ե լի , ի ս կ ա յ դ թ վ ա
1 -։.։ն են մ ի ն չ և 1 6 4 0 . շ ո ւ ր ջ 9 0 տ ա ր ի , ո ր և է տ ե
ղ ե կ ո ւ թ յ ո ւ ն չ ո ւ ն ի ն ք , լ ո ւ ռ կ մ ն ա յ ի ն ք ա յ դ յ ը ր
չ ա ն ի ն Հ ա մ ա ր ( տ ե ՛ ս ( է Ս ո ֆ ի ա յ ի Հ ա յ ե ր ը , ,
а է ջ մ ի ա ծ ի ն յ> ա մ ս ա գ ի ր , 1 9 6 0 , Ե , է ջ 4 6 ) ՝
1 6 4 0 - ի ն կ ա թ ո լ ի կ ե պ ի ս կ ո պ ո ս Պ ե տ ր Բ ո գ դ ա ն
Ս ո ֆ ի ա յ ի մ ե ջ կ գ տ ն ե 2 0 0 տ ն վ ո ր Հ ա յ ի ր ե ՚՚- ց
գ ե տ ն ա վ / ո ր ե կ ե ղ ե ց ի ո վ , ի ս կ 1 6 7 3 - ի ն ս ՛, կ ա
ֆ ա յ ե ց ի Մ ա ր տ ի ր ո ս վ ա ր դ ա պ ե տ ը կ ա ն բ ն ի
Ս ո ֆ ի ա ՛ ե ն , Ե ր ո ւ ս ա ղ ե մ ե ր թ ա լ ո ւ Հ ա մ ա ր և
կ տ ե ս ն ե Ս ո ֆ ի ա յ ի Հ ա յ ո ց ե կ ե ղ ե ց ի ն և Տ ե ր
Հ ո / ն ա ն ք ա Հ ա ն պ ն :
Ա յ ժ մ , գ ե ր մ ա ն ա ր և ե լ ա գ ե տ ի ա յ ս ն ո ր Հ ր ա
տ ա ր ա կ ո ւ թ յ ա մ բ , ձ ե ռ ք ի տ ա կ ո ւ ն ե ց ա ն ք Ս ո
ֆ ի ա յ ի Հ ա յ ո ց 1 5 5 0 թ վ ա կ ա ն ե ն մ ի ն չ և 1 6 2 0
թ վ ա կ ա ն ի ա ն ծ ա ն ո թ մ ն ա ց ա ծ ժ ա մ ա ն ա կ ս -
շ ր չ ա ն ի ա ռ և տ ր ա կ ա ն գ ո ր ծ ո ղ ո ւ թ յ ո ւ ն ն ե ր , ն ո ր
ա ն ո ւ ն ն ե ր և ա յ լ ն :
Փ ա ս տ ա թ ո ւղ թ թ իՎ 1 2 9 . գ ր վ ա ծ 1 5 5 0 - ի ն ,
Հ ո ւ լ ի ս 2 1 ֊ ի ն , Ս ո ֆ ի ա յ ի թ ո ւ ր ք դ ա տ ա ր ա ն ի ն
մ և չ . Я . . . Ա լ ա գ յ ո զ Հ ա յ ը , ո ր ո ր դ ի ն է ս ո ֆ ի ա
ր ն ա կ Հ ա յ Ա ս ո ւ լ Փ ա ն ի ( ա ր դ յ ո ՛ ք Ա շ ո ւ ղ Փ ս -
ն ի կ է , Փ ա ն ո ս Գ / , կ պ ա ր տ ի 4 2 0 ա ք չ է Ղ ո ո ա կ )
Պ ե տ ր ի ո ր դ ի Ն ի կ ո լ ա յ ի ն
Փ ա ս տ ա թ ո ւղ թ թ ի վ 4 2 8 . ս ո ւ լ թ ա ֊ ա կ ա . Հ ր ո
վ ա ր տ ա կ ի պ ա տ ճ ե ն , գ ր վ ա ծ Ա ս ի տ ա է ե ր
( Կ ո ս տ ա ն դ ն ո ւ պ ո լ ի ս ) և ո ւ ղ ա ր կ վ ա ծ и г .$ [ ։ш !1 : ,
Ֆ ի լ ի պ ե ի և Զ ա դ ա ր ա յ ի Ա տ ի կ ի ( Ս տ . 9 ա ե ։ -
1 փ ա կ ա դ ձ ե ր ո լ մ ե - տ ր վ ա ո բ ո լ ՛է ր բ ա ք - = ։ * - , ո ւ թ է " ւ ն հ 1 -
ր ը ի մ կ ո ղ մ և ե ն — Ս.
48 է Տ Ա Ի Ա 9 Ի Ն
ր ա յ դ ա տ ա վ ո ր ն ե ր ո վ 1 6 1 0 թ վ ա կ ա ն ի փ ե -
տ ը ր վ ա ր 1 - ի ն : «ТԿ հ ր ա մ ա յ ե մ , ո ր հ ա վ ա ք ե ք
վ ե ր կ ի ի ճ ի զ յե ն * ( գ լ խ ա հ ա ր կ ը ) 1 6 1 0 թ վ ա կ ա
ն ի մ ա ր տ ե ն մ ի ն չ և 1 6 1 1 - ի մ ա ր տ ի ն հ ա մ ա ր
ա յն հ ա յ ե ր ե ն , ո ր ո ն ք Ա ն ա ղ ո լ ո ւ ե ն ե կ ա ծ ե ն և
կ բ ն ա կ ի ն ձ ե ր ն ա հ ա ն գ ն ե ր ո ւ ն մ ե ջ » ։
Փ ա ստ ա թ ուղթ թ ի վ 5 5 2 , ս ո ւ լ թ ա ն ա կ ա ն հ ր ո
վ ա ր տ ա կ ի պ ա տ ճ ե ն , գ ր վ ա ծ Կ ո ս տ ա ն գ ն ո լ պ ո լ -
ս ո մ ե չ և ո ւ ղ ա ր կ վ ա ծ Ս ո ֆ ի ա յ ի դ ա տ ա վ ո ր ի ն
1 6 1 9 թ վ ա կ ա ն ի մ ա ր տ 8 - ի ն . а Ս ո ֆ ի ա յ ի գ ա -
ւ ո ա վ ո ր ի ն կ հ ր ա մ ա յ ե մ , ո ր հ ա վ ա ք ե գ լ խ ա հ ա ր
կ ը 1 6 1 8 թ վ ա կ ա ն ի դ ե կ տ ե մ բ ե ր ե ն մ ի ն չ և 1 6 1 9
թ վ ա կ ա ն ի դ ե կ տ ե մ բ ե ր ի ն հ ա մ ա ր ա յ ն ա ն հ ա -
վ ա տ հ ա յ ե ր ե ն և հ ո ւ յ ն ե ր ե ն , ո ր ո ն ք ե կ ա ծ ե ն
Ա ն ա ղ ո լ ո ւ ե ն և ց ր վ ա ծ ե ն Ս ո ֆ ի ա յ ի ն ա հ ա ն
գ ի ն մ ե շ , ո ր ո ն ց յ ո ւ ր ա ք ա ն չ յ ո ւ ր ը պ ե տ ք է վ ճ ա ֊
ր ե տ ա ր ե կ ա ն 2 1 0 ս տ ա կ ) ) ։
Փ ա ս տ ա թ ուղթ թ ի վ 6 4 7 , գ ր վ ա ծ 1 6 1 1 թ վ ա
կ ա ն ի դ ե կ տ ե մ բ ե ր ի ն , Ս ո ֆ ի ա յ ի դ ա տ ա ր ա ն ի
մ ե շ . а Ս ո ֆ ի ա յ ի Բ ա ն ի շ ո ր ա թ ա ղ ա մ ա ս ի բ ն ա -
կ ի չ ն ե ր ե ն Հ յ ո ւ ս ե ի ն ի ո ր դ ի Մ ե հ մ ե դ ը դ ա տ ա
ր ա ն ի մ ե շ , Գ յ ո զ ջ ա մ ի թ ա ղ ա մ ա ս ի բ ն ա կ ի չ ո չ
ի ս լ ա մ հ ա յ Մ ո ւ ր ա գ ի ո ր դ ի Ն ա ղ ա ր ի ն ա ռ ջ և
հ ա յ տ ա ր ա ր ե ց , ո ր 1 2 0 0 ս տ ա կ ի ծ ա խ ա ծ է ի ր
5 չ ա փ ա լ ը ք ( 5 ա շ խ ա տ ա վ ո ր ն ե բ ո ւ մ ե կ օ ր վ ա ն
մ ե շ փ ո ր ա ծ տ ա ր ա ծ ո ւ թ յ ո ւ ն ) ա յ գ ի ն և ս տ ա
ց ա ծ է ա մ բ ո ղ ջ գ ո ւ մ ա ր ը , ո ր ո վ ա յ գ ի ն ա յ ս ո ւ ֊
հ ե տ և կ պ ա տ կ ա ն ի ո չ ի ս լ ա մ հ ա յ ն ա ղ ա ր ի Ն * ։
Փ ա ստ ա թ ուղթ թ ի վ 8 6 2 , գ ր վ ա ծ 1 6 2 0 թ վ ա
կ ա ն ի հ ո ւ ն վ ա ր 2 7 - ի ն , Ս ո ֆ ի ա յ ի դ ա տ ա ր ս ւ ն ի
մ ե ջ . « Փ ի ա լ ե խ ա լ ի ֆ ե ն , ո ր մ յ ո ւ թ ե վ ե լ լ ի ն է
( վ ե ր ա կ ա ց ո ւ ) է մ ի ր շ ա հ կ ո չ վ ա ծ վ ա ք ը ֆ ի ն ,
Ս ո ֆ ի ա յ ի դ ա տ ա ր ա ն ի ն մ ե ջ Ի ս կ ե ն գ ե ր ի ( Ա լ ե ք -
ս ա ն ) ո ր դ ի Ս ե ֆ ե ր ի ա ռ ջ և հ ա յ տ ա ր ա ր ե ց , ո ր
2 4 0 0 ս տ ա կ ի ծ ա խ ա ծ է ի ր տ ո ւ ն ը , ո ր կ գ տ ն վ ի
Փ ա բ ո ւ չ շ ի Դ ր ա կ ա ն կ ո չ վ ա ծ թ ա ղ ի ն մ ե ջ և ա մ
բ ո ղ ջ գ ո ւ մ ա ր ը ա ռ ա ծ է , ո ր ո վ ա յ դ տ ո ւ ն ը ա յ ֊
ս ո լ հ ե տ և կ պ ա տ կ ա ն ի հ ա յ ա զ գ ի Ս ե ֆ ե ր ի ն տ ։
Փ ա ստ ա թ ուղթ թ ի վ 8 8 4 , գ ր վ ա ծ 1 6 2 0 թ վ ա
կ ա ն ի փ ե տ ր վ ա ր Տ - ի ն , Ս ո ֆ ի ա յ ի դ ա տ ա ր ա ն ի
մ ե շ . ռ Ո չ ի ս լ ա մ ո ւ հ ի Կ ա լ ի ց ա ն , ո ր ա ղ չ ի կ ն է
( ա ն ը ն թ ե ռ ն ե լ ի ) ֊ ի ն , և կ ա պ ր ի Կ ա լ ո յ ա ն կ ո չ
վ ա ծ թ ա ղ ի ն մ ե ջ , դ ա տ ա ր ա ն ի մ ե ջ , ո չ ի ս լ ա մ
Հ ա կ ո բ ի ո ր դ ի հ ա յ Մ կ ը ր փ ա փ ա ս ի ն ( Տ ե ր
Մ կ ր տ ի չ Հ ա կ ո բ յ ա ն ) ա ռ ջ և . Հ ա յ տ ա ր ա ր ե ց յ ո ր
Մ կ ը ր փ ա փ ա ս ի ն ծ ա խ ա ծ է 2 0 О О О ս տ ա կ ի ի ր
ա ր ս ա ն ( ք ա ղ ա ք ի մ ե ջ հ ո ղ ա մ ա ս ) , մ ե ջ ը գ ը տ -
ն ը վ ա ծ բ ո լ ո ր կ ա զ մ ա ծ ն ե ր ո վ ( շ ե ն ք , ծ ա ռ և
տ յ լ ն ) , ո ր կ գ տ ն վ ի Կ ա լ ո յ ա ն մ ա հ ա լ ա ն և
2 ճ ի զ յ հ ա ր ա բ ե ր ե ն տ ո ւ ր ք , հ ա ր կ կ ն շ ա ն ա կ ե ւ Ա ր ա բ -
ն և ր ը ա յս տ ո լր ք ր ն ա խ ա պ ե ս կ հ ա վ ա ք ե ի ն ա մ ե ն մ ե կ ա -
ն ե ( հ ա յե ր ը ձ ո լխ կ ը ս ե ի ն տ ո ւն ի մ ա ս տ ո վ , օ ր ի ն ա կ ' ք ա
հ ա ն ա յի ն ձ ո լ խ ե ր ը ) , բ ա յ ց ա ր ա բ ն ե ր ը տ ե ս ա ն , ո ր մ ե կ
տ ա ն մ ե I 5 — 6 , ե ր բ ե մ ն ա լ ա վ ե լի ա յր մ ա ր դ ի կ կ ա ն ,
ո ր ո վ ճ ի դ յե ն փ ո խ ե ց ի ն մ ա ր դ գ չ ո լխ ի , գ լխ ա հ ա ր կ ի ։ Հ ի ն
հ ռ ո մ ե ա ց ի !ւրն ա լ ո է ն ե ի ն գ լխ ա հ ա ր կ ը ։
՜ս տ ա ց ա ծ Է ա մ բ ո ղ ջ գ ո ւ մ ա ր ը , ո ր ո վ ա յ ս ո ւ -
հ ե տ և հ ա յ ո ց փ ա փ ա ս ն Է տ ե ր ը ա յ դ հ ո ղ ա մ ա
ս ի ն , զ ո ր պ ի տ ի գ ո ր ծ ա ծ ե ի ր կ ա մ ք ի ն և ն պ ա
տ ա կ ի ն հ ա մ ա ձ ա յ ն ) ) ։
Ծ ա ն ո թ ո ւթ յո ւն հ ո դ վ ա ծ ա գ ր ի ն ___Օ ս մ ա ն յ ա ն
թ ո լ ր ք ե ր ո լ ք ո վ հ ի ն ա տ ե ն ս ո վ ո ր ո ւ թ յ ո ւ ն կ ա ր ,
ո ր ռ ա յ ա հ պ ա տ ա կ ն ե ր ո վ ա ղ ո թ ա տ ե ղ ի ի շ ի - ն ո լ թ յ ա ն ա ր տ ո ն ո ւ թ յ ո ւ ն ը կ ա մ ա ռ ո ւ ծ ա խ ը կ ը լ .
լ ա ր ք ա հ ա ն ա յ ի ն կ ա մ ա զ գ ի ն վ ե ր ա կ ա ց ո լ ի ն
ա ն ո ւ ն ո վ ը , ո ր կ կ ո չ վ ե ր մ ի լլե թ վ ե ք ի փ կ ա մ
մ յո ւթ ե վ ե լլի , ո ր ո վ կ հ ե տ և ց ն ե մ , թ ե թ ի վ 8 Տ 4
փ ա ս տ ա թ ո լ ղ թ ի ն մ ե ջ հ ի շ վ ա ծ հ ո ղ ա մ ա ս ը , ո ր
հ ա յ ո ց ք ա հ ա ն ա ն գ ն ա ծ Է 2 0 ООО ս տ ա կ ի խ ո
շ ո ր գ ո ւ մ ա ր ո վ մ ը , շ ա տ հ ա վ ա ն ա կ ա ն Է ժ ո ղ ո -
վ ը ր դ ա կ ա ն հ ա ն գ ա ն ա կ ո ւ թ յ ա մ բ գ ն վ ա ծ Է ա ղ ո
թ ա տ ե ղ ի մ ը կ ա ռ ո լ ց ա ն ե լ ո ւ հ ա մ ա ր Ա ն ա դ ո ֊
լ ո ւ ե ն ն ո ր ե կ ա ծ և Ս ո ֆ ի ա յ ի Կ ա լ ո յ ա ն և Գ յ ո լ լ
ջ ա մ ի փ ո ղ ո ց ն ե ր ո վ մ ե ջ ա պ ր ո ղ հ ա յ ե ր ո վ
հ ա մ ա ր ։
Ա յ ս տ ե ղ հ ա ր ց կ ծ ա գ ի ս ա կ ա յ ն , թ ե 1 6 0 0 - ե ն
ա ռ ա ջ Ս ո ֆ ի ա յ ի մ ե ջ ա պ ր ո ղ « 1 0 0 0 - ե ա վ ե լ ի В հ ի ն հ ա յ ե ր ը , զ ո ր ս տ ե ս ա ծ Է Հ ա ն ս Դ ե ր ն շ վ ա մ -
ս ը , ա ր դ յ ո ք ե կ ե ղ ե ց ի չ ո ւ ն ե ՜ ի ն , թ ե չ է ի ն ո ւ զ ա ծ
ի ր ե ն ց ե կ ե ղ ե ց ի ե ն ն ե ր ս ը ն դ ո ւ ն ի լ ն ո ր ե կ ո ղ
հ ա յ ե ր ը ի բ ր և ո չ ո ւ ղ ղ ա փ ա ռ ն ե ր . . .
Ե ս կ խ ո ր հ ի մ , թ ե ն ա խ ա պ ե ս ե կ ա ծ հ ա յ ե ր ը
հ ո Վ ա դ ա վ ա ն կ ա մ հ ա յ հ ո ռ ո մ ե ղ ա ծ ը լ լ ա լ ո վ ,
հ ե ռ ա ց ա ծ է ի ն Հ ա յ ա ս տ ա ն յ ա յ ց Ա ռ ա ք ե լ ա կ ա ն
Ե կ ե ղ ե ց ի ե ն , և ա ղ ո ր հ ա մ ա ր ա լ վ ե ճ կ ա ր հ ի ն
և ն ո ր հ ա յ խ մ բ ա վ ո ր ո ւ մ ն ե ր ո ւ մ ի ջ և , ի ն չ պ ե ս
կ վ կ ա յ ե կ ա թ ո լ ի կ ե պ ի ս կ ո պ ո ս Պ ե տ ր Բ ո գ դ ա ֊ ն ը 1 6 4 0 - ի ն , թ ե а Ս ո ֆ ի ա յ ի հ ա յ ե ր ը 2 0 0 տ ը ն -
վ ո ր է ի ն , ո ր ո ն ք ո ւ ն ե ի ն ի ր ե ն ց ա ռ ա ջ ի ն ե կ ե
ղ ե ց ի ն ե ր ը , բ ա յ ց ի ր ա ր մ ե բ ա ժ ն վ ա ծ է ի ն և մ ե
կ ը մ յ ո ւ ս ի ն կ մ ե ղ ա դ ր ե ր ի բ ր հ ե ր ե տ ի կ ո ս »
( տ ե ՛ ս С ш с . «Архив за поселищ ни про- учване», год. II, кн. 2, 1930— 1940 г. г., стр. 182— 183)»
Ո ւ ր ե մ ն ա յ լ և ս պ ա ր զ է , ո ր Ա ն ա ղ ո լ ո ւ ե ն
1 6 1 0 - ի ն Ս ո ֆ ի ա մ ե կ ն ո ղ ն ո ր հ ա յ ե ր ը , հ ա վ ա
տ ա ր ի մ մ ն ա լ ո վ Հ ա յ ա ս տ ա ն յ ա յ ց Ա ռ ա ք ե լ ա
կ ա ն Ե կ ե ղ ե ց ի ի ն , 1 6 2 0 - ի ն Տ ե ր Մ կ ր տ չ / ւ ա ն ո ւ
ն ո վ հ ո ղ գ ն ա ծ ե ն (ГԿ ա լ ո յ ա ն փ ո ղ ո ց ի ն ծ ա յ ր ը
և շ ի ն ա ծ ե ն ի ր ե ն ց գ ե տ ն ա փ ո ր տ ն ա կ - ե կ ե ղ ե -
ց ի ն ։ Ե վ ա ն տ ա ր ա կ ո ւ յ ս ա յ ս ե կ ե ղ ե ց ի ի ն խ ո ս ք ն
է , ո ր կ ը ն ե Կ ա ֆ ա յ ե ց ի Մ ա ր տ ի ր ո ս վ ա ր դ ա պ ե
տ ը 1 6 7 3 - ի ն , ո ր ո ւ ն ք ա հ ա ն ա ն է ր Տ ե ր Հ ո ւ -
ն ա ն ը ւ
Ե վ ա հ ա ա յ դ կ ի ս ո վ չ ա փ հ ո ղ ի ն մ ե ջ պ ա հ
վ ա ծ Ս . Ա ս տ վ ա ծ ա ծ ի ն ը , ի բ ր « տ ո ւ ն ա ղ օ թ ի ց
ա մ ե ն ա յ ն հ ա ւ ա տ ա ց ե լ ո ց և ա մ ո ւ ր կ ռ ո լ ա ն ա զ
գ ա պ ա հ պ ա ն մ ա ն ) ) , դ ա ր ե ր շ ա ր ո ւ ն ա կ հ ա վ ա տ ք
և հ ո ւ յ ս ն ե ր շ ն չ ա ծ և մ խ ի թ ա ր ա ծ է տ ա ռ ա պ ա
կ ո ծ հ ա յ գ ա ղ թ ա կ ա ն բ ա զ մ ո ւ թ յ ո ւ ն ն ե ր ը ՛և չէ
թ ո ղ ա ծ , ո ր ա ն ո ն ք մ ո ռ ն ա ն հ ա յ ր ե ն ի հ ա վ ա տ
ք ը և մ ա յ ր ե ն ի լ ե զ ո ւ ն ։ Ի ս կ ա յ ն հ ի ն հ ա յ ե ր ը
( 1 5 5 0 - ա կ ա ն թ վ ա կ ա ն ն ե ր ո վ ) , ո ր ո ն ք հ ե ռ ա -
1963Է Ջ Մ Ի Ա Ծ Ի Ն 49
ը ա ծ է ի ն Լ ո ւ ս ա վ ո ր * լ ո ւ յ ս ե ն և մ ո ռ ց ա ծ մ ա յ
ր ե ն ի լ ե զ ո ւ ն , դ ա ր ե ր ո ւ թ ա ն ձ ր խ ա վ ա ր ի ն մ ե շ
ի ս պ ա ռ կ ո ր ս վ ե ց ա ն և ի ր ե ն ց գ ո յ ո ւ թ և ն ե ն ա ռ ֊
հ ա յ ծ ո ղ հ ե տ ք մ ’ ա ն գ ա մ չ կ ր ց ա ն թ ո ղ ո ւ լ ։
■ 2 ՀԱՅնՐեն ՀՆԱԳՈԻՅՆ սԵՌԱԳԻՐ Ա վեՏԱՐԱ ն ՄԸ
Ս ո ֆ ի ա յ ի « Վ ա ս ի լ Կ ո լ ա ր ո վ » պ ե տ ա կ ա ն
մ ա տ ե ն ա դ ա ր ա ն ի ա ր և ե լ յ ա ն բ ա ժ ա ն մ ո ւ ն ք ի ն
մ ե չ կ ա հ ա յ ե ր ե ն ձ ե ռ ա գ ի ր Ա վ ե տ ա ր ա ն մ ը ,
կ ա շ ե պ ա տ տ ա խ տ ա կ յ ա կ ո ղ ք ո վ , ո ր ո ւ ն ծ ա
վ ա լն է 2 8 , 5 X 2 3 , 5 ս մ . , հ ա ս տ մ ա գ ա ղ ա թ յ ա
2 6 7 թ ե ր թ ե ր ո վ ։ Վ ե ր ջ ի ն մ ա գ ա ղ ա թ յ ա թ ե ր թ ի ն
ս տ ո ր ի ն կ ե ս ը կ տ ր վ ա ծ է ։ Ա մ ե ն մ ե կ է ջ ը ո ւ ն ի
2 ս յ ո ւ ն ա կ , 1 7 ֊ ա կ ա ն տ ո ղ , ի ս կ տ ա ռ ե ր ը 5 մ ի լ ի մ ե տ ր ա ն ո ց ե ր կ ա թ ա գ ի ր ։
Ա վ ե տ ա ր ա ն ի ն ա ռ ա ջ ի ն թ ե ր թ ը դ ա տ ա ր կ է ,
Հ ա ջ ո ր դ 2 թ ե ր թ ե ր ը ' ց ո ւ ց ա կ ա գ ր ե ր ը ս ր բ վ ա ծ ,
ջ ն ջ վ ա ծ ե ն ( թ ե ր և ս մ ա ս ն ա վ ո ր դ ե ղ ո վ ) և վ ր ա ն
գ ե ղ ե ց ի կ բ ո լ ո ր ա գ ր ո վ գ ր վ ա ծ է Ա վ ե տ ա ր ա ն ը
ն ո ր ո գ ե լ տ վ ո ղ պ ա տ վ ի ր ա տ ո ւ ի ն հ ի շ ա տ ա կ ա
ր ա ն ը Չ Ղ Ե ( 1 3 4 6 ) թ վ ա կ ա ն ի ն , ե ր բ Բ ՚ե ո դ ո ւ ֊
պ ո լ ի ս ը ( է ր զ ր ո ւ մ ը ) ս ո ւ ր ո վ և հ ո ւ ր ո վ <гա ն ա -
պ ա տ ե ղ և ի մ ա ր դ ո յ և յ ա ն ա ս ն ո յ , ի յ ա ղ գ կ
Հ ա թ ա ր ո ւ և Ի ս մ ա յ է լ ա ց ւ ո ց » ։ Ա հ ա ա յ դ ծ ա ն ր
օ ր ե ր ո ւ ն Խ ո ս ր ո վ շ ա հ ը 1 ն ո ր ո դ ե լ տ վ ա ծ է ա յ ս
Ա վ ե տ ա ր ա ն ը ի ը և ի ր ե ղ բ ո ր Շ ի ր ի ն շ ա հ ի ն և
ի ր ծ ն ո ղ ա ց ' « Ո ւ մ ե կ ի ն և Ի ա գ ո ւ հ է պ ր . Շ ա հ ի ն
և ս ի ր ա տ ի կ ն ա յ յ ի շ ա տ ա կ ի ն Խ ա ղ տ ե ա ց գ ա -
ւ ա ռ ի Բ ա ր ե ր դ յ ա ն ա ռ ի կ դ ղ ե ա կ ի ն , ա ռ ի
դ ր ո ւ ն ս Ս ր բ ո յ Ա ս տ ո ւ ա ծ ա ծ ն ի ս , ե կ ե ղ ե ց ւ ո յ
Ս ր բ ո յ Հ ր ե շ տ ա կ ա պ ե տ ա ց . ի վ և ր ա յ դ ի տ ո ղ ո ւ ֊
թ ե ա մ բ Տ ե ա ռ ն Մ խ ի թ ա ր ա յ 3 և ի հ ա յ ր ա պ ե -
տ ո ւ թ ե ա ն ա յ ս մ դ ա ւ ա ռ ի Տ ր . Ս ա հ ա կ ա յ և Տ ր .
Ս տ ե փ ա ն ն ո ս ի և ի թ ա դ ա ւ ո ր ո ւ թ ե ա ն ն Հ ա յ ո ց
Կ ո ս տ ա ն դ ի я*։
I Մ ո ն ղ ո լն ե ր ո ւ տ ի ր ա պ ե տ ո ւ թ յա ն օ ր ո վ և ա ն կ ե հ ե տ ո
ա լ Վ ր ա ս տ ա ն ի և Հ յո ւ ս ի ս ա յի ն Հ ա յա ս տ ա ն ի տ ե ղ ա ց ի
հ ա յ ֆ ե ո դ ա լն ե ր ը հ ա ճ ա խ կ ո չ վ ա ծ ե ն « Շ ա հ , , . Շ ա հ ֊
Ա ր մ ե ն ն ե ր » , .Շ ա հ - Մ ո ւ ր ա դ Յ և ա յ լ ն , Ա ր դ յո ք Խ ո ս ր ո վ -
շ ա հ ն ա լ Բ ա ր ե ր դ ի շ ր ,ա ն ի հ ա յ ֆ ե ո դ ա ՛լ ն է ( տ ա ն ո ւ տ ե ր ) ,
ո ր ո մ ։ հ ա յր ն ա լ Ո ւ մ ի կ շ ա հ , ի ս կ ե ղ բ ա յր ը Շ ի ր ի ն շ ա հ
կ ո չվ ա ծ ե ն հ ի շ ա տ ա կ ա ր ա ն ի ն մ ե չ ։
3 Է ր ղ ր ո ւ մ ե ն դ ե պ ի հ յո ւ ս ի ս դ տ ն վ ո ղ Բ ա յր ո ւ ր դ քա
ղ ա ք ն Է ։3 Մ խ ի թ ա ր Գ ո ն ե ր ց ի կ ա մ Ս ա ս ո ւՆ ց ի կ ո չ վ ա ծ կ ա թ ո
ղ ի կ ո ս ն է ( 1 3 4 1 - 1 3 5 5 ) .
* կ Ի է Ի Կ Ի ո հ ա 1 ո Տ Ա ո ս տ ա ն դ ի ն Р թ ա գ ա ւ ո ր ն Է , ո ր ի ք
խ ա ծ Է 1 3 4 4 — 1 3 6 4 թ վ ա կ ա ն ն ե ր ո ւ ն ։
Ա յ ս հ ի շ ա տ ա կ ա ր ա ն ը գ ր վ ա ծ Է մ ա ք ո ւ ր բ ո
լ ո ր ա գ ր ո վ , « ձ ե ռ ա մ բ ս ո ւ տ ա ն ո ւ ն ս կ ի • Յ ո հ Հ
Ն ա ղ ա շ ի В , ո ր ո վ կ հ ա ս ա ա տ ։ Է ի , թ ե Ա վ ե տ ա
ր ա ն ը ն ո ր ո գ վ ա ծ ՛և կ ա զ մ վ ա ծ է 1 3 4 6 - ի ն Բ ա
ր ե ր դ դ ղ յ ա կ ի տ ա ն ո ւ տ ե ր Խ ո ս ր ո վ շ ա հ ի հ ր ա
մ ա ն ո վ ։ ՛ Բ ա յ ց Հ ո վ հ ա ն ն ե ս ս ա ր կ ա վ ա գ ը Ա վ ե
տ ա ր ա ն ի ն վ ե ր ջ ի ն 3 է ջ ե ր ո ւ ն ե ր կ ա թ ա գ ր ե ր ը
ս ր բ ա ծ , ջ ն ջ ա ծ է , ո ր պ ե ս զ ի ի ր հ ի շ ա տ ա կ ա ր ա
ն ը գ ր ե ։ Ո ւ ր ե մ ն Ա վ ե տ ա ր ա ն ը ա վ ե լ ի հ ի ն է :
Ս ա կ ա յ ն ս ա ր կ ա վ ա գ ը ի ր հ ի շ ա տ ա կ ա ր ա ն ի ն
մ ե ջ չ է հ ի շ ա ծ , թ ե ի ր մ ե ա ռ ա ջ ո ՜ վ գ ր ա ծ է ա յ դ
Ա վ ե տ ա ր ա ն ը , ո ր թ վ ա կ ա ն ի ն և ո ր ո ւ ծ ա ք ս ֊
ք ո վ ։
Ա վ ե տ ա ր ա ն ի 2 0 0 - ր դ թ ե ր թ ի ն վ ր ա ա լ կ ա
հ ա մ ա ռ ո տ և ա ն կ ա ն ո ն ա ր ձ ա ն ա գ ր ո ւ թ յ ո ւ ն մ ը
և ս , ո ր Հ ո վ հ ա ն ն ե ս ս ա ր կ ա վ ա գ ի հ ի շ ա տ ա կ ա
ր ա ն ի ն ն մ ա ն Ա վ ե տ ա ր ա ն ի ջ ն ջ վ ա ծ , ս ր բ վ ա ծ
ե ր կ ա թ ա գ ր ե ր ո ւ ն վ ր ա գ ր վ ա ծ է ։ Ո ւ ր ե մ ն ա յ ս
վ ե ր ջ ե ն , ա վ ե լ ի ո ւ շ գ ր վ ա ծ է և կ ն մ ա ն ի հ ա մ
բ ա կ գ ր չ ի մ ը ձ ե ռ ա գ ր ի ն , մ ե ծ մ ա ս ա մ բ ա ն
ը ն թ ե ռ ն ե լ ի ։ Հ ա զ / ւ վ կ ա ր ե լ ի ե ղ ա վ կ ա ր դ ա լ հ ե
տ և յ ա լ տ ո ղ ե ր ը , տ Վ ե ր ջ ա ւ ո ր ո ւ թ ի մ ։ Յ ո հ ա ն ն ո լ
Ճ Ը , ս կ ի ղ բ Ղ ո ւ կ ա ս ո ւ Ճ Է Բ , Մ ա յ տ ե ո ս ի ն ( է )
Ճ Կ Զ ։ վ ե ր ջ զ գ ո ր ծ ս Ղ ո ւ կ ա ս ո ւ ՂԸ• • • » և ա յ լ ն ։
Ա յ ս տ ո ղ ե ր ը և տ ա ռ ե ր ը գ ր վ ա ծ ե ն ց ո ւ յ ց
տ ա լ ո ւ հ ա մ ա ր , թ ե ո " ր Ա վ ե տ ա ր ա ն ը ո ՜ ր Է ջ ե ն
կ ս կ ս ի և ո ՜ ւ ր կ վ ե ր ջ ա ն ա ։ Ո ւ ր ի շ հ ի շ ա տ ա կ ո ւ -
թ / ո ւ ն մ ը կ ա ր ե լ ի չ ե ղ ա վ կ ա ր դ ա լ , տ ր վ ա ծ ը լ
լ ա լ ո վ , ո ր ա ր ձ ա ն ա գ ր ո ւ թ յ ա ն մ ե ծ մ ա ս ը ա ն
ը ն թ ե ռ ն ե լ ի Է ։
Հ ե տ և ա բ ա ր , ե ր կ ա թ ա գ ի ր Ա վ ե տ ա ր ա ն ը գ ր ե լ
տ վ ո ղ պ ա տ վ ի ր ա տ ո ւ ի ն , գ ր չ ա գ ր ի ն և ո ՜ ր թ վ ա
կ ա ն ի ն գ ր վ ա ծ ը Ա ա լ ը մ ե զ ա ն ծ ա ն ո թ կ մ ն ա ն ։
Ա յ ն ո ւ ա մ ե ն ա յ ն ի վ , կ ա ս կ ա ծ ի տ ե ղ ի տ վ ո ղ
շ ա ր ժ ա ռ ի թ մ ը ն Է Ա վ ե տ ա ր ա ն ի վ ե ր ջ ի ն թ ե ր
թ ի ս տ ո ր ի ն կ ե ս ի ն մ կ ր ա տ ո վ կ տ ր վ ա ծ և ա ռ -
ն ը վ ա ծ ը լ լ ա լ ը ։ Գ ա ղ տ ն ի ք մ ը , ո ր ո ւ ն ա ն տ ե
ղ յ ա կ ե ն ն ա և մ ա տ ե ն ա դ ա ր ա ն ի պ ա շ տ ո ն ե ո ւ
թ յ ո ւ ն ը և ն ո ւ յն ի ն ք ն բ ա ժ ա ն մ ո ւ ն ք ի ղ ե կ ա վ ա ր
դ ո կ տ . Մ . Ս տ ո յ ա ն ո վ ր , ո ր ց ա վ ո վ հ ա յ տ ն ե ց ,
թ ե ո ր և է ա ր ձ ա ն ա գ ր ո ւ թ յ ո ւ ն ա լ չ ո ւ ն ի ն , թ ե
ո ՜ ր հ ա յ ը կ ա մ ո ՛ վ հ ա ն ձ ն ա ծ է ա յ ս հ ն ա գ ո ւ յ ն
Ա վ ե տ ա ր ա ն ը բ ո ւ լ ղ ա ր պ ե տ ա կ ա ն մ ա տ ե ն ա դ ա
ր ա ն ի ն ։
Ս ո ֆ ի ա յ ի « Վ ա ս ի լ Կ ո լա ր ո վ . 1) պ ե տ ա կ ա ն
մ ա տ ե ն ա դ ա ր ա ն ի ս ե փ ա կ ա ն ո ւ թ յ ո ւ ն ա յ ս հ ի ն
ձ ե ռ ա գ ի ր Ա վ ե տ ա ր ա ն ը մ ե ր հ ն ա գ ո ւ յ ն Ա վ ե -
տ ա ր ա ն ն ե ր ե ն մ ե կ ն է և 4 - ր դ կ ա մ 5 - ր դ տ ե ղ ը
կ գ ր ա վ ե մ ե ր հ ն ա գ ո ւ յ ն ձ ե ռ ա գ ի ր Ա վ ե տ ա ր ա ն -
ն ե ր ո ւ ն մ ե ջ ։
ՍՐԱ ՄԱՐԿՈՍ
ՀԱՅԿԱԿԱՆ ՏԱՊԱՆԱՔԱՐ ԱԸ ԿԱՐՆՈԲԱԴԻ (ԲՈԻԼՂԱՐԻԱ) ՍՈԿՈԼՈՎՈ ԳՅՈՒՂԻՆ ԱԵՋ
Ս ո ֆ ի ա յ ի բ ո ւ լ ղ ա ր չ ե ղ վ ի ի ն ս տ ի տ ո ւ տ ի գ ի
տ ա կ ա ն ա վ ա գ ա շ խ ա տ ա կ ի ց պ ր . Ի վ ա ն Գ լ ը -
բ ո վ ի կ ո ղ մ ե տ ր վ ա ծ տ ե ղ ե կ ո ւ թ յ ա ն վ ր ա , վ ե ր
ջ ե ր ս հ ա յ տ ն ի ե ղ ա վ , ո ր Կ ա ր ն ո բ ա դ ք ա ղ ա ք ի
շ ր ջ ա ն ի Ս ո կ ո Լ ո վ ո գ յո ւ ղ ի ն մ ե ջ կ գ տ ն վ ի հ ա յ
կ ա կ ա ն տ ա պ ա ն ա ք ա ր մ ը ։
Տ ա պ ա ն ա ք ա ր ի ա ր ձ ա ն ա գ ր ո ւ թ յ ո ւ ն ը ո ւ ս ո ւ մ
ն ա ս ի ր ե լ ո ւ ն պ ա տ ա կ ո վ ա յ ց ե լ ե ց ի ն ք հ ի շ յ ա լ
գ յ ո ւ ղ ը ։ Ս ո կ ո լ ո վ ո , ո ր ո ւ ն հ ի ն ա ն ո ւ ն ը Դ ո լ վ ա ն -
ջ ա է , կ գ տ ն վ ի Կ ա ր ն ո բ ա դ ք ա ղ ա ք ի ա ր և ե լ յ ա ն
կ ո ղ մ ը , 7 կ ի լ ո մ ե տ ր հ ե ռ ո ւ ։ Թ ո ւ ր ք ե ր ո ւ կ ո ղ
մ ե հ ի մ ն վ ա ծ , գ յո ւ ղ ը ն ա խ ա պ ե ս ե ղ ա ծ է ա գ ա
ր ա կ ը Ա բ բ ա ս ա ն ո ւ ն ո վ Թ ո ւ ր ք ի մ ը , Ա գ ա ր ա
կ ի ն շ ո ւ ր ջ ը կ ա ռ ո ւ ց վ ա ծ է ի ն 2 0 — 3 0 տ ո ւ ն ե բ ,
ո ւ ր կ բ ն ա կ ե ի ն ա գ ա ր ա կ ի մ շ ա կ ն ե ր ը ։ Ա ն ց յ ա լ
գ ա ր ո ւ վ ե ր ջ ը և ն ե ր կ ա գ ա ր ո ւ ս կ ի զ բ ը ա յ ս տ ե ղ
կ գ ա ղ թ ե ն Ն ո վ ա զ ա գ ո ր ա յ ի և Չ ի ր բ ա ն ի շ ր ջ ա ն ֊
ն ե ր ե ն բ ո ւ լ ղ ա ր ն ե ր , ի ս կ թ ո ւ ր ք ե ր ը հ ե տ զ հ ե տ ե
կ հ ե ռ ա ն ա ն ։
Գ յ ո ւ ղ ի հ յ ո ւ ս ի ս ա յ ի ն ծ ա յ ր ը կ գ տ ն վ ի ո չ հ ե
ռ ա վ ո ր ա ն ց յ ա լ ի մ ե ջ կ ա ռ ո ւ ց վ ա ծ ա ղ բ յ ո ւ ր մ ը ,
ո ր ո ւ ն ա վ ա զ ա ն ի ն ա ռ ջ և գ տ ա ն ք հ ա յ ե ր ե ն ա ր
ձ ա ն ա գ ր ո ւ թ յ ա մ բ տ ա պ ա ն ա ք ա ր մ ը ։ Տ ա պ ա
ն ա ք ա ր ը ո ւ ղ ի ղ վ ե ց ա ն կ յ ո ւ ն է և լ ա վ պ ա հ
պ ա ն վ ա ծ , Շ ի ն վ ա ծ է կ ա ն ա չ ք ա ր ե , հ ե տ և յ ա լ
ծ ա վ ա լ ո վ . 1 , 5 0 մ . ե ր կ ա յ ն , 0 , 5 2 մ . լ ա յ ն ,
0 , 3 2 մ . հ ա ս տ ։ Տ ա պ ա ն ա ք ա ր ի ‘է ր ա կ ա լ ա վ
պ ա հ պ ա ն վ ա ծ ո ւ թ ը տ ո ղ ն ո ց ա ր ձ ա ն ա գ ր ո ւ
թ յ ո ւ ն մ ը , ի ս կ ա ն ո ր տ ա կ հ ա վ ա ս ա ր մ ե ծ ո ւ
թ յ ա մ բ ե ր կ ո ւ ո ւ ռ ո ւ ց ի կ ն ո ճ ի ն ե ր ։ Տ ա պ ա ն ա
ք ա ր ը ո ւ ն ի հ ա մ ա դ ր վ ա ծ ո ւ ղ ղ ա ն կ յո ւ ն կ ա զ մ ո ղ
ե ր ե ք փ ո ր ա գ ր վ ա ծ գ ծ ե ր ե շ ր ջ ա ն ա կ մ ը ( տ ե ՛ ս
ն կ ա ր ը ) .
« Ա յս է ասույան
հա նզստ եսւքլ 4 ա 6 ր ս ւվ ե ց ի
Ս ՚ա ա ւթ ա յի
ո ր դ ի Րա րսեղինп г փ ո խ Լ ց ւ ս լ
ա ո Ա [ս ս տ ւա ] ծ
թվ[ին] ՌՃԽԷ (1147 = 1698),:
Ա ռ ա ջ ի ն տ ո ղ ի ն և ե ր կ ո ւ ա ն գ ա մ ե ր կ ր ո ր դ
տ ո ղ ի ն վ ր ա ք ա յ և * ն » , չ ո ր ր ո ր դ և հ ի ն գ ե ր ո ր դ
տ ո ղ ե ր ո լ <гш« և <էրյ>, հ ի ն գ ե ր ո ր դ տ ո ղ ի <էո» և
* ր » , *դյ> և էէի», «•իX, և * ն » , վ ե ց ե ր ո ր դ տ ո ղ ի
а п » և Հ ր տ , «• ՈՅ> և Տ խ յ,, ո ւ թ ե ր ո ր դ տ ո ղ ի а թ л և
* վ » տ ա ռ ե ր ը կ ա պ գ ի ր ե ն , Տ ա ռ ե ր ո լ մ ե ծ ո ւ
թ յ ո ւ ն ը 3 , 5 — 7 ս ա ն տ ի մ ե տ ր Է ։
Հ ա յ տ ն ի Է , ո ր Մ ա ր ո ւ թ ա ն Վ ա հ ր ա վ ե ց ի Է ,
Վ ա ռ ն յ ս ք ա ղ ա ք ի ե կ ե ղ ե ց ի ի խ ո ր ա ն ի ն ե տ և ը
կ գ տ ն վ ի 1 7 4 6 թ վ ա կ ա ն ի հ ա յ ե ր ե ն տ ա պ ա ն ա -
1 աԱ Я Մ I' Ц ս !• Ь
51
а з и ь -
է Ն Գ Ս Տ է ն .
վ մ - ձ Ր ա Տ Ւ
у и; г ь 3 ի
л г - ^ ь З и ч Ь ՜
Ս Օ
Ճ ւ Հ
գ ր ո ւ թ յ ո ւ ն մ ը , ո ր ո մ , մ ե է կ կ ա ր դ ա ն ք է Վ ա հ ը ա -
վ ե ց ի մ ա հ տ ե ս Ղ և ո ն դ ս ա ն ո ւ ն ը
I Ա ր ա Մ ա ր կ ո ս , * Վ ա ո ն ա , ի Հ ա , գ ա ղ ո ւ թ ը » , ' Ե ր և ա ն *
թ ե ր թ , թ ի վ 1 0 9 0 1 2 , Ս ո ֆ ի ա . 1 9 6 0 ,
Ո ւ ր կ ե ՜ բ ե ր վ ա ծ Է Ս ո կ ո լ ո վ ո գ յ ո ւ ղ ի ա յ ս տ ա
պ ա ն ա ք ա ր ը : Ը ս տ տ ե ղ ա ց ի ն ե ր ո ւ տ ե ղ ե կ ո ւ
թ յ ա ն , տ ա պ ա ն ա ք ա ր ը զ ե տ ե ղ վ ա ծ Է ր « Հ ի ֆ -
լ ի շ կ ա չ ե շ մ ա ս կ ո չ վ ա ծ ա ղ բ յ ո ւ ր ի մ ե շ , Ա բ բ ա -
, , ի ա գ ա ր ա կ ի ն մ ո տ , Ն ո ր ա ղ բ յ ո ւ ր ի կ ա ռ ո ւ -
ց ո ւ մ ե ն հ ե տ ո ( 2 0 տ ա ր ի ա ռ ա շ ) , տ ա պ ա ն ա ֊
բ ա ր ը փ ո խ ա դ ր վ ա ծ Է ա յ ժ մ յ ա ն վ ա յ ր ը ։ Հ ի շ
յ ա լ ա ն ձ ե ր ը հ ա ղ ո բ դ ե ց ի ն , թ ե ը ս տ հ ի ն ծ ե -
ր ո ւ ն ի ն ե ր ո ւ պ ա տ մ ո ւ թ յ ա ն , ք ա ր ը բ ե ր վ ա ծ Է
Կ ա ր ն ո բ ա դ ի ճ ա մ բ ո ւ ն վ ր ա գ տ ն վ ա ծ մ ա ր գ ա -
գ ե տ ի ն ն ե ր ե ն , « Չ ի ֆ լ ի շ կ տ լ ե շ մ ա ա - յ ի մ ո տ
կ ա ր ա յ ս պ ի ս ի ո ւ ր ի շ ք ա ր մ ը և ս . ձ ե ղ վ ո ւ յ ն
վ ր ա ք ն ն ե ց ի ն ք ո ւ ի ս կ ա պ ե ս գ տ ա ն ք կ ի ս ա
թ ա ղ ն մ ա ն ք ա ր մ ը և ս ։ Ք ա ր ի ե ր ե ս ի ն վ ր ա
ա ր ձ ա ն ա գ ր ո ւ թ յ ո ւ ն ը բ ո լ ո ր ո վ ի ն չ ն շ վ ա ծ Է ,
ս ա կ ա յ ն կ ա ն ճ շ տ ի վ ն մ ա ն շ ր շ ա ն ա կ ի մ ը
հ ե տ ք ե ր ը , ի ն չ պ ե ս ա ռ ա շ ի ն ք ա ր ի ն վ ր ա ։
Վ ե ր ի տ , լ ա լ ն ե ր ը ի ր ա վ ո ւ ն ք կ ո ւ տ ա ն կ ա
տ ա ր յ ա լ վ ս տ ա հ ո ւ թ յ ա մ բ ե ն թ ա դ ր ե լ ո ւ , ո ր
ս ո ւ յն տ ա պ ա ն ա ք ա ր ե ր ը բ ե ր վ ա ծ ե ն ա ։" ե ն ո ք
Կ ա ր ն ո բ ա տ ի մ ե շ ա պ ր ո ղ հ ա յ գ ա ղ ո ւ թ ի մ ը Հ ի Ն
ո ե ր ե ո մ ա ն ա տ ո ւ ն ե ն , ո ր ո ւ ն մ ա ս ի ն մ ի ա յ ն չ ե խ
՛պ ա տ մ ա բ ա ն Կ ո ն ս տ ա ն տ ի ն Ի ր ե չ ե կ կ հ ի շ ե ի ր
« Ո ւ ղ և ո ր ո ւ թ յ ո ւ ն ն ե ր Բ ո ւ լ ղ ա ր ի ս մ ե շ յ> ա շ խ ա
տ ո ւ թ յ ա ն մ ե շ * ։
Ս ո ւ յ ն տ ա պ ա ն ա ք ա ր ի ա ր ձ ա ն ա գ ր ո ւ թ յ ո ւ ն ը
ա ռ ա յ ժ մ մ ի ա կ ա ռ ա ր կ ա յ ա կ ա ն հ ո ւ շ ա ր ձ ա ն ն
Է փ ա ս տ ո ղ , թ ե ի ս կ ա կ ա ն Կ ա ր ն ո բ ա դ ի մ ե շ
ա պ ր ա ծ Է հ ի ն հ ա յ կ ա կ ա ն գ ա ղ ո ւ թ մ ը , ո ր ո ւ
մ ա ս ի ն մ ե ն ք ո չ ի ն չ գ ի տ ե ն ք , ո ւ ր կ ե , ե ր բ
ե կ ա ծ Է , ի ՛ ն չ թ վ ո վ և ե ՜ ր բ ա ն հ ե տ ա ց ա ծ Է ։
Կ ր ն ա ն ք ե ն թ ա դ ր ե լ , ո ր ի ն չ պ ե ս թ ր ք ա կ ա ն տ ի
ր ա պ ե տ ո ւ թ յ ա ն շ ր շ ա ն ի ն կ ա զ մ վ ա ծ մ յ ո ւ ս բ ո ւ լ -
ղ ա ր ա հ ա յ գ ա ղ ո ւ թ ն ե ր ո ւ , ն ո ւ յ ն պ ե ս և ա ս ո ր
ճ ա գ ո ւ մ ը կ ս կ ս ի Ժ Է գ ա ր ո ւ ն ,
2 Др. Конст. И р е ч ск . .П ъ туваи и я по Б ъл га
р и я \ т. II. 1899 г.. сгр . 744.
Լ Ո Ի Ր Ե Ր Մ Ա Յ Ր Հ Ա Յ Ր Ե Ն Ի Ք Ի Ց
Կոմիտսւսի անվան կվարտետը Երևանում.— Ավելի քան
երկու տարվա բացակայությունից հետո, Երևան է; վերադարսել Կոմիտսւսի անվան կվարտետը: Իր վերադարձի
առթիվ կվարտետը համերգ տվեց Հ.այֆիլհարւ1ոնիա՚|ւ փոքր դահլիճում:
Հանդիսականները ջերմորեն ընդունեցին վաստակավոր
կվարտետի անդամներին: Համերգից առաջ Հա|սւստանի կուլտուրայի մինիստրի տեդակալ Ս. Գասպարյսւնը ող-
ջունեց տաղանդավոր կոլեկտիվին՝ արտասահմանյան
շրջագայության ժամանակ ձեռք բերած փայլուն հաջողության համար (ւ ցանկացավ ստեղծագործական նոր հա
ջողություններ: Կվարտետը հանդես եկավ նույն ծրագրով, ինչ ծրագրով համերգներ էր տալիս Միացյալ Նահանգներում:
Հայաստանի գերագույն սովետի նախագահության հրա
մանագրով կվարտետի մյուս երկու անդամներին ևս՝ 0-. Դավթյանին Ս Գ . Թսւյալլանին. շնորհված է հանրապե
տության ժողովրդական արտիստի պատվավոր կոչում:
Ականավոր քանդակագործի հոբելյանը.— Լրացավ ա-
կանավոր քանդակագործ Արա Սարգս|՚սւնի ծննդյան
60-ամյակը Ս ստեղծագործական գործունեության 40-ամ-յակը: ՜
Արա Սարգս|անը ծնվել է Կոստանդնուպոլսում: Նկարչական կրթությունն ստացել է Փարիզում: 1926 թվակա
նին նա գալիս է Հայաստան և բնակություն հաստատում
Երևանում: Ստեղծագործական աշխատանքի հետ միասին,
նա նվիրվում է մանկավարժական գործունեության, դա-
սավանդելով բարձրագույն գեղարվեստական վարժարան
ներում: Երկար տարիներ եղել է Երևանի գեղսւրվեստա-
կան-թատերական ինստիտուտի տնօրեն: Արա Սարգս|սւնը
հեղինակն է մի շարք գեղեցիկ գեղարվեստական քանդակների և դիմանկարների:
Մայրաքաղաքի գեղարվեստասեր հասարակությունը
ջերմորեն նշեց տաղանդավոր արվեստագետի հոբելյանը:
Այդ առթիվ նա արժանացավ Սովետական Միության ժողովրդական նկսւրշի պատվավոր կոչման:
• - Հււբելյանի օրերին Մոսկվայի գեղարվեստի ակադեմիա
յի դահ|իոում բացվեց Արա Սարգսյսւնի ստեղծագործու
թյունների ցուցահանդես, որը մեծ հետաք|ւքրություն ՛Ա
ռ ա ջ բերեց Մոսկվայում:
Արա Սարգսյանը ընդունված է Սովետական Միության գեղարվեստի ակադեմիայի իսկական անդամ:
Շնորհալի մտավորականի հոբելյանը.— Երևանի գրա-
կան-մանկավարժական Ոասարակայնությունը նշեց Մորուս (Մարգար) Հասրաթյանի ծննդւան 60-ամյակը և
ւփտական-ւէանկսւվարժական գործունեության 40-սւմյակր: Մորուս Հւսսրաթյանը ծնվել I; Զանգեւլուրում: Սովորեյ
ու ավարտել I; Երևանի համալսարանի պատմւս-գրակաս
ֆակուլտետը, աշակերտելով ականավոր գիտնականներ
Հ . Աճաոյանին. Հ . Մւսնանդյանին. Լեպին. Մ. Աբեղյա-
նին: Այնուհետև իր ուսումը կատարելագործել Է Լենին-
գրսւդում, դասնր առել հռչակավոր գիտնականներ Ն . Մառից, Հ . Օրրելուց և ուրիշներից:
վերադառնալով Հայաստան, նա նվիրվում Է գիտական
և մանկավարժական գործունեության: վերջին 20 տարում
Մ. Հասրաթյւսնը աշխատում Է Երևանի Խ. Աբովյանի ան
վան հայկական մանկավարժական ինստիտուտում, |ինե-
լով հայ ժողովրդի պատմության ամբիոնի ղեկավար:
Մորուս Հւսսրաթյանը ճանաչված հայագետ Է և արևե
լագետ: Բացի հայ ժողովրդի պատմությունից, նա ինստի
տուտում ավանդում Է Արևելքի պատմություն և արվեստի պատմություն:
Նրա արժեքավոր գրականագիտական աշխատությունն
Է Սայաթ-Նովայի հայերեն, վրացերեն և ադրբեջաներեն
խաղերի հրատարակությունը 1945 թվականին: Երկար
տարիների մանրակրկիտ աշխատանքով Մ. Հասրաթյանը
կարողացել Է ճշտել մեծանուն գուսանի բոլոր խաղերի
բնագրերը, սրբագրել անցյալի սխալ մեկնսւբանություննե-
րը, վերլուծել անընթեռնելի բառերը,՛ինչպես նաև հարա
զատորեն թարգմանել հայերեն Սայաթ-Նովայի վրացերեն և ադրբեջաներեն խաղերի մեծ մասը;
Մ. Հւսսրաթյանը Հայաստանի գիտությունների ակադեմիայի թղթակից անդամ Է:
Ս Ե Ր Ճ Ա Ր Տ Ա Ր Ա Պ Ե Տ Ա Կ Ա Ն Հ Ո Ւ Շ Ա Ր Ձ Ա Ն Ն Ե Ր Ս
Ա Ր Թ Ի Կ Ի Լ Մ Բ Ա Տ Ս . Վ Ս . Ն & С
(է դար)Նկարիչ' Գրիգոր Աւլագյաե
-— "
»
Է Տ Մ Ի Ա Ծ Ի Ն 53
«Հայաստանը ըստ «Ս.շխարՈսւցո|ցի».— Հայաստանի
«փտությունների ակադեմիսգի պատմության ինստիտուտը
նորերս հրատարակել է ակադեմիկոս Սուրհն Երեմյանի
՞Հալաստանը ըստ «Աշխարհացոյցի» աշխատությունը:
Ինչպես ցույց է տալիս գրքի ենթավհրնւսգիրը, ա|Ա սւշ-
խատությունը մի փորձ է է դարի Ոսւ[կսւկսւն քարտեզի վերա կա զ մո ւմն ՛ <)աւ1անակակից քարտեզագրության հի
մունքներով:Մեծսւծսւվսղ այս դիրքը, որը հեղինակի երկարամ|ա
ւււսումնասիրությունների արդյունք է. խոշոր ներդրում ̂
Ոին Հայաստանի պատմական աշխարհագրության ուսույ-
նասիրութրսն գործում, մի բնագավաո, որը մինչև այժմ
սւմենլփց քիչ է ուսումնասիրված մեղանում: Գիրքը շատ օգտակար կարոդ է լինել ոչ միայն հայագիտությամբ,
այլև ընդհանրապես Կովկասի ս հարևան երկրների հին
պատմությամբ Ա քարտեզագրության պատմության
.քաղվողների համար:Հեղինակը մանրակրկիտ կերպով վերլուծման է ենթաւ -
կել Հայկական հնագույն «Աշխարհացոյց«-ը, վեր հանե
լով այդ եդակի գրքի նշանակութունը համաշխարհային
քարտեզագրության պատմության գործում, ինչպես նաև ցույց է տվել Հայաստանի քաղաքական ու տնտեսական
վիճակը Զ և է դարերում:Ընդարձակ ներածականից հետո, հեղինակը տափս г
«Աշխսւրհացո|ց»-ի մեջ հիշատակված աշխարհագրական
վայրերի մանրամասն բացատրագիրը այբբենական կար
գով: Այնուհետև նույն կարգով տրված Է Հայաստանի
բնական հարստությունների՝ օգտակար հանածոների,
բուսական և կենդանական աշխարհի հիշատակությանբ
«անկը ըստ «Աշխսւրհացոյց»-ի:Խիստ հետաքրքիր են գրքի Ս. և Р հավելվածները
Դրանցից աոաջինը պարունակում Է պատմական Մեծ
Հալքի և հարևան երկրների քարտեզի ընդարձակ բնագրի
գլուխները ըստ «Աշխարհւսցոյց»-ի, որն ինքնին մի վարք.
Է այդ բնագրի վերականգնման: Նույն այդ բնագիրդ տր/ -
ված Է աշխարհաբար թարգմանությամբ:
Երկրորդ հավելվածը ընդգրկում Է «Փոք(. աշխարհ-
1ւեր»-ի (նահանգների) Ա գավառների տարածությունը I.
հաջորդականությունը ըստ «Աշխարհացո|ց»-ի:
վերջում տրված են տեղանունների, անձնանունների
ինչպես նաև բուսական, կենդանական և հանքային հա
րստությունների ցանկեր: Իբրև ներդիր առանձին տրված
Ւ, «Հայաստանը ըստ «Աշխարհացոյցի» մեծադիր օոմյյ֊-
"իպ քարտեւլը:
Արժեքավոր գիրք.— Հայաստանի գիտություններ! ս ֊
կադեմիայի բնագիտության և տեխնիկաւի պատմության
(սււրհուրդը շնորհակալ խնդիր Է դրել իր առաջ՝ կազմել Լ
հրատարակել գիտության և տեխնիկայի զարգացման
պատմությունը Հայաստանում, սկսած հնագոյն ժամս-
ււսւկներից մինչև մեր օրերը:Հիշյսղ խորհրդի ուսումնասիււությունների ւպւդլունլ ",
հանդիսանում ա|ն արժեքավոր հատորը, ոոլ վերջերս
լույս է; ընծայել ակադեմիայի հրատարակչությունը «Բնա
գիտության և տեխնիկայի պատմությունից» ընդհանուո
իարագրով:Գրքի մեջ զետեղված են Հայաստանի անվանի գիս՜-
ււսւհանների աշխատությունները' նվիրված ասարոֆիվի-
կայի, բժշկութւան, ֆիզիկայի Ա գիտության մի քանի այլ
ճյուղերի զարգացման պատմությանը մեր երկրռւմ:
Միջնադարյան բժշկարան.— Հայաստանի գիտություն
ների ակադեմիան հրատարակել Է միջնադարյան հայ
նշանավոր բժշկապետ Գրիգորիսի աշխատությունը, որը
կոչվում I; «Տննութիւն բնութեան մարդոյևնորին ցաւոց»: Գրիգորիսն ապրել Է Կիլիկիաւում Ժ Գ դարում: Նա
եղել Է իր ժամանակի ուսյալ մարդկանցից մեկը, տիրապեւոել մի քանի լեզուների, քաջահմուտ բժշկական գի- տութլուների մեջ: Շնորհիվ բազմակողմանի գիտելիքների,
նա ուսումնասիրել Է իր ժամանակի բժշկական գրականությունը ամենատարբեր լեզուներով և այդ բոլորի հիման
վրա գրել իր արժեքավոր բժշկարանը:Գրքի մեջ տրված են բացատրություններ բոլոր այն
հիվանդությունների մասին, որոնք հայտնի են եղել միջին
դարերում և դրանից շատ առաջ, ինչպես նաև այդ հիվանդությունների առաջացման պատճառներն ո ւ նշան
ները:Գիրքը բաղկացած Է երեք մասերից: Աոաջին մասի մեջ
նկարագրված են ջերմախտի տարբեր տեսակները և մի
շա՛րք սղլ «արտաքին» հիվանդություններ, ինչպես ան
վանված են հեղինակի կողմից: Երկրորդ մասով տրված են ներքին հիվանդությունների բացատրություններն ու
նշանները, իսկ երրորդ մասը նվիրված Է հիվանդություն
ների բուժման հարցերին:Գիրքը տպագրության Է պատրաստել դոցենտ Ա . Կծո-
յանը, որը և գրել է ընդարձակ ներածական:
Արժեքավոր գիրք*— Երևանի պետական համալսարա
նի հրատարակչությունը լույս Է ընծայել պատմական
գիտությունների դոկտոր, պրոֆ. Լ. Պարսամյանի մի շաս,
արժեքավոր աշխատությունը, որը կոչվում 6 «Լեհահայերի
մասնակցությունը Գավիթ բեկի ապստամբությանդ:
Գրքում տրված են նոր նյութեր 1ւ փաստաթղթեր ԺԸ
դարի Ոսւ| ազատագրական շարժումների վերաբերյալ:
Լեհաստանում էւ Արևմտյան Ուկրաինայում ապրող
հայերը իրենց մասնակցությունն են բերել Հայասպանո-մ йшц. առած ազգային ազատագրական շարժումներին,
որոնց գլխավորում Էր Գավիթ բեկը: Ս.|ն ժամանակ եվրո
պական երկրներու՚ւ ապրող Ոայերը ևս ջերմ ցանկա
լո ւ ն ես հայտնհյ Հայաստան վերադառնալ Ա բնակու
թյուն հաստատել այնտեղ, եւ,,ւ հայոց հո.յր ազատագրվի
»տա|ւ բռնակալների լծից
Հաւասսւանի ճարտարապետների ժողովյԱ— Վերջերս
որևսւնում տեղի ունեցավ Հայաստանի ճարտարապետ
սերի րնդւայնած ընդհանուր ժողովը, մասնակցությամբ
արվեստի տարբեր բնագավառների ներկայացուցիչների:
ժողովը նվիրված Էր արդի ճարտարապետուբյան մի շարք
խնդիրների քննարկման: Այն տևեց 4 օր:ժողովն սկսվեց արվեստի ւլաստակավոր գործիչ, «ս՚ր-
տարապեա Միքայել Մսւզմանյանի զեկուցումով, որի
նլութն Է|ւ <ՍովետաՈւպ ճարտարապետության ազգային ասանձնահատկութւուններ.! արդի պայմաններում»: «ե-
զուգման շուրջը բացվեց մտքերի լայն փոխանակություն:
Ելույթ ունեցողներր. նշեցին, որ սովետահայ ճարտա
րապետությունը աննախընթաց վերելքի 2Ր2աս Հ սայրում
(ւ խոշոր նվաճումներ Կ օեոք բերել աւլդային ճարտարա
պետության զարգացման գործում: Դրա հետ միասին Օեր
54 Ը Տ Մ Ի Ա Օ ՚ Ի Ն 1963
ճարտարապետությունը դեռևս ունի զգալի թերություններ Ոատկապես քաղաքաշինության. կառուցումների հարմա
րավետության և ծավալների նպատակահարմար օգտագործման տեսակետից: Նշվեց, որ ճարտարապետությունը
.պետք է տարվի միայն գեղեցիկ ձևերով, այլ պետЕ է նախ Ա առաջ հաշվի սանի ՈԼ բավարարի ժողովրդի կեն
ցաղային պայմանները:
Ժողովում խոսվեց նաև նորարարության և Արևմուտքի
արդի ճարտարապետության նորագույն ձևերի ընդօրի
նակման մասին: Սակայն բոլորը հանգեցին մի ընդհանուր ե4րակացութ|ւսն, որ նորարարությունը չի կարող կտրված լինել հայ դասական ճարտարապետության ՛ա
վանդություններից և որ դրա հետ միասին չի կարելի թո4 լ տալ ճարտարապետության հին, արխաիկ ձևերի մեխա
նիկական կրկնություն: Պետք չէ տարվել նաև Արևմուտքի
ճարտարապետական ձևերի միակողմանի և տաոացի ընդ-
օրինակմամբ, այլ խնդրին պետք է մոտենալ ստեղծագոր
ծական յուրացման տեսանկյունով:
Երևանի նոր հատակագիծը.— «Երևաննախսւգիծ» ճար
տարապետական արհեստանոցը ներկայիս գծում է Հա
յաստանի մայրաքաղաքի նոր հատակագիծը: Ըստ այդ
հատակագծի, նախատեսվում է, որ 1980 թվականին Երե-
վանը կունենա մեկ միլիոն բնակիչ:Երևանի առաջին հատակագիծը կազմել էր ակադեմի
կոս Ալեքսանդր Թւսմանյանը 1924 թվականին: Ըստ այդ հատակագծի, քաղաքն ունենալու էր 150 000 բնակիչ:
Սակայն նույն այդ հատակագծով նախատեսված ժամկե
տի վերջում Երևանն ուներ 200 000 բնակիչ:Հարկ եղավ կազմել մայրաքաղաքի երկրորդ հատակա
գիծը. որի համաձայն Երևանը 1947 թվականին պետք է
ունենար 350 000 բնակիչ: Չանցած մի քանի տարի. 1951 թվականին, հարկ եղավ վերանայել նաև այդ
հատակագիծը, հաշվի առնելով քաղաքի բոան զարգաց
ման պահանջները:
Այդ երրորդ հատակագծով նախատեսված էր, որ 1965
թվականին Երևանը կունենա 450 000 բնակիչ, մինչդէո
1959 թվականի հունվարի 15-ի մարդահամարի տվյալնե
րով քաղաքն արդեն ուներ 509 000 բնակիչ, իսկ ներկա
յիս այդ թիվը հասնում է 623 000-ի:Մայրաքաղաքի զարգացման այս թվերը հիմք են տա
լիս ենթադրելոկ որ Երևանը 1 000 000-ի կհասնի 1980
թվականից աոաջ:
Շարժական արվեստանոց.— Շուրջ 20 տարի է, ինչ
Հայաստանի նկարիչների միության կից գործում է նկար
չական շարժական արվեստանոցը: Այն զետեղված է մի
խոշոր ավտոբումի մեջ և ունի անհրաժեշտ հարմարություններ նկարիչների ու քանդակագործների աշխատան
քի համար: Յուրօրինակ ա|ս արվեստանոցի հիմնադիրը
եղել է ժողովրդական նկարիչ Գսւբրիել Գլոտջլսւնը: Այդ
արվեստանոցի գործունեությանն իրենց մասնակցությունն
են բերել Հալաստանի գրեթե բոլոր ականավոր նկարիչ
ները' սկսած Մ . Սարյանից:Արվեստանոց-ավտոբուսը շրջում է Հայաստանով մեկ,
այցելում հեռավոր գյուղերն ու ավանները: Ուղևոր նկա-
րիչները հնարավորություն են ունենում մոտից դիտելու և ծանոթանալու մարդկանց, նրանց աշխատանքին, գեղեցիկ
տեսարաններին, տեղում գծելու իրենց ապագա ստեղծա
գործությունների սկզբնապատկերը (էսքիզը) :Հաճախ արվեստանոցի ուղևորները գյուղերում հանդես
են. գալիս հանրամատչելի դասախոսություններով արվեստի տարբեր հարցերի շուրջը, կազմակերպում են ցուցահանդեսներ շրջաններում:
Բնակարանային շինարարություն.— Անցյալ 1962 թվա
կանի ընթացքում ամբողջ Հայաստանում կառուցվել և
օգտագործման են հանձնվել 369 000 քառակուսի մետր ընդհանուր տարածությամբ բնակարաններ: Այդ տարա
ծությունը 63 000 քառակուսի մետրով ավելի է, քան 1961 թվականին կառուցվածը:
Ընթացիկ 1963 թվականին պետք է կառուցվեն 406 000 քառակուսի մետր ընդհանուր տարածությամբ բնակա
րաններ պետական ներդրումների հաշվին և 750 000 քա
ռակուսի մետր կոոպերատիվ միջոցների հաշվին:
վերջին չորս տարում, 1958— 1962 թվականների ըն
թացքում մեր հանրապետությունում կառուցվել է ալնքւսն բնակարան, որքան կառուցվել է 1921-ից մինչև 1957
թվականների ժամանակաշրջանում:
Բնակարանային շինարարությունը լայն ծավալ է ստա
ցել Երևանում: 1962 թվականին նախատեսված 173 000
քառակուսի մետրի փոխարեն կառուցվել է 180 000
քառակուսի մետր բնակելի տարածություն: Մեկ տարվա
ընթացքում բնակարան են ստացել 6 000 ընտանիքներ: Այս տարի մայրաքաղաքում բնակարանային շինարա
րության ծավալը, նախորդ տարվա համեմատությամբ, ա-
վելանալու է 25 տոկոսով:
Երևանի արվարձաններից մեկն է հանդիսանում Հրա՚լ-
դանի աջափնյա թաղամասը, որը կառուցված է վերջին
3— 4 տարում: Այժմ այդ թաղամասն ունի 3 0 0 0 0 բնա
կիչ, այնքան, որքան ուներ ամբողջ Երևանը 1918— 1920
թվականներին:
Երևանցիների կենցաղային հարմարության համար.—
Ընթացիկ 1963 թվականին Երևանում կառուցվելու է
ավելի քան 6 000 բնակարան: Քաղաքի տարբեր մասե
րում բացվելու են. 50 նոր խանութներ և 20 սրճարան-
ճաշարաններ: Ջրմուղի ցանցն ընդլայնվելու է 30 կիլո
մետրով, իսկ կոյուղու ցանցը' 20 կիլոմետրով: 27 կիլո
մետրով ընդարձակվելու է գազամուղի ցանցը, և բացի
ալդ, 9 000 ընտանիքներ ստանալու են հեղուկ գազ:
Այսպիսով, մինչև այս տարվա վերջը, երևանցի 2 0 0 0 0
ընտանիքներ կունենան հեղուկ գազ:
Երևանի ջերմային էլեկտրակայանը.— Ապրիլի վերջե
րին շահագործման հանձնվեց Երևանի ջերմսւ|ին էլեկ
տրակայանը: Ինչպես հայտնի է, Հայաստանում գործող
բոլոր մեծ կամ փոքր էլեկտրակայաններն անխտիր աշ
խատում են ջրի ուժով: Մինչդեռ այս կայանը աոաջին
ջերմային էլեկտրակայանն է մեր հանրապետական մեջ,
որն աշխատում է Ադրբեջանից ստացվող գազով: Ներ
կայիս այդպիսի էլեկտրակայաններ են կառուցվում Կիրո-
վականում և Հրազդանում (Ախտա):
Գործարկված այս էլեկտրակայանը առայժմ տալիս է
50 000 կիլովատ էլեկտրաէներգիա: Դա հավասար է Սե-
վանի ստորերկրյա և Երևանի ջրային կայանների հզորու
թյանը միասին վերցրած: Ջերմային էլեկտրակայանի ամ
բողջ կառուցումը լրիվ կավարտվի 1965 թվականին, որից
* 1 9 6 3 է я Մ Ի•% ___ _____________
Ոեւոո ալն կունենա 550 ООО կիլովսւտ կարողուհուն, որը
Ոավասար Է Սևան— Հրսւզդան կասկադի բոլոր՛վեց ջրա-
յին Էլեկտրակայանների հզորությանը: Մինչև ընթացիկ
տարվա վերջը կգործարկվեն ջերմսւ|ին Էլեկտրակա|ա1փ
ևս երկու ագրեգատները, շուրջ 100 ООО կիլովսւտ կարո
ղությամբ:Լրիվ ավարտումից հետո, Երևանի ջերմային էլհկտրսւ-
կսւլանը տարեկան կարտադրի 3,5 միլիարդ կիլովւստ-ժամ
էներգիա: Դա խոշոր թիվ է, եթե նկատի ունենանք, որ
Հայաստանի բոլոր ջրափն էլեկտրւսկսւ|անները միասին
վերցրած. 1962 ք9վականիՆ արտադրել են 2,6 միլիարդ
կիլովատ-ժամ էներգիա:Ջերմային էլեկտրակայանի գործարկումով հնարավոր
կլինի արդեն ընթացիկ տարվանից մասամբ կրճատել Սե-
վանի ջրերի բացթողումը լճից:
Երևանյան ալբոմ.— Մոսկվայի օտար լեզուներով գրա
կանության հրատարակչությունը լու|ս է ընծա|ել «Երե-
վսւն» խորագրավ գեղեցիկ գունատիպ ալբոմը, որը պա
րունակում է 32 լուսանկարներ:Նկարները պատկերում են մւս|րաքաղաքի տեսարժան
վայրերը' Որսւպարակները. պողոտաները, նշանավոր շենքերը և ճարտարապետական կոթողները: Ալբոմում տրված
են նաև Ս. էջմիսւծնի Մսղր Տաճարի և Ս. Հոիփսիմեի վանքի նկարները: 8ուրաքանչ|ուր նկարի ետևում տրվ'.սծ
Լ1 Ծ I՛ Ն
է բացսսորութլուն հայերեն, ոուսերեն, անգ|երեն. ֆրան- •
«երեն, գերմաներեն և արաբերեն լեզուներով: Նու|ն լեզուներով տրված է նաև համառոտ ծանոթագրություն Շ -
րևանի պատմութլան մասին:
Երնան|ան հուշանվերներ.— Երևանում երկար տարի
ներ է ինչ գոյություն ունի գեղարվեստական տարբեր
տեսակի իրեր և զարդհդեններ արտադրող գործարան
(Գեղարվեստի ֆոնդ): վերջերս այդ հաստատությունը
ձեռնամուխ է եղել երևան|սւն նոր հուշանվերների ւսրտսւ-
դրութլան: Թողարկվում են խեցիից պատրաստված ծաղ
կամաններ, սափորներ, գինոկ կոնւակի սպասքներ:«Հավերժական ծաղիկ» կոչվող ապարանջանները
զարդարված են հայկական ծաղկավանդակներով: Լա|ն
ընդունելութլան են արժանացել «Երևան». «Մասիս-»,
«Խաղաղություն» և մի քանի այլ տեսակի կրծքանշաններ. «Սիրամարգ» և «Անահիտ» կոչվող ականջողերը:
Երևանյան հուշանվերները լայն սպառում ունեն Սովետական Միութլան տարբեր քաղաքներում: վերջերս այդ
հուշանվերներից մեծ քանակությամբ ուղարկվեցին ար-
ւոասաՈմսւնյան մի քանի հայաշատ երկրներ:
Գեղարվեստի ֆոնդը ներկսւ|իս խեցիից պատրաստում է որոշ քանակությամբ մեծ սկահակներ և սափորներ,
որոնք իբրև զարդ դրվելու են մայրաքաղաքի զբոսայգի
ներում և պուրակներում:
*
ը ԶՄԻՍ֊ ՕԻՆ 19635 6 ________________________________________________________________ ____
ՑՈԻՑԱԿ ՄԱՅՐ ԱԹՈՌ Ս. ԷՋՄԻԱԾՆԻ ՆՈՐ ՍՏԱՑՎԱԾ ՁԵՌԱԳՐԵՐԻ*
N 174 ԿՈՆԴԱԿ
, * ррЬрр.Ն յ - « * դ է ղ ն ա * և կ ե դ տ ո տ ա ծ Հ ա ս ս . ք ~ Հ ֊ք * Հ «
ձ Հ Լ վ ա ր ս ր . - * « - - * « ч - « < - * • կ" ն" ա կի Հ Հ մա '
ч Կ 4 ,Վ " * է Կ ^ Ւ ո Հ * Է >: ղկա^ Բմ^ / Ի ա ' , -Գ ^ ս յ ^ ն ը ' մ ի ա ս յ ո ձ — Տ ո ղ ն ^ ը ն դ ա մ ե ն ը
Գ ծ ո ւ մ ն ե ր ը ' ճ ն շ ո ւմ ո վ — Պ * է ՝ բ ո լո ր դ ի ր — Տ.ա ր զ ա գ ր ո ւ -
օ յ ո ւ ն ը ' ա ն կ մ ա ն շ բ շ ա ն ի մ ի ն մ ո ւշ Է . Ո ւն ի Հ ա ս ա ր ա կ
Ա կ ա ր ն ե ր , ի ն չպ ե ս թ ո լ ո ձ . ո ր ի բ ե ր ն ո ս է կ ա ծ ա ղ կ ա վ ի
երեք ճյուղ, ե ր կ ո ւ Հ ր ե շ ա ա կ , ե ր կ ո ւ մ ա ր դ , ո ր ո ն ց ի ց մ ե
կը մ ո ր ո ւ ս ա վ ո ր , Հ ա վ ա ն ա բ ա ր ք ա հ ա ն ա , Ս . Գ և ո ր գ ը ձի
հեծած ս պ ա ն ո ս է Է վ ի շ ա պ ի ն , Ս . Գ և ո ր գ ա վ ա ն ք ը , ծ ա ղ ի կ
ներ և ա յլ ն . Ս կ զ ր ո ւմ կ ա մ ի ա յն մ ի Հ ա ս , թ ռ չն ա գ ի ր
( Ի ) , Կ ոն դա կ ի ե ր կ ո ւ կ ո ղ մ ե ր ո ւ մ կ ա ե ր կ ո ւ լո ա ա ն ց ք ,
նկարված կ ա ն ա չ է ր ա ն ե ր կ ո վ . - Գ ? \ 4 է և * ™ Й » Ч В ՝ Վ ա ն ե ց ի Ս ե ն ե ք ե ր ի մ ի ո ր դ ի ն Ս ի մ ե ո ն , - Պ ս ւ ս վ ի ր ա ա ո ւ ն ' Ս.
Գ և ո ր գ վ ա ն ք ի վ ա ն ա Հ ա յր Ս տ ե փ ա ն ո ս վ ա ր դ ա պ ե տ .— ժ ա
մ ա ն ա կ ը ' ո ս ե պ տ ե մ բ ե ր ի 1 8 4 4 թ ; ֊ վ ա յ ր ը ' Մ ո կ ա ց
յր էանի Փ ո ւթ կ ի Ս- Գ և ո ր գ վ ա ն ք , Ծ ա ն ո թ ո ւ թ յ ո ւ ն ' ս ո ւյն
կոնդակը ս տ ա ց վ ե լ 4 Վ ե հ ա փ ա ռ Հ ա յր ա պ ե տ ի մ ի շ ո ց ո վ
1 9 8 0 թ վ ա կ ա ն ի հ ո ւն վ ա ր ա մ ս ի ն .
ԲՈՎԱՆԴԱԿՈՒԹՅՈՒՆ
Ա ր և մ տ ա հ ա յ ա ս տ ա ն ի Մ ո կ ա ց շ ր ջ ա ն ի
Փ ո ւ թ կ ի Ս . Գ և ո ր գ վ ա ն ք ի հ ա մ ա ր գ ր վ ա ծ մ ի
կ ո ն դ ա կ Է ս ա , ն յ ո ւ թ ա կ ա ն մ ի ջ ո ց ն ե ր հ ա ն գ ա ֊
ն ա կ ե լո ւ մ ա ս ի ն ։
է Ի գ ե ր ա գ ո յ ն և գ ե ր ա պ ա յ ծ ա ռ , ի հ ր ա շ ա լ ի և
ի հ ր ա շ ա փ ա ռ , ս ր ո վ բ է ա ճ ե մ ք ր ո վ յ ւ է ա պ ր Ա դ ի -
ն ա ս ա ր ա ս և ե ր կ ն ա ն մ ա ն Մ ո գ ա ց Փ ո ւ թ կ ի
Ս յւ բ ո յն Գ է ո ր գ ա յ գ ե ր ա հ ռ չ ա կ տ ա ճ ա ր է ս և ա -
մ ե ն ա մ ա ք ո ւ ր և ա ր ա գ ա հ ա ս ս ր բ ո ց ն շ խ ա ր ա ց ն
ն ո ր ի ն և ա յ լ ա մ ե ն ա յ ն ս ր բ ո ց մ ա ս ս ա ն ց ո ր ք ի
Փ ո ւ թ կ ի Ս ր բ ո յ Գ է ո ր գ ա յ տ ա ճ ա ր ս ա մ փ ո փ ե ա լ
կ ա ն » ։
Կ ո ն դ ա կ ը գ ր վ ա ծ է ն ո ւ յն վ ա ն ք ի վ ա ն ա հ ո ր
կ ո ղ մ ի ց և ս կ ս ո ւ մ է ա յ ս պ ե ս .
а Ե ւ ի ս ո ց ի ն ս պ ա ս ա ւ ո ր և պ ա շ տ օ ն ե ա յ ի
Տ է ր Ս տ ե փ ա ն ն ո ս մ ե ղ ա պ ա ր տ վ ա ր դ ա պ ե տ է
յ ո ր մ է ժ ա մ ա ն ե ա լ հ ա ս ց է գ ի ր օ ր հ ն ո ւ թ ե ա ն և
ն ա մ ա կ պ ա հ պ ա ն ո ւ թ ե ա ն . . .» ։
Կ ո ն դ ա կ ն ո ւ ղ ղ վ ա ծ է ա յ ց ե լ ո ւ ա ռ ա ջ ն ո ր դ ն ե
ր ի ն , ե պ ի ս կ ո պ ո ս ն ե ր ի ն , վ ա ր դ ա պ ե տ ն ե ր ի ն ,
ք ս . հ ա ն ա ն ե ր ի ն , ս ա ր կ ա վ ա գ ն ե ր ի ն , ի շ խ ա ն ն ե
ր ի ն , մ ե լ ի ք ն ե ր ի ն , ռ ե ս ե ր ի ն , վ ա ճ ա ռ ա կ ա ն
ն ե ր ի ն , ա ր հ ե ս տ ա վ ո ր ն ե ր ի ն , մ ա հ տ ե ս ի ն ե ր ի ն
և ա ռ հ ա ս ա ր ա կ բ ո լ ո ր ժ ո ղ ո վ ր դ յ ա ն , ծ ե ր ե ր ի ն
և ե ր ի տ ա ս ա ր դ ն ե ր ի ն ։
* Շ ա ր ո ւ ն ա կ վ ա ծ « է ջ մ ի ա ծ ի ն » ա մ ս ա գ ր ի 1 9 6 0 թ վ ա
կ ա ն ի М Л? ե ֊ ի ց , է ֊ ի ց , ^ ՜ - ի ց » 1 9 6 1 թ վ ա կ ա ն ի
Л? Л* Р - ի ց , Գ - է ց , Զ ֊ ի ց , ք > ֊ի ց , Ժ Բ - ի ց , 1 9 6 2 թ վ ա կ ա ն ի
Л? М Ը - ի ը . Թ - ի ց , Ժ - Ժ Ա - ի ց , Ժ Բ ֊ ի ց և 1 9 6 3 թ վ ա կ ա ն ի
М Բ - ի ց ,
Հ ա ն գ ա ն ա կ ո ւ թ յ ո ւ ն ը կ ա տ ա ր ե լ ո ւ ե ն ե ր կ ո ւ
ք ա հ ա ն ա ն ե ր .
а . . . և ա յ լ ա մ ե ն ա յ ն բ ա ն ի ն և գ ո ր ձ ի ն յ ա շ ո - ղ ո ւ թ ի ւ ն տ ա ց է և ն ն ջ ե ց ե լ ո ց ձ ե ր ո ց յե ր կ ն ա յ ի ն
ա ր ք ա յ ո ւ թ ի ւ ն պ ա ր գ և ե ս ց է , ե կ ե ղ ե ց ե ա ց ձ ե ր ո ց
հ ա ս տ ա տ ո ւ թ ի ւ ն և բ ա ր ե կ ա ր գ ո ւ թ ի ւ ն տ ա ց է ,
ք ա հ ա ն ա յ ս ձ ե ր ը ս տ ք ա հ ա ն ա յ ի ց ն Ե ղ ի ա զ ա ր ո ւ
և Մ ե լ ք ի ս ե դ ե կ ի օ ր հ ն ե ս ց է . . .» ։
Ա պ ա խ ո ս վ ո ւ մ է Ս . Գ և ո ր գ զ ո ր ա վ ա ր ի մ ա
ս ի ն , ի ն չ պ ե ս ն ա և Ս . Գ և ո ր գ վ ա ն ք ի հ ի մ
ն ա դ ր մ ա ն մ ա ս ի ն . —<ւ Դ ա ր ձ ե ա լ ս ո ւ ր բ հ ա յ ր մ ե ր Ս ո ւ ր բ Յ ա կ ո բ
հ ա յ ր ա պ ե տ ն Մ ծ պ ն ա յ ա ռ ե ա լ զ ս ո լ ր բ գ լո ւխ ն
Ս ր բ ո յ ն Գ է ո ր գ ա յ ղ օ ր ա լ ա ր ի ն ե դ ի մ է ջ Պ ո ւ տ կ ի
և ե կ ե ա լ ի լ ե ա ո ն Ե ղ ե ր ո վ Խ ո յի թ բ ա ռ ի լ կ ո չ ի
և ա ն դ հ ա ճ ե ց ա ւ ս ո ւ ր բ հ ա յ ր ն մ ե ր ա ղ օ թ ե ա ց
ի լ ե ա ո ն ա յն և Ա ս տ ո ւ ծ ո յ ա զ դ ե ց ո ւ թ ե ա մ բ ն
ա մ փ ո փ ե ց ա ւ գ լո ւ խ Ս ր բ ո յ Գ է ո ր գ ա յ ի մ է ջ
վ ի մ ի ն . վ ա ս ն ա յ ն ո ր ի կ կ ո չ ի Փ ո ւ թ կ ի Ս ո ւ ր բ
Գ է ո ր գ , ո ր է ե ր կ ի ր ն Մ ո գ ա ց ։ Ե ւ պ ա ր ո ն ն Մ ո -
գ ա ց Մ ի ր Հ ա ս ա ն զ ո ր ի բ ա ր ձ ր ա ւ ա ն դ ա կ ա մ
ր ո ց ն յա ս ւ ւ ր մ ի ո ւ մ գ ի շ ե ր ն ն ս տ ե ա լ կ ա յր
հ ա ն դ ե ր ձ ն ա խ ա ր ա ր օ ր ք ն ե տ ե ս զ լ ո յ ս ն պ ա յ
ծ ա ռ ի ջ ե ա լ ի վ ե ր ա յ վ ի մ ի ն և ծ ա ն ո յ ց ի ւ ր
ա ղ ա ն դ ի ց ն և կ ո չ ե ա ց ք ր ի ս տ ո ն է ի ց ն , հ ր ա
մ ա ն ա ց , գ ն ա ց ի ն և գ տ ի ն զ գ լո ւ խ Ս ր բ ո յ Գ է ո ր
գ ա յ ի վ ի մ ի ն և շ ի ն ե ց ի ն հ ր ա շ ա գ ե ղ վ ա ն ք մ ի ,
և ա ռ ն է բ ա զ ո ւ մ զ ս ք ա ն չ ե լ ի ս մ ի ն չ և ց ա յ ս օ ր . . . »
Վ ե ր ջ ո ւ մ խ ո ս վ ո ւ մ է հ ա ն գ ա ն ա կ ո ւ թ յ ա ն մ ա
ս ի ն .
а . . . ո ր և հ ա յ ց ե մ ք ս ի ր ե լ ե ա ց զ ի ի ի գ ա լն
ս ի ր ե լ լ ո դ մ ե ր ո յ ծ ա ռ ա յ ի ն , թ է պ է տ ռ ա մ ի կ է ,
բ ա յ ց յ ո յ ժ հ ա ւ ա տ ա ր ի մ ծ ա ռ ա յ գ ո լ ո վ , յ ղ ե ց ա ք
զ դ ա ի մ է ն ջ ա ս տ ո ս ս ծ ա ս ի ր ո ւ թ ե ա ն ձ ե ր ո ւ մ
լ ա ւ ա ռ ա տ օ ր է ն ո ղ ո ր մ ո ւ թ ի ւ ն ի մ ն շ ն ո ր հ ի ց ի ք
զ ի ա մ ե ն ա յ ն ի ր ա ց պ ա կ ա ս ո ւ թ ի ւ ն ո ւ ն ի ս ո ւ ր բ
վ ա ն ք ս . . . » ։
ՀԻՇԱ ՏԱԿԱՐԱ ՆՆԵՐ
( Կ ո ն դ ա կ ի ն ե ր ք և ո ւ մ կ ա ր մ ի ր շ ր ջ ա ն ա կ ի
մ ե 0 ՝Ի յ ա մ ի Տ ե ա ռ ն 1 8 4 4 և ի Ռ Մ Ղ Գ թ ո վ ա կ ա ն ի ս
Հ ա յ ո ց ի ս ե պ տ ե մ բ ե ր ի 1 2 ( 2 - ը գ ր վ ա ծ է ա ր ա
բ ա կ ա ն թ վ ա ն շ ա ն ո վ ) օ ր ի ն գ ր ե ց ա լ ն ո ր ո գ
կ ո ն դ ա կ ս օ ր հ ն ո ւ թ ե ա ն ։ Ց ի շ ա տ ա կ է գ ա ն ձ ա -
կ ա պ ե տ Ո ս տ ա ն ց ի Յ ա ր ո ւ թ ե ն ի ո ր դ ի Կ ա զ ա ր ի ն
և ի ւ ր ծ ն ո ղ ա ց հ ո գ ի ն ե ր կ ն ա յ ի ն ա ր ք ա յ ո ւ թ ե ա ն
ա ր ժ ա ն ի ե ղ ի ց ի , ա մ է ն ։
( Կ ա ր մ ի ր շ ր ջ ա ն ա կ ի ձ ա խ ա կ ո ղ մ յ ա ն կ ո ղ
մ ը ) .
Ա յ լ և յ ի շ մ ա ն ա ր ժ ա ն ի հ ա մ ա ր ի ջ ի ք զ գ ր ա ֊
գ ի ր ս ո ր ի ն վ ա ն ը ց ի Ս ի ն ա ք ա ր ի մ ի ո ր դ ի Ս ի ֊
մ է օ ն ս , ո ր բ ա զ ո ւ մ ա շ խ ա տ ո ւ թ ե ա մ բ գ ծ ա -
գ ր ե ա ց ի ս է ր ն ս ո ւ յ ն Ս ր բ ո յ ն Գ է ո ր գ ա յ զ օ ր ա -
ւ ա ր ի ն , ո ր և ի ն ք ն ա ռ Տ է ր ն մ ե ր Ց ի ս ո ւ ս Ք ր ի ս -
Մ Ե Ր Ճ Ա Ր Տ Ա Ր Ա Պ Ե Տ Ա Կ Ա Ն Հ Ո Ւ Շ Ա Ր Ձ Ա Ն Ն Ե Ր Ը
4 Ե Ր Ն Ա Շ Ե Ն 1 ' Ս Պ Ի Տ Ս . Կ Ա Վ Ո Ր Վ Ս. Ն К С
(Ժ Բ դա ր)Նկարիչ' Գրիգոր Ս-վադյւսէւ
11)63 Է Տ Մ Ի Ա Ծ Ի Ն ■к
ա ո ս Ա ս տ ո ւ ա ծ օ գ ն ե ս ց է մ ե զ և ձ ե զ ա մ է ն է -
ց ո լ ն , ա մ է ն ։
Л*. 175
ՏԱՂԱՐԱՆԹ ե ր թ ե ր ը ' — Պ ր ա կ ն ե ր ը ՛ 2 1 , յ ո ւ ր ա ք ա ն չ յ ո ւ ր ը
զ ա ն ա զ ա ն մ ե ծ ո ւ թ յ ա մ բ , բ ա ղ կ ա ց ա ծ 8 , 1 2 , 1 6 և ա յ չ ն
թ ե ր թ ե ր ի ց , ֊ Մ ե ծ ո ւ թ յ ա ն ը ' / 7 Х ” Х 4 ' 5 Ա մ - ' — Ь1“ Ч»В՜ թ ո ւ ղ թ ՛ — Կ ա զ մ ը ՝ կ ա շ ե պ ա տ տ ա խ տ ա կ . — Պ ա հպ ա նա կներ
ս կ զ բ ի ց ե ր կ ո , , ի ս կ վ ե ր ք ի ց մ ե կ թ ե ր թ , - Վ . ի ն ա կ ը ' , ա վ ,
— Գ ր ո ւ թ յ ա ն ը ՛ մ ի ա ս յ ո ւ ն ւ— Տ ո ղ ե ր ը ' 1 3 , — Գ ծո ւմ ն եր ը
մ ա տ ի տ ո վ , — Գ ի ր ը ' ն ո տ ր ղ ի ր , — Ը ա ր ղ ա ղ ր ա թ յ ո ւ ն ' կ ա ն
տ ե ր ո ւ ն ա կ ա ն վ ե ց ն կ ա ր ն ե ր ( թ . թ . 4 ր , 4 1 բ , 8 9 բ , 1 1 6 ր .
1 3 1 Ր և 1 5 8 բ ) և վ ե ց խ ո ր ա ն ն ե ր ւ Ն կ ա ր ն ե ր ը հ ա ս ա ր ա կ
ե ն , ս ա կ ա յ ն բ ա վ ա կ ա ն ի ն հ ա յ ո ղ ։ Կ ա ն ս ա կ ա վ թ վ ո վ
թ ռ չ ն ա ղ բ ե ր , Գ ո ր ծ ս , ծ վ ա ծ { մ ի ա յ ն { բ ա ն ե ր կ ը ։ — Գրիյր
Լ ա կ ո ր Ղ ա ղ ա ր յ ա ն ց Պ ո պ ո վ ։ — ժ ա մ ա ն ա կ ը ՛ 2 7 Հ ո ւ լ ի ս ի
1 8 3 5 թ . , — 'Լ ա յ ր ը ' Ա ս տ ր ա խ ա ն . — Ծ ա ն ո թ ո ւ թ յ ա ն ' ս ո ւ յ ն
ձ ե ո ա գ ի ր ը Ն վ ե ր Լ ա զ ա ր կ վ ա ծ Մ ո ս կ վ ա յ ի ց , Տ ի կ ի ն Վ ե ր ս ։
Պ ա վ լ ո վ ա Ո ւ զ ա ր ս վ ա յ ի կ ո ղ մ ի ց >
ՀԻՇԱՏԱԿԱՐԱՆ
Р . Յ ա . — Տ ա ղ ա ր ա ն ս յ օ ր ի ն ե ա լ ի զ ա ն ա
զ ա ն բ ա ն ա ս ի ր ա ց , չ ո ր ո ւ մ պ ա ր ո ւ ն ա կ ի ն ա մ ե
ն ա յ ն տ ա ղ ք ե կ ե ղ ե ց ւ ո յ և ՛ ո ւ ր ա խ ո ւ թ ե ա ն , ի
հ ա յ ր ա պ ե տ ո ւ թ ե ա ն Տ ե ա ռ ն Յ ո վ հ ա ն ն ո ւ ա ր ֊
ժ ա ն ը ն տ ի ր Կ ա թ ո ւ ղ ի կ ո ս ի ա մ ե ն ա յ ն հ ա յ ո ց , և
յ ա ո ա շ ն ո ր դ ո ւ թ ե ա ն Ս ե ր ո վ բ է ի ա ր ք ե պ ի ս կ ո պ ո
ս ի և ա ս պ ե տ ի ։ Գ ր ե ա լ է յ ա ս տ ր ա խ ա ն ա ր ն ա կ
հ ա յ Յ ա կ ո վ ր ա յ \ ա ղ ա ր ե ա ն ց Պ օ պ ո վ ա յ , ի
1 8 3 5 ա մ ի յ ա լ ի ս ի 2 7 , յ Ա ս տ ր ա խ ա ն ,
ՀԻՇԱՏԱԿԱԳՐՈՒԹ ՅՈՒՆ
/>. 2 բ ___Ի ղ բ ո ց Յ ա կ ո վ ր ք ա հ ա ն ա յ ի Պ օ պ ո վ ե ա ն ց
յ Ա շ տ ա ր խ ա ն ը ւ ո յ , № Յ է ւ
X- 176
ՔԱՐՈԶԳԻՐՔԹ ե ր թ ե ր ը ՛ 20 . — Պ ր ա կ ն ե ր ը ' 2 , յ ո ւ ր ա ք ա ն չ յ ո ւ ր ը 1 4
թ ե ր թ ի ց , — Մ ե ծ ո ւթ յո ւն ը ՛ 2 М Х ^ * 2 Х ° > Л V -թ ը ՛ կ ա պ տ ա վ ո ւ ն թ ո ւ ղ թ — ՝ 1ա 4 մ ը ՝ չ ո ս ի . — ՝Պ ա ն պ ա ն ա կ -
ն ե ր ՛ չ կ ա ն . — 'Լինսւկը' բ ա վ ա ր ա ր . — Գ ր ո ւթ յո ւն ը ՝ մ ի ա -
ս յ ո ւ ն ։ — Տ ււ ղ ե ր ը ՝ 2 0 — Գ ծ ո ւ մ ն ե ր ը ՛ Տ ն յ ո ս Տ ո վ ։ — Գի.՝ը
ն ո տ ր ղ ի ր ։ — Զ ա ր դ ա գ ր ո ւթ յո ւն ' կ ա ն գ ե ղ ե ց ի կ ե ր կ ո ւ թ ը ո չ -
ն ա ղ բ ե ր , ե ր ե ք ղ ա բ ղ ա ղ ր ե ր ե մ ի ք ա ն ի զ ա ր ղ ա ն կ ա բ ն ե ր ,
__Գ ր ի չը ՛ ա ն հ ա յ տ ։ — ժ ա մ ա ն ա կ ր ՝ դ ա ր ։ — Ч Ш) Г ? ՛
ա ն հ ա յ տ ։ — Ծ ա ն ո թ ո ւ թ յո ւ ն ՝ ս ո ւ յ ն ձ ե ո ա ղ ի ր ր հ ա ն վ ա ծ (
Մ ա յ ր Ա թ ո ռ ի ա ր խ ի վ ի ց .
ՐՈՂԱՆԴԱԿՈԻԹՅՈԻՆ
թ-, 1 ա . — ե ր ա ն ե լ ւ ո յ ն Ա ն ա ն ի ա յ ի հ ա յ ո ց
վ ա ր դ ա պ ե տ ի ի խ ո ր հ ո ւ ր դ Յ օ ն ա ն ո ւ մ ա ր գ ա -
ր է ի ՛թ , $ բ . — Յ ա ղ ա գ ս բ ա ն ի ն Ա ս տ ո ւ ծ ո յ տ ն օ
ր ի ն ա կ ա ն խ ո ր հ ր դ ո ց ն բ ա ց ա յ ա յ տ ո ւ թ ե ա ն , ո ր ք
ի Յ ո վ ն ա ն ն կ ա ր ե ց ա ն ։
թ". 1 2 ա . — Ք ա ր ո զ յ ա ւ ե տ ի ք ն հ ր ե շ տ ա կ ա ֊
պ ե տ ի ն ա ռ կ ո յ ս ն Մ ա ր ի ա մ , ի բ ա ն Ս ր բ ո յ Ա ւ ե -
տ ա ր ա ն ի ն , և յ ա մ ս ե ա ն ն վ ե ց ե ր ո ր դ ի ա ռ ա -
բ ե ց ա ւ ( ա յ ս տ ե ղ կ ա ա ն ը ն թ ե ռ ն ե լ ի մ ի ն շ ա ն ) ։
հ ի շ ա տ ա կ ա ր ա ն
Р ՝ . 1 5 ա . — Ա ւ ա ր տ բ ա ն ի ս ՝ ե ղ և գ ր ե ա լ .
Մ ի շ տ ա ն դ ա դ ա ր ՝ ա շ խ ա ա ե ց ե ա լ ։
ՀԻՇ ԱՏ ԱԿԱԳՐ Ո Ի 1*3 Ո ԻՆՆԵ Ր
Թ . 1 ա ----Ա ր ր ա հ ա մ ։
Ւ . 1 7 ր Մ ի ն չ դ ե ռ ղ ռ ւ ե ս ճ ո խ փ ա ր թ ա մ .
Ո ւ ն ի ս ր ա ղ ո ս է բ ա ր ե կ ա մ .
Վ ա ս ն ս ի ր ո յ ն վ ւ ա ր թ ո ւ ե ա ն ։
№ 177
ք ա ր ո զ գ ի ր ք
Թ եր թ ե րը ՝ 1 0 7 ։ — 'Պ ր ա կ ն ե ր ը ' 8 , ա ն հ ա մ ա չ ա փ . — Մե
ծ ո ւ թ յ ա ն ը ' 2 4 , 8 1 7 . 5 Х . 1 ս մ ա է— Ն յո ւ թ ը ' հ ա ս ա ր , ։ . ՛ ,
ս պ ի տ ա կ , թ ո ւ ղ թ , — Կ ա զ մ ը ' լ ա թ ա կ ա զ մ ս տ վ ա ր ա թ ո ւ ղ թ . —
Պ ա հ պ ա ն ա կ ն ե ր ը ' ս կ զ բ ի ց 3 թ ե ր թ թ ո ւ ղ թ , ի ս կ վ ե ր ք ի ց 1 *
Հ ա տ . — 'Լ ի ն ա կ ը ' բ ա վ ա ր ա ր . — 'Գ ր ո ւ թ յո ւ ն ը ' մ ի ա ս յ ո ւ ն . -
Տ ո ղ ե ր ը ’ 2 3 — 2 6 ։ — Գ ծ ո ւ մ ն ե ր ը ' ա ռ ա ն ց ճ ն շ մ ա ն ։ — Գ ի ր չ
ն ո տ ր դ ի ր ։ — Տ ա ռ ա գ ր ո ւ թ յ ո ւ ն ' չ ո ւ ն ի ։ — Գ ր ի չ ը ' Հ ա կ ո բ ե -
պ ի ս կ ո պ ո ս Ւ ո փ ո ւ զ յ ա ն ց ։ — ժ ա մ ա ն ա կ ը ' Ժ Ւ ղ . , — Վ ա յ ր ը '
Վ ա ն ա Լ ի մ ա ն ա պ ա տ ի Ս . Գ ե ո ր ղ ա վ ա ն ք . — Ծ ա ն ո թ ո ւ
թ յ ա ն ' ս ո ւ յ ն ձ ե ռ ա ղ ի ր ը հ ա ն վ ա է Է Մ ա յ ր Ա թ ո ռ ի ա ր խ ի
վ ի ց , Ձ ե ռ ա զ ր ի ց հ ա յ տ ն ի չ է , թ ե ո ՜ վ է ղ ր ի չ ր և ո ՛ ր տ ե ղ է
ղ ր չ ո ւ թ յ ա ն վ ա յ ր ը , Մ ա տ յ ա ն ո ւ մ կ ա ն ե ր ե ք ձ ե ռ ա գ ի ր ն ա
մ ա կ ն ե ր և մ ի դ ր ո ւ թ յ ո ւ ն , Ն ա մ ա կ ն ե ր ի ց մ ի ն հ ա ս ց ե ա
գ ր վ ա ծ է Վ ա ն ի ի շ խ ա ն ա ց հ ա ն գ ա ն ա կ ո ւ թ յ ա ն ն պ ա տ ա
կ ո վ , ո ր պ ե ս զ ի հ ո ղ ա ց վ ե ն Լ ի մ ա ն ա պ ա տ ի Ս . Գ և ո ր գ
վ ա ն ք ի վ ե ր ա ն ո ր ո գ ո ւ թ յ ա ն ծ ա խ ս ե ր ը , Հ ա ն գ ա ն ա կ ո ւ թ յ ա ն
հ ա մ ա ր ո ւ ղ ա ր կ վ ո ւ մ է ն ո ւ յ ն ա ն ա պ ա տ ի մ ի ա բ ա ն Պ ա զ -
տ ա ս ա ր վ ա ր դ ա պ ե տ ը . Ն ա մ ա կ ը վ ե բ ք ա ն ո ւ մ է ա յ ս պ ե ս ----
. Մ ն ա մ վ ա ս ն ձ ե ր ա զ ն ի լ օ ր հ ն ե ա լ կ ե ն ա ց պ ա յ ձ ա ո ո ւ -
թ ե ա ն մ ի շ տ ա ն մ ո ռ ա ց ա ղ օ թ ո ղ Ծ . Տ . և Լ ի մ Ս ո ւ ր բ Ա ն ա
պ ա տ ի , վ շ տ ա լ ի վ ա ն ա հ ա յ ր Տ ա կ ո բ ե պ ի ս կ ո պ ո ս Ւ օ փ ո ք
զ ե ա ն ց ։ 1 8 7 8 օ գ ո ս տ ո ս 1 5 , ի Վ ա ն , ի Լ ի մ ծ ո վ ա ծ ր ա ր
Ս ո ւ ր բ Ա ն ա պ ա տ ս Ս ր բ ո յ ն Գ է ո ր գ ա յ * . Ն ա մ ա կ ի և ս ո ւ յ ն
ձ ե ռ ա գ ր ե ր ի գ ր ո ւ թ յ ա ն ո ճ ը ն ո ւ յ ն ն է ։ Հ ա վ ա ն ա բ ա ր ս ո ս ն
ձ ե ռ ա գ ր ի գ ր ի չ ն է լ հ ա ն դ ի ս ա ն ո ւ մ է ն ո ւ յ ն ի ն ք ն Հ ա կ * , , .
ե պ ի ս կ ո պ ո ս ը , Լ ի մ ա ն ա պ ա տ ի վ ա ն ք ո ւ մ .
ՀԻՇԱՏ ԱԿԱԳՐ Ո Ի ԹՅ Ո ԻՆՆ1) Ր
թ -. 1 6 0 ա . — Մ ե լ ա ն փ ո ր ձ ե ց ի ն ո յ ի ն (<■
Р - . 1 0 6 բ ----Ք ա ր տ է զ փ ո ր ձ ե ց ի .
Л? 178
ՔԱՐՈԶԳԻՐՔ
Թ ե ր թ ե ր ը ' / 5 / . — Պ ր ա կ ն ե ր ը ' 1 5 , յ ո ւ ր ա ք ա ն չ յ ո ւ ր
8 — 1 2 թ ե ր թ ի ց ։ — Մ ե ծ ո ւ թ յ ո ւ ն ը ' 2 5 ) Հ 1 8 , 5 1 , 5 ս մ . ։ —
ն յ ո ւ թ ը ' հ ա ս ա ր ա կ ս պ ի տ ա կ թ ո ւ ղ թ . - ' Կ ա զ մ ը ' ս տ վ ա ր ա
թ ո ւ ղ թ , — Պ ա հ պ ա ն ա կ ն ե ր ը ՛ ս կ զ բ ի ց Տ թ ե ր թ թ ո ւ ղ թ , ի ս կ
վ ե ր ք ի ց ' 3 հ ա տ ։ — ‘Լինա կը՛ բ ա վ ա ր ա ր ։ — Գ ր ո ւ թ յա ն ը '
մ ի ա ս յ ո ւ ն ։ — Տ ո ղ ե ր ը ՛ 2 6 — 3 0 . — 'Գ ծ ո ւ մ ն ե ր ը ' Ճ ն շ ո ս 1 ո վ . —
Գ ի ր ը ' ն ո տ ր ղ ի ր ։ — Զ ա ր դ ա գ ր ո ւթ յո ւն ' չ ո ւ ն ի , — Գ րիչնե րը
I
58 Է Ջ Մ Ի Ա Ծ Ի Ն 1963
Պ աղտ шиш ր վարդապետ Երևանցի և Գևորգւ— ժ՛ա մ ա ն ա
կ ը ' Ժ Բ գ. ։ — 4 ա յ ր ը ' շատ հավանաբար Լիմ անապատի Սուրբ Գևորգա վանք։— Ծ ա ն ո թ ո ւթ յո ւն ՝ սույն ձեռագիրո բաժանված է հինգ մասերի* ա . թ , թ . 6ա— 58ա, բ.
թ . թ . 6 0 ա — 6 5 բ , գ . թ . թ . 7 0 ա — / 1 7 բ , գ . թ . /7 . 1 3 6 ա ֊
1 4 1 ա , ե . թ . /7 . 1 4 4 ա — 1 4 8 ա ։ Թ . 5 8 ա ֊ ո ւ մ գ ր վ ա ծ *»Д-
շ ա տ ա ր ա կ ա ն ի ց ե ր և ո ւ մ է , ո ր թ . թ . 6 ա — Տ 8 ա մ ա ս ը
գ ր վ ա ծ է Պ ա ղ տ ա ս ա ր վ ա ր դ ա պ ե տ Ե ր և ա ն ց ո ւ կ ո ղ մ ի ց ,
ի ս կ թ . թ . 7 0 ա — 1 1 7 բ բ ա ժ ի ն ը * Գ և ո ր գ գ ր չ ի կ ո ղ մ ի ց ։
Ձ ե ո ա գ ի ր ը Հ ա ն վ ա ծ է Մ ա յ ր Ա թ ո ռ ի ա ր խ ի վ ի ց ւ
ՀԻՇԱՏԱԿԱՐԱՆՆԵՐ
Р". Տ Տ ա .— Ը զ կ ն ի ը ն թ ե ր ց մ ա ն ը խ ր ա տ ա -
խ ա ռ ն բ ա ն ի ց ն ո ր ի վ ե ր , և ը ն դ ո ւ ն ե լ ո յ զ հ ո գ ո ց
ւ լ օ վ ա ց ո ւ ց ի չ ա ղ բ ե ր ց շ ր ո յ կ ե ն դ ա ն ո ւ թ ե ա ն
յ ա լ է ժ ա խ ա ղ ա ց յ ո վ կ ի ա ն ո ս է ի մ ա ս տ ո ւ թ ե ա ն
Հ ր գ ւ ո յ ն Ս ր բ ո յ ո ր ի յ Ա ս տ ո ւ ա ծ ա շ ո ւ ն չ մ ա տ ե ֊
ն ի . ն ե ր ե լ մ ա խ թ ե մ վ ե ր ծ ա ն ո ղ և շ ն ո ր հ ա պ ե ր ճ
ր ա ն ի բ ո ւ ն յ ե ղ բ ա ր ը դ . ս ղ ա լ ա ն ա ց ն ո ր ի ս մ ա
թ է տ ա ռ ի ց թ է բ ա ռ ի ց և թ է ե ղ ծ մ ա ն ց . ճ ի շ տ
տ ե ղ ե կ ա ն ա լ ո վ զ ի ր ո ղ ո ւ թ ե ա ն ց ն պ ա տ ճ ա ռ ։
Մ ի ն ն զ ի յ ա ն վ ա ր ժ ք ե ր ա կ ա ն ի մ ա ս տ ա յ ա ր դ ա ր
ա ր հ ե ս տ ի ց գ ր չ է ո ւ մ ե մ ն է գ ր ե ա լ և ա յ ժ մ ի
ն ո ր ի ն օ ր ի ն ա կ է գ ա ղ ա փ ա ր ե ա լ ( թ է և պ ա տ շ ա ճ
է ր ս ր բ ա գ ր ե լ և ա պ ա գ ր ե լ , բ ա յ ց ա ն ձ ն ա կ ա ն
ա կ ա ր ո ւ թ ի ւ ն ս ո չ ն ե ր ե ա ց ) ։ Ե ր կ ր ո ր դ ՝ տ ե ղ ւ ո յ ս
կ ա ր դ ա ց ծ ա ն ր ո ւ թ ի ւ ն և ք ո ւ ն ա հ ա տ ո ւ թ ի ւ ն ոչ
տ ա յ ր տ ե ղ ի զ ո ւ ա ր ճ ա զ ո ւ ա ր թ շ է տ ի . և վ ա յ ր -
կ ե ն ի , զ ի ս ւ չ ա լո ւ ր ճ հ ս կ ո ղ ո ւ թ ե ա մ բ մ ա ն ր ա -
ն կ ա տ խ ո լ զ ա ր կ մ ա մ բ ա ր տ ա գ ր ե ց է ր , Ե ր ր ո ր դ ' գ ր ե ց ա լ ի Հ ա մ ա ո օ տ ե ր բ ի ։
Վ ա ս ն ո ր ո յ խ ն դ ր ե մ ն ե ր ո ղ գ տ ա ն ի ց ի ք ։
Մ ն ա մ ա ղ օ թ ա ր ա ր '
Պաւլտասսւր վ ա ր դ ա պ ե տ Երևա ք ցի :Թ . 1 1 7 բ ----Վ ա ղ ճ ա ն գ ր ք ո յ ս ւ
Ջ գ ր ե ա լ ս ն յ ո ր ժ ա մ ը ն դ ե ռ ն ո ւ ս ա ն դ յ ի շ ե ս ֊
ց ե ս զ Գ է ո ր գ հ ա ն գ ո ւ ց ե ա լ ի Ք ր ի ս տ ո ս է
Л5 179
ՔԱ ՐՈ ԶԳ ԻՐՔ
► ե ր թ ե ր ը ' 9 8 , — Պ ր ա կ ն ե ր ը ' ՛ 1 0 , յ ո լ ր ա ք ա ն չ յ ո ւ - .
Ր Ը 1 0 - ա կ ա ն թ ե ր թ ի ց , բ ա ց ի Մ ե ծ ո ւ թ յ ո ւ ն ը '
2 5 X 1 8 , 5 X 1 " մ . ւ — ն յ ո ւ թ ը ' բ ա ր ա կ թ ո ւ ղ թ ։ — Կ ա զ մ ո
ս տ վ ա ր ա թ ո ւ ղ թ , — Պ ա ն պ ս ւ ն ա կ ն ե ր ' ս կ զ բ ի ց 4 թ ե ր թ թ ո ւ ղ թ ,
ի ս կ վ ե ր ւ ի ց ' ՛ 1 9 ։ — 4 ի 6 ա | | ը ' բ ա վ ա ր ա ր ։ — Գ ր ո ւ թ յ ո ւ ն ը '
մ ի ա ս յ ո ւ ն ։ — Տ ո ղ ե ր ը ' 2 6 — 3 0 ։ — Գ ծ ո ւ մ ն ե ր ը ' ճ ն շ ո ւ մ ո վ ։ —
Գ ի ր ը ' Ն ո տ ր դ ի ր ։ — Զ ա ր դ ա գ ր ո ւ թ յ ո ւ ն ' կ ա ն մ ի ք ա ն ի Հ ա տ
Հ ա ս ա ր ա կ և ա ն ա ր ժ ե ք թ ռ չ ն ա գ ր ե ր և մ ի հ ա տ Է լ ձ կ ն ա
գ ի ր ւ — ^ ւ փ չ ը ' Մ ա տ թ ե ո ս ս ա ր կ ա վ ա գ ւ — Պ ս ւ պ վ ի ր ա ա ա ն '
Պ ա զ տ ա ս ա ր վ ա ր ղ ա պ ե տ ե ր և ա ն ց ի ։ — ժ ա մ ա ն ա կ ը ' 1 8 6 9
թ . ։ — Վ ա յ ր ը ' շ ա տ հ ա վ ա ն ա բ ա ր Լ ի մ ա ն ա պ ա տ ի Ս . Գ - ։ ֊
վ ո ր գ վ ա ն ք ։ — Ծ ա ն ո թ ո ւ թ յ ո ւ ն ' ս ո ւ յ ն ձ ե ռ ա գ ի ր ը հ ա ն վ ա է Է
Մ ա յ ր Ա թ ո ռ ի ա ր խ ի վ ի ց ւ Ձ ե ռ ա գ ի ր ը բ ա ժ ա ն վ ա ծ Է ե ր կ ո ւ
մ ա ս ե ր ի ' ա . թ . թ . Տ ա — 4 8 բ , բ . թ . թ . 6 9 ա — 7 9 ա ։
թ վ ո ւ մ Է , թ ե վ ե ր ք ի ն ա յ ս ե ր ե ք ձ ե ռ ա գ ի ր ք ա ր ո զ գ ր ք ե ր ը
( М М 1 7 7 , 1 7 8 և 1 7 9 ) պ ա տ կ ա ն ե լ ի ս ե ն ե ղ ե լ մ ի մ ա ր
դ ո ւ , և գ ր վ ե լ ե ն Ն ո ւ յ ն վ ա յ ր ո ւ մ ՝ ա յ ս ի ն ք ն Վ ա ն ա 1 ի մ ա ֊
ն ա պ ա տ ի Ա . Գ և ո ր գ վ ա ն ք ո ւ մ ,
ՀԻՇԱՏԱԿԱՐԱՆՆԵՐ
Թ . 5 ա . — Ք ա ր ո զ գ ի ր ք .
Հ ա տ ը ն տ ի ր հ ա ւ ա ք ե ա լ ի մ ե ծ ա ն ո ւ ն հ ե ղ ի
ն ա կ ի ց ք ա ր ո զ ո ղ ա ց բ ա ն ի ն Ա ս տ ո ւ ծ ո յ յ Ա ն դ -
ր ի ա ն ո լ պ օ լ ս ե ց ի Տ ե ա ռ ն Պ ե տ ր ո ս Է գ ե ր ա պ ա ֊
տ ի լ ա ր ք ե պ ի ս կ ո պ ո ս է , և հ ռ չ ա կ ա վ ո ր ք ա ր ո զ չ է
յ ե կ ե ղ ե ց ի ս Կ ո ս տ ա ն դ ն ո լ պ օ լ ս ո յ և մ ի գ ի ր ք
բ ո վ ա ն դ ա կ ն ա լ ի ն մ ա ն է ի Ո ւ ռ ո ւ մ է լ ի տ ղ ե կ ի ն
Կ ո ս տ ա ն գ ն ո ւ պ օ լ ս ո յ ։
Ե լ ա ր դ է ն օ ր ի ն ա կ ե ս ղ ի բ „ լ ն մ ա տ ե ն է ա ն
տ ի ձ ե ռ ա մ բ ն ո ւ ա ս տ Մ ա տ թ է ո ս ս ա ր կ ա ւ ա գ ի ,
ի վ ա յ ե լ ո ւ մ ն հ ո գ ե շ ն ո ր հ Բ ա ղ գ ա ս ա ր վ ա ր դ ա
պ ե տ ի Ե ր և ա ն ց ւ ո յ և լ ո ւ ս ա ր ա ր ի ս ր բ ո յ ո լ խ - ա ի ս :
Ե ւ ի հ ա յ ր ա պ ե տ ո լ թ ե ա ն Տ ե ա ռ ն Տ ե ա ռ ն
Գ է ո ր գ ա յ Ա ս տ ո ւ ա ծ ա ը ն տ ի ր Կ ա թ ո ղ ի կ ո ս ի Ա -
մ ե ն ա յ ն Հ ա յ ո ց ։
ե ւ ի ա ռ ա ջ ն ո ր գ ո ւ թ ե ա ն Ս ր բ ո յ Ա ն ա պ ա տ ի ս
Տ ե ա ռ ն Ա ս տ ո լ ա ծ ա ը ն տ ի ր Յ ա կ ո բ ս ր բ ա զ ա ն
ա ր ք ե պ ի ս կ ո պ ո ս ի վ ա ն ե ց ւ ո յ :
Ե ւ ի մ ա ր դ ե ղ ո լ թ ե ա ն Բ ա ն ի ն Տ կ ա ո ն 1 Տ 6 9 .
և ի թ ո ւ ա կ ա ն ո ւ թ ե ա ն Յ ա բ ե թ ե ա ն ս ե ո ի ս
1 3 1 8 .և ի հ ո գ տ ե մ բ ե ր ի Թ հ ա մ ա ր ի ,
Թ . 7 8 ա ----Ա ւ ա ր տ բ ա ն ի ս ե ղ և գ ր ե ա լ .
Մ ի շ տ ա ն դ ա դ ա ր ա շ խ ա տ ե ց ե ա լ ,
ՀԻՇԱՏԱԿԱԳՐՈՒԹՅՈՒՆ
Թ . 8 2 բ ----Ք ա ր տ է զ փ ո ր ձ ե ց ի ։
И 1 8 0
ԺՈՂՈ4Ա ԾՈԻ ԱՇՈՒՂԱԿԱՆ ԵՐԳԵՐԻ
(Հայատառ սւաՏկերեն)
► ե ր թ ե ր ը ' 2 3 8 , — Պ ր ա կն ե ր ը ' 2 0 , յ ո ւ ր ա ք ա ն չ յ ո ւ ր ը 1 2
թ ե ր թ ի ց , — 1ГЫ 1 ա ր յո ւ ն ը ' 2 1 , 7 X 1 8 X 2 , 5 « մ . . ֊Ն յ ո ւ թ ը '
բ ա ր ա կ թ ո ւ ղ թ , — Կ ա զ մ ը ' ս տ վ ա ր ա թ ո ւ ղ թ , — Պ ա հպ ա նա կ
ն ե ր ը ' ս կ զ բ ի ց և վ ե ր ք ի ց ե ր կ ո ւ ա կ ա ն թ ե ր թ կ ա պ ո ւ յ տ
թ ո ւ ղ թ , — Վ ի Տ ա կ ը ' բ ա վ ա ր ա ր , — Գ ր ո ւթ յո ւն ը ' մ ի ա ս յ ո ւ ն ։ ֊
Տ ո ղ ե ր ը ' 1 6 , — 'Գ ծ ո ւմ ն ե ր ը ' ս կ զ բ ի ց թ ղ թ ե ր ը տ պ վ ա ձ ե ն
գ ծ ա վ ո ր ։ — Գ ի ր ը ' շ ե ղ ա գ ի ր , — Զ ա ր դ ա գ ր ո ւթ յո ւն ' չ կ ա , —
Գ ՚փ յ ը ' Ղ ա ր ա բ ա ղ ի Թ ա ղ լ ա ր գ յ ո ւ ղ ա ց ի ա շ ո ւ ղ Ռ ո ւ ս տ ա մ է
— Պ ա տ վիրա տ ուն՛ Վ ա հ ա ն ս ա ր կ ա վ ա գ , — ժ ա մ ա ն ա կ ը ՛՛
Ժ Թ գ . ։ — 4 ա յր թ ՝ ա ն հ ա յ տ , — Ծ ա ն ո թ ո ւթ յո ւն ' ս ո ւ յ ն ձ ե ո ա
գ ի ր ը հ ա ն վ ա ծ Է Մ ա յ ր Ա թ ո ռ ի ա ր խ ի վ ի ց ։
ՀԻՇԱՏԱԿԱՐԱՆ
Թ . 2 3 8 ա . — Ա ս տ ո ւ ա ծ ո ղ ո ր մ ի ա ս ո ղ ն ե ր ի
գ ա մ լ ս ո ղ ն ե ր ի ծ ն ո ղ ա ց ն .
/*. 1ր___Բ՛աղ/արեցի աշըղ Ռուստամի աշխատոլ.
/1ի,Լր ՎաՀաՆ սարկաւաղին նոլիրաձ:
Р-. 140ա' — 1870 ա մի.
է*. Н 8 ш 1872 ամի.Р-. 1Տ7ա 1871 ամի.
ՀԻՇԱ Տ Ա Կ Ա ԳՐՈ ՒԹ Յ Ո ՒՆ Ն Ե Ր
ԲՈՎԱՆԴԱԿՈՒԹՅՈՒՆ
ձ ե ո ա գ ի ր մ ա տ յ ա ն ի ս 2 ա — 2 2 8 բ է ջ ե ր ո ւ մ
.գ ր վ ա ծ կ ա ն ը ն գ ա մ ե ն ր 2 2 8 ա շ ո ւ ղ ա կ ա ն ե ր
գ ե ր , մ ե ծ ա գ ո ւ յ ն մ ա ս ը հ ա յ ա տ ա ռ տ ա ճ կ ե ր ե
ն ո վ , ի ս կ մ ի ա յ ն ի ն ն է ջ ե ր գ ր վ ա ծ ե ն հ ա յ ե ր ե ն
ք ե ղ վ ո վ ( 1 4 8 ա , 1 4 8 բ , 1 5 7 ա , 1 6 3 ր , 1 6 6 ր ,
1 7 5 ա , 1 9 0 բ , 1 9 2 բ և 2 0 1 ա ) , ո ր ո ն ց ի ց ս տ ո ր և
ա ր վ ո ւ մ է մ ի ա յ ն ե ր կ ո ւ է ջ , ո ր պ ե ս ն մ ո ւ շ ,
ի ն չ պ ե ս ն ա և տ ա ճ կ ե ր ե ն ե ր գ ե ր ի հ ա յ ե ր ե ն
գ ր վ ա ծ վ ե ր ն ա գ ր ե ր ի ց մ ի ք ա ն ի ս ը ( կ ա մ ո
տ ա վ ո ր ա պ ե ս 3 6 հ ա տ ) ։ Ս ո ւ յն ե ր գ ե ր ը ո ւ ն ե ն
Հ ա յ ր ե ն ա ս ի ր ա կ ա ն , ք ն ա ր ա կ ա ն , ե կ ե ղ ե ց ա կ ա ն
և ա յ լ բ ո վ ա ն դ ա կ ո ւ թ յ ո ւ ն , գ ր վ ա ծ ա շ ո ւ ղ ա կ ա ն
ո ճ ո վ ։ Շ ա տ հ ա վ ա ն ա բ ա ր ս ր ա ն ք հ ո ր ի ն վ ա ծ
ե ն Ժ Բ ' գ ա ր ի կ ե ս ե ր ի ն և մ ի ա մ բ ո ղ ջ ա կ ա ն ժ ո ֊
ղ ո վ ա ձ ո ւ ո ւ մ հ ա վ ա ք վ ա ծ Ժ Բ ' դ ա ր ի ե ր ր ո ր դ
ք ա ռ ո ր դ ո ւ մ ։
Ր". 4 ա ___Գ ո վ ա ս ա ն դ դ ի ւ ա ն ի ե կ ե ղ ե ց ո ւ վ ե
ր ա յ ։
թ". 6 բ ___Դ ի ւ ա ն ի ն ա մ ա ր տ մ ա ր թ ի վ ե ր ա ։
Р 1. 1 2 բ . — Դ ի ւ ա ն ի հ ր ր է շ տ ա կ ա ց վ ե ր ա ։
Բ-. 1 4 ա ___Դ ի ւ ա ն ի ե ր ո ր թ ո ւ թ ե ա ն վ ե ր ա ։
թ-, 6 1 ա ___Գ ո վ ա ս ա ն ք ի վ ե ր ա ե կ ե ղ ե ց ո ւ
։քԼ ա ր ա ւ
Р '. 7 0 բ . — Ա ղ ա չ ա ն ք ք ս ա ն ի ն ն գ ի ր ի ց ր ն ՛
Р ՝ . 7 4 բ ___Ա շ խ ա ր ի ս մ ա ր թ ի վ ե ր ա .
Թ . 7 5 ա ___ժ ա մ ա ն ա կ ի վ ե ր ա ։
Р ՝. 8 0 ր . — Մ ա ր թ ի ս ի ր դ ի գ ա մ մ ի թ գ ի վ ե ր ա ։
Р . 8 5 ա . — Գ ո վ ա ս ա ն ք Ք ր ի ս տ ո ս ի Հ ր ա շ ա -
գ ։ .ր ծ ո ւ թ ի ւ ն ի վ ե ր ա ։
Р ՝. 8 5 բ . — Ա շ խ ա ր ի վ ե ր ա ։
Р ՝. 8 9 ա . — Ե ր ո ր թ ե ա ն վ ե ր ա :
Թ . 9 0 ր . — Զ ա ր կ ե ա ր օ ղ / ի Բ ա ր ի ն մ ե ո ն ե լ ի ն
վ Լ ր ա ա ս ա ծ ւ
թ . 9 3 ա ___Ա ղ վ ե ս մ ա ր թ ի վ ե ր ա ։
Р ՝. 9 5 ա . — Գ ո վ ա ս ա ն ք խ ո ւ ղ ո ր տ է ց ի մ ե գ
Ղ ա զ ա ր ա ն վ ա ն գ ղ ի վ ե ր ա ։
Р-. 9 8 ա . — Գ ո վ ա ս ա ն ք Տ ա մ ա գ է ղ ի վ ե ր ա յ .
Р . 1 0 0 ա . — Գ ո վ ա ս ա ն ք ի վ ե ր ա Վ ա հ ա ն ի
( ն ո ւ յ ն ը և 1 0 1 ա - ո ւ մ և 1 0 2 ա - ո ւ մ ) ։
Р ՝ . 10 3 ր Р -ա ջ լի ս ա շ ը ղ Ղ ա զ ա ր ի վ ե ր ա ։
Р՝ 1 1 9 ա ___Խ ր ա տ ։
Բ-. 1 2 5 ա . — Մ ա ր թ ի կ ա մ կ ն կ ա ն ս ր ի վ ե ր ա ։
Р ՝. 1 3 8 . — 2 ե ր մ ա ր թ ի վ ե ր ա ։
Р . 1 4 3 բ . — Ը ս գ ս ի ց ա շ ղ Ր ո ւ ս տ ա մ ը ա ո ա չ
լւ ն կ ա ւ ։ ,р . 1 4 4 բ է լ ի ը ս գ ս ի ց Ր ո ւ ս տ ա մ ը ։
Р . 1 4 6 ա . — Ր ո ւ ս դ ա մ ը ա յ ս թ ա ջ լ ի ս ը ն ա ս ի ց
ր ա տ ա ս խ ա ն ։
Р ՝. 1 4 7 ա . — Ե տ ո վ Ր ո ւ ս ղ ա մ ը շ ա կ ր ի դ ի ն ա -
ս ի ց ա յ ս խ ո ս գ ը ն ։
Р". 1 5 3 ա ___Ը ս գ ս ի ց Ր ո ւ ս տ ա մ ը ա ռ ա չ ի ն ը ն
կ ա ւ։
Р 1 7 2 ա . — ն ո ր ա թ լ ։ ե գ ա ւ ա շ ը ղ Ր ո ւ ս դ ա -
մ է ն ը ս գ ս ի ց ա ո ա ջ ի ն ա ս է լ ։
Р". 1 7 6 ա . — Գ ո վ ա ս ա ն ք Գ ի ր ի գ ո ր ք ո խ ի վ ե
ր ա Բ ՚ա ղ լ ա ր գ ի լ ՚ լ ի ց ի 1
Р". 1 7 7 ր . — Գ ո վ ա ս ա ք ն շ ա ն ս ։ դ ո ւ ր ո ւ թ ա ն
վ ե ր ա ։
Р ". 1 7 9 р . — Գ ո վ ա ս ա ն ք օ ր ն ո ւ թ ա ն բ ն ո ր
հ ա ր ս ա ն է ք ա ր ա ծ դ զ ի կ ա մ Հ ա ր ս ի վ ե ր ա :
Р ՛ . 1 9 4 ա Ա խ ջ ի կ ը ի ւ ր հ ա յ ր ա շ ը ղ Բ ա -
ա ա մ ի ն ա ս ի ց ա շ ը ղ Բ ա տ ա մ ը ե ո թ ը ն ա շ ա
կ ե ր տ ն ե ր ը ե ր գ ա լ ա ւ ք ն ա ց զ ա ր կ ե ա ր օ ղ լր ն
մ ո տ ը ն ը ս գ ս է ց է ն ա շ ա կ ե ր տ ն ե ր ը կ ա մ ի ն ք ը
խ ո ս է լ ։Р . 1 9 6 ա . — Ը ս գ ը ս ի ց ա շ ա կ ե ր տ ը ն ա ս է լ ։
Р ' . 1 9 7 ա . — Ը ս գ ս ի ց Զ ա ր կ ե ա ր օ ղ լի ն ա ո ա
ջ ի ն ա ս է լ ա յ ս խ ո ս գ ը ն ։
Р . 1 9 9 բ Ը ս գ ս ի ց Զ ա ր կ ե ա ր օ ղ լի ն ա յս
խ ո ս դ ս ա ս ի ց , Մ ա մ ա ր ղ ա տ ի ն մ ն ա ց գ ա պ վ ա ծ :
Р - . 2 0 2 ր ----է լ ի ը ս գ ս ի ց ճ ղ ա ց բ ա ն ն ։
Р ‘ . 1 4 8 ա . — Դ ո կ ո ւ շ մ ա ( 1 8 7 2 ա մ ի ) ։
է / ի մ ի ն ա ն ք ա մ գ ն ա ց է ն ք ա շ ը ղ ո ւ թ ե ա ն
գ ո ր ծ ի Կ ո կ չ ի մ ը հ ա լ ը ե ս ա շ ը ղ Ր ո ւ ս տ ա մ գ ա մ
մ է կ հ ն կ ե ր և ի մ ե ր ա խ ա ն Կ ո կ չ ի մ ը հ ա լ ն մ ա ն
ե կ է ն ք գ ն ա ց է ն ք Տ ի լ ի ջ ա ն ա ն վ ա ն շ ը հ ա ր ն մ է կ
գ ա ն ղ ո ն ա ղ ը ն կ ի ն ք մ ն ա ց ի ն ք ա ռ ա վ ո տ ե ա ն
ի մ ո ր թ ի Կ ա ր ա պ ե տ ը ն ս ա զ ն վ ե ր գ ա լւ ս ւ գ ն ա ց
բ ա զ ա ր ի տ ո ւ ք ա ն ն ե ր ը ն մ ա ն գ ա լ մ ե կ ք ա ն ի
գ ո ւ ք ե ա ն ո ւ մ խ ա ղ դ ա ս ի ձ ա յ ն ն շ ա տ գ ը ս ի ր է ն
շ ր հ ա ր ի մ ա ր թ ն տ ի ր գ ը թ ա փ վ ի ն ծ ա յ ն ի ն վ ե
ր ա շ հ ա ր ի մ ա հ լ ա ն ե ր ո ւ մ ը մ է կ ա շ ը ղ գ ը / ի ն ի
ն ա ղ լ ա ն ե լ ի ս ա ն ո ւ ն ը Մ ե հ ր ա բ օ ս մ ա ն ո ւ մ ե ր
ե ր ա խ ա ն դ ը ք ը ն ա տ է ս ն ս . մ է կ ա շ ը ղ ն ա ղ լ ա ֊
ն է լ ի ս ա շ ղ ը ն մ ե ր ե ր ա խ ի ն ն ա գ ը ն դ ա ռ ն ի և
գ զ ն վ ի ե ր ա խ ի ն վ ե ր ա ե ր ա խ ա ն գ ը գ ա ի ն ծ
մ ո դ թ է ս ա գ ը ս մ է կ օ ս մ ա ն լ ո ւ ա շ ը ղ ա ռ ա ւ և ե ս
Ր ո ւ ս տ ա մ գ ը ն ա ց ի ա շ ը ղ ի ն մ ո տ ա ս ա ց ի ո ւ ս
տ ա ա յգ ե ր ա խ ի ն ս ա ղ ը ն տ ո ւ ր ի ւ ր ա ն ք ն ի ի ւ ր
գ ո ր ծ ի ն ա ս ը ն ա ա ս ա ց ե ր ա խ ա ն ք է զ ի ն չ է ե ս
ր ա տ ա ս խ ա ն ե ց ի ա ս է ց ի ե ր ա խ ա ն ի մ ո ր թ ի է
( р . 1 4 8 Բ) և ի մ ւ ս շ ա կ է ր տ է ը ն ս ։ ա ս ա ց թ է
տ ո ւ ա շ ը ղ է ս ե ս ա ս ա ց ի հ ր ա մ ա ք ս ա շ ր ղ է մ
ե ս ։ո վ ա ս է ց թ է ա ն ո ւ ն ը տ ի ն չ է ա ս ա ց ի թ է
ղ ա ր ա բ ա զ ց է թ ա ղ լ ո ւ Ր ո ւ ս տ ա մ է մ ե ս ա ս ա ց ի
թ ւ բ ո ւ ա ն ո ւ ն ս , ի ն չ է ը ն ս ։ բ ա տ ա ս խ ա ն է ց թ է
օ ս մ ա ն / ո ւ Մ ե հ ր ա բ ն է մ , գ ա ս է մ ո ւ ս տ ս ։ Մ ե հ ֊
ր ա բ ա յ տ ե ր ա խ ի ս ։ ս ա ղ ն տ ո ւ ր ի ւ ր ա ն ա ս է ց
ո ր ա շ ը ղ է ս գ ը ն ա ք ո ւ ս ա զ տ բ ե ր ք է զ ՛ ե տ խ ո
ս ե մ , ժ ո ղ ո վ ո ւ ր թ ն ա ս ա ց ի ն թ է բ է թ գ է խ ո ս ի ր ,
գ ն ա ց ի ն ի մ ս ա գ ը ս բ ը ր ի ն մ ի ն և ս ա գ ը ս դ ո ւ ս
օ ն ի լը ն ի ն ք ն ա ո ա չ ը ն կ ա ւ ը ս գ ս ի ց ա ս է լ ( հ ա
ջ ո ր դ է ջ ե ր ո ւ մ կ ա ի ր ե ր գ ա ծ ե ր գ ը ) ։
00 С Տ Մ Ի Ս. Ծ Ի ն 19(53
Л! 181
սԱՅՆ11ԳՐԵԱԼ Պ Ա ՏԱ ՐԱ Գ
Թ ե ր թ ե ր ը ՛ 1 7 5 ։ — Պ ր ա կ ն ե ր ը ' 1 5 , յ ո ւ ր ա ք ա ն չ յ ո ւ ր ը 1 2
թ ե ր թ ի ց * — Մ ե ծ ո ւ թ յ ո ւ ն ը ՛ 2 2 , 1 ^ Հ 1 7 , 5 ^ Հ 1 , 8 ս մ . ։ — Ն յ ո ւ թ ը '
г/ ե ղ ն ա ծ ր ա ր ա կ թ ո ւ ղ թ ։ — Կ ա զ մ ը ' լ ա թ ա կ ա զ մ ս տ վ ա ր ա
թ ո ւ ղ թ , ո ր ի ա ռ ա շ ի ն ե ր ե ս ի վ ր ա ճ ն շ ո ւ մ ո վ գ ր վ ա ծ ՜ կ
՜ Յ ւ ս յ ն ա զ ր ե ս ւ լ ք ա ո ա ձ . ե ր գ ե ց ո ղ ո ւ թ ք ս ն ք и г р ո ւ պ ա տ ա ր ս -
ղ ի » : — Պ ա հ պ ա ն ա կ ն ե ր ՝ ս կ զ ր ի ց և վ ե ր շ ի ց մ ե կ ա կ ա ն թ ե ր թ
թ ո ւ ղ թ ։ — Վ ի ճ ա կ ը * մ ի ք ի լ ք ա յ ք ա յ վ ա ծ ։ — Գ ր ո ւ թ յ ո ւ ն ո ՝
մ ի ա ս յ ո ւ ն ։ — Տ ո ղ ե ր ը ՝ 2 0 — 2 1 1— Գ ծ ո ւ մ ն ե ր ը ՝ ս կ զ բ ի ը է շ ե
ր ը տ պ վ ա ծ ե ն գ ծ ա վ ո ր ։ — ^ ի ր ը ՝ շ ե ղ ա գ ի ր և հ ա յ կ ա կ ա ՛ս
խ ա զ ե ր ։ — Զ ա ր դ ա գ ր ո ւ թ յ ո ւ ն ' չ կ ա ։ — Գ ր ի չ ը ' դ պ ի ր Բ ա խ շ ի
Տ ե ր - Գ ր ի գ ո ր յ ա ն Տ ե ր - Մ ա ր տ ի ր ո ս յ ա ն ը ։ — ժ ա մ ա ն ա կ ը ՛ 8
փ ե տ ր վ ա ր ի 1 8 9 9 թ . ։ — վ ա յ ր ը ' Բ ա ք ո ս — Ծ ա ն ո թ ո ւ թ յ ա ն '
ս ո ւ յ ն ձ ե ռ ա գ ի ր մ ա տ յ ա ն ը ն վ ե ր է ս տ ա ց վ ա ծ Մ ո ս կ վ ա յ ի ց '
ա ր ժ ա ն ա պ ա տ ի վ Տ . Խ ա չ ա տ ո ւ ր ա վ ա գ ք ա հ ա ն ա Տ ե ը - Հ ա -
ր ո ւ թ յ ո ւ ն յ ա ն ց ի կ ո ղ մ ի ց ։
ՀԻՇԱ ՏԱ ԿԱ ՐԱ Ն
Թ . 1 ա . — Զ ա յ ն ա գ ր ե ա լ ք ա ռ ա ձ ա յ ն ե ր գ ե -
ց ո ղ ո ւ թ ի լ ն ք ս ր բ ո յ պ ա տ ա ր ա գ ի : Գ ՛ լ ի ր Բ ա խ շ -
ւռ յ Տ է ր - Դ ր ի գ ո ր ե ա ն Տ է ր - Մ ա ր ա ի ր ո ս յ ա ն ց ։
ն ե ր դ ա շ ն ա կ ո ւ թ ի ւ ն Մ . Ե կ մ ա լ ե ա ն ի ։ 8 Բ 9 9
Բ ա գ ո լ ( ա յ ս ի ն ք ն 8 փ ե տ ր վ ա ր ի 1 8 9 9 թ . ) ։
ՀԻՇԱՏԱԿԱԳՐՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ
Թ. 1 ա — Ս ո ւ ր բ է շ մ ի ա ծ ն ա յ գ ր ա դ ա ր ա ն ի ն , Ս ո յ ն ձ ե
ռ ա գ ի ր ը ն լ ի ր ո ւ մ հ մ ի յ ի շ ա տ ա կ ի մ հ ա ր ա զ ա տ ը ն կ ե ր ; շ
Բ ա խ շ ի Տ է ր - Մ ա ր տ ի ր ո ս ե ա ն ի ց , ի Տ է ր հ ա ն գ ն ա ւ 1 9 5 4 թ -
5 ն ո յ ե մ ր . Մ ո ս կ ւ ա ։
Խ ա չ ա տ ո ւ ր Г ш В ш Ь ш Տ է ր - Յ ա ր ո ւ թ ի ւ ն ե ա ն զ :
1 փ ե տ ը . 1 9 5 5 , Մ ո ս կ ւ ա ։
թ . 1 ր . — Ք ա մ ա ր ( 4 ) ս ե փ ա կ ա ն տ ե տ ր ա կ ն ե ր ի ց ,
Թ . 1 7 5 բ - ի դ ի մ ա ց ( կ ռ ն ա կ ի կ ա զ մ ի ն ե ր ս ի ե ր ե ս ո ւ մ ) '
Գ ր ի գ ո ր ք ա հ ա ն ա յ Տ ե ր - Մ ա ր տ ի ր ո ս ե ա ն ց ։
Л? 182
ՔԱ ՐՈ ԶԳԻՐՔ
Թ ե ր թ ե ր ը * ՜ 1 0 7 ։ — 'Պ ր ա կ ն ե ր ը ' 9 , յ ո ւ ր ա ք ա ն չ յ ո ւ ր ը 1 2
թ ե ր թ ի ց ։ — Մ ե ծ ո ւ թ յ ո ւ ն ը ' 2 1 , 8 X 1 3 , 8 ) Հ 1 , է ս մ . ։ — Ն յ ո ւ թ ը '
դ ե ղ ն ա ծ բ ա ր ա կ թ ո ւ ղ թ ։ — Կ ա զ մ ը ' լ ա թ ա կ ա զ մ ս տ վ ա ր ա
թ ո ւ ղ թ ։ — Պ ա հ պ ա ն ա կ ն ե ր ' վ ե ր շ ո ւ մ կ ա 2 0 թ ե ր թ թ ո ւ ղ թ ։
— ' Լ ի ն ա կ ը ' ս կ զ բ ի ց և վ ե ր շ ի ց թ ե ր ի ։ — Գ ր ո ւ թ յ ո ւ ն ը ՛ ՜ մ ի ա
ս յ ո ւ ն ։ — Տ ռ փ ր ը ' 2 8 ։ — Գ ծ ո ւ մ ն ե ր ը ' թ ո ւ ղ թ ը ի ն ք ն ի ն գ ծ ա
վ ո ր է : — Գ ի ր ը ' շ ե ղ ա դ ի ր / — Գ ր ի շ Ը ՝ ա ն հ ա յ տ ։ — Ժ ա մ ա ն ա
կ ը ' Ժ -թ ՛ ղ . , — Վ ա յ ր ը ' ա ն հ ա յ տ ։ — Ծ ա ն ո թ ո ւ թ յ ո ւ ն ՛ ՜ ս ո ւ յ ն
ձ ե ո ա գ ի ր ը հ ա ն վ ա ծ է Մ ա յ ր Ա թ ո ռ ի ա ր խ ի վ ի ց ։
Л5 183
Թ Ա Տ Ր Ե ՐԳ Ո Ւ ԹԻԻՆ
Թ ե ր թ ե ր ը ' 8 0 1 — Պ ր ա կ ն ե ր ը ՛ ՜ 2 , յ ո ւ ր ա ք ա ն չ յ ո ւ ր ը 4 0
թ ե ր թ ի ց ։ — Մ ե ծ ո ւ թ յ ո ւ ն ը ' « Х ^ Х 0 , 7 </•/.<— Ն յ ո ւ թ ը '
բ ա ը ա կ թ ո ւ ղ թ , — Կ ա զ մ ը ՝ մ ո մ ^ թ ո վ ծ ա ծ կ վ ա ծ ս տ վ ա ր ա .
թ ո լ զ թ , Պ ա Տ պ ա ն ա կ ն ե ր ' ս կ զ ր ի ց և վ ե ր շ ի ց մ ե կ ա կ ա ն
թ ո ւ ղ թ , — ' Լ ի ն ա կ ը ' մ ի ք ի չ ք ա յ ք ա յ վ ա ծ , — Գ ր ո ւ թ յ ո ւ ն ը '
^ ш н у т Ь , — Տ ո ղ ե ր ը ' / 9 . — Գ ծ ո ւ մ ն ե ր ը ' թ ո ւ ղ թ ը ի ն ք ն ի ն
գ ծ ա վ ո ր է ։ — Գ ի ր ը ' շ ե ղ ա գ ի ր , — Գ ր ի յ ր ' Մ ո ւ ր ա տ բ ե գ .
յ ա ն , — ժ ա մ ա ն ա կ ը ' 1 8 9 0 - ա կ ա ն թ վ ա կ ա ն ն ե ր , — Վ ա յ ր ը '
^ ի ֆ լ ի ս , ֊ Ծ ա ն ո թ ո ւ թ յ ո ւ ն ' ս ո ւ յ ն ձ ե ո ա գ ի ր ը հ ա ն վ ա ծ (
Մ ա յ ր Ա թ ո ռ ի ա ր խ ի վ ի ց ,
ՀԻՇԱՏԱԿԱՐԱՆ
Թ. 1 ա— 4լա դ. Նեմիա վիյ-Գւսնյենկօ «ԿԵԱՆՔԻ ԱՐԺԷՔԸ»
Դ ր ա մ ա չ ո ր ս դ ո ր ծ ո ղ ո ւ թ ե տ մ բ
Թ ա ր գ մ ա ն ո ւ թ ի ւն
Ալ. Մուոաոբէգեանի:( Ն ե ր ք և ո ւ մ ն ո ւ յն ը գ ր վ ա ծ է ռ ո ւ ս ե ր ե ն լ ե զ
վ ո վ ) ,
ՀԻՇԱՏԱԿ ԱԳՐՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ
( Ս կ զ բ ի պ ա հ պ ա ն ա կ ի 1 - ի ն է շ ո ւ մ )
Ա ղ ա ւ ա ղ ա ծ է և հ ա ր ա զ ա տ չ է թ ա ր զ մ ա ն ո ւ թ ե ա ն բ ն ա
դ ր ի հ ե տ ։ Ա լ . Մ ո ւ ր ա տ ր է գ ե ա ն ։ ( Վ ե ց զ ա ն ա զ ա ն է շ ե ր ո ւ մ
1 ա , 2 ա , 1 8 ա , 3 7 ր , 4 9 ա և 6 8 ա կ ն ի ք ո վ տ պ վ ա ծ է հ ե
տ և յ ա լ ա ն ո ւ ն ը ՝ Ա . Ս*. հ փ թ ս ւ ր և ա ն ) :
N 184
ԹԱՏՐԵՐԳՈ ԻԹԻԻՆ
Թ ե ր թ ե ր ը ' 6 6 , — Պ ր ա կ ն ե ր ը ՛ 4 , յ ո ւ ր ա ք ա ն չ յ ո ւ ր ը 1 8
թ ե ր թ ի ց ։ — Մ ե ծ ո ւ թ յ ո ւ ն ը ' 2 2 ^ 1 8 ^ 0 , 7 ս մ . , — Ն յ ո ւ թ ը '
բ ա ր ա կ թ ո ւ ղ թ , — կ ա զ մ ը ' մ ո մ լ ա թ ո վ ծ ա ծ կ վ ա ծ ս տ վ ա ր ա
թ ո ւ ղ թ ։ — Պ ա հ պ ա ն ա կ ն ե ր ' ս կ զ բ ի ց և վ ե ր շ ի ց մ ե կ ա կ ա ՛ ։
թ ե ր թ թ ո ւ ղ թ ։ — 'Լ ի ն ա կ ը ' բ ա վ ա ր ա ր ։ — Գ ր ո ւ թ յ ո ւ ն ը ' մ ի ա
ս յ ո ւ ն ։ — Տ ո ղ ե ր ը ' 2 0 ։ — Գ ծ ո ւ մ ն ե ր ը ' թ ո ւ զ թ ը ի ն ք ն ի ն ղ ծ ա ֊
վ ո ր է ւ — Գ ի ր ը ' շ ե ղ ա գ ի ր ։ — ^ ւ փ չ ը ' Ա ի Մ ո ւ ր ա տ բ ե գ յ ա ն ։ —
ժ ա մ ա ն ա կ ը ' 1 8 9 6 թ . ւ — ' Լ ա յ ր ը ' Ւ ի ֆ լ ի ՚ս ։ — Ծ ա ն ո թ ո ւ
թ յ ա ն ' • ս ո ւ յ ն ձ ե ո ա գ ի ր ը հ ա ն վ ա ծ է Մ ա յ ր Ա թ ո ռ ի ա ր -
խ ի վ ի ց ,
ՀԻՇԱՏԱԿԱՐԱՆՆԵՐ
Р . 1 ա . — Ն. 0 . Րակշանին«ԿՐՔԻ ԲՌՆԿՈՒՄՆ»
Դ ր ա մ ա 4 գ ո ր ծ ո ղ ո ւ թ յ ա մ բ
թ ՛ ա ր գ մ ա ն ե ց ռ ո ւ ս ե ր է ն ի ց Ա. Մուրադ- բէգեան:
( Ն ո ւ յ ն է ջ ո ւ մ ն ո ւ յն տ ե ք ս տ ը դ ր վ ա ծ է ռ ո ւ
ս ե ր ե ն ո վ , ի ն չ պ ե ս ն ա և ա յ ն մ ա ս ի ն , ո ր ս ո ւ յ ն
դ ր ա մ ա ն հ ր ա տ ա ր ա կ վ ե լ է (ГԱ ր տ ի ս տ » ի 1 2 - ր դ
հ ա մ ա ր ո ւ մ ։ Ս ա ն ա և ե ր կ ո ւ տ ո ղ ռ ո ւ ս ե ր ե ն ո վ
մ ի գ ր ո ւ թ յ ո ւ ն , ի ն չ պ ե ս ն ա և 8 0 կ ո պ ե կ ա ն ո ց
դ ր ո շ մ ա ն ի շ , վ ր ա ն 1 8 9 6 թ . գ ր վ ա ծ ) ։
Թ . 6 0 բ . — ( Դ ր ա մ ա յ ի վ ե ր ջ ա վ ո ր ո ւ թ յ ա ն կ ա
թ ա ր գ մ ա ն ի չ - գ ր չ ի ս տ ո ր ա գ ր ո ւ թ յ ո ւ ն ը ՝ Ա լ .
Մ ո լ ր ա տ բ է գ ե ա ն ) ։
1963 է Տ Ա Ի Ա Ա Ի Ն
ՀԻՇԱՏԱԿԱԳՐՈՒԹՅՈՒՆ
1 բ ------( Կ ա 1 0 տ ո ղ գ ր ո ւ թ յ ո ւ ն ռ ո ւ ս ե ր ե ն լ ե զ վ ո վ
գ ր վ ա ծ ։ Գ ր ո ւ թ յ ա ն թ վ ա կ ա ն ն է 1 Տ Ն ո յ ե մ բ ե ր ի 1 8 9 6 թ . ,
գ ր վ ա ծ Թ ի ֆ / ի ս ք ա ղ ա ք ո ւ մ ) ։
X 185
ՄԱՅՐ ՏՕՄՍ.Ր
Ս. ԷՋՍ՚ԻԱԾՆԻ ԹԱՆԳԱՐԱՆ!1
► ե ր թ ե ր ը ՛ 3 8 г ( 3 8 1 + թ ե ր թ 2 1 7 ш ) , — ‘Պ ր ա կ ն ե ր ը ՛
3 7 , յ ո ւ ր ա ք ա ն չ յ ո ւ ր ը 1 1 թ ե ր թ ի ց ։ — Մ ե ծ ո ւ թ յ ո ւ ն ը '
5 0 X 3 5 , Տ ^ 4 - Տ — կ ո ւ թ ը ' ս պ ի տ ա կ բ ա ր ա կ թ ո ւ ղ թ ։ —
' ւ ւ ս ւ լ մ ը ' կ ա շ ե պ ա տ ս տ վ ա ր ա թ ո ւ ղ թ ։ — Պ ա ն պ ա ն ա կ ն ե ր ր
" կ դ ր ի օ 3 , ի ս կ վ ե ր շ ի ը 2 թ ե ր թ թ ո ւ ղ թ , ՛ Լ ի ն ա կ ր ՝ ր ս -
վ ա ր ա ր , — Գ ր ո ւ թ յ ո ւ ն ը ' մ ի ա ս յ ո ւ ն ։ — Տ ո ղ ե ր ը ՛ փ ո փ ո խ ա
կ ա ն , г — Յ տ ո ղ ի ց մ ի ն չ և 3 4 տ ո ղ ։ — Գ ծ ո ւ մ ն ե ր ը ' ա ո ա ն ց
ճ ն շ մ ա ն ։ — 'Գ ի ր ը ' շ ե ղ ա գ ի ր ։ — Զ ա ր ղ ս ւ ղ ր ո ւ թ յ ո ւ ն ՝ չ կ ա ։ —
Գ ր ի ; ր ' ա ն հ ա յ տ ։ — Պ ա տ վ ի ր ա տ ո ւ ն ՝ Գ և ո ր գ Դ Կ ա թ ո ղ ի կ ո ս
Ա մ ե ն ա յ ն Հ ա յ ո ց ։ — ժ ա մ ա ն ա կ ը ՛ 1 8 7 4 թ . ։ Տ . Մ ա կ ա ր , Տ .
Մ կ ր տ ի չ և Տ . Մ ա տ թ ե ո ս կ ա թ ո ղ ի կ ո ս ն ե ր ի ժ ա մ ա ն ա կ և ս
կ ա տ ա ր վ ե լ ե ն բ ա զ մ ա թ ի վ լ ր ա ց ո ւ մ ն ե ր ։ — Վ ա ր ՛ ը ' Ս . է շ ֊
մ ի ա ծ ն ի վ ա ն ք , — Ծ ա ն ո թ ո ւ թ յ ո ւ ն ՝ ս ո ւ յ ն ձ ե ո ա գ ի ր ը հ ա ; .
Հ ա ՛ . ( 1 ա , ր Ա թ ո ռ ի ա ր խ ի վ ի ց ՛
ԲՈՎԱՆԴԱԿՈՒԹՅՈՒՆ
4 ս ւ — 5 բ . — Գ և ո ր գ Դ Կ ա թ ո ղ ի կ ո ս ի
1 8 7 3 թ վ ա կ ա ն ի դ ե կ տ ե մ բ ե ր 6 - ի կ ո ն դ ա կ ը ,
ո ր ի մ ե շ գ ր ո է մ Է ե կ ե ղ ե ց ա կ ա ն ի ր ե ր ի ա ն մ խ ի
թ ա ր վ ի ճ ա կ ի , թ ա ն գ ա ր ա ն ի ե ր ե ք ս ե ն յ ա կ ն ե ր ի
շ ի ն ո ւ թ յ ա ն ( 1 8 6 9 թ . ) , ա ր ծ ա թ ե ղ ե ն և ո ս կ ե ղ ե ն
ց ա ր դ ե ր ի և ա յ/ ի ր ե ր ի ն ո ր ո գ ո ւ թ յ ա ն , ն ո ւ յ ն օ
ր ի ն ա կ ե ր կ ո ւ տ ո մ ա ր ն ե ր ի պ ա տ ր ա ս տ մ ա ն ,
ե կ ե ղ ե ց ա կ ա ն բ ո լ ո ր ի ր ե ր ի , ղ ա ր գ ե ր ի և հ ն ո ւ
թ յ ո ւ ն ն ե ր ի ց ո ւ ց ա կ ա գ ր մ ա ն , հ ա մ ա ր ա կ ա լ մ ա ն
I, , ՚ա տ ո ւ կ պ ա հ ա ր ա ն ն ե ր ո ւ մ ց ո ւ ց ա դ ր մ ա ն ,
բ ա ն ա լ ի ն ե ր ի պ ա հ պ ա ն մ ա ն մ ա ս ի ն , ի ն չ պ ե ս
!Э ն ա և պ ա տ վ ե ր գ ա լի ք ս ե ր ո ւ ն դ ն ե ր ի ն ՝ թ ա ն գ ա
ր ա ն ն ո ւ ի ր ե ր ը ս ր բ ո ւ թ յ ա մ բ պ ա հ ե լ ո ւ հ ա մ ա ր ։
Թ .թ . 6 ա — 3 6 3 բ ___Թ ա ն գ ա ր ա ն ի և Մ ա յ ր
Տ ա ճ ա ր ի ս պ ս ւ ս ն ե ր ի , ի ր ե ր ի , ղ ա ր գ ե ր ի ը ն դ հ ա
ն ո ւ ր ց ո ւ ց ա կ ը , բ ա ժ ա ն վ ա ծ 8 6 ա ն վ ա ն տ ա կ ,
и ր ո ն ց գ լ խ ա վ ո ր ն ե ր ը '.ե տ և յ ա լ ն ե բ ն ե ն .
Թ . 1 3 ա . — Ա շ տ ա ն ա կ ն ե ր ( 7 9 հ ա տ ) ։
Թ . 2 9 ա . — Մ ա գ ա ղ ա թ յ ա և թ ղ թ յ ա ձ ե ո ա գ ի ր
Լ տ պ ա գ ի ր Ա վ ե տ ա ր ա ն ն ե ր ( 7 5 հ ա տ ) , ո ր ո ն
ց ի ց 3 4 հ ա տ ը ' .V Л? 1 , 5 , 6 , 7 , 1 0 , 1 2 , 1 3 , 2 3 ,
2 4 , 2 5 , 2 7 , 2 8 , 3 0 , 3 3 , 3 4 , 3 5 , 3 6 , 3 7 , 3 8 ,
3 9 , 4 0 , 4 1 , 4 2 , 4 4 , 4 5 , 5 3 , 5 9 , 6 0 , 6 1 , 6 7 ,
6 Հ , (19, 7 0 և 7 4 ձ ե ո ա գ ի ր Ա վ ե տ ա ր ա ն ն ե ր ե ն ։
քի, 4 4 ա .-— թ ա ղ պ ա ն ն ե ր ( 5 6 հ ա տ ) ։
Թ . 6 1 ա . — Գ ա վ ա զ ա ն ն ե ր ( 9 6 հ ա տ ) ։
Թ . Լ ՚6 ա . — Ո ս կ յ ա դ ր ա մ ն ե ր ( 7 1 Հ ա տ ) ։
Թ . 1 0 2 ա . — Ա ր ծ ա թ յ ա գ ր ա մ ն ե ր ( 4 3 2
հ ա տ ) ։
Թ . 1 1 0 ա . — Պ ղ ն ձ յ ա դ ր ա մ ն ե ր ( 4 1 0 հ ա տ ) :
Թ . 1 2 8 ս ւ . — Թ ա գ ե ր ( 7 4 հ ա տ ) ։
Թ . 1 3 9 ա . — ժ ա մ ա ց ո ւ յ ց ն ե ր և ա յ լ հ ն ո ւ
թ յ ո ւ ն ն ե ր ( 1 1 հ ա տ ) ։
Թ . 1 4 1 բ . — Խ ա չ ե ր ի և պ ա հ ա ր ա ն ն ե ր ի մ ե շ
ա մ փ ո փ վ ա ծ Ս . Գ ե ղ ա ր դ , Կ ե ն ա ց փ ա յ տ ի մ ա
ս ո ւ ն ք ն ե ր , ա ջ ե ր և ս ր բ ո ց մ ա ս ո ւ ն ք ն ե ր ( 1 6 3
հ ա տ ) ։
Թ . 1 3 3 ա Զ ա ն ա զ ա ն չ ա փ ս ե ր ի ո ս կ յ ա և
ա ր ծ ա թ յ ա խ ա չ ե ր ( 3 4 7 հ ա տ ) ։
Թ . 1 7 9 ա . — Վ ե ղ ա ր ի և պ ա ր ա ն ո ց ի խ ա չ ե ր
( 2 1 հ ա տ ) ։
Թ . 2 0 4 ա . — Կ ա թ ո ղ ի կ ո ս ա կ ա ն , ե պ ի ս կ ո պ ո
ս ա կ ա ն և ա յ լ կ ն ի ք ն ե ր ( 5 9 հ ա տ ) ։
Թ . 2 1 7 ա . — Ձ ե ռ ա գ ի ր և տ պ ա գ ի ր Մ ա շ ս / ո ց -
ն ե բ ( 2 0 5 հ ա տ ) , ո ր ո ն ց ի ց № М 1 , 2 , 3 , 4 և 5
ձ ե ռ ա գ ի ր ե ն ։
Թ . 2 1 8 ա . — Մ ա տ ա ն ի ն ե ր , զ ա ն ա զ ա ն կ ա
թ ո ղ ի կ ո ս ն ե ր ի և ե պ ի ս կ ո պ ո ս ն ե ր ի ( 3 1 հ ա տ ) ։
Թ . 2 2 2 ա . — Տ ա ճ ա ր ի մ ա տ յ ա ն ն ե ր ը , ո ր ո ն ք
գ տ ն վ ո ւ մ ե ն ա վ ա գ լ ո ւ ս ա ր ա ր ի մ ո տ ( 3 6
հ ա տ ) , ո ր ո ն ց ի ց մ ե կ ը ձ ե ռ ա գ ի ր Է ( № 3 0 ) ։
Թ . 2 5 3 ա . — Թ ա ն կ ա գ ի ն շ ո ւ ր ջ ա ռ ն ե ր ( 1 6 1
հ ա տ ) ։
Թ . 2 6 4 ա . — Հ ա ս ա ր ա կ շ ո ւ ր ջ ա ռ ն ե ր ( 9 5
հ ա տ ) ։
Թ . 2 7 4 Ш Զ ա ն ա ղ ա ն պ ե տ ա կ ա ն շ ք ա
ն շ ա ն ն ե ր ( 2 7 հ ա տ ) ։
Թ . 2 8 2 ա . — Պ ա տ կ ե ր ն ե ր և զ ա ր դ ե ր ( 5 9
հ ա տ ) ։
Թ . 2 9 0 ա . — Հ ա յ ր ա պ ե տ ա կ ա ն պ ա ն ա կ ե ն ե ր
և ա ր ծ ի վ ն ե ր ( 1 4 հ ա տ ) ։
Թ . Յ Օ Օ ա . — Ս կ ի հ ն ե ր և մ ա ղ զ մ ա ն ե ր ( 4 8
հ ա տ ) ։
Թ .թ . 3 7 8 ա — 3 7 9 ա . — « Ց ա ն կ պ ա ր ո լ ն ա -
կ ո ւ թ ե ա ն ց տ օ մ ա ր ի ս ս ։
Տ ր վ ո ւ մ { ց ո ւ ց ա կ ա գ ր վ ա ծ 8 6 ա ն ո ւ ն ի ր ե ր ի ,
• ՛պ ա ս ն ե ր ի , զ ա ր դ ե ր ի և ա յ լ ի ր ե ր ի ց ո ւ ց ա կ ը ։
Գ լ խ ա վ ո ր ի ր ե ր ն ո ւ ս պ ա ս ն ե ր ը մ ա ն ր ա մ ա ս ն
կ ե ր պ ո վ ն կ ա ր ա գ ր վ ա ծ ե ն , թ ե դ ր ա ն ք ո ր տ ե
ղ ի ՜ ց ե ն բ ե ր վ ա ծ , ո ՜ վ Է բ ե ր ե լ , ո ՜ վ Է ն վ ի ր ե լ ,
ո ։ մ Է տ ր վ ե լ և ա յլ ն :
ՀԻՇԱ ՏԱ ԿԱ ՐԱ ՆՆԵՐ
Թ . 1 ա . — Մ ա յ ր Տ ո ւ մ ա ր պ ա հ պ ա ն ե ա լ ի
թ ա ն գ ա ր ա ն ի ;Թ . 4 ա . — ( Գ և ո ր գ Դ Կ ա թ ո ղ ի կ ո ս ի հ ա յ ր ա
պ ե տ ա կ ա ն կ ն ի ք ը , կ ա ր մ ի ր ) '
Գ էո ր գ Դ եււյիսկոսյոսսա յհտ ե Կ ա թողիկոս Ա մ . Հ ա յո ց . Ռ Յ Ժ Ե = 1 8 6 6 :
Թ .թ . 4 ա — 5 ր . — ( Տ ր վ ո ւ մ Է կ ո ն դ ա կ ի լ ր ի վ
տ ե ք ս տ ը և Կ ա թ ո ղ ի կ ո ս ի ս տ ո ր ա գ ր ո ւ թ յ ո ւ ն ը ) ։
Գ ր ե ց ա ւ ի վ ե ց ն դ ե կ տ ե մ բ ե ր ի հ ա զ ա ր ո ւ թ ն
։ ա ր ի լ ր ե ռ թ ա ն ա ս ո ւ ն և ե ր ե ք ա մ ի Փ ր կ չ ա կ ա ն
և ի Ի Ե Տ ր Է ա մ ս ե ա ն Ռ Յ Ի Գ ա զ գ ա յ ի ն թ ո ւ ա կ ս ւ -
ն ի , ի Կ ա թ ո ղ ի կ ո ս ա ր ա ն ն Ա մ ե ն ա յ ն Հ ա յ ո ց ի
Ս ո ւ ր բ է ջ մ ի ա ծ ի ն , ի Վ ա ղ ա ր շ ա պ ա ա :
}
62 Ա И Մ I* и. 1Г I' Ն 1963
թ . 3 5 7 р . — Վ ե հ ա փ ա ռ Տ . Տ . Գ է ո ր գ Գ Կ ա
թ ո ւ ղ ի կ ո ս ն Ա մ ե ն ա յ ն Հ ա յ ո ց ի մ է շ ա ն թ ի ւ ա զ
գ ա յ ի ն և ե կ ե ղ ե ց ա կ ա ն բ ա ր ե կ ա ր դ ո ւ թ ե ա ն գ ո ր
ծ ե ց ' տ ե ս ա ն ե լ ո վ ' զ ի և շ ա պ ի կ ք և ո ւ ր ա ր ք
վ կ ա յ ի ց յ ա տ կ ա ց ե լ ո յ յ ա ւ ո ւ ր ձ ե ռ ն ա դ ր ո ւ թ ե ա ն
ե պ ի ս կ ո պ ո ս ի ի Մ ա յ ր Տ ա ճ ա ր ի Ս ր բ ո յ է ջ մ ի ա -
ծ ն ի ' մ ա շ ե ա լ ք ե ն և կ ա ր կ ա տ ե ա լ ք , ք ս ւ ն զ ի
դ պ ի ր ք ի հ ն ո ւ մ ն ա ն խ տ ի ր ի գ ո ր ծ ե գ ե ա լ ք ե ն
յ ե կ ե զ ե ց ա կ ա ն ա յ լ ա ր ա ր ո զ ո լ թ ի ւ ն ս . վ ա ս ն
ո ր ո յ ի ն ո ր ո յ պ ա տ ր ա ս տ ե ա ց գ ե ղ ե ց կ ա գ ո յ ն ս
և վ ա յ ե լ ո ւ լ ս մ ե տ ա ք ս ե ա յ և ծ ա ղ կ ե ա յ կ ե ր պ ա ս
շ ա պ ի կ ս և ս տ օ ֆ ա յ ո ւ ր ա ր ս , զ ո ր ս և պ ա տ ո ւ ի -
ր ե ա ց պ ա հ ե լ ա ռ ա ն ձ ի ն ն ի թ ա ն գ ա ր ա ն ի Ա թ ո -
ո ո յ ս վ ա ս ն յ ա տ կ ա պ է ս գ ո ր ծ ա գ ր ե լ ո յ մ ի ա յ ն
յա ւ ո ւ ր ս ձ ե ռ ն ա դ ր ո ւ թ ե ա ն ե պ ի ս կ ո պ ո ս ա ց , և
ե ն ա յ ս ո ք ի կ ( տ ր վ ո ւ մ է ց ո ւ ց ա կ ը ) ։ .
Թ . Յ Տ Տ ա . — 1 8 8 1 մ ա յ ի ս ի 1 2 ։
Р". 3 5 9 բ . — ( Գ ն դ ե վ ա ն ք ի հ ն ո ւ թ յ ո ւ ն ն ե ր ը ,
ո ր ո ն ք Գ և ո ր գ Դ Կ ա թ ո ղ ի կ ո ս ի հ ր ա մ ա ն ո վ բ ե ր
վ ա ծ ե ն Ս . է ջ մ ի ա ծ ի ն ) ։
Ա յ ն ի ն չ Վ ե հ ա փ ա ռ Տ . Տ . Գ է ո ր գ Դ Կ ա թ ո ւ
ղ ի կ ո ս ն ա մ ե ն ա յ ն Հ ա յ ո ց ի թ ի ւ ս ա զ գ ի ա զ գ ի
բ ա ր ե ր ա ր մ ե ծ ա գ ո ր ծ ո ւ թ ե ա ն ց ն յ օ գ ո ւ տ և ի
փ ա ռ ս Հ ա յ ր ե ն ե ա ց և Ե կ ե ղ ե ց ւ ո յ ' հ ո գ ա յ ր ն ա և
զ մ ե ծ ա փ ա ռ յ ի շ ա տ ա կ ա ր ա ն ա ց ն ա խ ն ե ա ց '
զ հ ո յ ա կ ա պ վ ա ն օ ր է ի ց ա ս ե մ և ղ մ ե ն ա ս տ ա -
ն ա ց , և հ ե ռ ա տ ե ս տ ն օ ր է ն ո լ թ ե ա մ բ ի մ ն կ ա ր -
դ ա դ ր է ր ղ ն ո ր ո գ ո ւ թ ի ւ ն մ է ն մ ի վ ա ն օ ր է ի ց Հ ա
յ ա ս տ ա ն ի , զ ո ր օ ր ի ն ա կ բ ա զ ո ւ մ շ ա ն ի լ ք ի
հ ի մ ա ն ց ն ո ր ո գ կ ա ռ ո յ ց զ Ս ո ւ ր բ Խ ա շ ե կ ե ղ ե ց ի ն
Ա ր կ ա զ ո լ , ո ր է ո ւ խ տ ա տ ե ղ ի , և բ ա ր ե կ ա ր գ ե ֊
Լ ՚ ՚ ՚ Լ զ վ ա ն ս Յ ո վ հ ա ն ն ո ւ Ո ր ո տ ն ե ց ւ ո յ ո ր ի
Ս ի ւ ն ի ս ' կ ա ր գ ե լ ո վ վ ա ն ա հ ա յ ր և մ ի ա բ ա ն ո լ ֊
թ ի լ ն ի ն մ ա , ն ո յ ն պ է ս և զ Մ ա կ ա ր ա յ վ ա ն ս
Գ ո լ գ ա ր ա ց , Ո լ շ ւ ո յ Ս ո ւ ր բ Ս ա ր գ ս ի վ ա ն ս և
զ ա յ լ ս բ ա ր ե կ ա ր գ ե ա ց և հ ա ս տ ա տ ե ա ց զ մ ի ա -
բ ա ն ո ւ թ ի ւ ն ս ։ Յ ո վ հ ա ն ն է ս վ ա ր դ ա պ ե տ Տ ա թ ե -
ւ ս ՚ց ի յ ա մ ի ն 1 8 7 2 , շ ա ր ժ ե ա լ ի ն ո յ ն պ ի ս ի
կ ա ր գ ա դ ր ո լ թ ե ա ն ց ' գ ն ա ց ն ո ր ո գ ե լ զ Ս ո ւ ր բ
՛ն ա խ ա վ կ ա յ ի վ ա ն ս ( ո չ ի Պ ա ր ս կ ա ս տ ա ն ի
ե ղ ե ա լ ն , ա յ լ ) Վ ա յ ո ց - Զ ո ր ո յ ' ա ն ո ւ ա ն ե ա լն
Գ ն դ ե վ ա ն ք , ո ր շ ի ն ե ա լ ն է ի Ս ո փ ի ա կ ն ո շ է .
Ս մ բ ա տ ի շ խ ա ն ի Ս ի ւ ն ե ա ց ' ի թ ո ւ ի ն Հ ա յ ո ց
Յ Զ Ե ա յն է յ ա մ ի Տ ե ա ռ ն 9 3 6 , ա ռ Ե ղ ի շ է Ա
Կ ա թ ո լ ղ ի կ ո ս ա ւ , ո ր ո յ շ ի ն ո ւ թ ե ա ն ա ր ձ ա ն ա -
գ ի ր ն է ը ս տ ա յ ս մ ռ ե ս Ս ո փ ի ա տ ի կ ի ն ' կ ի ն
Ս մ բ ա տ ա յ Ա ս տ ո լ ա ծ ա պ ա հ տ ե ա ռ ն Ս ի լ ն ե ա ց
և դ ո ւ ս տ ր Գ ր ի գ ո ր Դ ե ր ե ն ի կ ի շ ի ն ե ց ի զ ե կ ե ղ ե -
ց ի ս ի յ ի շ ա տ ա կ հ ո գ ւ ո յ ի մ ո յ . ա ն ա կ ն մ ա տ ա
ն ի է ր Վ ա յ ո ց - Ջ ո ր , շ ի ն ե ց ի զ ս ա և ե դ ի ա կ ն ի
վ ե ր ա յ » ։ Ո ր պ է ս գ ր է Ս տ ե փ ա ն ո ս ե պ ի ս կ ո պ ո ս
Օ ր բ է լ ե ա ն ի Պ ա տ մ ո ւ թ ե ա ն Ս ի ւ ն ե ա ց Գ լո ւ խ Ծ ,
յ ե ր ե ս 3 0 6 , ը ս տ Փ ա ր ի զ ե ա ն տ պ ա գ ր ո ւ թ ե ա ն ։
Յ ի շ ե ա լ Յ ո վ հ ա ն ն է ս վ ա ր դ ա պ ե տ ն ի ն ո ր ո -
գ ե լն ղ Տ ա ճ ա ր վ ա ն ի ց ն և զ ս ե ն ե ա կ ս մ ի ա բ ա
ն ի ց և ս և զ պ ա ր ի ս պ ն ' գ ս ւ ե ա լ է ր յ ա մ ի ն 1 8 7 5 ,
ա ո դ ր ա ն ս ե ն ե կ ա ց ղ ե ր ի ս զ ա ն գ ա կ ս ե կ ե ղ ե ց -
ւ ո յ ,- և ի մ է ջ հ ո ր ո յ մ ի ո յ զ ք ա ն ի մ ի պ ղ ն ձ ե ա յ
ա ն օ թ ե ղ է ն ս , զ ո ր ս յ ա յ ս մ 1 Տ 8 1 ա մ ի , ը ս տ
հ ր ա մ ա ն ի Վ ե հ ա փ ա ռ Հ ա յ ր ա պ ե տ ի Ա մ ե ն ա յ ն
Հ ա յ ո ց ե բ ե ր ա յ ս ր ի Ս ո ւ ր բ է ջ մ ի ա ծ ի ն , զ ե ր -
կ ո ւ ս ն մ ի ա յ ն ի զ ա ն գ ա կ ա ց և զ ա յ լ ս յ ի շ ե ա լ
Յ ո վ հ ա ն ն է ս վ ա ր դ ա պ ե տ ն , ո ր ք և ա ր ձ ա ն ա ֊
Գ Լ - ե ց ա ն յ ե ր կ ո ւ ս տ օ մ ա ր ս , ի Մ ա յ ր Տ օ մ ա ր ի
թ ա ն գ ա ր ա ն ի Ա թ ո ռ ո յ ս ' ո ր և ի Վ ե հ ա ր ա ն ի
մ ն ա յ ն ո յն և ն մ ա ն ն ո ր ի ն , և ո լն ի ն ն շ ա ն ա կ ե լ
ի լ ր ա ք ա ն չ / ո ր ն յ ի ւ ր ո ւ մ տ ե ղ ւ ո ջ ։
Զ ա ն գ ա կ ե ղ ե կ ե ց ւ ո յ չ ա վ ւ ա ւ ո ր մ ե ծ մ ի զ ո յ գ '
մ ի ա ն մ ա ն ո ր կ ա խ ե ա լ կ ա յ ի զ ա ն գ ա կ ա տ ա ն
Ս ո ւ ր բ կ ջ մ ի ա ծ ն ի ի հ ա ր ա ւ ա կ ո ղ մ ն , յ - ր ո ց վ ե
ր ա յ մ ի ա ն մ ա ն գ ր չ ո լ թ ի լ ն յ ի շ ա տ ա կ ա ր ա ն ի
ա յ ս պ է ս . ռ Յ ի շ ա տ ա կ է Գ ն դ ե վ ա ն ի յ Ս ո ւ ր բ
Ն ա խ ա վ կ ա յ ի ն , թ վ . Ռ Յ Խ » . ո ր է յ ա մ ի Տ ե ա ռ ն
1 6 9 1 , ա ռ ն ա հ ա պ ե տ Կ ա թ ո ւ ղ ի կ ո ս ա լ ) ։
( Ա պ ա տ ր վ ո ւ մ է բ ե ր վ ա ծ մ յ ո ւ ս ի ր ե ր ի ց ո ւ -
ց ա կ ը ) ։
Ա Տ № Ս.ԳՐ Ո 1> Թ Յ 11 ՒՆՆԵք՛
թ ա ն գ ա ր ա ն ի Մ ա յ ր Տ ո մ ա ր ը կ ա զ մ վ ե լ ո ւ ց հ ե տ ո Հ ե
տ ա գ ա յ ո ւ մ կ ա տ ա ր վ ե լ ե ն բ ա զ մ ա թ ի վ / ր ա ց ո է մ ն ե ր , Գ ե ո ր զ
Դ , Մ ա կ ա ր , Մ կ ր տ ի չ , Մ ա տ թ ե ո ս Բ կ ա թ ո ղ ի կ ո ս ն ե ր ի և
ն ո ւ յ ն ի ս կ ա յ ս վ ե ր Հ ն ո լ յ ս վ ա խ ճ ա ն ո ւ մ ի ց հ ե տ ո ։ Օ ր ի ն ա կ ե
Հ ա մ ա ր , 1 8 7 1 թ վ ա կ ա ն ի ն Մ ե ս ր ո պ վ ա ր դ ա պ ե տ Ս մ բ ա տ -
յ ա ն ց ն ա խ ի ք և ա ն ց ի հ , Գ և ո ր գ Դ Կ ա թ ո ղ ի կ ո ս ի ն Ն վ ի ր ո ւ մ
Է մ ի ձ ե ո ա գ ի ր մ ա գ ա ղ ա թ յ ա Ա վ ե տ ա ր ա ն , գ ր վ ա ծ Հ ա յ ո ց
Ո Կ ( 1 2 1 1 ) թ վ ա կ ա ն ի ն ) , Տ ե ս ն ե լ թ . 3 2 , . , М 3 9 , Ն ե ր ք ե .
վ ո ս է ա վ ե լ ա ց վ ա ծ Է հ ե տ և յ ա լ ը .
թ . 3 2 ր . ------ն ո վ ա լ թ ա ն գ ա ր ա ն ի И . Է չ մ ի ա ծ ն / ւ ' ի
յ ի շ ա տ ա կ ծ ն օ ղ ա ց ի ւ ր ո ց , ը ս տ յ ի շ ա տ ա կ ա գ ր ո յ ն ' ո ր ի
կ ո ղ ս Ա ւ ե տ ա ր ա ն ի ն » ։
թ - 1 4 9 ր . — ( Л 9 1 2 8 ա ր ծ ա թ յ ա / ս ա չ ի տ ա կ գ ր վ ա ծ կ ) .
Ի 1 9 ա պ ր ի լ ի 1 9 0 3 ա մ ի զ ս ո յ ն զ ա յ ս ի , ա լ հ ա ն ե ա լ ի
ն ե ր ք ի ն մ ա ս ա ն ց խ ո ր ա ն է ն , ա մ փ ո փ ե ց ա ւ ի ն մ ա Ս . Մ ա ս ն
ն շ ի , ա ր ա ց Ս . Ա ռ ա ք ե լ ո յ ն Թ ա դ է ո ս ի և յ ղ ե ց ա ւ ն ո ւ կ ր ե
կ ո ղ մ ա ն է Վ ե հ ա փ ա ռ Տ . Մ կ ր տ ի չ կ ա թ ո ղ ի կ ո ս կ ա ո ր ա ր ե -
պ ա շ տ օ ն Պ . Ա ղ է ք ս ա ն տ ր 3 . Մ ա ն թ ա շ ե ա ն ի Տ վ ւ խ ի ս .
թ . 1 8 0 ա ------К 1 9 պ ա ր ա ն ո ց ի վ ա ր դ ա պ ե տ ա կ ա ն թ ա ն - ф
կ ա ր ժ ե ք 1 խ ա չ լ . , ո ր ը զ ա ր դ ա ր վ ա ծ է բ ա զ մ ա թ ի վ զ մ ր ո ւ խ տ ,
հ ա կ ի ն թ և ա լ մ ա ս տ ա ր մ ե ք ա վ ո ր ք ա ր ե ր ո վ , ն վ ե ր է տ ը ր -
վ ա ծ Ի տ ա լ ի ո թ ա գ ա վ ո ր ի տ ղ ի ն . հ ա չ ի ն կ ա ր ա գ ր ա կ ա ն ի
կ ւ / ղ ք ի ն , լ ո ւ ս ա ն ց ք ո ւ մ , գ ր վ ա ծ I, հ ե տ և յ ա լ ը ) .
Ծ ա ն օ թ ռ թ ի ւ ն . Ա յ ս խ ա չ ի գ ա լ ս տ ե ա ն ա ր ք ա յ ո ր դ -
ւ ո յ ն Ի տ ա լ ի ո յ զ ե տ ե ղ ե լ ո վ զ մ ա ս ն ի կ ե ն ա ց փ ա յ տ է ն ը ն -
ծ ա յ ե ց ա լ ն ո ր ի ն Ա ր ք ա յ ա կ ա ն Բ ա ր ձ ր ռ թ ե ա ն ի կ ո ղ մ ա ն է
Վ ե հ ա փ ա ռ Հ ա յ ր ա պ ե տ ի ա զ դ ի ս , ի 2 3 ա պ ր ի լ ի 1 8 9 0 ա մ ի ւ
( Ն ո ւ յ ն է շ ո ւ մ գ ր վ ա ծ է ) .
2 0 . Վ ա ր դ ա պ ե տ ա կ ա ն խ ա չ ա կ ա ն ա կ ո ւ ռ շ ղ թ ա յ ո վ .
2 1 . Հ ա մ ա լ ս ա ր ա ն ա կ ա ն ն շ ա ն .
2 0 և 2 1 յ օ դ . Ն ա Հ ա պ ե տ ե պ ի ս կ ո պ ո ս ի Ն ա Հ ա պ ե ս .հ ա ՛ -
ի 2 4 - ն հ ո կ տ ե մ բ ե ր ի 1 9 0 6 ա մ ի ւ
Ւ . 3 3 1 р . — 2 0 հ ա մ ա ր ի տ ա կ դ ր վ ա ծ է ) ՛ ՛
Տ ո ս ի ո ս կ ե ա յ ձ ո ւ ա ձ և ճ ա ճ ա ն չ ա ւ ո ր ծ ա ղ կ օ ք և ղ ձ ա է թ
ղ ա ր դ ա ր ե ա լ մ ի հ ա տ , պ ա տ կ ա ն ե ա լ ի Տ է ր Հ ա ն ւ յ ո ւ ը և ա լ
Մ ա տ թ է ո ս Կ ա թ ո ղ ի կ ո ս ի *
թ -, 3 6 3 р . — ( М . V 4 1 8 — 4 3 2 Հ ա մ ա ր ն ե ր ի տ * կ
գ ր ա ն ց վ ա ծ 1 5 ա ր ծ ա թ յ ա դ ր ա մ ն ե ր ը ն վ ի բ ե լ < Ս ա ր դ ի ս
ե պ ի ս կ ո պ ո ս Տ ե ր - Գ ա ս պ ա ր յ ա ն ը , ո ր ի հ ա մ ա ր կ ա հ ե տ . , -
յ ա լ հ ի շ ա տ ա կ ա գ ր ո ւ թ յ ո ւ ն ը ) .
Ա յ ս ո թ ի կ դ ր ա մ , ն ռ ի ր ե ա ,ք ե ն ի Ս ա ր դ ի ս ե պ ի ս կ . -
պ ո ս է Տ Հ ր - Գ ա ս պ ա ր ե ա ն , ի 1 8 8 7 ա մ ի ։
Л! 18Н
ԱՐսԱՆԱԳՐՈԻԹՅՈԻՆՆԵՐԻ Մ Ա ՏՅԱ Ն
(Պ ա րս կ ե ր ե ն )
► ե ր թ ե ր ը ' 1 3 7 ։ — Պ ր ա կ ն ե ր ը ՛ 1 9 , Ա - ը 1 0 թ ե ր թ , Բ ' 2 0 ,
Գ ' 8 , Դ ' 3 6 , ի ս կ մ ն ա ց յ ա լ 1 5 պ ր ա կ ն ե ր ի ց յ ո ւ ր ա ք ա ն
չ յ ո ւ ր ը 4 - ա կ ա ն թ ե ր թ , — Մ ե ծ ո ւ թ յ ո ւ ն ը ' 3 5 , 5 Х « Х | ' !'
ս մ . , — Ն յ ո ւ թ ը ՝ հ ա ս ա ր ա կ ս պ ի տ ա կ թ ո ւ ղ թ ՛ - Կ ա զ
մ ը ' թ ղ թ ո վ ծ ա ծ կ վ ա ծ „ տ վ ա ր ա թ ո ։ ղ թ ւ Պ ա հ պ ա ն ա կ
ն ե ր ը ' ս կ զ բ ի ց մ ի թ ե ր թ հ ա ս ա ր ա կ թ ռ դ թ . — ' Լ ի Տ ա կ ը ' « I -
ր ա վ ա ր ա ր , Պ ր ա կ ն ե ր ը բ ա ժ ա ն վ ե լ ե ն մ ի մ յ ա ն ց ի ց , - ^ ո . -
թ յ ո ւ ն ը ' մ ի ա ս յ ռ ն , — Տ ո ղ ե ր ը ՛ փ ո փ ո խ ա կ ա ն , 1 4 — 2 4 տ ո ղ ,
— Գ ծ ո ւ մ ն ե ր ը ՝ ա ո ա ջ ի ն մ ա ս ը ա ռ ա ն ց ճ ն շ մ ա ն , ի ս կ ե ր կ
ր ո ր դ մ ա ս ը Ճ ն շ ո , մ ո վ , - Գ հ « ֊Ր ՞ ձ ե ո ա դ ի ր , - Я ш г -
զ ա զ ո ա թ յ ա ն ^ . - Գ ր ^ ը ՛ Ա ,ի բ ե դ Վ ա , ի ֆ . - ծ ա մ ա է ւ ա -
կ ը ՝ 1 8 0 9 թ . , — ՛ Հ ա յ ր ը ' Շ ո ւ շ ի ( Լ ե ռ ն ա յ ի ն Ղ ա ր ա բ ա ղ ) ։ —
Ծ ա ն ո թ ո ւ թ յ ո ւ ն ' ս ո ւ յ ն ձ ե ո ա դ ի ր լ ։ հ ա ն վ ա ծ է Մ ա յ ր Ա թ ո
ռ ի ա ր խ ի վ ի ց ։ Տ ե ռ ա դ ր ո ւ մ կ ա ն պ ա ր ս կ ե ր ե ն լ ե զ վ ո վ դ ը ր -
վ ա ծ զ ա ն ա զ ա ն վ ե ց թ ե ր թ ե ր , զ ր վ ա ծ զ ա ն ա զ ա ն դ բ ի էն ե ր ի
կ ո ղ մ ի ց ,
|1ՈՂ4-ՆԴՍ.ԿՈԻԹ3111>Ն
ք * ,թ . З р — 7 6 ш . — Ա տ ր պ ա տ ա կ ա ն ի վ ե ր ա
բ ե ր յ ա լ կ ա լ վ ա ծ ն ե ր ի մ ա ս ի ն ա ր ձ ա ն ա գ ր ո ւ ֊
թ ,ո ,ն ն ե ր ի մ ա տ յ ա ն , դ ր վ ա ծ պ ա ր ս կ ե ր ե ն լ ե զ
վ ո վ , 7 9 4 - ի ը 1 3 1 0 Հ ի ջ ր ա յ ի թ վ ա կ ա ն ի ն , Կ ա ն
ր ն գ ս ւ մ ե ն ր 4 0 1 ա ր ձ ա ն ա գ ր ո ւ թ յ ո ւ ն ն ե ր ,
ք Ւ .թ . 7 8 ա — 1 3 7 ա . — Հ ո ղ ի ե ա ն ա ս ո ւ ն ն ե ր ի
վ ե ր ա բ ե ր յ ա լ պ ա ր տ ա գ ր ե ր ի պ ա տ ճ ե ն ն ե ր ը ,
գ ր վ ա ծ պ ա ր ս կ ե ր ե ն լ ե զ վ ո վ , Ժ Հ — Ժ Թ դ ա ր ե ր ի ,
Կ ա ն ր ն գ ա մ ե ն ր 1 2 6 վ ա վ ե ր ա գ ր ե ր ի պ ա տ ճ ե ն
ն ե ր ը ։Հ ի շ ա տ ա կ ա ր ա ն ' թ . 1 3 7 ա ,
Հ ի շ ա տ ա կ ա դ ր ո , թ յ ո ւ ն ' թ . , 6 ր ։
Л" 187
ԱՐսԱՆԱԳՐՈԻԹ ՅՈԻՆՆԵՐԻ Մ Ա ՏՅԱ Ն
(Պ ա ր ս կ ե ր ե ն )
► ե ր թ ե ր ը ՛ 7 6 ։ — Պ ր ա կ ն ե ր ը ' 9 , յ ո ւ ր ա ք ա ն չ յ ո ւ ր ը 8
թ ե ր թ ի ց , ֊ Ա ն ե ո . թ յ » . ն ը ՛ г г х ' 7 , 7 Х > » մ . , - \ > ։ щ р р *
Հ ա ս ա ր ա կ ս պ ի տ ա կ թ ո , դ թ , — ՝ № զ մ ր ՝ թ ղ թ ո վ ծ ա ծ կ վ ա ծ
ս տ վ ա ր ա թ ո ւ ղ թ ։ — Պ ա ն պ ս ւ ն ա կ ն ե ր ՝ չ կ ա ն : — Վ ի Տ ա կ ը ' մ հ
մ ա ս ր ր ա յ ր ա յ վ ա ծ { . — Գ ր ո ւ թ յ ո ւ ն ը ՛ մ ի ա ս յ ո ւ ն ։ Տ ո ղ ե ր ը ՛
Փ ո փ ո խ ա կ ա ն , 1 5 — 2 0 տ ո ղ , — Գ ծ ո ւ մ ն ե ր ը ՝ ա ռ ա ն ց ճ ը ն յ -
մ ա ն ։ — Դ ի ր ը ' հ ա ս ա ր ա կ ձ ձ ո ա , ^ . — ս ա ր ղ ա զ ր ա թ յ ս ւ ս ՛
չ կ ա , — Գ ր ի յ ր ' ա ն հ ա յ տ ։ — ժ ա մ ա ն ա կ ը ' 1 8 9 9 թ . ։ — Վ ա ր ք ՛ ՛
^ ա ւ//> /> ք ւ— Ծ ա ն ւ ւ թ ո ւ թ յ ո ւ ք ւ ' ս ո ւ յ ն պ ա ր ս կ ե ր ե ն ձ ե ո ա գ ի ր ը
Հ ա ն վ ա ծ ( Մ ա յ ր Ա թ ո ռ ի ա ր խ ի վ ի ց ։ Տ ե ռ ա դ ր ո ւ մ կ ա ն մ ի
ա մ ը ո ղ ջ տ ր ց ա կ պ ա ր ս կ ե ր ե ն ն ա մ ա կ ն ե ր , պ ա տ ճ ե ն ն ե ր ,
հ ե ո ա դ ր ե ր , հ ա շ ի վ ն ե ր , ո ր ո ն ք պ ա տ կ ա ն ե լ ե ն Խ ա չ ի կ
վ ա ր դ ա պ ե տ Դ ա դ յ ա ն ի ն , ե ր բ ն ա 1 8 9 9 թ վ ա կ ա ն ի ն ե ղ ե լ է
ա ռ ա ջ ն ո ր դ ա կ ա ն փ ո խ ա ն ո ր դ Ա տ ր պ ա տ ա կ ա ն ի թ ե մ ի ն ։
Գ ր ո ւ թ յ ո ւ ն ն ե ր կ ա ն Ա տ ր պ ա տ ա կ ա ն ի դ / խ ա վ ո ր դ ա վ ա ռ ն ե -
ր ի ց ' Խ ո յ ի ց , Ս ա / մ ա ս տ ի ց . Ո լ ր մ ի ա յ ի ց , ի ն / պ ե ս ն ա ե
Մ ա ր ա ղ ա յ ի ց , Շ ո ւ շ ո ւ ց ե Թ ե հ ր ա ն ի ց ։
ՐՈ 4Ա ՆԴ Ա ԿՈ ԻԹ 8Ո Ի0
Խ ա չ ի կ վ ա ր դ ա պ ե տ Դ ա գ յ ա ն ի և ա յ լ ո ը ո ւ
ղ ա ր կ ա ծ հ ե ռ ա գ ր ե ր ի ե ն ա մ ա կ ն ե ր ի պ ա տ ճ ե ն -
ն ե ր ր ,
ՀԻՇԱՏԱԿԱՐԱՆ
թ . 1 ա . — Ա ր ձ ա ն ա գ ր ո ւ թ յ ա ն ը ե լ ի ց մ ա
տ յ ա ն ( 1 8 9 9 թ վ ա կ ա ն ի հ ո ւ ն ի ս ա մ ի ս ) գ ր վ ա ծ
ւ գ ա ր ս կ ե ր ե ն ք ե զ վ ո վ ։
ՀԻՇԱՏԱԿԱԳՐՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ
Թ . 6 0 ա . — Մ ա կ ւ ւ ւ ( գ ր վ ա ծ Հ ա յ ե ր ե ն ի
ք* . 6 7 ա . — Խ ո յ » »
Բ". 7 Տ ա . — I I ա լ մ ա ս տ л 9
Л5 188
ԱՏ ՐՊ ԱՏ ԱԿԱՆԻ ԱՇԽԱՐՀԱԳՐ ՈԻԹՑՈ ԻՆ
(Պարսկերեն)
► ե ր թ ե ր ը ’ 3 8 ։ — 'Պ ր ա կ ն ե ր ը ' 5 , յ ո ւ ր ա ք ա ն չ յ ո ւ ր ը К
թ ե ր թ ի ց , բ ա ց ա ռ ո ւ թ յ ա մ բ Բ պ ր ա կ ր , ո ր 6 թ ե ր թ Է , — Մ ե
ծ ո ւ թ յ ո ւ ն ը ' 2 2 Х 1 а Х 0 ։3 ս մ - ՛ — Ն յ ° 1Բ Ր ՝ Հ ա ս ա ր ա կ ս պ ր -
տ ա կ թ ո ւ ղ թ — Կ ա զ մ ը ' / ո ւ ն ի , — Պ ա հ պ ա ն ա կ ն ե ր ' չ կ ա ն , —
• Լ ի ն ա կ ը ՛ պ ր ա կ ն ե ր ը մ ի մ յ ա ն ց ի ց բ ա ժ ա ն վ ե լ ե ն ։ 1 4 ա ն
1 5 ա թ ե ր թ ե ր ի մ ե ջ տ ե ղ ի ց 5 թ ե ր թ ը ն կ ե լ Է , — Գ ր ո ւ թ յ ո ւ ն ը ՝
մ ի ա ս յ ո ւ ն , դ ր վ ա ծ Լ թ ե ր թ ի ա ջ ա կ ո ղ մ յ ա ն կ ի ս ո ւ մ , — Տ ո
ղ ե ր ը ' 16, — Գ ծ ո ւ մ ն ե ր ը ' ա ռ ա ն ց ճ ն շ մ ա ն , — Գ ի ր ր ' պ ա ր զ
ձ ե ո ա դ ի ր , — ս ս ւ ր զ ա զ ր ո ւ թ յ ո ւ ն ' չ կ ա ։ — Գ ր ի յ ը ' Մ ի ր զ ա Ա -
թ ո ւ ն խ ա ն , — ժ ա մ ա ն ա կ ը ' ժ ք * Վ ա յ ր ը ' Բ ՛ա վ բ ի զ ։ —
Ծ ա ն ո թ ո ւ թ յ ո ւ ն ՛ ս ո ւ յ ն պ ա ր ս կ ե ր ե ն ձ ե ո ա դ ի ր ը հ ա ն վ ա ծ (
Մ ա յ ր Ա թ ո ռ ի ա ր խ ի վ ի ց ։
ՐՈ4ԱՆԴԱԿՈԻԹ8ՈոՆ
Ա տ ր պ ա տ ա կ ա ն ի Հ ա մ ա ռ ո տ ա շ խ ա ր հ ա
գ ր ո ւ թ յ ո ւ ն , Է շ 2 8 ս ւ ֊ ի ց մ ի ն չ և 3 1 ա տ ր վ ո ւ մ ե ն
հ ո ղ ա յ ի ն , կ ե ն դ ա ն ա կ ա ն , հ ա ն բ ա յ ի ն Հ ա ր ը ս
ս :ո ւ թ յ ո ւ ն ն ե ր ի , չ ա փ ե ր ի և ք ա ն ա կ ո ւ թ յ ո ւ ն ն ե ր ի
ը ո ւ ց ա կ ն ե ր ,
ՀԻՇ ԱՏ ՍԳԱՐԱՆՆԵՐ
Թ . 1 ա . — Հ ի ջ ր ա յ ի 1 2 8 7 թ . ,
Թ . 3 8 բ ----Հ ի ջ ր ա յ ի 1 2 1 1 թ . ,
ՀԻՇ ԱՏ ԱԿԱԳՐՈԻԹՅ Ո ԻՆՆԵ Ր
Բ -. թ . 2 ա , Յ բ , 4 բ , 9 ա , 2 5 ա , 2 5 բ և Յ Տ ա ,
(Շարունակելի)