IB HL Livy Passages Nomen: ______________________________________

VOCABULARY

44.1 aliud, -a, aliud, another nefas, undecl., outrage libido, libidinis, f., lust orior, ori, ortus sum, to be born haud minus, no less foedus, -a, -um, foul stuprum, -i, n., rape caedis, -is, f., slaughter expello, -ere, expuli, expulsus,

to expel solum, only idem, eadem, idem, the same amitto, -ere, amisi, amissus, to

lose44.2 stupro, -are, -avi, -atus, to

violate, rape44.3 honestus, -a, -um, distinguished ordo, ordinis, m., rank exemplum, -i, n., example rectus, -a, -um, proper44.4 perinde, in the same way instituo, -ere, -i, -tus, to bring up44.5 despondeo, -ēre, -i, desponus,

to betroth tribunicius, -i, m., former

tribune acer, acris, keen expertus, -a, -um, well-proved

Livy, Ab Urbe Condita III.44-48

[44] 1 Sequitur aliud in urbe nefas, ab libidine ortum,

haud minus foedo eventu quam quod per stuprum

caedemque Lucretiae urbe regnoque Tarquinios

expulerat, ut non finis solum idem decemviris qui regibus

sed causa etiam eadem imperii amittendi esset.

2 Ap. Claudium virginis plebeiae stuprandae libido cepit.

3 Pater virginis, L. Verginius, honestum ordinem in Algido

ducebat, vir exempli recti domi militiaeque.

4 Perinde uxor instituta fuerat liberique instituebantur.

5 Desponderat filiam L. Icilio tribunicio, viro acri et pro

causa plebis expertae virtutis.

6 Hanc virginem adultam forma excellentem Appius

NOTES

44.6 adultus, -a, -um, grown forma, -ae, f., beauty amens, amentis, out of one’s mind pretium, -i, n., money perlicio, -ere, perlexi, perlectus,

to seduce adorior, -iri, adortus sum, to

being pudor, -is, m., modesty saepio, -ire, saepsi, saeptus, to

close off animadverto, -ere, -i,

animadversus, to notice superbus, -a, -um, arrogant vis, vis, f., force, violence converto, -ere, -i, conversus, to

turn44.7 negotium, -i, n., job adsero, -ere, -ui, -tus, to claim cedo, -ere, cessi, cessus, to yield secundus, -a, -um, favorable postulo, -are, avi, -atus, to

demand vindicia, -ae, f., interim

possession iniuria, -ae, f., wrong reor, reri, ratus sum, to think44.8 tabernaculum, -i, n., tent litterarum ludi, elementary

school libido, libidinis, f., lust inicio, -ere, inieci, iniectus, to

put on appello, -are, -avi, -atus, to call cuncto, -are, -avi, -atus, to delay vis, vis, f., force abstraho, -ere, abstraxi,

abstractus, to drag away

amore amens pretio ac spe perlicere adortus, postquam

omnia pudore saepta animadverterat, ad crudelem

superbamque vim animum convertit. 7 M. Claudio clienti

negotium dedit, ut virginem in servitutem adsereret

neque cederet secundum libertatem postulantibus

vindicias, quod pater puellae abesset locum iniuriae esse

ratus. 8 Virgini venienti in forum—ibi namque in

tabernaculis litterarum ludi erant—minister decemviri

libidinis manum iniecit, serva sua natam servamque

appellans, sequique se iubebat: cunctantem vi

abstracturum.

9 Pavida puella stupente, ad clamorem nutricis fidem

44.9 pavidus, -a, -um, terrified stupeo, -ēre, -ui, to be astounded nutrix, nutricis, f., nurse implore, -are, -avi, -atus, to

appeal to fio, fieri, factus sum, to be made concursus, -ūs, m., crowd sponsus, -i, m., fiancé popularis, -is, m., people44.10 noti, -orum, m.pl., friends gratia, -ae, f., esteem turba, -ae, f., crowd indignitas, indignitatis, f.,

vileness concilio, -are, -avi, -atus, to

attract favor44.11 vis, vis, f., force tutus, -a, -um, safe adsertor, -is, m., one asserting

status of another opus esse + abl, to need concito, -are, -avi, -atus, to stir

up ius, iuris, n., law grassor, -ari, -atus sum, to

proceed vis, vis, f., force44.12 ius, iuris, n., court44.13 auctor, -is, m., supporter tribunal, -is, n., judgment seat pervenio, -ire, -i, -tus, to arrive44.14 notus, -a, -um, known iudex, iudicis, m., judge petitor, -is, m., plaintiff quippe, since of course apud (+acc), before auctor, -is, m., author perago, -ere, -egi, -actus, to finish

Quiritium implorantis fit concursus; Vergini patris

sponsique Icili populare nomen celebrabatur. 10 Notos

gratia eorum, turbam indignitas rei virgini conciliat.

11 Iam a vi tuta erat, cum adsertor nihil opus esse

multitudine concitata ait; se iure grassari, non vi.

12 Vocat puellam in ius. 13 Auctoribus qui aderant ut

sequerentur, ad tribunal Appi perventum est. 14 Notam

iudici fabulam petitor, quippe apud ipsum auctorem

argumenti, peragit:

puellam domi suae natam furtoque inde in domum

nascor, nasci, natus sum, to be born

furtum, -i, n., theft inde, from there suppono, -ere, supposui,

suppositus, to place under indicium, -i, n., evidence compertus, -a, -um, proved probo, -are, -avi, -atus, to prove vel, even iudex, iudicis, m., judge pertineo, -ēre, -ui, to reach interim, meanwhile aequus, -a, -um, fair44.15 biduum, -i, n., two days adsum, -esse, -fui, -futurus, to

be present nuntio, -are, -avi, -atus, to

announce iniquus, -a, -um, unjust dimico, -are, -avi, -atus, to fight postulo, -are, -avi, -atus, to

demand integer, integra, integrum,

untouched adventus, -ūs, m., arrival differo, -ferre, distuli, dilatus, to

put off lex, legis, f., law vindicia, -ae, f., interim

possession secundus, -a, -um, favorable neu, and not patior, pati, passus sum, to

allow adultus, -a, -um, grown fama, -ae, f., reputation priusquam, before

Vergini translatam suppositam ei esse; id se indicio

compertum adferre probaturumque vel ipso Verginio

iudice, ad quem maior pars iniuriae eius pertineat;

interim dominum sequi ancillam aequum esse.

15 Advocati puellae, cum Verginium rei publicae causa

dixissent abesse, biduo adfuturum si nuntiatum ei sit,

iniquum esse absentem de liberis dimicare, postulant ut

rem integram in patris adventum differat, lege ab ipso

lata vindicias det secundum libertatem, neu patiatur

virginem adultam famae prius quam libertatis periculum

adire.

[45] 1 Appius decreto praefatur quam libertati faverit

45.1 decretum, -i, n., decision praefor, -ari, -atus sum, to say

before faveo, -ēre, favi, fautus (+dat),

to favor lex, legis, f., law postulans, postulantis, f., claim praetendo, -ere, -i, praetentus,

to give as a pretext ceterum, but ita, thus fore = futurum esse praesidium, -i, protection45.2 adsero, -ere, -ui, -tus, to assert quia, because quivis, anyone lex, legis, f., law ago, -ere, egi, actus, to bring a

case ius, iuris, n., law nemo, neminis, m., no one alius, -a, aliud, else cedo, -ere, cessi, cessus, to yield45.3 placet, it is decided itaque, thus arcesso, -ire, -ivi, -itus, to

summon interea, meanwhile ius, iuris, n., right iactura, -ae, f., loss, sacrifice adsertor, -is, m., one asserting

status of another quin, but that sisto, -ere, stiti, status, to

produce in court adventus, -ūs, m., arrival promitto, -ere, promisi,

promissus, to promise

eam ipsam legem declarare quam Vergini amici

postulationi suae praetendant; ceterum ita in ea firmum

libertati fore praesidium, si nec causis nec personis variet.

2 In iis enim qui adserantur in libertatem, quia quivis lege

agere possit, id iuris esse: in ea quae in patris manu sit,

neminem esse alium cui dominus possessione cedat.

3 Placere itaque patrem arcessiri; interea iuris sui

iacturam adsertorem non facere quin ducat puellam

sistendamque in adventum eius qui pater dicatur

promittat.

4 Adversus iniuriam decreti cum multi magis fremerent

45.4 adversus (+acc), against iniuria, -ae, f., injustice decretum, -i, n., decree magis, more fremo, -ere, -ui, -itus, to murmur quisquam, anyone recuso, -are, -avi, -atus, to object avus, -i, m., grandfather sponsus, -i, m., fiancé maxime, especially interventus, -ūs, m., arrival decerno, -ere, decrevi, decretus,

to decide ait, he said vociferor, -ari, -atus sum, to

shout submoveo, -ēre, -i, submotus, to

ward off45.5 placidus, -a, -um, gentle quoque, even ingenium, -i, n., nature tam, so atrox, atrocis, cruel accendo, -ere, -i, accensus, to

enflame45.6 hinc, from here tacitus, -a, -um, quiet celo, -are, -avi, -atus, to conceal45.7 ducturus (in matrimonium) nupta, -ae, f., bride pudicus, -a, -um, chaste45.8 proinde, so collega, -ae, m., colleague expedio, -ire, -ivi, -itus, to make

ready virga, -ae, f., rod securis, -is, f., ax sponsa, -ae, f., fiancé

quam quisquam unus recusare auderet, P. Numitorius

puellae avus et sponsus Icilius interveniunt; dataque inter

turbam via, cum multitudo Icili maxime interventu resisti

posse Appio crederet, lictor decresse ait vociferantemque

Icilium submovet. 5 Placidum quoque ingenium tam atrox

iniuria accendisset. 6 'Ferro hinc tibi submovendus sum,

Appi' inquit, 'ut tacitum feras quod celari vis. 7 Virginem

ego hanc sum ducturus nuptamque pudicam habiturus.

8 Proinde omnes collegarum quoque lictores convoca;

expediri virgas et secures iube; non manebit extra

domum patris sponsa Icili.

9 Non si tribunicium auxilium et provocationem plebi

45.9 tribunicius, -a, -um, of a tribune provocatio, provocationis, f.,

challenge arx, arcis, f., citadel tueor, -ēri, tutus sum, to protect adimo, -ere, ademi, ademptus,

to deprive ideo, therefore regnum, -i, n., power45.10 saevio, -ire, -ivi, -itus, to rage tergum, -i, n., back cervix, cervicis, f., neck pudicitia, -ae, f., chastity saltem, at least tutus, -a, -um, safe45.11 vis, vis, f., forceunicus, -a, -um, only iste, ista, istud, that unquam, ever caedis, -is, f., murder refero, -ferre, -tuli, -latus, to

repeat45.12 postulo, -are, -avi, -atus, to ask etiam atque etiam, again and

again considero, -are, -avi, -atus, to

consider closely quo, to where progredior, progredi,

progressus sum, to go45.13 ago, -ere, egi, actus, to do tantum, only vindicia, -ae, f., interim possession cedo, -ere, cessi, cessus, to yield condicio, condicionis, f.,

marriage contract quaero, -ere, quaesivi,

quaesitus, to seek

Romanae, duas arces libertatis tuendae, ademistis, ideo in

liberos quoque nostros coniugesque regnum vestrae

libidini datum est. 10 Saevite in tergum et in cervices

nostras: pudicitia saltem in tuto sit. 11 Huic si vis

adferetur, ego praesentium Quiritium pro sponsa,

Verginius militum pro unica filia, omnes deorum

hominumque implorabimus fidem, neque tu istud

unquam decretum sine caede nostra referes. 12 Postulo,

Appi, etiam atque etiam consideres quo progrediare.

13 Verginius viderit de filia ubi venerit quid agat; hoc

tantum sciat sibi: si huius vindiciis cesserit, condicionem

filiae quaerendam esse.

14 Me vindicantem sponsam in libertatem vita citius

45.14 vindico, -are, -avi, -atus, to claim

citus, -a, -um, quickly desero, -ere, -ui, -tus, to leave46.1 concito, -are, -avi, -atus, to stir

up certamen, certaminis, n., fight insto, -are, institi, to be

imminent46.2 ultra, further than mina, -ae, f., threat inquietus, -a, -um, restless tribunatus, -ūs, m., tribuneship spiro, -are, -avi, -atus, to breathe seditio, seditionis, f., riot46.3 praebeo, -ēre, -ui, -itus, to

provide is, ea, id, that materia, -ae, f., occasion petulentia, -ae, f., boisterous

aggressiveness ius, iuris, n., judgment decretum, -i, n., legal decision interpono, -ere, -posui, -positus,

to introduce decedo, -ere, decessi, decessus,

to withdraw vindico, -are, -avi, -atus, to claim posterus, -a, -um, next patior, pati, passus sum, to

allow denuntio, -are, -avi, -atus, to

give notice lex, legis, f., law lator, -is, m., proposer constantia, -ae, f., pesistance desum, -esse, -fui, -futurus, to

be lacking

deseret quam fides.'

[46] 1 Concitata multitudo erat certamenque instare

videbatur. 2 Lictores Icilium circumsteterant; nec ultra

minas tamen processum est, cum Appius non Verginiam

defendi ab Icilio, sed inquietum hominem et tribunatum

etiam nunc spirantem locum seditionis quaerere diceret.

3 Non praebiturum se illi eo die materiam, sed, ut iam

sciret non id petulantiae suae sed Verginio absenti et

patrio nomini et libertati datum, ius eo die se non

dicturum neque decretum interpositurum: a M. Claudio

petiturum ut decederet iure suo vindicarique puellam in

posterum diem pateretur; quod nisi pater postero die

adfuisset, denuntiare se Icilio similibusque Icili neque legi

suae latorem neque decemviro constantiam defore;

nec se utique collegarum lictores convocaturum ad

utique, at any rate collega, -ae, f., colleague coerceo, -ēre, -ui, -itus, to

repress seditio, -nis, f., riot auctor, -is, m., originator fore = futurum esse46.4 differo, -re, distuli, dilatus, to

put off iniuria, -ae, f., wrongdoing secedo, -ere, secessi, secessus,

to withdraw advocatus, -i, m., supporter placet, it is decided impiger, impigra, -um, active pergo, -ere, perrexi, perrectus,

to proceed inde, from there recta, directly quantum, as much as adcelero, -are, -avi, -atus, to

hurry accio, -ire, -ivi, -itus, to fetch castra, -orum, n.pl., camp verto, -ere, -i, versus, to turn salus, salutis, f., safety posterus, -a, -um, next vindex, vindicis, m., protector praesto, at hand46.5 pergo, -ere, perrexi, perrectus,

to proceed citatus, -a, -um, at a full gallop46.6 insto, -are, institi, to press adsertor, -is, m., one asserting

status of another vindico, -are, -avi, -atus, to claim sponsor, -is, m., surety

coercendos seditionis auctores: contentum se suis

lictoribus fore. 4 Cum dilatum tempus iniuriae esset

secessissentque advocati puellae, placuit omnium

primum fratrem Icili filiumque Numitori, impigros

iuvenes, pergere inde recta ad portam, et quantum

adcelerari posset Verginium acciri e castris; in eo verti

puellae salutem, si postero die vindex iniuriae ad tempus

praesto esset. 5 Iussi pergunt citatisque equis nuntium ad

patrem perferunt. 6 Cum instaret adsertor puellae ut

vindicaret sponsoresque daret, atque id ipsum agi diceret

Icilius,

sedulo tempus terrens dum praeciperent iter nuntii missi

sedulo, carefully terreo, -ēre, -ui, -itus, to deter iter praecipere, to get a head

start tollo, -ere, sustuli, sublatus, to

lift undique, on all sides quisque, each man spondeo, -ēre, spopondi,

sponsus, to vouch for ostendo, -ere, -i, ostensus, to

show46.7 lacrimabundus, -a, -um,

breaking into tears gratus, -a, -um, pleasing crastinus, -a, -um, of tomorrow opera, -ae, f., aid utor, uti, usus sum (+abl), to use sponsor, -is, m., surety46.8 vindico, -are, -avi, -atus, to

claim spondeo, -ēre, spopondi,

sponsus, to give surety propinquus, -i, m., relative46.9 paulisper, for a short time moror, -ari, -atus sum, to delay is, ea, id, this causa, -ae, f., case omitto, -ere, -misi, -missus, to

disregard prae (+abl), because of recipio, -ere, -cepi, -ceptus, to

take back collega, -ae, f., colleague castra, -orum, n.pl., camp commeatus, -ūs, m., leave

in castra, manus tollere undique multitudo et se quisque

paratum ad spondendum Icilio ostendere. 7 Atque ille

lacrimabundus 'gratum est' inquit; 'crastina die vestra

opera utar; sponsorum nunc satis est.' 8 Ita vindicatur

Verginia spondentibus propinquis. 9 Appius paulisper

moratus ne eius rei causa sedisse videretur, postquam

omissis rebus aliis prae cura unius nemo adibat, domum

se recepit collegisque in castra scribit, ne Verginio

commeatum dent atque etiam in custodia habeant.

10 Improbum consilium serum, ut debuit, fuit et iam

46.10 improbus, -a, -um, wicked consilium, -i, n., plan serus, -a, -um, late debet, it should be commeatus, -ūs, m., leave sumo, -ere, sumpsi, sumptus, to

begin vigilia, -ae, f., night watch posterus, -a, -um, next mane, early in the day retineo, -ēre, -ui, retentus, to

hold back eo, to that place nequiquam, in vain reddo, -ere, -idi, -itus, to deliver47.1 sordidatus, -a, -um, in dirty

clothes obsoletus, -a, -um, worn out comitor, -ari, -atus sum, to

accompany aliquot, several ingens, ingentis, huge advocatio, -nis, f., crowd of

supporters47.2 ibi, then prenso, -are, -avi, -atus, to solicit coepio, -ere, -i, coeptus, to begin oro, -are, -avi, -atus, to beg solum, only precarius, -a, -um, dependent on

one’s will ops, opis, f., help pro (+acc), as debitum, -i, n., one’s due pro (+abl), for cottidie, everyday acies, -ei, f., line of battle plus, pluris, more

commeatu sumpto profectus Verginius prima vigilia erat,

cum postero die mane de retinendo eo nequiquam

litterae redduntur.

[47] 1 At in urbe prima luce cum civitas in foro

exspectatione erecta staret, Verginius sordidatus filiam

secum obsoleta veste comitantibus aliquot matronis cum

ingenti advocatione in forum deducit. 2 Circumire ibi et

prensare homines coepit et non orare solum precariam

opem, sed pro debita petere: se pro liberis eorum ac

coniugibus cottidie in acie stare, nec alium virum esse

cuius strenue ac ferociter facta in bello plura memorari

possent:

quid prodesse si, incolumi urbe, quae capta ultima

prosum, -esse, -fui, -futurus, to be good

incolumis, -e, safe ultimus, -a, -um, the most patior, pati, passus sum, to

suffer47.3 contionabundus, -a, -um,

delivering a public speech47.4 iacto, -are, -avi, -atus, to throw

out, discuss47.5 comitatus, -ūs, m., crowd plus, pluris, more tacitus, -a, -um, silent fletus, -ūs, m., tears ullus, -a, -um, any47.6 adversus (+acc), against obstinatus, -a, -um, determined tantus, -a, -um, so great vis, -is, f., strength amentia, -ae, f., madness vere, rightly turbo, -are, -avi, -atus, to agitate tribunal, -is, n., judgment seat escendo, -ere, -i, escensus, to go

up ultro, beyond queror, queri, questus sum, to

complain pauci, -ae, -a, few petitor, -is, m., plaintiff ius, iuris, n., right pridie, on the day before ambitio, -nis, f., favoritism postulatum, -i, n., demand perago, -ere, -egi, -actus, to

finish interfor, -ari, -atus sum, to

interrupt

timeantur liberis suis sint patienda? 3 Haec prope

contionabundus circumibat homines. 4 Similia his ab

Icilio iactabantur. 5 Comitatus muliebris plus tacito fletu

quam ulla vox movebat. 6 Adversus quae omnia obstinato

animo Appius—tanta vis amentiae verius quam amoris

mentem turbaverat—in tribunal escendit, et ultro

querente pauca petitore quod ius sibi pridie per

ambitionem dictum non esset, priusquam aut ille

postulatum perageret aut Verginio respondendi daretur

locus, Appius interfatur.

7 Quem decreto sermonem praetenderit, forsan aliquem

47.7 decretum, -i, n., decree sermo, -nis, m., discussion praetendo, -ere, -i, praetentus,

to stretch before forsan, perhaps aliquis, something verum, truly auctor, -is, m., historian quia, since nusquam, nowhere ullus, -a, -um, any tantus, -a, -um, so great foeditas, foeditatis, f., shame verus, -a, -um, well-founded invenio, -ire, -i, -tus, to find constat, it is agreed nudus, -a, -um, naked propono, -ere, -posui, -positus,

to put forward secundus, -a, -um, favorable vindicia, -ae, f., interim

possession47.8 stupor, -is, m., stupefaction admiratio, -nis, f., astonishment tam, so atrox, atrocis, heinous defigo, -ere, defixi, defixus, to

dumbfound inde, then aliquamdiu, for some time47.9 prehendo, -ere, -i, prehensus, to

seize lamentabilis, -e, sad comploratio, -nis, f., mourning excipio, -ere, excepi, exceptus,

to follow intento, -are, -avi, -atus, to point

in a threatening manner

verum auctores antiqui tradiderint: quia nusquam ullum

in tanta foeditate decreti veri similem invenio, id quod

constat nudum videtur proponendum, decresse vindicias

secundum servitutem. 8 Primo stupor omnes admiratione

rei tam atrocis defixit; silentium inde aliquamdiu tenuit.

9 Dein cum M. Claudius, circumstantibus matronis, iret ad

prehendendam virginem, lamentabilisque eum mulierum

comploratio excepisset, Verginius intentans in Appium

manus,

'Icilio' inquit, 'Appi, non tibi filiam despondi et ad nuptias,

despondeo, -ēre, -i, desponsus, to betroth

nuptiae, -arum, f.pl., marriage stuprum, -i, n., rape educo, -are, -avi, -atus, to bring

up47.10 placet, it is pleasing pecus, pecudis, f., sheep fera, -ae, f., wild animal ritus, -ūs, m., manner promisce, promiscuously concubitus, -ūs, m., sex ruo, -ere, -i, -tus, to rush47.11 patior, pati, passus sum, to

allow iste, ista, istud, that, they spero, -are, -avi, -atus, to hope47.12 repello, -ere, reppuli, repulsus,

to drive back adsertor, -is, m., one asserting

status of another globus, -i, m, crowd advocatus, -i, m., supporter praeco, -nis, m., herald48.1 alienor, -ari, -atus sum, to be

insane libidio, libidinis, f., lust nego, -are, -avi, -atus, to say…not hesternus, -a, -um, yesterday’s tantum, only convicium, -i, n., noise testis, -is, m., witness certus, -a, -um, certain indicium, -i, n., information comperior, -iri, -tus sum, to

learn coetus, -ūs, m., meeting seditio, -nis, f., riot

non ad stuprum educavi. 10 Placet pecudum ferarumque

ritu promisce in concubitus ruere? 11 Passurine haec isti

sint nescio: non spero esse passuros illos qui arma

habent.' 12 Cum repelleretur adsertor virginis a globo

mulierum circumstantiumque advocatorum, silentium

factum per praeconem.

[48] 1 Decemvir alienatus ad libidinem animo negat ex

hesterno tantum convicio Icili violentiaque Vergini, cuius

testem populum Romanum habeat, sed certis quoque

indiciis compertum se habere nocte tota coetus in urbe

factos esse ad movendam seditionem.

2 Itaque se haud inscium eius dimicationis cum armatis

48.2 itaque, and so haud, not inscius, -a, -um, unaware dimicatio, -nis, f., fight armatus, -a, -um, armed quisquam, anyone quietus, -a, -um, peaceful violo, -are, -avi, -atus, to

dishonor turbo, -are, -avi, -atus, to disturb civitas, civitatis, f., state otium, -i, n., peace pro (+abl), according to maiestas, maiestatis, f., dignity imperium, -i, n., authority, office coerceo, -ēre, -ui, -itus, to

restrain48.3 proinde, so then quiesco, -ere, quievi, quietus, to

be quiet48.4 submoveo, -ēre, -i, -tus, to

remove prehendo, -ere, -i, prehensus, to

seize mancipium, -i, n., possession,

slave48.5 intono, -are, -ui, -atus, to

thunder plenus, -a, -um, full spons, spontis, f., free will dimoveo, -ēre, -i, -tus, to part praeda, -ae, f., prey iniuria, -ae, f., injustice48.6 usquam, anywhere quaeso, -ere, to beg ignosco, -ere, ignovi, ignotus, to

forgive dolor, -is, m., grief

descendisse, non ut quemquam quietum violaret, sed ut

turbantes civitatis otium pro maiestate imperii coerceret.

3 'Proinde quiesse erit melius. 4 I,' inquit, 'lictor, submove

turbam et da viam domino ad prehendendum

mancipium.' 5 Cum haec intonuisset plenus irae,

multitudo ipsa se sua sponte dimovit desertaque praeda

iniuriae puella stabat. 6 Tum Verginius ubi nihil usquam

auxilii vidit, 'quaeso' inquit, 'Appi, primum ignosce patrio

dolori,

si quo inclementius in te sum invectus; deinde sinas hic

quo, in any way inclemens, inclementis, harsh inveho, -ere, -vexi, -vectus, to

carry sino, -ere, sivi, situs, to allow coram (+abl), in the presence of nutrix, nutricis, f., nurse percontor, -ari, -atus sum, to

ask falso, falsely aequus, -a, -um, content hinc, from here discedo, -ere, discessi,

discessus, to depart48.7 venia, -ae, f., permission seduco, -ere, -duxi, -ductus, to

lead away novus, -a, -um, new ibi, there lanius, -i, m., butcher cultrum, -i, n., knife arripio, -ere, -ui, -tus, to snatch modus, -i, m., way vindico, -are, -avi, -atus, to claim48.8 transfigo, -ere, -fixi, -fixus, to

pierce respecto, -are, -avi, -atus, to

look back tribunal, -is, n., judgment seat sanguis, sanguinis, m., blood consecro, -are, -avi, -atus, to

curse49.9 tam, so atrox, atrocis, dreadful facinus, facinoris, n., deed orior, -i, -tus sum, to rise comprehendo, -ere, -i,

comprehensus, to seize

coram virgine nutricem percontari quid hoc rei sit, ut si

falso pater dictus sum aequiore hinc animo discedam.'

7 Data venia seducit filiam ac nutricem prope Cloacinae

ad tabernas, quibus nunc Novis est nomen, atque ibi ab

lanio cultro arrepto, 'hoc te uno quo possum' ait, 'modo,

filia, in libertatem vindico.' 8 Pectus deinde puellae

transfigit, respectansque ad tribunal 'te' inquit, 'Appi,

tuumque caput sanguine hoc consecro.' 9 Clamore ad tam

atrox facinus orto excitus Appius comprehendi Verginium

iubet.

10 Ille ferro quacumque ibat viam facere, donec

49.10 quacumque, wherever donec, while prosequor, -i, prosecutus sum,

to escort tueor, -ēri, tutus sum, to protect pergo, -ere, perrexi, perrectus,

to proceed49.11 exsanguis, -e, bloodless tollo, -ere, sustuli, sublatus, to

raise ostendo, -ere, -i, ostentus, to

show scelus, sceleris, n., crime infelix, infelicis, unlucky deploro, -are, -avi, -atus, to

mourn for49.12 clamito, -are, -avi, -atus, to cry

out is, ea, id, this pudicitia, -ae, f., chastity praemium, -i, n., prize49.13 ceteri, -ae, -a, other talis, -e, such maestus, -a, -um, sad imbecillus, -a, -um, weak eo…magis, all the more queror, -i, questus sum, to

complain49.14 maxime, especially tribunicius, -a, -um, of a tribune potestas, potestatis, f., power provocatio, -nis, f., right to

appeal eripio, -ere, -ui, ereptus, to take

away publicus, -a, -um, of the people indignatio, -nis, f., anger

multitudine etiam prosequentium tuente ad portam

perrexit. 11 Icilius Numitoriusque exsangve corpus

sublatum ostentant populo; scelus Appi, puellae infelicem

formam, necessitatem patris deplorant. 12 Sequentes

clamitant matronae, eamne liberorum procreandorum

condicionem, ea pudicitiae praemia esse? 13 — cetera,

quae in tali re muliebris dolor, quo est maestior imbecillo

animo, eo miserabilia magis querentibus subicit.

14 Virorum et maxime Icili vox tota tribuniciae potestatis

ac provocationis ad populum ereptae publicarumque

indignationum erat.