2020.02.13, ПҮРЭВ~№030 (1309) ~ ИРГЭН БАЯН БОЛ УЛС БАЯН ~

ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ

Ялдам бүсгүй Ариука

“Оюутолгой”-н нийт ажиллах хүчний 93% нь монголчууд байна

А.Гантулга: Н.Төгсцогт маань улам хүчтэй болоод эргэж ирэх байх аа

17

9

18

0 1 3 0 9

Өнөөдөр Маргааш

-14°C -13°C

-19°C -26°C

Гэрэл зургийг С.Батсайхан

Бүх л хүмүүст ямар нэг жижиг санаа байдаг. Харин хамгийн чухал нь гайхалтай шинэ санааг төлөвлөгөөтэй хослуулах юм.

#107 $13.5 тэрбум

Дастин Московиц, Facebook-ийн үүсгэн байгуулагчдын нэг, энтрепренер

2019 онд 321 сая ам.долларыг татварт төлж, $431 саяыг үндэсний ханган нийлүүлэлтэд зарцуулжээ.

НИЙГМИЙН СОНИН

Цахилгаан менингитээр өвдсөн зургаан настай охиныг яаралтай эмнэлэгт хүргэв

Давагдашгүй эрсдэл бизнесийн орчныг хямрааж эхэллээ

2755.28 395.14 43.78 2.34

АМ.ДОЛЛАР РУБЛЬТӨМРИЙН ХҮДЭР

600.007.69%

АЛТ

1,569.20 0.06%

ЮАНЬ ВОНЗЭС

5,745.001.38%

НЕФТЬ

52.0816.34%

ХУРАЛДАЙ БОНД

108.18

САМУРАЙ БОНД

103.39

ЧИНГИС БОНД

102.56

ГЭРЭГЭ БОНД

102.38

Энэ дугаарт

УЛС ТӨР ZGM DAILY

Цагаан сар угтсан бүх арга хэмжээг цуцлав

FULL ENGLISH PAGE INSIDE

2

20-21

НИЙГЭМ

Шинэ коронавирус хүний биеэс ялгарах бүхий л зүйлээр халдварлах боломжтой

5

ЗГМ: СЭДЭВ

6

Танхимын сургалтын аргаар зааж буй теле хичээлийг сурагчид ойлгохгүй байна

Эдийн засагт ихээхэн уршиг тарьж мэдэх шинэ төрлийн аюулт вирусийн тархалтаас үүдэн бизнесийн орчин улам хумигдаж байна. Хорио цээрийн энэхүү онцгой нөхцөлд хамгийн их хохирол амсаж буй нь бизнесийн салбарынхан болоод байна.

Үүнтэй холбогдуулан Мон­голын үндэсний худалдаа, аж үйлдвэрийн танхим хувийн хэвшлээ дэмжих зорилгоор Давагдашгүй хүчин зүйлийн гэрчилгээний хураамжийг ирэх сарын 2 хүртэл чөлөөлж, үнэ төлбөргүй болгосноо зарлалаа. Аж ахуйн нэгж өөрөөс нь хамаараагүй нөхцөл байдлын улмаас гэрээний нөхцөлд

зөрчигдөж, нэмэлт торгууль, хүү, алданги төлөх болоод байгаа энэ үед давагдашгүй хүчин зүйлийг үүгээр тодорхойлж, тооцоогүй эрсдэлээс хамгаалж өгдөг. Дайн, эдийн засгийн хямрал, тахал, байгалийн гамшиг зэрэг үйл явдлын үед давагдашгүй хүчин зүйлийг харгалзан үзэхэд хүрдэг.

8

Б.Баяртогтох, ЗГМ сонин Олон ялалтын хажуугаар ганц нэг ялагдах нь тамирчин хүнд их зүйл өгдөг юм. Одоо алдаанаасаа суралцах нь хамгийн чухал байна.

Тээврийн цагдаагийн албаныхан шуурхай, чадварлаг зохицуулж ХӨСҮТ-өөс “Хилчин” хотхон очоод буцах замыг ердөө 13-хан минутад туулах боломж олгожээ

3

| ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ02 2020.02.13, ПҮРЭВ~№030 (1309)

УЛС ТӨР

П.Батбөх, ЗГМ сонин

Цагаан сарын амралтын өдрүүдэд төрийн албан хаагчид ажиллаж магадгүй гэв

Цагаан сар угтсан бүх арга хэмжээг цуцлав

Улсын онцгой комиссоос зарим боомтоор экспортын нүүрс нэвтрүүлэхийг хориглох шийдвэр гарсантай холбогдуулж “Эрдэнэс Тавантолгой” ХК-ийн гүйцэтгэх захирал Б.Ганхуягаас компанийн үйл ажиллагааны талаар тодрууллаа.

-Хилийн боомтыг хаасан энэ үед танай компани төсөвт өгөх орлогоо тасралтгүй үргэлжлүүлэх боломжтой юу?

­Нүүрсний экспорт багасаж байгаа нь хоёр хүчин зүйлээс хамаарч байна. Жил бүрийн эхний сард БНХАУ­ын тал өмнөх оны гүйцэтгэлээ харж дараа жилд импортлох нүүрсний хэмжээг тогтоодгоос нүүрсний экспорт

Б.Ганхуяг: Хилийн боомтын хорио үргэлжилбэл “Эрдэнэс Тавантолгой” ХК эрсдэлд орно

ЗГМ:ТОДРУУЛГА

ЗГМ: ТОВЧХОН ЕРӨНХИЙЛӨГЧ

БНХАУ­аас Монгол Улсад суух Онц бөгөөд Бүрэн эрхт Элчин сайд Чай Вэньруй Ерөнхийлөгч Х.Баттулгад итгэмжлэх жуух бичгээ өргөн барив. Уулзалтын үеэр Х.Баттулга хоёр улсын найрсаг хамтын ажиллагааг өргөжүүлэн хөгжүүлэхийг онцолсны зэрэгцээ талууд БНХАУ­д гарсан коронавирусийн халдварын тархалт, өвчлөлтэй холбогдуулан санал солилцжээ.

ЗАСГИЙН ГАЗАРЗасгийн газрын хуралдаанаар ОХУ­аас үнэ төлбөргүй шилжүүлж авсан 550 гаруй өрхийн орон сууцны найман байрны өмчлөх эрхийг Засгийн газрын нэр дээр бүртгэхээр болжээ. Улмаар оршин суугчдад нь хувьчлах бэлтгэл хангаж, ирэх улиралд багтаан хэлэлцүүлэхийг холбогдох сайд, агентлагийн даргад даалгасан байна.

АГЕНТЛАГСЕХ­ноос 2020 оны УИХ­ын ээлжит сонгуулийн бэлтгэл ажил, цаг хугацааны хуваарийг баталжээ. Тус хороо хуваарийн дагуу аймаг, нийслэлийн болон сум дүүргийн сонгуулийн хороог дөрөвдүгээр сард, хэсгийн хороодыг тавдугаар сарын 10­наас өмнө байгуулах юм. Харин сонгуульд оролцох нам эвслийг дөрөвдүгээр сарын 24­нөөс өмнө, нэр дэвшигчдийг тавдугаар сарын 16­наас бүртгэж зургаадугаар сарын 2­нд үнэмлэх гардуулах аж.

ТОО

Сая ам.доллар. Монгол Улс Казахстан улстай хамтран жилд 50 тонн алт, 25 тонн мөнгө цэвэршүүлэх үйлдвэр барихаар төлөвлөж байна. Тус үйлдвэрийг барихад 81.9 сая ам.доллар шаардлагатай бөгөөд урьдчилгаа 30 хувийг санхүүжүүлсэн тохиолдолд ажил нь эхлэх боломжтой гэж үзжээ.

Ерөнхийлөгч Х.Бат тулга Цагаан сарын баярыг тэмдэг лэх гүй байх, бол зош гүй аюулаас урьдчилан сэргийлэх

зорилгоор Засгийн газарт чиглэл өгөх тухай зарлиг гаргалаа.

Тус зарлигт шинэ корона­вирусийн тархалтын нөхцөл байдалтай уялдуулан хүн амыг урьдчилан сэргийлэх зорилгоор гамшгаас хамгаалах бэлэн байдлын зэрэглэлийг үе шаттайгаар сонгон хэрэгжүүлэх, өвчин гарсан үед тархаахгүй байх, таслан зогсоох зорилгоор хорио цээрийн дэглэм тогтоох, Цагаан сарын баярт зориулсан олон нийтийг хамруулсан үзэсгэлэн худалдаа, мэдээллийн хэрэгслээр явуулах реклам, сурталчилгааг даруй зогсоох, дэлхий дахинд хүнээс хүнд, мал, амьтнаас хүнд халдварлах халдварт өвчин ихээр тархах болсонтой холбогдуулан Гамшгаас хамгаалах тухай, Эрүүл мэндийн тухай болон бусад хууль тогтоомжийг боловсронгуй болгох төслийг боловсруулж, шаардлагатай бол УИХ­ын ээлжит бус чуулганаар яаралтай горимоор хэлэлцүүлэх зэргийг тусган Засгийн газарт чиглэл болгожээ. Мөн шинэ коронавирусийн халдвараас

багасдаг. Харин хоёрдугаар сарын хагасаас импортын хэмжээгээ нэмдэг. Энэ жилийн хувьд коронавирус дэгдсэнтэй холбоотойгоор Хятадын тал бас зарим тээвэрлэлтээ зог­соосон. Харин бид “Цагаан хад”­нд нөөцөлсөн овоолгоо худалдах арга хэмжээ авч байна. Тэндээс төсөвт орлого тасралтгүй орж байгаа. Үүнээс гадна нүүрсний үнэ өнгөрсөн жилийн 4­11 дүгээр сард унаж, оны төгсгөлд өссөн боловч коронавирусээс шалтгаалж өнгөрсөн сараас дахин уналаа. Өвчний нөхцөл хүндэрч, хорио цээр удаан үргэлжилбэл манай компанид сөрөг нөлөө үзүүлэх нь тодорхой.

-Нүүрсний экспорт хэдэн хувиар буурсан бэ?

­Он гарснаас хойш манай компани “Цагаан хад”­ны овоолго болон экспортод 1.1 сая тонн нүүрс гаргасан. Энэ нь гүйцэтгэл 80 орчим хувьтай

байгаа гэсэн үг. “Эрдэнэс Тавантолгой” ХК­ийн ТУЗ 2020 онд улсын төсөвт 540 тэрбум төгрөг төвлөрүүлнэ гэж баталсан. Гэвч хорио цээрийг сунгавал манай компанийн ашиг орлого багасах учраас үүнээс сэргийлэх эрсдэлийн төлөвлөгөө гарган ажиллаж байна.

-Эрсдэлийн төлөвлөгөөг хэрэгжүүлснээр төсвийн ор-лого, нүүрсний экспорт буурах эрсдэлээс ангижрах уу?

­“Цагаан хад”­ны овоолгыг нэмэгдүүлж борлуулалтаа нэмэх боломжтой гэсэн тооцоо хийж, нөөц төлөвлөгөө боловсруулсан. Манай нүүрсийг худалдан аваг­чид баталгаатай. Тиймээс 2022 он хүртэл нүүрсний зах зээл тогтвортой байна гэж тооцож байгаа. Харин нүүрсний үнэ буурч байгаатай холбогдуулан худалдан авагчтай урт хугацааны гэрээ байгуулах чиглэлийг барьж ажиллана.

урьдчилан сэргийлэх үүргээ ухамсарлан, нийтийн эрх ашгийг эрхэмлэхийг нийт ард иргэдэд уриалсан байна.

Ерөнхийлөгчийн зарлигтай холбогдуулан Засгийн газар хуралдаж тодорхой шийдвэрийг гаргасан юм. Энэ тухай Шадар сайд, Улсын онцгой комиссын тэргүүн Ө.Энхтүвшин “Засгийн газраас Ерөнхийлөгчийн зарлигт заасан чиглэлийг хэрэгжүүлэхээс гадна засаг захиргаа, нутаг дэвсгэрийн нэгж, төрийн болон нутгийн захиргааны байгууллага, хуулийн этгээдийг 2020 оны хоёрдугаар сарын 13­наас эхлэн гамшгаас хамгаалах хагас өндөржүүлсэн

бэлэн байдлын зэрэгт шилжүүлэх шийдвэр гаргалаа. Гамшгаас хам­гаалсан өндөр жүүл­сэн бэлэн байдалд шилжүүлсэнтэй х о л б о г д у у л а н Улсын онцгой комис сын шийдвэр, Ерөнхийлөгчийн зарлигийг үндэслэн Цагаан сарын баярыг нийтээр тэмдэглэхгүй байх нь зүйтэй гэсэн заалттай тогтоолыг гаргасан. Үүнд цагаан сар тэмдэглэхийг хориглоно гэсэн үг ороогүйг анхаарах хэрэгтэй. ДЭМБ, эрдэмтдийн судалгаагаар

ЗГМ

8.9

МОНГОЛ АЯЛАЛ КОМПАНИЙН АЯЛЛЫН ХУВААРЬ

№ Аяллын чиглэл Аяллын хоног Аялал гарах өдөр

1. Итгэлт Хамба­Улаан­Үүдийн аялал

3 шөнө, 4 өдөр

2.19 /Итгэлт хамбын

ил гаргах мөргөл/

2. Эрхүү хотын аялал 5 шөнө, 6 өдөр 2.13, 2.22

3. Дубай­Истанбул хотын аялал 7 шөнө, 8 өдөр 2.22

4. Истанбул хотын аялал 4 шөнө, 5 өдөр 2.22

коронавирусийн тархалт, өвчний оргил үе манай цагаан сартай

давхцах магадлал өндөр гэж үзсэн учраас тухайн үед хөл хорио тогтоох нь зөв гэж үзсэн. Харин иргэдийн зүг мөрөө гаргах, гэртээ бурхан тахилдаа мөргөх, бууз баншаа жигнэж золгох үйл ажиллагааг хориглоогүй. Харин гадуур золголт хийх

хөдөлгөөнөө хязгаарлаач гэсэн уриага гаргаж байгаа”гэв. Харин тэрбээр сурагчдын амралтыг сунгах шийдвэрийг цагаан сарын дараа, тухайн үеийн нөхцөл байдлыг харгалзан шийдвэрлэхээр болсон талаар тайлбарлав.

Ингэснээр төрийн зүгээс цагаан сартай холбоотой бүх арга хэмжээг зогсоохоор шийд вэр лэж, иргэд гэр бүлийн гишүүдийн хүрээнд золголт хийх уриалгыг хэрэгжүүлэхээр болов.

Сурагчдын амралтыг сунгах эсэхийг цагаан сарын дараа, цаг үеийн нөхцөл байдлын харгалзан шийднэ

ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ | 03 2020.02.13, ПҮРЭВ~№030 (1309)НИЙГМИЙН СОНИН

Ко р о н а в и р у с и й н халдвар “хаалга тогшиж”, эх орны өнцөг булан бүрт сэжигтэй тохиолдол

тасралтгүй бүртгэгдэн, хагас өндөржүүлсэн бэлэн байдалд шилжсэн энэ үед амьсгалын замын цочмог халдварт менингококкын менингит буюу цахилгаан менингит өвчнөөр өвдсөн байж болзошгүй тохиолдол гарлаа. Уг өвчний шинж тэмдэг гэнэт илэрч, маш богино хугацаанд хүндэрч, үхэлд хүргэдэг. Өвөл, хаврын улиралд гардаг ч ХӨСҮТ энэ өвчнөөс урьдчилан сэргийлэх зөвлөмж, мэдээлэл сурталчилгаа сайн явуулдаг тул газар авахуулалгүй дарж ирсэн. 2019 оны хоёрдугаар сард гэхэд Увс аймагт болон Баянзүрх дүүрэгт хоёр тохиолдол гарч байсан юм.

Өнгөрсөн мягмар гарагийн орой Сонгинохайрхан дүүргийн 30 дугаар хороо, “Хилчин” хотхонд зургаан настай бяцхан охины биеийн байдал хүнд, таталтын шинжтэй болсон дуудлага ХӨСҮТ-д иржээ. Яаралтай дуудлагын дагуу гарсан тусламжийн баг 21:10 цагийн үед “Хилчин” хотхон руу явахдаа Баруун дөрвөн зам орчимд замын хөдөлгөөнд түгжирч, Тээврийн цагдаагийн албанаас тусламж

хүссэн байна. Тус албаны Урьдчилан сэргийлэх хэлтсийн мэргэжилтэн, цагдаагийн ахлах дэслэгч Ч.Чимэдбаттай ХӨСҮТ­

Цахилгаан менингитээр өвдсөн зургаан настай охиныг

яаралтай эмнэлэгт хүргэв

Э.Батцэцэг, ЗГМ сонин

ийн Эмнэлгийн тусламж үйлчилгээ эрхэлсэн тасгаас холбогдож, дуудлагад яваа эмчтэй холбож өгжээ. Охины биеийн байдал

маш хүнд, 20 минутын дотор эмнэлэгт хүргэхгүй бол амь насыг нь алдах гэж байгаагаа учирласан байна. Ингээд Замын

хөдөлгөөний удирдах төвийн гэрэл дохио хариуцсан байцаагч, цагдаагийн ахмад М.Мөнгөнтулга болон тодорхой байршлууд дахь цагдаа нарын зохицуулалтаар өвчтөнд түргэн тусламжийн машин саадгүй хүрч, мөн буцаад ХӨСҮТ орох замыг ердөө 13­хан минутад туулжээ. Ингээд 22:00 цагийн орчимд охин ХӨСҮТ-ийн сэхээн амьдруулах тасагт эрчимт эмчилгээ хийлгээд эхэлсэн байв. Өчигдөр өглөөний байдлаар охины биеийн байдал хэвийн, эрчимт эмчилгээ үргэлжилж байгаа гэв. Цахилгаан менингитээс өөр тохиолдолд ХӨСҮТ-д ингэж яаралтай хүргэх хүнд шалтгаан байдаггүйг тус төвийн хэвлэлийн төлөөлөгч хэлсэн.

Харин олон нийт халдварт өвчний эмнэлэг рүү яаравчилсан шалтгааныг коронавирусээр өвчилсөн байж магадгүй гэж ташаа ойлгожээ. Түүнчлэн төв замаар оргил ачаалалтай үед ийнхүү чадварлаг зохицуулсан Тээврийн цагдаагийн алба хаагчдаас гадна хүлээцтэй, соёл­той хөдөлгөөнд оролцсон нийт жолоочид олон нийт талархсаар байна. Энэ дашрамд яаралтай зохицуулалтын эсрэг урсгалд улаан гэрэл хэт удаж байгаад бухимдахын оронд хэн нэгний алтан амийг аврахаар яваа гэдгийг ухамсарлаж, хүлээцтэй байхыг жолооч нарт сануулъя.

Тээврийн цагдаагийн албаныхан шуурхай,

чадварлаг зохицуулж ХӨСҮТ-өөс “Хилчин” хотхон очоод буцах

замыг ердөө 13-хан минутад туулах

боломж олгожээ

Гэрэл зургийг Ж.Гэрэлчулуун

| ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ04 2020.02.13, ПҮРЭВ~№030 (1309) ШИНЖЛЭХ УХААН

Д.Хулан, ЗГМ сонин

Олон улсын сансрын холбооны “Интерспутник”байгууллагаас гишүүн орнуудын дунд анх удаа зохион байгуулсан сонгон шалгаруулалтад Монголоос “Исатком” компани оролцож, шалгарсан юм. Ингэснээр орчин үеийн технологийн дэвшлийг өөрийн улсдаа хэрэгжүүлэх аж. Тухайлбал, иргэд интернэт, телевиз, телефоны гурвалсан үйлчилгээг 200 Мбит/сек хүртэл хурдаар хүлээн авахаас гадна үүрэн холбооны 4G, 5G дамжуулалтыг хийх, мөн автомашин, хурдны галт тэрэг, онгоц зэрэг хөдөлгөөнт объектод ашиглах боломжтой. Энэ талаар бид “Исатком ХХК”-ийн гүйцэтгэх захирал Ц.Дөлгөөнтэнгистэй ярилцлаа.

МОНГОЛЫН КОМПАНИ ТЕНДЕРТ ЯЛАВ

-Сансрын холбоог дэмжих зорилгоор зохион байгуулсан тендерийн шалгаруулалтын эргэн тойрон дахь мэдээллээр хоёулаа яриагаа эхэлье. Хэчнээн улс орон оролцов, төслийн шалгуур нь юу байв?

­Энэ тухай ярихаас өмнө Олон улсын сансрын “Интерспутник” байгууллагын тухай ярих хэрэгтэй болов уу. ОХУ­д төвтэй уг байгууллага анх 1971 онд эгнээндээ есөн орныг нэгтгэн байгуулагдсан байдаг. Үүнээс хойш тус байгуул­лагын үйл ажиллагаа улам өргөжин тэлж, одоогоор 26 улс гишүүнээр элссэн байна. Монгол улсын хувьд “Интерспутник”­т элссэн анхны есөн орны нэг. Тиймээс сансрын холбооны үйл ажиллагаанд идэвхтэй оролцсоор ирсэн. Уг байгууллагын үндсэн үйл ажиллагаа нь хиймэл дагуулын зурвасыг бусдад түрээслэх юм. Өнгөрсөн жил /2019/ анх удаа гишүүн орнуудынхаа дунд тендерийн сонгон шалгаруулалт зарласан. Өөрөөр хэлбэл уг сонгон шалгаруулалтад гишүүн 26 орон оролцсон гэсэн үг. Үүнд оролцож, шалгарснаар өөрийн орны сансрын холбооны бизнесийг хөгжүүлэх боломжийг бий болгож байгаа юм.

-Танай компани уг тендерт монгол улсаа төлөөлж оролцсон. Яг ямар төсөл боловсруулж оролцсон бэ?

­Манай компани сансрын холбооны дэвшилтэт технологийг Монголд анхлан нэвтрүүлэхийг зорьдог. Тиймээс 2012 онд DVB­S2 стандартыг Монголд анх нэвтрүүлж байв. Энэ удаагийн тендерт бид үүний дараагийн үе болох DVB­S2X стандарт бүхий орчин үеийн газрын станцыг Монголд нэвтрүүлэх төслөөр оролцсон. Улмаар төсөл маань

Ц.Дөлгөөнтэнгис: Манай газрын станц таван хиймэл дагуултай зэрэг ажилладаг

шалгарч, бид газрын шинэ станцаа угсарч хамгийн сүүлийн үеийн технологи ашигласан үйл ажиллагаагаа эхлүүллээ.

ТӨСӨЛ ХЭРЭГЖЭЭД ЭХЭЛЖЭЭ

-Газрын станц гэдгээ тодорхой тайлбарлахгүй юу. Үүнийг байгуулснаар үйлчилгээний ямар нөхцөлүүд бий болох вэ?

­Газрын станц гэдэг нь хиймэл дагуулаар дамжуулан алслагдсан хэрэглэгчдэд мэдээ, мэдээллийг хүргэх, хүлээн авах боломж бүхий цогц систем юм. Үүнийг байгуулснаар иргэд харилцаа холбооны бүхий л үйлчилгээг хүлээн авах боломжтой. Хамгийн гол нь шилэн кабель, радио релей зэрэг газрын сүлжээнээс үл хамааран иргэд Монгол орны газарзүйн байршил хамаарахгүй хаанааас ч мэдээлэл технологийн хүссэн үйлчилгээг авах юм. Тухайлбал Монгол орны аль нэг газарт гар утасны сүлжээ оруулах боломжгүй бол зөвхөн сансрын холбоо ашиглан сүлжээ оруулах боломжтой байдаг. Үүнтэй адил Монгол орны аль ч цэгт интернэт шаардлагатай бол зөвхөн сансрын холбоогоор дамжуулан хүргэх боломжтой юм.

-Тэгэхээр монгол орны өнцөг булан бүрт интернэт хэрэглэх боломж бүрдлээ гэсэн үг үү? Шинэ стандартын онцлог, давуу тал юу вэ?

­Яг тийм. DVB­S2X стандарт нь S2 стандартаасаа илүү өндөр багтаамжийг бий болгож, өн­дөр хурд гаргах боломж той байдаг. Эдийн засгийн хувьд хиймэл дагуу лын зурвасыг илүү үр дүнтэй ашиглана гэсэн үг. Ингэснээр хэрэглэгчээс авах үйлчилгээний хураамж багасах давуу тал үүсэж байгаа юм.

-Төсөл шалгарах бол эхний даваа. Дараагийн том ажил нь хөрсөн дээр бодитоор буулгах. Энэ хүрээнд ямар ажлуудыг хийж хэрэгжүүлж байна вэ? Ажлын явцын талаар ярихгүй юу?

­Сансрын холбооны тоног төхөөрөмж үйлдвэрлэгч хэд хэдэн улсын цөөн тооны компаниуд бий. Үүнээс бид Израйль улсын Gilat Satellite Networks компанийн зах зээлд хөгжүүлж гарган борлуулаад удаагүй SEII­c X­Architecture газрын станцыг төсөлдөө сонгон оруулсан. Учир нь тус байгууллагын технологи нь эцсийн хэрэглэгч дээр очих зардлыг бууруулж чаддаг. Хиймэл дагуулын зурвасыг

маш үр ашигтай ашигладаг. Өнөөдрийн байдлаар бид Gi­lat компанитай гэрээ байгуулан газрын станцыг өнгөрсөн 2020 оны нэгдүгээр сард аравхан хоногийн дотор угсарч суурилуулаад байна. “Интерспутник” компани шаардлага хангаж шалгарсан төсөл нь учраас санхүүг нь шийдвэрлэсэнбайгаа.

ХИЙМЭЛ ДАГУУЛ МАШ ЧУХАЛ- Х а р и л ц а а

холбооны салбар тэр дундаа хий-мэл дагуулын үйл-чил гээнээс бид сүүлийн үеийн технологийн дэвш-лийг хардаг. Хурдны тээвэр, нисэх онго цонд хүртэл интернэт ашиглах боломжтой болжээ. Гэтэл манайд хурд-ны галт тэрэг ч алга. Хөгжлийн

ийм ялгаа тай байдал салбарын бүтээмжид нөлөөлөх үү?

­Мэдээж нөлөөлнө. Өнөөдөр бидэнд технологи нь байна. Гэвч харамсалтай нь бусад салбар ашиглах тал дээр маш удаашралтай байна. Сансрын холбооны хамгийн гол элементийн нэг бол хиймэл дагуул. Улс орнууд өөрийн гэсэн хэд хэдэн хиймэл дагуултай байдаг. Манай орны хувьд хиймэл дагуулгүй учир гадны орны хиймэл дагуулаас зурвас түрээслэх хэлбэрээр үйлчилгээ үзүүлж байна. Монгол улс өөрийн гэсэн хиймэл дагуултай байвал хэрэглэгчдэд газрын шилэн кабелийн сүлжээ, 4G, 5G технологийн ижил үнэтэй үйлчилгээг Монгол орны хаана ч амьдран сууж буй иргэддээ хүргэхэд бэлэн байна. Өөрөөр хэлбэл Улаанбаатар хотын орон сууцны айл өрх, үүрэн холбооны

гар утсаараа интернэтийн үйлчилгээг авч байгаа шиг, малч ны хотноос хиймэл дагуулаар интер­нэтэд орох хоёр төлбөрийн ямар ч ялгаагүйболно гэсэн үг л дээ.

-Хиймэл дагуултай болох асуудалд Харилцаа холбооны зохицуулах хороо анхаарал хэр хандуулдаг юм бол. Ер нь та бүхний үйл ажиллагаанд дэмжлэг үзүүлэх, хамтрах тал дээр ямар үнэлгээ өгөх вэ?

­Бид Харилцаа холбооны зохицуулах хороо, Харилцаа холбоо, мэдээллийн технологийн газартай ямагт уялдаа холбоотой ажилладаг. Салбарын бодлого, зохицуулалтын байгууллагуудаас баталсан дүрэм, журмыг дагах нь бидний үүрэг. Монгол улс маань удахгүй өөрийн гэсэн хиймэл дагуултай болох байх. Үүний тулд эдгээр газар анхаарлаа хандуулан ажиллаж байгаа. Бид ч энэхүү ажлыг дэмжин, ашиглах технологи, газрын станц, хэрэглэгчийн төхөөрөмжүүдээ бэлдчихлээ.

ХЭРЭГЛЭГЧДЭД ОЛГОЖ БУЙ ДАВУУ ТАЛУУД

-Газрын станцын мэдээллийг боловсруулах, түүнийг Олон улсын мэдээллийн санд бүрт-гүүлэх зэрэг ажлыг хийж хэрэгжүүлэхэд хүний нөөц, мэргэжлийн боловсон хүчин хэрэгтэй. “Исатком ХХК”-ийн зүгээс энэ асуудлыг хэрхэн шийдэж байна вэ?

­Манай компани анх 2004 онд байгуулагдаж үйл ажиллагаа эхэлсэн. Энэ үеэс сансрын холбооны чиглэлээр зөвлөгөө өгөх болон угсралт суурилуулалтын ажлуудыг хийсээр ирсэн. Боловсон хүчний хувьд манай компани 10­аас 20 гаруй жил сансрын холбоогоор дагнан ажилласан мэргэжилтнүүд ажилладаг маш том давуу талтай. Мэдээж

дараагийн залуу үеэ бас үргэлж сургаж, дадлагажуулж байна. Сая шинэ газрын станцаа суурилуулж дуусаад долоон ажилтнаа сургалтад хамруулж, мэргэжлийн гэрчилгээтэй болгочихлоо. Үйл ажиллагаа жигдрэхээр дахин гурван ажилтнаа ахисан шатны сургалтад олон улсын сургалтын төвд явуулахаар төлөвлөж байна.

-Танай компани одоо юун дээр төвлөрч ажиллаж байна, мөн цаашдын зорилго, хийж хэрэгжүүлэх ажил юу вэ?

­Бид урьд нь зөвхөн албан байгууллагуудад үйлчилгээгээ хүргэдэг байсан бол шинэ технологийн газрын станцын тусламжтайгаар айл өрхөд үйлчилгээгээ хүргэх, цаашлаад малчин өрхөд гурвалсан үйлчилгээ /интернэт, телевиз, телефон/ хүргэхээр ажиллаж байна. Мөн уг газрын станцын тусламжтайгаар эцсийн хэрэглэгч 200Мбит/сек хурдаар үйлчилгээ авахаас гадна үүрэн холбооны 4G, 5G үйлчилгээг өндөр хурдаар дамжуулах бүрэн боломжтой юм. Үүнээс гадна манай газрын станц нэгэн зэрэг ТАВАН хиймэл дагуултай ажиллах хүчин чадалтай. Тиймээс Монголд сансрын холбооны үйлчилгээ эрхэлж буй байгууллагууд манай газрын станцаар дамжуулан өөрийн dedicated, managed сүлжээг зохион байгуулахад ашиглаж үйлчилгээгээ хүргэх нь санхүүгийн, технологийн хувьд маш үр ашигтай байх болно. Үүнээс гадна манай газрын станцыг ашигласнаар тухайн байгууллагууд хиймэл дагуулын зурвасаа 51 хүртэл хувиар хэмнэхээс гадна газрын станц болон хэрэглэгчээ бүрэн хянах боломжтой. Энэ бол орчин үеийн технологид суурилсан хөгжил. Ийм саналаас татгалзахгүй байх гэж итгэж байна.

-Баярлалаа, амжилт хүсье!

Манай орны хувьд хиймэл дагуулгүй учир гадны орны хиймэл дагуулаас зурвас түрээслэх хэлбэрээр үйлчилгээ үзүүлж байна.

ДЭ М Б ш и н э коронавирусийн х а л д в а р ы г “COVID­19” гэж нэрлэхээр болсныг

зарлав. Уг нэршилд “Corona, Virus, Disease” хэмээх үгийн эхний үсгүүдийг ашигласан бөгөөд 19 хэмээх тоо нь уг халдвар дэгдсэн оныг төлөөлж байгаа аж. Мөн тус байгууллагаас халдварын нууц үе улам уртассаар байгааг онцолсон байна. Энэ сарын 12­ны өдрийн байдлаар “COVID­19” бүртгэгдсэн тохиолдол 45 гаруй мянгад хүрч, 1165 хүн нас баржээ. Өвчин гарсан голомтод зорчоогүй Герман, Сингапур зэрэг оронд ч халдвар авсан тохиолдол бүртгэгдсээр байна.

Манай улсын хувьд шинэ коронавирус буюу “COVID­19” халдвар бүртгэгдээгүй ч нийт 100 гаруй сэжигтэй тохиолдол бүртгэгдсэн талаар ЭМЯ­наас мэдээлэв. Тус яамны Тандалт шуурхай удирдлагын хэлтсийн дарга Д.Нарангэрэл “Нийслэлээс гадна Өвөрхангай, Дархан­Уул, Орхон, Хөвсгөл, Сүхбаатар, Баян­Өлгий аймагт сэжигтэй тохиолдол илэрсэн. Мөн энэ сарын 11-нд БНХАУ-ын Сычуань мужид туршлага судлахаар явсан 17 иргэний нэг халуурсан учраас Хөх хот-Улаанбаатар чиглэлийн галт тэргээр хамт зорчсон 109 хүнийг Замын-Үүдэд тусгаарлаад байна. Нэг сэжигтэй хүнээс болоод ийм нөхцөл байдал үүслээ” гэв. Мөн энэ сарын 10­ны өдөр Гашуунсухайт боомтод “COVID­19” вирусийн сэжигтэй тохиолдол 27 бүртгэгдэж, 12

Г.Санжааханд, ЗГМ сонин

КОРОНАВИРУС НЬ ШИЛ БОЛОН МОДОН ГАДАРГУУ ДЭЭР АМЬДРАХ ЧАДВАРТАЙГААС ГАДНА ХҮНИЙ БИЕЭС ЯЛГАРЧ БАЙГАА БҮХИЙ Л ЗҮЙЛД БУЮУ ӨТГӨН, ШЭЭС, НУЛИМС, ХӨЛС, НУС, ШҮЛСЭЭР ДАМЖИН ХАЛДДАГ.

ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ | 05 2020.02.13, ПҮРЭВ~№030 (1309)НИЙГЭМ

хүнийг тусгаарлажээ. “Эдгээр хүний шинжилгээний хариу сөрөг буюу халдваргүй гэж гарсан. Харин үлдсэн 15 хүнээс шинжилгээ авах шаардлагагүй гэж үзэж хяналтад авсан. Мөн Хөвсгөл аймагт бүртгэгдсэн сэжигтэй тохиолдлын хариу сөрөг гарлаа” хэмээн ХӨСҮТ­ийн ерөнхий захирал Д.Нямхүү ярилаа.

Түүнчлэн ЭМЯ-наас өвчний тархалттай бүсүүдэд аялахгүй байхыг сануулсаар байгаа хэдий ч нэгдүгээр сарын 23-наас хойш манай улсын 55 иргэн халдвар дэгдсэн болон бүртгэгдсэн улсуудад зорчоод иржээ. Энэ нь манай улсад халдвар зөөвөрлөгдөн орж ирэх эрсдэлийг улам нэмэгдүүлж буйг эрүүл мэндийн байгууллага дахин анхааруулав. Мөн шинэ коронавирус нь шил болон модон гадаргуу дээр ес хоног амьдрах чадвартайгаас гадна хүний биеэс ялгарч байгаа бүхий

Шинэ коронавирус хүний биеэс ялгарах бүхий л зүйлээр

халдварлах боломжтойНэгдүгээр сарын 23-наас хойш манай улсын 55 иргэн халдвар дэгдсэн болон бүртгэгдсэн

улсад зорчоод иржээ

л төрлийн зүйлд буюу өтгөн, шээс, нулимс, хөлс, нус, шүлс зэргээр дамжин халдварлах боломжтойг Тандалт шуурхай удирдлагын хэлтсийн дарга Д.Нарангэрэл анхааруулсан юм.

Харин Баян­Өлгий аймагт шинэ коронавирусийн сэжигтэй тохиолдол бүртгэгдэж,

ЗГМ: ТОВЧХОН ЦАГ АГААР

Ихэнх нутгаар цас орж, цасан шуурга шуурч, хүйтрэх тул зам даваа хаагдаж болзошгүйг УЦУОШГ­аас иргэд, малчид, тээвэрчдэд онцгойлон анхаарууллаа. Өнөөдөр баруун аймгуудын нутгийн өмнөд хэсэг, төв, говь, зүүн аймгуудын ихэнх нутгаар, маргааш нутгийн зүүн өмнөд хэсгээр цас, 15 болон 16­нд нутгийн зүүн хэсгээр ялимгүй цас орж, цасан шуурга шуурна.

ХЯНАЛТ НМХГ­аас зочид буудал, спорт ордон, заалуудад олон нийтийг хамарсан арга хэмжээ зохион байгуулахгүй байх тухай мэдэгдлийг нийт 1,680 аж ахуйн нэгж байгууллагад хүргүүлэн, хяналт тавин ажиллаж байна.

ОСОЛ Энэ сарын 11­ний өдөр зам тээврийн ослын улмаас гурван хүн гэмтэж бэртэж, орон нутагт нэг хүн амиа алджээ. Тодруулбал, Төв аймгийн Эрдэнэсант сумын нутаг “Өндөр толгой” гэх газар асфальтан замд Subaru Forester маркийн автомашин онхолдож, жолооч 37 настай, эрэгтэй нас баржээ.

ЭРҮҮЛ МЭНД Шинэ коронавирусийн халдварын үед онцгой нөхцөлийн үеийн бэлэн байдлыг шалгах зорилгоор ЭМЯ­ны холбогдох мэргэжилтнүүд Цэргийн төв эмнэлгийн үйл ажиллагаатай өчигдөр танилцжээ. Тус эмнэлэгт 570 ор дэлгэн 300 гаруй эмч, эмнэлгийн мэргэжилтэн ажиллуулахаар хуваарь гарган мөрдөж байна.

НИЙСЛЭЛ Нийслэл хотод замын хөдөлгөөний аюулгүй байдлыг хангах үүднээс 32, гэмт хэрэг зөрчлөөс урьдчилан сэргийлэх үүднээс 224 олон нийтийн цагдааг нэмж ажиллуулахаар болжээ. Олон нийтийн цагдаа нар ирэх энэ оныг дуустал үүрэг гүйцэтгэх аж.

тусгаарлагдсан тухай мэдээлэлд ЭМЯ­наас “Халдвар авсан байж болзошгүй иргэн Баян­Өлгий аймаг руу явах замдаа Ховд хотоор дайрч, “Цамбагарав” зочид буудалд хоёр хоног байрласан учраас шинэ коронавирусийн халдвараас урьдчилан сэргийлэх, эрсдэлээс хамгаалах үүднээс Ховд аймгийн Онцгой комисс хуралдаж, бүх талын арга хэмжээг шуурхай авч ажиллаж байгаа” гэсэн хариулт өгөв. Мөн энэ талаар Ховд аймгийн Засаг дарга Б.Дүгэржав “Халдвар авсан байх магадлалтай иргэний шинжилгээний хариу гартал “Цамбагарав” зочид буудалд 23 иргэнийг түр хугацаанд тусгаарлаж, хөл хорио тогтоолоо. Мөн тэнд ажиллаж байсан ажилчдын ар гэрийнхнийг гэрт нь тусгаарласан. Хүмүүсийн эрүүл мэндийн байдалд цаг тухай бүр хяналт тавьж, ариутгал халдваргүйжүүлэлт хийж байна” гэсэн юм.

Цэргийн албыг биеэр дүйцүүлэн хаах иргэдийн тооны дээд хязгаарыг НИТХ­ын Тэргүүлэгчид шинэчлэн баталлаа. Засгийн газраас энэ онд нийслэлд цэргийн албыг биеэр дүйцүүлэн хаах иргэдийн тоо өмнөх жилүүдэд 60­70 хүн байсныг нэмэгдүүлж 122 болгон тогтоосныг нийслэлийн Цэргийн штабын

дарга, хурандаа Т.Болдбаатар хэлсэн юм. Энэ онд Баянзүрх дүүрэгт 15, Баянгол дүүрэгт 10, Сүхбаатар дүүрэгт 14, Сонгинохайрхан дүүрэгт 20, Чингэлтэй дүүрэгт 16, Хан­Уул, Налайх дүүрэгт тус бүр 13, Багахангай дүүрэгт найман иргэнийг цэргийн алба дүйцүүлэн хаалгахаар тогтов.

Өчигдөр Ухань хотын иргэдэд туслах “Нэг хүн­Нэг мянган төгрөг” хандивын аяны талаар Монголын хүнс хөдөө аж ахуйн үндэсний ассоциаци болон Монгол, Өвөр монголын х а м т ы н а ж и л л а г а а н ы нийгэмлэгээс мэдээлэл хийлээ. Тус хандивын аяныг энэ сарын 2­ны өдрөөс эхлүүлсэн билээ.

Одоогоор аяны хүрээнд хоёр сая орчим төгрөг цугларсан байна. Энэ талаар Монголын хүнс хөдөө аж ахуйн үндэсний ассоциацийн ерөнхийлөгч Р.Мөнхбат “Монгол улс халдвар тархах хамгийн эрсдэлтэй орны тоонд багтаж байгаа. Коронавирусээс сэргийлж, халдварын голомт болох

Ухань хотын ард иргэдэд туслахаар тус хандивын аяныг эхлүүлээд байна.

Иймд та бүхэн сэтгэлийн дэм үзүүлж аянд нэгдэхийг хүсэж байна” хэмээн мэдэгдлээ. Гуравдугаар сарын 2­ны 00:00 цагт хандивын аянаа хааж, маргааш нь БНХАУ руу цугласан мөнгөн тусламжийг илгээх аж.

Цэргийн албыг биеэр дүйцүүлэн хаах иргэдийн тоог нэмлээ

Ухань хотын иргэдэд туслах хандивын дансанд хоёр сая орчим төгрөг цуглажээ

МЭДЭЭ МЭДЭЭЛЭЛ

Гэрэл зургийг Ж.Гэрэлчулуун

| ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ06 2020.02.13, ПҮРЭВ~№030 (1309) ЗГМ: СЭДЭВ

Урд хөршөөс гаралтай корона­вирусийн халдвараас хүүхэд, залуусаа хамгаалах үүднээс Мон-голын боловсролын салбар тан-химын сургалтаас “гэр сургууль” руу шилжээд хоёр долоо хонож байна.

Харин шилдэг гэж үнэлэгдсэн багш нарын телевизээр зааж буй хичээлийг хүүхэд багачууд хэр ойлгож, хүлээн авч байна вэ гэдэг нь хамгийн чухал. Хагас сар гэдэг дээрх асуултад эхний байдлаар хариулт өгөх хангалттай хугацаа. Сурагчид болон эцэг эхчүүдэд “гэр сургууль” зарим талаараа таалагдаж байгаа ч заах арга зүй болон хичээлээ хүүхдүүдэд хүргэж буй байдалд “нэг л тааруу” гэсэн дүн өгөх нь ч байна.

Монголын өргөн нэвтрүүлгийн 13 сувгаар хүрч буй теле сургалт нэг хичээл нь ангиасаа хамаарч 15­20 минутын хугацаанд үргэл­жилж буй. Гэвч танхимын сургалт, онлайн хичээл гэдэг ондоо бөгөөд, самбарт хичээл зааж буй багшийн бичлэгийг телевизээр шууд хүлээн авч буй хүүхдийн төвлөрөх болон хүлээн авах чадвар өөр байдаг нь өнгөр сөн 14 хоногийн хугацаанд

Газар зүйн хичээл гэхэд зааж буй газар орныг бодитоор харуулах, амьтдын дүрс, дуу авиаг нь сонсгох гэх мэтээр боловсрол эзэмшүүлж болдог

харагдаж эхлэв.Боловсрол, соёл, шинжлэх

ухаан, спортын яамны мэдээлс­нээр Монгол Улсын хэмжээнд нийт 640 мянга гаруй сурагч теле хичээлийг хүлээн авч, сурч байгаа. Харин тэдний хэдэн хувь нь хичээлдээ төвлөрч, агуулгаасаа хоцрохгүй сурч чадаж байна вэ гэдэг эргэлзээтэй. Энэ хэвээрээ явсаар анги дэвших шалгалтдаа орвол тааруу дүн авах магадлал өндөр байгаа аж.

Учир нь хүүхдүүдэд онлайн хичээлийг танхимын сургалтын арга барилаар зааж байгаа нь хичээлээ ойлгохгүй, төвлөрч чадахгүй байх нөх цөлийг бүрдүүлж байна гэхэд болно.

Уг нь онлайн сургалт хурдан хугацаанд өргөн цар хүрээтэй мэдээллийг хүргэж, дижитал арга хэрэгслүүдийг ашиглан ямар ч үед хаанаас ч суралцах боломжтой учир хурдацтай ахиц дэвших давуу талтай байдаг. Гэвч Монголын 640 мянган хүүхдийн сурч буй онлайн сургалттай холбоотой эцэг, эхчүүдийн шүүмжлэл, хичээл заах, нэвтрүүлэх, түгээх арга барил зэргээс Монгол Улсын боловс ролын систем дэлхий нийтийн хөгжлөөс хоцрогдож,

эзэмшүүлэх арга барил, онцгой үед авах арга хэмжээнд бэлэн биш гэдгийг харуулж байна.

Тухайлбал, коронавирусийн аюул ноцтой хэмжээнд хүрээд буй БНХАУ­ын бага, дунд ангийн сураг чид видео хостингийн Youku сайтаар дамжуулан хичээлээ зааж, тус улсын боловсролын хамгийн том хувийн компани болох New Oriental Group, англи хэлний сургалтын VIPKid платформоо онцгой нөхцөлд ний цүүлэн үнэ төлбөргүй ашиглуулж, хичээлүүдээ цахимд байрлуулсан байна. Энэ нь ч үр дүнтэй байгаа аж.

Гэтэл манай улсад энэ нөхцөлд хэрэглэх платформ битгий хэл, цахим хичээлийн стандарт, арга зүйн, журам ч гэж алга. Өнөөдөр зааж буй цахим хичээлийн арга барил таван жилийн өмнөхөөс сайжраагүй байгааг энгийн интернэтийн хайлтаар мэдэх боломжтой. Хэдийгээр сурагчид теле хичээлд хамрагдаж байгаа боловч багш нарын заах арга барил, хөтөлбөр нь танхимын сургалтын хэв маягтай, хичээлээ бодит бус орчинд хүлээн авч буй суралцагчийн сонирхлыг огт татахгүй, үр өгөөжийн хувьд харьцангуй сул байна. Телеви зээр заасан

хичээлийн видеог интернэтэд байршуулж, сурагчид давтан үзэж байгааг онлайн хичээлд тооцоход тун хангалтгүй, зүгээр л нэг бичлэг үзүүлж байна гэхэд болно.

ТЕХНОЛОГИЙН ДЭВШЛИЙГ НЭВТРҮҮЛСЭН БЭЛЭН

СИСТЕМ БАЙНА Дижитал шилжилт бүх л

салбарт амжилттай хэрэгжиж буй. Энэ дэвшлийг боловсролын салбар ч ашиглаж болно. Угаасаа үүнд зориулсан сургалтын цогц программ хангамжууд аль хэдийн бий болж, улам хөгжсөөр байна. Дэлхийн олон орон энэ системийг боловсролын салбартаа амжилттай нэвтрүүлж, үр өгөөжийг нь хүртээд буй. Манайд ч тийм боломж бий

бөгөөд, мэдээлэл технологийн “Амжилт” “Интерактив” зэрэг ху­вийн хэд хэдэн компани энэ төрлийн платформыг хөгжүүлсэн байна.

“Амжилт” компанийн хувьд “Амжилт 2.0 сургуулийн цогц систем”­ээ 2015 оноос хойш хөгжүүлж, өдгөө хувийн хэвшлийн ерөнхий боловсролын найман сургууль, хоёр их сургуульд амжилттай нэвтрүүлсэн аж. Энд дурдагдаад буй цахим системийг нэвтрүүлсэн сургуулийн сурагчид карантин тогтоосон өнөө үед ямар нэг агуулгын зөрөөгүйгээр хичээлээ үргэлжлүүлэн судалж буй бөгөөд тухайн хичээлийн багштайгаа шууд харилцаж, ирц бүртгэл, гэрийн даалгавраа хянуулах, мэдлэгээ бататгах боломжтой аж. Хувийн сургуулиудаас гадна энэ дэвшлийг нэвтрүүлсэн улсын сургууль ч бий.

Жишээлбэл, Баянзүрх дүүргийн 84 дүгээр сургууль AR буюу нэмэлт бодит байдлын технологи ашиглаж, Эрүүл мэндийн хичээлийн үеэр хүний эрхтэн тогтолцоо үзэж буй бол тухайн хэсгийг бодит мэтээр харуулах, Газар зүйн хичээл гэхэд зааж буй газар орныг бодитоор харуулах, амьтдын дүрс, дуу авиаг нь сонсгох гэх мэтээр боловсрол эзэмшүүлэх арга барилаа сайжруулж, дотоод хяналтын цахим системээ 2008 оноос хойш тасралтгүй хөгжүүлж байна. Мөн “Цахим сургалт, удирдлагын” системийг нэвтрүүлж, сургалтын чанар сайжирч, сурагчид хоцрогдлоо нөхөх, хичээлдээ илүү идэвхтэй болох, багшийн ачааллыг бууруулах зэрэг дэвшилд хүрчээ. Тус сургуулиас Боловсролын яам өнгөрсөн хугацаанд 11 удаа туршлага судалсан гэдэг.

Т.Намуунболор, ЗГМ сонин

Гэрэл зургийг С.Батсайхан

СУРАГЧИД ТЕЛЕ ХИЧЭЭЛД ХАМРАГДАЖ БАЙГАА БОЛОВЧ ХИЧЭЭЛ ЗААХ АРГА БАРИЛ НЬ ТАНХИМЫН СУРГАЛТЫН ХЭВ МАЯГТАЙ БАЙГАА НЬ ҮР ӨГӨӨЖИЙН ХУВЬД СУЛ БАЙНА.

Монгол Улсын хэмжээнд нийт 640 мянга гаруй сурагч теле хичээлийг хүлээн авч, суралцаж байгаа бөгөөд тэдний 90 орчим хувь нь хичээлээ ямар нэг агуулгын зөрөөгүй хүлээн авч байна.

Танхимын сургалтын аргаар зааж буй теле хичээлийг сурагчид

ойлгохгүй байна

РЕДАКЦ ЗАР СУРТАЛЧИЛГАА ХАЯГ ДУГААРЫН УДИРДАГЧ

ЦАХИМ ХУВИЛБАР

ТУЗ­ийн даргаЭрдэнэбаатарын ДОЛГИОН

Ерөнхий эрхлэгч Баатарын Дуламхорлоо

ЗөвлөхШатарбалын Даваадорж

Орлогч эрхлэгчЛхагважавын Сугармаа Утас: 99903584

Улс төр, нийгэм, эрэн сурвалжлах мэдээллийн албаЭдитор Б.ЭнхжаргалУтас: 99901621

Эдийн засаг, уул уурхайн мэдээллийн албаЭдитор Б.БаяртогтохУтас: 99901532

Цахим контент, бүтээлч үйлдвэрлэлийн албаЭдитор Г.БаярсайханУтас: 99903574

Утас: 99903581

99903578

99907843

Улаанбаатар хот, Сүхбаатар дүүрэг,

I хороо, Энхтайваны өргөн чөлөө,

“Блю Скай тауэр” 407 тоот

Улсын бүртгэлийн дугаар. 1024

Утас: 70103131,

Факс: 70106065

Б.Энхжаргал

zgm.mn

ubinfo.mn

ТОДРУУЛГА & ЗАЛРУУЛГА Уншигч та манай сонины мэдээ,

нийтлэл, сурвалжилгатай холбоотой тодруулж, залруулах шаардлагатай санал,

хүсэлт байвал› INFO@ZASAG.CO

Утас: 99903584 хаягаар бидэнтэй холбогдоно уу.

ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ | 07 2020.02.13, ПҮРЭВ~№030 (1309)ЗГМ: СЭДЭВ

ТЕНДЕРИЙН УРИЛГАОгноо: 2020.02.13

Тендер шалгаруулалтын нэр: Хангай цогцолбор сургуулийн биеийн тамирын талбайн тохижилтын ажил /цогц талбай/

Тендер шалгаруулалтын дугаар: БХД­06/20

Багахангай дүүргийн Худалдан авах ажиллагааны алба нь эрх бүхий тендерт оролцогчоос Багахангай дүүргийн “Хангай цогцолбор сургуулийн биеийн тамирын талбайн тохижилтын ажил /цогц талбай/” ажлыг гүйцэтгэх тухай битүүмжилсэн тендер ирүүлэхийг урьж байна.

Тендерийн баримт бичгийг (хүсвэл нэмэлт хувийг) үнэ төлбөргүйгээр www.tender.gov.mn хаягаар орж татан авах боломжтой бөгөөд тендерт оролцохын тулд эргэж төлөгдөхгүй нөхцөлтэйгээр төрийн худалдан авах ажиллагааны цахим систем ашиглан 50,000 төгрөг, эсхүл түүнтэй тэнцэх хэмжээний чөлөөтэй хөрвөх валютаар цахим тендерийн хураамж төлнө.

Тендер нь түүнийг нээсэн өдрөөс эхлэн 30 хоногийн дотор хүчинтэй байна. Тендерт оролцогч нь Санхүүгийн болон туршлагын дараах шаардлагыг

хангасан байна.Үүнд:Борлуулалтын хэмжээ: 2017, 2018, 2019 онуудын аль нэг жилийн

борлуулалтын орлогын хэмжээ нь 199,600,000 /нэг зуун ерэн есэн сая зургаан зуун мянга/ төгрөгнөөс багагүй байх.

Түргэн хөрвөх чадвартай хөрөнгө болон авах боломжтой зээлийн хэмжээ: Санал болгож буй үнийн 50 хувиас багагүй байна.

Аудитаар баталгаажуулсан санхүүгийн тайлан ирүүлэх жилийн тоо: Сүүлийн 3 жил /2017, 2018, 2019/

Сүүлийн жилүүдэд хэрэгжүүлсэн ижил төстэй ажлын өртөг: Ижил төстэй хийж гүйцэтгэсэн ажлын төсөвт өртөг нь тендерт санал болгож буй үнийн дүнгийн 50%­иас багагүй үнийн дүнтэй ижил төстэй ажлыг гүйцэтгэсэн байна.

Тусгай зөвшөөрөл шаардлагатай бол тусгай зөвшөөрөл ирүүлэх эсэх: Тийм БА-8.1 Барилга байгууламжийн засвар, засал чимэглэл, интерьер,

орчны тохижилтын ажил БА-3.5 Цахилгаан дамжуулах шугам сүлжээ, дэд станц, түүний тоног

төхөөрөмжийн угсралт Хуучин: 2.1.1. Барилгын засвар, засал чимэглэл, орчны тохижилт 03.2.1 Цахилгаан дамжуулах шугам, дэд станцын угсралт, засвар

0.4­10кВТендерийн хамт 4,990,000.0 /дөрвөн сая есөн зуун ерэн мянга/ төгрөгийн

дүнтэй тендерийн баталгааг 2020 оны 05 дугаар сарын 14­ны өдрийг хүртэл ирүүлнэ.

Тендерийг 2020 оны 03 дугаар сарын 16–ны өдөр 11 цаг 00 минутаас өмнө цахим системд байршуулсан байх ба нээлтэнд оролцох хүсэлтэй тендерт оролцогчдыг байлцуулан тендерийг 2020 оны 03 дугаар сарын 16-ний өдрийн 11 цаг 50 минутанд нээнэ.

Гадаадын этгээд тендер ирүүлэх эрхтэй, эрхгүй эсэх: “Гадаадын этгээд тендерт оролцох эрхгүй”

Дотоодын давуу эрх тооцсон эсэх: “Монгол Улсын гарал үүсэлтэй бараанд давуу эрхийн зөрүү тооцохгүй”

Сонирхсон этгээд холбогдох мэдээллийг доорх хаягаар авч болно.

БАГАХАНГАЙ ДҮҮРЭГ,1 ДҮГЭЭР ХОРООНЫ БАЙР, ХУДАЛДАН АВАХ АЖИЛЛАГААНЫ АЛБА,

МЭРГЭЖИЛТЭН Д.ГАНЧИМЭГ, УТАС:70491050

Цахим сургалтын сис-темийг амжилттай нэвт-рүүлээд буй “Амжилт” компанийн захирал, судлаач Х.Шижиртэй ярилцлаа.

-Халдварт өвчний улмаас сурагчид теле хичээлд хамраг-дах болсон. Теле хи-чээ лийн үр нөлөөг хэрхэн дүгнэж байна вэ?

­Сурагчид телевизээр ихэвчлэн энтертайнмант хөтөлбөр үздэг учраас теле хичээлээр суралцах дадал зуршилтай нь төдийлэн нийцэхгүй байна. Хамгийн гол нь хичээлээ танхимын сургалт ордог хэлбэрээр зааж байгаа нь хүүхдийн төвлөрөлтөд нөлөөлөх, сонирхлыг бууруулах зэрэг сөрөг нөлөөтэй. Мөн хүүхдийн оролцоотой байх боломжийг хяз­гаарласан, хурдад нь тохироогүй, сурагчтайгаа тулж харилцах боломжгүй учраас хүртээмжийн үр нөлөө бага гэх мэт олон дутагдал ажиглагдсан.

Цахим сургалтын хэрэглэгдэхүүнд тавигдах стандартыг эцэслэн батлаагүй

Сонирхолтой байдлаар заах нь цахим сургалтын давуу

тал байдаг -Цахим сургуулийн систем ямар давуу

талтай вэ? ­Хичээлээ нөхөж

үзэх, live хэлбэрээр буюу шууд дам­жуу лалтаар заах, с у р г а л т д а а

технологийн дэвшил ашиглаж, анимейшн,

график үзүүлэх, веб рүү нэвтэрсэн нөхцөлд ирц

автоматаар бүртгэгдэх гэх мэт олон давуу талтай. Сургуулийн захиргаа, сурагч, багш болон эцэг эхчүүд өөр өөрийн нэвтрэх эрхийн хүрээнд хамтдаа ашиглах боломжтой гэдгээрээ илүү шинэлэг, уян хатан гэж хэлж болно. Эцэг эх нь хүүхдийнхээ хичээлд анхаарах, багш болон сургуультай холбогдох гэх мэт. Мөн сургуулийн бүх мэдээллийг нэгтгэн дата хэлбэрт шилжүүлж, анализ хийдэг учраас багш болон сургуулийн ачааллыг хэд дахин хөнгөвчилсөн.

Дээрх асуудлын талаар БСШУСЯ-ны Ерөнхий боловсролын бодлогын газрын дарга Т.Ням-Очироос зарим зүйлийг тодрууллаа.

-Сурагчид теле хичээлд хамрагдаад хагас сар өнгөрлөө. Теле хичээлийн агуулга өмнө нь үзсэн агуулгыг давтсан, ойлгомжгүй, нөхөхөд бэрхшээлтэй байна гэх мэтээр шүүмжлэл дагуулж байна. Хичээлийн агуулга зөрж байгаа нь юутай холбоотой вэ?

­Тухайн жилд сургуулиуд ямар агуулгаар хичээллэхийг төлөвлөгөөний дагуу баталдаг. Боловсролын хүрээлэн гуравдугаар улиралд үзэх хичээлийн агуулгыг аймгуудын Боловсрол соёлын газарт теле хичээл эхлэхээс долоо хоногийн өмнө хүргүүлсэн. Үр дүнг тооцож үзэхэд хичээлийн агуулгын тохирц 90 хувьтай байгаа. Зарим нэг сургуулийн сургалтын агуулга хоцрох, түрүүлэх тохиолдол байхыг үгүйсгэхгүй.

-Манай улсад цахим хичээл заах арга зүй, тодорхой стандарт гэж бий юу?

­Цахим сургалтын хэрэг лэг­дэхүүнд тавигдах стандартыг эцэслэн батлаагүй ч боловс­руулсан. Сүүлийн дөрөв, таван жил томуу, томуу төст өвчний дэгдэлтээс шалтгаалж, өвлийн улиралд хичээл, сургалтын үйл ажиллагаа тасалдах тохиолдол гарах болсон. Тиймээс цаашид стандартыг батлах ёстой, цахим хичээлийн агуулга ямар ч тохиолдолд бэлэн байх ёстой гэдэг үүднээс анхаарч ажиллах болно.

-Цахим хичээлийн агуулгыг хэрхэн боловсруулсан бэ?

­Бид хичээлийн хугацааг олон улсын

жишгийн дагуу тогтоосон. Хүүхдийн анхаарал төвлөрөх чадвар, онцлог,

эрүүл мэндийн асуудалд нийцүүлж боловсруулсан. Теле хичээлийг буруутгах, найдаад орхих биш эцэг, эхчүүд хүүхдэдээ анхааран, хичээлийн үр нөлөөг дээшлүүлэхэд тусалж, анги удирдсан багш нь

сурагчидтайгаа эргэх холбоотой ажиллах хэрэгтэй. -Сурагчдад цахим хичээл заахдаа

танхимын сургалтын арга барил ашиглаж буй нь олон сул талтай. Дэлхийн улс орнууд цахим сургалтын платформыг хэдийн хэрэглэх болсон. Цаашид энэ чиглэлээр ямар ажлууд хийх вэ?

­Технологийн өргөн боломжууд нээгдсэн нь үнэн. Манай улсын 820 ерөнхий боловсролын сургуульд 640 мянга гаруй хүүхэд суралцдаг. Тэдний 30 хувь нь Улаанбаатар хотод, үлдсэн 70 хувь нь орон нутагт суралцаж байна. Хэд нь интернэтэд холбогдсон бэ, хурд нь ямар хэмжээнд байдаг вэ гэх мэт олон асуудал бий. Тиймээс хамгийн хүртээмжтэй нь теле хичээл. Технологийн дэвшлийг нэвтрүүлсэн хэд хэдэн сургууль бий.

-Хамгийн гол нь сургалтын арга барилыг сайжруулах асуудал. Цахим хичээлд танхимын сургалтын арга барил ашиглах нь хэр оновчтой вэ?

­Хоёр долоо хоногийн хугацаанд теле хичээл орж байна. Энэ хугацаанд хичээлийн агуулгаа гаргаж ирэх нь хамгийн чухал.

Хэрвээ бидэнд цаг байсан бол агуулгад баригдахгүйгээр хичээллэх боломжтой. Цаашид бид хичээл хоорондын уялдаа холбоонд анхаарч ажиллан, интеграци хийх болно.

Цахим сургалтын хэрэглэгдэхүүнд тавигдах стандартыг эцэслэн батлаагүй ч боловсруулсан. Цаашид стандартыг батлах ёстой, цахим хичээлийн агуулга ямар ч тохиолдолд бэлэн байх ёстой гэдэг үүднээс анхаарч ажиллах болно.

| ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ08 2020.02.13, ПҮРЭВ~№030 (1309)

ЭДИЙН ЗАСАГ

ЗГМ: ТОВЧХОН

АРИЛЖАА

24 Компани. Монголын хөрөнгийн бирж лхагва гарагийн үнэт цаасны арилжаагаар 24 компанийн 225,142 ширхэг хувьцаа арилжлаа. Энэ өдөр есөн компанийн хувьцааны ханш өсөж, 11 компанийнх буурав.

ИНДЕКС

0.33 Хувь. ТОП 20 индекс 0.33 хувиар өсөж, зах зээлийн үнэлгээ 2.7 их наяд төгрөг боллоо.

ТОМИЛГООМонголын Банкны холбооны Гүйцэтгэх захирал бөгөөд Ерөнхий нарийн бичгийн даргаар Л.Амарыг томилжээ. Түүний хувьд өмнө нь Азийн хөгжлийн банкны Монгол Улс дахь Суурин төлөөлөгчийн газарт 2011­2019 онд эдийн засагчаар ажиллаж байсан.

ХӨРӨНГИЙН ЗАХ ЗЭЭЛСангийн яамнаас аж ахуйн нэгжүүдээс ирүүлэх санхүүгийн тайланг хүлээн авах хугацааг 2020 оны хоёрдугаар сарын 13­ны өдрийг хүртэл сунгасантай холбогдуулан бүртгэлтэй хувьцаат компаниудын санхүүгийн тайланг хүлээн авах хугацааг сунгалаа.

ТАЙЛАН

18.46 Тэрбум төгрөг. 2019 онд олон нийтээс 18.46 тэрбум төгрөгийг татан төвлөрүүлсэн "Инвескор ББСБ" хувьцаат компани нь 2019 оны 12 дугаар сарын 31­ний өдрийн байдлаар татан төвлөрүүлсэн хөрөнгийг хэрхэн зарцуулснаа тайлагналаа. Тус компани хэрэглээний зээлд 11.1 тэрбум төгрөг, аж ахуйн нэгжийн зээлд 4.6, иргэдийн бизнесийн зээлд 1.8, кредит картад 0.9 тэрбум төгрөг тус тус зарцуулжээ.

ӨМНӨД ХӨРШБНХАУ­д шинэ орон сууцны борлуулалт хоёрдугаар сарын эхний долоо хоногт жилийн өмнөхөөс 90 хувиар буурсан талаар China Merchants Secu­rities­ийн урьдчилсан тооцоо харууллаа. Шинэ төрлийн коронавирусийн үл хөдлөх хөрөнгийн салбарт үзүүлж буй нөлөө SARS­ийн үеэс илүү хүнд байна гэж шинжээчид дүгнэжээ.

9 11

11

“Оюутолгой”­н нийт ажиллах хүчний 93 хувь нь монголчууд байна

С.Дэмбэрэл: Валютын ханш Засгийн газрын бодлогын үйлдлүүдээс маш их хамаардаг

Японы Хууль зүйн яам Гоныг заавал шүүхээ мэдэгдэв

Үхлийн вирусийг албан ёсоор нэрлэжээ

10

1Эдгээрийн аль нэг нь нүүрлэж,

улс орны хэмжээнд онц байдал зарласан нөхцөлд олон улсын гэрээний гүйцэтгэлийг хүртэл зогсоох болдог. Олон улсын бараа худалдах, худалдан авах гэрээнд дээрх эрсдэлийг тусгадаг бөгөөд эх газрын эрх зүйн системтэй орнуудад давагдашгүй хүчин зүйл гэж үүнийг нэрлээд байна.

Хэрэв олныг айдаст автуулах болсон вирус онц байдал тогтоох хэмжээнд хүрвэл гэрээний үүргийг гүйцэтгэх боломжгүйд хүрэх юм. Тэрчлэн ихэнх улсуудад ийм тохиолдолд талууд гэрээний гүйцэтгэлийг түр зогсоох, эсвэл бүхэлд нь хэсэгчлэн цуцлах арга хэмжээг авч хэрэгжүүлдэг байна. Гэхдээ давагдашгүй хүчин зүйлийг далимдуулж гэрээний үүргээсээ зайлсхийх, ажил, үйлчилгээний төлбөрөө төлөхгүй байх, бусдыг хохироох, залилан хийх, хамгийн наад зах нь ажилтныхаа цалинг цаг хугацаанд өгөхгүй удаах зэргээр хариуцлагаас мултрах

Давагдашгүй эрсдэл бизнесийн орчныг хямрааж эхэллээ

Дайн, эдийн засгийн хямрал, тахал, байгалийн гамшиг зэрэг үйл явдлын үед давагдашгүй хүчин зүйлийг харгалзан үзэхэд хүрдэг

байдаг бөгөөд үүнийг нийтлэг хэрэглэж байна.

Жишээ хэлэхэд, Эрдэнэт хотын А компани Улаанбаатар хотын Б компанитай хийн түлш нийлүүлэх гэрээ байгуулжээ. Гэрээ ёсоор нийлүүлэх бараагаа ачин Улаанбаатар хотын зүг явж байсан А компаний машин үерийн аюулаас болж саатав. А компани нь түгээлтийн нэг л машинтай тул гэрээний үүргээ хугацаанд нь биелүүлэх боломжгүй болсон байна. Ийм тохиолдолд А компани үүргийн гүйцэтгэлийг хугацаандаа биелүүлээгүйн хариуцлагаас чөлөөлөгдөх боломжтой. Гэхдээ юуны түрүүнд талуудын хооронд байгуулсан гэрээнд давагдашгүй хүчин зүйлийн заалт байгаа эсэхийг анхаарах, байгаа бол түүнд нийцэж буй эсэхийг шалгах ёстой.

Бизнесийн харилцаа улам бүр өргөжин тэлж, дэлхийн эдийн засгийн бараа эргэлт хурдацтай явагдаж байгаа өнөө үед түүнийг зохицуулах гол механизм болсон гэрээний ач холбогдол асар өндөрт тавигдаж буй. Гэрээгээр харилцаагаа зохицуулна гэдэг нь талуудыг ирээдүйд бий болох болон одоо тохиолдоод байгаа эрсдэлээс хамгаалах арга болдог. Тэгэхээр гэрээ гэдэг ойлголт нь талуудын хувьд заавал биелүүлэхээр сайн дураар хүлээсэн үүрэг юм. Иймээс ч гэрээний эрх зүйн үндсэн зарчим нь гэрээгээр хүлээсэн үүргээ сайн дураар заавал биелүүлэх явдал. Энэхүү зарчмыг хэрэгжүүлэх явцад талуудад урьдчилан тооцоолох боломжгүй, хүний хүсэл зоригоос гадуур, байгалийн эсвэл нийгмийн нөлөөллөөр гэнэтийн болон давагдашгүй хүчний шинжтэй бэрхшээл тулгарах нь бий. Ялангуяа бизнес эрхлэгчид гэрээ байгуулах үед байсан нөхцөл байдал хожим өөрч лөгдөх, гэрээний үүргээ өөрөөс шалтгаалахгүй байдлаар биелүүлэх боломжгүй болох эсэхээ урьдчилан таамаглаж чадахгүй. Хэдий тийм боловч гэрээ ний хэрэгжилтийг хангах нөх цөлийг бүрдүүлэхэд төрийн үүрэг, оролцоо хамгийн их байна.

гэж зарим нь оролддог аж. Энэ нь хариуцлагагүй компанийг өөг­шүүлж, тэдний үйл ажиллагааг дэмжсэн алхам болдог төдийгүй бизнесийн харилцааг бүхэлд нь царцаах зэрэг нь улс орны эдийн засагт асар их сөрөг үр дагавар дагуулдаг байна.

Үндэсний статистикийн хороо ны мэдээлснээр, улсын хэм жээнд 2019 оны урьдчилсан гүйцэтгэлээр 180 гаруй мянган хуулийн этгээд бүртгэлтэй байгаагаас 49.8 хувь нь үйл ажиллагаа явуулаагүй гэж бүртгэгджээ. Өргөн хэрэглээний бараа, бүтээгдэхүүний үнийн өсөлтийг илэрхийлэх инфляц 5.2 хувьтай байгаа бол ажилгүйдлийн түвшин 6.6 хувь буюу өндөр хэвээр. 2020 оны эхний сарын нийгэм, эдийн засгийн үзүүлэлт энэ долоо хоногт тодрох юм. Үүгээр ажилгүйдэл, инфляцын үзүүлэлтийг дахин шинэчилнэ. 2019 оны 12 дугаар сартай харь­цуу лахад, энэ оны эхний сард ажил гүйдэл нэмэгдэх хүлээлттэй байна.

ХЭРЭВ ОЛНЫГ АЙДАСТ АВТУУЛАХ БОЛСОН ВИРУС ОНЦ БАЙДАЛ ТОГТООХ ХЭМЖЭЭНД ХҮРВЭЛ ГЭРЭЭНИЙ ҮҮРГИЙГ ГҮЙЦЭТГЭХ БОЛОМЖГҮЙД ХҮРЭХ ЮМ.

Төв банкны зарласан албан ханшаар ам.доллар лхагва гарагт 2755 төгрөгтэй тэнцлээ. Гадаад валютын ээлжит дуудлага худалдаагаар Монголбанк хамгийн сүүлд зах зээлд 17 сая ам.доллар нийлүүлжээ. Өнөөдөр мөн валютын дуудлага худалдаа зохион байгуулагдахаар байгаа. Бизнесийн орчныг тодорхойлох инфляц, валютын ханш давагдашгүй эрсдэл тулгарах үед хамгийн эмзэг. Олон улсын худалдааны зарчим баримт бичигт давагдашгүй хүчин зүйлийн төрөл, хүрээний талаар тусгагдсан

Бизнесийн харилцааг бүхэлд нь царцаах зэрэг нь улс орны эдийн засагт асар их сөрөг үр дагавар дагуулдаг байна.

2019 ОНД “ОЮУТОЛГОЙ” 838 ХАНГАН НИЙЛҮҮЛЭГЧТЭЙ ХАМТРАН АЖИЛЛАЖЭЭ.

“Оюутолгой”-н нийт ажиллах хүчний 93 хувь нь монголчууд байна

ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ | 09 2020.02.13, ПҮРЭВ~№030 (1309) ЭДИЙН ЗАСАГ

2019 онд 321 сая ам.долларыг татварт төлж, 431 сая ам.долларыг үндэсний ханган нийлүүлэлтэд зарцуулжээ.

Компаниуд 2019 оны үйл ажиллагааны тайлангаа олон нийтэд мэдээлж эхэллээ. Үүний нэг нь “Оюутолгой” ХХК. Тус компани өнгөрсөн онд 321 сая ам.долларыг татвар, хураамжид төлж, 838 ханган нийлүүлэгчтэй хамтран ажилласан байна. Ханган нийлүүлэгчдийн 564 нь үндэсний үйлдвэрлэгчид байсан бөгөөд худалдан авалтынхаа 76 хувийг дотоодын компанид төлжээ. Аймгуудын өрсөлдөх чадварын тайлангаар Өмнөговь аймаг 2019 онд найм дахь удаагаа хоёрдугаарт эрэмбэлэгдсэн. Тэгвэл орон нутгийн аж ахуйн нэгжүүд ажилтай, орлоготой байхад “Оюутолгой” компанийн худалдан авалт голлох үүрэг гүйцэтгэжээ.

Төлөвлөгөө ёсоор уурхайн үйл ажиллагаа агууламж багатай хэсэгт шилжсэнээр ил уурхайгаас

УУЛ УУРХАЙ

Б.Мөнх-Эрдэнэ, ЗГМ сонин

үйлдвэрлэж, 125­155 мянган тонныг үйлдвэрлэнэ гэсэн төлөвлөгөөгөө биелүүлжээ. Мөн тайлант хугацаанд, 241,840 унц баяжмал дахь алт үйлдвэрлэсэн байна. Өнгөрсөн жил 40.7 сая тонн хүдэр боловсруулсан нь 2018 оныхтой харьцуулахад таван хувиар илүү байжээ.

Нийгмийн анхаарлын төвд байдаг “Оюутолгой”­н гүний уурхайн бүтээн байгуулалт 2019 онд эрчимтэй урагшилсан. Үндсэн үйлдвэрлэлийн амны барилга, угсралтын ажлыг өнгөрсөн оны

аравдугаар сард дуусгасан. Ингэснээр үйлчилгээний амны өргүүр нэг удаадаа 60 хүн тээвэрлэх хүчин чадалтай болсон бол үйлдвэрлэлийн амны өргүүр нь нэг дор 300 хүн тээвэрлэх боломжтой. Гүний уурхайгаас хүдрийн биетийг үйлдвэрлэлийн амны өргүүрээр дамжуулан газрын гадарга уруу тээвэрлэн гаргах юм.

Бүтээмж сайжруулах ажлын хүрээнд өнгөрсөн оны дөрөвдүгээр улиралд гүний уурхайн хөндлөн нэвт рэлтийн

түвшин өсөж гуравдугаар улирлын дундаж болох 1,214 метрээс их буюу дунджаар 1607 метрийн ахиц гаргажээ. Харин дөрөвдүгээр улиралд 1,09 метрийн нэвтрэлт хийсэн байна. Агааржуулалтын урд, хойд амны барилгын ажил урагшилж байгаа бөгөөд хоёр барилгын хүзүүвчийг суурилуулж дууссан аж. 2020 оны хоёрдугаар улиралд голлох нэвтрэлтийн ажлыг эхлүүлэх бэлтгэл ажил сүүлийн шатандаа оржээ.

“2019 онд “Оюутолгой” ком­панийн үйл ажиллагааны үзүүлэлт сайн, гүний уурхайн бүтээн байгуулалт урагшилсан жил байлаа. Бид бүхний Монгол Улсын эдийн засагт оруулах өгөөж нэмэгдэж, дотоодод зарцуулсан мөнгөн хөрөнгө маань арван тэрбум ам.доллар давлаа” хэмээн тус компанийн гүйцэтгэх захирал Армандо Торрес онцолсон юм. Өнгөрсөн оны байдлаар тус компанид 13800 гаруй хүн ажиллаж байгаагийн 93 хувь нь монголчууд байна. Төслийн дотоодод зарцуулсан мөнгөн хөрөнгө 10 тэрбум ам.доллар давжээ.

олборлосон зэсийн баяжмалын үйлдвэрлэл 2018 онтой харь­цуулахад найман хувиар буурсан байна. Тодруулбал, өнгөрсөн жил 146,346 тонн баяжмал дахь зэс

Өнгөрсөн жил 40.7 сая тонн хүдэр боловсруулсан нь 2018 оныхтой харьцуулахад таван хувиар илүү байжээ.

ул суурьтай гаргаж ирснээр Засгийн газрын бодлогын шийдвэрт дэмжлэг болно. Төв банк инфляцыг онилдог учраас мөнгөний бодлогыг нийгмийн бүлгүүдэд чиглэсэн байдлаар хэрэгжүүлэхэд сонирхолтой үр дүн гарч болох юм.

-Өнгөрсөн хугацаанд хийсэн судалгаануудаас харахад, эдийн засаг бүтцийн хувьд тэлсэн эсэх, Эдийн засгийн салбараа олшруулах чиглэлд бодлогын үр дүн гарч байна уу?

­Эдийн засгийн төрөлжилт, тэр дотроо экспортын салаалжилт бол Монгол Улсын мөнхийн асуудал. Бараг судалгаа бүр дээр нэг хэвшмэл зүйл гардаг нь эдийн засгийн төрөлжилт. Экспортоо зөвхөн уул уурхайн хамаарлаас гаргамаар байна гэдэг. Гаалийн ерөнхий газраас сүүлийн таван жилийн уул уурхайн бус экспортын мэдээллийг нарийвчлан авсан. Үүн дээр үндэслэн энэ асуудлыг хөндсөн танилцуулга бэлдээд, нээлттэй хэлэлцүүлэг хийхээр төлөвлөж байна. Уул уурхайн болон бусад салбарын экспортыг 90­ийг харьцах нь 10 хувийн харьцаатай байна гэж бодъё. Энэ харьцааг яаж бууруулах талаар сайн судалгаа хийгээд, шийдэл дэвшүүлж болно. Гэтэл өнөөдөр УИХ ч тэр, Засгийн газар ч тэр Монголын эдийн засгийг төрөлжүүлэх асуудлыг яг тодорхой бодлогоор хөндөхгүй байна. Стратегиараа гаргаад байдаг. Монгол Улс тэдэн онд тийм болно гэж стратеги баталдаг мөртлөө бодлогоор хэрэгжүүлэх тал дээр хойрго хандаж байгаа.

Бодлогоор хэрэгжүүлэхийн тулд хөтөлбөр хоосон цаас байх ёсгүй. Нийт экспортын 10 хувийг эзэлж буй уул уурхайн бус экспортын бүтцээ задлаад харахаар, 90 хувьд ноос, ноолуур, мах гэх мэтийн уламжлалт бүтээгдэхүүн зонхилж байна. Тиймээс ноос, ноолуур, махаа хасаад үлдсэн хэсгийг нь бидний барьж авах ёстой асуудал байгаа гэж хардаг. Тэр

нь бүтээгдэхүүнээ бага хэмжээгээр экспортод гаргадаг, эсвэл туршилтын э к с п о р т о о хийгээд зогссон к о м п а н и у д а а дэмжих асуудал юм. Монголд ийм компани маш олон байна. Хувийн хэвшилд бүтээгдэхүүнээ э к с п о р т л о х сонирхол байна. Тэр сэдлийг нь өдөөсөн, дэмжсэн төрийн бодлого алга. Урьд өмнө нь уул уурхайн бус

экспортыг дэмжих чиглэлээр төрийн бодлого байсан уу гэвэл, байсан. Гэхдээ ихэнх нь цаасан дээрээ үлдсэн. Гол дутагдал нь зорилтод шинж чанар байхгүй, хувийн хэвшлийг оролцуулаагүй.

| ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ10 2020.02.13, ПҮРЭВ~№030 (1309) ЭДИЙН ЗАСАГ

Монголбанкны д э р г э д э х Эдийн засгийн с у д а л г а а , с у р г а л т ы н

хүрээлэнгийн з ахира л С.Дэмбэрэлтэй ярилцлаа.

-Эдийн засгийн судалгаа, сургалтын хүрээлэнгээс макро эдийн засгийн чиглэлээр судалгаанууд хийн, бодлого тодорхойлогчид болон олон нийтэд танилцуулсан. Хамгийн сүүлд ямар судалгаанд ажиллаж байна вэ?

­Хамгийн сүүлд эдийн засаг, нийгмийн өргөн асуудлуудыг хамруулсан 2019 оны урьдчилсан байдал, 2020 оны төлөв гэсэн судалгаан дээр ажиллан бэлэн болгоод байна. Манай байгууллага Эдийн засгийн судалгаа, сургалтын хүрээлэн гэсэн нэртэй учраас үүнийг уламжлал болгох хэрэгтэй гэж бодсон. Энэ хүрээнд макро эдийн засаг, улсын төсөв, өрхийн эдийн засаг, валютын ханшийн асуудлуудад судалгаагаа төвлөрүүлж байгаа. 2020 оны судалгааны гол чиглэл эдийн засгийн гүйцэтгэлийн тоймыг улирал бүр гаргахаас гадна ханшийн бодлого, хүлээлтэд тулгуурлана. Жилийн эцсээр гаргадаг макро эдийн засгийн үндэсний тооцооныхоо тоо баримтуудыг ашиглан эдийн засгийн секторууд буюу өрхийн, бизнесийн, Засгийн газрын гэх мэт сектор бүрээр нь ангилсан судалгааг Үндэсний статистикийн хороотой хамтран хийхээр болсон. Дээр нь инфляцын судалгааг гүнзгийрүүлж хийхгүй бол үнийн системээ бүхэлд нь харж чадахгүй байна. Түүнчлэн бидэнд хамгийн ойр мөртлөө зайтай яваад байгаа нэг ойлголт нь мөнгөний эдийн засаг. Монголбанкны сар бүрийн тоо баримт мөнгөний эдийн засгийг хэлээд байдаг. Гэтэл мөнгөний үзүүлэлтүүд бодит эдийн засагтайгаа хэрхэн уялддаг талаарх ойлголт нийгэмд алга.

-Тэгвэл эдийн засгийн өсөлт өрх бүрийн үүдээр орох ёстой гэдэг ойлголт бий. Ер нь өрхийн амьжиргаа ямар түвшинд байна вэ?

­Хоёр дахь жилдээ хийсэн өрхийн эдийн засгийн аж байдлын судалгааг арай илүү шинэлэг байдлаар явуулахаар төлөвлөж байна. Энэ судалгаан дээрээ үндэслэн дундаж ангийг гүнзгийрүүлэн судална гэсэн үг. УИХ, Засгийн газрын түвшинд 2050 оны урт хугацааны төлөвлөгөөний тухай яригдаж

Д.Мягмардорж

С.Дэмбэрэл: Валютын ханш Засгийн газрын

бодлогын үйлдлүүдээс маш их хамаардаг

байна. Түүнд дундаж давхаргыг 80 хувьд хүргэнэ гэж дурдсан байна лээ. Одоо байгаа хөгжлийн баримт бичгээр бол 2030 он гэхэд дундаж давхаргаа 80 хувьд хүргэнэ гэж тусгажээ. Гэтэл өнөөдөр хүн амын хэдэн хувь нь яг дундаж ангилалдаа багтаж байгаа юм. Хэн, ямар аргачлалаар үүнийг гаргав.

гаргасан судалгааны дүнгээр Монгол Улсын дундаж давхарга 53 хувьтай гарч байгаа. Улмаар 2030 он гэхэд 80 хувьд хүрнэ. Гэхдээ өнөөдрийн 53 хувьд яг ямар хүмүүс багтаж байна гэхээр миний хувьд эргэлзээтэй. Өрхүүдийн байр байдлаар жишээлбэл, дундаж өрхийн хүнсний хэрэглээ зарлагынх нь хэдэн хувийг эзэлж байгаа юм. Статистикийн тооцоогоор бол хэрэглээнийх нь 30 орчим хувьтай тэнцүү гардаг. Ядуу болон бага хэрэглээтэй өрхүүдийн хувьд 30-аас даваад явчихдаг. Өөрөөр хэлбэл, бага орлоготой өрхүүдийн зарцуулалтын дийлэнхийг хүнс эзэлж байгаа. Өндөр орлоготой өрхийн хүнсний хэрэглээ зарлагад нь их хувь эзэлдэггүй. Энэ нэг шалгуур нь байж болох юм.

Нөгөө талаар Улаанбаатар хотын автомашины тоог харахад, 500 гаруй мянга байна. Тэдгээрийн насжилт хэдэн жил байгаа вэ. Гурав хүртэлх жилтэй нь хамгийн бага хувьтай бол 10­аас дээш насжилттай нь хамгийн өдөр хувийг эзэлж байгаа. Энэ талаас нь бодсон ч тэр. Одоо 2018 оноос хойш тооцсон орон сууцны тооллогын үр дүн удахгүй бэлэн болно. 2015 оны тооллоор хотын хүн амын 20 хувь нь л 61­81 болон түүнээс дээш

ам.метр талбайтай орон сууцанд амьдарч байна. Тэгэхээр яаж ч бодсон дундаж өрхийн тоо 50 гаруй хувьтай гарах нь бодит байдалтай нийцэхгүй байна даа. Энэ мэтээр олон судалгаагаар үгүйсгэгдэнэ. Өөрөөр хэлбэл, бодит амьдралын баримтуудыг тусгасан байдлаар дундаж ангиа тодорхойлох шаардлагатай гэсэн үг.

Миний хувьд 530 гаруй мянган хүний цалингаар тооцоход, дундаж анги 25-26 хувьтай гардаг. Тиймээс энэ талынхаа судалгааг ө р г ө ж ү ү л н э . Мөн бид инфляц талдаа дундаж үзүүлэлтүүдээ авч үзэж байгаа. Инфляц өнгөрсөн оны эцэст 5.2 хувьтай гарсан байна. Гэтэл хонь, үхрийн махны үнэ дунджаар 20 гаруй хувийн өсөлт үзүүлсэн. Бас Нарантуул, Д ү н ж и н г а р а в , с ү л ж э э дэлгүүрүүдэд орж буй иргэдийн хэрэглээний сагс өөр өөр байгаа. Иймд хэрэглээний бүлгүүдээр нь НӨАТ­ын системийг ашиглан инфляцыг илүү гүнзгий судлахаар ажиллаж байна. Инфляцыг илүү

2015 ОНЫ ТООЛЛООР ХОТЫН ХҮН АМЫН 20 ХУВЬ НЬ Л 61-81 БОЛОН ТҮҮНЭЭС ДЭЭШ АМ.МЕТР ТАЛБАЙТАЙ ОРОН СУУЦАНД АМЬДАРЧ БАЙНА.

Нийт экспортын 10 хувийг эзэлж буй уул уурхайн бус экспортын бүтцээ задлаад харахаар, 90 хувьд ноос, ноолуур, мах гэх мэтийн уламжлалт бүтээгдэхүүн зонхилж байна

Гэрэл зургийг С.Батсайхан

14

Ер нь хэрэглээ, орлого талаас нь тооцоод, дундаж анги гэж тодорхойлох нийтлэг хандлага бий. Тэгэхээр дундаж анги гэж хэрэглээ төдийгүй авир төрөхийн хувьд яг ямар ангийг дундаж гэж нэрлэж байгаа зэрэг асуулт нээлттэй үлддэг.

Нэг хүнд ногдох худалдан авах чадвараар харьцуулсан ам.долларын хэмжээ гэх мэт бусад оронтой жишсэн судалгаа байна л даа. Энэ аргачлалаар

Өмнө нь уул уурхайн бус экспортыг дэмжих чиглэлээр төрийн бодлого байсан уу гэвэл, байсан. Гэхдээ ихэнх нь цаасан дээрээ үлдсэн. Гол дутагдал нь зорилтод шинж чанар байхгүй, хувийн хэвшлийг оролцуулаагүй.

ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ | ЭДИЙН ЗАСАГ 11 2020.02.13, ПҮРЭВ~№030 (1309)

Өмнөд Солонгосын эдийн засаг коронавирусийн үр да­гав рыг амсахын хамт Засгийн газраас хөдөл мөрийн зах зээ лийг дэмжих арга хэмжээ саа таж, ажилгүйдлийн түв­шин нэгдүгээр сард тав дахь сардаа нэмэгдсэн байна. Лхагва гарагт нийтлүүлсэн албан мэдээнээс үзэхэд нэг­дүгээр сард ажилгүйдлийн түвшин өмнөх сараас 3.7 ху­виар нэмэгдэнэ гэсэн таамаг өсөж, дөрвөн хувьтай гарав. Тус улсын хамгийн том худалдааны түнш Хятадад гарсан халдварыг ажиглахын сацуу бас нэг толгойн өвчин нэмэгдэв.

Өмнөд Солонгосын төв

банк энэ сарын 27 бодлогын хүүгээ буул гах асуудлыг авч үзнэ. Экс портоос ихээхэн хамаа ралтай эдийн засаг хамгаа лалтын арга хэмжээ авч, бодлогын хүүгээ бууруу­лахаар төлөвлөж буй. Ажил-гүйд лийн түвшин ийнхүү дээ шилсэн нь цалингийн өсөлт ба экспортын буу-ралттай хавс ран Засгийн газарт томоохон бэрх-шээл үүсгэж болзошгүй. Үйлдвэрлэлийн ажил эрхлэлт Өмнөд Солонгосын өсөлтийн гол хөдөлгүүр. Улмаар тус ажил эрхлэлт 0.2 хувь буюу яльгүй нэмэгдсэн бусад салбартай жишихэд арай нааштай үзүүлэлт юм. █

Японы Хууль зүйн яам Гоныг заавал шүүхээ

мэдэгдэвТом компанийн захирал, гадаадын иргэн,

хэн ч байсан ялгаагүй бүх хариуцагчид тэгш хандана

Хууль зүйн сайд Масако Мори нэгэн үе Nissan­ий захирал Карлос Гоныг шүтэн биширдэг байснаа үл харгалзан түүнийг Японд авчирч, шүүхээс хэзээ ч татгалзахгүй хэмээн мэдэгдлээ. Санхүүгийн луйвар, улс орноос хууль бусаар гарсан хэрэгт буруутгагдаад буй Гон сарын өмнө батлан даалтаар гэрийн хорионд байснаа зөрчиж, нууцаар Ливан руу зугтсан юм. Гэвч одоог хүртэл Токио хэрэгтнийг буцаан авах тал дээр ахиц гаргаж чадсангүй.

Хатагтай Моригоос Ливаны тал Гоныг өгөхөөс татгалзсан талаар асуухад “Энэ бол дипломатын асуудал” гэсэн байна. Ливан,

Японы хооронд хэрэгтэн солилцох гэрээ байхгүй аж. 65 настай Гон арванхоёрдугаар сард хайрцагт нуугдаж, хорионоос сэм гараад хувийн онгоцонд сууж, Туркээр дамжин Ливанд очсон. Японы эрх зүйн тогтолцоо дотоодын шүүмжлэлтэй тулгарч

буй үед Мори байдлыг намжаах зорилгоор хэвлэлийн бага хурал хийсэн байна.

Тэрбээр “Хууль зүйн яам аль нэг хэргийн талаар тайлбар хийдэггүй. Гэхдээ миний бодлоор энэ хэрэг хувийнх байхаа больсон. Карлос Гон алдартай хүн атлаа уучлал хүсээгүйгээр үл барам Японы шүүх тогтолцоо руу дайралт хийлээ. Том компанийн захирал, гадаадынхан, хэн ч байсан ялгаагүй бүх хариуцагчид тэгш хандана” гэжээ. Ноён Гон Японд хэрэг тулгалгүй урт хугацаагаар хорьдог, байцаалтад өмгөөлөгчдийг байлцуулдаггүй, янз бүрийн хүч хэрэглэх аргаар 100 хувь шахам буруутгасан шийдвэр гаргадаг хэмээн шүүмжилж байв. █

Эми Нобухиро

Өнгөрсөн жилийн сүүлээр Хятадад дэгдэж, хэдэн арван мянган хүнд халдварласан шинэ вирусийг албан ёсоор COVID­19 хэмээн нэрлэсэн байна. Дэлхийн эрүүл мэндийн байгууллагын хэвлэлийн бага хурал дээр тус байгууллага Дэлхийн амьтны эрүүл мэндийн ба Хүнс, хөдөө аж ахуйн байгууллагуудтай

Үхлийн вирусийг албан ёсоор нэрлэжээAssociated Press, ЗГМ сонин зөвлөлдсөний эцэст ийм код нэр

өгөхөөр шийдвэрлэсэн гэжээ. ДЭМБ-ын ерөнхий захирал Тедрос Гебрейесус “Бид газар зүй, амьтан, хувь хүн ба бүлийн харьяаллыг тусгаагүй нэр олох ёстой байсан” хэмээв.

Албан ёсны шинэ нэр coronavirus гэсэн үгээс үүсэлтэй агаад D нь disease буюу өвчин үүсгэгч гэсэн утгатай. Коронавирус нь ердийн ханиад

үүсэгч вирусүүдийн бүлэг бөгөөд SARS, Ойрх Дорнодын амьсгалын замын синдром зэрэг өөр ноцтой өвчлөлд хүргэх аюул агуулдаг. Энд дурдсан синдром тэмээнээс хүнд халддаг гэж үзэж буй. COVID­19­ийн шалтгаан болсон шинэ коронавирус Хятадын Ухань хотод анх илэрч мянга нэг зуу гаруй хүний амийг авч, 24 оронд тархаад байна. █

Солонгост ажилгүйдлийн түвшин

нэмэгдэж байна

Сэм Ким

Өмнөд Солонгосын ажилгүйдлийн түвшин(Хувиар) 4.4

4.24.03.83.63.43.23.0

III 2018.I IX XII III 2019.I IX 2020

ХАТАГТАЙ МОРИГООС ЛИВАНЫ ТАЛ ГОНЫГ ӨГӨХӨӨС ТАТГАЛЗСАН ТАЛААР АСУУХАД “ЭНЭ БОЛ ДИПЛОМАТЫН АСУУДАЛ” ГЭСЭН БАЙНА.

Хойд Солонгос АНУ­ын хоригийг давахад тусалдаг ганц гарц нь БНХАУ. Гэвч тус улсад дэгдсэн вирусийн улмаас хилээ хаахад хүрчээ. Ийм нөхцөлд Ким Жон Ун АНУ­тай цөмийн хэлэлцээр хийх дарамт үүснэ гэж шинжээчид тэмдэглэв. Хойд Солонгост түлшний үнэ нэмэгдэж, боомтууд зогссоноос гадна, агаар ба төмөр зам хаагдсанаар коронавирусийн үр дагавар аврагдаж эхлэв. Өмнөд Солонгосын NK News агентлаг Умардад түлшний үнэ сүүлийн хэд хоногт 36

хувь өсжээ.Хил хааж, хөл хорьсноор

валютын дутагдалтай энэ улсад аялал жуулчлалыг зог-соож, тэртээ тэргүй хумиг-даад буй гадаад худалдаа, харилцааг бүр доошлуулав. Байдал хүндрэхээс өмнө Хойд Солонгост зарим шинэчлэл хийж, сайн ургац хураасан тул хоригоос улбаалсан уналтаас гарах төлөв ажиглагдаж байв.

НҮБ­ын үнэлгээгээр Умар­дын эдийн засаг өнгөрсөн онд 1.8 хувь өсжээ. Гэвч коро­н авирус энэ бүх ололтыг үгүй хийж, энгийн иргэдийн амьдралд цохилт болж магадгүй юм. █

Хоригийг тойрдог Хойд Солонгосын зам

хаагдав

| ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ12 2020.02.13, ПҮРЭВ~№030 (1309) СПОРТ

ШИНЭ ДҮРМЭЭР ТОГЛОНО

Багийн ахлагч болох Леброн Жэймс, Яннис Антэтокунмпогийн сонгогдсоноор хоёр баг болж хуваагдана. Тоглолтын эхний гурван үе энгийн дүрмээр тоглож, дөрөвдүгээр үед багуудын оноо 0:0­ээс эхлэх юм. Энэ үе эхлэхэд тоглолтын цагийг зогсоож, Хожлын оноог тодорхойлно. Хожлын оноог тодорхойлохдоо гурван үеийн дараах байдлаар тэргүүлж буй багийн авсан оноон дээр Коби Брайантын дугаар болох 24-ийг нэмж тооцох аж. Тогтоосон оноо тодорхой болсноор багууд цагийн хязгааргүй дөрөвдүгээр үеийг тоглон түрүүлж тогтоосон оноонд хүрсэн баг 2020 оны “Бүх оддын тоглолт”-ын ялагч болох юм. Жишээ нь, хоёр багийн эхний гурван үеийн нийт

оноо 100:95 байлаа гэж үзвэл түрүүлж 124 оноо авсан баг нь ялагч болох учиртай. Эхний

гурван үед 100 оноо авсан баг нь 24 оноо, 95 оноо авсан баг нь 29 оноо авч байж ялагч болох юм. Эхний гурван үе тус бүрт оноогоор тэргүүлж дуусгасан баг 100 мянга, нийт 300.000 мянган ам.долларыг сонгогдсон байгууллагад хандивлах

эрхтэй болно. Харин дөрөвдүгээр үеийн буюу “Бүх оддын тоглолт”­ын

ялагч баг 200 мянган ам.долларыг сонгогдсон байгуулагад хандивлах эрхтэй болох юм.

Яннисын баг #24, Леброны баг #2

дугаартай өмсгөлөөр гангарна

NBA­ийн 2020 оны “Бүх оддын тоглолт” эхлэхэд ердөө хоёр хоног үлджээ. 69 дэх удаагийн NBA­ийн “Бүх оддын тоглолт” энэ сарын 16­ны бямба гарагт Чикаго хотын “Юнайтэд центр”­т зохион байгуулагдана. Бүх оддын тоглолтод оролцож буй Лэброн Жэймсийн баг #2 дугаартай, харин Яннис Антетокоумпогийн баг #24 дугаартай өмсгөл өмсөхөөр болжээ. Энэ нь онгоцны ослоор нас барсан алдарт Коби Брайант болон түүний охин Жианна нарыг хүндэтгэж буйн илрэл аж. Ер нь 69 дэх удаагийн “Бүх оддын тоглолт”-ын үеэр Коби болон түүний охины гэгээн дурсгалд зориулсан олон арга хэмжээ зохион байгуулахаар төлөвлөж байгаа аж. Бямба гарагт залуу оддын тэмцээн болох б о л

ням гарагт ур чадвар, слэм данк, холын зайн шидэлтийн тэмцээнтэй. Харин даваа гарагт “Бүх оддын тоглолт” болно. Эхний өдөр болох залуу оддын тэмцээнд “Майами Хит”­ийн Херро бэртлийн улмаас оролцохгүй нь тодорхой болжээ. Түүний оронд “Кливлэнд Кавальерс”­ын Сикстон залуу оддын тоглолтод оролцоно. Үүнээс гадна “Детройт Пистонс”­ын Деррик Рөүз ур чадварын тэмцээнд оролцох боломжгүй болжээ. Харин түү ний оронд “Окла хо ма Сити Тандер”­ын Шай Гилжис Алек сандрыг с о н г о с о н байна.

Б.Мөнхзул, ЗГМ сонин

Ур чадвар, слэм данк, холын зайн шидэлтийн тэмцээнд оролцох тоглогчдыг танилцуулъя.

УР ЧАДВАРЫН ТЭМЦЭЭН

Бам Адебайо (Майами Хит)Патрик Беверли (ЛА Клипперс)Спэнсер Динвийде (Брүүклин Нэтс)Крис Миддлетон (Милуоки Бакс)Шай Гилжис Александр (Оклахома Сити Тандер)Домантас Сабонис (Индиана Пэйсерс)Паскал Сиакам (Торонто Рэпторс)Жэйсон Тэйтум (Бостон Селтикс)

ХОЛЫН ЗАЙН ШИДЭЛТИЙН ТЭМЦЭЭН

Дэвис Бертанс (Вашингтон Визардс)Дэвонте Грэхам (Шарлотт Хорнетс)Жо Харрис (Брүүклин Нэтс)Бадди Хийлд (Сакраменто Кингз)Зак Лавин (Чикаго Буллс)Дамиан Лиллард (Портлэнд Трэйл Блэйзерс)Данкан Робинсон (Майами Хит)Трэй Янг (Атланта Хаукс)

СЛЭМ ДАНКИЙН ТЭМЦЭЭН

Дуайт Ховард (ЛА Лейкерс)Деррик Жонс ЖР (Майами Хит)Аарон Гордон (Орландо Мэжик)Пэт Коннаутон (Милоуки Бакс)

Forbes сэтгүүлийн гаргасан судалгаагаар NBA­ийн багуудын үнэлгээ өнгөрсөн жилээс 14 хувиар өсч, дундаж нь 2.12 тэрбум ам.доллар болжээ. NBA-ийн багуудын жагсаалтыг “Нью-Йорк Никс” уламжлал ёсоор тэр гүүл-жээ. Тэдний үнэлгээ 4.6 тэрбумд хүрсэн бол араас нь “Лос-Анжелес Лэйкерс” 4.4 тэрбум, Голден Стэйт Уорриорс 4.3 тэрбумын үнэлгээгээр удаалав. Тэгвэл “Чикаго Буллз”

3.2, “Бостон Селтикс” баг 3.1 тэрбумаар айрагдав. Энэ жил

багуудын дундаж үнэлгээ анх удаа хоёр тэрбум ам.доллар давсан. 2011 оны байдлаар лигт тэрбум давсан үнэлгээтэй баг огт байгаагүй юм. Багуудын үнэлгээ ийн өсөхөд нөлөөлсөн гол хүчин зүйл нь телевизийн гэрээ. 2016­17 оны улирлаас TNT болон ESPN­тэй лигийн удирдлагууд 24 тэрбум “ногоон”­ы гэрээ байгуулсан. Энэ гэрээнээс орж ирэх мөнгийг 30 багт тэнцүү хуваадаг билээ.

“Лейкерс” болон “Уорриорс” $4 тэрбумын үнэлгээтэй баг боллоо

ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ | 13 2020.02.13, ПҮРЭВ~№030 (1309)БАЯЖИХ УХААН

Мөнгийг олохоос илүү зөв зарцуулахад анхаарлаа хандуулах хэрэгтэй. Учир нь хэрэгцээ цаг ямагт байдаг бөгөөд өсөн нэмэгдэх ханд лага тай байдаг. Өөрөөр хэлбэл, хүний хэрэгцээ нь хязгаар гүй, хэрэгцээг хангах мөнгө хязгаартай. Иймд хязгаар лагдмал нөөц буюу мөнгийг хязгааргүй хэрэгцээнд зөв зохистой зарцуулах нь хувь хүнээс илүү их ур чадвар шаардана. Түүнчлэн мөнгийг хэрэгтэй зүйлсэд

шаардлагатай хэмжээгээр зарцуулах нь зүйтэй. Олж байгаа мөнгө биш, үлдэж байгаа мөнгө л хүнийг чинээлэг болгодог гэсэн үгийг үргэлж санаж явах хэрэгтэй. Хувь хүн эсвэл өрх гэр зардлаа төлөвлөхдөө дараах зүйлсэд анхаарвал зохино.

Үүнд зарцуулалт хийх зүйлс нь хэрэгцээ юу эсвэл хүсэл үү гэдгийг ялгаж таних нь чухал.

Өргөн хэрэглээний барааны үнийн өсөлтийг тооцоол. Бэлэн

мөнгөөр худалдаа хийхдээ хариултыг бага гэлтгүй авч занш. Эд зүйлсээ гамнаж тордоход анхаарах хэрэгтэй.

Өрхийн төсөв зохиохдоо хамгийн багадаа гурван сарын турш орлого, зарлагаа нэг бүрчлэн бүртгэх ёстой. Өрхийн орлого, зарлагаа бүртгэснээр ашиг, алдагдал болон цэвэр хөрөнгийн дүнгээ тооцож чадна.Төсвөө хэлэлцээд шийдвэрлэсэн бол аль болох чанд баримтлах нь зүйтэй.

Өрхийн төсөв хөтөлж зардлаа хэмнээрэй

дуртай кино ны гол баатар Зорбагийн нэрээр нэрлэ­жээ. Гэвч тэдний дэлгүүрээс нь холгүй яг ижил нэртэй баар байснаас хэдэн үсгийг нь өөрчилж ZARA болгосон байна. Тус брэндийн дэлгүүр хэдхэн жилийн дотор дэлхийн хэмжээнд өргөжиж, Европ, Ази, Австрали тивд нээгджээ. Ашиг орлого нэмэгдэхийн хэрээр ноён Ортега бизнесийнхээ хүрээг тэлж, 1991 онд Pull and Bear хэмээх өсвөр насныхан болон залууст зориулсан брэнд, 1999 онд Massimo Dutti, 1999 онд Stradivarius брэндийг тус тус худалдан авчээ. 2001 онд Oysho хэмээх дотуур хувцас, фитнесс бэлтгэлийн хувцасны брэнд, 2003 онд Zara home хэмээх гэр ахуйн барааны брэнд, 2008 онд Uterqüe хэмээх гоёл чимэглэл, савхин хувцас акссесуарын брэнд гаргажээ. Хувцас үйлдвэрлэхэд том компаниуд загвар гаргахаас эхлээд 3­4 сарыг зарцуулдаг бол ZARA­гийн хувьд 2­3 долоо хоногт л шинэ хувцсаа зах зээлд нийлүүлдгээрээ давуу талтай. Тус компани жилдээ 12 мянган шинэ загвар гаргадаг байна.Ортега сур­тал чилгаанд мөнгө зарцуулахыг мөнгө үрсэн дэмий хэрэг гэж үздэг нэгэн.

Маркетингийн зардлын оронд дэлгүүрийнхээ дотоод засал чимэглэл, ерөнхий дизайнд үнэ хайрладаггүй. Испани тэрбумтан өндөр боловсролтой нэгэн биш учраас бусадтай ихэмсэг харьцдаггүй. Ажилтан бүрийнхээ үгийг сон сож, нээлттэй байдаг

Билл Гэйтсийг ардаа орхиж дэлхийн баян эрхмүүдийн нэгээр тодорсон хүн бол Испанийн тэрбумтан

Аманчио Ортега Гаона билээ. Тэрбээр ZARA хэмээх загварлаг дэгжин хямд үнэтэй брэндийг үүсгэн байгуулж, бизнесээ амжилтад хүргэсэн ухаалаг бизнесмэн. Ортега сүүлийн жилүүдэд Европын хамгийн баян хүнээр тодорч буй. Түүний хөрөнгө 83.2 тэрбум ам.доллараар хэмжигдэж байна. Түүний үүсгэн байгуулсан Индитекс группийн харьяанд алдарт ZARA­гаас гадна Pull and Bear, Massimo Dutt, Bers­ka, Stradivarius, Oysho, Zara Home, Uterqüe зэрэг бэлэн хувцас, зүүлт гоёл жижиг эд хэрэглэл, гэр ахуйн барааны найман брэнд багтдаг. Үүнээс хамгийн алдартай, хамгийн том нь ZARA брэнд. Тус брэндийг 1975 онд анх үйлдвэрлэж эхэлсэн бөгөөд Индитексийн тулгын чулуу байсан юм. Өдгөө дэлхийн 94 оронд Индитекс группийн нэрийн бараа ны 7405 дэл-гүүр ажилладаг бөгөөд үүний 2400 нь ZARA-гийнх аж. Нийт 162 мянга гаруй хүнийг ажлын байраар хангадаг томоохон групп гэдгээрээ онцлог. Амжилтын эзэн ноён Аманчио Ортега Гаона 1936 оны гуравдугаар сарын 28­нд Испанийн баруун хойд эргийн Леон хэмээх мужийн Бустонго де Арбос хэмээх бяцхан сууринд төрсөн бөгөөд түүнийг балчир байхад тэднийх зэргэлдээх Ла Коруна хэмээх тосгонд нүүн очсон

Ядуу амьдралаас дэлхийн хамгийн баян гурван эрхмийн нэг болоход шинийг санаачлагч зан чанар нь нөлөөлжээ

Б.Гантиг, ЗГМ сонин

Европын тэрбумтан Аманчио Ортегагийн амжилтын түүх

байна. Ортегагийн эцэг нь төмөр замын жирийн ажилчин, ээж нь айлд үйлчлэгч хийдэг байжээ. Аманчио дээрээ хоёр ах, нэг эгчтэй айлын отгон хүү юм. Түүний бага нас туйлын ядуу өнгөрсөн бөгөөд тэрбээр эцэг эхдээ тус дэм болохын тулд 14-хөн насандаа

сургуулиас гарч хувцасны дэлгүүрт туслах ажилтнаар оржээ. Энэ

тухайгаа тэрбээр “Нэг удаа би ээж-тэйгээ хүнсний дэлгүүрт ортол ээж дэлгүүрийн эзнээс зээлээр идэх юм өгөөч гэж гуйсан. Тэгтэл худалдагч “Сеньёора минь дээ, одоо ахиж танд зээлээр юм өгч чадахгүй, явж үз” хэмээн бид-нийг хөөхөд би ихэд ичиж билээ.

Ингээд сур гуулиасаа гарч ажил хийж мөнгө олохоор хатуу шийдсэн” хэмээн өгүүлжээ. Хүү цамц эвхэхээс эхлэн оёх, материал сонгох гээд хувцас үйлдвэрлэх бүхий л шат дамж-лагатай танилцан сурав. Энэ хугацаандаа тэрбээр хэн нэгний оёсон хувцсыг зарснаас хэрэг-лэгчдийн таашаалд нийцсэн

хувцсыг өөрөө маш хурдан хийж зарвал мөнгө хийх асар их боломж буйг олж харжээ.

Үүнийгээ ажил хэрэг б о л г о х о о р

б а н к н а а с тухайн үеийн ханшаар 30 ам.дол­лартай тэнцэх песо зээлэн авч анхны эхнэр Розалиятайгаа хамт том өрөөндөө зүйж ширсэн гэрийн халаад оёж, нутгийн дэлгүүрүүдэд нийлүүлж эхэлсэн нь өнөөгийн алдарт ZARA­гийн үндэс суурь байжээ. Анхны эхнэр Розалия Мера түүнтэй адил ажилчин айлаас гаралтайгаас гадна, мөн л 11 насандаа амьд ралын эрхээр сургуулиасаа гарч оёдолчин болжээ. Тиймээс бүсгүй оёж шидэхдээ гаргуудаас гадна хувцас загварын өндөр мэдрэмжтэй сэргэлэн цовоо бүсгүй байж. Розалия дур булаам харагдуулдаг дотуур хувцас хийж эхэлсэн нь тэр үедээ мода болж байв.

Тэдний бизнес нэлээд өргөжиж захиалганд дарагдаж, ажилчин нэмж авахад хүрчээ.

Ингээд мөнгө цуглуулсны эцэст 1975 онд дэлгүүр нээж Аман­чио, Розалия хоёр өөрсдийн үзэх

учраас амжилтад хүр сэн гэж зарим хүн үздэг байна. Өдгөө 80 настай хэдий ч ямаа, тахиа маллаж, ач, зээ нараа халам жилдаг аж. Түүний хувьдаа авсан хамгийн үнэтэй хөрөнгө нь 45 сая ам.доллараар худалдаж авсан Global Express BD­700 онгоц юм. Ортега анхны эхнэр Розалия Мерагаас 20 жилийн дараа салж, өөрөөсөө 20 орчим насаар дүү амраг Флориятайгаа гэрлэжээ. Анхны эхнэрээсээ хүү охинтой бөгөөд хүү нь тархины гэмтэлтэй төрсөн нь хосын амьдралд хүнд цохилт болсон байна. Анхны эхнэр Розалия Перез нь 2013 онд нас бартлаа Испанийн хамгийн баян эмэгтэй байсан бөгөөд амжилттай бизнес эмэгтэй, мөн л ухаалаг хөрөнгө оруулагч байжээ. ZARA­г өвлөх эрхмээр хоёр дах эхнэр Флория Перезээс төрсөн охин нь тодроод байгаа аж.

Ортега өөрөө боловсрол эзэм шиж чадаагүйдээ харамс-даг бөгөөд жил бүр 500 оюут -ныг өөрийн нэрэмжит тэтгэл-гээр АНУ, Канадын их дээд сургуулиудад сургадаг байна. Тэрбээр 2017 онд 320 сая ам.дол-ларыг хорт хавдар оношлон эмч-лэх 290 ширхэг аппарат авахад зориулан Испа нийн эрүүл мэн-дийн яаманд хандивласан нь түүхэнд байгаагүй том хүмүүн-лэгийн тусламж болжээ.

Нэртэй бизнесмэн болохын тулд хөдөлмөрлөж, шинийг санаачилдаг байсан нь Ортегаг амжилтад хүрэ­хэд нь хамгийн их нөлөөлжээ.

Нэртэй бизнесмэн болохын тулд хөдөлмөрлөж, шинийг санаачилдаг байсан нь Ортегаг амжилтад хүрэхэд хамгийн их нөлөөлжээ.

ЗӨВЛӨГӨӨ

| ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ14 2020.02.13, ПҮРЭВ~№030 (1309) ЭДИЙН ЗАСАГ

Тодорхой бүтээгдэхүүний бүлэг дээр суурилагдаагүй. Экспортын бүтээгдэхүүнийг санхүүжүүлэх тогтолцоо байхгүй зэргээс шалтгаалж ирсэн. Төрийн банк гэхэд л гадаад худалдаа эрхэлдэг аж ахуйн нэгжүүдэд тусгай болзолтой зээл олгоно гэж байна. Тэгэхээр арилжааны голлох банкуудыг экспортыг дэмжихэд чиглүүлэхэд Төв банк ямар үүрэгтэй байх вэ гэдэг асуудал гарч ирж байна. Бодлого нь бүтээгдэхүүний бүлэг дээр суурилсан, хувийн хэвшлийн оролцоотой экспортын хөтөлбөр гаргалаа гэхэд үүнийг санхүүжүүлэх эх үүсвэрийг мөнгөний бодлогын хүрээнд дэмжинэ гэсэн Төв банкны бодлого гарах ёстой.

-Экспортоо бодлогоор дэмжих нь төгрөгийн бодит ханшид чухал нөлөөтэй. Нөгөө талаар төгрөгийн ханшийн тогтвортой байдал экспортын орлогоо дэмждэг. Валютын ханшийн хэлбэлзлийг өнөөгийн нөхцөл байдалтай хэрхэн уялдуулан харж байна вэ?

­ Х а н ш и й н а с у у д л а а р хүмүүсийн бодол санааг сонсоод байхад, их энгийн буруу ойлголт давамгайлдаг. Жишээлбэл, Монголбанк ханшийг тогтоох ёстой мэт ярьдаг УИХ­ын гишүүд ч байна. Гэтэл ханш гэж яг юу юм. Монголын үндэсний мөнгөн тэмдэгт болох төгрөг болон гадаад валют хоёрын солилцооны харьцааг ханш гэдэг. Олон валютын сагсан дотроос улсуудын инфляцыг

харьцуулаад, нэрлэсэн болон бодит ханш гэж гаргадаг. Энгийнээр жишээлэхэд, АНУ­ын инфляцыг Монголынхтой харьцуулан бодит ханшаа гаргаж байгаа. Өнөөдрийн нөхцөлд Монголын валютын захын ханшийг хиймлээр тогтоон барьж болохгүй л дээ. Бид бол үнэ тогтоогч бус үнэ хүлээн авагч. Тиймээс ханшийн зах зээл дээрх хэт их хэлбэлзлээс л сэргийлэх боломжтой. Тэр хэлбэлзэл нь бодит бус шалтгаантайгаар гарах нөхцөлийг бүрдүүлэхгүй байх нь Монголбанкны үндсэн үүрэг.

зургаар нь авч үзэхэд ханш зарим үед л өндөр хэлбэлзэлтэй гарсан болохоос тогтвортой байгаа гэж үзэж болно. Сүүлийн үед үүсээд байгаа өөрчлөлт нь голлон спекуляци буюу баталгаатай бус мэдээлэл дээр үндэслэж зах зээлд оролцох, улирлын шинжтэй баярын нөлөө гэх мэт зүйлсээс гаралтай. Мөн төсвийн бодлого нь өөрөө ханшид нөлөөлж байна. Төсөв өнгөрсөн оны эхний гурван улиралд сахилга баттай байсан ч төгсгөл рүү зарлага огцом нэмэгдсэн. 2019 онд 11.4 их наяд орчим төгрөгийн зарлага гарснаас 4­р улиралд 4 их наядыг зарцуулжээ. Иргэд ханшийг мөнгөний бодлоготой л холбож ойлгоод байдаг. Гэтэл Засгийн газрын төсвийн бодлого нь маш хүчтэй нөлөөтэй. Манайд хийсэн судалгаанаас үзэхэд төсвийн нийт зардал нэг хувь өсөхөд тэр нь хоёр сарын дараа төгрөгийн ханшийг 0.2 хувь бууруулах нөлөөтэй. Тиймээс засгийн газар төсвийн сахилга батаа үргэлжлүүлэн сахих хэрэгтэй.

Дээр нь зах зээл дээр үймээн гарахаас сэргийлэхэд анхаармаар байна. Засгийн газрын нэг сайд гарч ирээд, “Валютын ханшийг бид бус Төв банкнаас асуу” гэдэг ч юм уу. Гэнэн бөгөөд явцуу дүгнэлт мэдэгдэл хийх нь хортой. Эсвэл их мэдэгчийн дүрд ороод, тэдэд хүрнэ гэж нэг тоо хэлдэг. Энэ бүхэн нь ханшид маш хүчтэй нөлөөлдөг. Ханш бол маш эмзэг зүйл учраас валютын нийлүүлэлт буюу интервенц хийх гэдэг арга

хэмжээ авдаг. Сүүлийн арваад жилийн дунджаас харахад, Монголбанк валютын нийт эрэлтийн 30 хувийг хангаж байна. Энэ бол бодлого. Валютын бүх нөөцөө тавиад туучиж болохгүй шүү дээ.

-Манайд ханшийг төр хүчээр барьж байх ёстой мэт ойлголт давамгайлдаг л даа. Та үүнийг эрс үгүйсгэлээ. Ер нь төр зах зээлд яаж оролцох ёстой юм бэ?

­Төр хэт их х а м г а а л а л т хийгээд байвал нөхцөл байдал бүр л буруугаараа эргэнэ. Монгол шиг жижигхэн эдийн засагт худалдаа чөлөөт байх тусмаа сайн. Худалдааг аль болох хөнгөвчлөх нь Монголд хамгийн их дэмтэй. Жишээлбэл, гадаад худалдаа эрхэлдэг компаниудаас хил дээр шаарддаг бичиг баримтыг 2015 онд тав болгон цөөлж өгч байсан бол одоо эргээд 10 болсон. Хилийн алба бидэнд хэрэгтэй юм уу. Эсвэл дарга нь оймсондоо мөнгө нууж байгаад баригдаад байх ёстой юм уу. Хэтэрхий их хамгаалалт зах зээлээ гажуудуулаад байгаа юм. Түүн дотроо экспорт импортоор дамжин ханшийг хүртэл гажуудуулж байна. Гаалийн үнэлгээг ч бодолцох ёстой. Өнөөдөр Монгол Улсын хилээр орж ирж байгаа бүтээгдэхүүний гаалийн үнэлгээ ямар

зарчмаар хийгдэж байна. Яг зах зээлийн үнэлгээндээ уялдаж чадаж байна уу. Цаашдаа үүнийг анхаарах ёстой. Гаалийн татвар өндөр байхын хэрээр улсын төсөвт их мөнгө орж ирнэ. Гэтэл яг бодит зах зээлийн үнээрээ орж ирсэн бараа хэрэглэгчийн гар дээр хямд хүрнэ. Энэ мэтээр төрийн зохицуулалт зах зээлийг гажуудуулж байгаа шигээ ханшид ч нөлөөлнө.

-Тэгэхээр бодит байдал төрийн бодлого маань хэрэгжиж чадаж байна уу гэдэг асуулт гарч ирдэг л дээ. Ер нь төрийн бодлого яг хөрсөн дээрээ хэрэгжиж байна уу?

­Би бодлогын шийдвэр гаргагч байж үзсэн. Шийдвэр гаргахад нөлөөлдөг ч хүн байсан. Одоо бодлогын судалгаа хийж байна. Бодлого гаргахын тулд судалгаан дээр үндэслэх ёстой. Судалгааг хайхрахгүй байвал, бас зүгээр суугаад байж болохгүй. Идэвхтэй хандлага чухал юм. Монголын бодлого боловсруулах урлаг ерөнхийдөө доогуур түвшинд байгаа. Нийтээрээ эдийн засгийн боловсрол муу байгаа нь үүгээр ил болдог л доо. Түүнээс биш харанхуйгаар 2050 онд нэг төгрөг нэг ам.доллартай тэнцэнэ гээд бичиж болохгүй. Манайхны хэт холын хараа их сайн байна. Харин ойрын хараа огт юм үзэхгүй байна.

Ярилцсанд баярлалаа.

10

ГАДААД ХУДАЛДАА ЭРХЭЛДЭГ КОМПАНИУДААС ХИЛ ДЭЭР ШААРДДАГ БИЧИГ БАРИМТЫГ 2015 ОНД ТАВ БОЛГОН ЦӨӨЛЖ ӨГЧ БАЙСАН БОЛ ОДОО ЭРГЭЭД 10 БОЛСОН.

Валютын зохицуулалтын тухай гээд бүр эртний хуулийг одоо яриад байгаа. Валютын ханш Засгийн газрын бодлогын үйлдлүүдээс маш их хамаардаг. Энэ талаас нь бодсон хууль эрх зүйн орчин одоо л үүсэх гэж байна. Гэхдээ өнгөрсөн жилийн нэгдүгээр сарын ханшийг энэ оныхтой харьцуулаад, том

2019 онд 11.4 их наяд орчим төгрөгийн зарлага гарснаас 4-р улиралд 4 их наядыг зарцуулжээ.

С.Дэмбэрэл: Валютын ханш Засгийн газрын бодлогын үйлдлүүдээс маш их хамаардаг

ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ | 15 2020.02.13, ПҮРЭВ~№030 (1309)

ХЯТАД, ЭНЭТХЭГ ГЭХ ТОМ ЭДИЙН ЗАСГУУДААС ГАДНА ТУРКМЕНИСТАН, МОНГОЛ, ЛАОС, КАМБОЖ, НАУРУ, РУАНДА, ЭТИОП УЛСУУД МУНДАГ ӨСӨЛТТЭЙ ЯВАА ГЭСЭН БАЙХ ЮМ. ДНБ НЬ НЬ БАРАГ 100 ХУВИАР ӨСЛӨӨ ГЭЖЭЭ. ГЭХДЭЭ БҮГДЭЭРЭЭ ХЯТАДТАЙ МАШ НЯГТ ХАМТЫН АЖИЛЛАГААТАЙ, ЗАРИМ НЬ ХЯТАДЫН ЭДИЙН ЗАСГИЙН ЗАГВАРЫГ ШУУД АВСАНЫ ҮР ДҮНД ТЭГСЭН, ХЯТАДЫН ХАМГИЙН САЙН СУРАГЧ НЬ ЭТИОП БОЛЛОО.

СУДЛААЧИЙН ҮГ

Д элхийн ДНБ­д улс орнуудын эзлэх жин ­ 2019 онд гэх хүснэгт байх аж. Топ 10­ыг нь

нэрлэчихье. Гарчигт өгүүлсний дагуу дэлхийн эдийн засгийн хэдэн хувь бэ гэдгийн хариулт гээд ойлгочихож болно.

1. АНУ – 24.76%2. Хятад – 16.32%3. Япон – 5.95%4. Герман – 4.46%5. Энэтхэг – 3.39%6. Их Британи – 3.16%7. Франц – 3.13%8. Итали – 2.3%9. Бразил – 2.14% 10. Канад – 2%

Манай умард хөрш ОХУ эхний 10 дотор байдаггүй. Гайхшаа бараад ухаад үзтэл яг 11 дүгээрт 1.89 хувь гээд байж байх юм.

Хүн бүр санахгүй, санаанд нь ч торохгүй нэг мэдээ бол Энэтхэг улс Дэлхийн ДНБ­д оруулах хувь жин нөлөөгөөрөө Их Британи, Франц, Италийг ардаа орхисон явдал болох аж. Бидэнд буй ил мэдээгээр 400 сая орчим гуйлгачин нутагтаа байлгаж тэжээчихээд эдийн засаг нь ийм лут явна гэж хэн санах билээ. ОХУ­ын хувьд “11” рүү орчихсон нь манайдаа бол харамсалтай. 2013 оны байдлаар топ 10­ын дотор наймдугаарт бичигдэж байсан учраас харамсалтай гээд байгаа хэрэг. Крым, Дон­бассаас болж олон улсын эдийн засгийн санкцад орж, бас Сирид дайнд татагдан орж цэрэг­зэв­сэглэлдээ асар их зардал урсгаж байгаа учраас ухар сан бо лов уу гэж таалаа.

2019 оны бас нэг өөр үзүүлэлт байна. Худалдан авах чадварын үнэлгээ. Дэлхийн ДНБ дэх худалдан авах хувь хэмжээг процентлоод гар гаад иржээ. Хүн амын тоо, тэдний гар дээр эргэлдэх асар их мөнгө нь бараа, үйлчилгээнд хэрхэн зарцуулагддаг тухай үзүүлэлт юм. Үүнд

1. АНУ – 19.25%2. Хятад – 15.11%3. Энэтхэг – 7.98%4. Япон – 4.05%5. Герман – 3.13%6. Орос – 3.07%

7. Индонез – 2.64%8. Бразил – 2.44с9. Их Британи – 2.21%10. Франц – 2.16% гэжээ.

Энэ бол хөгжил дэвш лийн үзүүлэлт гэхээсээ иргэдийнх нь гар дээр эр гэлдэж байдаг мөнгөн дүнгийн илэрхийлэл юм. Хичнээн их хүн амтай байна, төдий чинээ бараа үйлчилгээнд тийм хэм жээ ний мөнгө зарцуулна. Гурван саядаа х у в а а г а а д үзвэл үлэмж гарлага зар лага тай улс бол Монгол яалт ч үгүй мөн.

О У В С ­ г и й н тоо цоогоор бол одоо 4 . 3 5

т р и л л и о н д о л л а р ы н наймаа хийж буй оросууд маань Германыг эл үзүүлэлтээрээ ардаа орхино. Харин дараагийн ээлжинд Орос, Германы өмнө Индонез орж ирэх бололтой юм билээ. Хүн ам нь өсч байна, бас нэг бар улс, мэдээж хэрэг.

Би хоёр хөршийн эдийн засгийг түлхүү судалдаг, тэндээс нь дүгнэлт гаргаж ирээд Монголынхоо эдийн

засгийн “фронт” р у у т а т а ж ш ү ү м ж и л д э г дондоо хөтлөгдөөд ерөөсөө Оросын эдийн засгийн сүүлийн 30 жилийн зураглалыг гаргая гэж шийдлээ. Ихэнх нь Оросын эх сурвалж. Өсөлт уналт л ээлжлээд ирсэн байх юм. Өсөлт нь гайгүй

удаан явснаа гэнэт унаж байсан бололтой. Хямралаас хямралд дундаа завсарлагатай явж ирлээ хэмээн оросын нэг сайт дээр биччихсэн байна. Үнэн үү, гурван үе шатаар тоймлоё.

• 1992­1998 оноор нэг мөчлөг явжээ. Зөвлөлт гүрэн тарлаа. Дэлхийн ДНБ­д эзлэх худалдан авах чадварын үзүүлэлт­мөнгөн дүнгээр Зөвлөлт Холбоот Улсын өвлүүлсэн нь 1992 онд дэлхийд 5.17 хувьтай гэж гарч байжээ. ОХУ өвлөөд гараад ирлээ.

Оросоос дэлхийн ДНБ­д эзлэх жин гэх тоон үзүүлэлт 0.36 хувь буюу 92 тэрбум ам.доллар гэж 1992 онд бүртгэсэн байна. 1997 он гэхэд Оросын ДНБ нь 434 тэрбум доллар болж ө с с ө н б а й х юм.

•

1998­2013 он дараагийн мөчлөг. Дэлхийн эдийн засгийн хямрал, дефолтод ОХУ өртсөнгүй. Ойрын 15 жилд дэлхийн эдийн засагт эзлэх жин нөлөөгөө хол ахиулна гэсэн төлөв харагджээ. 2013 он гэхэд ОХУ­ын эдийн засаг оргилдоо хүрчээ. Дэлхийн ДНБ­ий гурван хувийг бүрдүүлж, 2.29 триллион доллартой болчихоод байлаа.

• 2013­2019 онд гурав дахь мөчлөг нь тохиов. Одоо ч үргэлжилж байна. 2013 оноос уруудаж эхлэв. Дээр би шалтгааныг нь дурдчихсан. Одоо Оросын ДНБ нь хэд байгаа вэ? Ердөө 1.64 триллион ам.доллартой. Энэ нь нөгөө “11 дүгээрт 1.89 хувь” гэдэг нь юм.

Оросын эдийн засагчдын үзэж буйгаар өсөлт ойрын үед харагдахгүй, тохиохгүй болж таарч байна. Үүнд манайхан бэлтгэлтэй байх хэрэгтэй мэт.

Financial Times сонинд гадаа­дын нэртэй эдийн засагчдын бичсэнийг энд буулгая. Британийн эдийн засагч Чарльз Робертсоны бичсэнээр манай улс хүчтэй өсөлттэй хэмээн тэмдэглэгджээ. Өнгөрсөн 10 жилээр анализ хийгээд үзтэл Хятад, Энэтхэг гэх том эдийн засгуудаас гадна Туркменистан, Монгол, Лаос, Камбож, Науру, Руанда, Этиоп улсууд мундаг

өсөлттэй яваа гэсэн байх юм. ДНБ нь нь бараг 100 хувиар өслөө гэжээ. Гэхдээ бүгдээрээ Хятадтай маш нягт хамтын

ажиллагаатай, зарим нь Хятадын эдийн

з а с г и й н загварыг

ш у у д

Олхонуд Баярхүү, Профессор

Дэлхийн эдийн засагт хэн нь хэн бэ

авсны үр дүн. Хятадын хамгийн сайн сурагч нь Этиоп болжээ. Дэд бүтэц, үйлдвэрлэл рүүгээ хөрөнгө оруулалтыг гайхамшигтай хийж байгаа хэмээн Робертсон үнэлсэн байх юм. Хятадын хөгжлийн загварыг авчихтай зэрэг л амьдрал сайжраад ядуурал 1995 онд хүн амынхаа 45 хувьд хүрч байсан энэ улс 2015 онд 23 хувьд

хүргэчихсэн х э м э э н

францын

эдийн засагч Франсуа Конради

жишээ татсан байх юм. Одоо энэ улсын ДНБ­нд хөрөнгө оруулалт нь 40 хувиасаа давжээ.

Хятадтай газар зүйн хувьд ойр байдаг, бас даяаршлыг зөв овжин ашиглаад байгаа учраас Зүүн өмнөд Азийн зарим улс лут хөгжиж байгаа. Ажиллах хүчин хямд учраас гадаадын хөгжингүй орнууд үйлдвэрүүдээ тийш нь шилжүүлдэг. Хятад­Америкийн худалдааны дайн харин ч тэдгээр улсад зарим талаар ашигтай тусч байна. Хятадаас өргөн хэрэглээний бараа авахгүй, Зүүн өмнөд ба Өмнөд Азийн орнуудаас авч таардаг хэмээн Oксфoрдын эдийн засагч Гэбриел Стерн бичсэн байх аж.

Харин эдийн засаг нь тун тааруу үзүүлэлтэй байгаа улсаар Ливи, Сири, Венесуэл гурав нэр цохиж явна. Ливийн ДНБ нь 2010 онд байснаасаа 71 хувиар унасан гэжээ. Николас Мадурогийн засаглалын эхний зургаан жилд Венесуэлийн ДНБ хоёр дахин унажээ.

Монголыг маань ганц удаа дурдсанаас бус учир шалтгааныг тэр сонинд даан ч бичээгүйд харамслаа.

Оросын эдийн засагчдын үзэж буйгаар өсөлт ойрын үед харагдахгүй, тохиохгүй болж таарч байна. Үүнд манайхан бэлтгэлтэй байх хэрэгтэй мэт.

| ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ16 2020.02.13, ПҮРЭВ~№030 (1309) СУРТАЛЧИЛГАА

ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ | ГОО САЙХАН 17 2020.02.13, ПҮРЭВ~№030 (1309)

ЯЛДАМ БҮСГҮЙ АРИУКА“Монгол модель” агентлагийн загвар өмсөгч Х.Ариунболорыг “Гоо сайхан” буландаа онцолж байна. Загварын ертөнцөд хөл тавиад удаагүй тэрбээр “Манжуурын мисс-2018” тэмцээний топ 15, World miss university уралдааны шилдэг 10-т шалгарч байжээ. Мөн Prince princess miss Mongolia, Future fashion faces world зэрэг хэд хэдэн уралдаандаас мөн шагнал хүртсэн гоо бүсгүй юм.

О.Даваасүрэн, ЗГМ сонин

Биеийн жин: 54 кг Биеийн өндөр: 180 см Биеийн харьцаа:

88:62:90 Биеийн аль хэсэг

таалагддаг вэ: Мөр Төрсөн он, сар, өдөр:

02.02 Үсний өнгө: Хар Нүдний өнгө: Хүрэн Төгссөн сургууль:

Одоо сурч байгаа Ажил: Модель Мэргэжил: Хувцас

дизайн Идэх дуртай хоол:

Амттай хоол Дуртай өнгө: Шар

өнгөнөөс бусад бүх өнгөнд дуртай

Дуртай брэнд: Gobi, Michel amazonka зэрэг монгол брэндэд дуртай

Хобби: Аялах, шинэ зүйл сурах

Зорилго: Дүү нарыгаа зөв хүмүүжүүлэх, тэднийгээ үлгэр жишээ сайн хүн болгох

Баримталдаг зарчим: Эрүүл хэв маягтай амьдрах

Нууц авьяас: Шүлэг бичдэг

Багын хоч: Тэмээ Үзэх дуртай кино:

Нөхцөл байдлаасаа хамаарч төрөл бүрийн кино үздэг

Хэлэх дуртай үг: Энэ бол эхлэл учир шантрах хэрэггүй

Өглөөг хэрхэн эхлүүлдэг вэ: Дүү нартайгаа хөгжилдөж өглөөг угтдаг

Instagram: h.ariuk

| ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ18 2020.02.13, ПҮРЭВ~№030 (1309) ЗГМ: ЗОЧИН

Гавьяат дасгалжуулагч А.Гантулга “Алдар” спорт хороотой амьдралаа холбоод 30 шахам жилийг

үджээ. Анх цэргээс халагдаад боксын тамирчнаар ирж байсан бол хожим дасгалжуулагчийн албанд шилжиж, олон шилдэг тамирчныг төрүүлэн гаргасан юм. Түүнийг Н.Төгсцогт гавьяатын багш гэдгээр нь хүмүүс андахгүй. Саяхан болсон Н.Төгсцогтын тулаан болон “Алдар”-ын тамирчдын амжилтын талаар ярилцахаар А.Гантулга дасгалжуулагчийг сониныхоо зочноор урилаа.

-Таны у наган шавь Н.Төгсцогт мэргэжлийн боксын WBC холбооны дэлхийн аваргын төлөөх тулаанд ялагдлаа. Тулааны талаар ямар сэтгэгдэлтэй үлдэв?

­Яах вэ дээ, тоглолт болдгоороо л боллоо. Манай хүн сайн ажилласангүй. Нөгөөх нь аргагүй сайн тамирчин юм. Олон тоглолт хийсэн гэдэг утгаараа туршлага яах аргагүй илүү байна лээ. 20 тоглолт илүү хийнэ гэдэг том зөрүү шүү.

-Тулааны өмнө өөртэй нь холбогдож, зөвлөгөө өгсөн үү?

­Хэлэх юмаа хэлэлгүй яахав. “Миний хүү сандралгүй тайван тоглоорой. Аль болох олон ажиллаарай. Хүний темпэнд орж болохгүй шүү” гэж захисан. Би уг нь хожчих байх гэж бодож байсан ч тоглолт нь сайн гарч өгсөнгүй дээ. Миний бодлоор сэтгэл зүй тал дээр дутуу байх шиг байна лээ. Нөгөөдөх нь арга туршлага, хурд гээд юм зүйлээрээ илүү байсныг хүлээн зөвшөөрөхөөс аргагүй. Хойд талын солгой гарт нь оногдоод байсан. Уг нь тоглолтын өмнө “Бэлтгэл сургуулилт дажгүй, бэртэл гэмтэлгүй сайхан байна” гэж байсан юм.

-Өөрийнх нь дайчин, г я л а л з с а н т о г л о л т ха ра гд аа г ү й . Бэл тг эл таараагүйгээс тийм байдалд

А.Гантулга: Н.Төгсцогт маань

улам хүчтэй болоод эргэж ирэх байх аа

Г.Баярсайхан, ЗГМ сонин

орох уу?­Бэлтгэл гэхээсээ илүү

тоглолтын арга барил, тактикийн тал дээр алдаа гаргачихав уу гэж бодсон. Уг нь гоё гоё цохилтууд байсан. Энэ дээрээ давтаад явчихмаар л санагдаж байлаа. Дараа дараагийн тоглолтуудад алдаагаа засах байлгүй дээ.

-Зурагтаар үзээд суухад ямар мэдрэмж төрөх юм. Гүйж очоод зөвлөгөө өгчихмөөр санагдаж байв уу?

­Тэгэлгүй яахав (инээв). Хойд гар нь хүрч байгаа үедээ гэдэстэй холбосон цохилт хийчихээч гэж хэлмээр л санагдаж байлаа. Их л догдолсон доо. Бас хажуугаар нь айдас төрнө. Н.Төгсцогт маань ямар ч байсан хоёр удаа 12 раунд тоглочихлоо. Одоо бэлтгэлээ сайн хийж, алдаа дутагдлаа засаж, өөрт байхгүй чадвараа байлгахын төлөө ажиллах хэрэгтэй. Ингэж чадвал дараа дараагийнхаа тэмцээнд амжилт гаргана аа. Хамгийн гол нь шат ахих тусам өрсөлдөгчид чангарна гэдгийг бодолцох ёстой.

-Телевизийн тайлбарын үеэр Ч.Цэвээнпүрэв гавьяат “Төгсцогт гадаад дасгал-жуулагчаа солих хэрэгтэй. Монгол дасгалжуулагчийнхаа удирдлагад тогловол илүү амжилт гаргана” гэж хэлсэн. Та үүнтэй санал нийлэх үү?

­Багш нарыг тэгж буруутгаж болохгүй л дээ. Өөрөөс нь л бүх зүйл шалтгаална. Манай хүн өөрийнхөө тоглолтыг чөлөөтэй гаргаж чадаагүй. Ер нь олон ялалтын хажуугаар ганц нэг

Олон ялалтын хажуугаар ганц нэг ялагдах нь тамирчин хүнд их зүйл өгдөг юм. Одоо алдаанаасаа суралцах нь хамгийн

чухал байна

ялагдах нь тамирчин хүнд их зүйл өгдөг юм. Н.Төгсцогт дараа дараагийн тэмцээн дээр илүү хүчтэй болоод эргэж ирэх байх аа.

-Н.Төгсцогтыг анх секцэнд ирэхэд та аваагүй гэдэг байх аа?

Гэрэл зургийг С.Батсайхан

ОДОО ХҮҮХДҮҮД МААНЬ “БАГШАА, БЭЛТГЭЛ ХЭЗЭЭ ОРОХ ВЭ” ГЭЖ БАЙНГА АСУУГААСТАЙ. ХОРИО ТАВИГДАХ ҮЕИЙГ Л ХҮЛЭЭЖ БАЙНА ДАА. ХҮҮХДҮҮД БАЙХГҮЙ БОЛЧИХООР ЭЛ ХУЛЬ ОРГИОД ЭВГҮЙ ЮМ.

аварга болж, тэр жилдээ Азийн аваргаас хүрэл, дэлхийгээс мөнгөн медаль хүртсэн дээ. Өөрийнх нь гол онцлог гэвэл сийрэг ухаантай, авьяастай. Боксыг их хурдан сурсан шүү дээ. Тэр чанар нь миний хүүг олимп, дэлхийн медальтай болгосон юм.

-2009 онд 17-той хүүхэд дэлхийгээс медаль аваад ирнэ гэж та төсөөлж байв уу?

­Мэдээж багш хүн шавийгаа медаль аваад ирээсэй гэж л хүснэ. Азийн аваргад ороход нь би хамт явсан юм. Тэр үед “Миний шавь том тэмцээнээс медаль авчих боломжтой юм байна даа” гэж бодсон. Үүнийгээ ч дэлхийн аварга дээр харуулсан.

-Н.Төгсцогт 2015 оноос мэргэжлийн бокст шилжсэн. Та тухайн үед мэргэжилд орох шийдвэрийг нь хэрхэн хүлээж авсан бэ?

­Би уг нь шавийгаа Риогийн олимпоос аваагүй алтан медалиа авчихаасай гэж бодож байсан. Хэрэв орсон бол түрүүлэх бүрэн боломжтой шүү дээ. Өөрөө шийдээд л мэргэжил рүү орсон. Гэхдээ буруудсан юм байхгүй ээ.

-Дараагийн Төгсцогтууд тан дээр бэлтгэгдэж байна уу?

­Зөндөө зөндөө. Хүүхдүүд бужигнаж л байна. Энэ дундаас л олимп, дэлхийн медальтнууд төрнө шүү дээ. Одоо олимпын эрхийн тэмцээнд хэдэн шавь маань явах гээд бэлтгэлээ базааж байна. Х.Энхмандах, Б.Чинзориг, Н.Шинэбаяр, Т.Болортуул нар явна. Х.Энх-Амар маань уг нь 57 кг-д

улсын аварга болсон ч оронд нь Э.Цэндбаатарыг явуулах шийдвэрийг холбоо гаргачихлаа. Улсын аваргад т ү рү үл ч и хэ э д э рх и й н тэмцээнд явахгүй гэхээр харамсалтай байхгүй юу. Хэрэв Э.Цэндбаатарыг 57-д тоглуулах байсан юм бол улсын аваргаар энэ жинд нь оруулахгүй яасан юм. Миний хувьд гомдолтой л байна. Ядаж хооронд нь сорилт тоглолт ч хийсэнгүй. Өнгөрсөн жил Х.Энх-Амар бас л улсын аварга болсон ч дэлхийн аваргад оруулаагүй шүү дээ. Улсын аварга шалгаруулах тэмцээн гэдэг үнэ цэнгүй болж гүйцлээ. Ингэх байсан юм бол улсын аварга зохиох хэрэг байна уу.

-“Алдар” спорт хорооны баг өсвөр, залуучууд, насанд хүрэгчдийн улсын аваргад тогтмол дээгүүр өрсөлддөг. Үүнээс үүдээд А.Гантулгыг шигшээ багийн дасгалжуулагч болгох ёстой гэж үзэх хүн бий. Та өөрөө ямар бодолтой явдаг вэ?

­Ах нь тийм юм ерөөсөө бодож байгаагүй. Би анх тамирчны замналаа “Алдар”­аас эхэлсэн хүн. Х.Магван багш дээр бэлтгэл хийдэг байлаа. Багш маань намайг дасгалжуулагч болгох гол үүргийг гүйцэтгэсэн юм. Манайхан одоо нас насанд амжилттай тоглож байна. Хүүхдүүдээ өсвөрөөс нь эхлээд нас насанд бэлддэг болохоор сайн тамирчид ар араасаа гарч ирсээр байдаг. 10, 11­тэйгээсээ хичээллэсэн хүүхэд 16, 17 хүрэхээрээ насанд хүрэгчидтэй

­Анх 2005 онд эмээтэйгээ хамт манайд ирж байлаа. Тухайн үед секцний бүртгэл дуусчихсан байсан болохоор авахгүй гээд буцаасан юм. Гэтэл эмээ нь гуйсаар байгаад оруулсан. Өөрөө их ухаантай, хурдан сэтгэдэг, юмыг сурахдаа амархан хүүхэд байсан. Боксоор хичээллээд жилийн дараа л өсвөрийн улсын аварга болсон. Дараа нь Сахад болсон Азийн хүүхдийн наадмаас хүрэл медаль авчихаад “Гадаадынхан бид нараас илүү юм байдаггүй л юм байна” гэж байсан. 2009 онд насанд хүрэгчдийн улсын

ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ | ЗГМ: ЗОЧИН 2020.02.13, ПҮРЭВ~№030 (1309) 19

үзэх арвин туршлагатай болсон байдаг юм. Одоо шигшээ багт очих тухай биш, “Алдар”­ын хэдэн хүүхдээ амжилтад хүргэчих юмсан гэж л бодож явна.

-Таныг “Алдар”-ын дасгал-жуулагч болсноос хойш хэчнээн хүүхэд гараар чинь дамжсан бол. Багцаа тоо гаргаж үзсэн үү?

­Мянга гаруй хүүхэд лав байгаа. Би анх 1994 оноос хүүхдүүдтэй ажиллаж эхэлсэн. Багш маань намайг тамирчин байхад д а с г а л ж у ул а г ч б о л ох з а м ы г нээж өгсөн. Би бэлтгэлээ хийхийн хажуугаар секцэнд ирсэн хүүхдүүдтэй ажилладаг байлаа. Ер нь “Алдар” с п о р т хо р о о боксын мундаг у л а м ж л а л т а й . Олимп, дэлхийн м е д а л ь г ү й л болохоос бүх тэмцээнд манай үе үеийн тамирчид амжилт гаргаж байсан. Одоо “Алдар”­ын ах нар надад “Миний дүү “Алдар”­ыг сайхан авч явж байна. Олимп, дэлхийн медальтантай болчихлоо шүү дээ” гэж урам өгнө. Би үүнд нь их баярладаг юм.

-Бужигнасан олон хүүхэдтэй ажиллах сайхан биз?

­Хүүхдүүдтэй ажиллана гэдэг хамгийн сайхан байхгүй юу. Хүүхэд гэдэг гэгээлэг, сайхан энергитэй болохоор элдэв юм бодогдохгүй, стресс багатай ажил. Нөгөө хэдтэйгээ хэрэлдэж уралцаад өдрийг

өнгөрөөнө. Хамгийн сайхан баяр баясгалан энэ заалан дотроос гарна шүү дээ.

Мэдээж энэ олон хүүхэд бүгдээрээ улсын аварга болж, олимп, дэлхийгээс медаль авахгүй. Гэхдээ тэднийг зөв хүн болгож хүмүүжүүлэх юмсан гэж боддог юм. Хамгийн гол нь хооронд нь эвтэй найртай байлгахыг хичээдэг. Сахилга баттай, ёс суртахуунтай, биеэ зөв авч явдаг болгож хүмүүжүүлээд өгвөл эд нар

аяндаа өөрсдийгөө аваад явчихна.

Ер нь секц дугуйланд явсан хүүхэд хамт олны уур амьсгалыг мэд д эг, ха м т олонтойгоо байж сурдаг юм. Одоо манайхан нэг нь өвдвөл эргэж очно. Нэгнийх нь төрсөн өдөр болвол тэрүүхэн тэндээ хөөрхөн

баярлуулчихна. -Арваадхан настай хүүхдээ

бокст оруулахаар багаасаа толгой руугаа цохиулаад өвчин эмгэгтэй болчих вий гэсэн болгоомжлол эцэг эхчүүдэд бий. Та үүнд ямар тайлбар өгөх вэ?

­Боксоор яваад тархи толгойны өвчтэй болно гэж юу байх вэ дээ. Тэд чинь байнга зодолдоод байхгүй. Багаас нь суурийг нь зөв тавьж, техникийг нь сургаад өгвөл бэртэл гэмтэл аваад байхгүй ээ.

Манай эцэг эхчүүд сүүлийн үед үүнийг маш сайн ойлгодог болсон. Одоо хүмүүс сахилгагүй,

гаргаж, Монголын нэг бахархал болчихоод байгааг харах сайхан байдаг юм. Залгаад гарч ирэх олон хүүхэд бий.

Одоо хүүхдүүд маань “Багшаа, бэлтгэл хэзээ орох вэ” гэж байнга асуугаастай. Хорио тавигдах үеийг л хүлээж

байна даа. Хүүхдүүд байхгүй болчихоор эл хуль оргиод эвгүй юм. Өглөө ирээд л бужигнасаар байгаад бүр сурчихаж. Эд нар маань л баяр баясгалан авчирдаг юм байна гэдгийг улам бүр ойлгож сууна.

-Ярилцсанд баярлалаа.

хөдөлгөөнтэй хүүхдээ боксчин болгох гэж авчирч өгөөд байгаа. Ер нь тиймэрхүү хүүхдүүд сайн тамирчин болох магадлалтай байдаг юм. Н.Төгсцогт л гэхэд их сахилгагүй хүүхэд байсан шүү дээ. Одоо энэ хүүхэд маань дэлхийн хэмжээнд амжилт

Мэдээж энэ олон хүүхэд бүгдээрээ улсын аварга болж, олимп, дэлхийгээс медаль авахгүй. Гэхдээ тэднийг зөв хүн болгож хүмүүжүүлэх юмсан гэж боддог юм.

Mongolia exports over 90 percent of processed meat products to ChinaChina’s pork price has been surging due to COVID­2019, bird flu, and mumps. In particular, the National Bureau of Statistics of China informed that pork price boomed by 116 percent in January from the previous year.

Lunar New Year celebration canceledPresident of Mongolia, Battulga Khaltmaa on Wednesday issued a decree on the one­time prohibition of the Lunar New Year celebration, one of the main traditional events of Mongolia, in an effort of preventing coronavirus outbreak.

ZGM DAILY| ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ20 2020.02.13, THURSDAY~№030 (1309)

OYU TOLGOI ANNOUNCES Q4’19 PERFORMANCE RESULTS

OT paid USD 321 million in taxes, fees, and other payments and collaborated with 838 suppliers

Oyu Tolgoi (OT) LLC on Monday presented i ts financial report of 2019. Over the last

year, OT continued to progress and deliver important milestones for the underground mine development and make a significant contribution to the Mongolian economy, passing USD 10 billion of in­country spend, the report said.

OT’s All Injury Frequency Rate (AIFR) was 0.16 per 200,000 hours worked in 2019. As of December 32, 2019, over 93 percent of the company’s workforce of 13,800 were Mongolian with more than half working on the development of the underground mine.

In 2019, OT paid USD 321 million in taxes, fees, and other payments and collaborated with 838 suppliers, 564 of which were Mongolian businesses which accounted for 76 percent of total operations procurement spend.

The partnership was a key priority in 2019, with Oyu Tolgoi contributing to public health,

Aminaa.U, ZGM Daily Image by Gerelchuluun.J

AS OF DECEMBER 32, 2019, OVER 93 PERCENT OF THE COMPANY’S WORKFORCE OF 13,800 WERE MONGOLIAN WITH MORE THAN HALF WORKING ON THE DEVELOPMENT OF THE UNDERGROUND MINE.

primary education, infrastructure, and many other areas. In terms of major infrastructure projects, the highlights were the opening of the Oyu Tolgoi­Khanbogd 35.1­km paved road, the opening of a new hospital in Mandal­Ovoo soum, and the completion of the fifth kindergarten in Umnugovi province, sponsored by the Oyu Tolgoi funded Gobi Oyu Development Support Fund.

UNDERGROUND DEVELOPMENT UPDATE

Construction of the primary production shaft (Shaft 2) was

completed in October 2019, which allows the movement of 300 people per cage cycle versus a maximum of 60 people per cage cycle through Shaft 1. Underground development materials will be lifted to surface via the Shaft 2 production hoist.

Productivity improvement measures resulted in increased underground lateral development rates during the fourth quarter, with an average rate of 1,607 equivalent meters (eqm) compared to 1,214 eqm in the third quarter, with December seeing a record of 1,809 eqm.

Construction is progressing on Shafts 3 and 4 with both collars now installed. Final preparations are now underway to enable commencement of main sinking operations for both shafts during the second quarter of 2020.

As anticipated, mined copper production from the open pit was eight percent lower than 2018 as mining activity moved to lower grade areas. Grades were 11 percent lower for the year reflected in the 21 percent decline in fourth­quarter production, partly offset by productivity improvements. █

OT’s All Injury Frequency Rate (AIFR) was 0.16 per 200,000 hours worked in 2019.

ZGM: HIGHLIGHTS

POLITICSNewly appointed Ambassador Extraordinary and Plenipotentiary of the People’s Republic of China to Mongolia, Mr. Chai Wenrui presented his credentials to President of Mongolia Khaltmaagiin Battulga. The President conveyed his confidence in the ability of the Chinese people to contain the outbreak and overpower the difficulties.

Head of the Financial Regulatory Committee Bayarsaikhan Dembereldash meets with the Ambassador of the United Kingdom to Mongolia Philip Malone.

Minister of Foreign Affairs Tsogtbaatar Damdin yesterday met with Mongolia’s Honorary Consul to the Republic of Korea Mr. Kim In­tae at the Ministry of Foreign Affairs. The sides exchanged views on Mongolia­RoK relations and cooperation and measures to be organized within the 30th anniversary of the establishment of the diplomatic relations between the two countries.

ECONOMYTop 20 index up 0.33 percent, to 18,945.72 points. MSE A index increases 0.32 percent, to 9,354.43 points. MSE B index decreases 0.3 percent, to 7,781.58 points. Market cap stands at MNT 2.70 trillion.

Top 20 index(by units)

18,945.7210k

15k

20k

25k

30k

SOCIETYMongolia receives 1,000 more 2019­nCoV test kits from Japan. Bilateral relations and cooperation have been deepening in every field including health care and that mutual trust has been deepening further between the people of the two countries.

Minister of Health receives World Bank Country Manager for Mongolia Andrei Mikhnev, discussing measures to prevent and ensure readiness for the novel coronavirus infection, and the implementation of the E­Health joint project.

The “Odyssey” which is regarded as the top classical literature has been fully translated for the first time into Mongolian by State Honored Cultural Figure, translator Tsakhilgaan. D.

ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ | ZGM DAILY 21 2020.02.13, THURSDAY~№030 (1309)

FOREIGN TRADE

INFRASTRUCTURE

SOCIETY

Construction work spending to total MNT 2.5 trillion in 2020

Lunar New Year celebration canceled

Mongolia exports over 90 percent of processed meat

products to ChinaChina’s pork price has been

surging due to COVID­2019, bird flu, and mumps. In particular, the National Bureau of Statistics of China informed that pork price boomed by 116 percent in January from the previous year. Continued shocks in demand and supply of pigs, chicken, and seafood are likely to incent Mongolian meat export.

As of 2019, China made up 99 percent of beef and mutton export of Mongolia; horse meat composed 98 percent of meat export. Mongolia earned USD 106 million from these three types of meat export. This

is 1.8 times more than the previous year and it is assumed that meat export increased while domestic meat supply declined.

Inflation exceeded the Central Bank’s target which is driven by summer and autumn surge of meat prices in 2018 and 2019, it increased more than 30 percent from the previous year. Domestic meat reserve stores up 12.1 million tons and 8.6 million tons of entities which is enough to meet the demands of citizens for 5 months. Analysts warned that if meat export to China soars, it will create a domestic deficit and price slump. █

This year, MNT 2.5 trillion will be spent on development and construction works from the state budget. This is an increase of 14.1 percent compared to the previous year. Maintenance work will cost MNT 157.6 billion.

Additionally, MNT 323.6 billion has been budgeted for construction concession payments. This funding has tripled from the previous year. In 2019, MNT 144.7 billion was provided to 12 projects.

A total of 1427 projects and facilities are scheduled to be completed by the state budget investment in 2020. The required funding is estimated at MNT 1.82 trillion, which is a 17.7 percent increase year-on-year. In particular, construction works of 120 schools, 110 kindergartens, 71 hospitals, 76 roads, and 13 sports complexes are awaiting.

In the first three quarters of 2019, gross domestic product increased by 6.3 percent year­on­year. Of these, the construction and industrial sectors account for 0.4 percentage points. █

President of Mongolia, Battulga Khaltmaa on Wednesday issued a decree on the one­time prohibition of the Lunar New Year celebration, one of the main traditional events of Mongolia, in an effort of preventing coronavirus outbreak. The Parliament accepted the decision in accordance with the current condition.

“ A l l g o v e r n m e n t organizations proceeded to high emergency preparedness from February 13, 2020. Parliament supports the offer of canceling Lunar New Year. H o w e v e r , they did not m e n t i o n

the word “ban”. Mongolian traditional rituals of celebration will not be restricted but mass gathering and movements,” said Deputy Prime Minister of Mongolia, Enkhtuvshin Ulziisaikhan.

According to a report from the government press agency, celebration days will remain the same as holidays. █

STOCK MARKET

Erdene Resource Development Corp(one month to date)

Invescore NBFI JSC(one month to date)

APU JSC(one month to date)

LendMN NBFI JSC(one month to date)

550

500

450

400

26502600255025002450

4544434241

550

500

450

400Jan 17

Jan 18

Jan 19

Jan 18

Feb 11 563.52

Feb 11 2600

Feb 11 606.44

Feb 11 42.15

Feb 04

Feb 05

Feb 01

Feb 05Source: MSE

In 2019, MNT 144.7 billion was provided to 12 projects.

| ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ22 2020.02.13, ПҮРЭВ~№030 (1309) АВТО

Замын хөдөлгөөний дүрмээр дуут дохиог зөвхөн аюултай нөхцөлд дуугаргах ёстой. Харин ногоон гэрэл асахыг хүлээж буй адгуу жолооч тэсвэр алдан дуут дохио “орилуулах” байдлаар уураа гаргах нь Энэтхэгт түгээмэл. Ууртай жолоочийн тааллаар ногоон гэрэл хурдан асахгүй ч үүсгэж буй чанга дуу чимээ ойр орчны хүмүүсийн чихний хэнгэрэгт халгаатай.

Замын хөдөлгөөнд орол­цогчдын бүдүүлэг авирыг Энэтхэгийн Мумбай хотын эрх баригчид өвөрмөц аргаар засахаар шийдлээ. Тус хотын замын уулзварын гэрлэн дохионуудад автомашины дуут дохио бичиж хэмждэг микрофон давхар суурилуулдаг болов.

Дуут дохионы чимээ 85 децибелээс хэтэрч чихэнд чийртэй түвшинд хүрэх

тохиолдолд улаан гэрэл дахин 90 секундээр уртсах тул жолооч нар хүлээх хугацаагаа өөрсдөө уртасган шийтгэл хүлээж буй хэрэг.

YouTube­д байршуулсан бичлэгээс үзвэл ааштай гэрлэн дохионд анх гайхдаг байсан жолооч нар “дохио дуугаргах тусам удаан хүлээх”­ээ ойлгоод тэвчээртэй, хүлээцтэй болон соёлжиж байгаа ажээ. █

“КамАЗ” нээлттэй хувьцаат нийгэмлэг ОХУ­ын нийслэл – Москва хотод байгаль орчин бохирдуулдаггүй шинэ төрлийн тээврийн хэрэгсэл нийлүүлэх гурав дахь гэрээгээ байгууллаа.

“KaмАЗ”­ын хувьд түүхэнд байгаагүй хамгийн том хэлэлцээрээр Москвагийн “Мосгортранс” компанид 200 ширхэг цахилгаан хөдөлгүүрт автобус нийлүүлэх ёстой. Гэрээний нөхцөлд заасны дагуу эдгээр автобусыг наймдугаар сарын 31 гэхэд нийлүүлж дуусна. Эхний ээлжийн 10 ширхэг автобус энэ сараас Москвагийн шугамд үйлчилгээнд явах юм.

ОХУ­ын нийслэлийн нийтийн тээврийн цахилгаан автобус нь зорчигч урсгалыг бүртгэх, гүйлтийн чанар, үр ашгийг тооцоолох үүрэг бүхий төрөл бүрийн сенсор төхөөрөмжөөс өгөгдөл цуглуулж дүн шинжилгээ хийдэг мультисервис системтэй

мэдээлэл, дуу авиагаар зүг чиг олох платформ нэгтгэж өгчээ.

Цахилгаан автобусны зорчиг­чийн бүхээг нь климат конт­рол систем, шугамын маршру­

тын мэдээлэл тодордог медиа дэлгэц, зорчигчдын ухаалаг утас зэрэг мобайл дивайс цэнэглэх зориулалттай USB порттой байх юм.

Шинэ гэрээний нөхцөлд зааснаар, “КамАЗ” нь цахилгаан автобус нийлүүлснээс хойших 15 жилийн турш техник үйлчилгээг нь хариуцна. █

Москва дахин 200 ширхэг цахилгаан автобустай болно

байх юм.Уг мультисервис системд

хараа болон хөдөлгөөний бэрхшээлтэй иргэдэд туслах зориулалттай “ярьдаг хот” радио

О. Мишээл, ЗГМ сонин

Судалгааны InsideEVs сайтын статистикаас үзвэл, Hyundai Motor Group­ийн харьяа Hyundai Motor, Kia Motors компани 2019 онд борлуулсан цахилгаан хө­дөл гүүрт автомашин бор луу­лалтаар Volkswagen автокон­церныг ардаа орхижээ.

Өмнөд Солонгосын хоёр үйлд­вэрлэгч 2019 онд нийт 126,406 ширхэг цахилгаан хөдөлгүүрт

автомашин борлуулсан бол авто үйлдвэр лэлээр дэлхийд тэргүүлэгч, ХБНГУ­ын концерн ердөө 84,199­г зах зээлд нийлүүлсэн дүнтэй байгаа юм.

Өнгөрсөн онд цахилгаан хө­дөл гүүрт автомашины бор луу­лалтаар АНУ­ын Tesla компани дэлхийд тэргүүлж, удаах хоёр, гурав, дөрөвдүгээр байрыг БНХАУ­ын BYD Auto Co, BAIC

Motor Corp, SAIC Motor Corp эзэлжээ. Тавдугаарт ХБНГУ­ын BMW AG, зургадугаарт Hyundia Motor Group орж байна.

Hyundai Motor­ийн бүтээл ­KONA хэмээх загвар Tesla Model 3, BAIC EC­Series, BYD Yuan EV, Baojun SAIC, BMW 530­ын хамтаар дэлхийд хамгийн гүйлгээтэй цахилгаан хөдөлгүүрт машинаар шалгарлаа. █

Fiat Chrysler Automobiles (FCD), Хятадын AutoX стартап хамтран энэ оны эхний хагаст БНХАУ­д роботаксийн үйлчилгээ нэвтрүүлэхээр төлөвлөж байна.

FCA, AutoX­ийн туршилтын төслийг Шэньжэнь, Шанхай зэрэг Хятадын хэд хэдэн хотод зэрэг хэрэгжүүлэх юм. Үйлчлүүлэгчид зориулсан тээврийн хэрэгслээр AutoX­ийн техник болон программ хангамж суурилуулсан Chrysler Pacifica минивэнийг сонгоод байна. Уг загварыг Alphabet­ын салбар, авто­мат жолоодлоготой авто ма­шины технологиор дэлхийд тэргүүлэгчдийн нэг – Waymo мөн ашиглаж байгаа. Гибрид хөдөлгүүрт Chrysler Pacifica­г 360 градусын өнцгөөр “хар­даг” HD видео камер, радар, лидар, AutoX­ийн хөгжүүлсэн XCU хэмээн компьютер удирд лагын төхөөрөмжөөр тоноглоно.

Туршилтын хүрээнд үйлч­лүүлэгч ухаалаг утаснаасаа

WeChat ашиглан робот такси дуудаж үйлч лүүлэх юм.

Хонконгод төвтэй AutoX нь АНУ, БНХАУ­ын авто үйлдвэрлэлийн салбарын бусад стартап шиг нийтэд алдартай компани биш. Тус компанийг урьд нь Принс­тоны их сургуульд профессор байсан, гурван хэмжээст заг варч лал, компьютер ха­раа, робот техникийн мэр гэ­жилтэн Шяо Жяньсюн (Xiao Jianxiong) 2016 онд үн дэслэн байгуулсан юм. Хөгжин дэвших ирээдүйтэй тус стартап Хятадын Dongfeng Motor Group, цахим худал­дааны Alibaba Group зэрэг аварга ивээн тэтгэгчдийн дэмжлэгтэй ажилладаг.

Автомат жолоодлоготой такси үйлчилгээг мөн АНУ­ын Калифорнид туршиж байгаа AutoX нь нь туршилтын төсөл амжилттай болох нөхцөлд технологийн лицензээ робот такси үйлчилгээний компаниудад худалдах зорилготой юм. █

Fiat Chrysler энэ жил Хятадад робот такси

нэвтрүүлнэ

Дуут дохио дураараа хангинуулагчдыг шийтгэх өвөрмөц арга

Hyundai, Kia цахилгаан машин борлуулалтаар 2019 онд Volkswagen-ыг гүйцжээ

ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ | ӨДРИЙН ХЭМНЭЛ 23 2020.02.13, ПҮРЭВ~№030 (1309)

ЗГМ: ҮГИЙН СҮЛЖЭЭ

ЭНЭ ӨДРИЙН ЗУРХАЙ ДОРНЫН ЗУРХАЙ

ЗГМ: СҮДОКҮ

5

71

2

5

43

2

93

4

78

5

12

59

8

42

236

748632519

419273658

295817364

376958142

631495827

582146793

963721485

854369271

127584936

Өмнөх дугаарын хариу

Хумхын ордынхон түншүүдтэйгээ харилцахдаа хянамгай бай

Наран ургах, шингэх: 08:03­18:10 цагБарилдлага: Хотол чуулганШүтэн барилдлага: Сансар Суудал: Мод

Аргын тооллын хоёрдугаар сарын 13. Бархасвадь гэрэг. Билгийн тооллын 20, Тэргүүн дагуул одтой, улаан нохой өдөр.

Өдрийн наран 08:03 цагт мандаж, 18:10 цагт жаргана. Тухайн өдөр бар, морь жилтнээ аливаа үйл хийхэд эерэг сайн ба үхэр, луу, хонь, нохой жилтнээ сөрөг муу нөлөөтэй тул элдэв үйлд хянамгай хандаж, биеэ энхрийлүүштэй. Эл өдөр найз нөхдийг түшиж элдэв үйлийг түргэн бүтээх, бүтээл туурвил эхлэх, бизнес эхлэх, цар ихтэй үйл эхлэх, бясалгал хийх, доодсыг энэрэн өглөг, хандив өргөх, угаал үйлдэх, хүүхэд үрчлэн авах, гэр, байшингийн суурь тавихад сайн. Нүүдэл суудал хийх, хэрүүл тэмцэл хийхэд муу. Өдрийн сайн цаг нь бар, луу, могой, бич, тахиа, гахай болой. Хол газар яваар одогсод хойш мөрөө гаргавал зохистой. Үс шинээр үргээлгэх буюу засуулахад тохиромжгүй.

Үс засуулбал тохиромжгүй

Хонь /III.21-IV.19/ Мэлхий /VI.22-VII.22/ Жинлүүр /IX.23-X.22/ Матар /XII.22-I.19/

Үхэр /IV.20-V.20/ Арслан /VII.23-VIII.22/ Хилэнц /X.23-XI.22/ Хумх /I.20-II.18/

Хамтатгах /V.21-VI.21/ Охин /VIII.23-IX.22/ Нум /XI.22-XII.21/ Загас /II.19-III.20/Энэ өдөр амьдралын хэв мая­

гаа өөрчлөхийг хүснэ. Ажил гэр аль алинд нь та өөрийн харах өнцгөө өөрчилж, суудаг ширээ сандлынхаа байрыг солих, гэртээ тавилгаа өөрчлөх зэргээр бодит өөрчлөлтүүдийг хийж чадна. Оройд ном уншиж шинэ соргог мэдээ мэдээлэл, эртний уламжлал судлах зэргээр тархиа цэнэглэх болно. Хайр дурлалын явдалд хөнгөн хуумгай хандах хэрэггүй.

Өнөөдөр та албан өрөөнд биш гадуур нэлээд ажил амжуулах болно. Удаан уулзаагүй найзтайгаа санаандгүй байдлаар таарч хууч хөөрөх боломж гарна. Энэ өдөр таны мэдрэмж дээд цэгтээ, өнгөөр зүйрлэвэл хамгийн хурц тод өнгөтэй байна. Уран бүтээлчид бодсон санаснаа саадгүй биелүүлж чадна. Эрүүл мэндийн хувьд ахмад, залуу, нялхас аль ч насанд санаа зовох зүйлгүй байна.

Шинэ ажилд орох эсвэл ажлаа солихыг төлөвлөж байгаа бол бичиг баримтын ажлыг өнөөдөр амжуулахад амжилттай байх болно. Сэтгэл санааны байдал тогтворгүй байх бөгөөд үүнээс болж хэн нэгэн тэй маргалдах, үл ойлголцох нөхцөл байдал үүсэх магадлалтай. Томоохон хөрөнгө мөнгөтэй холбоотой худалдан авалт өнөөдөр хийхээр төлөвлөж байгаа бол түр хойшлуулсан нь дээр.

Амьдрал өөрөө алаг эрээн өнгөтэй байдагтай адил та ч мөн алаг эрээн хүн гэдгээ ухаарах хэрэгтэй. Өнөөдөр та өнгөний төлөө юуг ч умартан тэмүүлэх болно. Цаг үетэйгээ хөл нийлүүлэн алхах гэсэн таны хүсэл эцэстээ таныг зүдрээх болно. Гэр бүлийнхэн тань таныг ихэд ойлгодог ч зарим үед таны эсрэг зогсож чаддаг. Аливаа хурал цуглаанд шүүмжлэлд багагүй өртсөн ч та үүнийг үл тооно.

Нэлээд амар амгалан үргэлжилж байсан хувийн амьдралд бэрхшээл тохиолдоно. Аав ээж, ахмад хүмүүс тань таны санааг ихээхэн зовооно. Тэдний эрүүл мэндэд анхааралгүй орхиж болохгүй асуудал үүснэ. Сандарч үймэлгүй тайвнаар асуудлыг шийдэж чадна. Үл ойлголцолд хүрсэн зарим хос харилцаагаа хэвийн болгох гэж хичээнэ.

Та амьдралдаа маш их эрч хүчтэй, бүхий л зүйлд бага гэж гололгүй ач холбогдол өгч чаддаг, сэтгэлтэй нэгэн юм. Таны хичээл зүтгэл талаар болох нь ховор. Үргэлж хэн нэгнийг баярлуулж, хүний төлөө л гэж бүхнээ зориулдаг. Эрчүүд нэг нэгнийгээ уруу татаж спортод хөл нийлүүлэн хүчээ үзэх болно.

Холбоо харилцаа, хамтын ажил­лагаа, үйл хэргээ сайжруулах, шинэ орчин нөхцлийг бүрдүүлэх зэрэг ажлыг амжилттай хийж чадна. Сэтгэл хөөрлөө дарж, зөн совин мэдрэмжээ дагаарай. Болж буй үйл явдлын өрнөл танаас ихээхэн шалтгаална. Үнэт эдлэл худалдан авах юм уу бэлгэнд авна. Ганц бие бүсгүйд хэн нэгнээс хайрын захидал, эсвэл утасны дуудлага ирнэ.

Сэтгэл санааны тайвшрал, оюун ухааны ариуслыг хаанаас авч болох талаар та эрэл хайгуул хийх болно. Олон нийтийн үйл ажиллагаанд оролцоход та гэнэтийн байдлаар нуугдмал авьяасаа нээх боломж олдож энэ нь танд болон эргэн тойр­ныхны сонирхлыг улам ихээр татах болно. Таны амьдралд өөрчлөлт шинэч лэл ирж өөрийн авьяас чад­вараа ашиглан мөрөөдлөө биелүүлэх таатай боломж танд ирэх болно.

Таны эрч хүчтэй байдал тань таныг урлаг уран сайхан бизнес гээд янз бүрийн салбарт амжилт олох боломж олгоно. Хэрэв та илүү их боломжуудыг нээж өгөх, өсөн дэвших таатай нөхцөлтэй ажил хайж байгаа бол түүнийгээ олоход цаг хугацаа бага үлдсэн гэж болно. Эрүүл мэндийн хувьд хүнд, хурц хоолноос зайлсхий. Хоол хүнсэндээ анхаарснаар та өөрийгөө хамгаалах эх үүсвэр болно.

Удирдлагадаа магтуулж, тушаал дэвших гэх мэт таны хичээл зүтгэл, ажлаа чин сэтгэлээсээ хийсний үр дүн гарах бололтой. Танд өнөөдөр өнгөрсөндөө дүгнэлт хийж ирээдүйнхээ талаар эргэцүүлэх үе ирнэ. Хосуудын харилцаа өмнөхөөсөө нэг шат ахина. Ганц бие хүмүүс сонирхолтой хүнтэй танилцана. Та хоёрын яриа нийлж оройг хөгжилтэй өнгөрүүлэх болно.

Гартаа гал атгачихсан юм шиг л мэдрэмжийг өнөөдөр та мэдрэх болно. Аливаад шударга, чин сэтгэлээсээ ханддаг таны хувьд үнэнийг хэлэх үү нуугаад өнгөрөх үү гэдэг зааг дээр ирнэ. Гэхдээ шийдвэр гаргахад танд хамгийн ойрын хүн чинь л нөлөөлнө. Өөрийнхөөрөө ганцаараа шийд гаргах гээд хэрэггүй. Өдрийн дараагийн хагаст гэнэтийн хурал цуглаан таны ажлыг тасалдуулна.

Гаднаас ирэх гэнэтийн давшилт, таагүй нөлөөллөөс болж өнөөдөр таны хамтын ажиллагаа амжилт муутай болж мэднэ. Тиймээс гэрээний хамтрагч, түнштэйгээ харилцахдаа туйлын хянамгай хандахыг зөвлөж байна. Өнөөдрийн төлөвлөж байсан ажил хойшлогдож өөр зүйл рүү анхаарал хандуулах шаардлага гарна. Эрүүл мэндийн хувьд дотор эрхтэнд ямар нэгэн асуудал үүсч мэднэ.

1. Өвөрхангай аймгийн Богд сумын харъяат, МУ­ын гавъяат эмч доктор, профессор

6. Үндэсний үлээвэр хөгжмийн зэмсэг

10. Шавь нар нь мансууруулах бодис, найраа зэргээрээ хэрэгт хутган шоронд

орж байсан мэргэжлийн сүмогийн багш

11. Төрийн шагналт Ч.Лхамсүрэнгийн алдарт найраглал

16. Олимпын медаль авах бүрэн боломжоо харамсалтай алдсан МУГТ бөх

БОСООГООР:

2. Сондуул3. ... саар4. Битгий гэсэн үг5. Охины хүүхэд 7. Дээл, хувцасны бүснээс

дээших өвөр тал8. Төв аймгийн сум9. Шекспирийн зохиолын

алдарт дүр12. Жижиг үслэг мэрэгч амьтан13. Камертон хамтлагийн

"Тариаланч" гишүүн (товчилсон нэр)

14. Улс төрийн нам (товчилсон нэр)

15. Оросын том телевиз

ХӨНДЛӨНГӨӨР:

Өмнөх дугаарын хариу 02.12

Ж СЭ АХДХ А А КЭ Г М Р ЭС Н Ү ҮХ Г Н

А У Н К ЗА

Г

Э

Д А УД Р

Ю

Д

Ё

И

Л

Х

Э

И

М

Э

АУА

З

Й

Х

Ь

ГА И

Р

А

Ө

Р

Н

ЭА А Э Н ГЭ Э А АН М С О С РҮ И НУ Т О

1 2

10

11

16

12 13 14 15

6 7 8 9

3 4 5

| ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ24 2020.02.13, ПҮРЭВ~№030 (1309) ГАЛ ТОГОО

ХЭВИЙН БООВНЫКЕКС

ОРЦ: ХЭРХЭН ХИЙХ ВЭ:

Хэвийн боов­1 ширхэг Элсэн чихэр­60 гр Өндөг­4 ширхэг Сүү­300 мл Тортны хөөлгөгч­1 хоолны

халбага Ванилины сахар­1 уут Шоколадны крем (Nutella)

ШИМ ТЭЖЭЭЛИЙН МЭДЭЭЛЭЛ:

Нийт калори: 541 ккал Уураг: 250 гр Нүүрс ус: 125 гр Өөх тос: 30 гр

1. Хэвийн боовыг жижиглэн нунтаглах хэрэгтэй. Нунтаглахдаа эхлээд жижиг, жижиг хэрчин уутанд хийн илдүүрээр нүдээд нунтаг болгож болно. Эсвэл цахилгаан бутлагч ашиглаж нунтаглавал илүү хялбар байх болно. Бас махны машинд хийж нунтаглах нь ч бий. Аль болох үйрүүлэн жижиглэж ширхэггүй болговол хөөлт сайн явагдана.

2. Энэ нунтагласан хэвийн боовон дээрээ хөөлгөгч болон ванилинаа хийн хутгаарай.3. Өөр саванд өндөг болон элсэн чихрээ хийн уустал хутгаад дээрээс нь сүүгээ хийнэ.4. Ингээд шингэн хольцон дээрээ хэвийн боовны бэлдцээ хийн хооронд нь сайтар хутгана.5. Тортны хэвэндээ зуурмагаа хийнэ. Наалдуулахгүйн тулд калькин цаас дэвсэж

өгөөрэй.6. Гал дээр усаа буцалган жигнүүрээ тавина.7. Ингээд жигнүүртээ зуурмагаа хийн таглаад 30­40 минут орчим жигнэнэ.8. Болохоор нь модоор хатгаад болцыг нь шалгаж байгаад гаргаарай.9. Кексээ хөргөнгүүтээ Nutella шоколадны кремээ түрхэж өгнө. Хөрөөгүй байхад нь түрхэж болохгүй шүү.