-weten worden geschilderd. geel, roodbruin, wit, blauw, paars. de wet mag allang zijn afgeschaft,...
TRANSCRIPT
twee kampen verdeeld. Er washevig verzet tegen de 44 miljoenDeense kronen voor de bouwvan het museum, dat in 1993 bijde Helligdomsklippeme op zo'nzestig meter boven zeeniveau isneergezet.
Directeur Lars KjaerulffMollet is de laatste om toe tegeven dat het spierwitte museumeen koopje was, maar er is danook op alle fronten voor de bestekwaliteit gekozen. De zalen- voor een deel hebben ze meerweg van huiskamers - zijn afgestemd op de kunst die er hangt.Het water van de Helligdomskilden, een bron, wordt via een kanaal door het museum en langsde trappen geleid . Een van degrotere zalen heeft een muur dievier graden uit het lood staat,zodat het geluid van de kamerconcerten van uitstekende kwaliteit is.
Inm idd els zijn meer dan drie du izend families lid van deVrienden van het Museum. Hetmoderne priee ltje achter het museum is uitgegroeid tot een populaire plaats om te trouwen, metin de vene de oneindig bredehorizon. in de diepte de klippenen op de achtergrond het gcbeukvan de zee .
~1et zeventigduizend betalende bezoekers per jaar is hetkunstmuseum de belangrijkstetoeristische attractie. Misschiendat er daarom geen verzet is tegen de uitbreidingsplannen voor2001 ; het museum wordt nogeens de helft grote r.
Er is op Bomhm'rn ook ~II iJlscbeidingsbewegin g. maar diewordt niet serieus genomen. Nietvoor niets hebben de Bornholmers hun eiland ooit aan deDeense koning gegeven . Hetmag dan dichter bij Zweden enDuitsland liggen, Bom holmersvoelen zich Deen. Toen Zwedenin 1658 het eiland op Denemarken veroverde, was dat van korteduur. Binnen een half jaar washun commandant gedood. waren de Zweden verdreven enbood een delegatie Bomholmaan de Deense koning aan . Devrijheidsstrijders van toen worden nog altijd als helden vereerd.De boten die van en naar Bomho lm varen, dragen hun namen :Pede r Olsen, Povl Anker en JensKofoed. De nieuwe catamaranword t vernoemd naar de Bomho lroer die de Zweedse cornmandant doodschoot: VillernClausen.
Vanuit zijn werkkamer in hetburgemeestershuis even buitenhet centrum van Ronne kijktThomas Thors op een steenwaarmee Bomholm de slachtoffers van de Tweede \Vereldoorlog herdenkt. Dat roept geenprettige herinneringen op aan'Ovre, daar over het water', zoalsde rest van Denemarken wordtgenoemd.
Kopenhagen reageerde niettoen Duitsland in 1945 vroeg omhet eiland over te dragen aan eenvertegenwoordiger van de Geal lieerden. Met als gevolg dat deRussen Bornholm bombardeerden en het eiland bezet hieldentot 1946.
In Ronne en Nexc herinnerende 'Zweedse' wijken nog aan diebo mbardementen. Driehonderdhouten huize n kreeg Bomholmals noodhulp, van Zweden. Zestaan er nog steeds en zijn populair, bijvoorbeeld in de Malmöstraat in Ronne.
'Niemand gaf om Bomholm',zegt Ann Vibeke Knudscn. directeur van het Bomholms xfuseum. 'En zo wordt dat hier somsnog gevoe ld: Maar het eiland rekent erop dat de snelle verbinding daarin voorgoed verandering bre ngt.
Is Bomholm dan echt zo'n paradij je? 'atuurlijk niet. AI is decriminaliteit te verwaarlozen. dedramatische afloop van een buitenechtelijke relatie van een arts- zijn afgewezen minnares doodde de vrouwen de twee kinderenvan de arts - houdt het eilandnog in zijn greep.
De bouw van het BomholmsKunstmuseum heeft het eiland in
'Pa rel van het 'oorden' is er ookzo een, net als 'eiland van decontrasten' en 'de l\téditerranéein Scandinavië'.
Het is ideaal voor zondagsrijders. De afstanden zijn volgensde Deense verkeersbordjes dieop elke kruising staan, hooguiteen kilometer of dertig . RonneNexo 34, Ronne-Svaneke 28,Ronne-Allinge 29 . Verkeer is ernauwelijks. Tijdens een rondjeBomholm - 105 kilometer voorwie de kustweg neemt - komtcen automobilist buiten de dorpen nog geen tien auto's tegen,Het meest in het oog springen deborden met 'overstekende fietsers' , die onderdeel vormen vanmeer dan tweehonderd kilometer aan fietspaden.
De burgemeester van Ronnevindt de rode daken van zijnstadje het mooiste, en dan vooralwanneer hij weer thuiskomt. Anderen roemen Svaneke, een pittoresk dorpje, waa r de visserijfloreerde in de achttiende eeuw,maar waar de conservatievenzich verzeilen tegen aansluitingop het spoomet dat tot 1968 inbedrijf was . Daardoor bestaatSvaneke nog altijd uit achttiende-eeuwse huisjes .
Het is zelfs mogelijk een beetjevan Gudhjem te houden, het toeristendorp op de rotsen aan denoordkust en door veel eilandbewoners verguisd. Hier verdringen hotels, resta urants, snackbars, souvenirwinkels en rijentoeristen zich in de hoofdstraatdie zieh naar zeeniveau slingert .Het is mooi. omdat het allemaallO kleinschalig is.
xteer de mooiste plek is misschien Ypnasted. voor wie datweet te "inden. Het vissersdorpjeaan de noordkust - met zevenhuizen die dateren uit de negentiende eeuw - is alleen te bereiken langs een smal paadje dat jevana f de rondweg makkelijkover het hoofd ziet. De witte, methout bewerkte huizen liggen verscholen tussen de bomen. De zeeruist bijna tot aan de voordeur.
Dit is de plek om op te gaan inde kleinschaligheid waarover deBomholmers - ook de importeilanders - zo opgeven. Het gekoesterde langzame leven van iedereen die iedereen kent en vaniedereen die op iedereen let.waar de underjordiske, sprookjesfiguren die onder de grondwonen, een mand eten neerzetten voor de deur van een armeweduwe. \Vaar twee dagen vanactiviteiten bijna een halve pagina beslaan in de Bomholms TIdende, de plaatselijke krant.Maar waar ook de gepensioneerde buurman van Niels Feerupcommentaar leven op diens ongemaaide gras en waar uiteindelijk de deal wordt gesloten dat debuurman voortaan de rol vantuinman op zich neemt.
De sociale controle is hier zelfshardnekkiger dan de wetgeving.Overal op Bomholm springenfelgekleurde huizen in het oog.Dat is meer dan een gewoonDeens gebruik. Op Bomholmwas wettelijk bepaald dat elk jaarvoor Pinksteren de huizen moesten worden geschilderd. Geel ,roodbruin, wit, blauw, paars. Dewet mag allang zijn afgeschaft,nog altijd klimmen vooral de ouderen op de ladder voo r de jaarlijkse schilderbeurt.
ZATERDAG 27 NOVEMBER 199
•
,Boeken via
Internet
neemt toe / 7\
Het intense
licht van
Domburg / 3
De koning
van Thaise
zijde / 5
gericht meer jonge bewoners ophet eiland te krijgen. Het vergrijst, vooral sinds de visserii begin jaren tachtig door vangstbeperkingen in een crisis terechtkwam, waardoor de werkgelegenheid terugliep en vooral jongeren wegtrokken. Nu wordtmet Kopenhagen onderhandeldover het binnenhalen van nieuwe opleidingen. Ook zijn erplannen om het starten van eigenbedrijfjes te stimuleren, in dehoop vooral meer jongeren tetrekken. Burgemeester ThomasThors heeft het in het gemeentelijk plan Ronne in 2010 over 'degrote sprong voorwaarts'.
De bijnamen voor Bomholmzijn talrijk. 'Venetië van hetj, 'oo rden' wordt vooral gebruiktvanwege de vele glasateliers.
~
De snelle catamaran moet hetvakantieseizoen vooral verlengen, zegt ~Iichael Hams vanBomholms Amt, het overkoepelend bestuur. -we willen dat erook in mei en september toeristen komen. Dan kunnen ze, alshet regent, naar Natur Bomho lm.
Geen ho tel langs de kust krijgttoestemming om de capaciteit tevergroten of nieuw te bouwen.En alleen Denen mogen zomerhuisjes kopen. Het wordt hiergeen tweede Mallorca, dat voortweederde in handen is van Duitsers: Wel vraagt Ham s zich afhoelang de Deense wetgevingkan standho ude n tegen Brussel.
Bomholm gonst van de plannen, maar die zijn er vooral op
I
kers straks met één voet opzandsteen kunnen staan en metde andere op graniet. 'En dan tigter zestig miljard jaar tu n jevoeten', zegt Niels Feerup, directeur van Destination Bomholm,de plaatselijke VVV.
Natur Bomhom - kosten negentig miljoen Deense kro nen(bijna 27 miljoen gulden), openin mei 2000 - sluit aan bij deplannen met het toerisme. De regel is da t er op het eiland nietmeer toeristen zijn dan inwo ners. Grofweg betekent dit dat erwekelijks plaats is voor 45 duizend gasten. vtaer alleen in julien augustus is Bomholm "'01.want dan komen de mee te vande 420 duizend vakantiegangers,voor het merendeel Denen,Duitsers en Zweden.
van de 406 Deense eilanden datuit rots bestaat Het paradijs vannog geen zeshonderd vierkantekilometer heeft in het noordensteile klippen; de zuidkust bestaat uit witte stranden van fijnzand. Daa rtussen liggen glooiende heuvels, waar zo'n achthenderd boe ren - en naar het lijkteven zoveel pottenbak kers - eenbedrijf hebben, betrekkelijk grote bossen met watervallen, eendal da t echoot, pittoreske enveelkleurige dorpjes en vissersplaatsjes, en er groeien zelfs vijgenbomen.
Op Bomholm ontmoeten het~fidden-Europese en het Scandinavische plat elkaar, in Aakirkeby. Daarwordt, met steun van deEuropese Unie, gebouwd aanIatur B,mholm. waa r bezoe-
zee een snelle veerbootverbinding met Zweden. Volgend jaarzomer. wanneer de brug-tunnelverbinding tussen Zweden enDenemarken in de Sant klaar is,ligt Bom holm op maar tweeënhalf uur van Kopenhagen. Doorde lucht kan het in nog minde rtijd - twin tig minuten - maar da tis te duur voor wie regelmatigeen weekend je naar Kopen hagen gaal. De gebruikelijke routegaat over zee, en daarmee is dereiziger nu nog zeven uur kwijt.al voelt dat anders voor eenBomholmer die de nachtbootneemt
God schiep de aarde, hield vanalles een beetje over en maaktedaarvan Bomholm. In die bewoo rdingen praten Bomholmersgraag over hun eiland, het enige
r
Het verhaal gaal dat alle Denener minstens één keer zijn gewee t, want elke leerling gaat opschoolreisje naar het eilandBomholm. Sommigen blijven terugkom en, meestal wordt hetvergeten. Dat steekt. Ech t kwaadworden de eilanders wanneer zeecn kaan van Den emarken zien.met Bomholm ergens op he t papier neergekwakt Bun gelt Bomhalm rechtsonder op de kaart.dan doet dat het minste pijn,wan t het is nog enigszins in debuurt. Het kan veel erger: wanneer Bomholm ter hoogte van dekop van Jutland zweeft , in deNoordzee.
Zulke vergissingen zullen weldra niet meer worden gemaakt,weet de Bomholmer. Eind ditjaar krijgt h~t eiland in de Oost-
A