ebyznes.cba.plebyznes.cba.pl/upload/swietygraal.docx · web viewwykład 3 pojĘcie finansÓw...

Finanse24.09.07

Wykład 1

FINANSE PUBLICZNE

FINANSE PUBLICZNE, A FINANSE PRYWATNE

BUDOWA SEKTORA FINANSÓW PUBLICZNYCH W POLSCE

Finanse publiczne - Są to procesy związane z gromadzeniem środków publicznych oraz ich rozdysponowaniem (wydatkowaniem, tworzeniem rezerw oraz lokowaniem w inny sposób), a także normy instytucjonalne, w tym prawne, w których przebiegają te procesy. Środki publiczne umożliwiają podmiotom publicznym realizację ich zadań.

DOCHÓD ≠ PRZYCHÓD – KOSZTY

Środkami publicznym - Są środki finansowe w posiadaniu podmiotów publicznych, umożliwiające realizację ich zadań. Środki te stanowią odstępstwo od zasady jedności materialnej budżetu, która postuluje, aby w ramach budżetu nie funduszować, tzn. nie łączyć dochodów z wydatkami.

Składają się na nie kilka kategorii: Dochody publiczne

o Podatki lokalne Rolne Leśne Od nieruchomości Od środków transportowych Od posiadania psów (od 2008 roku opłata) Od spadków i darowizn Od czynności cywilno-prawnych (2% wartości sprzedaży) Karta podatkowa

o Opłaty, cła, składki

dr Edyta Małecka-Ziembińska 1

o Środki pochodzące z budżetu Unii Europejskiej oraz niepodlegające zwrotowi środki z pomocy udzielonej przez państwa członkowskie Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA)

o Środki pochodzące ze źródeł zagranicznych niepodlegające zwrotowi, inne niż wymienione w punkcie 3

Przychody budżetu państwa i budżetów jednostek samorządu terytorialnego (JST) oraz innych jednostek Sektora Finansów Publicznych pochodzące:

o Ze sprzedaży papierów wartościowych oraz innych operacji finansowycho Z prywatyzacji majątku Skarbu Państwa oraz majątku jednostek samorządu

terytorialnegoo Ze spłat pożyczek udzielonych ze środków publicznycho Z otrzymanych pożyczek i kredytówo Przychody jednostek Sektora Finansów Publicznych pochodzące z

prowadzonej przez nie działalności oraz pochodzące z innych źródeł

01.10.07

Wykład 2

FINANSE PUBLICZNE, A FINANSE PRYWATNE

Finanse prywatne

Finanse ludności Finanse przedsiębiorstw Finanse zakładów ubezpieczeń gospodarczych Finanse banków komercyjnych Finanse instytucji finansowych

Różnice między finansami publicznymi, a finansami prywatnymi

Kształtowanie równowagi i przemieszczanie zasobów pieniężnych – Równowaga finansów prywatnych i przemieszczanie prywatnych zasobów pieniężnych jest kształtowane przez mechanizm rynkowy. Natomiast równowaga finansów publicznych i przemieszczanie publicznych zasobów pieniężnych jest rezultatem decyzji władzy publicznej, podejmowanych w oparciu o przesłanki polityczne i społeczne, a nie tylko ekonomiczne.


Charakter dochodów i wydatków – Państwo jako najważniejszy podmiot finansów publicznych jest wyposażone w uprawnienia władcze, które wykorzystuje do zapewnienia sobie dochodów (np. nakłada podatki, które mają charakter przymusowy). Suwerenne państwo nie podlega natomiast przymusowi w zakresie wydatków. Podmioty prywatne są zmuszane przez państwo do ponoszenia znacznych wydatków (np. podatków, składek). Natomiast nie można zmusić tych podmiotów do osiągania dochodów.

Cel ponoszonych wydatków – Finanse publiczne powinny mieć na względzie interes ogółu społeczeństwa. Natomiast finanse prywatne są zorientowane na uzyskanie zysków indywidualnych.

Skala – Skala finansów publicznych jest nieporównywalnie większa w stosunku do skali finansów prywatnych.

Przykładowo w 2006 roku:

Dochody publiczne stanowiły 419,9 mld zł – 39,7% PKB Wydatki publiczne stanowiły 442,5 mld zł – 41,8% PKB Deficyt SFP stanowił 22,6 mld zł – 2,1% PKB

Przy tej skali operacje finansami publicznymi przesądzają o równowadze, bądź braku równowagi w całej gospodarce narodowej. Natomiast finanse prywatne nie mają takiego oddziaływania nawet w skali lokalnej.

Funkcje finansów publicznych Fiskalna Pozafiskalna

o Redystrybucyjnao Stabilizacyjnao Alokacyjnao Stymulacyjnao Ewidencyjno-kontrolna

Funkcja fiskalna – Wyraża się w dostarczaniu władzy publicznej dochodów niezbędnych do realizacji jej zadań. Powinna być ona dostosowana do skali realizowanych zadań i do przewidywanego salda finansów publicznych. Państwo nie powinno jednak nakładać zbyt wysokich obciążeń na podmioty prywatne (fiskalizm), gdyż w konsekwencji uzyskuje dochody mniejsze niż oczekiwane.

Jest to spowodowane: Rozwijającą się szarą strefą


Następującymi bankructwami Spadającymi inwestycjami Spadającą skłonnością do podejmowania pracy

Zależność między wysokością obciążeń podatkowych, a wielkością wpływów do budżetu przedstawia krzywa A.Laffera.

Funkcja redystrybucyjna – Wyraża się w gromadzeniu dochodów i rozdzielaniu ich na określone zadania. W wyniku realizacji tej funkcji następuje zmiana podziału dochodów ukształtowanego przez mechanizm rynkowy.

Można wyróżnić dwa motywy redystrybucji dochodów: Motyw fiskalny – Wiąże się z koniecznością zagwarantowania podmiotom SFP

dochodów niezbędnych do realizacji ich zadań. Motyw regulacyjny – Wiąże się z koniecznością korygowania uznanych za nadmierne

dochodów jednych podmiotów i za niskich dochodów innych podmiotów.

Instrumenty redystrybucji dochodów: Progresywny podatek dochodowy od osób fizycznych – Gdyby został zastąpiony

podatkiem proporcjonalnym nie spełniałby tej roli. Ulgi podatkowe o charakterze socjalnym/społecznym Dotacje podmiotowe – Dotacje kierowane do określonego podmiotu, podmioty

dotowane są wymienione w ustawie budżetowej. Dotacje przedmiotowe – Są to dopłaty do cen wybranych towarów i usług (również są

wymienione w ustawie budżetowej), łączna kwota dotacji to iloczyn liczby sprzedawanych towarów, świadczonych usług i jednostkowej kwoty dotacji.

Nieodpłatne, lub jedynie częściowo odpłatne świadczenie niektórych usług (np. edukacyjnych, czy w zakresie opieki zdrowotnej).

Funkcja alokacyjna – Wyraża się w tym, że za pomocą dochodów i wydatków publicznych oddziaływuje się na alokację czynników produkcji ziemi, pracy, kapitału oraz wytworzonych dóbr materialnych przy dążeniu do ich optymalnego wykorzystania. Przepływy te kształtują podział dostępnych zasobów między Sektor Finansów Publicznych i sektor prywatny, a następnie dalszy ich podział w ramach SFP.

Przykładowo: Obciążenie podatkami i innymi daninami publicznymi. Pożyczki publiczne ograniczają możliwości konsumowania, inwestowania i oszczędzania sektora prywatnego, tworząc jednocześnie podstawy finansowe dla alokacji przez SFP. W efekcie zmienia się struktura wytworzonego PKB.


Funkcja stabilizacyjna – wyraża się w oddziaływaniu za pomocą dochodów i wydatków publicznych na stabilizację makroekonomiczną, wyrażającą się wysokim i zrównoważonym wzrostem gospodarczym, przy jednoczesnym optymalnym wykorzystaniu czynników produkcji, zrównoważonym bilansie płatniczym i stabilnym ogólnym poziomie cen.

Metody realizacji funkcji stabilizacyjnej: Aktywana (dyskrecjonalna) – Polega na bieżącym dostosowaniu dochodów i

wydatków publicznych do zmieniającej się sytuacji gospodarczej. Może mieć charakter restrykcyjny, lub ekspansywny.

Wady: opóźnienia rozpoznawcze, decyzyjne, wdrożeniowe

Pasywna (automatyczne stabilizatory koniunktury) – Są to dochody i wydatki publiczne, które automatycznie reagują na zmiany w gospodarce w kierunku przeciwdziałania tym zmianom.

Wady: ograniczenie działania, zbytni automatyzm

Funkcja stymulacyjna – wyraża się w wykorzystaniu dochodów i wydatków publicznych, bądź do zachęcenia do określonych zachowań, bądź do zniechęcenia do tych zachowań.

Zachęcenie do zachowań – Tworzenie stref ekonomicznych, inkubatory przedsiębiorczości, ulgi na remont i modernizację, niższa stawka ubezpieczenia społecznego

Zniechęcanie do zachowań – Akcyza (wyroby tytoniowe, spirytusowe, paliwa silnikowe), kary/opłaty ekologiczne.

Funkcja ewidencyjno-kontrolna – wyraża się w tym, że na podstawie informacji o przebiegu zjawisk finansowych w danym okresie można wnioskować na temat przebiegu rzeczowych zjawisk gospodarczych takich jak produkcja, konsumpcja, import, eksport.

08.10.07Wykład 3

POJĘCIE FINANSÓW

KLASYFIKACJA ZJAWISK FINANSOWYCH

Współcześnie w szerokim ujęciu przez finanse rozumie się zjawiska pieniężne powstające w związku z działalnością gospodarczą i społeczną człowieka.


W najwęższym ujęciu zjawiska finansowe ogranicza się do tych zjawisk pieniężnych, w których pieniądz występuje w ruchu.

Klasyfikacja zjawisk finansowych Statystyka i dynamika zjawisk finansowych

o Zasoby pieniądza - Zjawiska finansowe, w których pieniądz znajduje się w bezruchu (np. dług publiczny, zakumulowane zyski przedsiębiorstw, oszczędności gospodarstw domowych).

o Strumienie pieniężne – Zjawiska finansowe, w których pieniądz znajduje się w ruchu (np. dochody wpływające na rachunek rządu z tytułu podatków, wydatki z rachunku rządowego w postaci dotacji).

Kryterium przedmiotowe – Wiąże się z charakterem gromadzonych i wydatkowanych zasobów pieniężnych

o Przepływy ekwiwalentne – Przepływom pieniądza w jedną stronę towarzyszy przepływ dobra, lub usługi w drugą stronę. Są kształtowane przez mechanizm rynkowy (możliwość interwencji państwa przez ustalanie cen minimalnych).

o Płatności transferowe (redystrybucyjne) – Przepływom pieniądza w jedną stronę nie towarzyszy przepływ towarów i usług w drugą stronę. Nie są kształtowane przez mechanizm rynkowy, lecz przez normy prawne ustalane przez władzę publiczną (np. renty, emerytury).

o Opłaty za usługi społeczne – Ich wyodrębnienie uzasadnia się tym, że są świadczone przez państwo, lub przez JST, nie podlegają mechanizmowi rynkowemu i charakteryzują się częściową odpłatnością. Czasami są ujmowane w przepływach ekwiwalentnych, co budzi wątpliwości w związku z brakiem ich związku z mechanizmem rynkowym.

o Przepływy związane z usługami finansowymi – Usługi finansowe obejmują usługi świadczone przez banki, pozabankowe instytucje finansowe (np. pożyczkowe, powiernicze) oraz instytucje ubezpieczeniowe. Usłudze finansowej w postaci udzielonych kredytów, pożyczek, przechowywania środków pieniężnych, ochrony ubezpieczeniowej, towarzyszy przepływ środków pieniężnych w postaci prowizji, marż, odsetek, składek ubezpieczeniowych.

Kryterium podmiotowe – Wiąże zjawiska gospodarcze z charakterem podmiotów gromadzących i wydatkujących zasoby pieniężne

o Finanse przedsiębiorcówo Finanse publiczneo Finanse bankówo Finanse ubezpieczeńo Finanse gospodarstw domowych

15.10.07


Wykład 4

SYSTEM FINANSOWY I JEGO FUNKCJE

System finansowy – Jest to mechanizm, który pozwala na krążenie siły nabywczej w gospodarce. Rezultatem jego istnienia jest możliwość współtworzenia pieniądza i przepływu strumieni pieniężnych.

W najbardziej ogólnym ujęciu zadaniem systemu finansowego jest obniżanie kosztów transakcyjnych, powstających w procesie gospodarowania przez społeczeństwo. Są to koszty natury informacyjnej, powstające na skutek niepewności w procesie wymiany rynkowej.

Funkcje systemu finansowego

Funkcja monetarna – Polega na tym, że system finansowy dostarcza podmiotom niefinansowym podstawowego dla funkcjonowania gospodarki rynkowej instrumentu, jakim jest pieniądz i umożliwia jego obieg, tj. ruch związany z płatnościami (rozliczeniami) zachodzącymi w związku z bieżącą działalnością gospodarczą.

Funkcja kapitałowo-redystrybucyjna – Dzięki istnieniu systemu finansowego możliwy jest przepływ wolnych środków pieniężnych od podmiotów dysponujących nimi do podmiotów chcących z nich korzystać. Nie chodzi tu tylko o mechanizm zamiany prywatnych oszczędności w prywatne inwestycje. System finansowy jest mechanizmem zamiany zarówno dobrowolnych oszczędności, jak i środków wymuszonych za pomocą instrumentów fiskalnych w inwestycje sfery realnej oraz w konsumpcję publiczną (zbiorową) i indywidualną.

Funkcja kontrolna – System finansowy umożliwia kontrolę nad strumieniami pieniężnymi, w szczególności nad środkami zainwestowanymi, wypożyczonymi i redystrybuowanymi w przeszłości. Przepływy strumieni pieniężnych wiążą się z występowaniem odstępu w czasie między poniesieniem nakładów finansowych, a osiągnięciem rezultatów.

22.10

Wykład 5

BUDOWA SEKTORA FINANSÓW PUBLICZNYCH W POLSCE


Sektor publiczny – jest pojęciem szerszym względem sektora finansów publicznych, gdyż obejmuje wszystkie instytucje komercyjne i niekomercyjne stanowiące własność Skarbu Państwa, lub jednostki samorządu terytorialnego, lub od tych podmiotów zależne.

Sektor finansów publicznych – Jest odpowiednikiem sektora General Government, przyjętego w systemie ESA 95, stosowanego w Unii Europejskiej. Istnieją jednak pewne różnice w zakresie tych sektorów, co wynika z różnych kryteriów przyjętych jako podstawa do klasyfikacji podmiotów do tych sektorów. W przypadku SFP jest to forma organizacyjna, natomiast w przypadku sektora General Government jest to rodzaj działalności i sposób jego finansowania.

Art. 4.

1. Sektor finansów publicznych tworzą:1) organy władzy publicznej, w tym organy administracji rządowej, organy kontroli

państwowej i ochrony prawa, sądy i trybunały;a. Władza ustawodawcza – sejm, senat, prezydentb. Władza wykonawcza – administracja rządowa – rząd, ministrowie,

wojewodowie, kierownicy urzędówc. Organy kontroli – RIO, NIK, państwowa inspekcja pracy

2) gminy, powiaty i samorząd województwa, zwane „jednostkami samorządu terytorialnego”, oraz ich związki (miasta na prawach powiatu są to miasta powyżej stu tysięcy mieszkańców, byłe stolice województw i niektóre miasta w dużych aglomeracjach);

a. Samorząd terytorialny jest to wyodrębniony od państwa związek publiczno-prawny, w skład którego z mocy prawa wchodzi społeczność danego terenu. W praktyce stanowi odzwierciedlenie zasady subsydialności (pomocniczości), która polega na takim podziale zadań, że państwo jako całość wykonuje tylko te zadania, które nie mogą być wykonane przez samych obywateli oraz ich związki i organizacje. W Polsce istnieje wieloszczeblowy samorząd terytorialny, reaktywowany na szczeblu gmin w 1990 roku, a na szczeblu powiatów i województw w 1999 roku. Ponadto na szczeblu gmin wyróżniono miasta na prawach powiatu.

b. Podstawy samorządności na szczeblu gmin są bardzo stabilne, gdyż gminy zostały wyposażone w majątek komunalny i wydajne źródła dochodów .

Wszystkie podatki lokalne wpływają do budżetów gmin: Rolne


Leśne Od nieruchomości Od środków transportowych Od posiadania psów (od 2008 roku opłata) Od spadków i darowizn Od środków transportowych Od czynności cywilno-prawnych (2% wartości sprzedaży) Karta podatkowa

c. Podstawy samorządności na szczeblu powiatów i województw są znacznie słabsze. Wprawdzie od 2004 roku w dochodach tych jednostek wzrosło znaczenie dochodów własnych, ale ich podstawowym źródłem są udziały w podatkach dochodowych, na które JST nie mają znaczącego wpływu, a ponadto są one silnie uzależnione od sytuacji gospodarczej.

3) jednostki budżetowe (szkoły podstawowe, szkoły średnie, gimnazja, urzędy gminy), zakłady budżetowe (przedszkola, zakłady komunikacji miejskiej, zakłady gospodarki komunalnej) i gospodarstwa pomocnicze jednostek budżetowych (stołówki, warsztaty szkolne, ośrodki wypoczynkowe, zakłady pracy przy więzieniach)

4) państwowe i samorządowe fundusze celowe (Państwowy Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, Fundusz Pracy, Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej)

5) uczelnie publiczne (szkoły wyższe)6) jednostki badawczo-rozwojowe (Instytut Zachodnii, Instytut Meteorologii i

Gospodarki Wodnej)7) samodzielne publiczne Zakłady Opieki Zdrowotnej8) państwowe i samorządowe instytucje kultury – służą tworzeniu, upowszechnianiu i

ochronie, dóbr kultury, dzielą się na instytucje artystyczne (teatr, opera, operetka, orkiestra, filharmonia) i instytucje upowszechniania kultury (muzem, galeria, biblioteka, dom kultury)

9) Zakład Ubezpieczeń Społecznych, Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społeczengo i zarządzane przez nie fundusze

10) Narodowy Fundusz Zdrowia – podstawowym źródłem przychodu jest 9% składki na ubezpieczenie zdrowotne, ale tylko 7,75% podstawy składki można odliczyć od podatku dochodowego od osób fizycznych

11) Polska Akademia Nauk i tworzone przez nią jednostki organizacyjne12) inne państwowe, lub samorządowe jednostki prawne, utworzone na podstawie

odrębnych ustaw, w celu wykonania określonych zadań, z wyjątkiem przedsiębiorstw, banków i spółek prawa handlowego

Sektor finansów publicznych dzieli się na podsektory


Rządowyo organy władzy publicznejo jednostki budżetowe, zakłady budżetowe i gospodarstwa pomocnicze

jednostek budżetowycho państwowe fundusze celoweo uczelnie publiczneo jednostki badawczo rozwojoweo samodzielne publiczne Zakłady Opieki Zdrowotnejo państwowe instytucje kulturyo Narodowy Fundusz Zdrowiao Polska Akademia Nauk i tworzone przez nią jednostki organizacyjneo inne państwowe jednostki prawne

Samorządowyo gminy, powiaty i samorząd województwa, zwane „jednostkami samorządu

terytorialnego”, oraz ich związkio jednostki budżetoweo samorządowe fundusze celoweo samodzielne publiczne Zakłady Opieki Zdrowotnejo samorządowe instytucje kulturyo inne samorządowe jednostki prawne

Ubezpieczeń społecznycho Zakład Ubezpieczeń Społecznych, Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społeczengo

i zarządzane przez nie fundusze

29.10.07Wykład 6

Słabości definicji SFP według ustawy o finansach publicznych Nie jest ona w pełni zgodna z definicją jednostek sektora instytucji rządowych i

samorządowych przyjętą w systemie ESA 95, stosowanym w Unii Europejskiej. Brak rozróżnienia jednostek SFP posiadających i nieposiadających osobowości

prawnej. Do definicji tej nie dostosowano innych przepisów. Nie ma jednolitego systemu

gromadzenia danych o jednostkach SFP, jest nawet problem z ustaleniem dokładnej liczby tych jednostek, w efekcie jest to pojęcie o charakterze statystycznym, a nie oznaczenie segmentu gospodarki narodowej.

Zakres Sektora Finansów Publicznych


1. Najczęściej wykorzystywanym wskaźnikiem jest udział dochodów i wydatków publicznych w PKB. Ten pierwszy wskaźnik jest również traktowany jako najbardziej syntetyczna, ogólna miara obciążeń fiskalnych.Zakres SFP mierzony udziałem dochodów publicznych w PKB na tle innych krajów, jest co najwyżej średni, a zdecydowanie niższy w stosunku do krajów strefy Euro, krajów skandynawskich, Francji, czy Niemiec.

2. Udział SFP w zatrudnieniu

Dane dla trzeciego kwartału 2006: w SFP pracowało wówczas 1,6 mln osób z 7,5 mln zatrudnionych w gospodarce narodowej, czyli zatrudnieni w SFP stanowili 21,1% zatrudnionych w całej gospodarce narodowej.

3. Wielkość majątku jednostek FSP

Na dzień 31XII2005: W SFP działało około 2170 państwowych jednostek budżetowych oraz 73

państwowe zakłady budżetowe. Wartość mienia Skarbu Państwa liczona bez wartości dóbr kultury narodowej

(zabytków, muzealiów, zasobów archiwalnych) i zasobów naturalnych, wyniosła około 843 mld złotych, a głównymi składnikami tego mienia były drogi, grunty w miastach, lasy oraz udziały w spółkach.

Niestety nie ma analogicznych danych odnośnie majątku JST. Nie ma nawet zbiorczych danych o liczbie jednostek działających w podsektorze samorządowym (szacuje się, że jest ich ponad 50 tys.). Jednak wielkość tego majątku może być porównywalna, lub nawet większa od majątku Skarbu Państwa (np. w 2006 roku mienie największych miast Warszawy, Łodzi, Krakowa wyniosło ponad 95 mld złotych, w tym samej Warszawy prawie 63 mld złotych)

Wpływ SFP na gospodarkę

Podatki mogą działać antymotywacyjnie, przy czym ważna jest nie tylko ich wysokość, ale i struktura.

o Podatki pośrednie i podatki bezpośrednieo Podatki proporcjonalne i podatki progresywne

SFP stanowi podstawowe źródło utrzymania dla znacznej części społeczeństwa.o Osoby zatrudnione w SFP (1,6 mln osób)o Renciści i emeryci (9,1 mln osób)


Renty i emerytury z poza rolniczego systemu ubezpieczeń społecznych (7,6 mln osób)

Renty i emerytury z rolniczego systemu ubezpieczeń społecznych (1,5 mln osób)

o Pobierające zasiłki dla bezrobotnych (0,3 mln osób)o Otrzymujący stałe zasiłki z opieki społecznej (0,3 mln osób)

Do tak obliczonej liczby należy dodać osoby na ich utrzymaniu. Wówczas SFP stanowi podstawowe źródło utrzymania stanowi dla ponad 40% mieszkańców Polski. Osób faktycznie utrzymujących się dzięki środkom FSP jest znacznie więcej, gdyż sektor SFP jest również „konsumentem”, przeznaczając rocznie około 150 mld złotych na zakup towarów i usług, czyli znaczna część sektora komercyjnego pracuje na potrzeby SFP.

SFP dokonuje ponownego podziału dochodów, czyli redystrybucji. SFP dostarcza społeczeństwu dóbr publicznych i społecznych. Tworząc popyt konsumpcyjny, SFP powoduje zmiany w strukturze PKB. Za pomocą

podatków SFP przekierowuje znaczną część PKB z inwestycji na konsumpcję. W strukturze wydatków SFP udział inwestycji jest znacznie mniejszy, niż udział inwestycji w podziale całego PKB. Stopa inwestycji w gospodarce narodowej (udział inwestycji w PKB) w 2006 roku wyniosła 20,1%, natomiast udział wydatków inwestycyjnych w wydatkach publicznych wyniósł 9,2%.

Potrzeby pożyczkowe SFP związane z deficytem SFP ograniczają możliwości kredytowania przedsiębiorców – jest to efekt wypychania. Duże zapotrzebowanie ze strony SFP na pieniądz wywołuje silną presję na wzrost stóp procentowych.

Ważnym zadaniem SFP jest pozyskiwanie zagranicznych środków pomocowych, które tylko w niewielkiej części trafiają do przedsiębiorstw, ale pozwalają na przyśpieszenie rozbudowy infrastruktury technicznej, której obecny stan jest jedną z podstawowych barier wzrostu gospodarczego.

05.11.07

Wykład 7

POJĘCIE BUDŻETU PAŃSTWA I SKARBU PAŃSTWA

Budżet – Jest pojęciem wieloznacznym i może być rozumiany jako:


Plan finansowy działalności państwa w określonym czasie, najczęściej rocznym (w Polsce pokrywa się z rokiem kalendarzowym, na Wyspach Brytyjskich rozpoczyna się pierwszego kwietnia i kończy się ostatniego marca).

Akt prawny, najczęściej rangi ustawowej. Budżet jako akt prawny stanowi upoważnienie władzy wykonawczej do gromadzenia dochodów z określonych źródeł, w określonym czasie i wysokości, a także do dokonywania wydatków w wysokościach i na cele określone w tym akcie. Ponadto jest instrumentem kontroli władzy wykonawczej przez parlament.

Fundusz gromadzący dochody i z którego dokonuje się wydatków, ma charakter redystrybucyjny, o czym przesądza charakter jego dochodów (ekwiwalentne) i wydatków (transferowe).

Dochody budżetowe państwa

Tutaj powinna być tabelka ;)

Wydatki budżetowe państwa

…tutaj również :P

12.11.07

Wykład 8

Znaczenie budżetu państwa w SFP można określić udziałem dochodów i wydatków budżetowych w dochodach i wydatkach publicznych. W 2006 roku udział dochodów budżetu państwa w dochodach publicznych wyniósł 46%, a wydatków budżetu państwa w wydatkach publicznych 25%. Tak duża różnica w wymienionych udziałach wynika z faktu, że z budżetu państwa przekazywane są wysokie transfery na rzecz JST i funduszów celowych, a które nie są wydatkami publicznymi.

Uwaga: Dochody w budżecie państwa stanowią szacunki ich wysokość, natomiast wydatki nieprzekraczalne limity.

Skarb Państwa

W ujęciu podmiotowym - To państwo w roli właściciela majątku państwowego, wyposażonego w osobowość prawną, gospodarującego swoim majątkiem i reprezentującego państwo w stosunkach majątkowych z osobami fizycznymi i


prawnymi. Skarb Państwa występuje jako podmiot praw i obowiązków dotyczących tej części mienia państwowego, która nie pozostaje pod zarządem innych państwowych osób prawnych.Przykładowo: SP (Skarb Państwa) nie ponosi odpowiedzialności za zobowiązania państwowych osób prawnych, samodzielnie gospodarujących częścią mienia ogólnonarodowego (np. przedsiębiorstwa państwowe, spółki Skarbu Państwa), podobnie jak te podmioty nie ponoszą odpowiedzialności za zobowiązania Skarbu Państwa.

W ujęciu przedmiotowym - To majątek państwa wraz z prawami majątkowymi i zobowiązaniami na nim ciążącymi.

Majątek ten dzieli się na:o Trwały

Rzeczowy – nieruchomości (budynki, budowle i grunty) Finansowy – akcje i udziały w spółkach

o Obrotowy Należności - należne, a niezapłacone podatki oraz udzielone przez

Skarb Państwa pożyczki Środki pieniężne

W ujęciu instytucjonalnym - To urzędy państwowe zajmujące się sprawami związanymi z mieniem państwowym. Od października 1996 roku ministrem właściwym w sprawach gospodarowania mieniem Skarbu Państwa jest minister Skarbu Państwa, upoważniony do inicjowania polityki państwa w sprawie tego mienia, w tym jego prywatyzacji.

19.11.07

Wykład 9

ZASADY BUDŻETOWE

Zasady budżetowe - Są to postulaty nauki finansów i prawa finansowego, dotyczące konstrukcji budżetu, a także warunków opracowywania, uchwalania i wykonywania budżetu. Ich przestrzeganie ma pomóc w kontroli gospodarki finansowej państwa przez parlament i wyspecjalizowane jednostki (NIK – Najwyższa Izba Kontroli i RIO – Regionalne Izby Obrachunkowe), a także realizacji zadań państwa.


Zasady budżetowe dotyczące treści budżetu

Zasada jedności formalnej budżetu - Postuluje, aby w państwie istniał tylko jeden budżet. Przestrzeganie tej zasady ułatwia ocenę polityki budżetowej rządu i pozwala ocenić niezbędność planowanych obciążeń podatkowych. Odstępstwem od tej zasady jest uchwalanie odrębnie budżetu bieżącego i majątkowego. W Polsce odstępstwem od tej zasady są fundusze celowe, tworzone poza budżetem (np. Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych).

Zasada jedności materialnej budżetu - Postuluje, aby w ramach budżetu nie łączyć (nie funduszować) dochodów z określonych źródeł z konkretnymi wydatkami. Takie funduszowanie usztywnia gospodarkę budżetową. Należy pamiętać, że dochody w budżecie są wielkościami planowanymi, mają więc charakter orientacyjny, a ich wykonanie zależy od przebiegu procesów gospodarczych. Stąd przy funduszowaniu istnieje niebezpieczeństwo nie wykonania jednych zadań z powodu braku środków, przy ich nadmiarze na inne zadania. Odstępstwem od tej zasady są fundusze celowe tworzone zarówno poza budżetem jak i w ramach budżetu.

Zasada powszechności (zupełności) - Odnosi się do tej części gospodarki budżetowej, która jest prowadzona przez różnego rodzaju państwowe jednostki organizacyjne. W pierwotnym ujęciu postulowała, aby podmioty te były powiązane z budżetem metodą brutto (tzn. całością swoich dochodów i wydatków). Przy takim finansowaniu istnieje duże prawdopodobieństwo marnotrawienia środków, gdyż podmioty nie są zmotywowane do osiągania dochodów, a ponadto maksymalizują swoje wydatki, gdyż niewykorzystane środki musiałyby zwrócić do budżetu, a w roku następnym otrzymałyby mniej środków. W mniej rygorystycznym ujęciu zasada postuluje, aby podmioty te były powiązane z budżetem metodą brutto, lub netto (która polega na tym, że jednostki rozliczają się z budżetem tylko wynikiem.

Zasada uprzedniości - Postuluje, aby budżet był uchwalony przed okresem w którym ma obowiązywać.

Zasada roczności - Postuluje, aby budżet był uchwalany na okres jednego roku, zapewnia to bowiem większą precyzję prognoz i lepszą kontrolę. Mankamentem natomiast jest to, że takie planowanie nie uwzględnia długofalowych skutków podejmowanych działań.

Zasady dotyczące formy budżetu

Zasada jawności – Postuluje, aby prace nad budżetem były jawne, ustawa budżetowa powszechnie dostępna, a jej treść przedmiotem publicznych dyskusji. W niektórych przypadkach zasadne jest wyłączenie jawności, np. w odniesieniu do środków publicznych uznanych za tajemnice państwową (np. wydatki na obronę narodową).


Zasada przejrzystości – Postuluje taką prezentację dochodów i wydatków budżetowych, aby były one zrozumiałe i czytelne nie tylko dla specjalistów.

Zasada szczegółowości – Postuluje takie grupowanie dochodów i wydatków budżetowych, aby ich układ był dostosowany do realizowanych zadań. Układ ten nie może być, ani zbyt ogólny, ani nazbyt szczegółowy.

Zasada operatywności – Nawiązuje do podmiotowego kryterium klasyfikacji budżetowej. Zgodnie z tą zasadą budżet powinien być opracowany w takim układzie, który umożliwia ścisłe ustalenie kto jest odpowiedzialny za wykonanie zadań i jakie przysługują mu na ten cel środki.

Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r., DzU nr 78, poz 483 ze zm.

Art. 220

Zwiększenie wydatków lub ograniczenie dochodów planowanych przez Radę Ministrów nie może powodować ustalenia przez Sejm większego deficytu budżetowego niż przewidziany w projekcie ustawy budżetowej.

Ustawa budżetowa nie może przewidywać pokrywania deficytu budżetowego przez zaciąganie zobowiązania w centralnym banku państwa.

Art. 221

Inicjatywa ustawodawcza w zakresie ustawy budżetowej, ustawy o prowizorium budżetowym, zmiany ustawy budżetowej, ustawy o zaciąganiu długu publicznego oraz ustawy o udzielaniu gwarancji finansowych przez państwo przysługuje wyłącznie Radzie Ministrów.

Art. 222

Rada Ministrów przedkłada Sejmowi najpóźniej na 3 miesiące przed rozpoczęciem roku budżetowego projekt ustawy budżetowej na rok następny. W wyjątkowych przypadkach możliwe jest późniejsze przedłożenie projektu.

Art. 223

Senat może uchwalić poprawki do ustawy budżetowej w ciągu 20 dni od dnia przekazania jej Senatowi.

Art. 225

Jeżeli w ciągu 4 miesięcy od dnia przedłożenia Sejmowi projektu ustawy budżetowej nie zostanie ona przestawiona Prezydentowi Rzeczypospolitej do podpisu, Prezydent Rzeczypospolitej może w ciągu 14 dni zarządzić skrócenie kadencji Sejmu.


Budżet państwa a Konstytucja RP

1. Przepisy Konstytucji RP nie definiują – ani wprost, ani pośrednio – pojęcia budżetu państwa, nie określają jego podmiotowego i przedmiotowego zakresu.

2. Budżet państwa jest najważniejszym, ale zarazem tylko jednym z wielu obowiązkowych elementów ustawy budżetowej.

3. W Konstytucji RP nie wskazano daty rozpoczęcia roku budżetowego.4. Tryb prac nad projektem ustawy budżetowej charakteryzuje się wieloma odstępstwami

od zasad obowiązujących przy uchwalaniu projektów innych ustaw. Najważniejsze z tych odstępstw to: ograniczenie kręgu podmiotów wyposażonych w inicjatywę ustawodawczą, termin wyznaczony Senatowi na ewentualne zgłoszenie poprawek do uchwalonej

przez Sejm ustawy budżetowej jest krótszy niż w przypadku innych ustaw (20 dni zamiast 30),

krótszy termin na podpisanie ustawy pozostawiono też Prezydentowi RP (7 dni zamiast 21 dni),

wyłączono możliwość przekazania ustawy budżetowej Sejmowi do ponownego rozpatrzenia (tzw. weto prezydenckie),

określenie czasu (2 miesiące od złożenia wniosku), w jakim Trybunał Konstytucyjny winien orzec w sprawie zgodności ustawy budżetowej z Konstytucją,

Sejm nie może uchwalić większego deficytu niż przewiduje projekt ustawy budżetowej, a ustawa nie może przewidywać jego finansowania w NBP.

Konstytucja określa też najważniejsze terminy budżetowe:

Termin przedłożenia Sejmowi projektu ustawy budżetowej ustalono na 30 września. Na prace sejmowe, od dnia przedłożenia projektu przez rząd do dnia przekazania

uchwalonej ustawy budżetowej Prezydentowi RP, przewidziano 4 miesiące. Niedotrzymanie przez Sejm czteromiesięcznego terminu daje Prezydentowi RP prawo

rozwiązania (skrócenia kadencji) Sejmu. Decyzję o rozwiązaniu Sejmu Prezydent może podjąć w ciągu 14 dni następujących po terminie przedłożenia uchwalonej ustawy budżetowej.

Deficyt w 2006 roku wyniósł powyżej 40 mld złotych, oficjalnie wyniósł niewiele ponad 25 mld złotych. Ujemne wpływy z prywatyzacji (kredyty zaciągnięte na dofinansowanie budżetu) wyniosły 14 mld zł.

26.11


Wykład 10

FORMY ORGANIZACYJNO-PRAWNE JEDNOSTEK SEKTORA FINANSÓW PUBLICZNYCH

Jednostki budżetowe - Taką formę przyjmują podmioty, które nieodpłatnie świadczą usługi w sferze użyteczności publicznej. Całość ich wydatków jest finansowana z właściwego budżetu, a ewentualne dochody są odprowadzane na rachunek tego budżetu (finansowanie brutto).

Nie mają osobowości prawnej Majątek, którym dysponują stanowi własność Skarbu Państwa, lub JST Są zwolnione z podatku dochodowego od osób prawnych Nie mogą zaciągać kredytów Gospodarkę finansową prowadzą w oparciu o roczny plan finansowy

Metoda brutto nie sprzyja efektywności wykorzystania środków przyznanych jednostkom budżetowym. Często pod koniec roku budżetowego dokonują one pośpiesznych i nierozważnych wydatków, żeby nie zwracać do budżetu niewykorzystanych środków i aby nie otrzymać w przyszłym roku mniej pieniędzy, gdyż środki są przyznawane w oparciu o wydatki z roku poprzedniego.

Aby uelastycznić gospodarkę jednostek budżetowych, przyznano im możliwość tworzenia rachunku dochodów własnych i rachunku funduszy motywacyjnych. Państwowe i samorządowe jednostki budżetowe na rachunku dochodów własnych gromadzą środki z:

Opłat za udostępnianie dokumentacji przetargowej Zapisów, spadków, darowizn w postaci pieniężnej na rzecz jednostki budżetowej Odszkodowań za zniszczone, lub utracone mienie, oddane w zarząd, lub użytkowanie

jednostki budżetowej

Fundusze motywacyjne są tworzone tylko przez państwowe jednostki budżetowe, są to środki finansowe zgromadzone na odrębnych rachunkach, z dochodów budżetu państwa, z tytułu wykrycia przestępstw i wykroczeń przeciwko mieniu oraz skarbowych. Mogą być wykorzystane na nagrody dla pracowników, funkcjonariuszy i żołnierzy, którzy bezpośrednio przyczynili się do uzyskania tych dochodów. Fundusze motywacyjne nie są funduszami celowymi w rozumieniu ustawy o finansach publicznych.


Zakłady budżetowe - Są to podmioty, które świadczą swoje usługi odpłatnie i pokrywają koszty działalności z własnych przychodów. Mogą otrzymać dotację podmiotową, przedmiotową, celową, na pierwsze wyposażenie w środki obrotowe. Łączna ich kwota nie może jednak przekroczyć 50% wydatków zakładu bez uwzględnienia dotacji na inwestycje.

Nie posiadają osobowości prawnej Są podatnikami podatku dochodowego od osób prawnych Majątek, który wykorzystują stanowi własność Skarbu Państwa, lub JST W obrocie prawnym występują w granicy upoważnienia, udzielonego ich

kierownikowi przez organ nadrzędny Mają większą swobodę finansową niż jednostki budżetowe, stąd mówi się, że są

ułomnymi osobami prawnymi Mogą zaciągać kredyty, muszą być one jednak poręczone przez organ nadrzędny,

odpowiadający za zobowiązania zakładu Podstawą gospodarki finansowej jest roczny plan finansowy Zakłady są zobowiązane do dokonywania wpłat do budżetu nadwyżek środków

obrotowych ustalonych na koniec okresu rozliczeniowego (metoda finansowania netto)

Przykłady zakładów budżetowych: przedszkola, zakłady komunikacji miejskiej, zakłady gospodarki komunalnej

Gospodarstwa pomocnicze jednostek budżetowych

Gospodarstwem pomocniczym jest wyodrębniona z jednostki budżetowej organizacyjnie i finansowo część jej działalności podstawowej, lub działalność uboczna. Koszty swojej działalności finansuje z uzyskiwanych przychodów. Może otrzymać dotację przedmiotową oraz na pierwsze wyposażenie w środki obrotowe. Sprzedaż towarów na rzecz macierzystej jednostki budżetowej odbywa się po kosztach własnych, a na rzecz innych podmiotów po cenach rynkowych. Podstawą gospodarki finansowej jest roczny plan finansowy. Są zobowiązane wpłacać do budżetu połowę osiągniętego zysku (metoda netto).

Przykłady jednostek pomocniczych: stołówka, ośrodki wypoczynkowe, zakłady produkcyjne przy więzieniach, warsztaty szkolne)

03.12.07

Wykład 11

POJĘCIE RODZAJE I PRZYCZYNY TWORZENIA FUNDUSZY CELOWYCH


Poprzednia definicja funduszu celowego: Funduszem celowym jest fundusz ustawowo powołany przed dniem wejścia w życie ustawy, którego przychody pochodzą z dochodów publicznych, a wydatki przeznaczone są na realizację wyodrębnionych zadań.

Obecna definicja funduszu celowego: Funduszem celowym jest fundusz powołany ustawowo, którego przychody pochodzą ze środków publicznych, a wydatki są przeznaczone na realizację wyodrębnionych zadań, z zastrzeżeniem, że ustawa budżetowa może określać inne, niż ustawa tworząca fundusz, przeznaczenie wydatków funduszu celowego, o ile nie otrzymuje on dotacji z budżetu państwa.

1999-2004 – istnieje 13 funduszy celowych

2004 – likwidacja funduszu alimentacyjnego

2005 – ustanowienie 12 nowych funduszy

2006 – powołanie nowego funduszu celowego

Klasyfikacja funduszów celowych:

1. Osobowość prawnaa. Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (PFRON)b. Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych (FGŚP)c. Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW)d. Wojewódzkie Fundusze Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej

(WFOŚiGW)2. Szczebel działalności, realizowane zadania

a. Państwowe (13 starych + 13 nowych)b. Samorządowe

Wojewódzkie i Powiatowe Fundusze Ochrony Gruntów Rolnych (WFOGR), (PWFOGR)

Wojewódzkie i Powiatowe Fundusze Gospodarki Zasobem Geodezyjnym i Kartograficznym (WFGZGiK), (PFGZGiK)

Wojewódzkie, Powiatowe i Gminne Fundusze Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (WFOŚiGW), (PFOŚiGW), (GFOŚiGW)

3. Otrzymujące i nieotrzymujące dotacji z budżetu państwaa. Nieotrzymująceb. Otrzymujace


Fundusz Ubezpieczeń Społecznych (FUS) - dotacja stanowi 20% dochodu)

Fundusz Emerytalno-Rentowy (KRUS) - (dotacja stanowi 93% dochodu)

Fundusz Prewencji i Rehabilitacji (FPiR) Fundusz Pracy (FP)

Zasady od których odstępstwo stanowi gospodarka funduszowa

Zasada jedności materialnej Zasada jedności formalnej Zasada powszechności (zupełności) Zasada roczności

Przesłanki tworzenia funduszy celowych

Ich tworzenie ma na celu odstąpienie od sztywnych zasad budżetowych, w celu zapewnienia realizacji zadań tych funduszy

Nie muszą konkurować o środki finansowe z innymi zadaniami ujętymi w budżecie państwa, lub JST

Odstępstwo od zasady roczności gwarantuje ciągłość finansowania zadań funduszy (niezależnie od sytuacji sektora finansów publicznych, nie następuje w nim realokacja środków związanych z wyrównywaniem deficytu budżetowego, nadwyżkami funduszy celowych)

Wydatki funduszu celowego zależą od wysokości uzyskanych środków, co działa motywująco na ich pozyskiwanie. Natomiast w budżecie państwa wydatki i rozchody stanowią nieprzekraczalne limity

Funkcjonowanie państwowych funduszy celowych nie podlega wprost kontroli budżetowej mimo, że ich plany finansowe stanowią załącznik do ustawy budżetowej

Wady funduszy celowych

Rozproszenie środków finansowych pomiędzy fundusze celowe usztywnia gospodarkę tymi środkami, a także utrudnia ich kontrolę

Niezbędne korekty w gospodarowaniu środkami funduszy celowych z reguły wymagają zmiany ustawy

10.12.07


Wykład 12

FUNDUSZ UBEZPIECZEŃ SPOŁECZNYCH

Główne źródła przychodów FUS

Składki na ubezpieczenie społeczneo Składka emerytalna (19,52%) – finansowana przez pracownika (9,76%) i

pracodawcę (9,76%).

Nie więcej niż trzydziestokrotność przeciętnego, miesięcznego, prognozowanego wynagrodzenia w Polsce

o Składka rentowa Od 01.01.99 do 30.06.07 (13%) – finansowana przez pracownika (6,5%) i

pracodawcę (6,5%) Od 01.07.07 do 31.12.07 (10%) – finansowana przez pracownika (3,5%) i

pracodawcę (6,5%) Od 01.01.08 (6%) – finansowana przez pracownika (1,5%) i pracodawcę (4,5%)

Nie więcej niż trzydziestokrotność przeciętnego, miesięcznego, prognozowanego wynagrodzenia w Polsce

o Składka chorobowa (2,45%) – finansowana przez pracownikao Składka wypadkowa (0,67%-3,6%) – finansowana przez pracodawcę, wielkość

zależy od wykonywanej działalności i wysokości ryzyka Dotacje z budżetu państwa Od 2004 roku refundacja z tytułu przekazywania składek do OFE (księgowana w

ciężar rozchodów budżetu państwa)

Koszty pracy – Całkowite koszty jakie ponosi pracodawca w związku z zatrudnieniem pracownika. Obejmują oprócz wynagrodzenia brutto składki, ubezpieczenia społecznego finansowane przez pracodawcę oraz składki na Fundusz Pracy (2,45%) i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych (0,1%).

Klin podatkowy – różnica między kosztami pracy, a tym co pracownik otrzymuje z tytułu wykonywania pracy (wynagrodzenie netto).


Przykład (w warunkach 2006 roku): wyliczyć koszty pracy i klin podatkowy przy wynagrodzeniu brutto 3850 złotych.

PRACOWNIK PRACODAWCA

ZUS720,34zł

ZUS672,20zł

Składka emerytalna (9,76%)375,76zł

Składka emerytalna (9,76%)375,76zł

Składka rentowa (6,5%)250,25zł

Składka rentowa (6,5%)250,25zł

Składka chorobowa (2,45%)94,33zł

Składka wypadkowa (1,2%)46,20

NFZ (8,75%)242,55zł+31,30zł=273,85zł

FP (2,45%)94,33zł

Odliczona od podatku (7,75%)(3850zł-720,34zł)*7,75%=242,55zł

FGŚP (0,1%)3,85zł

Nieodliczona od podatku (1,0%)(3850zł-720,34zł )*1,0%=31,30zł

PodatekdochodowyPodstawa

3850zł-(720,34zł+102,25zł)=3027,42złZaliczka

3027,42zł*19%-44,17-242,55zł=288,49zł

Urząd Skarbowy = 3027,42 zł * 19% - 44,17 zł - 242,55 zł = 288,49 zł

Narodowy Fundusz Zdrowia = 242,55 zł + 31,30 zł = 273,85 zł

Pracownik (wynagrodzenie „netto”) = 3850 zł – (720,34 zł + 531,04 zł + 31,30 zł) = 2567,33 zł

Koszty pracy = 3850 zł + 672,20 zł + 94,33 zł + 3,85 zł = 4620,39 zł

Klin podatkowy = 4620,39 zł – 2567,33 zł = 2053,06 zł

Udział klina podatkowego w kosztach pracy = 2053,06 zł / 4620,39 zł * 100% = 44,4%

Przykład (w warunkach 2006 roku): wyliczyć składki ubezpieczenia społecznego dla podmiotu prowadzącego działalność gospodarczą


Składki ubezpieczenia społecznego podmiotów prowadzących działalność gospodarczą

Dla tych podmiotów składka na ubezpieczenie chorobowe nie jest obowiązkowa Nie opłacają składek na Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych Podstawą składek ubezpieczenia społecznego i Fundusz Pracy jest kwota

zadeklarowana, nie niższa niż 60% przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w poprzednim kwartale (dla grudnia wyniosła 1622,05 zł).

Podstawą składki na ubezpieczenie zdrowotne jest kwota zadeklarowana, nie niższa niż 75% przeciętnego, miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw z poprzedniego kwartału, włącznie z wypłatami z zysku (dla grudnia wynosiła 2168,30 zł).

Nowa podstawa obowiązuje od trzeciego miesiąca kwartału

SUMA = 518,57 zł + 195,15 zł = 713,72 zło Składki ZUS = 316,62 zł + 162,21 zł + 39,74 zł = 518,57 zł

Ubezpieczenie emerytalne = 1622,05 zł * 19,52% = 316,62 zł Ubezpieczenie rentowe = 1622,05 zł * 10% = 162,21 zł Ubezpieczenie chorobowe = 1662,05 zł * 2,45% = 39,74 zł

o Składka zdrowotna = 2168,30 zł * 9% = 195,15 zł

Preferencja - dotyczy podmiotów, które rozpoczęły działalność gospodarczą (prowadzenie jej po raz pierwszy w ciągu ostatnich 60 miesięcy). Nie możemy tych samych usług świadczyć na rzecz byłego pracodawcy, jeżeli te same usługi świadczyliśmy w ramach stosunku pracy. Niższą składkę płacimy przez 24 miesiące. Preferencja polega na tym, że podstawą naliczania składek jest 30% minimalnego wynagrodzenia (dla roku 2007 wyniosła 280,80 zł).

SUMA = 89,77 zł + 195,15 zł = 284,92 zło Składki ZUS = 54,81 zł + 28,08 zł + 6,88 zł = 89,77 zł

Ubezpieczenie emerytalne = 280,80 zł * 19,52% = 54,81 zł Ubezpieczenie rentowe = 280,80 zł * 10% = 28,08 zł Ubezpieczenie chorobowe = 280,80 zł * 2,45% = 6,88 zł

o Składka zdrowotna = 2168,30 zł * 9% = 195,15 zł

Terminy rozliczania i opłacania składek


Do 5 dnia następnego miesiąca – Jednostki budżetowe, zakłady budżetowe i gospodarstwa pomocnicze

Do 10 dnia następnego miesiąca – Osoby fizyczne opłacające składkę wyłącznie za siebie

Do 15 dnia następnego miesiąca – Pozostali płatnicy

17.12.07

Wykład 13

REFORMA SYSTEMU UBEZPIECZEŃ EMERYTALNYCH

Zmiany wprowadzone przez reformę

Rozbito składkę ubezpieczenia społecznego na cztery składki i powiązano wysokość składek z wysokością otrzymywanych świadczeń

Przerzucono ciężar finansowania składek w części na pracowników Wprowadzono obowiązkowe ubezpieczenia zdrowotne W ramach ubezpieczenia emerytalnego wprowadzono trzy filary

o I filar – ZUS, ubezpieczenie jest obowiązkowe dla każdego, ma charakter repartycyjny, czyli oparty jest na umowie międzypokoleniowej. Świadczenia z tego filaru gwarantuje państwo, jest on ściśle powiązany z finansami publicznymi.

o II filar – OFE, ubezpieczenie jest obowiązkowe, ale zakres obligatoryjności zależy od wieku.

Osoby urodzone do 31.12.1948r. – nie mogły przystąpić do OFE Osoby urodzone od 01.01.1949r. do 31.12.1968r. – miały wybór

przystąpienia do OFE, lub nie Osoby urodzone od 01.01.1969r. – muszą przystąpić do OFE

o III filar – dobrowolne oszczędzanie na przyszłą emeryturę

Podział składki emerytalnej

11,22% podstawy składki - Pozostaje w ZUSie (FUSie) 1,0% podstawy składki - Odpis na Fundusz Rezerwy Demograficznej (środki z tego

funduszu będą mogły być uruchomione dopiero od 2009 roku, gdy ZUS będzie miał problemy z wypłatą emerytur związane z sytuacją demograficzną)

7,3% podstawy składki – Przekazywane jest do OFE


07.01.08

Wykład 14

POJĘCIE I TECHNIKI ZABEZPIECZENIA SPOŁECZENEGO

Zabezpieczenie społeczne – Jest to ogół narzędzi i instytucji gwarantujących człowiekowi bezpieczeństwo przed niedostatkiem, poprzez zagwarantowanie świadczeń chociażby na minimalnym poziomie, odpowiadającym jednak godności ludzkiej.

Minimum egzystencji – Pozwala przeżyć

Minimum socjalne – Pozwala na uczestnictwo w życiu społecznym

Wyróżnia się trzy techniki zabezpieczenia społecznego

Ubezpieczeniowa (składkowa)o Wypłacane świadczenia są finansowane z opłacanych składek, które mają

charakter przymusowy.o Przysługują niezależnie od sytuacji materialnej ubezpieczonego.o Wysokość uzależniona jest od poziomu wynagrodzeń, które stanowiły

podstawę naliczania składek.o Ubezpieczenie dotyczy przede wszystkim pracowników pozostających w

stosunku pracy. Przy czym składka zazwyczaj częściowo jest finansowana przez pracodawcę.

o Prawo do świadczenia ma charakter roszczenia. Zaopatrzeniowa (podatkowa)

o Świadczenia są wypłacane z budżetu państwa, lub budżetów samorządowych.o Rodzaje świadczeń i ich wysokość ustalane są ustawowo.o Wyróżnia się dwie odmiany tej techniki

Odnośnie urzędników i funkcjonariuszy – Tutaj wysokość świadczeń jest powiązana z poziomem wynagrodzeń

Odnośnie pozostałych grup ludności – Tutaj wysokość świadczeń powiązana jest z kosztami utrzymania.


o Prawo do świadczenia ma charakter roszczenia. Opiekuńcza

o W stosunku do dwóch wcześniejszych ma charakter uzupełniający.o Ma charakter uznaniowy – Komu i w jakiej wysokości przysługują świadczenia,

decyduje organ udzielający świadczeń.o Prawdo do świadczenia nie ma charakteru roszczenia.o System wyjątkowo elastyczny, zmienna wysokość świadczeń oraz

zróżnicowany czas ich przyznania i forma.

DOBRO SPOŁECZNE, DOBRO PUBLICZNE

Dobro publiczne – Są to takie dobra, które są konsumowane egalitarnie (zbiorowo). Wyłączenie kogokolwiek z konsumpcji tych dóbr jest, albo niemożliwe, albo nieopłacalne. Trudno w ich przypadku określić korzyści jednostkowe. Wiąże się z nimi zjawisko „pasażera na gapę” oraz efektów zewnętrznych.

Przykłady:

Latarnia morska Oświetlenie ulic Obrona narodowa Bezpieczeństwo wewnętrzne Ład przestrzenny

Dobro społeczne – Są świadczone nieodpłatnie jak dobra publiczne, chociaż nie mają takich cech jak te dobra. Jednak pozostawienie ich podziału mechanizmu rynkowemu, mogłoby nie prowadzić do ich optymalnej konsumpcji. Konsumpcja indywidualna zależy, bowiem od posiadanych dochodów i od indywidualnych preferencji. Stąd na pewne dobra popyt mógłby nie wystąpić, lub być zbyt mały, co byłoby niekorzystne z punktu widzenia ogólnospołecznego.

Przykłady:

Kultura Szkolnictwo Służba zdrowia


Wykład 14.01

Wykład 15

POJĘCIE, RODZAJE I FUNKCJE CEŁ

UNIA CELNA

Cło – opłata pobierana przy przewozie towaru przez granicę państwa

Rodzaje ceł

Importowe Eksportowe Tranzytowe

Cechy cła

Przymusowe Bezzwrotne Pieniężne Jednostronne Ogólne Odpłatne

Cło jest w grupie dochodów niepodatkowych.

W latach osiemdziesiątych cło miało marginalne znaczenie w dochodach budżetu państwa, gdyż państwo miało monopol w handlu z zagranicą, a cło pobierano w obrocie niehandlowym. W 1989 roku zniesiono monopol państwa w handlu z zagranicą. Cło stało się wówczas istotnym źródłem dochodów budżetowych i ważnym instrumentem polityki handlowej. W drugiej połowie lat dziewięćdziesiątych znaczenie ceł jednak zmalało w budżecie państwa, co wiązało się z przystąpieniem Polski do Światowej Organizacji Handlu (w której na zasadzie wzajemności wznoszone są, lub obniżane są stare cła), a ponadto


Polska podpisała szereg umów dwu- i wielostronnych o tworzeniu stref wolnego handlu. Kolejny spadek wpływów nastąpił po wstąpieniu Polski do UE, gdyż zgodnie z traktatem ustanawiającym wspólnotę europejską, Polska jako kraj członkowski nie może pobierać ceł, ani opłat o skutku równoważnym od towarów przywożonych, lub wywożonych do innych krajów członkowskich. Ponadto w stosunku do importu z krajów trzecich stosowana jest wspólna taryfa celna. 75% wpływów z ceł odprowadzanych jest do budżetu UE.

Funkcje ceł (pozafiskalne)

Cła wychowawcze – Są nakładane na towary wybranej gałęzi, które w początkowym okresie otoczone są przez państwo szczególną ochroną. Z czasem są obniżane, aż do całkowitego zaniku.

Cła protekcyjne – O charakterze stałym, nakładane są na towary importowane, w celu podwyższenia ich cen do poziomu cen towarów wytwarzanych w kraju.

Cła prohibicyjne – Zmierzają do stworzenia bariery dla importu niektórych towarów uznanych za niepożądane. Są niebezpieczne, gdyż mogą spotkać się z odwetem innych krajów.

Odmianą cen prohibicyjnych są cła odwetowe wśród, których się wyróżniao Cła antydumpingowe – Stosowane do importu towarów z takich krajów, które

w handlu z zagranicą stosują dumping.o Cła antydyskryminacyjne – Stosowane w odniesieniu do importu z takich

krajów, które dyskryminują eksport z rozpatrywanego kraju.o Cła antypremiowe – Stosowane do importu towarów z takich krajów, które

subsydiują swój eksport.

KSZTAŁTOWANIE SIĘ INTEGRACJI EUROPEJSKIEJ

UNIA CELNA

Deklaracja francuskiego ministra spraw zagranicznych Roberta Schumana z 9 maja 1950r. zakładająca, iż niemiecki sektor węgla i stali poddany zostanie ponadnarodowemu administrowaniu w celu zagwarantowania pokoju na świecie.

Urzeczywistnienie deklaracji podpisaniem 18 kwietnia 1951 r. w Paryżu Traktatu o Europejskiej Wspólnocie Węgla i Stali – traktat został podpisany na 50 lat i obowiązywał do lipca 2002 r.


Ustanowienie Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej – EWG – (Traktat o ustanowieniu Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej został podpisany 25 marca 1957 r.).

Traktat z Maastricht z 1992 roku zmienił jej nazwę na Wspólnotę Europejską. Zmiana nastąpiła od 1 listopada 1993 r. Wspólnota Europejska (WE; ang European Community – EC) jest organizacją międzynarodową będącą podstawą współpracy w ramach Unii Europejskiej.

W 2002 roku WE przejęła kompetencje Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali.

Ustanowienie Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej (Traktat o ustanowieniu Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej również został podpisany 25 marca 1957 r. – traktaty rzymskie).

Sygnatariuszami powyższych traktatów były:

Belgia Holandia Luksemburg Francja RFN Włochy

Podpisanie 7 lutego 1992 r. w Maastricht Traktatu o Unii Europejskiej – traktat ustanowił Unię Europejską, nie pozbawił jednak osobowości prawnej istniejących Wspólnot Europejskich ani też nie wyposażył Unii w podmiotowość prawną.

UE nie posiana własnych organów, a dla realizacji zadań korzysta z organów Wspólnot.

Gdyby uchwalono konstytucję UE zmieniłaby się pozycja UE na arenie międzynarodowej. Przestałyby funkcjonować Wspólnota Europejska oraz Europejska Wspólnota Energii Atomowej. EU zyskałaby podmiotowość prawną.

Unia celna

Podstawą funkcjonowania unii celnej w ramach Wspólnoty Europejskiej jest Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską. W traktacie tym określono zasady funkcjonowania unii celnej.

Artykuł 23 TWE

1. Podstawą Wspólnoty jest unia celna, która rozciąga się na całą wymianę towarową i obejmuje zakaz ceł przywozowych między Państwami Członkowskimi oraz wszelkich opłat o skutku równoważnym, jak również przyjęcie wspólnej taryfy celnej w stosunkach z państwami trzecimi.


TWE nie określa, co należy rozumieć przez pojęcie opłat o skutku równoważnym z cłem. Zakres tego pojęcia został określony w orzecznictwie ETS.

Zgodnie z orzecznictwem ETS opłatami o skutku równoważnym z cłem są jakiekolwiek obciążenia finansowe nałożone na towar w związku z przekroczeniem granicy, o ile nie są cłem we właściwym sensie, niezależnie od ich nazwy, sposobu pobierania, nawet jeśli nie są pobierane na korzyść państwa, nie mają działania protekcjonistycznego ani dyskryminującego, a obciążony nimi towar nie konkuruje z produktami krajowymi.

TWE zakazuje również wprowadzania ograniczeń ilościowych w przywozie i wywozie między państwami tworzącymi unię celną.

Artykuł 28

Ograniczenia ilościowe w przywozie oraz wszelkie środki o skutku równoważnym są zakazane między Państwami Członkowskimi.

Artykuł 29

Ograniczenia ilościowe w wywozie oraz wszelkie środki o skutku równoważnym są zakazane między Państwami Członkowskimi


ebyznes.cba.plebyznes.cba.pl/upload/swietygraal.docx · web viewwykład 3 pojĘcie finansÓw...

Documents