zsp2wodzislawslaski.edupage.org · web viewwymienia składniki przyrody potrzebne człowiekowi do...

Przyroda Wymagania edukacyjne z przyrody dla kl. IV

Wymagania konieczne(ocena dopuszczająca).

Uczeń:

Wymagania podstawowe(ocena dostateczna).

Uczeń:

Wymagania rozszerzające(ocena dobra).

Uczeń:

Wymagania dopełniające(ocena bardzo dobra).

Uczeń:Dział 1:My i przyrodaTreści nauczania (wymagania szczegółowe) z podstawy programowej: 1.1, 1.2, 1.3, 1.4, 1.5, 1.6, 1.7, 4.1, 9.6wyjaśnia, co nazywamy przyrodą (B); wymienia 3–4 elementy przyrody nieożywionej i przyrody ożywionej (A); wymienia nazwy 2–3 przyrządów służących do obserwacji przyrody (A); wymienia 3–4 źródła wiedzy o przyrodzie (A); wyjaśnia, w jakim celu prowadzi się obserwacje i doświadczenia (B); wymienia kilka pozytywnych cech charakteru dobrego kolegi, dobrej koleżanki (A); wyjaśnia znaczenie odpoczynku, w tym snu, dla prawidłowego funkcjonowania organizmu (B); opisuje prawidłowo zorganizowane miejsce do nauki (B)

wymienia składniki przyrody potrzebne człowiekowi do życia (A); wymienia poznane na lekcji działania człowieka mogące pomóc przyrodzie oraz te, które jej szkodzą (A); przyporządkowuje przyrząd do obserwowanego obiektu (C); odróżnia obserwację od doświadczenia (C); wymienia podstawowe zasady obowiązujące w kontaktach z innymi ludźmi, między innymi podczas pracy w zespole (A); wyjaśnia potrzebę planowania zajęć w ciągu dnia i tygodnia (C)

wymienia cechy istot żywych (A); podaje przykłady wykorzystania poszczególnych zmysłów w obserwacjach przyrody (C); wymienia zasady bezpiecznego prowadzenia doświadczeń i obserwacji (A); wymienia czynniki pozytywnie i negatywnie wpływające na samopoczucie w szkole i w domu (A); proponuje sposoby eliminowania czynników negatywnych (C); wskazuje właściwą formę wypoczynku po określonej pracy fizycznej lub umysłowej (B); wymienia zasady prawidłowego uczenia się (A)

opisuje zależności między elementami przyrody ożywionej i nieożywionej (C); ocenia przydatność różnych źródeł wiedzy do uczenia się przyrody (D); rozróżnia wśród wielu komunikatów te, które są prawidłowo sformułowane (D)

Dział 2: Moja okolicaTreści nauczania (wymagania szczegółowe) z podstawy programowej: 2.1, 2.2, 2.7, 4.1, 4.13, 4.14, 7.2, 7.3wyjaśnia, czym jest krajobraz (B);wymienia po trzy elementy krajobrazu naturalnego i wytworzonego przez człowieka (A); podaje przykłady wypukłych i wklęsłych form terenu (A); podaje nazwy 2–3 skał (A); porządkuje opis etapów powstawania gleby

dokonuje podziału skał według kryterium spoistości (C); opisuje budowę gleby, uwzględniając ożywione i nieożywione składniki (B); wymienia cechy krajobrazu miejskiego i wiejskiego (B); wyjaśnia pojęcia: widnokrąg, północ geograficzna, wschód, górowanie (południe

charakteryzuje wzniesienia (z podaniem zakresu wysokości) i formy wklęsłe (C); opisuje skały, oceniając ich barwę, jednorodność budowy, twardość, kruchość, plastyczność, spoistość (C); opisuje proces powstawania gleby (B); wyodrębnia w krajobrazie

charakteryzuje krajobraz naturalny i krajobraz stworzony przez człowieka (C); podaje przykłady zastosowania różnych skał w gospodarce człowieka (B); klasyfikuje wybrane gleby wg żyzności (C); opisuje sposób wyznaczania kierunków geograficznych na


Uczeń:


Uczeń:


Uczeń:


Uczeń:(C); rozróżnia na zdjęciach typy krajobrazu (C); wymienia nazwy głównych kierunków geograficznych (A); wyjaśnia określenie: pozorna wędrówka Słońca po niebie (B)

słoneczne), zachód Słońca (B); wymienia nazwy kierunków pośrednich (A)

wiejskim elementy krajobrazu rolniczego oraz w krajobrazie miejskim elementy krajobrazu przemysłowego (C); rysuje różę kierunków z zastosowaniem skrótów nazw polskich i angielskich (C); przedstawia na rysunku zależność między wysokością Słońca a długością cienia (C)

widnokręgu za pomocą kompasu i gnomonu (C); na podstawie obserwacji na rysunkach długości cieni ludzi i przedmiotów określa porę dnia (D)

Dział 3: Ciepło, zimno i pogodaTreści nauczania (wymagania szczegółowe) z podstawy programowej: 3.2, 3.3, 3.5, 3.10, 3.11, 3.12, 3.13podaje nazwę przyrządu i jednostki pomiaru temperatury (A); wymienia stany skupienia wody (A); podaje przykłady wykorzystania wody przez człowieka (A); podaje przykłady substancji ze swojego otoczenia występujących w różnych stanach skupienia(A); wymienia cechy powietrza (A); wymienia składniki pogody (A); odczytuje lub zaznacza na rysunku termometru określone wartości temperatury (C); wymienia rodzaje opadów i osadów (A); podaje daty rozpoczęcia kalendarzowych pór roku (A); podaje ogólne cechy pogody w różnych porach roku (B)

podaje przykłady występowania wody w poszczególnych stanach skupienia (A); wymienia czynniki przyspieszające parowanie wody (A); wyjaśnia pojęcie substancji (B); opisuje poszczególne składniki pogody (B); wyjaśnia pojęcie wyżu i niżu (B); opisuje sposoby badania kierunku i siły wiatru (A); opisuje, w jaki sposób powstaje rosa i szron (B); wyjaśnia pojęcia przesilenia zimowego i letniego, równonocy wiosennej i jesiennej (B)

wyjaśnia pojęcia: parowanie, skraplanie, krzepnięcie i topnienie (B); opisuje zmiany stanów skupienia wody w przyrodzie (C); opisuje czynniki wpływające na krzepnięcie wody i topnienie lodu oraz szybkość parowania cieczy (B); wyjaśnia pojęcie ciśnienia atmosferycznego (B); zapisuje jednostkę pomiaru ciśnienia atmosferycznego (B); opisuje powstawanie wiatru na podstawie schematu (C); odczytuje z mapy pogody nazwy wiatrów zgodnie z ich kierunkami (C); opisuje sposób powstawania opadów, szadzi i gołoledzi (B); wyjaśnia zależność między wysokością Słońca a długością dnia i temperaturą powietrza w ciągu roku (C)

uzasadnia, dlaczego temperatura, ruch powietrza i większa powierzchnia wpływają na szybkość parowania wody (D); opisuje wpływ zmian temperatury na zachowanie ciał stałych i gazów (B); rozpoznaje rodzaje chmur (C); wyjaśnia różnicę między osadami i opadami (B); wykonuje schematyczne rysunki pozornej wędrówki Słońca po niebie w różnych porach roku (C)

Dział 4: Moje zdrowie i bezpieczeństwoTreści nauczania (wymagania szczegółowe) z podstawy programowej: 9.1, 9.2, 9.4, 9.7, 9.8, 9.9, 9.11


Uczeń:


Uczeń:


Uczeń:


Uczeń:wymienia miejsca występowania bakterii (A); opisuje sposób rozmnażania się bakterii (A); podaje po dwa przykłady pożytecznej i szkodliwej działalności bakterii (A); podaje po dwa przykłady chorób, którymi można się zarazić, i dwa przykłady chorób, którymi się nie zarażamy (A); wymienia sposoby niszczenia i ograniczania bakterii w produktach spożywczych (A); wyjaśnia, co się składa na higienę osobistą (B); podaje treść informacji, którą należy przekazać, dzwoniąc na telefon alarmowy (C); wymienia domowe urządzenia gazowe i elektryczne, które mogą stanowić zagrożenie (A); wyjaśnia, jak należy się zachować, gdy do drzwi dzwoni ktoś obcy, kiedy wybuchnie pożar lub gdy ulatnia się gaz (B); opisuje zasady bezpiecznego poruszania się po drogach (B); wyjaśnia znaczenie elementów odblaskowych na ubraniu dla bezpieczeństwa pieszego (B); wyjaśnia, jak należy się zachować po znalezieniu niewybuchu lub niewypału (B); podaje przykłady prac, których dzieciom nie wolno wykonywać w gospodarstwie rolnym (A)

wymienia przykłady chorób zakaźnych wywoływanych przez bakterie i wywoływanych przez wirusy (A); wymienia sposoby ochrony żywności przed zepsuciem (A); wymienia telefony alarmowe na pogotowie, straż pożarną i policję (A); przewiduje skutki niewłaściwego korzystania z urządzeń gazowych i elektrycznych w domu (B); wyjaśnia, dlaczego na drodze bez chodnika zawsze należy chodzić lewą stroną (B); wymienia sytuacje, w których użądlenie owada może być bardzo niebezpieczne (A); opisuje sposób udzielania pierwszej pomocy w sytuacjach: krwotoku, poparzenia, podejrzenia złamania, stłuczenia, zwichnięcia, użądlenia, itp. (C)

wymienia kilka produktów spożywczych powstałych dzięki działalności bakterii (A); wymienia różne drogi wnikania drobnoustrojów chorobotwórczych do organizmu człowieka (A); opisuje zasady zachowania w sytuacji, kiedy wybuchnie pożar (B); podaje przykłady niebezpiecznych sytuacji podczas zabaw na świeżym powietrzu (B); wymienia zasady, których należy przestrzegać podczas jedzenia i picia na świeżym powietrzu (A)

opisuje choroby bakteryjne: anginę, salmonellozę, próchnicę oraz wirusowe: przeziębienie, grypę, grypę jelitową, opryszczkę wargową (C); wyjaśnia, dlaczego artykuły spożywcze po otwarciu opakowania należy spożyć wcześniej, niż wskazuje data przydatności do spożycia (B); wyjaśnia znaczenie szczepionki w przypadku ugryzienia przez zwierzę podejrzane o wściekliznę (B); podaje przykłady materiałów łatwopalnych znajdujących się w domach lub w najbliższym otoczeniu (A)

Dział 5: Świat istot żywych


Uczeń:


Uczeń:


Uczeń:


Uczeń:Treści nauczania (wymagania szczegółowe) z podstawy programowej: 1.7, 1.8, 1.9, 3.1, 4.3, 4.4, 4.5, 4.6, 4.11, 8.5, 9.1wymienia czynności życiowe organizmów (A); wymienia części mikroskopu (A); wymienia nazwy głównych królestw organizmów (A); podaje, do czego organizmom jest potrzebna energia (A); podaje nazwy gazów: niezbędnego organizmom do oddychania i powstającego podczas oddychania (A); dzieli organizmy ze względu na sposób, w jaki się odżywiają (A); podaje nazwy części rośliny (A); podaje zasady pielęgnacji roślin doniczkowych (A); wyjaśnia, czym jest łańcuch pokarmowy (B); opisuje obowiązki, jakie ma człowiek wobec hodowanego przez siebie zwierzęcia (B); wymienia 3–4 przykłady grzybów kapeluszowych (A)

charakteryzuje czynności życiowe organizmów (C); opisuje przeznaczenie poszczególnych części mikroskopu (A); podaje po jednym przykładzie organizmów należących do poszczególnych królestw (A); opisuje proces spalania (B); wymienia sposoby pobierania tlenu przez różne organizmy (A); wymienia po kolei najważniejsze etapy rozwoju rośliny (A); rozpoznaje na zdjęciach gatunki roślin trujących (C); układa proste łańcuchy pokarmowe, wykorzystując podane przykłady organizmów (C); przedstawia korzyści, jakie człowiek czerpie z hodowli zwierząt (B); podaje przykłady miejsc występowania grzybów (A); wymienia sposoby zapobiegania grzybicy (A)

posługując się przykładami, wyjaśnia komórkową budowę organizmów (B); podaje cechy charakterystyczne poszczególnych królestw organizmów (A); porównuje oddychanie roślin i zwierząt (B); na podstawie schematu opisuje proces fotosyntezy (B); opisuje rolę, jaką odgrywają poszczególne części rośliny (B); przedstawia zasady bezpiecznego postępowania w kontakcie z roślinami trującymi (A); podaje nazwy ogniw w łańcuchu pokarmowym (A); podaje przykłady zwierząt opiekujących się potomstwem i takich, które nie troszczą się o potomstwo (A); wyjaśnia, podając przykłady, jakie organizmy nazywamy pasożytami (B); omawia na przykładach pozytywne i negatywne aspekty znaczenia grzybów dla człowieka (A)

omawia podobieństwa i różnice w procesach uzyskiwania energii:– podczas spalania np. węgla– podczas łączenia się substancji pokarmowych z tlenem w organizmie człowieka (D); wyjaśnia znaczenie fotosyntezy zarówno dla roślin, jak i dla zwierząt (B); wskazuje rośliny trujące w swoim otoczeniu (D); omawia zależności między poszczególnymi ogniwami łańcucha pokarmowego (C); podaje przykłady łańcuchów pokarmowych w środowisku lądowym i wodnym (D); opisuje rozmnażanie się grzybów przez zarodniki (B)

Dział 6: W wodzie i nad wodąTreści nauczania (wymagania szczegółowe) z podstawy programowej: 3.3, 4.8 ,4.9, 4.10, 4.11, 4.12, 14.4dokonuje podziału wód powierzchniowych na stojące i płynące (A); podaje nazwy głównych elementów rzeki (A); wymienia czynniki niezbędne do życia roślin

podpisuje zmiany stanu skupienia wody na schemacie obiegu wody w przyrodzie (A); podaje przykłady wód powierzchniowych stojących i płynących (A);

opisuje schemat obiegu wody w przyrodzie (B); omawia sposób powstawania rzeki i jeziora (A); opisuje sposoby przystosowania roślin wodnych do zdobywania

wskazuje różnice między jeziorem a bagnem (C); porównuje budowę roślin wodnych i lądowych (C); omawia przystosowania zwierząt (innych niż ryby) do życia w wodzie (B);


Uczeń:


Uczeń:


Uczeń:


Uczeń:lądowych i wodnych (A); wymienia po jednym przykładzie gatunków zwierząt żyjących:– tylko w wodzie,– w wodzie i na lądzie (A)

określa cechy środowiska wodnego korzystne i niekorzystne dla roślin wodnych (B); wymienia po jednym przykładzie roślin rosnących w poszczególnych strefach zbiornika wodnego (B); wśród zwierząt wodnych wskazuje te, które oddychają tlenem rozpuszczonym w wodzie, i te, które oddychają tlenem atmosferycznym (B); układa proste łańcuchy pokarmowe, wykorzystując podane przykłady organizmów (B)

światła (B); opisuje przystosowania ryb do życia w wodzie (C); porównuje warunki życia w wodzie latem i zimą (C); podaje przykłady łańcuchów pokarmowych występujących w środowisku wodnym i wodno-lądowym (B)

podaje przykłady przystosowań zwierząt wodnych do zdobywania określonego rodzaju pokarmu (B); rozpoznaje na ilustracjach najczęściej spotykane w Polsce gatunki ryb słodkowodnych (C)

Dział 7: Życie lasuTreści nauczania (wymagania szczegółowe) z podstawy programowej: 4.2, 4.3, 4.4, 4.6, 4.7, 4.14, 5.2, 5.5wymienia czynniki charakterystyczne dla środowiska lądowego (A); podpisuje części drzewa na ilustracji (A); podaje po 2–3 nazwy gatunków drzew liściastych i iglastych rosnących w lasach (B); wymienia kolejno piętra lasu (A); podaje przykłady organizmów roślinnych i zwierzęcych żyjących w lesie (A); podaje przykłady łańcuchów pokarmowych występujących w lesie (A); podaje 2–3 przykłady znaczenia lasów dla człowieka (A); opisuje, jak należy się zachowywać w lesie (B)

podaje przykłady przystosowań organizmów lądowych do niedoborów wody i do zmian temperatury (B); wymienia typy lasów (A); przyporządkowuje zdjęcia lub rysunki pospolitych gatunków roślin, grzybów i zwierząt do poszczególnych pięter lasu (C); wymienia 3–4 gatunki roślin leśnych, których owoce lub nasiona są pokarmem dla ludzi (A)

porównuje cechy środowiska lądowego i wodnego oraz ich wpływ na organizmy (C); opisuje rolę poszczególnych części drzewa (B); opisuje warunki panujące w poszczególnych piętrach lasu (A); wyjaśnia różnice między drzewem i krzewem (B); opisuje przystosowania roślin i zwierząt do życia w poszczególnych warstwach lasu (B); podaje przykłady przystosowań różnych gatunków zwierząt leśnych do zdobywania pokarmu (B); opisuje pozytywny wpływ lasu na odpoczywających w nim ludzi (B)

wyjaśnia zależność między budową liścia a szybkością parowania wody z rośliny (C); wskazuje piętro lasu, w którym warunki są najbardziej stałe, i uzasadnia swój wybór (C); wyjaśnia znaczenie mrówek i dżdżownic dla lasu (B); podaje przykłady różnych typów zależności występujących między organizmami żyjącymi w lesie (B)


Uczeń:


Uczeń:


Uczeń:


Uczeń:

Dział 8: Na łące, na polu i w sadzieTreści nauczania (wymagania szczegółowe) z podstawy programowej: 3.1, 4.3, 4.4, 4.6, 5.4określa, w jakim celu roślina wytwarza owoce i nasiona (B); podpisuje na schemacie elementy budowy kwiatu (C); wskazuje część rośliny, która przekształca się w owoc (C); podaje przykłady wykorzystywania łąk przez człowieka (B); wymienia najczęściej uprawiane w Polsce zboża, drzewa i krzewy owocowe oraz warzywa (A); rozpoznaje podstawowe gatunki warzyw uprawianych w Polsce (C); podaje przykłady zwierząt żyjących na łące lub polu (A); wymienia zwierzęta gospodarskie hodowane przez człowieka i ptaki zaliczane do drobiu (A)

na podstawie ilustracji przedstawiających kwiaty rozpoznaje rośliny wiatropylne i owadopylne (C); wymienia sposoby rozsiewania nasion (A); na podstawie ilustracji przyporządkowuje owoce do właściwych roślin (C); wymienia najczęściej spotykane rośliny łąkowe (A); rozpoznaje gatunki zbóż uprawianych w Polsce (C); układa prosty łańcuch pokarmowy z organizmów żyjących na polu i łące (C); wymienia korzyści płynące z hodowli bydła, świń i drobiu (A)

opisuje rolę poszczególnych elementów kwiatu (B); opisuje sposoby rozsiewania nasion (A); opisuje, podając przykłady, budowę owoców różnych gatunków roślin w powiązaniu ze sposobem rozprzestrzeniania nasion (C); wymienia lecznicze rośliny rosnące na łące (A); rozpoznaje uprawiane w Polsce drzewa i krzewy owocowe (C); opisuje na przykładach przystosowania zwierząt drapieżnych oraz ich ofiar do życia na polu i łące (B)

podaje 3–4 przykłady roślin o kwiatach pojedynczych i roślin, których kwiaty są zebrane w kwiatostany (C); wymienia przykłady celowego i przypadkowego sposobu rozsiewania nasion przez człowieka (A); podaje przykłady wykorzystania roślin uprawianych przez człowieka (A); wskazuje przyczyny szybkiego rozprzestrzeniania się szkodników na polu (B); wskazuje pozytywne i negatywne skutki stosowania środków ochrony roślin (B); wymienia pozytywne i negatywne skutki hodowli przemysłowej zwierząt (A)

Wymagania konieczne

wie, że przyroda składa się z przyrody ożywionej i nieożywionej wie, że są dwa typy krajobrazów: naturalny i stworzony przez człowieka opisuje warunki, w jakich uczy się w domu i w szkole wie, że przyrządy optyczne ułatwiają prowadzenie obserwacji przyrodniczych wie, do czego służy mikroskop potrafi przygotować miejsce do mikroskopowania i mikroskop do pracy podaje przykłady przedmiotów obserwacji przyrodniczych w klasie podaje przykłady przedmiotów obserwacji przyrodniczych w terenie zna różne sposoby dokumentowania wyników obserwacji lub doświadczeń podaje nazwy kierunków głównych i pośrednich wyznacza kierunek północny w dowolny sposób

rozpoznaje i nazywa podstawowe symbole na mapie pogody nazywa składniki pogody potrafi zmierzyć i odczytać temperaturę powietrza za pomocą termometru potrafi określić stan zachmurzenia nieba zna daty pierwszych dni: wiosny, lata, jesieni, zimy dzieli rok na cztery kalendarzowe pory roku podaje przykłady zmian zachodzących w przyrodzie wiosną, latem, jesienią , zimą podaje przykłady roślin hodowanych w szkole i w domu podaje przykłady zwierząt hodowanych w szkole i w domu wie, że część roślin jest trująca i nie znając rośliny, nie możemy jej jeść wie, że wszystkie organizmy zbudowane są z komórek odróżnia komórkę zwierzęcą od roślinnej na schemacie rozróżnia organizmy jedno- i wielokomórkowe wymienia przykłady czynności życiowych organizmu identyfikuje proces rozmnażania jako niezbędny do trwania życia na Ziemi podaje przykłady prostych zależności pokarmowych funkcjonujących w przyrodzie

( roślinożercy, drapieżniki ) buduje łańcuch pokarmowy z podanych organizmów odróżnia plan od mapy wie, do czego służy skala rysuje plany przedmiotów w skali 1:1, 1:2, 1:3 posługując się podziałką liniową, odczyta np. 1cm = 100 km odczytuje skalę mapy odczytuje informacje zawarte w legendzie mapy wskazuje szkołę na planie swojej miejscowości doskonali nabyte umiejętności podaje przykłady różnych rodzajów map zna znaczenie barw na mapie hipsometrycznej rozróżnia pojęcia : wysokość bezwzględna i względna podaje trzy stany skupienia wody wie, że woda jest w ciągłym ruchu wymienia czynniki, które warunkują życie w wodzie wymienia nazwy stref roślin wodnych podaje przykłady roślin żyjących w jeziorze podaje przystosowania ryby do życia w wodzie podaje przykłady producentów i konsumentów wśród organizmów wodnych wymienia przykłady środowisk lądowych, np. las, pole, łąka nazywa warstwy roślinności w lesie wymienia przykłady charakterystycznych roślin rosnących w lesie, na łące, na polu wyjaśnia, czym są chwasty wymienia przykłady charakterystycznych zwierząt żyjących w lesie, na polu, na łące identyfikuje mchy i paprocie jako rośliny zarodnikowe charakteryzuje środowisko życia mchów i paproci rozróżnia podstawowe gatunki drzew nagonasiennych i drzew okrytonasiennych ( np.

sosna, świerk, lipa, dąb, klon, brzoza ) po kształcie liścia omawia funkcje korzenia omawia funkcje łodygi i liści omawia rolę owoców i nasion rozróżnia podstawowe gatunki grzybów jadalnych i trujących zna zasady zbierania i przechowywania grzybów

opisuje środowisko życia porostów podaje przykłady zasobów przyrody uzasadnia konieczność segregacji odpadów

Wymagania podstawowe

rozróżnia i wymienia przykłady elementów przyrody ożywionej i nieożywionej identyfikuje krajobraz stworzony przez człowieka jako antropogeniczny, opisuje

krajobraz w miejscu zamieszkania wymienia podstawowe zasady uczenia się wie, do czego służy lupa, lornetka oraz kiedy można ich używać wskazuje i nazywa części mikroskopu optycznego z pomocą nauczyciela prowadzi obserwacje mikroskopowe nazywa narządy zmysłów człowieka oraz podaje nazwy odpowiadających im

narządów zna zasady bezpieczeństwa podczas prowadzenia obserwacji przyrodniczych w terenie

i przestrzega ich wykonuje rysunek, szkic lub schemat dokumentujący przeprowadzoną obserwację wyznacza kierunki za pomocą kompasu posługuje się skrótami literowymi przy opisywaniu kierunków wyznacza kierunek północny za pomocą gnomonu odczytuje prognozę pogody z mapy pogody wykonuje prosty deszczomierz i dokonuje pomiarów opadów deszczu rozpoznaje i nazywa opady atmosferyczne rozróżnia pory roku na podstawie długości trwania dnia i nocy podaje cechy charakterystyczne dla wiosennej, letniej, jesiennej i zimowej pogody uzasadnia konieczność dokarmiania zwierząt podczas zimy potrafi przesadzić roślinę doniczkową podaje przykłady korzyści, jakie uzyskuje człowiek z hodowli zwierząt gospodarskich wyjaśnia, czym zajmuje się weterynarz podaje przykłady roślin trujących rosnących w lesie i w ogrodzie wymienia elementy budowy komórki roślinnej podaje definicję komórki wymienia elementy budowy komórki zwierzęcej rozróżnia organizmy samożywne i cudzożywne rozróżnia proces rozmnażania bezpłciowego i płciowego podaje sposoby rozmnażania bezpłciowego nazywa ogniwa łańcucha pokarmowego buduje łańcuch pokarmowy składający się z wszystkich ogniw, samodzielnie

proponując organizmy wyjaśnia, jak powstaje plan, np. pokoju lub sali lekcyjnej oblicza z pomocą nauczyciela odległość rzeczywistą stosując podziałkę liniową porównuje skale dwóch map i wskazuje, która jest bardziej szczegółowa odczytuje obiekty przedstawione na mapie za pomocą znaków topograficznych podaje sposoby orientowania mapy w terenie opisuje, jak odnaleźć ulicę na planie miasta doskonali nabyte umiejętności opisuje zastosowanie map hipsometrycznej i administracyjnej

odczytuje z mapy poziomicowej wysokość bezwzględną danego punktu podaje przykłady występowania wody w trzech stanach skupienia omawia obieg wody w przyrodzie, posługując się schematem charakteryzuje czynniki warunkujące życie w wodzie podaje przykłady roślin żyjących w poszczególnych strefach podaje przykłady innych zwierząt i ich przystosowania do życia w wodzie lub blisko

wody rozróżnia grupę ryb i ssaków wodnych ( delfiny, wieloryby ) buduje łańcuch pokarmowy składający się z wszystkich ogniw, samodzielnie

proponując organizmy wymienia czynniki warunkujące życie na lądzie podaje przykłady roślin i zwierząt żyjących w poszczególnych warstwach lasu rozpoznaje rośliny rosnące w lesie, na łące, na polu omawia na wybranych przykładach przystosowania roślin żyjących w lesie, na łące, na

polu omawia budowę zewnętrzną mchu i paproci wyjaśnia, czym różnią się rośliny nasienne od zarodnikowych podaje różnice miedzy korzeniem palowym a wiązkowym omawia budowę liści podaje przykłady różnych rodzajów łodyg rozróżnia liście pojedyncze omawia budowę kwiatu rośliny omawia budowę owocu i nasiona rośliny opisuje budowę grzyba kapeluszowego podaje cechy różniące muchomora sromotnikowego i czubajki kani opisuje budowę plechy porostów wyjaśnia, dlaczego porosty nazywamy organizmami symbiotycznymi dzieli zasoby na odnawialne i nieodnawialne, podaje przykłady podaje przykłady działań proekologicznych we własnym domu lub szkole

Wymagania rozszerzające

podaje nazwy czynności życiowych organizmów wie, czym jest krajobraz, wymienia elementy charakterystyczne krajobrazów planuje swoje zajęcia w ciągu jednego dnia nauki zna zasady prowadzenia dzienniczka hodowli rozróżnia części optyczne i mechaniczne mikroskopu samodzielnie prowadzi obserwacje mikroskopowe, zna przybory niezbędne przy

mikroskopowaniu praz kolejność czynności podczas mikroskopowania przeprowadza obserwacje przyrodnicze w klasie oraz wie, czym się różni obserwacja

od doświadczenia przeprowadza obserwacje przyrodnicze w terenie przestrzega zasad prowadzenia obserwacji w terenie wykonuje opis doświadczenia wyjaśnia, czym jest widnokrąg i linia widnokręgu

podaje sposoby wyznaczania kierunku północnego na podstawie obserwacji elementów przyrody ( drzewo, mrowisko, kamienie )

na podstawie analizy pogody potrafi dobrać właściwy strój rozpoznaje i nazywa opady atmosferyczne rozpoznaje i nazywa rodzaje chmur wyjaśnia, na czym polega pozorna wędrówka słońca po niebie na wybranych przykładach opisuje procesy zachodzące w świecie roślin i zwierząt

wiosną, latem, jesienią, zimą wyjaśnia potrzebę zapoznania się z wymaganiami roślin i zwierząt przed

rozpoczęciem ich hodowli podaje przykłady, w jaki sposób zwierzęta pomagają ludziom podaje przykłady roślin trujących hodowanych w domu i w szkole wyjaśnia potrzebę zapoznania się z wymaganiami roślin i zwierząt przed

rozpoczęciem ich hodowli podaje przykłady, w jaki sposób zwierzęta pomagają ludziom podaje przykłady roślin trujących hodowanych w szkole i w domu podaje funkcje elementów budowy komórki roślinnej podaje różnice w budowie komórki roślinnej i zwierzęcej podaje przykłady organizmów jedno- i wielokomórkowych wyjaśnia rolę i znaczenie poszczególnych czynności życiowych organizmów klasyfikuje wybrane organizmy do rozmnażających się w sposób bezpłciowy i

płciowy ( jajorodność i żyworodność ) wyjaśnia nazwy ogniw łańcucha pokarmowego wyjaśnia rolę reducentów w przyrodzie tworzy rozbudowany łańcuch pokarmowy składający się z wszystkich ogniw ( w

łańcuchu występują konsumenci I rzędu, II rzędu i III rzędu ) wykonuje plan pokoju lub sali lekcyjnej oblicza odległość rzeczywistą, stosując podziałkę liniową posługuje się linijką w celu dokładnego odmierzania odległości na mapie oblicza odległość rzeczywistą, stosując podziałkę liniową wyjaśnia pojęcia : skala mała i skala duża rozróżnia znaki topograficzne punktowe, liniowe, powierzchniowe opisuje część terenu przedstawionego na mapie orientuje mapę w terenie dowolnym sposobem orientuje plan za pomocą obiektów w terenie doskonali nabyte umiejętności samodzielnie dobiera rodzaj mapy do rodzaju wykonywanego zadania oblicza wysokość względną danego punktu na mapie definiuje formy terenu: wklęsłe i wypukłe doskonali nabyte umiejętności wyjaśnia, na czym polegają procesy: parowania, topnienia, skraplania i krzepnięcia wyjaśnia rolę roślin w obiegu wody w przyrodzie opisuje sezonowe zmiany w temperaturze wody jeziora omawia na wybranych przykładach przystosowania roślin do życia w poszczególnych

strefach wyjaśnia znaczenie pęcherza pławnego w życiu ryby podaje sposoby oddychania zwierząt żyjących w wodzie tworzy rozbudowany łańcuch pokarmowy składający się z wszystkich ogniw ( w

łańcuchu występują konsumenci I rzędu, II rzędu, III rzędu ) wyjaśnia pojęcie plankton

charakteryzuje czynniki warunkujące życie na lądzie charakteryzuje warunki panujące w poszczególnych warstwach lasu porównuje warunki życia na lądzie i w wodzie wyjaśnia sposoby przystosowania się roślin do jak najlepszego wykorzystania światła

i wody opisuje sposoby maskowania się zwierząt w środowisku wyjaśnia rolę chwytników u mchów, kłączy u paproci wyjaśnia rolę zarodników wymienia cechy, które decydują o podziale roślin na nagonasienne i okrytonasienne podaje przykłady różnych, dodatkowych funkcji pełnionych przez korzenie podaje rodzaje ulistnienia wyjaśnia znaczenie kory dla drzew i krzewów wyjaśnia, na czym polega zapylenie i zapłodnienie rozróżnia podstawowe typy kwiatostanów dokonuje podziału owoców na suche i mięsiste, podaje przykłady wyjaśnia pojęcie pasożyt, podaje przykłady grzybów pasożytniczych wyjaśnia pojęcie plecha rozróżnia kształty plech porostów podaje i omawia przykłady działalności człowieka negatywnie wpływających na stan

środowiska naturalnego wyjaśnia sens włączania się w masowe akcje i działania proekologiczne

Wymagania dopełniające

wyjaśnia na przykładach zależności między ożywionymi i nieożywionymi elementami przyrody

podaje przykłady wpływu człowieka na krajobraz naturalny wyjaśnia znaczenie snu w życiu człowieka prowadzi hodowlę fasoli lub pleśniaka białego oblicza powiększenie obrazu widzianego pod mikroskopem wykonuje rysunek obrazu widzianego pod mikroskopem przeprowadza proste doświadczenia w klasie i w domu potrafi zaplanować obserwacje w terenie potrafi dobrać najlepszy sposób dokumentowania do danej obserwacji lub

doświadczenia podaje przykłady stosowania w życiu codziennym umiejętności wyznaczania

kierunków świata wyjaśnia sposób wyznaczania kierunku północnego w nocy wyjaśnia, dlaczego śnieg dłużej zalega po północnej stronie stoków górskich definiuje pojęcie pogody wyjaśnia, czym zajmuje się meteorolog wyjaśnia, czym jest i czym się mierzy ciśnienie atmosferyczne wyjaśnia, jak powstają wiatry i od czego zależy kierunek wiatru posługuje się terminami: równonoc wiosenna i jesienna, przesilenie letnie i zimowe charakteryzuje przedwiośnie wyjaśnia, dlaczego przymrozki wiosenne są niebezpieczne dla roślin charakteryzuje przedzimie charakteryzuje na różnych przykładach potrzeby życiowe roślin

uzasadnia, że hodowla zwierząt egzotycznych wymaga dużej wiedzy i odpowiedzialności

zna i stosuje zasady bezpieczeństwa przy pielęgnacji roślin trujących identyfikuje komórkę jako formę przestrzenną wyjaśnia pojęcie tkanki, podaje przykłady tkanek zwierzęcych wyjaśnia, na czym polega proces fotosyntezy wyjaśnia, na czym polega rozmnażanie bezpłciowe i płciowe wie, że łańcuchy budują sieć pokarmową buduje sieć pokarmową z łańcuchów pokarmowych wyjaśnia podstawowe różnice między planem a mapą wymienia różne rodzaje skal i podaje ich przykłady sprawnie posługuje się cyrklem lub nitką w celu dokładnego odmierzania odległości

na mapie i oblicza odległość rzeczywistą, stosując podziałkę wyjaśnia, na czym polega uogólnienie mapy używając znaków topograficznych potrafi narysować plan, np. drogi miedzy domem a

szkołą, plan swojej miejscowości orientuje mapę w terenie z wykorzystaniem kompasu i względem znaków

topograficznych opisuje kolejne kroki postępowania podczas korzystania z planu w celu

przemieszczenia się z punktu A do punkty B doskonali nabyte umiejętności opisuje zastosowanie mapy poziomicowej wyjaśnia sposób tworzenia mapy hipsometrycznej na podstawie mapy poziomicowej rozpoznaje różne formy terenu podaje różnice miedzy procesem parowania i wrzenia wyjaśnia, że woda krążąc, zmienia stany skupienia, ale nie zmienia się jej ilość na

Ziemi wyjaśnia, dlaczego zimą woda w jeziorze nie zamarza do dna wyjaśnia, dlaczego część roślin wodnych nie ma wykształconych korzeni wymienia cechy charakterystyczne w budowie wszystkich zwierząt związanych ze

środowiskiem wodnym buduje sieć pokarmową z łańcuchów pokarmowych określa różnice w warunkach życia na łące i polu oraz w lesie wyjaśnia pojęcie krzewinka wyjaśnia przyczynę rozkwitania wczesną wiosną roślin runa leśnego w lesie

liściastym podaje przystosowania roślin łąkowych do przetrwania zimy podaje korzyści wynikające z samotnego lub stadnego trybu życia zwierząt podaje przykłady paproci chronionych charakteryzuje skrzypy i widłaki jako grupy paprotników rozróżnia wybrane gatunki roślin nagonasiennych i okrytonasiennych po kształcie

liści, korze, kwiatach, owocach lub pokroju podaje przykłady różnych , dodatkowych funkcji pełnionych przez korzenie podaje rodzaje ulistnienia wyjaśnia znaczenia kory dla drzew i krzewów wyjaśnia, na czym polega zapylenie i zapłodnienie rozróżnia podstawowe typy kwiatostanów dokonuje podziału owoców na suche i mięsiste, podaje przykłady wyjaśnia pojęcie pasożyt, podaje przykłady grzybów pasożytniczych

charakteryzuje porosty jako wskaźniki stanu czystości powietrza oraz jako organizmy pionierskie

wyjaśnia pojęcie biodegradacji wykonuje plakat/ ulotkę informującą o konieczności dbania o stan środowiska

przyrodniczego

Wymagania wykraczające

planuje swoje zajęcia w ciągu jednego tygodnia, uwzględniając właściwą liczbę godzin na poszczególne zajęcia

dokumentuje prowadzoną przez siebie hodowlę w postaci dzienniczka hodowli nazywa i wyjaśnia znaczenie różnych typów mikroskopów przygotowuje preparat mikroskopowy z liścia spichrzowego cebuli dokumentuje przebieg doświadczenia w dowolny sposób, stawia i weryfikuje hipotezy dokumentuje w dowolny sposób przebieg przeprowadzonej w terenie obserwacji wykonuje zielnik drzew i krzewów rosnących w otoczeniu szkoły wyjaśnia, dlaczego w Polsce anteny satelitarne montowane są w kierunku

południowym wyjaśnia znaczenie znajomości prognozy w różnych dziedzinach życia człowieka prowadzi obserwacje pogody i dokumentuje je w formie dzienniczka pogody rozróżnia klimatyczne i kalendarzowe pory roku wyjaśnia wpływ pogody w różnych porach roku na samopoczucie człowieka prowadzi hodowlę roślin doniczkowych w domu lub w szkole prowadzi hodowlę zwierząt egzotycznych w domu lub w szkole podaje przykłady wykorzystania roślin zawierających toksyny w medycynie wykonuje przestrzenny model budowy komórki roślinnej charakteryzuje budowę organizmu od komórki aż po układy narządów wyjaśnia, na czym polega jajożyworodność podaje na przykładach konsekwencje wynikające z wyginięcia pojedynczych

gatunków podaje przykłady wykorzystania planów w życiu człowieka podaje przykłady wykorzystania skali w życiu człowieka zmienia skale, wychodząc od podziałki liniowej korzysta ze wszystkich informacji podanych w legendzie przy charakteryzowaniu

fragmentu terenu przedstawionego na mapie wyjaśnia znaczenie prawidłowego zorientowania mapy w terenie potrafi zaplanować wycieczkę ulicami swojego miasta doskonali nabyte umiejętności wskaże bardziej stromy i łagodniejszy stok góry, posługując się mapą poziomicową wykonuje model pagórka znajdującego się w okolicy wyjaśnia zjawiska sublimacji i resublimacji wyjaśnia przyczyny wykształcenia różnych kształtów liści u strzałki wodnej wykonuje plakat lub prezentację multimedialną na temat wybranej grupy zwierząt

żyjącej w wodzie podaje na przykładach konsekwencje wynikające z wyginięcia pojedynczych

gatunków wykonuje plakat na temat wybranej grupy roślin rosnących w lesie, na łące lub polu

wykonuje prezentację multimedialną na temat wybranego zwierzęcia żyjącego w lesie, na łące lub polu

wyjaśnia, w jaki sposób powstały pokłady węgla wyjaśnia, na czym polega zależność między drzewami a jemiołą wyjaśnia rolę aparatów szparkowych rozróżnia kwiaty dzielnopłciowe i obupłciowe, podaje ich przykłady omawia etapy rozwoju rośliny okrytonasiennej wyjaśnia zjawisko mikoryzy diagnozuje stan zanieczyszczenia powietrza w miejscu zamieszkania na podstawie

obserwacji porostów doświadczalnie sprawdza i opisuje stan środowiska naturalnego w swoim miejscu

zamieszkania

Wymagania edukacyjne z przyrody dla kl. V

Wymagania edukacyjne przyroda klasa V

Wymaganiakonieczne

Uczeń:

Wymaganiapodstawowe

Uczeń:

Wymaganiarozszerzające

Uczeń:

Wymaganiadopełniające

Uczeń:

Wymagania wykraczające

Uczeń:

• identyfikuje człowieka jako organizm zbudowany z układów narządów

• wymienia układy narządów budujących ciało człowieka

• przyporządkowuje poszczególne narządy do układów

• definiuje funkcje poszczególnych układów narządów człowieka

• wyjaśnia zależności między wybranymi układami

• wymienia nazwy poszczególnych składników pokarmowych

• określa funkcje poszczególnych składników pokarmowych

• podaje przykłady pokarmów bogatych w poszczególne składniki

• wyjaśnia rolę błonnika w żywieniu

• wymienia przykłady produktów, których powinno się unikać w codziennej diecie, uzasadnia wybór

• przygotowuje tygodniowy jadłospis dla swojej rodziny

• wymienia pięć zasad prawidłowego odżywiania się

• uzasadnia potrzebę jedzenia regularnych i różnorodnych posiłków

• wyjaśnia rolę warzyw i owoców w codziennej diecie człowieka

• podaje argumenty przemawiające za ograniczeniem ilości soli, cukru i konserwantów w pokarmach

• podaje przykłady diet koniecznych w żywieniu osób z problemami zdrowotnymi

• wymienia nazwy narządów budujących układ pokarmowy człowieka

• wskazuje na planszy elementy układu pokarmowego

• wyjaśnia rolę zębów w trawieniu pokarmu

• omawia rolę poszczególnych odcinków układu pokarmowego w trawieniu pokarmów

• wyjaśnia sposób wchłaniania pokarmu do krwi

• wyjaśnia, na czym polega trawienie pokarmów

• rozróżnia trawienie mechaniczne i enzymatyczne

• wyjaśnia, na czym one polegają i jaki wpływ mają na funkcjonowanie organizmu człowieka

• wymienia nazwy elementów budujących układ krwionośny człowieka

• określa położenie serca

• omawia rolę krwi

• nazywa składniki krwi

• nazywa różnice między tętnicami i żyłami

• bada doświadczalnie wpływ wysiłku fizycznego na pracę serca

• wyjaśnia wpływ stresu na serce człowieka

• podaje przykłady działań wspomagających pracę serca człowieka

• wymienia nazwy elementów budujących układ oddechowy człowieka

• określa położenie płuc

• omawia drogę powietrza w układzie oddechowym

• wyjaśnia rolę jamy nosowej w pobieraniu powietrza

• omawia rolę poszczególnych narządów układu oddechowego

• identyfikuje krtań jako narząd głosu człowieka

• wyjaśnia, na czym polega wymiana gazowa w płucach

• podaje przykłady działań mających na celu dbanie o układ oddechowy

• wymienia przykłady działań człowieka wymagających dużych i mniejszych nakładów energii

• rozróżnia procesy: wymiany gazowej i oddychania komórkowego

• wyjaśnia sposób uzyskiwania energii przez organizm

• identyfikuje komórkę jako miejsce, w którym zachodzi proces oddychania komórkowego

• wymienia elementy układu narządu ruchu człowieka

• podaje funkcje szkieletu człowieka

• wymienia rodzaje połączeń kości, podaje przykłady

• rozróżnia, nazywa i wskazuje przykłady kości człowieka

• nazywa substancje budujące kości

• dostrzega wpływ poprawnego siedzenia i noszenia plecaków na kręgosłup człowieka

• wymienia rodzaje mięśni człowieka

• określa rolę, jaką odrywają mięśnie

• określa funkcję, jaką pełnią ścięgna

• wyjaśnia, na czym polega praca zginaczy i prostowników

• omawia budowę mięśnia

• podaje różnice w funkcjonowaniu różnych grup mięśni

• proponuje zestaw ćwiczeń, które można wykonać podczas rozgrzewki na lekcji wychowania fizycznego

podaje przykłady wypoczynku

rozróżnia wypoczynek czynny i

wyjaśnia, na czym polega

uzasadnia konieczność

człowieka bierny, podaje przykłady

wypoczynek czynny i bierny

stosowania obu form wypoczynku w życiu człowieka

• uzasadnia konieczność udzielania pierwszej pomocy przedmedycznej osobom poszkodowanym

• określa czynności, które należy podjąć, aby ocenić stan osoby poszkodowanej w wypadku

• umie sprawdzić i określić stan osoby poszkodowanej

• układa osobę poszkodowaną w pozycji bocznej ustalonej

• umie samodzielnie podjąć wszystkie działania mające na celu skuteczną pomoc osobie poszkodowanej w wypadku

• umie kierować zespołem dwóch lub trzech osób będących świadkami wypadku

• wymienia przykłady najczęściej występujących urazów

• określa zasady udzielania pomocy przy skaleczeniu, złamaniu i krwotoku z nosa

• wie, jak należy pomóc osobie z poparzeniami, odmrożeniami

• odróżnia krwotok tętniczy i żylny

• udziela pierwszej pomocy osobie mającej różne urazy (pokaz)

• zna numery telefonów alarmowych

• potrafi samodzielnie sformułować komunikat wzywający służby ratunkowe do wypadku

• jest przekonany o tym, że w każdej sytuacji trzeba nieść pomoc osobom poszkodowanym

• potrafi pokierować działaniami osób, które są świadkami wypadku

• określa położenie mózgu, rdzenia kręgowego i nerwów

• podaje przykłady odruchów warunkowych i bezwarunkowych człowieka

• omawia funkcje pełnione przez układ nerwowy

• wyjaśnia różnice między odruchami warunkowymi i bezwarunkowymi

• omawia budowę komórki nerwowej i mózgu

• wie, że mózg pełni funkcje nadrzędną w stosunku do innych narządów

• wie, jakie funkcje pełni oko i ucho

• wyjaśnia, w jaki sposób możemy chronić narządy wzroku i słuchu

• określa rolę źrenicy, soczewki i siatkówki w oku człowieka

• podaje cechy obrazu, który powstaje w oku człowieka

• identyfikuje narząd równowagi w uchu człowieka, nazywa go

• przeprowadza doświadczenie z wykorzystaniem kamery obskury

• wie, jakie funkcje pełni nos, język i

• wymienia przykłady wrażeń odbieranych

• wie, jakie smaki są odbierane w

• wyjaśnia, że pełną informację o

skóra przez skórę poszczególnych częściach języka

otaczającym nas świecie uzyskujemy dzięki współdziałaniu zmysłów

• wymienia różnice w budowie kobiety i mężczyzny

• podaje nazwy komórek i narządów rozrodczych człowieka

• wskazuje narządy rozrodcze na schemacie

• podaje cechy charakterystyczne komórek rozrodczych człowieka

• wymienia elementy budowy układu rozrodczego żeńskiego i męskiego

• wyjaśnia, na czym polega proces menstruacji

• wie, że płeć człowieka jest określona już w momencie zapłodnienia

• definiuje proces zapłodnienia

• nazywa i wskazuje na schemacie narządy, w których dochodzi do zapłodnienia

• wie, jak długo trwa ciąża u człowieka

• wyjaśnia funkcję pępowiny i wód płodowych w rozwoju zarodkowym i płodowym człowieka

• wyjaśnia różnice między zarodkiem i płodem

• charakteryzuje najważniejsze etapy rozwoju zarodkowego i płodowego

• wyjaśnia, co oznacza krzyk dziecka po jego narodzeniu

• uzasadnia konieczność dbania w szczególny sposób o zdrowie kobiety w ciąży

• nazywa etapy rozwoju człowieka od narodzin do starości

• charakteryzuje etap szkolny

• charakteryzuje pozostałe etapy rozwoju człowieka

• wyjaśnia różnice między okresem wzrastania, stabilizacji i starzenia się człowieka

• określa różnice potrzeb ludzi znajdujących się w różnych okresach rozwoju

• definiuje okres dojrzewania

• podaje przykłady zmian zachodzących podczas dojrzewania w organizmie dziewcząt i chłopców

• definiuje pojęcia: mutacja głosu, polucje nocne

• wyjaśnia, z czym związany jest różny wiek dojrzewania dziewcząt i chłopców

• podaje przykłady działań mających na celu utrzymanie higieny osobistej

• wymienia przykłady środków higienicznych służących utrzymaniu codziennej higieny osobistej

• wyjaśnia przyczyny trądziku

• wymienia działania, jakie należy podjąć w celu leczenia trądziku

• wyjaśnia, dlaczego każdy człowiek może podobnie, ale jednak w różny sposób przechodzić okres dojrzewania

• wymienia przyczyny, które mogą opóźnić lub zakłócić okres dojrzewania

• wymienia nazwy rodzajów dojrzałości

• podaje przykłady działań człowieka,

• definiuje dojrzałość

• definiuje dojrzałość społeczną

człowieka

które świadczą o osiągnięciu przez niego różnych dojrzałości

biologiczną i psychiczną

człowieka

• wyjaśnia określenie: człowiek w pełni dojrzały

• wymienia przykłady chorób człowieka

• podaje krótkie definicje zdrowia i choroby

• wymienia nazwy różnych grup chorób

• wyróżnia i definiuje różne rodzaje zdrowia człowieka

• podaje różne przyczyny chorób człowieka

• wyjaśnia pojęcie: homeostaza organizmu

• wymienia przykłady chorób zakaźnych

• wymienia typowe objawy grypy

• określa drogi wnikania zarazków chorobotwórczych do organizmu człowieka

• charakteryzuje wybrane choroby zakaźne

• identyfikuje gorączkę jako reakcję obronną organizmu

• wyjaśnia, dlaczego głaskanie nieznanych zwierząt może być groźne dla zdrowia i życia człowieka

• przygotowuje plakat lub ulotkę informacyjną na temat wybranej choroby zakaźnej

• podaje dwa lub trzy przykłady pasożytów człowieka

• rozróżnia pasożyty zewnętrzne i wewnętrzne człowieka

• charakteryzuje wybraną chorobę pasożytniczą

• wyjaśnia pojęcie: pasożyt

• charakteryzuje zachowania człowieka zapobiegające chorobom pasożytniczym

• wyjaśnia, dlaczego kleszcze są bardzo niebezpieczne dla człowieka

• charakteryzuje wybrane (jeden lub dwa) pasożyty, którymi możemy się zarazić podczas egzotycznych podróży

• podaje przykłady produktów, których nie powinniśmy kupować (przeterminowane, rozmrożone itp.)

• wymienia zasady, którymi należy kierować się, kupując produkty żywnościowe

• określa miejsca przechowywania produktów żywnościowych w lodówce

• wyjaśnia związek przyczynowo-skutkowy między jakością spożywanych posiłków a zdrowiem człowieka

• wyjaśnia powiedzenie: jeść oczami

• wymienia przykłady chorób, które nie są zaraźliwe

• charakteryzuje alergie, podaje przykłady alergenów

• wymienia czynniki wpływające na rozwój chorób nowotworowych

• wyjaśnia rolę i znaczenie wczesnego wykrywania i leczenia chorób nowotworowych

• charakteryzuje daltonizm lub inne choroby genetyczne człowieka

• podaje przykłady zachowań w stosunku do ludzi niepełnosprawnych

• podaje przykłady niepełnosprawności ludzi

• wyjaśnia pojęcia: człowiek niepełnosprawny, sprawny inaczej

• wyjaśnia twierdzenie, że miarą kultury człowieka jest jego stosunek do osób niepełnosprawnych

• ocenia, czy szkoła lub budynek mieszkalny jest przyjazny dla osób niepełnosprawnych

• wymienia • wyjaśnia, jak należy • opisuje sposób • wyjaśnia rolę • rozumie znaczenie

przykłady działań profilaktycznych, które pomagają zachować zdrowie

przygotować swoją skórę do przebywania na słońcu w upalne dni

szczotkowania zębów

szczepień ochronnych

• wyjaśnia pojęcie: profilaktyka

profilaktyki w życiu człowieka

• wyjaśnia zasady przechodzenia przez ulicę przy braku sygnalizacji świetlnej oraz wie, po której stronie jezdni należy iść, gdy nie ma chodnika

• wyjaśnia rolę elementów odblaskowych przy kurtkach lub plecakach dzieci

• wymienia przykłady sytuacji, które mogą zaistnieć w drodze do szkoły, a które mogą zagrażać życiu lub zdrowiu

• opisuje sposób postępowania z nieznanymi zwierzętami

• wymienia przykłady sytuacji, które mogą zagrażać zdrowiu dziecka w jego domu

• charakteryzuje sposób bezpiecznego i oszczędnego korzystania z wody bieżącej oraz środków chemicznych (czyszczących)

• omawia zasady bezpiecznego korzystania z urządzeń elektrycznych oraz z fajerwerków

• omawia zasady bezpiecznego korzystania z urządzeń zasilanych gazem

• przygotowuje plakat informujący o zasadach bezpieczeństwa w domu lub szkole

• podaje przykłady świadczące o działaniu siły grawitacji i siły oporu powietrza lub wody

• wyjaśnia, dlaczego łatwiej jest jechać na rowerze z wiatrem niż pod wiatr

• wyjaśnia, czym jest siła grawitacji i jak działa

• projektuje i przeprowadza doświadczenie potwierdzające, że woda stawia większy opór niż powietrze

• wyjaśnia, czym jest i jak działa stan nieważkości

• podaje przykłady ruchu w przyrodzie

• potrafi wyznaczyć prędkość swojego marszu lub biegu

• oblicza prędkość jadącego samochodu, znając przebytą drogę i czas

• projektuje i przeprowadza doświadczenie potwierdzające istnienie siły tarcia

• podaje przykłady zmniejszania i zwiększania siły tarcia

• przekształca wzór na obliczanie prędkości tak, aby obliczyć czas lub prędkość

• wyjaśnia pojęcia: ruch, punkt odniesienia, siła tarcia

• wymienia przykłady odbiorników prądu elektrycznego

• wyjaśnia, dlaczego trzeba ostrożnie

• wie, że czynnikiem warunkującym przepływ prądu jest zamknięty obwód

• wymienia elementy wchodzące w skład

• buduje obwód elektryczny i sprawdza, czy wszystkie materiały przewodzą prąd elektryczny

• wyjaśnia różnicę między szeregowym i równoległym sposobem połączenia odbiorników prądu

• charakteryzuje (na wybranych przykładach) niebezpieczeństwa wynikające ze złego użytkowania urządzeń

obchodzić się z prądem elektrycznym

obwodu elektrycznego

elektrycznych

• wyjaśnia, na czym polega zwarcie instalacji elektrycznej

• nazywa i wskazuje na magnesie jego bieguny

• podaje przykłady przedmiotów przyciąganych przez magnes

• wyjaśnia, dlaczego bieguny magnesu przyciągają się lub odpychają

• wyjaśnia zasadę działania kompasu

• definiuje pojęcia: biegun jednoimienny i bieguny różnoimienne

• podaje przykłady wykorzystania właściwości magnetycznych w życiu codziennym

• wyjaśnia, na czym polega działanie sił elektrostatycznych

• wyjaśnia, dlaczego Ziemia nazywana jest ogromnym magnesem

• wymienia przykłady maszyn prostych

• wyjaśnia, w jakim celu używamy maszyn prostych

• podaje przykłady zastosowania maszyn prostych w życiu człowieka

• wyjaśnia (na przykładzie), jak działa równia pochyła, blok i kołowrót

• wyjaśnia (na dowolnym przykładzie), jak działa dźwignia jedno- i dwustronna

• przygotowuje ciekawostki na temat innych maszyn prostych

• określa właściwości wybranych substancji, np. soli, cukru, soku cytrynowego

• opisuje wpływ wilgoci na trwałość wybranych przedmiotów

• charakteryzuje wpływ detergentów na rozwój roślin i na stan środowiska przyrodniczego

• opisuje zasady postępowania

z detergentami,

stosując które dbamy o środowisko naturalne

• wie, że materia zbudowana jest z drobin

• rozróżnia pierwiastki od związków chemicznych, podaje przykłady

• podaje podstawowe różnice między gazami, cieczami i ciałami stałymi

• wyjaśnia, czym są ciała fizyczne i wie, że świat zbudowany jest z materii

• wymienia przykłady przedmiotów wykonanych z materiałów kruchych, plastycznych i sprężystych

• podaje przykłady zastosowań przedmiotów wykonanych z materiałów sprężystych i plastycznych

• prezentuje na modelu drobinowym właściwości ciał stałych

• podaje przykłady sprawdzania właściwości ciał stałych

• wymienia podstawowe właściwości cieczy

• wyjaśnia, dlaczego niektóre owady mogą poruszać się po powierzchni wody

• prezentuje na modelu drobinowym właściwości cieczy

• wyjaśnia, na czym polega zjawisko dyfuzji w cieczach

• przeprowadza doświadczenie ilustrujące zjawisko dyfuzji w cieczach

• wymienia • identyfikuje • prezentuje na • wyjaśnia, na czym • przeprowadza

podstawowe właściwości gazów

powietrze jako mieszaninę gazów, podaje przykłady gazów

modelu drobinowym właściwości gazów

polega zjawisko dyfuzji w gazach

doświadczenie ilustrujące zjawisko dyfuzji w gazach

• podaje przykłady (z życia codziennego), które potwierdzają zjawisko rozszerzalności temperaturowej ciał stałych

• podaje przykłady (z życia codziennego) potwierdzające zjawisko rozszerzalności temperaturowej cieczy i gazów

• omawia zasadę działania termometru cieczowego

• wyjaśnia, jak zachowują się ciała stałe, ciecze i gazy pod wpływem temperatury

• wyjaśnia zjawisko gołoledzi w kontekście wpływu temperatury i jej zmian na różne materiały

• wymienia przykłady metali i niemetali

• podaje przykłady zastosowania metali i niemetali w życiu człowieka

• charakteryzuje właściwości metali i niemetali

• wyjaśnia pojęcia: izolatory i przewodniki elektryczności

• wyjaśnia pojęcie: metale szlachetne, wymienia przykłady oraz ich zastosowania

• wyjaśnia pojęcie: mieszanina, podaje przykłady mieszanin

• rozróżnia mieszaniny jednorodne i niejednorodne, podaje przykłady

• wykonuje doświadczenia, na podstawie których rozróżnia mieszaniny jednorodne i niejednorodne

• wyjaśnia, czym są stopy metali, podaje przykłady i ich zastosowania

• przeprowadza doświadczenie polegające na przesiewaniu mieszaniny

• wymienia przykłady rozdzielania mieszanin

• przeprowadza doświadczenie polegające na filtrowaniu mieszaniny

• dobiera sposób rozdzielania mieszanin do podanych przykładów mieszanin

• przeprowadza doświadczenia polegające na odparowaniu mieszaniny

• przygotowuje według instrukcji roztwór wodny, np. woda z cukrem lub solą

• wyjaśnia, czym jest i jak powstaje roztwór

• sprawdza doświadczalnie czynniki wpływające na rozpuszczanie substancji w rozpuszczalniku

• wyjaśnia, czym różni się roztwór nasycony od nienasyconego

• wyjaśnia, czym jest zawiesina

• wyjaśnia znaczenie roztworów wodnych dla przyrody

• przeprowadza doświadczenie ilustrujące proces krystalizacji, wyjaśnia, na czym polega krystalizacja

• wymienia warunki, w których dochodzi do korozji

• podaje przykłady zabezpieczania przedmiotów przed korozją

• wykazuje doświadczalnie, że tlen jest czynnikiem warunkującym spalanie

• wyjaśnia, na czym polega utlenianie, podaje przykłady utleniania

• wyjaśnia różnice między spalaniem a utlenianiem

• definiuje pojęcie: reakcja chemiczna, podaje przykłady

• określa położenie • wskazuje na mapie Europy państwa

• wskazuje na mapie granice

• analizuje dane zawarte w tabeli

• wykonuje prezentacje lub

Polski w Europie

• wymienia nazwy państw sąsiadujących z Polską

• wskazuje Polskę na mapie Europy

sąsiadujące z Polską,nazywa ich stolice

Polski z państwami sąsiadującymi

dotyczące granic lądowych i morskich Polski

plakat na temat Polski

• podaje nazwę województwa, powiatu, gminy, w której mieszka i w których położona jest jego szkoła

• podaje nazwy stanowisk osób reprezentujących władze lokalne

• analizuje wykresy dotyczące powierzchni i liczby ludności w Polsce

• wyjaśnia, na czym polega trójstopniowy podział administracyjny w Polsce

• przeprowadza wywiad z osobą reprezentującą gminę ucznia

• nazywa i wskazuje na mapie Polski pasy ukształtowania terenu

• wyjaśnia przyczynę pasowości ukształtowania terenu w Polsce

• charakteryzuje pasy ukształtowania terenu w Polsce

• opisuje krajobraz swojego miejsca zamieszkania

• przygotowuje makietę ukazującą formy ukształtowania terenu w Polsce

• podaje nazwy rodzajów skał, podaje po jeden lub dwa przykłady

• rozróżnia wybrane rodzaje skał

• podaje przykłady zastosowań różnych skał

• dokonuje podziału skał ze względu na różne kryteria podziału, podaje przykłady

• identyfikuje skały występujące w okolicy szkoły i miejsca zamieszkania

• przeprowadza doświadczenie ilustrujące wpływ gleby na różne substancje (np. papier, plastik, drewno, metal, szkło)

• podaje nazwy rodzajów gleb w Polsce,podaje jeden lub dwa przykłady

• omawia powstawanie gleby

• przeprowadza doświadczenie ilustrujące wpływ gleby na różne substancje

• dokonuje podziału gleb w Polsce ze względu na kryterium żyzności podziału, podaje przykład

• wyjaśnia znaczenie organizmów glebowych i próchnicy w odniesieniu do żyzności gleby

• wyjaśnia szkodliwość niszczenia gleb dla przyrody

• identyfikuje gleby występujące w okolicy szkoły i miejsca zamieszkania

• wymienia rodzaje lasów iglastych i liściastych występujących w Polsce

• rozpoznaje podstawowe gatunki

• odczytuje z mapy miejsca o największej i najmniejszej lesistości w Polsce

• charakteryzuje bór jako typ lasu, który dominuje w Polsce

• charakteryzuje typy lasów w Polsce

• wymienia i charakteryzuje gatunki roślin antropogenicznych

• przygotowuje prezentację lub plakat o wybranym typie lasu

drzew

• nazywa i wskazuje na mapie główne rzeki Polski

• odczytuje z mapy Polski nazwy rzek – dopływów Wisły i Odry

• wskazuje i charakteryzuje: górny, środkowy i dolny bieg rzeki

• wyjaśnia, dlaczego w dolnym biegu rzeki panują najlepsze warunki do życia organizmów

• nazywa i wskazuje na mapie największe jeziora Polski

• wymienia typy jezior występujących w Polsce,wskazuje na mapie Polski pojezierza

• na dowolnym przykładzie omawia proces powstawania jeziora

• wyjaśnia związek między obszarem zlodowaceń a występowaniem jezior Polsce

• wskazuje na mapie i wymienia nazwy państw leżących nad Bałtykiem

• wskazuje na mapie rzeki wpadające do Bałtyku

• wyjaśnia, dlaczego Bałtyk zaliczany jest do mórz słonawych

• omawia warunki życia w Bałtyku

• charakteryzuje czynniki warunkujące stopień zanieczyszczenia Bałtyku

opisuje plechę wybranego glonu żyjącego w Bałtyku

wymienia nazwy grup glonów występujących na różnych głębokościach w morzu

wyjaśnia przyczynę piętrowego występowania glonów w morzu, definiuje plechę

omawia znaczenie glonów w przyrodzie i życiu człowieka

• wymienia przykłady zwierząt żyjących w Bałtyku

• charakteryzuje jednego lub dwóch przedstawicieli zwierząt żyjących w Bałtyku

• wymienia przykłady ryb słodko- i słonowodnych, ssaków żyjących w Bałtyku

• omawia budowę chełbii modrej

• wyjaśnia, dlaczego w Bałtyku żyje mało przedstawicieli ssaków

• przygotowuje informacje na temat ciernika i igliczni

• nazywa i wskazuje na mapie elementy krajobrazu charakterystyczne dla pobrzeży

• opisuje typy wybrzeży: niskie i wysokie

• podaje definicje: zatoki, mierzei, zalewu, wyspy i ruchomych wydm,opisuje, w jaki sposób powstał teren Żuław Wiślanych

• przedstawia w dowolniej formie walory przyrodnicze Wolińskiego i Słowińskiego Parku Narodowego

• przedstawia w dowolniej formie walory przyrodnicze Wolińskiego i Słowińskiego Parku Narodowego

• wymienia i wskazuje na mapie największe miasta Polski położone nad Bałtykiem

• charakteryzuje główne zajęcia ludzi mieszkających nad Bałtykiem

• charakteryzuje przemysł, który rozwinął się nad Bałtykiem

• opisuje walory turystyczne miasta Gdańska

• przygotowuje trasę wycieczki turystycznej po mieście Gdańsku

• wymienia przykłady glonów słodkowodnych

• rozróżnia glony jednokomórkowe, kolonijne i wielokomórkowe

• omawia budowę okrzemek

• omawia

• podaje różnice między glonami a roślinami

znaczenie glonów

• wskazuje na mapie Pojezierze Mazurskie, wskazuje i nazywa dwa największe jeziora mazurskie

• nazywa i wskazuje na mapie miasta Pojezierza Mazurskiego

• wymienia elementy krajobrazu charakterystyczne dla Pojezierza Mazurskiego

• charakteryzuje przyrodę Mazur

• charakteryzuje czynniki, które ukształtowały krajobraz Pojezierza Mazurskiego

• opracowuje folder reklamujący przyrodę Mazur

• wskazuje na mapie Pojezierze Suwalskie oraz jezioro Hańcza

• wymienia elementy krajobrazu charakterystyczne dla Pojezierza Suwalskiego

• charakteryzuje Puszczę Augustowską

• wyjaśnia termin: polska tajga

• opracowuje folder reklamujący przyrodę Pojezierza Suwalskiego

• nazywa i wskazuje na mapie niziny Polski

• charakteryzuje Nizinę Mazowiecką

• opisuje warunki umożliwiające rozwój rolnictwa na Nizinie Śląskiej

• wymienia czynniki wpływające na słabe przekształcenie przez człowieka Niziny Podlaskiej

• przygotowuje prezentację na temat parków narodowych leżących na terenie Nizin Środkowopolskich

• przedstawia krótko historię Warszawy

• wymienia przykłady instytucji państwowych, które znajdują się w Warszawie

• uzasadnia twierdzenie, że Warszawa jest centrum nauki i kultury w Polsce

• charakteryzuje zabytki Warszawy

• opracowuje trasę wycieczki turystycznej po Warszawie

• wskazuje na mapie położenie Puszczy Białowieskiej

• wymienia przykłady gatunków roślin i zwierząt charakterystycznych dla Puszczy Białowieskiej

• wyjaśnia, czym różni się Puszcza Białowieska od innych kompleksów leśnych w Polsce

• omawia etapy powstawania Białowieskiego Parku Narodowego

• przygotowuje prezentację na temat żubra

• wskazuje na mapie Wyżynę Śląską

• wymienia antropogeniczne elementy krajobrazu Wyżyny Śląskiej

• nazywa i wskazuje na mapie największe miasta Wyżyny Śląskiej

• charakteryzuje przemysł tej wyżyny

• wymienia naturalne elementy krajobrazu Wyżyny Śląskiej

• charakteryzuje warunki życia ludzi na tym terenie

• charakteryzuje przyrodę Wyżyny Śląskiej

• wskazuje na mapie Wyżynę Lubelską

• wymienia elementy krajobrazu Wyżyny Lubelskiej

• wymienia rośliny uprawiane na Wyżynie Lubelskiej

• charakteryzuje krajobraz Wyżyny Lubelskiej

• wyjaśnia zależności istniejące między rodzajem skały, gleby a działalnością człowieka na danym terenie

• przygotowuje ciekawostki na temat osobliwości przyrodniczych występujących na Wyżynie Lubelskiej

• wskazuje na mapie Wyżynę Krakowsko--Częstochowską

• wymienia elementy krajobrazu tej wyżyny

• nazywa i wskazuje na mapie największe miasta Wyżyny

• wyjaśnia, co to jest kras i w jakich warunkach obserwowane są zjawiska krasowe

• charakteryzuje krajobraz Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej

• uzasadnia celowość utworzenia Ojcowskiego Parku Narodowego na terenie Wyżyny Krakowsko--Częstochowskiej

• przygotowuje ciekawostki na temat osobliwości przyrodniczych występujących na Wyżynie Krakowsko--Częstochowskiej

• przedstawia krótko historię Krakowa

• wymienia przykłady zabytków Krakowa

• uzasadnia twierdzenie, że Kraków jest centrum kultury w Polsce

• charakteryzuje zabytki Warszawy

• opracowuje trasę wycieczki turystycznej po Warszawie

• wskazuje na mapie Góry Świętokrzyskie

• odczytuje wysokości najwyższych szczytów gór

• wyjaśnia, czym są i jak powstały gołoborza

• podaje przykłady zjawisk krasowych występujących na terenie Gór Świętokrzyskich

• omawia rozwój przemysłu na terenie gór

• wyjaśnia, jaki wpływ na wysokość gór ma ich wiek

• przygotowuje prezentację na temat Świętokrzyskiego Parku Narodowego

• wskazuje na mapie Sudety


• charakteryzuje krajobraz Karkonoszy

• wskazuje na mapie i określa na mapie położenie Kotliny Jeleniogórskiej i Kotliny Kłodzkiej

• omawia wpływ człowieka na przyrodę Sudetów

• charakteryzuje piętra roślinności występujące w Sudetach

• przygotowuje prezentację na temat Karkonoskiego Parku Narodowego

• wskazuje na mapie Tatry


• charakteryzuje krajobraz Tatr Wysokich

• wyjaśnia pojęcia: turnie, granie, żleby, piargi

• porównuje krajobraz Tatr Wysokich z krajobrazami Gór Świętokrzyskich i Sudetów

• przygotowuje prezentację na temat Tatrzańskiego Parku Narodowego

• wymienia dwie lub trzy cechy tatrzańskiej pogody

• wie, jak należy wezwać pomoc w górach

• wymienia zasady, których trzeba przestrzegać podczas wycieczek w góry

• wie, jak się należy zachować podczas burzy w górach

• wyjaśnia, jak powstaje wiatr halny oraz jaki wpływ na temperaturę powietrza ma wysokość nad poziomem morza

• przygotowuje notatkę na temat pracy Górskiego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego

• podaje nazwy pięter roślinności występującej w

• wymienia przykłady roślin charakterystycznych

• wyjaśnia znaczenie piętra

• charakteryzuje piętra roślinności występujących w

Tatrach

• wymienia przykłady zwierząt charakterystycznych dla Tatr

dla każdego z pięter w Tatrach

kosodrzewiny

• podaje przystosowania wybranych gatunków zwierząt do życia w Tatrach

Tatrach

• wymienia pięć lub sześć przykładów parków narodowych w Polsce

• wymienia nazwy różnych form ochrony przyrody w Polsce

• omawia rozmieszczenie parków narodowych w Polsce

• charakteryzuje warunki konieczne do utworzenia parku narodowego

• wyjaśnia cel tworzenia parków krajobrazowych i rezerwatów przyrody

• przygotowuje mapę Polski, na której umieszcza logo parków narodowych

• przygotowuje prezentację na temat parku narodowego, krajobrazowego lub rezerwatu znajdującego się w pobliżu szkoły

• wymienia nazwy różnych form ochrony przyrody w Polsce

• wymienia przykłady roślin i zwierząt będących w Polsce pod ochroną

• wyjaśnia, czym są pomniki przyrody, użytki ekologiczne, ochrona gatunkowa

• wyjaśnia, czym różni się ochrona gatunkowa ścisła od częściowej

WYMAGANIA KONIECZNE – ocena dopuszczająca WYMAGANIA PODSTAWOWE – ocena dostateczna WYMAGANIA ROZSZERZAJĄCE – ocena dobra

WYMAGANIA DOPEŁNIAJĄCE – ocena bardzo dobra WYMAGANIA WYKRACZAJĄCE – ocena celująca

Wymagania edukacyjne z przyrody klasa VI

Ocena dopuszczająca:

Uczeń:

• podaje przykłady naturalnych i sztucznych źródeł światła

• wymienia przykłady warunków wpływających na dobre widzenie przedmiotów

• wie, że światło białe składa się kilku kolorów; • wymienia w kolejności kolory tęczy

• podaje przykłady źródeł dźwięków

wie, czego dokonał M. Kopernik

• identyfikuje Słońce jako gwiazdę najbliższą Słońcu

• wie, że Ziemia jest 3. planetą Układu Słonecznego

podaje nazwisko Polaka, który odbył podróż kosmiczną

• identyfikuje globus jako model Ziemi

• wskazuje na globusie: równik, bieguny

• rozróżnia i wskazuje na globusie: równoleżniki i południki, kierunki główne

• określa położenie punktu względem równika (półkula północna i południowa}

• wyjaśnia, dlaczego na Ziemi następują po sobie dzień i noc

• wymienia daty pierwszych dni kalendarzowych pór roku

• wskazuje na globusie i na mapie kontynenty świata

• wskazuje na schemacie formy • wskazuje na schemacie strefy życia w morzu

• wymienia przykłady i zwierząt żyjących w różnych strefach morza ukształtowania dna morskiego• wskazuje na mapie świata rafę koralową przy wybrzeżach Australii

• wyjaśnia, dlaczego rafa jest „kolorowa

• wyjaśnia źródła wiedzy o powstaniu życia na Ziem

i• wymienia nazwiska podróżników, którzy dokonali ważnych odkryć geograficznych

• wymienia 2 cechy klimatu na podstawie analizy diagramu klimatycznego

• wymienia podstawowe cechy klimatu wilgotnych lasów równikowych

• wymienia przykłady roślin rosnących i uprawianych na terenie wilgotnych lasów równikowych

• nazywa dwie pory roku na sawannie

• identyfikuje sawannę jako formacje trawiastą

• rozpoznaje na zdjęciach zwierzęta żyjące na sawannie

• wymienia cechy pustyń

• rozpoznaje na zdjęciach zwierząt żyjące na pustyni

• wskazuje strefę śródziemnomorską na mapie

• podaje przykłady roślin uprawnych pochodzących z tej części świata

• wie, że nad Morzem Śródziemnym rozwinęły się starożytne cywilizacje

• identyfikuje Himalaje jako najwyższe góry świata

• identyfikuje Alpy jako najwyższe góry Europy, wskazuje je na mapie Europy

• wymienia nazwy warstw lasu

• identyfikuje step jako formację trawiastą

• wymienia przykłady roślin rosnących na stepach

• wymienia przykłady roślin i zwierząt tajgi

• wyjaśnia pojęcie wiecznej zmarzliny

• wymienia przykłady roślin i zwierząt tundry

• wskazuje na mapie świata Arktykę i Antarktydę

• opisuje budowę dżdżownicy i ślimaka winniczka

• opisuje cechy miejsc występowania obu organizmów

• opisuje schemat budowy owada

• opisuje schemat budowy pająka

• wyjaśnia, dlaczego płazy zalicza się do zwierząt dwóch środowisk

• wymienia kilku przedstawicieli płazów

• opisuje budowę ciała jaszczurki

• opisuje budowę ciała ptaka

• wymienia przykłady ptaków należących do 2–3 wybranych grup

• podaje przykłady ptaków zimujących w Polsce i odlatujących do ciepłych krajów

• wyjaśnia pojęcie ssaki

• na przykładzie dowolnie wybranego ssaka podaje cechy jego budowy

• wymienia przykłady ssaków łożyskowych należących do 2–3 wybranych grup

• podaje przykłady ssaków należących do stekowców i torbaczy

• wymienia 3–4 przykłady globalnych zagrożeń

• podaje sposoby działań mających na celu ochronę naszej planety

• wie, że wszystkie organizmy zbudowane są z komórek

• rozróżnia na schematach komórki: roślinną, zwierzęca i bakteryjną

• przygotowuje (z pomocą kolegi lub nauczyciela) preparat mikroskopowy

• przygotowuje mikroskop do obserwacji

•prowadzi (z pomocą kolegi lub nauczyciela) obserwację mikroskopową tkanki miękiszowej

• przygotowuje mikroskop do obserwacji

•prowadzi (z pomocą kolegi lub nauczyciela) obserwację mikroskopową tkanki chrzęstnej i krwi

• materia zbudowana jest z drobin

• potrafi przeprowadzić doświadczenie związane z pomiarem prędkości biegu lub marszu

• przeprowadza proste doświadczenie według podanej instrukcji

• podaje przykłady korzyści, jakie daje człowiekowi las

• rozróżnia różne rodzaje map, wyjaśnia, w jakim celu ich używamy

• odczytuje skale podane na mapach

• wyjaśnia znaczenie skali na mapie

Ocena dostateczna

• rozpoznaje na schematach zjawiska: odbicia, rozpraszania pochłaniania i światła, załamania się promieni świetlnych

• przeprowadza obserwacje przejścia światła białego przez pryzmat

• podaje przykłady świadczące o tym, że dźwięki rozchodzą się w różnych ośrodkach

• wskazuje różnice między gwiazdą a planetą

• wyjaśnia, dlaczego na Ziemi panują warunki umożliwiające życie

• wyjaśnia, jak działa siła grawitacji

• wyjaśnia, czym jest oś ziemska

• wskazuje na mapie świata, równik, południk zerowy i 1800, bieguny, kierunki główne, półkule

• rozróżnia siatkę geograficzna i kartograficzną

• określa położenie punktu względem równika i południka O0 (półkula północna i południowa, zachodnia i wschodni

• wie, że Ziemia obraca się z zachodu na wschód, demonstruje to na globusie

a)

• wskazuje na mapie świata położenie stref oświetleniowych

• wyjaśnia pojęcia: równonoc wiosenna i jesienna, przesilenie letnie i zimowe

• wskazuje na globusie i na mapie oceany świata

• wyjaśnia pojęcie wszechocean

• charakteryzuje szelf kontynentalny

• omawia przystosowania zwierząt żyjących w różnych strefach morza

schemacie długość i grzbiet fali

• charakteryzuje warunki życia i zwierzęta występujące na rafie koralowej

•podaje warunki w jakich powstało życie na Ziemi

• definiuje pojęcia: skamieliny i paleontolog

• omawia odkrycia K. Kolumba

• wskazuje na mapie trasy wypraw wybranych podróżników

• wskazuje i nazywa na mapie świata strefy krajobrazowe

• wskazuje na mapie świata tereny wilgotnych lasów równikowych

• rozpoznaje na zdjęciach wybrane gatunki roślin

• rozpoznaje na zdjęciach wybrane gatunki zwierząt

• charakteryzuje życie ludzi na tym terenie

• wskazuje na mapie świata sawannę afrykańską

• kwalifikuje zwierzęta do roślinożerców, drapieżników i padlinożerców

• buduje łańcuch pokarmowy z organizmów sawanny

• wskazuje na mapie świata Saharę i pustynię Gobi

• rozpoznaje i nazywa rodzaje pustyń

• opisuje cechy klimatu śródziemnomorskiego

• • wskazuje na mapie świata Himalaje

• wymienia w kolejności pietra roślinności w Himalajach

•wymienia przykłady zwierząt żyjących w Himalajach podaje przykłady państw leżących nad Morzem Śródziemnym

• opisuje cechy klimatu alpejskiego

• wymienia w kolejności pietra roślinności w Alpach

• wymienia i rozpoznaje na zdjęciach przykłady organizmów żyjących w poszczególnych warstwach lasu

• podaje przykłady łańcuchów pokarmowych funkcjonujących w lesie liściastym

• wskazuje na mapie świata obszary strefy stepów

• wymienia przykłady zwierząt żyjących na stepach

• wskazuje na mapie świata obszary tajgi

• rozpoznaje gatunki zwierząt żyjących w tajdze

• wymienia cechy klimatu pustyni lodowej

• omawia znaczenie dżdżownic dla środowiska

• charakteryzuje przystosowania dżdżownicy do życia w glebie

• opisuje etapy rozwoju motyla

• podaje przykłady pozytywnej i negatywnej roli owadów w przyrodzie i życiu człowieka

• identyfikuje kleszcze i świerzbowce jako pajęczaki, charakteryzuje miejsca ich występowania

• wymienia cechy przystosowujące płazy do życia na lądzie i życia w wodzie

• dzieli płazy na ogoniaste i bezogonowe

• wymienia cechy przystosowujące gady do życia na lądzie

• wymienia przykłady gadów żyjących w Polsce

• wymienia cechy przystosowujące ptaki do lotu

• wskazuje na zależność kształtów dziobów i kończyn od rodzaju pożywienia ptaków

• wymienia przykłady gniazdowników i zagniazdowników

• charakteryzuje przystosowania 2–3 grup ptaków, np. drapieżnych, brodzących i ziarnojadów

• wyjaśnia różnice uzębieniu ssaków roślinożernych i mięsożernych

• wyjaśnia różnice uzębieniu ssaków roślinożernych i mięsożernych

• wyjaśnia, jak doszło do powstania dziury ozonowej

• wyjaśnia ,jak powstają kwaśne opady

• wymienia• podaje definicje komórki

• nazywa elementy budujące komórkę roślinną i zwierzęcą przykłady alternatywnych źródeł energi

• nazywa elementy budujące komórkę grzyba

• samodzielnie przygotowuje preparat mikroskopowy

• ustawia obraz w mikroskopie

• podaje przykłady pierwiastków i związków chemicznych

• oblicza prędkość według podanego wzoru

• dokonuje obserwacji ślimaka winniczka, obserwuje jego reakcję na dotyk i odnajdywanie pokarmu

• przeprowadza obserwacje i określa wynik doświadczenia

• określa wiek drzewa za pomocą miary krawieckiej

• wyjaśnia, dlaczego las jest dobrym miejscem na wypoczynek

• odczytuje dane z mapy

• podaje odległość rzeczywistą na podstawie odległości na mapie, z uwzględnieniem skali mapy

Ocena dobra

• wie, że światło rozchodzi się po• podaje warunki powstawania tęczy

• rysuje schemat przejścia światła białego przez pryzmat liniach prostych, podaje przykłady, które to potwierdzają

• wykonuje doświadczenie ilustrujące przenoszenie dźwięków przez ciała stałe, porównuje prędkości rozchodzenia się dźwięków na podstawie zjawisk przyrodniczych, doświadczeń lub pokazów

• wyjaśnia różnice między teorią geo- i heliocentryczną

• definiuje pojęcia: planetoid

• wymienia w kolejności planety Układu Słonecznego

• identyfikuje Księżyc jako naturalnego satelitę Ziemi y, komety

• wyjaśnia różnice między masą o ciężarem

• podaje jednostki masy i ciężaru• określa z pomocą nauczyciela współrzędne geograficzne

• podaje cechy równoleżników i południków

• określa współrzędne geograficzne

• wyjaśnia różnice w oświetleniu różnych stref na świecie

• wyjaśnia, jak się zmienia oświetlenie kuli ziemskiej w ciągu roku

• wskazuje na mapie umowną granicę między Europą i Azją

• charakteryzuje warunki życia w różnych strefach morza

• omawia budowę polipa parzydełkowców

•wyjaśnia jak powstała atmosfera zawierająca tlen

• podaje przyczyny i skutki wielkich odkryć geograficznych

• opisuje wyprawy Ferdynanda Magellana

• analizuje i odczytuje dane z diagramu klimatycznego

• rysuje diagram klimatyczny na podstawie danych

• wyjaśnia przyczyny istnienia stref krajobrazowych na świecie

• omawia przystosowania roślin do życia w wilgotnych lasach równikowych

• omawia przystosowania zwierząt do życia w wilgotnych lasach równikowych

• omawia przystosowania roślin do życia na sawannie

• omawia przystosowania zwierząt do życia na sawannie

• wyjaśnia rolę padlinożerców na sawannie

• omawia przystosowania roślin i zwierząt do życia na pustyni

• podaje przystosowania zwierząt do życia w górach wysokich

• omawia przystosowania roślin i zwierząt do życia w Alpach

• wskazuje na mapie strefę lasów liściastych

• charakteryzuje przystosowania organizmów do życia w tej strefie

• charakteryzuje przystosowania organizmów do życia na stepie

• charakteryzuje przystosowania organizmów do życia w tajdze

• rozróżnia gatunki drzew iglastych tajgi

• charakteryzuje przystosowania organizmów do życia w tundrze

• charakteryzuje przystosowania organizmów do życia na pustyni lodowej

• wyjaśnia znaczenie śluzu pokrywającego ciało dżdżownicy i ślimaka winniczka

• podaje cechy przystosowawcze pajęczaków

• omawia etapy rozwoju płazów

• opisuje sposób zdobywania pokarmu przez płazy

• omawia etapy rozwoju gadów

• opisuje sposób zdobywania pokarmu przez gady

• omawia etapy rozwoju gadów

• opisuje sposób zdobywania pokarmu przez gady

• omawia rozwój ptaków

• wyjaśnia pojęcia: gniazdowniki i zagniazdowniki

• kwalifikuje gatunki ptaków do różnych grup

• charakteryzuje ptaki należące do nielotów

• wyjaśnia pojęcie ssaki łożyskowe

• kwalifikuje gatunki ssaków do różnych grup

• wyjaśnia pojęcia: stekowce i torbacze. Podaje cechy różniące je od ssaków łożyskowych

• wymienia skutki ocieplenia się klimatu

• wymienia i charakteryzuje wybrane programy mające na celu ochronę przyrody w Polsce i na świecie

• określa funkcje poszczególnych elementów komórki roślinnej i zwierzęcej

• podaje różnice między komórka roślinna a zwierzęcą

• oblicza czas lub drogę, znając pozostałe dane

• wyjaśnia, na czym polega reakcja chemiczna

• wyciąga wnioski z doświadczeń

• wyjaśnia i podaje przykłady symbiozy w lesie

• wykorzystuje dane z różnych map hipsometrycznej i tematycznych

Ocena bardzo dobra

• wyjaśnia zjawiska: odbicia, rozpraszania, pochłaniania i światła, załamania się promieni świetlnych

• wyjaśnia zjawisko rozszczepienia światła

• wyjaśnia sposób rozchodzenia się dźwięków

• wymienia typy planet i podaje przykłady

• rozróżnia fazy Księżyca

• samodzielnie określa współrzędne geograficzne oraz na podstawie współrzędnych geograficznych odnajduje punkty na mapie lub globusie

• wyjaśnia pojęcie rok przestępny

• charakteryzuje cechy ssaków umożliwiające im życie w morzach

• wyjaśnia pojęcie symbioza, podaje przykłady

• oblicza roczną amplitudę temperatury powietrza i średnią sumę rocznych opadów

• uzasadnia, na przykładach, konieczność ochrony lasów równikowych

• uzasadnia, na przykładach, konieczność ochrony lasów równikowych

• opisuje krajobraz wulkaniczny

• rozróżnia pojęcia: step, pampa i preria

• omawia życie ludzi na stepie

• omawia, na czym polega gospodarcze wykorzystanie stepów

• uzasadnia, dlaczego osy, pszczoły i mrówki zaliczane są do owadów społecznych

• opisuje sposoby zdobywania pożywienia przez pająki

• porównuje cechy budowy kijanki i osobnika dorosłego płazów

• wyjaśnia pojęcia i znaczenie dla ptaków: kości pneumatyczne, grzebień mostka, podwójne oddychanie, stałocieplność

• wyjaśnia, na czym polega zrównoważony rozwój

• charakteryzuje budowę komórki bakteryjnej

• wyjaśnia pojecie komórczak, podaje przykłady komórczaków

• przedstawia budowę atomu

• poprawnie określa jednostki prędkości, drogi lub czasu

• wyciąga wnioski z doświadczeń

• stawia hipotezy i określa sposoby weryfikacji ich

• analizuje informacje zawarte w różnych legendach map, podaje ich cechy wspólne

Ocena celująca

• nazywa przyrządy, w działaniu których wykorzystano zjawiska odbicia i załamania światła

• udowadnia, że światło białe składa się z wielu barw widmowych

• definiuje pojęcie: rok świetlny

• charakteryzuje warunki panujące na Księżycu

• wyjaśnia znaczenie skrótu NASA, przygotowuje informacje na temat działalności NASA

• wyjaśnia przyczyny i sposób powstawania tsunami

• przygotuje prezentację multimedialną na temat życia w wybranej strefie morza

• przygotuje prezentację multimedialną na temat życia w wybranej strefie morza

• wyjaśnia pojęcia: żywe skamieliny

• wyjaśnia, jakie znaczenie ma znajomość prognozy pogody w różnych dziedzinach życia ludzi

• przedstawia rolę i znaczenie wilgotnych lasów równikowych w ekosystemie świata

• przygotowuje informacje na temat wypraw w Himalaje, w tym wypraw polskich

• porównuje warunki klimatyczne i życie ludzi na stepie, pampie i prerii

• przedstawia prace polskich polarników w Arktyce i Antarktydzie

• omawia rolę owadów w zwalczaniu innych owadów, zaliczanych do szkodników

• omawia rolę owadów w zwalczaniu innych owadów, zaliczanych do szkodników

• podaje powody ochrony płazów

zsp2wodzislawslaski.edupage.org · web viewwymienia składniki przyrody potrzebne człowiekowi do...

Documents