Proeverij

Rondje ruisen om Lyonmet roussanne en mondeuse

Le Tire Bouchon

Erik van Andel

17 januari 2013

Roussanne en mondeuse

Roussanne

Roussanne is een typische druif uit het noordelijke Rhônegebied. Vaak hoor je hem in één adem met marsanne genoemd. Maar het is een heel karakteristieke druif die het waard is om als individuele druif te verkennen. De naam roussanne is afgeleid van ‘roux’, Frans voor rossig, een verwijzing naar de schilkleur.Roussanne is een laatrijpende druif en hij is gevoelig voor allerlei ziektes als meeldauw. Hij kan slecht tegen de wind. Ook ligt oxydatie op de loer. Geen wonder dat de aanplant van roussanne het in het Rhônedal moest afleggen tegen de productievere marsanne. Nergens heeft hij in de appellatie-regels de hoofdrol, laat staan dat hij als enige druif is toegestaan, behalve in de Franse Savoie: de cru Chignin-Bergeron, deel van de AOC Vin de Savoie. Chignin-Bergeron is 100 % roussanne, hier, in en rond het plaatsje Chignin, bergeron genoemd.Roussanne houdt van arme stenige bodems met veel kalk en een klimaat zonder al te veel hitte.

Hoe smaakt roussanne? Veel gehoorde beschrijvingen: verfijning, intens en geconcentreerd, intrigerend, aromatisch. Relatief hoge zuren (in vergelijking met marsanne), die rijpingspotentieel bieden. Goede roussanne kan zeker vijf tot tien jaar rijpen. Laat geoogste roussanne kan een weelderig zoetje geven. Aroma’s: abrikoos, peren, kruidenthee, lentebloesem.

Roussanne is een vrij zeldzame druif. In Frankrijk staat ruim 1350 hectare aangeplant en in de rest van de wereld vind je de druif maar mondjesmaat. Sommige Californische producenten, voorop de Rhone Rangers, wagen zich eraan. In Australië zijn er ruim veertig boeren die roussanne verbouwen, daaronder bekenden als D’Arenberg. Wijngrootheden Eben Sadie en Badenhurst in Zuid-Afrika hebben ook wat roussanne. (Bron: Wine Grapes, Jancis Robinson/Julia Harding/José Vouillamoz)In Frankrijk is roussanne zoals gezegd in het noordelijk Rhônegebied en in delen van de Savoie te vinden. Bekende appellaties als Hermitage, Saint-Joseph en Crozes-Hermitage staan roussanne toe, maar ook in de Provence, Languedoc-Roussillon en de zuidelijke Rhône kun je roussanne aantreffen: Lirac, Vacqueyras, Costières de Nîmes en in Châteauneuf-du-Pape. Witte Châteauneuf mag wel roussanne bevatten, maar geen

2

marsanne. Er zijn enkele mono-cépagewijnen van roussanne uit Châteauneuf ; de bekendste daarvan is de Cuvée Vieilles Vignes van Château Beaucastel.

Mondeuse

Mondeuse, de “syrah van het noorden”? Het klinkt te mooi om waar te zijn. Toch is deze bijnaam van mondeuse nog niet zo gek. Mondeuse noire, want daar hebben we het dan over, blijkt namelijk familie van syrah. Mondeuse is wel van origine een druif afkomstig uit Oost-Frankrijk (dal van Isère, Savoie, Franse Alpen) en niet het Rhônedal. Tot voor kort dacht men dat mondeuse dezelfde druif is als de Italiaanse refosco, maar DNA-onderzoek heeft uitgewezen dat dat niet klopt. Mondeuse is bijna alleen in de Franse Savoiestreek te vinden, met 300 hectare mondeusewijngaard.Mondeuse geeft verschillende wijnen, variërend van soepel als Beaujolais tot krachtig, geconcentreerd, intens geurig, tannineus, met soms behoorlijke zuren. Fruit van zwarte bes, pruimen en een Italiaans-achtig kersenbitter in de afdronk, valt te lezen in proefnotities. Een wijnmaker in Californië vindt haar mondeuse donkerder en kruidiger dan haar syrah… Goede mondeuses zouden prima kunnen rijpen.In de appellatie Vin de Savoie is mondeuse overal toegestaan, maar experts zijn het erover eens dat de beste wijnen gemaakt worden in een subgebied, de Combe de Savoie, aan de voet van het Massif des Bauges ten zuidoosten van Chambéry. Dit spectaculaire stukje wijnlandschap heeft een goed microklimaat voor mondeuse, met een kalkhoudende bodem van puinafzetting met mergel en ligging op het zuiden. Vooral de officieuze cru Arbin heeft de naam de mooiste mondeuses voort te brengen.

Savoie

1700 hectare, waarvan 70 % met witte druiven 22 druivenrassen ! Vijf witte van belang: 1) jacquère, 2) roussette = altesse, 3) chasselas, 4) gringet

en 5) bergeron alias roussanne Rood: gamay, pinot noir, mondeuse en persan 4 appellations: Vin de Savoie, Roussette de Savoie, Seyssel en Crépy

3

Binnen die appellaties: 19 crus, zoals Vin de Savoie Arbin (alleen mondeuse), Vin de Savoie Chignin-Bergeron (alleen roussanne), Roussette de Savoie Marestel (roussette), Vin de Savoie Chignin (vooral jacquère, niet roussanne…)

Oogstjaren SavoieWaardering Rijpingspotentieel

2009 wit 15/20 (rijk, (over)rijp) 14/20rood 16/20 (schitterend) 17/20

2010 wit 16/20 (frisser dan ‘09) 14/20rood 15/20 (levendiger dan ’09) 16/20

2011 wit 14,5/20 (fris als ‘10) 14/20rood 16/20 (geconcentreerder nog dan ’10) 16/20

(Bron: RVF)

4

Ondertussen, in de Savoie…

5

Proeflijst

Le Tire Bouchon« Rondje om Lyon »

17 januari 2013

Aperitief

2011 Rosé de Savoie Saveurs Ancestrales, Domaine Grisard, AC Vin de Savoie Mousseux

Gamay. Méthode ancestrale : wijn wordt op fles gebracht vlak voor beëindiging van eerste gisting, waardoor restsuiker achterblijft; 7,5 % alc. (€ 13,25, Gransjean)

www.domainegrisard.com

2009 Fleurie Les Garants, Domaine du Vissoux, AC Fleurie, BeaujolaisGamay. Wijngaard Les Garants, 2,7 hectare granieten bodem, 35 jaar oude stokken. Macération semi-carbonique (deels vergisting met koolzuurgas, deels conventioneel). 13 % alc. (€ 14,50, Vinoblesse)

www.chermette.fr

2010 Mondeuse, Denis & Didier Berthollier (Domaine La Combe des Grand’Vignes), AC Vin de SavoieMondeuse, 12 % alc. (€ 7,20)Wijnhuis van Denis en Didier Berthollier, twee broers. In het dorp Chignin, het hart van de Cluse de Chambéry en van de roussanne-wijngaarden (Chignin-Bergeron). Gespecialiseerd in wit, maar ook bezig met mondeuse, pinot noir en gamay (totaal 1,88 hectare).

www.chignin.com

2011 Arbin Mondeuse, Domaine de l’Idylle, AC Vin de SavoieMondeuse, 12 % alc. (€ 7,15)

Familiebedrijf gevestigd in het dorpje Cruet in de Combe de Savoie, ‘mondeuse-land’. Maakt vier witte wijnen, een rosé, een mousserende, en zes rode, waaronder vier mondeuses. Deze Mondeuse is van het Arbinterroir.

vin-savoie-idylle.fr

6

2009 « La Sauvage » Mondeuse, Domaine Pascal & Annick Quénard, AC Vin de SavoieMondeuse, 12 % alc. (€ 8,00)

Van Pascal en Annick Quénard, een van de vele Quénards in het dorp Chignin. En ze maken allemaal wijn. Pascal is vierde generatie. 2009 was ook in de Savoie een mooi jaar, waardoor de mondeuse goed rijp kon worden.

www.quenard-chignin-bergeron.com

2007 Côtes-du-Rhône, Domaine Jamet, AC Côtes-du-Rhône100 % syrah, 13 % alc. (€ 15,10)

Bekend van hun Côte Rôties, de gebroeders Jean-Luc en Jean-Paul Jamet. Dit is de generieke cuvée Côtes-du-Rhône.

2010 Harmonie Arbin Mondeuse, Les Fils de Charles Trosset, AC Vin de SavoieMondeuse, 12,5 % (€ 11,00)

En ook dit is een broederwijn. De zonen van Charles Trosset zijn Joseph en Louis, de een werkt in de wijngaard en de ander neemt de kelder onder zijn hoede. Vier hectare, alles mondeuse. “Schitterende zuiverheid en karakter, frisse rozen in geur, sappige energieke smaak, omrand met perfecte tannines; alle kracht en lekkernij van de mondeuse, nu al op dronk.” (RVF-gids)

www.lechaidesmoulins.fr

2011 Un Cru Une Exception Chignin-Bergeron, Denis & Didier Berthollier (Domaine La Combe des Grand’Vignes), AC Vin de SavoieRoussanne, 13,5 % alc. (€ 10,80)

Een van de vier witte wijnen van het wijngoed en één van de twee bergerons. De andere, Cuvée Saint Anthelme, is op barrique gerijpt. Figureert in veel lijstjes als een van de betere Chignin-Bergerons. O.a.:

“Veel wit fruit, peer, witte perzik in de geur. Verfrissende aanzet, stevig en dynamisch. Mooie ziltige tonen in de afdronk.” (RVF Millésime 2011 “Grandes réussites”)

www.chignin.com

2009 Roussanne, Yves Cuilleron, Vin de Pays des Collines Rhodaniennes, RhôneRoussanne, deels op cuve, deels zes maanden op gebruikte barrique gerijpt, sur lie ; 13 % alc. (€ 10,05)

Ook deze Rhône-vigneron is bekend om zijn Côte-Rôties, maar ook de Condrieus van Cuilleron zijn gewild. Ruim twee hectare (van de 52) is roussanne. Arme, granieten bodem. Gaat in de witte Saint-Joseph (al dan niet geblend met marsanne), maar ook in deze vin de pays.

7

www.cuilleron.com

2011 « Sous les Amandiers » Chignin-Bergeron, Domaine Pascal & Annick Quénard, AC Vin de SavoieRoussanne, 80 jaar oude stokken ; geen houtrijping ; 13 % alc. (€ 9,00)

Amandelbomen om de wijngaard: “sous les amandiers”!

2009 La Bergeronnelle Chignin-Bergeron, Les Fils de René Quénard, AC Vin de SavoieRoussanne, 3 – 4 weken gisting, plus malolactische gisting, geen houtopvoeding ; 13 % alc. (€ 12,00)

Domein van 18 hectare, waarvan 11 roussanne (Chignin-Bergeron). Eigendom van Claire Taittinger. Drie Chignin-Bergerons, dit is de basiscuvée.

lesfilsderenequenard.wix.com

2009 Le Bergeron Comme Avant… Chignin-Bergeron, Domaine Jean-Pierre et Jean-François Quénard, AC Vin de SavoieRoussanne, 40 + jaar oude stokken; 3e tri; een jaar op demi-muid-vaten “comme avant” (zoals vroeger); 13,5 % alc. (€ 18,00)

In 1987 werd het domein overgenomen door Jean-François, wijnmaker met opleiding in Bordeaux en Californië. Toen 5, nu 18 hectare waarvan ca. 4 Chignin-Bergeron.

www.jfquenard.com

2009 La Fontaine, Domaine Grand Veneur (Alain Jaume), AC Châteauneuf-du-PapeRoussanne, 70+ jaar oude stokken, niet ontsteeld, opvoeding 6-8 mnd op demi-muids (600 liter) ; 14,5 % alc. (€ 37,00)

www.domaine-grand-veneur.com

Nadrinkwijn

2009 Roussanne, The Three Foxes, WO Voor-Paardeberg, Zuid-AfrikaRoussanne, ruim twee jaar op vat gerijpt zonder ‘oversteken’ of bijvullen; 14,5 % alc. (€ 19,00, Winematters)

8

Wijn van Chris Mullineux, die in Swartland veel met Rhône-druivenrassen werkt. Zijn syrah is geroemd. Alle wijnen ongefilterd. ‘Garagewijn’.Mullineux: "The Roussanne is quite original with its barrel fermentation and 2 years of aging without racking - an interesting food wine with noisette, quince and Jura style flavors!"

Wijnen in Frankrijk en Duitsland gekocht, tenzij anders vermeld.

9