УЛС ТӨР zgm daily НИЙГМИЙН СОНИН НИЙГЭМ osac …2020.05.20,...

2020.05.20, ЛХАГВА~№086 (1365) ~ ИРГЭН БАЯН БОЛ УЛС БАЯН ~

ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ

Энэ дугаарт

УЛС ТӨР ZGM DAILY

Өндөржүүлсэн бэлэн байдлыг сунгавал Сонгуулийн хууль хэрэгжих боломжгүй

FULL ENGLISH PAGE INSIDE

2

20-21

НИЙГМИЙН СОНИН

OSAC-аас Монгол Улсыг “аюултай” гэж үнэлжээ

3

НИЙГЭМ

6

Энгийн машины борлуулалт буурсан бол дарга нарын тансаг жийпнүүд сайн зарагдаж байна

Түүхий эдийн ченж, төрийн бодлогын зөрчил малын арьс, ширийг илжрүүлж байна

Moderna-гийн вакцин COVID-19-ийн эсрэг дархлаа тогтоож байна

Цар тахлын нөлөөгөөр өөрчлөгдөж буй загварын ертөнц

Нас нэмэхийн тоогоор бяр сууж, элэгдэхийн хэрээр ирлэгдсэн хүчтэн

Үзэсгэлэнт Playmate Э.Уянга

4

11

12

18

17

0 1 3 6 5

Өнөөдөр Маргааш

17°C 17°C

8°C 4°C

Хэрэв технологич ирж, үйлдвэр ажиллаж эхэлбэл үлдэгдэл түүхий эдийг хоёр сарыг хугацаанд боловсруулах боломжтойг албаныхан хэлж байлаа.

Ц.Маамчулуун гуай 60 настайдаа хүндийг өргөлтөөр хичээллэж, хөл дээрээ боссон төдийгүй 70 насны босгон дээрээ пауэрлифтингийн дэлхийн аварга болжээ.

2799.88 393.84 38.69 2.28

АМ.ДОЛЛАР РУБЛЬТӨМРИЙН ХҮДЭР

610.006.15%1734.40

0.00%

АЛТ ЮАНЬ ВОНЗЭС НЕФТЬ

29.277.61%

5317.502.62%

ХУРАЛДАЙ БОНД САМУРАЙ БОНД

102.14

ЧИНГИС БОНД

99.24 102.00

ГЭРЭГЭ БОНД

93.54

АРДЫН НАМЫН ҮЕД УЛСЫН ЭДИЙН ЗАСАГ СҮҮЛИЙН 30 ЖИЛИЙН ДООД ТҮВШИНД

ХҮРЧ, АНХ УДАА -10.7% АГШЛАА

8 Гэрэл зургийг С.Батсайхан

| ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ02 2020.05.20, ЛХАГВА~№086 (1365)

УЛС ТӨР

П.Батбөх, ЗГМ сонин

Хязгаарлалтын дэглэмийг Сонгуулийн хуультай уялдуулбал тэгш бус байдлыг арилгах боломжтой

Өндөржүүлсэн бэлэн байдлыг сунгавал Сонгуулийн хууль хэрэгжих боломжгүй

Гэрэл зургийг С.Батсайхан


СOVID-19 цар тахлаас шалтгаалан 2020 оны УИХ-ын сонгууль өмнөхөөс өөр нөх цөлд өрнөх нь тодорхой болов. СЕХ-ны үйл ажиллагаа, нэр дэвшигчдийн сурталчилгаа, намуудын тактик Улсын онцгой комиссоос (УОК) гаргах шийдвэр, зөвлөмжөөс шалтгаална.

Засгийн газар болон УОК-ын са-на лаар хоёрдугаар сард Гамш гаас хамгаалах тухай хууль бо лон бусад холбогдох хууль, тог тоомжийн да гуу өндөржүүлсэн бэлэн бай-далд шилжсэн бөгөөд өнөөдөр ч энэ дэглэм үргэлжилж байна. Тус шийдвэрээр олон нийтийг ха марсан тэмцээн, уралдаан, ур-лагийн тоглолт, уулзалт, цуглаан зо хион байгуулахыг хориглох, гур ваас илүү хүн цуглуулж, бөөг-нөрөл үүсгэхгүй байх, хурал, хэ-лэлцүүлэг зохион байгуулахгүй байх зэрэг олон хязгаарлалтын дэг лэм тогтоож, хоёр ч удаа сунгасан.

УОК-ын хуралдаанаар өн дөр-жүүлсэн бэлэн байдлыг зурга-дугаар сарыг дуус тал сунгах эсэ хийг тун удах гүй шийдэх ёстой. Мон гол Улсад бүрт гэгд-сэн корона ви русийн то хиол дол 140 болж ог цом нэ мэгд сэн энэ үед дэглэмийг үр гэлж лүүлэх

УИХ-ын хаврын чуулганд оролцож чадаагүй ганц гишүүн бол О.Содбилэг. Тэрбээр чуул-ганы завсарлагаар Ев ро пыг зорьсон бөгөөд коронави ру сийн цар тахлын улмаас өндөр жүүлсэн бэлэн байдал зарлаж, хил хаасан тул өдий болтол эх орондоо ирж амжаагүй байна. Гэтэл УИХ-ын Там гын газар түүнийг чуул га ны хугацаанд өвчтэй гэж бүртгэ-жээ. О.Содбилэг гишүүнийг энэ сарын эхээр Франкфурт руу хий сэн чартер нислэгээр ирнэ

О.Содбилэг гадаадаас ирж амжилгүй бүрэн эрхээ дуусгах нь

ПАРЛАМЕНТЫН ЖИГ ЖУГЗГМ: ТОВЧХОН ЦЭЦ

ҮХЦ нэр бүхий иргэдээс Төрийн болон орон нутгийн өмчийн хөрөнгөөр бараа, ажил, үйлчилгээ худалдан авах тухай хуулийн зарим заалт Үндсэн хууль зөрчсөн эсэхийг тогтоолгохоор гаргасан өргөдөл, мэдээллийн дагуу үүсгэсэн маргааныг энэ сарын 27-нд хянан хэлэлцэхээр товложээ.

ЗАСГИЙН ГАЗАРЗасгийн газар цар тахлаас үүдэлтэй эдийн засгийн хүндрэлийг давах зорилгоор ОУВС-гаас 100 сая ам.долларын санхүүжилт авахаар хэлэлцээ хийжээ. Тус хэлэлцээрийг ОУВС-гийн захирлуудын зөвлөл ирэх сарын эхээр эцэслэн шийдвэрлэнэ.

гэж байсан боловч зорчигчдын нэрсийн жагсаалтад алга байв. Уг нь түүнийг энэ сонгуулиар Орхон аймгаа сольж, Завханд нэр дэвших хүсэлтээ илэрхийлсэн гэж мэдээлсэн ч өөрийн фэйсбүүк хуудсаараа дамжуулан нэр дэвшихгүй болсноо мэдэгджээ. Тэрбээр нүүр номдоо “Би дөрвөн жил завсарлах болсноо жилийн өмнө шийдэж, У.Хүрэлсүх даргад 2019 онд Эрдэнэтэд ажил хэргээр очих үед нь хэлсэн. Би улс төрд 25 насандаа орж, УИХ-ын гишүүнээр

сүүлийн найман жил ажиллахдаа чадах бүхнээ хийж, ёс суртахууны болон хуулийн зөрчил доголдол гаргаагүй ажилласан. Цаашид би улам ихийг хийж бүтээхийн төлөө энэхүү шийдвэрийг гаргасан. Хү-мүү сийн сайн сайхны төлөө зог-сох гүй ажилласаар байх болно” гэжээ.

Харин тэрбээр дөрвөн жилийн бүрэн эрхийн хугацааны сүүлийн чуулгандаа сууж чадсангүй. Мөн гадаадаас ирж амжилгүй бүрэн эрхээ дуусгах нь ээ.

магадлал өндөр буй. Өндөржүүлсэн бэлэн байдлын

үед хуулийн этгээд өмчийн хэлбэр харгалзахгүй дэглэм дагаж мөрдөх, иргэд үг дуугүй биелүүлэх үүргийг Гамшгаас хамгаалах тухай хуулиар тогтоосон. Улсын онцгой ко миссын ажиллах журмын 1.8-д “Комиссоос гаргасан шийд вэ рийг төрийн болон төрийн бус бай-гууллага, аж ахуйн нэгж, ал бан ту шаалтан, иргэд өмчийн төрөл, хэл бэр үл харгалзан да гаж мөр дө-нө” гэж заасан. Тий мээс зөрчсөн нэр дэвшигчийн бүрт гэлийг цуц-лах эрх ч СЕХ-нд бий. Тус ко-миссын удахгүй гаргах шийд вэр, зөвлөмжийг тактик бо ловсруулж буй улс төрийн на мууд, PR-аа хэрэгжүүлэх нэр дэв шигчид “чих тавин” хүлээж байна.

УИХ-ын сонгуулийн тухай

хуу лиар ч мөрийн хөтөлбөрөө тайлбарлах, танилцуулах, суртал-чил гааны материал тараах, уул-залт, хурал зохион байгуулах эр хийг нэр дэвшигчдэд олгосон. Мэдээж эр хийнхээ дагуу нэр дэвшигч аль болох олон сонгогч хамруулсан уулзалт, цуглаан зохион байгуулах шаардлага үүсдэг. Гэвч хөл хорионы дэглэм

үргэлжилбэл нэр дэвшигчдийн сурталчилгаа хийх боломж үлэмж хумигдахаар байна. Тэр тусмаа шинэ нэр дэвшигчдийн эрх ашигт муугаар нөлөөлөх нь. Хэдийгээр сэтгүүл, сонин, ухуулах хуудас та раах ч өөрийгөө таниулах, үзэл бодлоо мэдүүлэх, мөрийн хө төлбөрөө тайлбарлах, хэрэг-жүүлэх амлалт өгөхийн тулд ир-гэд тэй нүүр тулсан яриа өрнүүлэх нь шинэ нэр дэвшигчдэд ус, агаар мэт чухал. Нөгөөтэйгүүр, нэр дэв-шигчдийн үг, үйлдэл, өнгө төрх, үзэл бодлыг “уншиж”, сонголтоо тов лодог монголчуудын хувьд сур талчилгааны уулзалт маш чухал байдаг.

Гэтэл өндөржүүлсэн бэлэн байд лыг сунгаж, уулзалт хийх бо лом жийг хязгаарлах нь тэгш бус байдал үүсгэнэ. Өөрөөр хэл-

бэл, хорио цээрийн дэглэм олонд танигдсан улстөрчдөд давуу бай дал бэлэглэж байна. Энэ то-хиолдолд үл ойлголцол үүсэж, СЕХ өргөдөл, гомдол, зөр чил, мэдээ-лэлд дарагдаж мэд нэ. Цаашилбал, энэ нь шударга сонгууль явуулах, тэгш гараанаас сонгогдох эрхийг хязгаарласан гэдгээр Үндсэн хуулийн цэцийн маргаан болох тун өндөр магадлалтай юм.

Тиймээс УОК сонгуулийн сур-тал чилгаа хийх боломжийг хэвээр хадгалах үүднээс уян хатан шийд-вэр гаргах шаардлагатай байгаа юм. Тухайлбал, уулзалт, цуглаан зохион байгуулах тусгай журам гаргаж, төрийн захиргааны бай -гууллагууд хэрэгжүүлэх нөхцө-лөөр хангахыг онцгойлон тусгах шаардлагатай. УИХ-ын сонгуулийн тухай хуульд ч нэр дэвшигчийг сонгогчтой хийх уулзалт, хурал, цуглаан зохион байгуулахад нь бүх шатны Засаг дарга дэмжлэг үзүүлэх, тэгш хандах үүрэгтэй гэж тусгасан. Мөн төрийн бо лон нутгийн өөрөө удирдах байгуул-ла га, орон нутгийн өмчит хуулийн этгээд нэр дэвшигчийг сонгуулийн уулзалт, хурал, цуглаан хийхэд нь зориулж өөрийн эзэмшиж байгаа соёлын төв, биеийн тамирын бо-лон хурлын заал, бусад байр, танхимыг үнэ төлбөргүй ашиг-луулах үүрэгтэй. Энэ үүргийг хяз-гаарлалтын дэг лэмтэй уялдуулж чадвал өндөр жүүлсэн бэлэн байд лыг сунгасан ч тэгш байдлыг хадгалах боломжтой болно.

УОК-ООС ГАРАХ ШИЙДВЭР, ЗӨВ-ЛӨМЖИЙГ ТАКТИКАА БОЛОВС РУУЛЖ БУЙ УЛС ТӨРИЙН НАМУУД, PR-АА ТОДОРХОЙЛОХ НЭР ДЭВШИГЧИД “ЧИХ ТАВИН” ХҮЛЭЭЖ БАЙНА.

1.4.5. Хувийн хэвшлээ бүх талаар дэмжиж, ЖДҮ, өрхийн болон бичил зээлийн хүртээмжийг нэмэгдүүлнэ.МАН-ын 2016 оны сонгуулийн

хөтөлбөрийн хэрэгжилтийг нэхэж байна.

ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ | НИЙГМИЙН СОНИН 03 2020.05.20, ЛХАГВА~№086 (1365)

Э.Батцэцэг, ЗГМ Сонин

Д.Баярцэцэг, ЗГМ Сонин

OSAC-аас Монгол Улсыг “аюултай” гэж үнэлжээ

Хилийн чанад дахь аюулгүй байдлын зөвлөл (OSAC)-өөс гаргасан тайланг дэлхийн өнцөг булан бүрт мөрдлөг болгодог

Дэлхийн улсуудад байрлах АНУ-ын Элчин сайдын яам дын дэргэд судал гааны баг ажил ладаг. АНУ-

ын биз несийн бай гуул лагууд, хувь хүмүүст хөрөнгө оруулж, хамт ран ажил лах сонирхолтой улсуу дынх нь нөхцөл байдлын талаар мэ дээ-лэл өгөх зорилгоор 1985 онд бай-гуулагдсан “Хилийн чанад дахь аюулгүй байдлын зөвлөл” (OSAC) нь дэлхийн улс орнуу дын гэмт хэрэг, аюулгүй байд лын талаарх тайланг жил бүр гаргадаг. Тус байгууллага өдгөө гадаад орон дахь аюулгүй байд лын асуудлаар хэрэг цээт дэмжлэг, хэрэгслээ авдаг хам тын ажиллагааны томоохон бай гуул лага болон өргөжсөн. OSAC-ын тайлантай хувийн хэвш лийн хэн болон тухайн улсад жуулчлах сонирхолтой иргэд хам гийн түрүүнд танилцаж, нөх цөл байдлыг үнэлж, шийдвэрээ гаргадаг аж.

OSAC-аас өнгөрсөн гурав-дугаар сарын 17-нд “Монгол Улсын гэмт хэрэг, аюулгүй байд лын тайлан-2020”-ыг гар-гажээ. Харамсалтай нь манай улсын салбар бүр аюултай, хууль бус, чадамжгүй байдалтай хэмээн дүгнэгдэж, дэлхийн чихнээ “нүүрээ улал зуулах” боллоо. Улс төрийн хүчир хийлэл, бэлгийн дарамт, хар тамхи, хүний наймааны бүлэг лэлтэй, гудамжны гэмт хэрэг түгээмэл, согтууруулах ундааг хэт их хэрэглэдэг, тээв-рийн хэрэгслийн осол маш их, дэд бүтэц муу, эрүүл мэндийн үйл чилгээ хангалтгүй гэх мэт-чилэн олон “муу дүн” авсан уг тайлантай дэлхийн өнцөг булан бүрт танилцаж байна.

Улаан баатар хотноо шинээр байгуу лагдсан Бүс нутгийн аюулгүй байд лын зөвлөлийнхөн 24 цагаар тайлантай холбоотой дэлгэ рэнгүй мэдээлэл өгдөг аж. Мөн Монголын цагдаа, төрийн үйлчилгээний байгууллагын ажилтнууд нь англи хэл мэддэг-гүй учир гадаад хэлээр ярьдаг хуульчдын танилцуулга бүхий жагсаалт санал болгодог байна. Монголчуудын дийлэнх нь гадаадын бизнес эрхлэгчдийг “байгалийн баялгийг нь мөлждөг” гэж үздэг бөгөөд энэ чиглэлээр төрийн бус байгууллага, хөдөл-гөөнүүд эсэргүүцлийн үйл ажил-лагаа эрчимтэй явуулдаг гэж уг тайланд анхааруулжээ.

Тайланд онцлох хэдэн сал барын талаар хэрхэн дүгнэснийг товчхон хүргэе.

Ши Жиньпин хөгжиж буй орнуудад $2 тэрбумын

тэтгэмж олгоно

Монгол бүсгүйн бичсэн ном Амазоны топ 100-д багтлаа

Эсийг коронавирусээс хамгаалах эсрэг биет олжээ

УЛС ТӨРИЙН НӨХЦӨЛ

АНУ-ын Төрийн департаментын зүгээс Монгол Улсыг Засгийн газрынхаа ашиг сонирхолд чиглэсэн буюу нөлөөлж буй улс төрийн хүчирхийллийн бичлэг бүхий газар гэж үнэлсэн. Хотын төвд тайван жагсаал хааяа тохиолддог боловч сонгуулийн ирц харьцангуй бага байдаг.

Улс төрийн хүчирхийллийн бичлэг бүхий газар

ЭРҮҮЛ МЭНДИЙН ҮЙЛЧИЛГЭЭ

Эмч, яаралтай тусламжийн ажилтнууд нь мэргэжлийн хүмүүс боловч сургалт, тоног төхөөрөмж хангалтгүй. Архаг өвчтэй жуулчид Монголд тусгай эм авах боломжгүй тул зорчихоос татгалзаарай. Брэндийн эм, эмнэлгийн хэрэгслийг олоход хэцүү, улсын эмнэлгүүд нь ихэвчлэн нөөцгүй. Иймд олон улсын эрүүл мэндийн даатгал авахыг зөвлөе.

Монголын ихэнх эмнэлэг барууны стандартад нийцдэггүй

БЭЛГИЙН ДАРАМТ

Гэр бүлийн болон бэлгийн хүчирхийлэл нь Монгол Улсад ноцтой асуудал болоод байна. Эмэгтэй зочид ажлын байран дээр болон гудамжинд бэлгийн дарамтанд өртөж болзошгүй. 2016, 2017 онд түүхийн дурсгалт газарт эмэгтэй жуулчид хүчирхийлэлд өртөж байсан бол 2018 онд АНУ-ын иргэн эмэгтэйг хүчиндсэн хэрэг гарсан.

Гудамжны бэлгийн дарамт ихтэй, эмэгтэйчүүдэд аюултай газар

ТЭЭВРИЙН ХЭРЭГСЭЛ

Зөвшөөрөлтэй таксинаас бусад хувийн автомашинаар үйлчлүүлэх аюултай. Тоолуургүй учир илүү мөнгө авах, жолоочтой зөрчилдсөнөөс хүчирхийлэлд өртөх аюултай. Нийтийн тээвэр нь ашиглалтын шаардлага хангаагүй учир осол гаргаж, зорчих үед хулгайд эд зүйлээ алдаж болзошгүй. Төмөр замаар явах нь хамгийн аюулгүй ч 2018 онд гаднын есөн зорчигч гэмтэж байв.

Тэмдэглэгээтэй таксинаас бусад нь аюултай

ХАР ТАМХИ

Хар тамхины наймаатай холбоотой гэмт хэрэг 2018 онд улсын хэмжээнд ердөө 195 гарсан бол 2019 онд хүнд гэмт хэргийн 30-аас дээш хувийг эзэлж байна. Мэдэгдэж байгаа зохион байгуулалттай гэмт бүлэглэлүүд нь хүний наймаа, хар тамхины наймаатай холбоотой гэж цагдаагийн байгууллага нь мэдэгдэв. Ихэнх үйл ажиллагаа нь Хятад, Оросоос гаралтай боловч гэмт хэргийн ертөнцөд улам нэвтэрсээр байна

Монголын цагдаагийн газар хар тамхины наймааг улам нэмэгдэж буй аюул гэж үздэг

БАЙГАЛЬ ОРЧНЫ АЮУЛ

Ихэнх газар хөдлөлт нь уулархаг нутгийн баруун хэсэгт төвлөрдөг ч сүүлийн жилүүдэд ихэсч байгаа. Стандартын дагуу баригдаагүй орон сууцны олон барилгаас болж харьцангуй бага хэмжээний газар хөдлөлтөд Улаанбаатар хот сүйрэх вий гэсэн болгоомжлол бий.

Тус улсад рихтерийн хэмжээсээр 4.0-4.4 баллын хүчтэй газар хөдлөлт байнга болдог

АГААРЫН БОХИРДОЛ

Улаанбаатар хотод гадаа удаан хугацаа өнгөрөөх бол N95, N99 стандартын маск ашиглах нь зүйтэй. Өвлийн агаарын бохирдол нь астма, харшил, амьсгалын замын өвчин үүсгэж болзошгүй. OSAC вакцины талаарх нэмэлт мэдээлэл болон АНУ-ын эрүүл мэндийн удирдамжийг санал болгодог.

Өвөл Улаанбаатар хотын агаарын чанар дэлхийн хамгийн муу үзүүлэлтийг заадаг

ЗАМЫН ХӨДӨЛГӨӨН

Улаанбаатар хотод маш олон удаа бага зэргийн хохиролтой осол гардаг. Жолооч нар хамгаалалтын бүсээ зүүдэггүй ба хуучирсан автомашинууд нь осолдох аюултай. Согтуу жолооч нар ноцтой аюул заналхийлж байгаа бөгөөд ялангуяа баяр тэмдэглэх үеэр согтууруулах ундаатай холбоотой осол эрс нэмэгддэг.

Улаанбаатарт жолоо барих нь хэцүү бөгөөд аюултай

ЧУХАЛ ДЭД БҮТЭЦ

Хотын нийт цахилгаан эрчим хүчний 70 хувь, дулааны 50 хувь нь шинэчлэлт хийх шаардлагатай нэг цахилгаан станцаас гардаг. Эдийн засгийн өсөлт, эрчим хүчний эрэлт хэрэгцээ хотын эрчим хүчний сүлжээнд ноцтой сөргөөр нөлөөлж байна. Эрчим хүчийг нэмэгдүүлэх төлөвлөгөөг одоо болтол хэлэлцэж байна. Алслагдсан бүсэд зорчих бол хиймэл дагуулын утас ашиглах нь зүйтэй.

Эрчим хүч нэмэгдүүлэх төлөвлөгөөг одоо болтол хэлэлцэж байна

Дэлхийн эрүүл мэндийн 73 дах ассемблейн хуралдааны үеэр Хятадын дарга Ши Жиньпин анх удаа дэл хий нийтэд COVID-19-тэй хол-бог долтой мэдээллүүд, цаа-шид дэлхийн эдийн зас-гийг сэргээхэд авах арга хэмжээний талаар мэдээл-лээ. Тэрбээр COVID-19 цар тахлын нөлөөнд хүчтэй өрт-

Б.Гэрэлчимэг гэх монгол бүсгүй “Мөрөөдөх эрх” буюу The Right to Dream номоо АНУ-д албан ёсоор борлуулж эхэлсэн билээ. Түүний ном нээлтээ хийгээд 17 цагийн дотор Амазоны хамгийн өрсөлдөөнтэй категори

АНУ-ын био эм зүйн ком-пани Sorrento Therapeutics хүний эсийг коронавирусээс хамгаалж, биеэс COVID-19-ийг дөрөв хоногийн дотор гадагшлуулдаг эсрэг биет бүтээсэн хэмээн мэдэгдлээ. Тус компанийн үүсгэн байгуулагч Хенри Жи “Манай компани COVID 19-ийн шинэ эмчилгээг нээсэн бөгөөд 100 хувь эдгээж чадна гэдгийг онцлохыг хүсэж байна. Бид STI-1499 гэх эсрэг биетийн вакцин гарган авч,

сөн, хөгжиж буй улсуудад хоёр жилийн хугацаанд нийт хоёр тэрбум ам.долларын тэт гэмж олгохоо илэрхийлэв. Мөн Хятадын эмнэлгүүдийг Аф-рикийн 30 эмнэлэгтэй нэгт-гэж, цар тахлаас урьд чилан сэргийлэх, тог тоон барих чадавхыг нэмэг дүү лэхийн тулд хамтран ажил лана гэв. Гэхдээ энэхүү дэмжлэгт Мон-гол Улс багтах эсэх нь одоо-гоор тодорхойгүй байна.

болох Хувь хүний хөгжлийн номын Бүтээлч өөртөө туслах категорийн топ 100 шинэ номын хоёрдугаарт бичигджээ. Мөн Joelsbook номын клубийн хамгийн эрэлттэй шинэ номын хоёр-дугаарт бичигдэж байна.

зах зээлд нийлүүлэх болно. STI-1499 эсрэг биет нь хүний эсэд нэвтэрч, вирусийг бүрхэн, бие организмоос гадагшлуулдаг. Эсрэг биет нь вирусийг эсэд нэвтрэхэд саад болсноор оршин тогтнох боломжгүй болгож, цаашид үржихгүй” хэмээн мэдэгдсэн байна. Одоогийн байдлаар тус компани сард 200 мянган тун боловсруулах нөөцтэй байгаа бөгөөд ойрын ирээдүйд олон арван сая тунгаар үйлдвэрлэл явуу-лахаар төлөвлөжээ.

Түүхий эдийн ченж, төрийн бодлогын зөрчил малын арьс, ширийг илжрүүлж байна

2020.05.20, ЛХАГВА~№086 (1365) ЗГМ: СЭДЭВ04

Хэрэв технологич ирж, үйлдвэр ажиллаж эхэлбэл үлдэгдэл түүхий эдийг хоёр сарыг хугацаанд боловсруулах боломжтойг албаныхан хэлж байлаа

Гэрэл зургийг С.Батсайхан“Урд хөрш рүү адууны шир гаргахгүй байгаа нь зах зээлээ мэдрээгүй шийдвэр. Харин ч татварыг нь хөнгөлөх хэрэгтэй. Ингэж байж түүхий эд үнэд хүрнэ. Дотоодын үйлдвэрүүдийн хэрэгцээг хангаад наана нь түүхий эд илүү гардаг шүү дээ” гэв.

Ни й с л э л и й н иргэдийг мах, түүхий эдээр хангадаг Эмээлт төвийн ойр орчимд

илжирсэн арьс, ширний өмхий үнэр ханхалж, ялаа, батгана үүрлэжээ. Хаалгаа тэлсэн хашаа бүхэнд малын арьс, шир дэлгээстэй байх бөгөөд зузаан хувцасласан хүмүүс халууныг үл ажран тун завгүй ажиллаж байлаа. Нэг хэсэг нь хөл гишгэх зайгүй эгнүүлсэн арьс ширээ ачиж, нөгөө хэд нь түүхий эдээ давсалж, агуулах руу зөөнө. Ноос, ноолуурын цагаар хөл, хөдөлгөөн ихтэй байдаг тус цэг өнөө жил нам гүм байх агаад ажилчдаас өөр хүн бараг л харагдсангүй.

Малчдаас түүхий эд худалдаж аваад, үйлдвэрт нийлүүлж ашиг олдог ченжүүдийн нөхцөл байдал цар тахлын улмаас хүндэрч, малын арьс, шир илжирч байгаа талаарх мэдээлэл цахим орчинд цацагдаад буй. Гэтэл зөвхөн өнөө жил алдагдал хүлээж, аврал хүсэж байгаа бус, урьд өмнө ч хохирол амсаж, түүхий эдээ яах учраа олж ядан,

О.Даваасүрэн, ЗГМ сонин

дээсэн дөрөөн дээр дэнжигнэж байснаа тэд хэлж байлаа. Энэ нь адууны арьс, ширийг урд хөрш рүү гаргахыг хориглосонтой холбоотой. Түүнчлэн түүхий эдийг түүхий чигээр нь экспортлохгүй байгаагаас болж үнэ нь унасан болохыг уулзсан ченж бүхэн учирлаж байв. Харин холбогдох яам болон Монголын арьс ширний үйлдвэрлэлийн холбоо ченжүүдээс өөр байр суурьтай байсан юм. Энэ талаар сурвалжилж, малын түүхий эд өтөнд баригдаж, өмхийрч хаягдаж байгаагийн цаад шалтгааныг тодруулахыг зорилоо.

Монгол Улс бүх төрлийн арьс, шир, түүхий эдийг дотооддоо боловсруулж, экспортлох зорилго тавьсан учир 2000

оноос хойш урд хөрш рүү боловсруулаагүй түүхий эд гаргахаа больсон. Гэхдээ энэ нь зөвхөн манай улсын шийдвэр бус, БНХАУ адууны ширнээс бусад түүхий эдийг хүлээж авах хүсэлгүй болсонтой холбоотой болохыг албаныхан хэлж байлаа. Харин битүү туурайтай учир адууны ширийг авах сонирхолтой байдаг ч гадагш гаргахыг нь мөн л хориглосон аж. Албаныхан үүнийг тайлбарлахдаа “дотооддоо боловсруулж, нэмүү өртөг шингээх зорилготой учраас гадагш гаргахгүй байгаа. Гэхдээ ченжүүд чанаргүй түүхий эд бэлтгэдэг төдийгүй бидэнд тушаах сонирхолгүй байдаг” гэсэн юм. Харин ченжүүд “холбогдох байгууллагууд биднээс худалдаж авахгүй

хэрнээ хилээр гаргахгүй, гацааж байна” гэсэн тайлбар өглөө. Ийнхүү түүхий эдийн ченж, албан тушаалтан хоёрын үл ойлголцлын уршгаар малын арьс, шир эцсийн бүтээгдэхүүн бололгүй “саармагжиж”, зарим нь агуулах дотор, зарим нь хогийн цэг дээр илжирч байна.

Түүхий эдийн ченж Б.Нямсүрэн “18 мянган төгрөгөөр авсан шир маань одоо таван мянга ч хүрэхгүй үнэтэй болчихлоо. Муутгахгүйн тулд давсалж таарна. Давс 250-280 төгрөгөөр худалдаалагдаж байна. Адууны нэг шир давслахад хамгийн багадаа тав, ихдээ найман кг давс ордог. Үүн дээр ажлын хөлсөө шингээхээр дунджаар таван мянган төгрөг нэг ширэнд зарцуулагдаж байна. Урд хөрш рүү адууны шир гаргахгүй байгаа нь зах зээлээ мэдрээгүй шийдвэр. Харин ч татварыг нь хөнгөлөх хэрэгтэй. Ингэж байж түүхий эд үнэд хүрнэ. Дотоодын үйлдвэрүүдийн хэрэгцээг хангаад наана нь түүхий эд илүү гардаг шүү дээ. Гадагш гаргахгүй байгаагаас болж ченжүүд жил бүр алдагдалд орж байна. Өмнө жил л гэхэд 15-16 мянган шир зарагдалгүй үлдсэн.

2011 оны 4-р сар 2020 оны 4-р сар

Тэмээний шир 28,000 10,000

Адууны шир 23,500 10,000

Үхрийн шир 17,000-28,000 9,000-20,000

Хонины нэхий 6,500 500

Өнгөрсөн 10 жилд түүхий эдийн ханш хэрхэн өөрчлөгдсөн бэ?(зарим түүхий эдийн ханш, төгрөгөөр)

РЕДАКЦ ЗАР СУРТАЛЧИЛГАА ХАЯГ ДУГААРЫН УДИРДАГЧ

ЦАХИМ ХУВИЛБАР

ТУЗ-ийн даргаЭрдэнэбаатарын ДОЛГИОН

Ерөнхий эрхлэгч Баатарын Дуламхорлоо

ЗөвлөхШатарбалын Даваадорж

Орлогч эрхлэгчЛхагважавын Сугармаа Утас: 99903584

Улс төр, нийгэм, эрэн сурвалжлах мэдээллийн алба

Эдитор Б.ЭнхжаргалУтас: 99901621

Эдийн засаг, уул уурхайн мэдээллийн албаЭдитор Б.БаяртогтохУтас: 99901532

Цахим контент, бүтээлч үйлдвэрлэлийн албаЭдитор Г.БаярсайханУтас: 99903574

Утас: 99903581

99903578

99907843

Улаанбаатар хот, Сүхбаатар дүүрэг,

I хороо, Энхтайваны өргөн чөлөө,

“Блю Скай тауэр” 407 тоот

Улсын бүртгэлийн дугаар. 1024

Утас: 70103131,

Факс: 70106065

Г.Баярсайхан

zgm.mn

ubinfo.mn

ТОДРУУЛГА & ЗАЛРУУЛГА Уншигч та манай сонины мэдээ,

нийтлэл, сурвалжилгатай холбоотой тодруулж, залруулах шаардлагатай санал,

хүсэлт байвал› [email protected]

Утас: 99903584 хаягаар бидэнтэй холбогдоно уу.

Т.Баярсайхан: Үлдсэн арьсаа цавуу болгоход хоёр сар л шаардлагатай

Б.Батхүү: Адууны шир экспортлох боломжтой болсон

ЗГМ: СЭДЭВЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ | 05 2020.05.20, ЛХАГВА~№086 (1365)

Энэхүү асуудлын хүрээнд холбогдох яам ямар арга хэмжээ авч байгаа талаар ХХААХҮЯ-ны Хөнгөн үйлдвэрийн бодлого зохицуулалтын газрын дарга Б.Батхүүгээс тодрууллаа.

-Адууны ширийг дотооддоо боловсруулж, цавуу хийж байсан үйлдвэрийн үйл

ажиллагаа зогссон байна. Мөн түүхий эдийг гадагш гаргахгүй байгаагийн улмаас арьс шир муудах эрсдэлд оржээ. Энэ асуудал дээр яам арга хэмжээ авч байна вэ?

-Засгийн газрын 300 дугаар тогтоолыг түр хугацаанд цуцалж, боловсруулалт хийхгүйгээр түүхий эд экспортлох боломжтой болсон. Гэхдээ зөвхөн адууны ширийг л гаргана. Бусад түүхий эдийг урд хөрш түүхийгээр нь авдаггүй. Учир нь ченжүүд нядалгаа хийхдээ арьсыг сэг болгодог. Тиймээс нийт түүхий эдийн 70-80 хувь нь үйлдвэрийн

шаардлага хангадаггүй. -Адууны арьс, ширийг гадагш

гаргах шийдвэр гарсан гэлээ. Хэрэв цавууны үйлдвэр үйл ажиллагаагаа явуулж эхэлбэл түүхий эдийн хомсдол үүсэх эрсдэл бий юу?

-Коронавирусийн улмаас малчид эдийн засгийн хувьд хүнд байдалд орсон. Мөн эдийн засгийн эргэлтийг нэмэгдүүлэх зорилгоор хил, гаалийн татвар, хураамжийг бууруулах арга хэмжээ авч байна. Түүхий эдийн нөөц хангалттай бий болохоор эхлээд дотоодын хэрэгцээгээ хангаад, үлдсэн хувийг нь гадагш

гаргах боломжтой.-Адууны арьсыг дөрөв дэх

удаагаа урд хөрш рүү гаргаж байгаа юм байна. Ченжүүдийн шаардлагаар тогтоолыг цуцалдаг бололтой?

-Адууны ширийг түүхийгээр гаргах нь ченжийн хувьд амар аргаар мөнгө олох боломж байдаг болохоор жил бүр дээрх тогтоолыг цуцлуулах хүсэлт гаргадаг. Уг нь яамны бодлого нь арьс ширний гүн боловсруулалтыг 60 хувьд хүргэх төлөвлөгөөтэй байдаг. Гэтэл үйл ажиллагаагаа явуулахад ченжүүд саад болдог.

Адууны ширийг боловсруулах үйлдвэрийн үйл ажиллагаа доголдож, ченжүүд түүхий эдээ нөөцлөхөөс өөр аргагүй болсон дээрх асуудал дээр холбогдох байгууллагууд ямар арга хэмжээ авч байгаа талаар Монголын арьс ширний үйлдвэрлэлийн холбооны гүйцэтгэх захирал Т.Баярсайханаас тодрууллаа.

-Адууны ширийг гадагш гаргахгүй, дотооддоо худалдаж авахгүй байгаагаас болж ченжүүд хохирч, түүхий эд өмхийрч, өтөнд идэгдэж байна. Танай байгууллага ямар арга хэмжээ авахаар ажиллаж байна вэ?

-Өнгөрсөн жил Монгол улсад 200 орчим мянган адууны шир бэлтгэгдсэний 100 гаруй

мянган арьсыг боловсруулсан. Өөрөөр хэлбэл, цавуу буюу желатин хийж, экспортолсон. Харин хонь, ямааны арьсыг боловсруулаад ерөнхийдөө дууссан. Зургаадугаар сарын 1-ний байдлаар Эмээлт дээр нэг ч хонины нэхий үлдэхгүй байхаар зохицуулж байна. Үхрийн ширийг боловсруулж байгаа ч үлдэгдэл гарахаар байна. Учир нь 50 гаруй хувь нь нядалгааны үеийн гэмтэлтэй. Адууны арьс ч ялгаагүй гэмтэл ихтэй байгаа болохоор гутал, цүнхний зориулалттаар ашиглах боломжгүй. Тиймээс үйлдвэрүүд авахгүй, үлдэгдэл гардаг. Түүхийгээр нь урд хөрш рүү гаргахгүй байгаа болохоор үлдээд байна гэдэг ташаа ойлголт.

-Дотоодын хэрэгцээгээ хангаад, үлдсэн хувийг нь экспортлох боломжгүй юу. Түүхий эдийн нөөц хангалттай байдаг биш үү?

-Монгол Улс нэмүү өртөг шингээж, ажлын байр нэмэгдүүлэх зорилгоор түүхийгээр нь түүхий эд гаргахыг хориглосон. БНХАУ руу түүхий эд гаргах

сонирхолтой байгаа ченжүүд дотоодын үйлдвэрт чанартай арьс бэлтгэж өгөх чадваргүй байдаг. Учир нь ченжүүдийг хятадууд санхүүжүүлдэг болохоор түүхийгээр нь урд хөрш рүү гаргах нь ашигтай. Хэрэв чанартай арьс бэлтгэдэг бол боловсруулж, бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэх хүчин чадал манай улсад бий.

-Хүчин чадал байгаа ч их хэмжээний түүхий эд агуулах, хогийн цэг дээр эгнэж байгаа нь ямар учиртай вэ?

-2019 оны 11 дүгээр сараас эхлээд адууны арьсаар техникийн желатин хийж, БНХАУ руу гаргаж эхэлсэн. Нэгдүгээр сард БНХАУ-ын цагаан сар тохиогоод технологич нь нутаг буцсан ч, эргэж ирж чадахгүй хөл хорионд орсон. Тиймээс цавууны үйлдвэр одоогоор үйл ажиллагаагаа зогсоогоод байна. Гэхдээ хил нээгдээд, технологич ирэхээр үйл ажиллагаагаа эхлүүлнэ. Үлдсэн арьсаа цавуу болгоход хоёр сар л хангалттай. Түүхий эдийг давсалчихвал хоёр жил хадгалах боломжтой байдаг. Арьс, ширээ

муутгаж байгаа нь тухайн хүний хариуцлагагүй үйлдэл. Хятад хүний хөрөнгө урсаж байгаа болоод л ченжүүд хариуцлагагүй хандаж байгаа хэрэг шүү дээ.

-Зарим жил тодорхой хуга-цаанд хил нээгээд малын арьс, ширийг гаргадаг юм билээ. Энэ ямар учиртай вэ. Хил нээсэн жил түүхий эдийн хомсдол үүсдэг үү?

-Ченжүүд хятадуудаас мөнгө аваад, Монгол Улсын Засгийн газарт нөлөөлж, техникийн зохицуулалтыг хүчингүй болгодог. Ингэснээр хэсэг хугацаанд урд хөрш рүү түүхий эд экспортлох боломж бүрддэг. Гэхдээ ийм шийдвэр гаргаснаар бид хөгжлөөсөө нэг алхам ухардаг. 2013 онд анх БНХАУ-тай хамтарсан үйлдвэр байгуулаад, бүтээгдэхүүнээ тус улсад экспортолж байсан. Гэтэл 2015 онд түүхий эдээ урд хөрш рүү гаргасны улмаас дампуурч байсан. Одоо цавууны хоёр ч үйлдвэр үйл ажиллагаагаа явуулж байна. Хэрэв дахиад урд хөрш рүү түүхий эдээ гаргах юм бол дээрх түүх давтагдах эрсдэлтэй.

Би “Дархан нэхий” компанид үхрийн шир, хонины нэхий нийлүүлдэг. Дотоодын хэрэг-цээгээ 20 орчим хувиар нь л хан-гадаг” гэсэн тайлбар өгсөн юм.

Монгол улс жилд 10 орчим сая арьс, нэхий, шир бэлтгэдэг байна. Тодруулбал, дөрвөн сая гаруй нэхий, дөрвөн сая орчим ямааны арьс, 300-350 мянган үхрийн арьс, 200-300 орчим мянган адууны шир гардаг аж.

БНХАУ-ЫН ЦАГААН САР БОЛЖ, ТЕХНОЛОГИЧ НЬ НУТАГ БУЦААД, ХӨЛ ХОРИОНД ОРСОН ТУЛ ҮЙЛДВЭР ТОДОРХОЙГҮЙ ХУГАЦААНД ХААЛГАА БАРИХАД ХҮРСЭН БАЙНА. ҮҮНИЙ УЛМААС ЧЕНЖҮҮД ТҮҮХИЙ ЭДЭЭ ХЭРХЭХ УЧРАА ОЛЖ ЯДАН, ДАВСАЛЖ, ХАДГАЛАХААС ӨӨР СОНГОЛТГҮЙ БОЛСОН АЖ.

Адууны ширнээс бусад түүхий эдийг дотооддоо хагас болон бүтэн боловсруулаад экспортлох боломжтой. Харин адууны ширийг гадагш гаргахгүй, дотооддоо цавуу буюу желатин үйлдвэрлэж БНХАУ руу гаргаж эхэлжээ. Өнгөрсөн оны 11 дүгээр сараас үйл ажиллагаагаа явуулж эхэлсэн тус үйлдвэр нэгдүгээр сараас хойш бүтээгдэхүүн гаргах боломжгүй болжээ. Учир нь БНХАУ-ын цагаан сар болж, технологич нь нутаг буцаад, хөл хорионд орсон тул үйлдвэр тодорхойгүй хугацаанд хаалгаа барихад хүрсэн байна. Үүний улмаас ченжүүд түүхий эдээ хэрхэх учраа олж ядан, давсалж, хадгалахаас өөр сонголтгүй болсон аж. Хэрэв технологич ирж, үйлдвэр ажиллаж эхэлбэл үлдэгдэл түүхий эдийг хоёр сарыг хугацаанд боловсруулах боломжтой болохыг албаныхан хэлж байлаа.

ЗГМ: ТОДРУУЛГА

АЛБАНЫ ХҮНИЙ ҮГ

Засгийн газрын 300 дугаар тогтоолыг түр хугацаанд цуцалж, боловсруулалт хийхгүйгээр түүхий эд экспортлох боломжтой болсон. Гэхдээ зөвхөн адууны ширийг л гаргана.

| ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ06 2020.05.20, ЛХАГВА~№086 (1365) НИЙГЭМ


Машины борлуулалтын оргил үе наадмын өмнө буюу 5-7 дугаар сар хүртэл байдаг

Г.Санжааханд, ЗГМ сонин

ЗГМ: ТОВЧХОН БҮТЭЭН БАЙГУУЛАЛТ

Нийслэлийн хэмжээнд орчны аюулгүй байдлыг хангах, стандартын шаардлага хангаагүй хашаа хайсыг цэгцлэх чиглэлийн хүрээнд иргэдийн амь нас, эрүүл мэнд, эд хөрөнгөд хохирол учруулахуйц 194 байршилд хашааг шинэчлэх судалгаа гаргасан байна. Уг ажлыг ирэх сарын 1-нд дуусгах аж.

ШАЛГАЛТ

60 ЭМДЕГ-аас зөрчил гаргадаг, эрсдэлтэй гэж үзсэн 60 эмийн санг сонгон, гэнэтийн шалгалт хийжээ. Зарим эмийн сан хөнгөлөлттэй үнээр зарах эм дууссан гэсэн хэрнээ 40 хувийн нөөцтэй байсан нь уг шалгалтаар илэрчээ.

ШИЙДВЭР “Эхийн алдар” нэгдүгээр зэргийн одон хүртэх 745, хоёрдугаар зэргийн одон хүртэх 10 мянга гаруй ээж Ерөнхийлөгчийн Тамгын газарт материалаа ирүүлжээ. Гэвч коронавирусийн халдвартай холбогдуулан тус одонг засаг, захиргааны нэгжийн аль ч түвшинд биечлэн гардуулахгүй байхаар шийдвэрлэсэн байна.

СУДАЛГАА Коронавирусийн халдвар гарснаас хойш амны хаалтын импорт огцом нэмэгдэж, энэ сарын 18-ны байдлаар 17.5 сая ширхэгт хүрчээ. Гаалийн ерөнхий газрын статистикаас харахад өмнөх оны мөн үетэй харьцуулахад 17.5 дахин өссөн импорт бөгөөд нийт 5.5 сая ам.доллараар хэмжигдэж байна.

ЖАГСААЛ Хувийн сургууль, цэцэрлэгт улсаас сар бүр хувьсах зардал олгодог байсан бол энэ сараас эхлэн олгохоо зогсоох шийдвэрийг Сангийн яамнаас энэ сарын 15-ны өдөр гаргажээ. Уг шийдвэрийг эсэргүүцэн хувийн цэцэрлэгийн багш нар өчигдөр тус яамны гадна жагсаал зохион байгууллаа.

Коронавирусийн халд ва рын улмаас автомашин худалдаа эрхлэгчдийн орло го 50-60 хувь буур чээ.

Энэхүү өвчнөөс болоод ир гэдийн орлого буурсан ч ББСБ-ууд мөнгөө татаж авсан нь бор луу лалтад сөргөөр нөлөөл сөн байна. Жилийн өмнөөс машины зах зээлд хөл тавьсан Чингэлтэй дүүргийн иргэн Б “Сард нэг ч машин бор луулж чадахгүй байна. Бэлэн мөн гөтэй хүн байхгүй болохоор ху далдан авалт хийхгүй нь ойл гомж той биз дээ. Ядаж байхад ББСБ-ууд нь мөнгөө татаад авчих сан” хэмээн бухимдангуй хэлсэн юм.

Харин Японоос автомашин оруулж ирээд таван жил болсон Баянзүрх дүүргийн иргэн Б.Бат-тулга “Борлуулалт 50-60 хувь буур сан болохоор нөхцөл бай дал хүнд байна. Өнгөрсөн жил ноолуур үнэд хүрсэн учир малчид машин их авсан. Энэ жил ко ронавирустэй холбоотойгоор худалдан авалт буурч, харин ма шины үнэ нэмэгдлээ. Гэх-дээ биднээс шалтгаалах зүйл байхгүй. Валют өсөхөд үнэ да-гаад өссөн. Машинаасаа хамаа-раад үнэ нь 10-20 хувиар нэмэгдэж байна. Машины борлуулалтын оргил үе наадмын өмнө буюу

Эдгэсэн хүн халдвар тараахгүй гэдэгт баталгаа өгөхгүй гэв

Хүй долоон худагт спорт цогцолбор байгуулахад

₮792 тэрбум шаардагдана

МЭДЭЭ, МЭДЭЭЛЭЛ

Монгол Ул сад COVID-19-ийн 140 то хиол дол зөө вөр лөгдөн орж ир сэн бө-гөөд 26 нь эд-гээд байна. Гэх дээ эдгэсэн хүн халдвар т а р а а х г ү й гэсэн баталгаа өгөхгүй гэдгийг ХӨСҮТ-ийн захирал Д.Ням хүү хэллээ. Энэ сарын 18-ны өдөр 367 хүнд

“Монгол наадам үндэсний спорт цогцолбор”-ыг Хүй долоо худагт бай гуулахаар болсон. Ингэхдээ 43.2 км авто зам, 59.8 км дугуйн зам тавьж, ногоон байгууламж, тохи жилт бүхий 50-90 метр урт явган замыг 137.5 га талбайд бай-гуулахаар тусгажээ. Мөн 43.5 га талбайд 15 мянга орчим авто ма-шины зогсоол байгуулахаар тө-лөв лөсөн байна. Түүнчлэн онгоц бууж, хөөрөх талбай, усан сан, голь фийн талбай, морины тахны

хэл бэр бүхний уяачдын отог, задгай театр зэргийг байгуулахаар төлөвлөжээ. Эдгээрээс гадна цогцолборын үйл ажиллагааг тасралтгүй явуулахын тулд цанын бааз, их сургуулийн цогцолбор байгуулахаар төлөвлөсөн байна. Төслийн хүрээнд таван бүтэц бүхий цогцолбор барихаар болжээ. Төлөвлөлтийг хэрэгжүүлэхэд нийт дээ 792 тэрбум төгрөг шаар-дагдах бөгөөд төслийг төр, хувийн хэвшлийн түншлэлээр хийх аж.

5-7 дугаар сар хүртэл байдаг. Цагаан сараар орлого нэмэгддэг бай-сан боловч сүүлийн 2-3 жилд буурсан. Энэ жил орлого нэмэгдэх нь эр-гэлзээтэй тул маши наа зарж, зээлээ хаагаад дахин авах маягаар урд хормойгоо хойд хор-мойгоороо нөхөөд ар-галж л байна” гэв.

Монгол Улсын авто-ма шины төвлөрсөн то-моо хон захын нэг нь “Да хүрээ”. Тус захад түрээсийн үйлчилгээ эрх лэгч залуугийн ор-ло го 50 хувь буурчээ. Тэрбээр “Өвчин га-раад нөхцөл байдал хүнд байхад машин сонирхоод явах хүн байхгүй. Сард 10-15 машин борлуулдаг байсан бол одоо гурвыг л зардаг болсон. Тэ гэ хээр орлого хэр буурсан нь ойлгомжтой байх. “Да хүрээ” зах түрээсээ 30 хувь буу руулсан нь нэмэр болж байна. Ер нь 1-6 дугаар сард борлуулалт муу байдаг. Гэтэл өвчин гарсантай хол боотой нөхцөл байдал бүр хүнд рээд банкны хүүнд шатаж, зун олсон ашгаараа л амьдарч бай на” хэмээлээ.

Ченжүүдийн хувьд машины хаа

загвараас ха маа-раад ойролцоо-гоор 1-25 сая төг рөгөөр зардаг аж. Тэгвэл Toyota, Ford, Hyundai, Jeep, Nissan зэ-рэг дэлхийд ал -дартай брэн дүү-дийн ал бан ёсны дист ри бьютер

монгол компаниуд шинэ машинаа 40-600 сая төг рө гийн хооронд борлуулдаг. Эд гээр компанийн хямд болон дунд зэргийн үнэтэй машины орлого 20-30 хувь буурсан бол тансаг зэрэглэлийн машины борлуулалт огт буу-раа гүй нь гайхал төрүүлэв. “Мада” ТББ-ын гүйцэтгэх захирал С.Баасанбаяр “Манай төрийн бус байгууллагад албан ёсны эрхтэй 14 гишүүн компани бий. Эдгээр газ руудаас машин авахын тулд

зорьж ирдэг үйлчлүүлэгчдийн тоо багассан. Гэвч төрийн болон за-рим биз несийн худалдан авалт хэвийн байна. Өнгөрсөн жил олон шинэ загвар гарсан учир борлуулалт сайтай байгаа” гэлээ.

COVID-19 цар тахлаас болж бүхий л салбарын орлого буурч буйг бид цувралаар мэдээлсээр байгаа. Гэхдээ хэдэн зуун саяар үнэлэгддэг тансаг зэрэглэлийн автомашины борлуулалт сайн байгаа нь хаа хаанаа хэмнэлт хийх ёстой гэсэн улсын бодлого бодит амьдрал дээр хэрэгжихгүй байгаагийн баталгаа болов. Өндөр үнэтэй тансаг жийпнүүдийг төрийн албан байгууллагууд голчлон авдгийг хүн бүр мэднэ. Харин тэдний хувь коронавирус, эдийн засгийн хямрал түй ч хамаагүй бололтой. Төрийн мөнгө ёолдоггүй гэдэг нь энэ биз ээ.

Энгийн машины борлуулалт буурсан бол дарга нарын тансаг жийпнүүд сайн зарагдаж байна

давтан шинжилгээ хийхэд бүгд сөрөг гарсан байна. Мөн өчигдөр хоёр хүн эдгэрч, ХӨСҮТ-өөс

гарсан бөгөөд тус төвд 182 хүн хяналтад байгаа аж. Одоогоор улсын хэмжээнд 1769 хүн ажиглалтад байна. Эдгээр иргэд нь ХӨСҮТ болон Цэргийн төв эмнэлэг, зочид буудлууд, амралт сувиллын газрууд бо лон Сэлэнгэ, Дархан-Уул, Орхон, Дорноговь, Өмнөговь, Баян-Өлгий аймгуудад тусгаарлагдаж байгаа юм. Коронавирусийн халдвар дэлхийн 216 оронд бүрт гэгдэж, 4.8 сая хүн өвчилж, 319 мянган хүн нас бараад байна.

Дэлхийд алдартай брэндүүд шинэ машинаа 40-600 сая төгрөгийн хооронд борлуулдаг.

ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ | 07 2020.05.20, ЛХАГВА~№086 (1365)

Ходоод хогийн сав биш ч мөнгө цагаан нүд улаан гэгчээр хор зарах нь элбэгшжээ. МХЕГ-

ын өнгөрсөн жилийн хяналт, шалгалтын мэдээллээс харахад хүнсний аюулгүй байдалтай холбоотой 2500 зөрчил илэрчээ. Зөвхөн Замын-Үүд боомтын Хилийн мэргэжлийн хяналтын алба л гэхэд 500 гаруй зөрчил илрүүлсэн байна. Хамгийн ноцтой нь тус боомтоор иргэн Б гэгч 290 тонн хөгцтэй цагаан будаа оруулж ирж байгаад баригджээ. Мөн БНСУ-аас оруулж ирсэн 9.2 тонн улаан алимнаас нүдэнд үл үзэгдэх хачиг илэрсэн, гарал үүсэл нь тодорхойгүй гахай, тахиа, загасны 9.5 тонн махыг бусад бараан дотор нуун оруулж ирэх гэж байгаад баригдсан гээд илэрсэн зөрчлийг дурдаад байвал чамгүй урт үргэлжлэх нь. Гэтэл саяхан хойд хөршөөс оруулж ирсэн хар чавганаас нүдэнд харагдахгүй хорхой буюу бичил биет илэрсэн тухай мэдээ чих дэлслээ. Ийн бидний идэж, ууж буй хүнс хоол болохоосоо илүү хор болох эрсдэл өндөр байгааг мэргэжлийн хяналтын байцаагч нар анхааруулсаар байна.

Манай улс жилд нэг их наяд төгрөгийн хүнсний бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэдэг бол 1.2 их наяд төгрөгийн хүнс гаднын орнуудаас импортолдог. Дотоодын зах зээлд импортын бүтээгдэхүүн давамгайлдаг нь хүнсний аюулгүй байдлыг хангахад бэрхшээлтэй болгодог гэж мэргэжлийн хяналтынхан хэлж байгаа юм. Мөн эрс тэс уур амьсгалтай учраас өвлийн хүйтэнд хөлдөх, зуны халуунд хөгцөрч муудах эрсдэл их гардаг аж. Хүнсний бүтээгдэхүүний

НИЙТЛЭЛЧИЙН БУЛАН

Б.Гандолгор, ЗГМ сонин

Сахарын агууламж өндөртэй хийжүүлсэн ундаа, генийн өөрчлөлттэй хүнс хүүхдэд өгөхгүй байхыг ДЭМБ анхааруулдаг

Хүүхдийн баярын бэлгэнд хүйтэн сэтгэл шингэчих вий

харвах эрсдэлийг нэмэгдүүлдэг хүнс юм. Шар буурцгийн тос, тослоггүй аарц, цөцгийн тос, тахианы мах, хямд зайдас, хиам зэрэг нь тэр чигтээ химийн хор болохыг хойд хөршийн эмч нар анхааруулжээ. Мөн исгэгчээр хөөлгөсөн зөөлөн талх, боорцог ч аажимдаа хор болдог талаар шим тэжээл судлаачид сануулсаар байгаа юм.

БНСУ-ААС ОРУУЛЖ ИРСЭН 9.2 ТОНН УЛААН АЛИМНААС НҮДЭНД ҮЛ ҮЗЭГДЭХ ХАЧИГ ИЛЭРСЭН, ГАРАЛ ҮҮСЭЛ НЬ ТОДОРХОЙГҮЙ ГАХАЙ, ТАХИА, ЗАГАСНЫ 9.5 ТОНН МАХЫГ БУСАД БАРААН ДОТОР НУУН ОРУУЛЖ ИРЭХ ГЭЖ БАЙГААД БАРИГДСАН ГЭЭД ИЛЭРСЭН ЗӨРЧЛИЙГ ДУРДААД БАЙВАЛ ЧАМГҮЙ УРТ ҮРГЭЛЖЛЭХ НЬ.

ЧИПС, ХАГАС БОЛОВСРУУЛСАН

БҮТЭЭГДЭХҮҮН ХҮҮХДЭД БҮҮ ӨГ

Эцэг, эхчүүд ч хүссэн амттанг нь авч өгдгөөс болоод хүүхдийн таргалалт огцом нэмэгдсэнийг эрүүл мэндийн байгууллагынхан хэлж байгаа. Мөн ходоод гэдэсний хямрал, хоолны хордлогод орох үзэгдэл ч гарсаар байна. Тухайлбал, өнгөрсөн жил бүртгэгдсэн хоолны хордлогын тохиолдлын 20 хувь нь хүүхдийн хордлого байжээ.

Хойд хөршийн нэгэн шүдний эмч “Өнөөгийн хүнс бол маш аюултай хор. Хэдэн жилийн дараа хавдартай, үргүй болгоход чиглэсэн хүнс. Хийжүүлсэн чихэрлэг ундаа, чипс, хатаасан талх, хагас боловсруулсан бүтээгдэхүүн байнга авч өгдөг бол та хүүхдээ ирээдүйн хавдрын эмнэлгийн үйлчлүүлэгч болгоход бэлтгэж байна гэсэн үг. Гуравхан настай хэрнээ шүдгүй болоод ирсэн хүүхдийг хараад сэтгэл өвддөг. Өмнө нь бид үйлдвэрлэлийн зуунд амьдарч байсан бол орчин үед роботжсон, автоматжсан эрин үед амьдарч

байна. Дэлгүүрээс авсан бүхэн таны хүүхдийг ноцтой өвчлүүлж болзошгүй. Хагас боловсруулсан бүх л бүтээгдэхүүнээс татгалзах хэрэгтэй” хэмээн ярьжээ.

Хагас боловсруулсан бүтээг-дэхүүний орцонд глутамат натри гэх хоол хүнсийг амттай болгож, идэх дур хүслийг өдөөдөг тусгайлан боловсруулсан давс ордог байна. Уг давс нь хүүхдийг хэт хөдөлгөөнтэй болгодог аж. Хүүхэд тайван байх ёстой байтал тогтож сууж чадахгүй байдаг нь нэг ёсны мэдрэлд нөлөөлж буйн шинж юм байна.

“Хүүхдэд тослог багатай хүнсний бүтээгдэхүүн өгөх ёстой гэсэн буруу ойлголтоосоо салах хэрэгтэй. Учир нь сүү, цөцгийн тосны тослогийн хэмжээ бага байх тусам хоруу чанар их байдаг. Сүү, цөцгийн тосны тослогийн агууламжийг бууруулахын тулд шар буурцаг, далдуу мод, ургамлын тос хольдог” хэмээн ОХУ-ын Хоол, тэжээлийн судалгааны хүрээлэнгээс гаргадаг мэдээлэлд тэмдэглэжээ. Далдуу модны тос нь судасны хананд наалдаж, зүрхний шигдээстэй болгоод зогсохгүй, тархинд цус

хадгалалт, тээвэрлэлтийн горим алдагдсан зөрчил түгээмэл илэрдэг талаар ч мэргэжлийн хяналтын байцаагч нар хэлж буй. Ялангуяа баяр ёслолын үеэр анхаарал сэрэмжтэй байхгүй бол хугацаа нь дууссан, хадгалалтын горим алдагдсан хүнс худалдан борлуулах зөрчил нэмэгддэг байна.

Удахгүй хүүхдийн баяр болно. Дэлгүүр, хүнсний захууд ууталж савласан элдэв амттанаар лангуугаа чимэх цаг ойртсоор. 2019 онд гэхэд хүүхдийн баярын үеэр 1000 гаруй бэлэг хурааж устгасан баримт байна. Иймээс эцэг, эхчүүд хүүхдэдээ бэлэг сонгохдоо хариуцлагатай хандахгүй бол ашгийн төлөө ажилладаг аж ахуйн нэгжүүд хүүхдийн эрхийг бодохоосоо илүү зарагдахгүй, хугацаа нь дууссан бүтээгдэхүүнээ гоёмсог уутанд савлаж, хүйтэн сэтгэл гаргадаг

нь нууц биш. ДЭМБ хүүхдийн

хоол тэжээлд онцгой анхаарал хандуулахыг улс орнуудад байнга сануулдаг. Өндөр хөгжилтэй орнууд ч хүүхдийн хүнсний б ү т э э г д э х ү ү н д өндөр хяналт тавьдаг. Гэтэл манай улс хүүхдийн хүнсэнд төдийлэн ач холбогдол өгдөггүй. Сахарын агууламж өндөртэй хийжүүлсэн ундаа, генийн өөрчлөлттэй

хүнс хүүхдэд өгөхгүй байхыг ДЭМБ анхааруулдаг ч манай улсад энэ талын ямар ч хяналт байдаггүй. Уг нь цөөн хүн амтай улсын хувьд хүнсний бүтээгдэхүүний аюулгүй байдалд онцгой анхаарал хандуулах ёстой баймаар. Гэвч хяналт шалгалт нь хэрэглэгчдийн сэтгэлд хүрэхгүй байна. МХЕГ төлөвлөгөөт шалгалт хийдэг ч тухайн байгууллагадаа урьдчилж мэдэгдэж байж шалгадаг гажиг хууль дүрэмтэй болохоор зөрчлөө нуух дутагдал их гардаг аж.

Хагас боловсруулсан бүтээгдэхүүний орцонд глутамат натри гэх хоол хүнсийг амттай болгож, идэх дур хүслийг өдөөдөг тусгайлан боловсруулсан давс ордог байна. Уг давс нь хүүхдийг хэт хөдөлгөөнтэй болгодог аж.

МАНАЙ УЛСЫН

ЛАБОРАТОРИЙН ХҮЧИН ЧАДАЛ ХАНГАЛТГҮЙ БАЙДАГ

Манай улсад сүүлийн жилүүдэд хагас боловсруулсан бүтээгдэхүүн зах зээлд хүч түрэн орж ирж байгаа. Холбогдох журамдаа орос, монгол, англи хэлээр хаяг шошгыг нь бичих ёстой гэж заасан ч амьдрал дээр огт хэрэгждэггүй. Солонгос, Турк, Малайз гээд янз бүрийн улс орны хаяг шошготой бараа өрөөстэй харагддаг. Шударга өрсөлдөөн, хэрэглэгчийн төлөө газраас гаргасан бүтээгдэхүүний шошгыг Монголоор бичих журам мартагдаад удлаа. Түүнчлэн ихэнх дэлгүүрийн барааны гарал үүслийн мэдээлэл хэрэглэгчдэд тодорхой байдаггүй. Иймээс эцэг, эхчүүд хүүхдийнхээ болоод өөрсдийнхөө хоол, хүнсэнд анхаарал хандуулахгүй бол бизнесийн байгууллага, төр засагт найдахын арга алга. Мэргэжлийн хяналтын байгууллага бүгдийг нь байнга шалгаж, хяналт тавиад байх бололцоо, боломж, хүчин чадал байдаггүй. Жилдээ хэдхэн байгууллагад л шалгалт хийх үүрэг хүлээдэг. Тэгээд ч манай улсын лабораторийн хүчин чадал хангалтгүй байдаг талаар МХЕГ-ын хэлтсийн дарга Ч.Энх-Амгалан нэгэнтээ хэлж байв. Тоног, төхөөрөмжийн хүрэлцээ муутай, шинжилгээний өртөг өндөр учраас тухайн хүнсний бүтээгдэхүүнийг олон үзүүлэлтээр шинжлэх боломж байдаггүй гээд зовлон их бий аж. Тиймээс хувь хүмүүс өөрсдөө л хүнсний хэрэглээндээ хариуцлагатай хандах үүрэгтэйгээ мартаж боломгүй.


ДНБ-ий өсөлт (I улирал, 2020 урьдчилсан гүйцэтгэл)

Эх сурвалж: ҮСХ

19.7%

2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020

18.2%

7.5% 7.5%4.2%

2.9% 4.2%6.2%

8.6%

-10.7%

| ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ08 2020.05.20, ЛХАГВА~№086 (1365)

ЭДИЙН ЗАСАГ

ЗГМ: ТОВЧХОН

АРИЛЖААМонголын хөрөнгийн бирж мягмар гарагийн үнэт цаасны арилжаагаар 16 компанийн 174,934 ширхэг хувьцаа арилжлаа. Энэ өдөр таван компанийн хувьцааны ханш өсөж, есөн компанийнх буурав.

ИНДЕКС

0.16 Хувь. ТОП 20 индекс 0.16 хувиар буурч, зах зээлийн үнэлгээ 2.43 их наяд төгрөг боллоо.

ТӨСӨВ

643.5 Тэрбум төгрөг. Төсвийн тэнцвэржүүлсэн тэнцэл 643.5 тэрбум төгрөгийн алдагдалтай гарлаа. Улсын нэгдсэн төсвийн нийт орлого, тусламжийн хэмжээ 2020 оны эхний дөрвөн сарын урьдчилсан гүйцэтгэлээр 2.9 их наяд төгрөг, үүнээс нийт тэнцвэржүүлсэн орлого, тусламж нь 2.7 их наяд төгрөг болжээ. Тэнцвэржүүлсэн орлого, тусламж нь нийт орлогын 93.4 хувийг эзэлж байна.

ДААТГАЛ

40.7 Тэрбум төгрөг. Даатгалын хураамжийн орлого 2020 оны эхний улиралд 40.7 тэрбум төгрөгт хүрч, нөхөн төлбөрт 15.6 тэрбум төгрөг олгосон нь өмнөх оны мөн үеэс даатгалын хураамжийн орлого 2.4 тэрбум төгрөгөөр, даатгалын нөхөн төлбөр 3.1 тэрбум төгрөгөөр тус тус өссөн байна.

ХАВРЫН ТАРИАЛАЛТ

40.9 Мянган тонн. Хаврын тариалалтад бэлэн байгаа буудайн үр энэ оны тавдугаар сарын байдлаар 40.9 мянган тонн байгаа нь өмнөх оны мөн үеэс 2.5 мянган тонноор буурсан байна.

АЖ ҮЙЛДВЭРАж үйлдвэрийн салбарын нийт үйлдвэрлэл 2020 оны эхний дөрвөн сард урьдчилсан гүйцэтгэлээр 4.1 их наяд төгрөг болж, өмнөх оны мөн үеэс 1.3 их наяд төгрөгөөр буурлаа. Үүнд уул уурхай, олборлох аж үйлдвэрийн салбарын үйлдвэрлэл 1.3 их наяд төгрөгөөр, боловсруулах аж үйлдвэрийн салбарын үйлдвэрлэл 65.1 тэрбум төгрөгөөр тус тус буурсан нь голлон нөлөөлсөн байна.

09

10

11

11

Экспортын уналт валютын ханшийг “өвтгөж” эхэллээ

Компаниуд хүндрэлээс гарах системээ бий болгож, алгуур шилжих хэрэгтэй


Дэлхийд улаан буудайн нөөц хэт ихэслээ

Цар тахлын үеийн эдийн засгийн о н ы э х н и й улирлын үзүүлэлт төсөөлж байсан

таамгуудаас ч долоон дор байлаа. Үндэсний статистикийн хорооны мэдээлснээр дотоодын нийт бүтээгдэхүүн оны эхний улиралд өмнөх оны мөн үеэс 10.7 хувиар буурч, мөнгөн дүнгээр эдийн засаг 377.2 тэрбум төгрөгөөр агшжээ. Төв банкны таамгаас ч илүүгээр эдийн засаг ийнхүү хумигдсан байна. Шинжээчдийн дундаж таамаг 3.9 хувь байсан бол төв банк долоон хувиар агших тухай өмнө нь мэдээлж байв. Гэтэл статистик үзүүлэлт илүү анхаарал татахуйц ноцтой байлаа. Энэхүү мэдэгдэхүйц агшилтын цаана өрх, аж ахуйн нэгжийн орлого тэр хэрээр хумигдаж буй нь тодорхой.

Эдийн засаг оны эхний улиралд 10.7 хувиар буурахад уул уурхай, тээвэр, мэдээлэл холбоо, бөөний болон жижиглэн худалдааны салбар уналттай гарсан нь сөргөөр нөлөөлжээ. Харин хөдөө аж ахуйн салбар өссөн нь ялимгүй эерэг нөлөө үзүүлсэн байна. Хэдий тийм боловч уул уурхай болон үйлчилгээний салбараас үлэмж хамааралтай болсон манай улсын эдийн засаг нэг улирлын дотор хямралд аль хэдийн нэрвэгджээ.

Өнгөрсөн оныг зургаа орчим хувийн өсөлтөөр өндөрлөсөн манай улсын энэ оны эдийн засгийн таамгийг олон улсын санхүүгийн байгууллагууд өнөөдөр харилцан адилгүй дүгнэж байна. Тэднээс хамгийн өөдрөг хувилбарыг Азийн хөгжлийн банк 2.1 хувь гэж зурагласан бол гутранги нь ОУВС байлаа. Тус сан нэг хувиар агшина гэж үзэж байгаа. Эхний улирлын агшилт

найр, амралт гээд эдийн засгийн эрч бүхэлдээ сулардаг талтай. Тэгвэл хоёр улирал дараалан эдийн засаг агших тохиолдолд ОУВС-гийн таамаг илүү бодитой болно гэсэн үг. Эдийн засаг агшсанаар ажилгүйдэл нэмэгдэж, ядуурал гүнзгийрдэг зүй тогтол түгээмэл. 2013, 2016 оны эдийн засгийн уналтын үед дээрх шинж тэмдгүүд илэрч байв.

COVID-19 цар тахлын нөлөөгөөр нүүрсний экспорт оны эхний улиралд хоёр сар гаруй зогсож, орлогын тасалдал эдийн засагт үүссэн билээ. Үүний уршиг өрх болгоны амьдралд нөлөөлж, өдөр

Б.Тулгат, ЗГМ сонин хоног өнгөрөх тусам хүмүүсийн амьжиргаа дордож, доройтож байна. Уул уурхайгаас хамаарал бүхий ханган нийлүүлэгч болон туслан гүйцэтгэгч компаниуд ажилгүй зогсож, тэдгээрт ажиллаж байсан иргэд гэртээ харихад хүрэв. Тухайлбал, Тавантолгой-Гашуунсухайт чиглэлд нүүрс тээвэрлэж байсан 10 гаруй мянган жолоочийн гурав хүн тутмын нэг нь дөнгөн данган ажилтай төдий байна. Бусад нь хямрал, хүндрэлийн нөлөөнд автаж, ажилгүйдлийн эгнээнд шилжихэд ойртжээ. Компаниуд өндөр түрээстэй байраа суллаж, зардлаа танасаар. Нийслэлийн захын хороололд талхаа таллаж, ургамлын тосоо граммаар авч байсан 2016 оны хүндхэн дүр зураг эргэн ирж байна.

2009 оны дэлхийн санхүүгийн хямралаас ч дор нөхцөл байдал өнөөдөр бий болов. Сүүлийн 20, 30 жилд байгаагүй эдийн засгийн уналтыг энэ онд монголчууд биеэр үзэж, туулж болзошгүй нь. Эдийн засаг үндсэндээ элгээрээ хэвтлээ. Өрхийн орлого агшиж, ажлын байрны олдоц муудлаа. Аж ахуйн нэгжүүд үүний хамгийн том хохирогч нь болж байна. Ажилтнаа цомхотгож, зарим нь үйл ажиллагаагаа тодорхойгүй хугацаагаар зогсоосон. Монголын үндэсний худалдаа, аж үйлдвэрийн танхимын судалгаагаар, 40 орчим мянган иргэн одоогоор ажилгүй болоод байгаа. Тэг рүү тэмүүлж буй эдийн засгийн уналт иргэн болгоны “халаас”-ыг сэгсэрч байна. Хэнийг ч өрөвдөж, хайрлахгүйгээр эдийн засаг дунд болон бага орлоготой өрхийн амьжиргааг “багалзуурдах нь”. Эдийн засгийн уналт ёроол руугаа газардсаар байвал танхимын тооцоолсон 260 мянган хүн ажилгүй болох эрсдэл биеллээ олоход ойрхон байна.


хоёрдугаар улиралд ч дамнан үргэлжлэхээр байна. Тухайлбал, үйлчилгээний салбарыг өдийд тэтгэж байдаг аялал жуулчлал энэ жил түүхэнд байгаагүйгээр уналтад орж, зочид буудлууд ашгаа 40 гаруй хувиар алджээ. Оны хоёрдугаар улиралд дорвитой сэргэлт ажиглагдах найдвар улам багассаар.

Бүтээн байгуулалтууд ч цаг хугацаандаа эхэлсэнгүй. Нүүрсний экспорт ердийн үедээ очих хүртэл багагүй хугацаа туулахаар байна. Эдийн засаг эрчимжих үе оны эхний хагас жил байдаг. Харин гуравдугаар улиралд наадам,

Ардын намын үед улсын

эдийн засаг сүүлийн 30

жилийн доод түвшинд хүрч,

анх удаа -10.7% агшлаа

ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ | 09 2020.05.20, ЛХАГВА~№086 (1365)ЭДИЙН ЗАСАГ

Төв банк мягмар гарагийн гадаад валютын ээлжит дуудлага худалдаагаар зах зээлд 30 сая ам.доллар нийлүүллээ. Энэ өдөр ам.долларын ханш 2798.23 төгрөгт хүрэв. Өнгөрсөн сарын эцэст валютын хадгаламж 30 гаруй хувиар өссөн нь мөнгөний нийлүүлэлтэд нөлөөлжээ. Манай улсын гадаад валютын албан нөөц гуравдугаар сарын эцэст 4.1 тэрбум ам.долларт хүрээд байв. Энэ нь ойролцоогоор импортын нэг жилийн хэрэгцээг хангах дүн.

Эдийн засгийн зогсонги байдлаас үүдэн дэлхий даяар хөрөнгийн зах зээлийн идэвхжил буурч байна. Хөрөнгө оруулагчид эрсдэлтэй багцаа зарж, хөрвөх чадвар өндөр хөрөнгө рүү хошуурч эхэллээ. Үүнээс болж Монгол Улсын Засгийн газар болон компаниудын бондын үнэ унаж, өгөөж нь гуравдугаар сараас эхлэн огцом өсөв. Тухайлбал, Засгийн газрын бондын өгөөж өнгөрсөн оны мөн үетэй харьцуулахад энэ сард дунджаар 19.2 хувиар өсөж, үнэ нь 2.2 хувиар буураад байна.

Гадаад зах зээлээс хямд эх үүсвэртэй хөрөнгө татах боломж улам хумигдсаар. Экспорт дорвитой сэргэхгүй байгаа нь валютын зах зээлд багагүй хүндрэл авчрах шинжтэй байна. Гадаад худалдааны эргэлт буурч, төлбөрийн тэнцлийн алдагдал зузаарсаар. Алдагдал тэлэх хэрээр валютын ханшийн дарамт нэмэгдэнэ гэсэн үг.

Гадаад худалдааны нийт бараа эргэлт өнгөрсөн сарын байдлаар 30 гаруй буурч, 210 сая ам.долларын алдагдал хүлээв. Өөрөөр хэлбэл, 200 гаруй сая ам.долларын өр “үйлдвэрлэжээ”. Өмнөх оны мөн үетэй харьцуулахад экспорт 45.3 хувиар буурсан байна. Экспортын эрч саарч, орлого ийнхүү тасалдах болсноор валютын орлого дээрх хэмжээгээр хумигдана гэсэн үг. Төлбөрийн тэнцлийн нийт алдагдал 350 сая ам.долларт

Монгол Улсын Засгийн газар болон компаниудын бондын үнэ унаж, өгөөж нь гуравдугаар сараас

эхлэн огцом өсөв

хүрчээ. COVID-19 цар тахлаас үүдэн валютын орох, гарах урсгал нарийсжээ. Энэ оны хувьд авч үзвэл, томоохон дүнтэй гадаад өрийн дарамт байхгүй. Харин ирэх таван жилд 14-15 тэрбум ам.доллартай тэнцэх хэмжээний гадаад өрийн үндсэн болон хүүгийн төлбөр биднийг хүлээж байна.

Монгол Улс нийт гадаад өрийн хүүгийн төлбөрт жилд 1.3 тэрбум ам.доллар төлж байгаа. Энэ нь ДНБ-ий 17 хувийг бүрдүүлж байна. Валютын ханшийн зах зээлд энэ сар гарснаас хойш

огцом өөрчлөлт ажиглагдсангүй. Худалдаа хөгжлийн банк таван

жилийн өмнө 9.3 хувийн хүүтэй 500 сая ам.долларыг олон улсын зах зээлээс босгож байсан. Тэгвэл тус банк 100 хувийн өөрийн эх үүсвэрээр 500 сая ам.долларын бондыг хугацаанд нь төлж барагдууллаа. Ингэснээр олон улсын зах зээлд Монголын нэр хүндийг дахин өргөж, хөрөнгө оруулагчдын итгэлийг сэргээсэн үйл явдал болов.

500 сая ам.долларын бондын өр төлсөн ч дотоодын валютын зах зээлд хүчтэй нөлөө мэдрэгдсэнгүй. Улсын гадаад валютын албан нөөц 4.1 тэрбум ам.доллар байна. Энэ нь 2015 оноос хойших түүхэн дээд үзүүлэлт юм. Энэ оны долдугаар сард барагдуулах байсан хоёр тэрбум ам.доллартай тэнцэх Монголбанк, Хятадын Ардын банктай байгуулсан своп хэлцлийн хугацааг сунгах хэлэлцээр үргэлжилж буй. Своп хэлцлийн хугацааг сунгаснаар богино хугацаат өр төлбөрийн дарамтаас гарах юм. Ингэснээр төгрөгийн ханш тогтвортой байхад энэ нь голлох нөлөөтэй.

COVID-19 цар тахлаас үүдэлтэй хүндрэлийг давахад дэмжлэг үзүүлэх зорилгоор Монгол Улсад 99 сая ам.долларын санхүүжилт олгох эсэхийг ОУВС-гийн Захирлуудын зөвлөл ирэх сард шийдвэрлэж магадгүй байгааг тус сан мэдээллээ. Сангийн яамнаас “Шуурхай санхүүжилтийн хэрэгсэл”-ээр дамжуулан санхүүжилт авах хүсэлт гаргасны дагуу тавдугаар сарын 11-13-ны

өдрүүдэд хэлэлцээ хийсэн байна. Энэ нь цар тахлын улмаас зардал нэмэгдэж байгаатай холбоотойгоор төсвийн санхүүжилтийг нөхөхөд чиглэсэн хэрэгсэл юм.

Монгол Улсыг хариуцсан Ажлын хэсгийн ахлагч Жефф Готтлиб “Монгол Улс сүүлийн жилүүдэд эдийн засгийн чадавхаа сайжруулахад ахиц гаргасан. Засгийн газрын өрөө бууруулж, гадаад валютын албан нөөцөө

нэмэгдүүлсэн. Энэхүү бодлогын жийргэвчүүд нь цар тахлын эсрэг шуурхай арга хэмжээ авах чадавхыг дээшлүүлсэн” гэж дүгнэжээ.

ОУВС-гийн Ажлын хэсэг энэ сарын 11-13-нд Монгол Улсын эрх баригчидтай цахим уулзалт зохион байгуулсан. Тус уулзалтын үеэр COVID-19 цар тахлын Монгол Улсын эдийн засагт үзүүлж буй нөлөө, өрийн тогтвортой байдал

болон бусад асуудлаар хэлэлцүүлэг өрнүүлсэн билээ. Уулзалтын дараа Шуурхай санхүүжилтийн хэрэгсэлд Монгол Улсыг хамруулах хүсэлтийг хэлэлцэж, төсвийн болон төлбөрийн тэнцлийн яаралтай төлбөрүүдийг гүйцэтгэхэд дэмжлэг үзүүлэх зорилгоор 72.3 сая зээлжих тусгай эрх буюу 99 сая ам.долларын санхүүжилт олгох ОУВС-гийн ажлын хэсгийн түвшний хэлэлцээрт хүрсэн юм.

Б.Мөнх-Эрдэнэ, ЗГМ сонин

ЭКСПОРТ ДОРВИТОЙ СЭРГЭХГҮЙ БАЙГАА НЬ ВАЛЮТЫН ЗАХ ЗЭЭЛД БАГАГҮЙ ХҮНДРЭЛ АВЧРАХ ШИНЖТЭЙ БАЙНА. ХУДАЛДААНЫ ЭРГЭЛТ БУУРЧ, ТӨЛБӨРИЙН ТЭНЦЛИЙН АЛДАГДАЛ ТЭЛЛЭЭ.

2790

2780

2770

2760

Төгрөгтэй харьцах ам.долларын албан ханш (Сүүлийн гурван сард, төгрөгөөр)

Эх сурвалж: Монгол банк

14 III/2020 IV/2020 V/2020

Монгол Улсад олгох 99 сая ам.долларын санхүүжилтийг ирэх сард шийдвэрлэнэ

ХӨРӨНГӨ ОРУУЛАЛТ

ДЭЛХИЙН ЗАХ ЗЭЭЛИЙН ГОЛЛОХ

ИНДЕКСҮҮД

ДОТООДЫН ЗАХ ЗЭЭЛИЙН ГОЛЛОХ

ИНДЕКСҮҮД

Nasdaq Composite

АПУ ХК

ГОВЬ ХК

9,152.64

707

193

9,331.93

705

192.62

Өдөр 1.96% Сар Жил



10.00

IV.20

IV.20

12.00

V.5

V.5

14.00 15.00

V.19

V.19

KOSPI

1,937.11

1,980.61


09.00 11.00 13.00 15.00

FTSE 100 Index

6,048.596,020.60


08.00 10.00 12.00

NIKKEI 225

20,133.73

20,433.45


09.00 11.00 13.00 15.00

Hang Sang Index

23,934.77

24,388.13


10.00 12.00 14.00 16.00

Dow Jones Industrial Average

S&P 500 Index

SSE Composite Index

23,685.42

2,863.70

2,875.42

24,597.37

2,953.91

2,896.58




10.00

10.00

10.00

12.00

12.00

12.00

14.00

14.00

14.00

16.00

16.00

16.00

Экспортын уналт валютын ханшийг “өвтгөж” эхэллээ


2020.05.20, ЛХАГВА~№086 (1365) ЭДИЙН ЗАСАГ10

Дотоодын нийт бүтээгдэхүүн I улиралд 10.7 хувиар агшихад уул уурхай, олборлох үйлдвэрлэлийн салбарын уналт голлох нөлөө үзүүлжээ. 7.6 пунктыг нь энэ салбар дангаараа бүрдүүлсэн байна. Уул уурхайн салбарын үзүүлэлт 29.5 хувиар буурчээ.

Монгол Улс цар тахлаас сэргийлж хоёрдугаар сарын 11-нээс эхлэн авто замаар нүүрс экспортолдог боомтуудаа

бүгдийг нь хаасан юм. Үр дүнд нь өнгөрсөн оны мөн үетэй харьцуулахад I улиралд чулуун нүүрсний экспорт биет хэмжээгээр 60 хувиар, харин мөнгөн дүнгээр 39 хувиар буурчээ. Тухайлбал, 3.1 сая тонн чулуун нүүрсийг 250 сая ам.доллараар экспортолсон байна.

I улиралд зэсийн экспорт тасалдаагүй ч цар тахлын

сөрөг нөлөө хоёр шугамаар мэдрэгдсэн байна. Нэгдүгээрт, худалдан авагч БНХАУ-ын талын хөл хорио эрчимжиж, татан авалт нь эрс багасжээ. Хоёрдугаарт зэсийн үнэ унасан байна. Үр дүнд нь I улиралд зэсийн баяжмалын экспорт өнгөрсөн оны мөн үеэс биет хэмжээгээр 15.2 хувиар, мөнгөн дүнгээр 68 хувиар буурсан байна.

Компаниуд хүндрэлээс гарах системээ бий болгож,

алгуур шилжих хэрэгтэй

Б.Дашням, Шинжээч

УУЛ УУРХАЙ

ДНБ 10.7 хувиар агшсаны дийлэнх нь уул уурхайн салбарын уналтаас шалтгаалжээ

Growth Summit чуулганы виртуал арга хэмжээний спикерүүдийн нэг Дин Линдалтай ярилцлаа. Тэрбээр технологийн болон амьд харилцааны тусламжтайгаар утга учиртай харилцааг бий болгох эрмэлзэлтэй нэгэн юм.

-Та International Deal Gateway байгууллагыг төлөөлж байгаа. Танай байгууллага бизнесүүд хоорондоо холбоо харилцаа тогтоох, гэрээ хэлэлцээр байгуулахад нь тусалдаг. Яг энэ цаг үед бизнесийн орчинд эрс өөрчлөлт бий болж байна. Ийм үед компаниуд ямар хэлцэл хийхийг эрэхийлж байгаа бол?

-Deal Gateway дэлхий дахинд зургаан мянга гаруй гишүүн, энтрепренер, хөрөнгө оруулагчтай хамтран ажиллаж байна. Миний хувьд сүүлийн 30 жил энтрепренерүүдэд туслах ажилд хүч хөдөлмөрөө зориулсан. Монголтой холбоотой ажил хийх нь миний сонирхлыг татдаг. Энтрепренершип гэсэн энэ чиглэлдээ ч дуртай. Бизнесүүд ямар хэлцэл хийхийг илүүд үзэж байна гэсэн таны асуултын тухайд, Deal Gateway-ийн туршлагаас харахад e-sport байна. Мөн хөдөө аж ахуйн салбарын бүх чиглэл байна. Жишээ нь, хөдөө аж ахуй дахь технологи, хүнс, биологи, эрүүл мэндийн зайнаас үзүүлэх зөвлөгөө үйлчилгээ, мөн таваарын бизнесийг нэрлэж болно. Канадад байгаа хүний хувьд хэлэхэд зах зээлд одоо алт эрэлттэй байна. Алтны салбарын янз бүрийн компаниуд санхүүжилт татаж, маш түргэн хугацаанд өсөж байна. Эдгээр чиглэл нь сүүлийн 10-12 долоо хоногийн хугацаанд анхаарлын

нөлөөтэйг ойлгосон. Аавын минь үргэлж хэлдэг байсанчлан удаан хугацаанд тогтмол хөдөлмөрлөх нь үр дүнд хүргэдэг. Тиймээс дижиталчлагдаж буй ертөнцөд компаниуд хүндрэл тулгарах үед нь л нэг арга олоод нөхөөд яваад байж болохгүй. Харин үр дүнтэй, дахин дахин давтан хэрэгжүүлж болдог үйл ажиллагааны систем бий болгох хэрэгтэй. Энэхүү системээ тасралтгүй, тууштайгаар ажлын шинэ зуршил, хэв маягийг бий болтол дагах хэрэгтэй.

Миний ажигласнаар дижитал бодлого хэрэгжүүлж, тэргүүлэх хүсэлтэй байгаа компаниуд хурдхан урагшлах гээд үйл ажиллагааныхаа хэв маягаа болгоомжгүйгээр эвдэж байгаа. Эсрэгээрээ компаниуд системээ бий болгоод, энэ системийнхээ дагуу алгуур шилжих хэрэгтэй. Дэлхийн шилдэг компаниуд ийм л загвараар хөгждөг.

-Компаниуд хүний нөөцийн менежментийн бодлогодоо тодорхой өөрчлөлтүүдийг хийж байгаа. Тухайлбал Twitter компанийн гүйцэтгэх захирал ажилтнуудаа оффистоо ирж ажиллах шаардахгүй гэж мэдэгдсэн. Ажилтнуудын зүгээс авч үзвэл, энэ төрлийн өөрчлөлт нь шинэ боломжуудыг нээж өгч магадгүй юм. Тухайлбал, хоёр компанид нэгэн зэрэг ажиллах боломжтой болно гэх ч юм уу. Гэхдээ энэ нь ур чадвар бага ажилтнуудыг тооцож байснаас илүү олноор ажлын байраа алдахад хүргэнэ гэж бодож байна уу?

-Энэ талаар сайн хариулж мэдэхгүй юм. Гэхдээ дижиталчлал болон гэрээс ажиллах нөхцөл бүрдэж байгаа нь компани болон энтрепренерүүдэд маш олон боломжийг бий болгоно. Магадгүй чөлөөт ажилчин болох боломж бүрдэнэ. Мөн олон компани зэрэг ажиллах боломж бүрдэнэ гэж бодож байна. Гэхдээ хөдөлмөрийн зах зээлээс тодорхой бүлэг хүмүүсийг ажлын байраа илүүтэй алдана гэдгийг сайн хэлж мэдэхгүй байна. Ямар ч байсан дижиталчлал болон алсын зайнаас ажиллах нь маш том боломж гэж хэлмээр байна.

төвд орж, эрэлттэй байгаа гэж хэлж болно.

-Энэ цаг үед компаниудын нэг бус үйл ажиллагаа дижитал хэлбэрт шилжиж байна. Цаашдаа энэ хэвэндээ үлдэх болов уу, эсвэл эргээд хуучин байдалдаа орох болов уу?

-Бид цахим шилжилттэй холбоотойгоор бизнесүүдэд шинэчлэл шаардлагатай талаар ярилцаж байсан. Энэ тал дээр учир дутагдалтай компаниуд байгаа. Одоо яг зүтгэл гаргах үе нь гэж бодож байна. Хүмүүс тухайн үед хиймэл оюун ухаан, дижиталчлал гэх зэргээр аж үйлдвэрийн 4-р хувьсгал гэж ярьж байсан. Тэдний зүгээс дижитал орчинд үр бүтээмж өндөр ажиллахыг эрмэлзэж байна. Компаниуд олон мянгаараа зайнаас ажиллах журмыг хэрэгжүүлсэн. Энэ хэрээрээ ажлын гүйцэтгэл дижиталчлалд илүү суурилж, энэ талын бүтээмжийг нэмэгдүүлэхэд анхаарах болсон.

Энэ байдал цаашид ч үргэлжлэх байх. Энэ нь мэдээж бид эргээд нүүр нүүрээ харж уулзалдахгүй, амьд харилцаа үгүй болно гэсэн үг биш. Гэхдээ олон улсын хэмжээнд бүх шатанд эрчимтэй цахим шилжилт хийж байгаа нь илт.

-Компаниудын үйл ажиллагаа дижитал, цахим, виртуал хэлбэрт шилжиж байна. Үүнийг дагаад өрсөлдөөн бас ширүүслээ. Би жишээ нь нэг

бизнес эрхлэгч байлаа гэж бодоход үйлчлүүлэгчийнхээ тоог нэмэгдүүлэхийн тулд зах зээлийн оролцоогоо ямар байл гахад анхаарах хэрэгтэй вэ?

-Монгол энтрепренерүүдэд зөвлөгөө өгөхөд хэд хэдэн зүйл дээр анхаарах хэрэгтэй байх. Нэгдүгээрт, түншлэл. Стратегийн түншлэл байгуулж, нэгдэн холбоо тогтоох нь чухал болсон. Удирдлагын түвшинд бодитой харилцааны сүлжээ үүсгэх хэрэгтэй. Миний хувьд ментор, зөвлөгөөний үйлчлэлд өндөр ач холбогдол өгдөг. Тиймээс монгол энтрепренерүүдийн хувьд олон улсад гүүр болох ямар сувгууд байна. Тэр бүгдийг эрэлхийлэх, менторууд эрж хайх, бизнест нь зөвлөөд, дэмжлэг үзүүлээд явах хүмүүсийг олох гэхчлэн арга замууд бий.

Миний хувьд энтрепрене-рүүдийг холбох чиглэлд 30 орчим жил ажиллаж туршлагажсаны хувьд эдгээр нь маш үр

КОМПАНИУД ЦАХИМ ШИЛЖИЛТ ХИЙХ ХАМГИЙН ТОХИРОМЖТОЙ ҮЕ НЬ ЯГ ОДОО. ЦАР ТАХЛЫН ДАРАА Ч ЦАХИМ ШИЛЖИЛТ ИДЭВХТЭЙ ҮРГЭЛЖЛЭХ БОЛНО.

ЦАР ТАХЛЫГ ЗОГСОО-ХООР АЖИЛЛАЖ БУЙ ВАКЦИН БОЛОН ЭМИЙН БҮТЭЭГДЭХҮҮН ҮЙЛД-ВЭРЛЭГЧ КОМПАНИУД ЗАХ ЗЭЭЛД ГАРГАХ БҮТЭЭГДЭХҮҮНЭЭСЭЭ ХЭР ОРЛОГО ОЛОХ ЭСЭХИЙГ ОДООГООР ЯРИХГҮЙ БАЙГАА.

ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ | ЭДИЙН ЗАСАГ 11 2020.05.20, ЛХАГВА~№086 (1365)

Дэлхий даяар зай барих арга хэмжээг зогсоох, эдийн засаг, сургуулиудыг эргүүлэн нээх, урлаг, спортын арга хэмжээг айдасгүйгээр чөлөөтэй зохион явуулахад вакцин чухал үүрэгтэй

Хүмүүст туршсан анхны вакцины үр дүн гарсны ачаар хувьцааны үнэ үнэмлэхүй өсөв.


АНУ-ын биотех но-ло гийн Moderna Inc компанийн тур-шил тын вакцин хүний дархлалын

тог тол цоонд шинэ төрлийн корона вирус эсэргүүцэх чадвар үүсгэсэн нь дэлхийн нийтийн тэмцэлд найдвар төрүүллээ.

Туршилтад сайн дураар оролцогч цөөхөн хүнд аюулгүйн үнэлгээ өгөх зорилгоор жижиг туршилт хийсэн учраас үр дүнд болгоомжтой хандах нь чухал. Гэхдээ сая сая эрүүл хүнд тарих тул аюулгүйн ноцтой эрсдэл байхгүйг ойлгуулж өгсөн нь уг туршилтын чухал ач холбогдол юм.

“Вирус олшрох явцыг зогсоож чадахуйц эсрэг бие үүссэн нь сайны шинж” хэмээн Moderna-гийн гүйцэтгэх захирал Стефан Бансел ярилцлагадаа онцлов.

“Үүнээс илүү сайн мэдээ гэж юу байх вэ” хэмээн тэрбээр тодорхойлж байна. Цаашид вакциныг илүү олон хүнд туршиж, үр нөлөөг нь судлах гэж буй тус компани туршилтын гурав дахь шатанд олон мянган хүнийг хамруулах юм.

Дэлхий даяар зай барих арга хэмжээг зогсоох, эдийн засаг, сургуулиудыг эргүүлэн нээх, урлаг, спортын арга хэмжээг айдасгүйгээр чөлөөтэй зохион явуулахад вакцин чухал үүрэгтэй. Өдгөө дэлхий даяар 4.7 сая хүнд халдварлаж, 300 гаруй мянган хүний аминд хүрээд байгаа шинэ төрлийн коронавирус буюу SARS-CoV-2-ын вакцин бүтээх ажилд эм үйлдвэрлэгч, эрдмийн байгууллага, засгийн газрууд дэлхий даяар өрсөлдөж байна.

Шинэ мэдээллийн дараа Moderna-гийн хувьцааны үнэ Нью-Йоркт 30 хувиар өсөж, 87 ам.доллар хүрсэн нь тус

компанийн хувьд үнэмлэхүй үзүүлэлт болж байна. Вирусийн тархалтыг эрдэмтэд зогсоож чадна гэсэн итгэлийг Moderna болон Оксфордын их сургууль, БНХАУ төрүүлж буйн ачаар дэлхийн зах зээлд итгэл бэхжиж, S&P 500 индекс 3.1 хувиар дээшилсэн юм. Цар тахлыг зогсоохоор ажиллаж буй вакцин болон эмийн бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэгч компаниуд зах зээлд гаргах бүтээгдэхүүнээсээ хэр орлого олох эсэхийг одоогоор ярихгүй байна.

Вакцин хөгжүүлэх туршилт хэд хэдэн шаттай явагддаг. Эхний шатны тестийг зөвхөн аюулгүйн үнэлгээ хийх, хүний дархлааны тогтолцоо хариу реакц үзүүлж буй эсэхийг тогтоох зорилгоор явуулдаг. Цаашид долдугаар сараас эхлээд олон мян ган хүнийг туршилтад хамруулж, вакцин бодит орчин нөх-

цөлд вирусийг дарангуйлж, олшрохоос сэргийлэн, хүчийг нь сулруулж чадаж буй эсэхийг нарийн тодорхойлох юм.

Нэгдүгээр шатны туршилтаар судлаач нар цусны дээжид су-дал гаа хийж уг вакцин онолын хувьд хадварын эсрэг тэмцэх чадвартай эсрэг бие үүсгэж буй эсэхийг шалгасан юм. Судалгааны хүрээнд тарьсан

багахан хэмжээний тун нь эсрэг бие үүсгэсний дараа хоёр дахь их тун халдвар тусаад эдгэсэн хүний биед илэрдэгтэй ижил болон илүү түвшинд эсрэг бие үүсгэж чаджээ.

Аюулгүйн тест амжилттай болж вакцинд нийтлэг реакц үүсэж чадсаныг Бансел тайл-барласан юм. Их тунгаар та-риулсан гурван хүний биед дам харш нөлөө тод илэрснийг компанийн презентацид тайл-барласан аж. Дараагийн шатанд ийм хэмжээтэй тунгаар тарихгүй. Нийт 600 хүнийг хамруулах хоёр-дугаар шатны туршилт удахгүй эхэлнэ.

Ихэнх вакцин нь генийн ин-женерч лэлийн аргаар үүсгэсэн вирусийн идэвхгүй “хэсэг” эсвэл уураг байдаг. Тариулсан хүнд вакцин тухайн өвчнөөр өвдөөд эдгэсэн хүнд байдагтай адил дархлааны механизм үүсгэдэг юм.

Роберт Лангрет

Дэлхийд улаан буудайн нөөц хэт ихэслээ

Гол ханган нийлүүлэгч ул-сууд экспортдоо хязгаарлалт тогтоосны улмаас улаан буудай хомсдож, хүнсний дэлгүүрийн гурилын лангуу хоосорно гэсэн айдас сүүлийн хэдэн сарын турш үргэлжилсэн. Гэтэл дэлхий даяар үр тарианы нөөц ихэссээр байна.

Эрүүл мэндийн хямралтай тулгарсан ОХУ, Румын зэрэг олон орон дотоодын нийлүүлэлтээ хамгаалах зорилгоор экспортдоо хязгаарлалт тогтоосон нь дэлхийн худалдаанд нөлөөлсөнгүй, харин ч нийлүүлэлт ихэссээр байна. Энэ жил олон оронд ургац арвин байх төлөвтэй тул дэлхийн улаан буудайн нөөц 2021 оны

Роберт Лангрет

үнэмлэхүй амжилтыг ч эвдэх төлөвтэй.

Байгаль, цаг уурын гэнэтийн гамшиг урьдчилсан тооцоог өөрчилж болзошгүй ч одоогоор үр тарианы хомсдол үүсэх айдас алга. Ханган нийлүүлэх сүлжээ тогтвортой үргэлжилж буй өнөөгийн нөхцөлд экспортоо хязгаарласан орнууд ч нөөц нь хэрээс хэтэрч буйгаа ойлгож эхэллээ. Мөн цар тахлын гамшиг ч дэлхийн үр тарианы эрэлт, хэрэгцээ буурахад хүргэв.

Хэрэглэгчид гурил гэх мэт өргөн хэрэглээний хүнс нөөцөлж, ОХУ, Румын, Казахстан зэрэг улс улаан буудайн экспортоо хязгаарласантай уялдан гуравдугаар сард үнэ өссөн үр тариа эргээд хямдарлаа. Үр тарианы бенчмарк фьючерсийн үнэ ч өнгөрсөн оны 10-р сараас хойших үнэмлэхүй түвшинд буув.

ОХУ, Канад зэрэг тэргүүлэх тариаланчид энэ жил арвин

ургац хураах төлөвтэй. Ирэх хоёр улиралд дэлхий даяар үр тарианы ургац 0.5 хувиар өсөхөөр байгааг АНУ-ын Засгийн газрын статистик харуулж байна. Үр тарианы бэлэн нөөцийн хэмжээ таван хувь нэмэгдэж, 310.1 сая тоннд хүрэх төлөвтэй буй нь дэлхийн таван сарын эрэлттэй тэнцэж байна.

Цар тахлын улмаас үр та-риа ны эрэлт буурсан нь улаан буудайн нөөц ихсэх нөхцөл болов. Ресторан, хоол ны газруудын бизнес зогсож, этанолын үйлдвэрүүд био-түлш үйлдвэрлэхээр үр тариа худалдаж авах нь багасаж, махны үйлдвэрүүд хаалгаа барьс ны улмаас малын тэжээлд хэрэглэх үр тарианы эрэлт хүртэл буурчээ. Эрдэнэ шиш зэрэг бусад үр тарианы ний лүү лэлт ч мөн улаан буудайн үйлд вэр лэлд дарамт болж байна.

Дэлхийн улаан буудайн үйлдвэрлэл(сая тонноор) 800

700

750

6502010/2011 2014/2015 2018/20192012/2013 2016/2017 2020/2021

Эх сурвалж: USDA

ДЭЛХИЙ

| ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ12 2020.05.20, ЛХАГВА~№086 (1365) ЗАГВАР

Б.Чулуунчимэг, ЗГМ сонин

Stay home уриатай хувцас загварын цуглуулгууд худалдаанд гарч эхэллээ

БҮСГҮЙЧҮҮД ДЭГЖИН ДААШИНЗ, ДОЛГИОНТОЙ ҮС, ӨНДӨР ӨСГИЙТӨӨС ХЭСЭГТЭЭ Л ТАТГАЛЗАХ НЬ.

Цар тахлын улмаас дэлхий даяар хөл хорио тогтоож, хүн бүрийг гэртээ үлдэхийг уриалж байгаа энэ үед загварын ертөнц ч бас хувьсан өөрчлөгдөж байна. Stay home буюу гэртээ үлд гэсэн уриалга загварын чиг хандлагыг тодорхойлогчдын анхаарлыг татаж, энэхүү уриалгад нийцсэн хувцасны цуглуулгуудыг худалдаанд гаргаж эхэллээ. Хүлээн авалт, уулзалт,

киноны нээлт гэх мэт олон нийтийн үйл ажиллагаанууд цуцлагдсан энэ үед энгийн хэрэглэгчдээс авахуулаад олны танил алдартнууд, сошиал инфлюнсерүүд ч бас Stay home хаштаг ашиглан илүү энгийн, илүү тухтай бөгөөд загварлаг мянга мянган постыг нийгмийн сүлжээнд түгээж байна. Товчхондоо бүсгүйчүүд дэгжин даашинз, долгионтой үс, өндөр өсгийтөөс хэсэгтээ л татгалзах нь.

Бүсгүйчүүдийн дунд хэдийн танил болсон Pretty little thing

брэндийн Stay home амны хаалт 12 авcтрали долларын үнэтэй.

Загвар зохион бүтээгч Жүн Такахаши COVID-19-ийн цар тахлын үед аюулгүй байдлын дадлыг сурталчлах зорилгоор нийгмийн зай барих дүрмийг илэрхийлсэн богино ханцуйтай цамцны цуглуулгаа худалдаанд гаргажээ.

Загварын чиг хандлагыг тодорхойлогч гэгддэг Ким Кардашян өөрийн үүсгэн байгуулсан Skims брэндийнхээ биед эвтэйхэн, дулаахан Cozy коллецкийг өнгөрсөн арванхоёрдугаар сард гаргаж байсан бол хөл хорионы үеэр Stay home уриатайгаар дахин худалдаанд гаргалаа. Энэхүү цуглуулгыг биед

маш эвтэйхэн хэмээн худалдан авагчид ам сайтай байгаа. Cozy коллекц 68-98 ам.долларын

үнэтэйгээр зарагдаж байгаа бөгөөд тэрбээр энэ цуглуулгаараа олон мянган долларын ашиг олоод байна.

Сүйт бүсгүйн хуримын даашинзны загвараар олонд танигдсан “Хайрын

хурим” салон бэлэн хувцасны XX брэндийнхээ Stay Home цуглуулгыг

өнгөрсөн сард танилцууллаа. Тухлаг бөгөөд загварлаг хэмээн тодорхойлсон

энэхүү цуглуулга нь Stay home, Save lives! уриатайгаар худалдаанд гарсан юм.

Инстаграмд маркетингаа амжилттай явуулж буй Скотт Дисикийн үүсгэн байгуулсан

Talentless бэлэн хувцасны брэндийн Stay home цуглуулга бусдаас илүү

этгээд. Би гэртээ үлдэж байна, Гараа угаана уу гэсэн бичиг нь бусдын

анхаарлыг татаж чаджээ.

Цар тахлын нөлөөгөөр өөрчлөгдөж буй

загварын ертөнц

ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ | 13 2020.05.20, ЛХАГВА~№086 (1365)ХУВЬ ХҮНИЙ ХӨГЖИЛ

ГАДААД ХЭЛЭЭР ЯРИХ ЧАДВАРАА

САЙЖРУУЛАХ

4АРГА

Гадаад хэлийг сурахад ярианы чадвар хамгийн чухал бөгөөд

ихэнх хүн энэ даваан дээр ирээд гацаж орхидог. Тиймээс өөрийгөө

илэрхийлж, зөв ойлгуулахад тус болох дараах дөрвөн аргыг

туршаад үзээрэй.

Гадаад хүмүүс ярихдаа нүүрний хувирал нь хэрхэн өөрчлөгддөг, амны хайрцаг нь ямар байгааг сайтар анзаарч, тухайн хэлний онцлогоос хамааран

сэтгэл хөдлөлтэй ярьж сурах нь маш чухал

Ү.Аминаа, ЗГМ сонин

Юу өгүүлж байгааг бүрэн ойлгож, өөрөө юу гэж хариулахаа сайн мэдээд буй хэрнээ яг ярих гэхээр хэл эвлэж өгөхгүй орооцолдох тохиолдол олон. Тэгвэл яриагаа зүгшрүүлэхийн тулд тухайн хэлээр түргэн хэллэг хэлж давтах нь хамгийн сайн арга. Гэхдээ эхний үед хурдад ач холбогдол өгөлгүй, зөв, тод дуудлагатай хэлэхэд анхаараарай. Дараа нь аажмаар тэр хэмнэлээ алдалгүй хурдан хэлж сурах тусам ярих чадвар сайжирна. Энэхүү дасгалын давтамж ойрхон, тогтмол байх тусам илүү их үр дүнд хүрнэ гэдгийг санаарай.

Ямар нэг сэдвээр богино хэмжээний яриа, илтгэл тавьж байна гэж төсөөлөн бичлэг хийх эсвэл дуу хураагуурт хурааж аваад, дараа нь хөндлөнгийн хүний өнцгөөс өөрийгөө дүгнэх нь хамгийн бодит бөгөөд үр дүнтэй арга юм. Энэ арга нь хэн нэгэнтэй өөр хэл дээр ярих, бүр цаашлаад илтгэл тавихын тулд өөрийгөө ямар түвшинд байгааг мэдэхэд туслах болно. Өөрөөр хэлбэл, өөрийн дуу хоолойг сонсож дасахаас гадна үгийн дуудлагыг хэр зөв хэлж байгааг тодорхой болгож, алдаатайгаа нүүр тулна гэсэн үг юм.

Ямар нэг ном, текстийг чангаар уншиж дасгал хийх нь чөлөөтэй ярихаас гадна цэвэр, тод хэллэгтэй болоход чухал үүрэгтэй. Ингэхдээ зүгээр нэг унших бус, амандаа бөөрөнхий хэлбэртэй чихэр юм уу ааруул хийж, эсвэл үзэг зууж байгаад чилж ядартлаа унших хэрэгтэй.

Зарим үгийн дуудлагыг буруу уншиж байгаа юм шиг санагдвал эргэлзсэн үгийнхээ зөв дуудлагыг тэр дор нь Forvo.com сайтаас шалгаж болно. Нэмж сонирхуулахад, тус сайт нь унаган хэлтэй хүмүүсийн уншиж оруулсан 390 гаруй хэл дээрх зургаан сая орчим үгийн аудио дуудлагын сантай. Дээрх хэлбэрээр 30-40 минут уншиж байгаад ямар нэг саадгүйгээр дахин нэг уншаад үзээрэй. Зүгээр уншихад илүү эвтэйхэн болсон нь мэдрэгдэнэ.

Үүнээс гадна тухайн текстээ аудио бичлэгтэй нь зэрэг унших дасгал бас бий. Ингэснээр үгийн зөв дуудлага, өргөлт, аялга, өгүүлбэрийн зогсоц зэргийг давхар сурдаг бөгөөд эх хэл дээрээ ярьж байгаа юм шиг сонсогдоход дөхөм болдог. Үүнийг дуурайх техник ч гэж нэрлэдэг. Цаашлаад гадаад хүмүүс ярихдаа нүүрний хувирал нь хэрхэн өөрчлөгддөг, амны хайрцаг нь ямар байгааг сайтар анзаарч, тухайн хэлний онцлогоос хамааран сэтгэл хөдлөлтэй ярьж сурах нь маш чухал.

Ямар ч хэлний сонсох, бичих, унших, ярих гэсэн дөрвөн хэсэг хоорондоо холбоотой байдаг. Иймээс сонсох чадвар сайн байх нь ярианы хэсэгтэй шууд хамааралтай. Төрөл бүрийн аргаар энэ чадвараа сайжруулж болох бөгөөд тэдгээрээс хамгийн үр дүнтэй нь тухайн сурч байгаа хэл дээрээ подкаст эсвэл аудио ном сонсох юм. Амжилттай хэл сурсан гэх олон хүн кино үзэхийг зөвлөдөг ч дээрх арга нь бүх анхаарлаа зөвхөн сонсоход төвлөрүүлэх боломжийг олгодгоороо ялгаатай. Мөн гадуур, гэртээ, хүлээлгийн өрөөнд, машиндаа гээд хаана ч сонсоод явахад хялбар. Сонсох дасгал хэр их хийнэ, ярианы чадвар төдий чинээ баяжсаар байдаг.

СУРЧ БУЙ ХЭЛЭЭРЭЭ ТҮРГЭН ХЭЛЛЭГ ХЭЛЭХ

ХООЛОЙГОО БИЧИХ

СААДТАЙ УНШЛАГА ХИЙХ

СОНСОХ ДАСГАЛ ХИЙХ

| ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ14 2020.05.20, ЛХАГВА~№086 (1365) СУРТАЛЧИЛГАА

ТЕНДЕРИЙН УРИЛГА


ЗӨВЛӨХ ҮЙЛЧИЛГЭЭНИЙ ТУХАЙ ЗАРЛАЛ

Огноо: 2020 оны 05 дугаар сарын 20-ны өдөр



ТЕНДЕР ШАЛГАРУУЛАЛТЫН НЭР: Түлхүүр гардуулах гэрээний нөхцөлтэй гэр хорооллын дундах зам засвар, тохижилт /Улаанбаатар, Чингэлтэй дүүрэг, 7, 8, 9, 10, 11 дүгээр хороо/-ын ажилТЕНДЕР ШАЛГАРУУЛАЛТЫН ДУГААР: НХААГ-20/0110

Нийслэлийн Худалдан авах ажиллагааны газар эрх бүхий тендерт оролцогчдоос Түлхүүр гардуулах гэрээний нөхцөлтэй гэр хорооллын дундах зам засвар, тохижилт /Улаанбаатар, Чингэлтэй дүүрэг, 7, 8, 9, 10, 11 дүгээр хороо/-ын ажил гүйцэтгэх тухай цахим тендер ирүүлэхийг урьж байна.Энэхүү тендер шалгаруулалт нь цахим худалдан авах ажиллагааны системээр зарлагдаж байгаа цахим тендер тул www.tender.gov.mn хаягаар орж цахим тендерийн баримт бичиг болон холбогдох материалыг татаж авна уу.Тендерт оролцогч нь тендерийн баримт бичгийг илгээхийн өмнө тендерт оролцох хураамж болох 50 000 (тавин мянга) төгрөгийг цахим систем ашиглан төлсөн байх ёстой.Тендер нь түүнийг нээсэн өдрөөс эхлэн 30 хоногийн дотор хүчинтэй байна.Тендерт оролцогч нь Санхүүгийн болон туршлагын дараах шаардлагыг хангасан байна. Үүнд: Борлуулалтын хэмжээ: Сүүлийн 2 жил буюу 2018, 2019 онуудын борлуулалтын орлогын дундаж нь төсөвт өртгийн 50 хувиас багагүй үнийн дүнтэй байна.Түргэн хөрвөх чадвартай хөрөнгө болон авах боломжтой зээлийн хэмжээ: Төсөвт өртгийн 30 хувиас багагүй үнийн дүнтэй байх.Аудитаар баталгаажуулсан санхүүгийн тайлан ирүүлэх жилийн тоо:Санхүүгийн тайланг өөрийн тендерт хавсарган ирүүлэх шаардлагагүй бөгөөд төрийн худалдан авах ажиллагааны цахим системээр дамжуулан сүүлийн 2 жил буюу 2018, 2019 онуудын санхүүгийн тайлангаас шаардлагатай мэдээллийг татаж үзнэ.Ижил төстэй ажил гэрээгээр гүйцэтгэсэн туршлагын мэдээлэл ирүүлэх жилийн тоо: Сүүлийн 2 жил буюу 2018, 2019 онуудын аль нэг жилд төсөвт өртгийн 50 хувиас багагүй үнийн дүнтэй ижил төстэй ажлын үндсэн гүйцэтгэгчээр ажилласан байна.

Тусгай зөвшөөрөл шаардлагатай бол тусгай зөвшөөрөл ирүүлэх эсэх: Тийм Ажил гүйцэтгэх байгууллага нь:Авто замын ажлын хүрээнд:Шинэ 2.8.2.6 Зам талбайн тохижилтын ажил хийх засварлахХуучин 3.7.4.1.33А-1 Бүх төрлийн зам засварын ажил 2.8.8 Замын байгууламжид хамаарах талбай барих засварлахХайрган болон хатуу хучилттай авто зам барих зөвшөөрөлтэй байж болно.Эрчим хүчний яамнаас олгодог:ТЗ-2.1 0.4-15 кВ-ын цахилгаан дамжуулах шугам, дэд станцын угсралт, засварын ажил, түүний туршилт тохируулгын ажил үйлчилгээЗураг төсөл боловсруулах байгууллага нь: Зам тээврийн хөгжлийн яамнаас олгодог:2.8.1.4 - Хотын авто зам, замын байгууламжийн зураг төсөл боловсруулахТендерийн хамт 5 000 000 (таван сая) төгрөгийн дүнтэй тендерийн баталгаа ирүүлнэ. Тендерийг 2020 оны 06 дугаар сарын 22-ны өдрийн 09 цаг 50 минутаас өмнө системд ирүүлэх ба нээлтэд оролцох хүсэлтэй тендерт оролцогчдыг байлцуулан тендерийг 2020 оны 06 дугаар сарын 22-ны өдрийн 10 цаг 10 минутад Нийслэлийн Худалдан авах ажиллагааны газрын тендерийн нээлтийн 1012 тоот өрөөнд нээнэ.Гадаадын этгээд тендер ирүүлэх эрхгүй. Дотоодын давуу эрх тооцно.

Сонирхсон этгээд тендерийн баримт бичиг болон бусад мэдээллийг доорх хаягаар авч болно.

Нийслэлийн Худалдан авах ажиллагааны газар, Улаанбаатар хот, Чингэлтэй дүүрэг, Бага тойруу-15, Самбуугийн гудамж,

Нийслэлийн Засаг захиргааны IV байр, 10 дугаар давхарт Утас: 75757806,

Цахим хаяг: www.tender.gov.mn, www.ub-procurement.mn

ТЕНДЕР ШАЛГАРУУЛАЛТЫН НЭР: Түлхүүр гардуулах гэрээний нөхцөлтэй Гэр хорооллын дундах авто зам, тохижилт /Улаанбаатар, Сүхбаатар дүүрэг 15, 16, 17, 18, 19, 20 дугаар хороо/-ын ажилТЕНДЕР ШАЛГАРУУЛАЛТЫН ДУГААР: НХААГ-20/0092

Нийслэлийн Худалдан авах ажиллагааны газар эрх бүхий тендерт оролцогчдоос Түлхүүр гардуулах гэрээний нөхцөлтэй Гэр хорооллын дундах авто зам, тохижилт /Улаанбаатар, Сүхбаатар дүүрэг 15, 16, 17, 18, 19, 20 дугаар хороо/-ын ажил гүйцэтгэх тухай цахим тендер ирүүлэхийг урьж байна.Энэхүү тендер шалгаруулалт нь цахим худалдан авах ажиллагааны системээр зарлагдаж байгаа цахим тендер тул www.tender.gov.mn хаягаар орж цахим тендерийн баримт бичиг болон холбогдох материалыг татаж авна уу.Тендерт оролцогч нь тендерийн баримт бичгийг илгээхийн өмнө тендерт оролцох хураамж болох 50 000 (тавин мянга) төгрөгийг цахим систем ашиглан төлсөн байх ёстой.Тендер нь түүнийг нээсэн өдрөөс эхлэн 30 хоногийн дотор хүчинтэй байна.Тендерт оролцогч нь Санхүүгийн болон туршлагын дараах шаардлагыг хангасан байна. Үүнд: Борлуулалтын хэмжээ: Сүүлийн 2 жил буюу 2018, 2019 онуудын борлуулалтын орлогын дундаж нь төсөвт өртгийн 50 хувиас багагүй үнийн дүнтэй байна.Түргэн хөрвөх чадвартай хөрөнгө болон авах боломжтой зээлийн хэмжээ: Төсөвт өртгийн 30 хувиас багагүй үнийн дүнтэй байх.Аудитаар баталгаажуулсан санхүүгийн тайлан ирүүлэх жилийн тоо:Санхүүгийн тайланг өөрийн тендерт хавсарган ирүүлэх шаардлагагүй бөгөөд төрийн худалдан авах ажиллагааны цахим системээр дамжуулан сүүлийн 2 жил буюу 2018, 2019 онуудын санхүүгийн тайлангаас шаардлагатай мэдээллийг татаж үзнэ.Ижил төстэй ажил гэрээгээр гүйцэтгэсэн туршлагын мэдээлэл ирүүлэх жилийн тоо: Сүүлийн 2 жил буюу 2018, 2019 онуудын аль нэг жилд төсөвт өртгийн 50 хувиас багагүй үнийн дүнтэй ижил төстэй ажлын үндсэн гүйцэтгэгчээр ажилласан байна.

Тусгай зөвшөөрөл шаардлагатай бол тусгай зөвшөөрөл ирүүлэх эсэх: Тийм Ажил гүйцэтгэх байгууллага нь:Авто замын ажлын хүрээнд:Шинэ 2.8.2.6 Зам талбайн тохижилтын ажил хийх засварлахХуучин 3.7.4.1.33А-1 Бүх төрлийн зам засварын ажил 2.8.8 Замын байгууламжид хамаарах талбай барих засварлахХайрган болон хатуу хучилттай авто зам барих зөвшөөрөлтэй байж болно.

Зураг төсөл боловсруулах байгууллага нь: Зам тээврийн хөгжлийн яамнаас олгодог:2.8.1.4 - Хотын авто зам, замын зураг төсөл боловсруулахТендерийн хамт 4,000,000 (дөрвөн сая) төгрөгийн дүнтэй тендерийн баталгаа ирүүлнэ. Тендерийг 2020 оны 06 дугаар сарын 22-ны өдрийн 11 цаг 30 минутаас өмнө системд ирүүлэх ба нээлтэд оролцох хүсэлтэй тендерт оролцогчдыг байлцуулан тендерийг 2020 оны 06 дугаар сарын 22-ны өдрийн 11 цаг 50 минутад Нийслэлийн Худалдан авах ажиллагааны газрын тендерийн нээлтийн 1012 тоот өрөөнд нээнэ.

Гадаадын этгээд тендер ирүүлэх эрхгүй.Дотоодын давуу эрх тооцно.

Сонирхсон этгээд тендерийн баримт бичиг болон бусад мэдээллийг доорх хаягаар авч болно.

Нийслэлийн Худалдан авах ажиллагааны газар, Улаанбаатар хот, Чингэлтэй дүүрэг, Бага тойруу-15, Самбуугийн гудамж,

Нийслэлийн Засаг захиргааны IV байр, 10 дугаар давхарт Утас: 75757806,


1. “Эрдэнэс Монгол” ХХК нь “Асгатын мөнгөний ордын нөөцийн тодотгол хийх” зөвлөх үйлчилгээний гэрээ байгуулах гэж байгаа тул зөвлөхийн үйлчилгээ үзүүлэх хүсэлтэй этгээдийг мэдүүлгээ ирүүлэхийг урьж байна.

2. Энэхүү зөвлөх үйлчилгээ нь Асгатын мөнгөний ордын нөөцийн тодотгол тооцооны тайлан боловсруулан эрдэс баялгийн мэргэжлийн зөвлөлөөр хэлэлцүүлж нөөц бүртгүүлэх болно.

3. Мэдүүлгээ ирүүлж буй зөвлөх нь

- Аж ахуйн нэгжийн улсын бүртгэлийн гэрчилгээний хуулбар - Хийж гүйцэтгэсэн ижил төстэй үйлчилгээний жагсаалт - Өргүй тухай Нийгмийн даатгалын тодорхойлолт

- Зөвлөх хуулийн этгээдийн 2017, 2018, 2019 оны санхүүгийн чадавхын мэдээлэл, санхүүгийн тайлангийн аудитаар баталгаажуулсан дүгнэлт

- Монгол Улсын хуулийн дагуу татвар, хураамж, төлбөрөө бүрэн төлсөн байна. Татварын ерөнхий газрын www.e-tax.mta.mn сайтыг ашиглан цахим тодорхойлолт /Хэвлэмэл хуудсын доод хэсэгт байрлах тоо, тэмдэгт орсон 36 оронтой нууц дугаарыг гаргацтай байхаар ирүүлнэ./

- Шүүхийн ерөнхий зөвлөлийн төрөлжсөн архивын тодорхойлолт - Шүүхийн шийдвэр гүйцэтгэх газрын тодорхойлолт - Компанийн боловсон хүчний мэдээлэл

Чадварыг нэмэгдүүлж сайжруулах зорилгоор зөвлөхүүд түншлэлийн хэлбэрээр оролцох боломжтой эсэх. Зөвшөөрөхгүй

4. Сонирхсон этгээд нэмэлт мэдээллийг 2020 оны 05 дүгээр сарын 28-ны өдрийн 17 цаг 30 минут хооронд авч болох бөгөөд мэдүүлгээ Цахим худалдан авах ажиллагааны систем (www.tender.gov.mn) хаягаар өөрийн ААН-ийн хувийн нууцлалын кодыг ашиглан нэвтэрч цахим хэлбэр (pdf)-ээр 2020 оны 05 дүгээр сарын 29-ны өдрийн 08 цаг 30 минутын дотор ирүүлнэ.

Хаяг: Монгол Улс, Улаанбаатар хот, Сүхбаатар дүүрэг 1-р хороо,

Чингисийн өргөн чөлөө-15, Моннис Тауэр 14 давхар

Утас: +976 75553399-215

ЕРТӨНЦИЙН СОНИНЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ | 15 2020.05.20, ЛХАГВА~№086 (1365)

Зүүн германчууд одоо яагаад оросуудад

дуртай болов

“ДАЙН, СОНГУУЛЬ ГЭХ МЭТ ЯМАР НЭГ ҮЙЛ ЯВДЛЫН ҮЕД ЗҮҮН ГЕРМАНЧУУД ЗААВАЛ ӨРНӨДИЙНХНӨӨС ӨӨРӨӨР ХАНДАЖ БАЙГАА НЬ АЖИГЛАГДДАГ.

Испанийн Наваррын их сургуулийн эрдэмтэд гүн боловсруулалттай хоол хүнс эсийн хөгшрөлтийг түргэсгэдэг гэсэн дүгнэлтэд хүрснийг La Vanguardia сэт-гүүлд мэдээлсэн байна. Үүнд талх, нарийн боов, амт тан, хийжүүлсэн ундаа, янз бүрийн хачир, сахар тай эрдэнэшиш, хагас боловс-руулсан бүтээгдэхүүн болон хадгалахад зориулсан махан бүтээгдэхүүнийг хэт боловсруулсанд тооцдог. Ийм хүнсэнд будаг, сахар, хадгалалтыг удаашруулах бодис, өөх тоос, давс ихээр ордог боловч амин дэм, торлог бодисоор ядуу юм.

Эрдэмтдийн судалгаанаас үзэхэд эдгээрийг хэрэг лэс-нээр хромосомын үзүү рийн хэсэг багасдаг байна. Уг хэсэг нас ахих тусам боги-носдог авч дээрх хүнсийг хэрэглэснээр үйл явцыг хурдасгадаг аж.

57-91 насны 886 хүнтэй бүлэгт туршилт явуулж, хро мосомын үзүүр ба хоол-лолтын ха рил цан хамаар-лыг тогтоо жээ. Үр дүнгээс үзвэл өдөрт гурваас дээш удаа гүн боловс руу лалт-тай хоол идсэн хүмүү сийн хромосомын үзүүр бо ги-но сох үйл явц хоёр да-хин түргэсдэг нь тодорхой болжээ.

Оросын Хэрэглэгчдийн эрх ашгийг хамгаалах алба коронавирусийн тархалтын үед тус улсын нутаг дэвс-гэрт агаар, газар, усан замаар аялах шинэ зөв-лөмж боловсруулсан бай-на. Нийгмийн зай барих шаард лагыг дагах үүднээс агаарын хөлгөөр зорчих иргэ дийн тоо онгоцны суудал дүүргэлтийн 50 хувиас илүү гүй байх ёстой. Түүнч-лэн зорчигчдыг зэрэгцээ буюу шил даран суулгахаас зайлсхийхийг зөвлөжээ. Үүнээс гадна онгоцны са-лоны бүх төхөөрөмжийг халдваргүйжүүлэх, хүмүү-

сийн халууныг хянах ба ху вийн хамгаалах хэрэгс-лээр бүрэн хангагдсан байх шаардлага тавьсан байна.

Гэвч Оросын Тээврийн сайд Евгений Дитрих нийг-мийн зай барих журмын ул-маас нислэгийн тасал барын үнэ нэлээд нэмэгдэж бол-зошгүйг анхааруулав. Учир нь зорчигч тээврийн нислэг ашигтай байхын тулд суудал дүүргэлт 72-75 хувь байвал зохистой. Засгийн газар энэхүү шалтгааныг харгалзан үзээд онгоцонд нийгмийн зай барих нь үр ашиггүй буюу онц шаардлагагүй гэсэн санал оруулжээ.

Крымийг эрхэндээ авсны хариуд Европын холбоо-ноос ОХУ-ын эсрэг хэрэг жүүлсэн хориг

зургаан жил үргэлжилж байна. Гэвч үе үе хоригийг эсэр гүүцсэн дуу хоолой сон согд догийн олонх нь зүүн гер манчуудынх. Ардчилсан Герман ба хуучин Зөвлөлтийн найрамдал “том ахаа хайрлах” улс төрийн, тийм ч элэгсэг бус нөхөрлөл байсан бол одоо юу өөрчлөгдөө вэ? гэсэн асуултыг Германы MDR сэтгүүлийн сурвалжлагч Дёрте Ханиш тавьж, хариулахыг оролджээ. 1986 оны дөрөвдүгээр сард социалист ахан дүүсийн үнсэлтийн (М.Горбачёв, Э.Хонеккер нарын үед) цаана Зөвлөлтийн ил тод байдал, өөрчлөн байгуулалтын тухай сонсохыг ч хүсээгүй хуучин БНАГУ-ын илт хурцадмал харилцаа нуугдаж байлаа.

“Герман-Зөвлөлтийн найрам-дал” болон фашизмаас чөлөө-лөгс дөд үзүүлэх хүндэтгэл тухайн үед төрийн үйл хэрэг, олон жил үргэлжилсэн үзүүлбэр бай хаа больсон юм. Өдөр тутмын амьд ралд, хамтрал, сангийн аж ахуй, пионерын зуслан, сургууль дээр харилцаа үргэлжилсээр байсан авч нутгийн иргэдийг Зүүн Германд байрласан Зөвлөлтийн цэргийнхэнтэй ойртож уулзахаас сэрэмжлүүлдэг байв. Галле-Виттенбергийн их сургуулийн

нэн шинэ түүхийн профессор Зильке Сатюков “Хүмүүс ойр-тон харилцах тусам Оросын коммунизмд үнэхээр ирээдүй бий юу гэсэн асуулт гардаг байсан” хэмээн өгүүллээ. Иймээс Москва ба Зүүн Бер-линий улс төрийн харилцаа ёс төдий албаны түвшинд, хувь хүмүү сийн оролцоогүйгээр явагддаг байв.

1947 онд байгуу лагдсан Гер-ман-Зөвлөлтийн най рамд лын нийгэмлэг хуучин дайснуу-дын хооронд хэлхээ холбоо тогтоох зорилготой. 1989 оны байдлаар хуучин БНАГУ-ын 6.5 сая иргэн найрамдлын нийгэмлэгийн гишүүн байв. 1951 оноос Зүүн Германд орос хэлийг дунд сургуульд заавал үзэж эхэлсэн. Гэвч хичээл дээр Ленин, нам, эвлэл гээд залууст огт сонирхолгүй зүйл ярьдаг байсан аж. Гэхдээ орос хэлийг амьдрал дээр ашиглах янз бүрийн тохиолдол гардаг байсны

нэг нь шагналаар Зөвлөлтөд аялах явдал байв.

1970-аад оноос уг нийгэмлэг цэвэр ёслолын чанартай бол-сон авч Зүүн Германы удир-дагч Эрих Хонеккер 1987 онд “Герман-Зөвлөлтийн найрамд-лын нийгэмлэг манай улсыг Лениний эх оронтой холбож, цусан барилдлагатай болоход гайхамшигтайгаар тусалсан” хэмээн мэдэгдсэн баримт бий. Харин ахуйн хүрээнд нутгийн оршин суугчид Зөвлөлтийн цэргийг юуны өмнө “эзлэн түрэмгийлэгч” гэж үзэж байв. Цэргийн техникт эвдэрсэн зам, офицеруудын эхнэрүүд дэлгүүрээс бүх барааг хамдаг зуршил гээд олон зүйлд дургүйцнэ. Эцсийн эцэст оросууд гарч явахад найрамдал гэгч зүйл хэдийн мартагдсан байв.

“Гэвч дайн, сонгууль гэх мэт ямар нэг үйл явдлын үед зүүн германчууд заавал өрнө дийнх-нөөс өөрөөр хандаж байгаа нь ажиглагддаг. Энэ бол манай түүхийн улбаа” гэж түүхч Сатюков бичсэн байна. Баруун Германтай нэгдсэний дараа зүүн германчуудын бүх хүсэл мөрөөдөл биелээгүйн дээр заримдаа хоёрдугаар зэргийн иргэд мэт сэтгэгдэл төрж, сэтгэл дундуур байгаа нь хуучнаа санагалзах бодолд хөтөлдөг байж болох юм. Үүний сацуу социализмд үнэхээр итгэж, зүтгэж явсан зарим хүмүүс үзэл бодлоо өөрчлөөгүй байгааг үгүйсгэх аргагүй.

Хөгшрөлтийг түргэсгэдэг хоол хүнс

Цар тахлын үед Орост аялах шинэ журам

гаргалаа

Ц.Улам-Ундрах, ЗГМ сонин

социализмд үнэхээр итгэж, зүтгэж явсан зарим хүмүүс үзэл бодлоо өөрчлөөгүй байгааг үгүйсгэх аргагүй

| ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ16 2020.05.20, ЛХАГВА~№086 (1365) ЗГМ ЗӨВЛӨЖ БАЙНА

КОФЕ ЭСВЭЛ ЦАЙНЫ ТАЛБАРАА БЭЛДЭХИхэнх хүн кофе ууж өглөөг эхлүүлдэг. Хэрвээ та ч гэсэн кофенд дурлагчдын нэг бол оройн цагаар (унтахаасаа өмнө) кофены үр, шүүлтүүр мөн кофе чанагчаа цэвэрлэн, уух аягаа хүртэл бэлдээд унтвал өглөө ямар нэгэн зүйлс эрж хайж, угааж цэвэрлэх гэх мэт ажилд цаг алдахгүй, кофегоо тайван чанаж уугаад ажилдаа гарах боломжтой юм. Цайнд дурлагсад ч мөн ийм төрлийн аргыг хэрэглэж болно шүү.

“Шар шувуунууд”-ыг өглөө эрт босгож, өдрийг эрч хүчтэй

эхлүүлэх арга“Оройноос өглөө сэргэлэн” гэдэг бол энэ удаад оройны бэлтгэл

өглөөг цоглог эхлүүлэх боломж олгодгийг онцолж байна

Ажил, сургууль дээ-рээ өдрийг эрч хүч тэй, үр дүнтэй ө н г ө р ү ү л э х и й г хүсэж байгаа хэн

бүхэн өглөөг эер гээр эхлүүлэх хэрэгтэй. Сэрүүлгээ хэд хэдэн удаа хойшлуулж, дуртай дургүй-хэн босож, ядарсан царай гаа толинд хальт харчихаад, яарч сандран ажилдаа гарч явдаг бол өдрийг үр дүнтэй, эерэг өнгөрүүлнэ гэж санахын ч хэрэггүй.

Өглөөг эртлэн угтаж, эрч хүчтэй эхлүүлэх нь хүний оюун ухаан, бие бялдарт хэрхэн нөлөөлдөг

талаарх судалгааг хаанаас ч олж унших боломжтой. Харин “практик дээр яаж хэрэгжүүлэх вэ” гэдэг л гол асуудал болоод байна. COVID-19-өөс үүдэн хүн бүрийн ажил, суралцах дадалд бага ч гэсэн өөрчлөлт орж эхэлсэн. Цагийн зөрүүнээс болж, үүрийн дөрвөн цагт цахим хуралд оролцох үе танд тохиож л байсан байх.

Тиймээс өглөө эртлэн босож, өдрийг эрч хүчтэй эхлүүлэхийг хүсдэг ч нойрондоо дийлдэх шөнийн “шар шувуунууд”-даа thefinancialdiet.com-оос бэлтгэн танилцуулсан унтахаас өмнө хийх таван зуршлыг орчуулан хүргэж байна.

Д.Баярцэцэг, ЗГМ сонин

ХАМГИЙН ДУРТАЙ ЗҮЙЛСЭЭ ӨГЛӨӨ ХИЙХЭЭР ТӨЛӨВЛӨУнтахаасаа өмнө хамгийн дуртай нэг зүйлээ өглөө эрт босоод хийхээр төлөвлөөрэй. Гэхдээ энэ нь заавал ажил, үүрэг биш, таныг үүрийн дөрвөн цагт ч босгож чадах тийм зүйл байх хэрэгтэй гэдгийг санах хэрэгтэй шүү. Жишээлбэл, дуртай номоо өглөөний кофе уунгаа шимтэн унших, хүссэн подкастаа сонсох, эсвэл дуртай телевизийн нэвтрүүлэг, дэмждэг багынхаа тоглолтыг эртлэн босож үзэхээр төлөвлөж болно. Хамгийн дуртай зүйлээрээ өглөөг эхлүүлэх нь тухайн өдрийг эерэг, үр бүтээлтэй өнгөрүүлэх нөхцөлийг бүрдүүлэхээс гадна орноос чинь төвөггүй босгож чадна гэдэгт итгээрэй.

ӨГЛӨӨНИЙ ЦАЙГАА УРЬДЧИЛАН БЭЛТГЭӨглөөний цайгаа унтахаасаа өмнө бэлдээрэй. Хамгийн хялбар, хөнгөн аргаар бэлтгэх боломжтой өглөөний цайнд овьёос багтана. Овьёосоо идэх хэмжээгээрээ жижиг саванд таслан авч, өөрийн сонголтоор жимс жимсгэнийг хийж хөргөгчиндөө хонуулаарай. Өглөө нь босоод бэлэн овьёос дээр сүүгээ хийгээд л таны өглөөний цай бэлэн болно. Хэрвээ та овьёосонд дургүй бол хөргөгчинд байгаа бэлэн бүтээгдэхүүн, өндөг, ногоо зэргээр ямар хөнгөн хоол бэлдэхээ бодоод унтвал өглөөний цайнд зарцуулах цагаа хэмнэх болно.

ХУВЦАСЛАЛТ, НҮҮР БУДАЛТАА ТӨЛӨВЛӨӨмсөх хувцсаа төлөвлөх талаар зөвөлгөөг та өмнө нь сонсож л байсан биз дээ. Тэгвэл зөвхөн хувцаслалтаа төлөвлөөд зогсохгүй түүн дээрээ зохицох нүүр будалт, гоёл чимэглэл мөн гутлаа хүртэл сонгоод унтахыг танд зөвлөж байна. Ерөнхийдөө өөрийн харагдах байдлаа бүхэлд нь төлөвлөж, төсөөлөөд унтаарай. Ингэснээр та ажилдаа гарахдаа “юу өмсөх вэ” гэж бодон цагийг дэмий үрж зогсохгүй. Гэрээсээ ажиллаж байгаа хүмүүс цахим хурал болохын өмнөх өдөр нь өмсөх цамц, хүрэм зэргээ бэлдээд унтах нь өглөө босоод ажилдаа бэлдэх явцыг илүү амар болгоно.

АРЬС АРЧИЛГААНЫ ТОГТСОН ХЭВШИЛТЭЙ БОЛОХ Өглөө ажилдаа гарахаас өмнө гуужуулагч хэрэглэхээс аль болох зайлсхийгээрэй. Учир нь гуужуулалтын дараах нэмэлт арчилгааг хийхгүй л бол арьс чинь цаанаасаа л чийгшүүлэх, тайвшруулах бүтээгдэхүүн хүсэж эхэлнэ. Мөн цаг ч их орно. Тиймээс өөрийн гэсэн оройн арьс арчилгааны зуршилтай болж, тогтмол арчилж байгаарай. Ингэснээр та бүтэн өдөр арьсандаа санаа зоволгүйгээр ажлаа хийх боломжтой болно. Нэмж хэлэхэд шөнийн арьс арчилгаа нь өдрийнхөөс хувь илүү арьсыг амрааж, тайвшруулдаг.

17ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ | 2020.05.20, ЛХАГВА~№086 (1365)ГОО САЙХАН

Э.УЯНГА

Биеийн жин: 50 кг Биеийн өндөр: 170 см Биеийн харьцаа 87:60:88 Үсний өнгө: Хар бор Нүдний өнгө: Бор Төгссөн сургууль: Улаанбаатар их

сургууль Ажил: Хувиараа бизнес эрхэлдэг Мэргэжил: Солонгос хэлний

орчуулагч, цэцэрлэгийн багш Идэх дуртай хоол: Шөлтэй хоол Дуртай сүрчиг: Chanel Дуртай өнгө: Цагаан, ягаан, хөх Хобби: Зураг авахуулах, дуу дуулах,

ууланд алхах Зорилго: Бизнесээ өргөжүүлэх Дуртай брэнд: LV, Victoria Secret,

Adidas, Puma Нууц авьяас: Дуулах Багын хоч: Уянгасүрэн Үзэх дуртай кино: Twilight-ийн

цуврал Хэлэх дуртай үг: Бусдад сайхан үг

хэлдэг уруул хамгийн дур булаам. Бусдыг сайхнаар хардаг нүд хамгийн үзэсгэлэнтэй

Өглөөг хэрхэн эхлүүлдэг вэ: Гэр орноо цэгцэлж эхэлдэг

Гоо сайхны ямар бүтээгдэхүүн хэрэглэдэг вэ: Хуурай арьстай учраас Aloe vera комыг хэрэглэдэг

Жингээ хэрхэн барьдаг вэ: Шингэц сайтай, шөлтэй хоол иддэг учраас жин нэмнэ гэж санаа зовдоггүй. Мөн идэвхтэй хөдлөхийг хичээдэг

Instagram хаяг: uynga.524

Э.УЯНГАҮЗЭСГЭЛЭНТ PLAYMATE

Энэ удаагийн “Гоо сайхан” буланд фото модель, загвар өмсөгч Э.Уянгыг онцолж байна. Тэрбээр Playboy сэтгүүлийн нүүрэнд заларсан үзэс-гэлэнт бүсгүйчүүдийн дунд зохиогдсон Play Mongolia шоуны ялагчаар тодорч, шилдэг playmate-ээр шалгарсан билээ. Түүний жингээ барих нууц нь шөлтэй хоол идэж, идэвхтэй хөдлөх гэнэ.

Н.Сийлэн, ЗГМ сонин

Монголчууд хүү төрвөл “Бөх бо лох хүүтэй бол лоо” хэмээн бэл гэшээдэг, үн -

дэсний бөхөө үнэн сэтгэлийн угаас дээдэлж, хайрладаг ард түмэн. Аварга нь ч, арслан нь ч, аймаг, цэрэг, сумын ямархан ч цолтой байсан эр хүн болж төрөөд түмэн олныг баясгаж, баяр цэнгэлийн манлайд зодоглоно гэдэг сайхан. Залуудаа эр хар бөхчүүдийн нэг явсан, өдгөө ч эгээ л залуугийнх шигээ гялалзаж, 80 насны босгон дээр хүндийг өргөж, хүчийг үзүүлж яваа нэгэн эрхэмтэй хөөрөлдлөө. Цагтаа дархан аварга Д.Дамдинг тэвдүүлж явсан энэ эрхэм бол пауэр лифтингийн дэл хийн до-лоон удаагийн аварга, хүн дийг өр гөлтийн ОУХМ, цэр гийн арслан Цэ вээндоржийн Маамчулуун билээ.

АВДРЫН БУЛАН ДААДАГГҮЙ ЖААЛ АВАРГУУДТАЙ ХАМТ

ЗОДОГЛОХ БОЛСОН НЬ

Ц.Маамчулуун гуайг удам дамж сан хүчтэн гэж хэлж болно. Учир нь түүний удамд унасан морио эцэхээр нь төвөггүйхэн үүрээд алхчихдаг тэнхээтэй эр байсан гэлцдэг. Түүний өвөг эцэг “Морь намайг даадаггүй. Би морио даадаг” хэмээн ярьдаг бяр тэнхээтэй хүн байжээ. Тийм-дээ ч тэр бяр тэнхээг нь өвлө-сөн авхаалжтай хүү багаасаа ба-рилдаж, ноцолдож өссөн бай на. Түүний үндэсний бөхөөр ба рилдах болсон түүх тун сонин. Ц.Маам гуай охидтой мөр зэрэгцэн

Т.Намуунболор, ЗГМ сонин

Ц.Маамчулуун гуай 60 настайдаа хүндийг өргөлтөөр хичээллэж, хөл дээрээ боссон төдийгүй 70 насны босгон дээрээ

пауэрлифтингийн дэлхийн аварга болжээ

Нас нэмэхийн тоогоор бяр сууж, элэгдэхийн хэрээр ирлэгдсэн хүчтэн

ОРЧИН ЦАГТ БӨХИЙН НАЙРАА ГЭХ ЗҮЙЛ ГАЗАР АВЧ, БӨХЧҮҮДИЙН ТУХАЙ ДЭЛ СУЛ ЯРИА ЭЛБЭГ БОЛСОНД ЭМЗЭГЛЭЖ ЯВДАГ. ДЭЭР ҮЕД НАЙРАА ГЭХ ЗҮЙЛ БАЙХ НЬ БАЙСАН. ГЭХДЭЭ ИРЭЭДҮЙТЭЙ, ЗАЛУУ ХҮҮХДҮҮДЭЭ ДЭМЖИХ ГЭЖ АМЛАЖ АВАХЫГ Л ХЭЛДЭГ БАЙЛАА. ХЭН Ч ХЭДЭН ТӨГРӨГӨӨР ЗОН ОЛНОО БАЯСГАХ БАЯР ЦЭНГЭЛЭЭ ХУДАЛДАЖ ЯВААГҮЙ.

2020.05.20, ЛХАГВА~№086 (1365) 18 ХҮМҮҮС

гимнастикаар хичээллэдэг, 18 хүүхэдтэй ангийн гуравхан эрэг-тэйн нэг байж. Тогтсон ёсоор бэлт гэлээ хийхээр иртэл заал нь ажиллахгүй байсан тул бөхийн дугуйлангийн сурагчидтай хамт бэлтгэл хийхээр болжээ. Энэ үед тэрбээр барилдаж, ноцолдохыг үл ойшоодог, авдрын булан ч өр-гөж дийлдэггүй байсан учир нэг нэг нийгээ авч шидэх хөвгүүдийг хараад зүрхшээж байсан гэнэ. Гэтэл ангийнх нь охид шаагилдаж, “Чи барилдаад үз” гэж шахсаар байгаад барилдуулж орхиж. Сайх эр бөхийн дугуйлангийн хөв гүү-дийг бүгдийг нь авч шидсэн бө-гөөд тэр өдрийнхөө маргаашнаас гимнастикийн дугуйлангаа орхиж, бөх болохоор шийджээ. Охидтой хамт гимнастикаар хичээллэдэг хүү дугуйлангийнх нь хөвгүүдийг авч шидсэнийг хараад н.Гомбосүрэн багш нь ч түүнд итгэл хүлээлгэх болжээ.

Улаанбаатар хотын анхны дунд сургуулийг төгссөн тэрбээр сур-гуульдаа л дархан аварга байж. Дунд ангийн сурагч байхдаа үеийн хээ бүх л хөвгүүдийг хаяж, түүнийг дийлэх хүн ч олдохоо больжээ. Ингээд эр бяр нь амтагд-сан жаал ахлах ангийн ах нараа өдөж, хоргоож, барилдах болсон бай на. Нэг жил Хөвсгөлийн 16, хотын 16 бөх сонгож 32 бөхийн ба рил даан зо хиохоор болжээ. Сур гууль бү рээс аваргыг нь шал-га руулж өнөөх тэмцээнд илгээтэл сур гуу лийн аваргаар долдугаар ан гийн сурагч Ц.Маамчулуун шал-гар ах нь тэр. Ахлах ангийнхнаа тө вөггүй давж, аварга болсон түү нийг барилдахаар очиход нь н.Гомбосүрэн багш нь “Чи юу хийж зогсож байгаа юм. Гар,

гар” гэж хөөсөн байна. Дандаа л ахлах ангийн том том харчуул бай сан болохоор багш нь шавиа хайр лах нь ч хэр байх. Ц.Маам гуай “Багш аа, би барилдаад шал гарсан” гэж хариулаад 16-д багт сан аж. Энэ тухайгаа тэрбээр “Багш минь намайг, “Бэртчихэв дээ” гэж хэлээд барилдуулсан нь санаанд тод үлджээ. Тэр үеийн барилдахаар ирсэн аравдугаар ангийн хүүхдүүд ихэвчлэн 18-22 насныхан байлаа. Тойргоор барилдсан юм. Тэр барилдаанд П.Дагвасүрэн арслан түрүүлж бай сан. Өнөө хэдтэйгээ нэг уулзах юмсан гэж боддог. Хамгийн ахмад нь 22 настай байсан гэхээр 80 дө хөж байгаа байх. Холбоо ба-риасай” хэмээн хуучиллаа.

АВАРГУУДТАЙ ЗОДОГЛОСОН ОН ЖИЛҮҮД БУЮУ АР

ХАЛХЫН ХҮЧТЭНҮҮДТЭЙ МЭХ БУЛААЛДСАН НЬ

Тэрбээр "Тэмээ өргөдөг"

Б.Жамъян дорж, дархан аварга Дам дин, Сооёо арслан, Мөөеө аварга гээд олон сайхан бөх-чүүд тэй улсын наадмын дэв-жээнд зодоглож, уран мэхийг уралдуулж явжээ. “Ахад нь авар-га, арслангуудтай бэлтгэл хийж, зо доглох сайхан хувь тохиолд-сон гэж боддог. Б.Түвдэндорж авар га “Бяртай хүн барилддаггүй. Өөрийнхөө бярыг хаана байгааг олсон хүн барилддаг. Миний бяр дөр вөн хуруунд минь байдаг. Тийм учраас би дандаа сэрвүү ба рилддаг” гэж ярьдаг бай сан. Д.Дамдин аварга “Мэхгүй хүн гэж байдаггүй. Хүн унагаж л байвал тэр бол мэх” гэж сургана. Харин М.Мөнгөн арслан “Барилдах хүн цаанаасаа заяагдсан байдаг. Хөдөлгөөн, хөл, гар, эвсэл бүх л юм нь цаанаасаа төрдөг” гэж ярьж байлаа. Тэр үеийн бөхчүүд ч “Аварга хүн аваргаараа төрдөг” гэлцдэг байсан. Тийм ч болохоор аварга цолтон цөөн байдаг болов уу” хэмээн ид залуу үедээ их хүчтэн, домогт аваргуудаас сурч мэд сэнээсээ хуваалцсан юм.

Ц.Маам гуай өнөө үед бөхийн жудаг, эрэмбэ алдагдаж, найраа гэх зүйл хэрээс хэтэрч байгааг харамсангуй өгүүлэв. Түүнийг ба рилд даг байх үед бөхийн дэг, журам, эрэмбэ ихээхэн нарийн учир тай байжээ. Нэг жилийн

наад маар аваргуудтай бэлтгэлд гарч, Д.Дам дин аварга, улсын начин Д.Жамц, улсын начин Б.Онх нартай нэг гэрт орсон байна. Унтахаар хэвтэж байтал бороо орж, учиргүй салхилтал Д.Дамдин аварга “Өр хөө татаарай, Жамц аа” гэж. Жамц начин жаахан хөрвөөж байс наа Онх гуайг дуудаж. Онх гуай мөн л хэсэг хүлээзнэж байснаа “Маам аа, өрх өө тат” гэж. Ц.Маамчулуун гуай ч хамгийн бага эрэмбэтэй нь болохоор өрхөө татаж, бүслүүрээ чангалаад орж ирж байжээ. Хоол идэхдээ ч бөхийн эрэмбээр ах цол той хүнийхээ ам хүрэхийг хүлээж, аливаад тэднээс түрүүлж үг ч дуугардаггүй байж. Энэ бол бөхийн эрэмбэ, ах захаа хүндлэх чухал ёс байв. Мөн тэрбээр бөхийн найраа гэх зүйл газар авч, бөхчүүдийн тухай дэл сул яриа элбэг болсонд эм зэглэж явдгаа ч нуусангүй.

“Дээр үед найраа гэх зүйл байх нь байсан. Гэхдээ ирээдүйтэй, залуу хүүхдүүдээ дэмжих гэж амлаж авахыг л хэлдэг байлаа. Хэн ч хэдэн төгрөгөөр зон олноо баяс гах баяр цэнгэлээ худалдаж яваагүй” хэмээн хуучлав. Тэрбээр “Нэг түүх ярихад Д.Дамдин аварга “Бэлтгэлийн эхний гурван өдөр дөрвөн хөллөөд ч хамаагүй уу. Түүнээс хойш уруулдаа ч хүргэж болохгүй” гэж хэлээд бөхчүүдийн хорхойг дардаг байсан. Өөрөө ч хэлсэндээ яг таг хүрнэ. “Тэмээ өргөдөг” Жамъяан гуай Дамдин аварга хоёр тун хөгтэй барилдсан нэг түүх бий. Д.Дамдин аварга хүн амлаж авах даа нэрийг нь харалгүй

шууд хуруугаараа дохидог байж. Бичээчийн энийг дохилоо гэж бодсон хүн нь л оноолт таарна. Нэг жилийн наадмаар амаа ав чихаад сууж байтал амласан хүн нь Б.Жамъяндорж гуай байж. Мань хүний шээс нь хүрч л дээ. Бие засах гээд алхтал Жамъяндорж гуай “Эртхэн бие засаж байхгүй юугаа хийж байсан юм” гэж хэлээд манай хоёр дэвжээ рүү гарч. “Барилдах гэхээр л давсаг нь хагарчих гээд арай хийж дав-сан гэдэг” хэмээн хуучны домогт бөх чүүдийн хөгжилтэй түүхээс хуваал цаж байлаа.

ДАРХАН АВАРГА Д.ДАМДИНГ ТЭВДҮҮЛСЭН НЬ

Ц.Маамчулуун гуай улсын цо-лонд хүр чадаагүйд хэд хэдэн учир бий. Тэрбээр бэлтгэлд тоотой хэд гардаг, ажил амьдралынхаа ха жуугаар л барилддаг нэгэн байж. Улсын наадамд арав га-руй жил зодоглохдоо дөрвийн да ваанаас ахиж чадалгүй, на чин цолыг хамрынхаа урдуур олон ч удаа таслуулсан аж. Түү нээс “Танд улсын цолонд хүрэх шу-нал байгаагүй юм уу” гэж асуу-хад “Яагаад ч юм улсын цо лонд нэг их шунаж байсангүй. Шу-на лаас гадна ажил амждаггүй байлаа. Дэлгүүрийн мөнгө хураа-даг тэрэгний жолооч байсан бо лохоор банкин дээр цагтаа очих ёстой. Цагаас хоцорвол тор гуулна. Сонирхолтой тулдаа л очиж барилддаг байсан. Аз нь байвал арав хоног бэлтгэлд гарна. Зааланд барилдаж байх үед бол орхиод л гүйчихнэ. Тухайн үед аваргууд бүтэн хоёр, гурван жилийн бэлтгэлтэй, гадаадаас багш нар авч ирж бэлтгэлээ хийл-гэдэг байлаа. Одоо бодоход арав хоног ч хүрэхгүй шахуу хугацаанд бэлтгэлд гараад, ажлаасаа ирж барилддаг над шиг хүн яаж ч давах билээ” хэмээгээд намдуухан инээж байлаа.

Ажил, бэлтгэл нь цалгардаад амжилт нь ахихгүйгээс гадна нө-хөд нь түүнийг аваргуудыг гом-доосон учир улсын цолонд хүрч чадаагүй гэж шоглодог гэнэ. Учир нь улс, хувьсгалын 50 жи лийн ойтой Бүх ард түмний IV спар-такиат давхцаж, Д.Дамдин авар-га тэр хоёр хүндийг өргөлтийн 90 кг-ийн жинд өрсөлдсөн байна.

Гэрэл зургийг Ж.Гэрэлчулуун

19ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ | 2020.05.20, ЛХАГВА~№086 (1365)ХҮМҮҮС

Тендер шалгаруулалтын нэр: УТБайруудын урсгал засварын ажил гүйцэтгэгчийг сонгон шалгаруулах.Тендер шалгаруулалтын дугаар/гэрээний дугаар: УСУГ-АҮ-2020-78

Ус сувгийн удирдах газар эрх бүхий тендерт оролцогчдоос УТБайруудын урсгал засварын ажил гүйцэтгэгчийг сонгон шалгаруулах тухай цахим тендер ирүүлэхийг урьж байна.

Тухайн тендерт эргэж төлөгдөхгүй нөхцөлтэйгээр 50,000 /тавин мянган/ төгрөгний цахим тендерийн хураамж төлж оролцоно. Тендер нь түүнийг нээсэн өдрөөс эхлэн 30 хоногийн дотор хүчинтэй байна.

Тендерт оролцогч нь Санхүүгийн болон туршлагын дараах шаардлагыг хангасан байна. Үүнд: Сүүлийн 2 жил буюу 2018, 2019 он тус бүрийн Аудитаар баталгаажуулсан санхүүгийн тайлан

ирүүлнэ.Сүүлийн 2 жилд буюу 2018, 2019 он тус бүрт ижил төстэй гэрээ хийсэн тухай мэдээлэл ирүүлнэ.Борлуулалтын орлого нь сүүлийн 2 жил буюу 2018, 2019 он тус бүр тухайн багцын төсөвт

өртөгөөс 100%-с дээш байх. Тендерийн хамтБагц-1 646,000 /зургаан зуун дөчин зургаан мянган/ төгрөг,

Багц-2 440,000 /дөрвөн зуун дөчин мянган/ төгрөг, Багц-3 316,000 /гурван зуун арван зургаан мянган/ төгрөг, Багц-4 1,548,000 /нэг сая таван зуун дөчин найман мянган/ төгрөг, Багц-5 240,000 /хоёр зуун дөчин мянган/ төгрөг, Багц-6 246,000 /хоёр зуун дөчин зургаан мянган/ төгрөгний тендерийн баталгаа

тус тус ирүүлнэ.

Хүчинтэй байх хугацаа: 2020 оны 8 дугаар сарын 17-ны өдрийг дуустал.Тендерийг 2020 оны 06 дугаар сарын 19-ний өдрийн 10 цаг 00 минутаас өмнө цахим системээр

тендерийн материалаа ирүүлэх ба нээлтэд оролцох хүсэлтэй тендерт оролцогчдыг байлцуулан тендерийг 2020 оны 06 дугаар сарын 19-ний өдрийн 10 цаг 30 минут-аас нээнэ.

Сонирхсон этгээд тендерийн баримт бичиг болон бусад мэдээллийг доорх хаягаар авч болно.Дотоодын давуу эрх тооцно. Гадаадын этгээд оролцох эрхгүй.

Хаяг: Улаанбаатар хот, Баянзүрх дүүрэг, Ус Сувгийн Удирдах газар, Токиогийн гудамж-5, өөрийн байр, Б.Лхагвасүрэн Утас: 70157018-125

ТЕНДЕРИЙН УРИЛГА Огноо: 2020.05.20

Ц.Маам гуайн жин нь хүрэхгүй бай сан тул дөрвөн цагийн турш бүлээн цай ууж жиндээ хүрсэн бөгөөд тэр тэмцээнд нийл бэр оноо гоороо түрүүлсэн аж. Тэм-цээ ний дараа Д.Дамдин аварга жигтэйхэн уурлаж, “Би Монголд штанг өргөөд ялагдаж үзээгүй. Чамд ялагдлаа. Дахиж өргөхгүй” гэж хэлээд хүндийг өргөлтөөр дахин хичээллээгүй гэдэг.

Түүний бөхийн паян үүгээр дуусахгүй ээ. Д.Дамдин аваргын уурыг хүргэсэн хүн Х.Баянмөнх аваргыг ч бас хилэгнүүлсэн гэнэ. Нэг жилийн наад маар Д.Дамдин аварга түүнд “Чи энэ жил их сайн бай на. Начин болох байх шүү” гэж хэлж. Баяр лаад байж бай-тал Ж.Баянмөнх авар га амлаж аваад хаячихсан бай на. Да-раа жил нь Д.Дам дин гуай бас л “Начин бо-лох найд лага байна” гэж урам шуулж. Тэг-сэн Баянаа аварга да-хиад л Ц.Маам гуайг амлаж. Залуугийн хор шараар дэвжээн дээр га-раад “Яахаа раа дандаа намайг амалдаг юм. Өөр хүн олдохгүй байна уу” гэж хэлээд нэлээн удаан зууралджээ. Дав даггүй юм бол ядраана гэж байгаа нь тэр гэнэ. Тэрбээр “Шар тай ч байж дээ. Сүүлд золгуулсны да раа надаас “Одоо болсон уу” гэж асууж байна. “Болоогүй” гэсэн чинь аваад шидчихсэн” хэмээн залуу насаа дурсаж байв.

АВААГҮЙ БӨХИЙН ЦОЛОО АРМИАС ХҮРТЭЖ, ХҮНДИЙГ

ӨРГӨЛТӨД ХҮЧ СОРИХ БОЛСОН НЬ

Түүнийг бага байхад одоогийн “Найман шарга” захыг Шатарчин гудамж гэдэг байжээ. Хүүхэд нас ных нь он жилүүд ч энэ гу-дам жинд өнгөрч, хятад шийг со нирхон харж, найзуудтайгаа хөөцөлдсөөр хүн болсон. Нэг жилийн борооноор айхтар үер бууж, ээжийнхээ хэлснээр хаяа-гаа бушуухан шуугаад орвол үерийн ус мэлсхийтэл ороод ирж. Ээжтэйгээ хамт тавилга сэлтээ холдуулж, авдрынхаа булангаас өргөтөл даагаагүй учир ээж нь “Юу

идэж уусан амьтан бэ. Булангаас нь өргө” гэж хүүгээ зэмлэжээ. Энэ үг түүний сэтгэлд тод үлдэж, өвөг эцэг шигээ бяртай болох хүсэлд хөтлөгдсөн тэрбээр хүнд эд зүйлийг өргөх гэж чармайж, хичээх болсон байна. Сэтгэлдээ бяр өвөртөлсөн хүү армид очоод хүндийг өргөлтийн тамирчин болж, амьдралынхаа нэгэн шинэ хуудсыг нээсэн гэдэг. Ц.Маам гуайг их бууны 019 дүгээр ангид алба хаа хаар очиход, “Алдар” ний-

гэмлэгт хүндийг өргөлтийн тэмцээн болж, тэрбээр ба -рилдаж, ноцолд-дог байсан тул өнөө тэмцээнд ан ги хамт ол-ноо төлөөлөн орол цохоор бол-жээ. Сайн мэ-дэх гүй спорт тул өөрийнхөө даах хэм жээгээр жин-гээ захиалж, “Яах бол” хэмээн эмээж байтал гу -рав дугаар бай-ранд орж, шаг нал хүртсэн бай на. Тэмцээн дууссаны

да раа цэргүүдийг анги руу нь бу цааж, Ц.Маамчулуун, “Хань” кино ны Төмөрийн дүрд тоглодог Г.Дорж намжил, н.Дондов гэх гурван цэргийг анги руу нь бу-цаахгүй авч үлдээд Спортын төв ордон руу илгээсэн байна. Үүргээ биелүүлэн ордон руу очтол тэднийг ЗХУ-ын шигшээ багийн дасгалжуулагч хүлээж байжээ. Цэрэгт очоод барилдаж, ноцолддог байсныхаа хэргийг гаргаж, цэргийн арс лан цол хүрт сэн бөгөөд тэр цагаас хойш “Цолтойгоос хойш” хэ мээгээд да-хин барилдаагүй аж.

АЛХАЖ ЧАДДАГГҮЙ ӨВГӨН АХИН АМЬДАРЧ, АЮУЛТ ӨВЧНИЙГ ДИЙЛСЭН НЬ

Тэрбээр 1976 оноос амьдралын эрхээр спортоо орхиж, 1991 он хүр тэл СОТ-2 авто тээврийн ком-бинатад жолоочоор ажиллажээ. 1991 оноос хойш автобус барих болж, 2004 онд тэтгэвэртээ гар-сан байна. Тэрбээр тэтгэвэрт гарс наасаа хойш жил гаруй өөрий гөө амрааж, гэртээ хө-дөл гөөнгүй суух болжээ. Тун удал гүй жилийн дотор бие нь

өвдөж, гараа атгах нь битгий хэл алхаж ч чадахаа больсон бөгөөд түүнд хөдөлгөөний дутагдлаас үүдэлтэй ясны шохойжилт гэсэн онош тавьжээ. Жил гаран яах аа ч мэдэхгүй явж, ойр зуур алхах болсон ч сайжрахгүй байсаар 92 кг жинтэй байсан хүн 67 кг болт-лоо турж, залуу цагийн най зууд нь ч танихгүй болтлоо ядар сан аж. Ц.Маам гуай энэ тухайгаа “Нэг өдөр бага хүүтэйгээ хамт нэг-дүгээр хороололд бай даг гэрээ-сээ Спортын төв ордон хүртэл алхсан юм. Хэд хэд амар саар Спортын төв ордон дээр ирж, хажууд нь сууж байхдаа “Би энд дахиад ирж чадахгүй болов уу даа. Заалаараа нэг ороод гаръя” гэж бодоод хүүдээ хэлсэн. Залуу даа хичээллэж байсан үеэс өөрч-лөг дөж, зориулалтын шал, тоног төхөөрөмжтэй болоод их сайхан болсон байлаа. Гарч явах даа идэр чүүдийн дасгал жуулагч бай сан С.Хөхөөтэй таарсан юм.

Намайг нэлээн ажигласан байх. Арай гэж таниад “Ахмад тамир-чид зааландаа ирж бэлтгэл хийж бай гаа” гээд намайг ирж, бэлт-гэл хий гээрэй гэж урилаа. Би ч гаднаа “За” гэж хэлсэн хэр нь дотроо “Над шиг суугаад бо сож чадахгүй амьтан хүндийн өр -гөлтөөр хичээллэнэ гэж юу байх вэ” гэж бодоод өнгөрсөн. Тэг-сэн хэр нь л ирмээр санагдаад бэлт гэл хийх болсон. Манайхан ч эхэндээ намайг таниагүй. “Маам ах нь байна шүү дээ” гэж хэлж бай лаа. “Барилгачин” нийгэмлэгт хамт байсан н.Сэрдамба гээд найз маань намайг “Маам мөн үү” гэж нөгөө хэдээс асууж л дээ. Мөн гэж сонсчихоод “Би Маа мыг оршуулаад ном хүртэл уншуулсан шүү дээ” гэж хэлсэн байгаа юм. Манай найзууд намайг бүгд л үхсэн гэж бодсон юм билээ. Намайг тэвэрч уйлаад л “Би ча-майг сэтгэлдээ оршуулчихсан бай сан” гэж хэлж байсан. Ингээд

тонгойж ч чадахгүй байсан ч хоёр жил орчим бэлтгэл хийгээд бүрэн эдгэж, ахма дын улсын аваргаас хүрэл ме даль хүртсэн” гэж ярилаа. Энэ хугацаанд тэрбээр нэг ч удаа эм ууж, рашаан, сувилалд яваагүй гэнэ. Зөвхөн хөдөлгөөн хийж, бэлтгэлдээ явсаар өвчнөө ялан дийлжээ.

БҮЖИГЧИН, МИСТЕР, БӨХ, ХҮНДИЙГ ӨРГӨЛТИЙН

ТАМИРЧНААС БӨМБӨРЦГИЙН АВАРГА БОЛСОН НЬ

Түүнд одоо ч эрүүл мэндийн ямар нэг зовуурь байдаггүй гэнэ. Ц.Маам гуайн эрүүл байгаагийн бас нэг нууц нь нийтийн бүжиг бөгөөд ви русийн халдвар гараагүй байх үед долоо хоног бүр бүжигт орж, Жаахан Дулмаа, Румби, Вальс, Задгай цагаан гээд 18 төрлийн ний тийн бүжгийг бүгдийг нь сур-сан аж. Түүний спортын амжилт үн дэсний бөх, бүжиг танцаар ч хяз гаарлагдахгүй. 65 насандаа бодилбилдингийн улсын аварга шал гаруулах тэмцээнд оролцож, дэд мистер болсон түүх ч түүнд бий.

Харин пауэрлифтингийн спорт -той тэрбээр 2006 оноос хойш хол-богд жээ. Ц.Маам гуай зурагтаар пауэрлифтингийн тэмцээн үзээд өөрт нь тохирох спорт гэж үзэн бэлтгэл хийдэг ахмадууддаа энэ тухайгаа ху ваалцсан байна. Ингээд тэр он доо анхны тэмцээндээ оролцож, улсын аваргаас хүрэл ме даль хүртсэн аж. Удалгүй “Алагтай Сэцэн” клубийн захирал Б.Жар гал сайхантай танилцаж, тэдний клубийн өмнөөс олон улсын тэмцээнүүдэд орох болсон нь түүний тив, дэлхийн аварга болох гараа болжээ. Тэрбээр 2013 онд ОХУ-д болсон ДАШТ-д оролцож, дөрвөн төрөлд нь түрүүлэн алтан медаль хүртсэн бөгөөд тэр цагаас хойш тив, дэлхийн тэмцээнүүдээс 50 гаруй медаль хүртсэн байна. Монголд түүнээс ахмад настай, ойролцоо жингийн тамирчин байдаггүй бөгөөд түүний гол өрсөлдөгч нь МУГТ н.Амаржаргал, улсын начин Б.Бадрал гэнэ. Энэ тухай тэрбээр “Тэр хоёр одоо 60 гарч яваа. Жингийн хувьд 100 кг орчим. Надаас илүү хүнд жинтэй, залуу өрсөлдөгчид байгаа нь намайг илүү хурцалж, бэлтгэлээ хийх урам зориг өгдөг. Ялахын тулд илүү сайн бэлдэх хэрэгтэй” хэ мээн бахархангуй өгүүлсэн юм.

Ц.Маамчулуун гуай 2013 онд ОХУ-д болсон ДАШТ-нд оролцож, дөрвөн төрөлд нь түрүүлэн алтан медаль хүртсэн бөгөөд тэр цагаас хойш тив, дэлхийн тэмцээнүүдээс 50 гаруй медаль хүртсэн байна.

IMF completes discussion for emergency funding to MongoliaThe IMF Executive Board’s approval of the request for financing, together with support from other donors, will help Mongolia meet urgent budgetary and balance of payments needs.

Mining industry decline triggers GDP shrinkageAccording to the National Statistics Office (NSO), in the first quarter of 2020, GDP at current prices decreased by 10.7 percent compared to the same period of the previous year.

ZGM DAILY| ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ20 2020.05.20, WEDNESDAY~№086 (1365)

Please find the previous part from May 13th issue of ZGM Daily

The recession is just beginning, but revenues have already fallen or plunged in all sectors. If no action

is taken now, small and medium enterprises and the shadow economy will be more hard on almost every country (especially in Mongolia). However, there will be extra demand for the Internet-based economy - e-commerce, e-education, and e-health services - so that employees do not lose income. When it comes to making a profit, I could say nothing.

China, Asia’s largest economy, has been hit the most but has not collapsed. Instead, the government of the country has supported small

If coronavirus spreads widely, Mongolia will collapse

and medium-sized enterprises by delaying social security contributions, ground leases, and real estate taxes. Japan has imposed curfews in all provinces but continued to support SMEs through wage comfort and advisory services. The UN commission also noted the good news that Hong Kong, Singapore, and Taiwan have set up special investment funds to subsidize retail, food, transportation, and tourism, and support low-income households.

Countries in the region need to completely reform the import and export policies. Everyone is looking for ways to import cheap, reliable medicines and important medical products promptly. In this regard, countries are reviewing their tariff and non-tariff trade regulations.

Some countries in the region, including Thailand, have tightened regulations on the import of medical products and removed the excise tax on medical alcohol. At the same time, many countries are banning or putting restrictions on the export of medical devices and drugs. It is ridiculous that the United States banned the export of masks because it believes that the interests

SOME COUNTRIES IN THE REGION, INCLUDING THAILAND, HAVE TIGHTENED REGULATIONS ON THE IMPORT OF MEDICAL PRODUCTS AND REMOVED THE EXCISE TAX ON MEDICAL ALCOHOL.

Emergency Commission (SEC) should always encourage people to stay healthy, at least to resist alcohol and smoking, to lead a healthy life and to be athletic.

The UN Subcommittee estimated that by 2030, the entire health care system in our region will need to be strengthened, with an annual investment of USD 880 million in emergency preparedness, risk management, and response. Such investments are aimed at overcoming the current situation, compensating the economy, and most importantly, saving lives. Currently, it is more about people, since investment in people is an essential support for economic recovery. Eventually, only humans can run the economy.

The world is moving to stop the spread of the virus, to treat those who are infected, and to develop vaccines. It also requires financial resources. Therefore, East Asia will establish a Public Health Emergency Fund in the region, mobilize financial resources, and provide targeted assistance to the countries most affected by the virus. India, for example, has offered to set up an emergency fund against COVID-19

Bayarkhuu Dashdorj, Prof.

of its citizens must come first. It has been criticized as inhumane action, denying the livelihoods of vulnerable countries facing infectious diseases. Furthermore, some people are acting as if there are no other diseases than corona.

Many of these activities connect with finances. It seems like health comes with wealth. In the absence of wealth, there is a call to rely on oneself, a healthy life, and sports. If coronavirus spreads widely, Mongolia will collapse. Therefore, in addition to mechanically increasing the number of doctors, the State

under the South Asian Association for Regional Cooperation (SAARC) with an investment of USD 10 million.

The UN and the regional commission are managing the emergency fund, bringing together member states, regional intergovernmental organizations, the Multilateral Development Bank, the private sector, and civil society.

Most importantly, the coronavirus does not discriminate between rich and poor people or wealthy and small countries. The disease spread regardless of the level and boundaries of socio-economic development. Outbreaks appear to be exacerbated by fears, riots, discrimination, and hatred. This means that there is enough reason for political instability. Stigmatization of certain groups in society increases the risk of people hiding their disease and further outbreak. The UN commission called for a message of tolerance, optimism, and partnership in Asia and the Pacific. If we are going to spread something, let’s spread goodness, said the UN Secretary-General.

All of the above is very important to us!

Coronavirus changes the world (2)

The IMF Executive Board’s approval of the request for financing, together with support from other donors, will help Mongolia meet urgent budgetary and balance of payments needs.

An IMF staff team led by Mr. Geoff Gottlieb conducted discussions with the Mongolian

authorities from May 11-13 at the authorities’ request for emergency financing of USD 99 million. The discussions focused on the impact of the COVID-19 pandemic on the Mongolian economy, the authorities’ plan to contain the health risks, and policies needed for debt sustainability, reserve adequacy, and a rapid recovery. The Board’s consideration of the request is

expected by early June. The organization assumed that COVID-19 has weakened the macroeconomic outlook for Mongolia and the government has taken prompt measures to contain the spread of the virus and is implementing a broad stimulus package to mitigate the economic and social impact of the pandemic. In addition, The IMF held productive discussions

with the authorities on the impact of the COVID-19 pandemic on the Mongolian economy as well as the policies needed to prevent a severe economic downturn and protect the most vulnerable. Thus, Mongolia has managed to contain the spread of the virus but, the economy faces significant challenges stemming from weak exports and domestic containment measures.

POLITICS

The regular Cabinet meeting to discuss the results of monitoring and evaluation of projects and activities funded by the Government's foreign loans and grants as of the end of 2019.

ECONOMYKincora announces a positive first diamond drill hole at the Trundle Park target, at the Trundle project, has been completed at 685 meters depth. Hole TRDD001 has confirmed the targeted setting of an adjacent porphyry system to a near-surface skarn, analogous to Cadia and multiple other world-class porphyries.

Top 20 index drops 0.16 percent, to 16,226.98 points. MSE A index decreases 0.01 percent, to 7,758.13 points. MSE B index declines 0.3 percent, to 7,386.23 points. Market cap stands at MNT 2.43 trillion.

Top 20 index(by units)

16,226.9810k

15k

20k

25k

30k

SOCIETYThe Office of the President of Mongolia makes a decision to indefinitely postpone this year’s award ceremony of the First and Second Orders of Glorious Mother to prevent COVID-19 spread. Every year, on June 1st, Children’s Day in Mongolia, mothers who have six or more children are awarded the First Order of Glorious Mother, and mothers with four children receive the Second Order of Glorious Mother according to a decree of the President of Mongolia.

On May 18, Governor of the capital city Amarsaikhan Sainbuyan gives a briefing on timely matters concerning Ulaanbaatar. According to the briefing, air pollution in Ulaanbaatar city has already been cut in half and noted that the pollution will be reduced by another 30 percent in the upcoming winter season, which will result in the city’s air pollution to drop by more than 80 percent by the spring of 2021.

ZGM: HIGHLIGHTS

ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ | ZGM DAILY 21 2020.05.20, WEDNESDAY~№086 (1365)

INDUSTRY

Bayartsetseg.D, ZGM Daily

Bayar.D, ZGM Daily

Image by Batsaikhan.S

According to the National Statistics Office (NSO), in the first quarter of 2020, GDP at current prices decreased by 10.7 percent compared to the same period of the previous year. Analysts estimate that an average contraction reaches 3.9 percent, while the Governor of the Bank of Mongolia (BoM) said it was likely to deteriorate by 7 percent.

The mining industry dwindled by 7.6 percentage points in the first quarter as exports fell sharply due to the COVID-19 pandemic. In addition, the transportation and communication sector accounted for 2.1 percentage points of the contraction, wholesale and retail trade for 1.3 percentage points, and net product tax for one percentage point. However, the growth of the agricultural sector had a positive impact on the economic growth of 0.5 percentage points.

According to the recent assumption of BoM and the Asian Development Bank (ADB), economic

growth is likely to stand at 1.8-2.1 percent by the end of the year. The pandemic was an unprecedented challenge. The slowdown in economic growth has reflected in

inflation. Moreover, Moody’s has downgraded Mongolia’s long-term outlook from stable to negative and deficits in current account flow increased swiftly mainly due to the

fell in export. The budget deficit was initially set at MNT two trillion but Moody’s doubled its losses to 8.5 percent of gross domestic product.

Mining industry decline triggers GDP shrinkage

FINANCE

IMF completes discussion for emergency funding to Mongolia

The mining industry dwindled by 7.6 percentage points in the first quarter as exports fell sharply

IT'S NOT HOW MUCH YOU READ. IT'S WHAT YOU READ

Visit the website for more

www.zgm.mn

P: 70103131

#READSMART | #READRESPONSIBLY | #READZGM

Scan the QR code with your mobile bank account to enter e-mail and phone number in the description. Choose

your plan and complete the transaction.

GET ZGM SUBSCRIPTION TODAY

| ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ22 2020.05.20, ЛХАГВА~№086 (1365) СУРТАЛЧИЛГАА

ТЕНДЕР ШАЛГАРУУЛАЛТЫН НЭР: Нийслэлийн төсвийн хөрөнгөөр 2020 онд санхүүжүүлэх сургууль, цэцэрлэгийн барилгын их засварын ажлын гүйцэтгэгчийг сонгон шалгаруулахТЕНДЕР ШАЛГАРУУЛАЛТЫН ДУГААР: НХААГ-20/0052

Нийслэлийн Худалдан авах ажиллагааны газар эрх бүхий тендерт оролцогчдоос Нийслэлийн төсвийн хөрөнгөөр 2020 онд санхүүжүүлэх сургууль, цэцэрлэгийн барилгын их засварын ажлыг гүйцэтгэх тухай цахим тендер ирүүлэхийг урьж байна.Энэхүү ажлын тендер шалгаруулалт нь Төрийн худалдан авах ажиллагааны цахим системээр зарлагдаж байгаа цахим тендер тул www.tender.gov.mn хаягаар орж дэлгэрэнгүй мэдээлэл болон цахим тендерийн баримт бичгийг авна уу.Тендерт оролцогч нь тендерийн баримт бичгийг илгээхийн өмнө 50 000 (тавин мянга) төгрөгийг банкны цахим төлбөр тооцооны системийг ашиглан төлсөн байх ёстой.Тендер нь түүнийг нээсэн өдрөөс хойш 30 хоногийн дотор хүчинтэй байна.Тендер нь дараах нэр дугаар бүхий багцаас бүрдэнэ:

ТЕНДЕРИЙН УРИЛГА Огноо : 2020 оны 05 дугаар сарын 20-ны өдөр

Багцын дугаар Төсөл, арга хэмжээний нэр Багцын дугаар

1 "Хангай" цогцолбор сургуулийн 1 дүгээр байрны засвар /БХД, 1 дүгээр хороо/ НХААГ-20/0052-01

2 85 дугаар сургуулийн засвар /БЗД, 20 дугаар хороо/ НХААГ-20/0052-02

8 131 дүгээр цэцэрлэгийн засвар /БНД, 1 дүгээр хороо/ НХААГ-20/0052-08

11 67 дугаар цэцэрлэгийн засвар /ХУД, 1 дүгээр хороо/ НХААГ-20/0052-11

16 119 дүгээр цэцэрлэгийн засвар /СХД, 16 дугаар хороо/ НХААГ-20/0052-16

17 107 дугаар сургуулийн засвар /СХД,1 дүгээр хороо/ НХААГ-20/0052-17

19 19 дүгээр цэцэрлэгийн засвар /ЧД, 3 дугаар хороо/ НХААГ-20/0052-19

20 74 дүгээр цэцэрлэгийн засвар /ЧД, 6 дугаар хороо/ НХААГ-20/0052-20

Тендерт оролцогч нь Санхүүгийн болон туршлагын дараах шаардлагыг хангасан байна. Үүнд: Борлуулалтын хэмжээ: Сүүлийн 2 жил буюу 2018, 2019 онуудын аль нэг жилийн борлуулалтын орлогын хэмжээ нь багц тус бүрийн төсөвт өртгийн 50%-аас багагүй байна.Түргэн хөрвөх чадвартай хөрөнгө болон авах боломжтой зээлийн хэмжээ: Багц тус бүрийн төсөвт өртгийн 30%-аас багагүй байх.Сүүлийн хоёр жилд хэрэгжүүлсэн ижил төстэй ажлын өртөг: Сүүлийн 2 жил буюу 2018, 2019 оны аль нэг жилд багц тус бүрийн төсөвт өртгийн 50 хувиас багагүй, үнийн дүнтэй ижил төстэй ажил доод тал нь нэг удаа гүйцэтгэсэн байх.Тусгай зөвшөөрөл шаардлагатай бол тусгай зөвшөөрөл ирүүлэх эсэх: ТиймБарилга, хот байгуулалтын яамнаас олгодог:

Багцын дугаар Төсөл, арга хэмжээний нэр

Тусгай зөвшөөрлийн заалт /Хуучин/

Тусгай зөвшөөрлийн заалт /Шинэ/

1 "Хангай" цогцолбор сургуулийн 1 дүгээр байрны засвар /БХД, 1 дүгээр хороо/ БУ-2.1.1 БА-8.1

Тендерийн хамт дараах үнийн дүнтэй тендерийн баталгаа ирүүлнэ. Үүнд:Багц №1: 400,000 /Дөрвөн зуун мянга/ төгрөгБагц №2: 560,000 /Таван зуун жаран мянга/ төгрөгБагц №8: 550,000 /Таван зуун тавин мянга/ төгрөгБагц №11: 300,000 /Гурван зуун мянга/ төгрөгБагц №16: 200,000 /Хоёр зуун мянга/ төгрөгБагц №17: 300,000 /Гурван зуун мянга/ төгрөгБагц №19: 440,000 /Дөрвөн зуун дөчин мянга/ төгрөгБагц №20: 300,000 /Гурван зуун мянга/ төгрөг

Тендерийг 2020 оны 06 дугаар сарын 22-ны өдрийн 10 цаг 00 минутаас өмнө системд ирүүлэх ба нээлтэд оролцох хүсэлтэй тендерт оролцогчдыг байлцуулан тендерийг 2020 оны 06 дугаар сарын 22-ны өдрийн 10 цаг 10 минутад Нийслэлийн Худалдан авах ажиллагааны газрын 1012 тоот өрөөнд нээнэ.

Гадаадын этгээд тендер ирүүлэх эрхгүй.Дотоодын давуу эрх тооцно.

Сонирхсон этгээд тендерийн баримт бичиг болон холбогдох бусад материалыг www.tender.gov.mn, www.ub-procurement.mn цахим хуудаснаас, бусад мэдээллийг доорх хаягаар авч болно.

Улаанбаатар хот, Чингэлтэй дүүрэг, 4 дүгээр хороо, Бага тойруу-15, Нийслэлийн Засаг захиргааны IV байр, 10 дугаар давхар,

Нийслэлийн Худал дан авах ажиллагааны газар,Утас: 75757810.


2 85 дугаар сургуулийн засвар /БЗД, 20 дугаар хороо/ БУ-2.1.1 БА-8.1

8 131 дүгээр цэцэрлэгийн засвар /БНД, 1 дүгээр хороо/

БУ-2.2.1 болон БУ-2.2.2

БА-7.1 болон БА-7.3 болон

БА-7.4

11 67 дугаар цэцэрлэгийн засвар /ХУД, 1 дүгээр хороо/ БУ-2.2.1 БА-7.1

16 119 дүгээр цэцэрлэгийн засвар /СХД, 16 дугаар хороо/

БУ-2.1.1 болон БУ-2.2.2

БА-8.1 болон БА-7.3

17 107 дугаар сургуулийн засвар /СХД,1 дүгээр хороо/ БУ-2.2.1 БА-7.2

19 19 дүгээр цэцэрлэгийн засвар /ЧД, 3 дугаар хороо/

БУ-2.1.1 болон БУ-2.2.1

БА-8.1 болон БА-7.2

20 74 дүгээр цэцэрлэгийн засвар /ЧД, 6 дугаар хороо/ БУ-2.1.1 БА-8.1

ТЕНДЕР ШАЛГАРУУЛАЛТЫН НЭР: IV.1.35 “Засаг даргын Тамгын газрын барилга /Завхан, Шилүүстэй сум/” төсөл, арга хэмжээний гүйцэтгэгчийг сонгон шалгаруулах тендер.

ТЕНДЕР ШАЛГАРУУЛАЛТЫН ДУГААР: ЗГХЭГ/202002014 Төрийн худалдан авах ажиллагааны газар нь эрх бүхий тендерт оролцогчдоос IV.1.35 “Засаг даргын Тамгын газрын барилга /Завхан, Шилүүстэй сум/” ажлыг гүйцэтгэх тухай цахим тендер ирүүлэхийг урьж байна.Энэхүү ажлын тендер шалгаруулалт нь төрийн худалдан авах ажиллагааны цахим системээр зарлагдаж байгаа цахим тендер тул www.tender.gov.mn хаягаар орж дэлгэрэнгүй мэдээлэл болон цахим тендерийн баримт бичгийг авна уу.Тендерт оролцогч нь тендерийн баримт бичгийг илгээхийн өмнө 50 000 (тавин мянга) төгрөгийг банкны цахим төлбөр тооцооны системийг ашиглан төлсөн байх ёстой.Тендер нь түүнийг нээсэн өдрөөс хойш 30 хоногийн дотор хүчинтэй байна.Тендер нь дараах багцаас бүрдэнэ: Багцгүй.Тендерт оролцогч нь санхүүгийн болон туршлагын дараах шаардлагыг хангасан байна. Үүнд: Борлуулалтын хэмжээ: Сүүлийн 3 жил буюу 2017, 2018, 2019 онуудын борлуулалтын орлогын дундаж хэмжээ нь батлагдсан төсөвт өртгийн 30 хувиас багагүй байна.Түргэн хөрвөх чадвартай хөрөнгө болон авах боломжтой зээлийн хэмжээ: Батлагдсан төсөвт өртгийн үнийн дүнгийн 30 хувиас багагүй байна. Сүүлийн гурван жилд хэрэгжүүлсэн ижил төстэй ажлын өртөг:Сүүлийн 3 жил буюу 2017, 2018, 2019 онуудын аль нэг жилд доод тал нь нэг удаа батлагдсан төсөвт өртгийн 30 хувиас багагүй үнийн дүнтэй ижил төстэй ажлыг гүйцэтгэсэн байна.Ижил төстэй ажилд Барилга угсралт гүйцэтгэсэн туршлагыг тооцно.Тусгай зөвшөөрөл шаардлагатай бол тусгай зөвшөөрөл ирүүлэх эсэх: ТиймБарилга хот байгуулалтын яамны-БА-2.1. Цутгамал болон угсармал төмөр бетон, мод ба өрөгт бүтээцэн барилгын угсралт, өргөтгөл, шинэчлэлийн ажил

- БА-6.1. Барилга байгууламжийн дотор ус хангамж, ариутгах татуургын шугам сүлжээ, тэдгээрийн тоног төхөөрөмж, гадна салбар шугам сүлжээний угсралт, - БА-6.2. Барилгын барилга байгууламжийн дотор халаалт, салхивчийн шугам сүлжээ, тэдгээрийн тоног төхөөрөмж, гадна салбар шугам сүлжээний угсралт, - БА-6.3. Барилга байгууламжийн дотор гэрэлтүүлэг, цахилгаан хангамжийн угсралт, тэдгээрийн тоног төхөөрөмж, тухайн барилгын гадна салбар шугам сүлжээний угсралт, - БА-6.4. Барилга байгууламжийн дотор холбоо дохиолол, интернэт сүлжээ, гал унтраах болон галын аюулын дохиоллын системийн угсралт, тэдгээрийн тоног төхөөрөмж, тухайн барилгын гадна салбар шугам сүлжээний угсралт, - БА-8.1. Барилга байгууламжийн засвар, засал чимэглэл, интерьер, орчны тохижилтын ажил. Түншлэлийн гишүүн бүр тусгай зөвшөөрөлтэй байна.Тендерийн хамт дараах тендерийн баталгаа ирүүлнэ. 12,000,000.00 (арван хоёр сая) төгрөг.Тендерийг 2020 оны 06 дугаар сарын 22-ны өдрийн 11.00 цагаас өмнө системд ирүүлэх ба нээлтэд оролцох хүсэлтэй тендерт оролцогчдыг байлцуулан тендерийг 2020 оны 06 дугаар сарын 22-ны өдрийн 11.10 цагт Төрийн худалдан авах ажиллагааны газарт нээнэ.Гадаадын этгээд тендер ирүүлэх эрхгүй.Дотоодын давуу эрх тооцно.

Сонирхсон этгээд тендерийн баримт бичиг болон холбогдох бусад материалыг төрийн худалдан авах ажиллагааны цахим www.tender.gov.mn цахим хуудаснаас бусад мэдээллийг доорх хаягаар авч болно.

ЗАСГИЙН ГАЗРЫН ХЭРЭГЖҮҮЛЭГЧ АГЕНТЛАГ, ТӨРИЙН ХУДАЛДАН АВАХ АЖИЛЛАГААНЫ ГАЗАР, УЛААНБААТАР ХОТ, БАЯНЗҮРХ ДҮҮРЭГ,

1 ДҮГЭЭР ХОРОО, ЭНХТАЙВАНЫ ӨРГӨН ЧӨЛӨӨ-16А, ЗАСГИЙН ГАЗРЫН IX БАЙР, НЭГ ЦЭГИЙН ҮЙЛЧИЛГЭЭ,

УТАС: 263022, 260115Цахим хаяг: www.tender.gov.mn

Огноо : 2020 оны 05 дугаар сарын 20-ны өдөр

Огноо : 2020 оны 05 дугаар сарын 20-ны өдөр


ЗӨВЛӨХ ҮЙЛЧИЛГЭЭНИЙ ТУХАЙ ЗАРЛАЛБайгаль орчин, аялал жуулчлалын яам “Тусгай хамгаалалттай газар нутгийг цахимжуулах, нэгдсэн платформ бий” болгох зорилгоор багц1, багц2 гүйцэтгэгчийг сонгон шалгаруулах зөвлөхийн дэлгэрэнгүй жагсаалт гаргах гэж байгаа тул Зөвлөх үйлчилгээ үзүүлэх хүсэлтэй баг болон эрх бүхий хуулийн этгээдийг мэдүүлгээ ирүүлэхийг урьж байна. Багц 1: 1. Улсын тусгай хамгаалалттай газар нутгийн аяллын маршрутыг гар утасны аппликэшн болгон хөгжүүлэх, Тусгай хамгаалалттай газар нутгийн үндсэн цахим хуудас /www.mpa.gov.mn/-ыг шинэчлэх, мэдээллийн эх үүсвэр болгон бэхжүүлэх зэрэг хэсгээс бүрдэнэ. 2. Гүйцэтгэгч нь Төрийн болон орон нутгийн өмчийн хөрөнгөөр бараа, ажил, үйлчилгээ худалдан авах тухай хуулийн 14-16 дугаар зүйлийг хангасан байх, 12-с доошгүй албан байгууллагын цахим хуудас хийсэн туршлагатай байх, Сүүлийн 3 жилийн хугацаанд платформ, веб хөгжүүлэлт, гар утасны аппликэшн хөгжүүлэлтийн чиглэлээр тогтвортой ажилласан байх.3. Багийн гишүүд нь 5 болон түүнээс дээш гишүүдтэй байх ба Багийн ахлагч /Систем шинжээч/ нь 5-аас дээш жилийн туршлагатай байх.

Багийн бүрэлдэхүүнд 5-аас дээш жилийн мобайл апп болон график дизайны ажлын туршлагатай, ажлын даалгаврын 9-д заасан технологийн шаардлагуудыг эзэмшсэн, Англи хэлний өндөр мэдлэгтэй зэрэг дизайнер, программист, тестийн инженер, хэлний мэргэжилтэн нараас бүрдсэн байх.Ажил гүйцэтгэх хугацаа захиалагч талтай гэрээнд гарын үсэг зурснаас хойш 3 сарын хугацаанд гүйцэтгэнэ.

Багц 2:1. Биологийн олон янз байдлын үндэсний мэдээллийн вэбсайт /цахим хуудас/ боловсруулах. 2. Гүйцэтгэгч нь Төрийн болон орон нутгийн өмчийн хөрөнгөөр бараа, ажил, үйлчилгээ худалдан авах тухай хуулийн 14-16 дугаар зүйлийг хангасан байх, 12-с доошгүй албан байгууллагын цахим хуудас хийсэн туршлагатай байх, Сүүлийн 3 жилийн хугацаанд платформ, веб хөгжүүлэлт, гар утасны аппликэшн хөгжүүлэлтийн чиглэлээр тогтвортой ажилласан байх.3. Багийн гишүүд нь 5 болон түүнээс дээш гишүүдтэй байх ба Багийн

ахлагч /Систем шинжээч/ нь 5-аас дээш жилийн туршлагатай байх. Багийн бүрэлдэхүүнд 5-аас дээш жилийн мобайл апп болон график дизайны ажлын туршлагатай, байгаль орчны чиглэлээр 3 болон түүнээс дээш жил ажилласан туршлагатай, ажлын даалгаврын 9-д заасан технологийн шаардлагуудыг эзэмшсэн, Англи хэлний өндөр мэдлэгтэй зэрэг дизайнер, программист, биологич, тестийн инженер, хэлний мэргэжилтэн нараас бүрдсэн байх.Ажил гүйцэтгэх хугацаа захиалагч талтай гэрээнд гарын үсэг зурснаас хойш 4 сарын хугацаанд гүйцэтгэнэ.Сонирхсон этгээд нэмэлт мэдээллийг 2020 оны 5-р сарын 18-ны 10:00 цагаас 2020 оны 5-р сарын 20-ны 17:00 цагийн хооронд авч болох бөгөөд мэдүүлгээ 2020 оны 5-р сарын 27-ны 09:00 цагаас өмнө ирүүлэх.

Хаяг: Улаанбаатар хот 15160, Чингэлтэй дүүрэг, Нэгдсэн үндэстний гудамж 5/2, Засгийн газрын II байр,

121 тоот өрөө, Утас: (976-51) 267283 Байгаль орчин, аялал жуулчлалын яам

ХӨНДЛӨНГӨӨР:

ТАШУУГААР:

1. МУГЖ И.Одончимэгийн оны шилдэг жүжигчнээр шалгарсан дүрийн кино

5. Алдарт Намхай аваргын сахилын нэр

6. Тэнгэрийн эрхэс

7. ...цөм10. Ертөнц13. Загасны эвэрлэг бүрхүүл14. Дэлхийн хамгийн өндөр амьтан15. Төв аймгийн Эрдэнэ сумын

харъяат алдарт дуучин, МУГЖ

ЗГМ: ҮГИЙН СҮЛЖЭЭ

ӨРНИЙН ЗУРХАЙ ДОРНЫН ЗУРХАЙ

Үхрийн ордынхон осолд өртөхөөс болгоомжил

Үс засуулбал: Хэрүүл тэмцэл ирнэНаран ургах, шингэх: 05:07-20:30 цагБарилдлага: Үл зохилдохШүтэн барилдлага: Хуран үйлдэхүйСуудал: Хий

Аргын тооллын тавдугаар сарын 20, Буд гараг. Билгийн тооллын 28, Шийдэм одтой, харагчин гахай өдөр. Өдрийн наран 5:07 цагт мандан, 20:30 цагт жаргана. Тухайн өдөр хонь, туулай жилтнээ аливаа үйлийг хийхэд эерэг сайн ба могой, морь жилтнээ сөрөг муу нөлөөтэй тул элдэв үйлд хянамгай хандаж, биеэ энхрийлүүштэй. Эл өдөр архи уух, тамхи татах, сэтгэл муутантай нөхөрлөх зэргийг цээрлэх хэрэгтэй ба сан тавиулах, угаал үйлдэх, нялхсын хурим хийх, хийморийн дарцаг хатгахад сайн. Газар ухах, худаг гаргах, сэтгэлд сэвтэй газар очиход муу. Өдрийн сайн цаг нь үхэр, луу, морь, хонь, нохой, гахай болой. Хол газар яваар одогсод урагш мөрөө гаргавал зохистой. Өчүүхэн дүүрэн болох улирал 22:05 цагт эхэлнэ. Үс шинээр үргээлгэх буюу засуулахад тохиромжгүй.

Газар ухах, худаг гаргахад муу

Өмнөх дугаарын хариу 05.19

ЗГМ: СҮДОКҮ

2 1 7 5 4 9 3 8 6

1 3 2 6 5 8 4 9 7

3 5 9 8 2 6 1 7 4

6 8 4 3 7 1 9 2 5

9 4 5 7 1 3 2 6 8

7 6 8 4 9 2 5 3 1

5 7 3 9 8 4 6 1 2

8 9 1 2 6 5 7 4 3

4 2 6 1 3 7 8 5 9

Өмнөх дугаарын хариу

БОСООГООР:

1. Гүүний сүү2. Тэргүүлэгч гэсэн утгатай үг3. Монгол гэрийн мод4. Чавхдаст хөгжим6. Шагайны дөрвөн талын аль нь

ч буугаагүй байдал8. МУУГЗ, кино зураглаач

ЗАСГИЙН ГАЗРЫН МЭДЭЭ | ӨДРИЙН ХЭМНЭЛ 23 2020.05.20, ЛХАГВА~№086 (1365)

Хонь /III.21-IV.19/ Мэлхий /VI.22-VII.22/ Жинлүүр /IX.23-X.22/ Матар /XII.22-I.19/

Үхэр /IV.20-V.20/ Арслан /VII.23-VIII.22/ Хилэнц /X.23-XI.22/ Хумх /I.20-II.18/

Хамтатгах /V.21-VI.21/ Охин /VIII.23-IX.22/ Нум /XI.22-XII.21/ Загас /II.19-III.20/Ажлынхаа алдаа оноог дүгнэн

цэгнэж, ирээдүйн үйл хэрэгтээ авах гээхийн ухаанаар хандахыг хичээ. Танд туслах гэж ирсэн хүнийг муу үгээр хэлэх, хэт их зан гаргаж үл тоох хэрэггүй. Хамтрагч болон түнштэйгээ хийсэн гэрээ хэлэлцээр, амлалтаасаа хазайх явдал гарч магадгүй. Зарим нэг үл ойлголцол нь ажил хэрэгт муугаар нөлөөлж болзошгүй тул ухаалгаар хандахыг зөвлөж байна.

Хайр халамжийг хэн нэгнээс хайж, гэр бүлийн халуун дулаан уур амьсгалыг үгүйлнэ. Олон хоног гэрээсээ хол явсан алжаалаа тайлахад энэ өдрийг зориулна. Зах зээлд эрэлттэй байгаа бараа бүтээгдэхүүн судалж, ямар нэгэн худалдаа арилжааны ажил хийхээр төлөвлөж байгаа бол одоо л цаг нь ирсэн байна. Та бусдын үг хэлийг үл тоон өөрийнхөө зоригт итгэ.

Сэтгэл санааны байдал тийм ч сайн биш хэдий ч өөрт оногдсон ажлаа чанартай гүйцэтгэхийн төлөө хичээнэ. Таны өмнөөс хэн нэгэн шийдвэр гаргаж, будлиантай, төвөгтэй байдал үүсгэж магадгүй. Энэ бүгдэд тайван, хүлээцтэй хандахгүй бол нөхцөл байдал хурцадмал байдалд орж болзошгүй. Амьдралын эрч хүч сул дорой, дархлаа муу байгаа тул өөртөө анхаарна уу.

Тодорхой зорилго, чиглэлтэй эхлүүлсэн ажил тань багагүй хугацааны дараа амжилттай болж, үр дүнгээ өгөх болно. Шинэ ажил хэрэгт багагүй хөрөнгө оруулалт хийнэ. Энэ нь ашиг олох гэхээсээ илүү өөрийгөө бас нэг зүйлд сорьж байгаагийн илрэл гэж ойлгоорой. Найз нөхөд, гэр бүлдээ сэтгэлийн таашаал авчирч болох зүйлийг бодож ол.

Мэдэхгүй зүйлээ мэддэг юм шиг загнаж байж томоохон алдаа гаргаж магадгүй. Ажлын явцаа түргэсгэхгүй бол болохгүй гэж яаруулж байсан хүн яг цаг нь ирэхэд мөнгөний асуудалд орж, таныг хөлдөө чирж болзошгүй. Ганц зүйлээс ашиг хүртэх гэж хий дэмий цаг алдалгүй олон талын боломжийг хайх нь маш зөв шийдвэр гэдгийг санаарай.

Биеэ хэт тоох, өөрөөсөө дор ядарсан нэгэнд дээрэнгүй хандах нь таны нэр төр, ажил амжилтад сөрөг нөлөө үзүүлэх тул таагүй зан авир, хандлагаа өөрчлөхийг хичээгээрэй. Мөн өөрийн сул талыг өрсөлдөгчдөө харуулах хэрэггүй л болов уу. Эрчүүдийн үг, үйлдэл хоёр зөрж, хэн нэгнийг эвгүй байдалд оруулж магадгүй.

Амар хялбараар мөнгө олох гэсэн хүмүүсийн санаа бүтэлгүйтнэ. Үнэгүй олдсон зүйл амжилт, ашиг дагуулдаггүй гэдгийг санаарай. Харилцаа холбоогоо сэргээж, материаллаг байдлаа дээшлүүлэхэд ойрын хүний тань оролцоо маш их байх болно. Таны бүтээлч сэтгэлгээ нэмэгдэж, шинэ ажлын байр хайж эхэлнэ. Та бие дааж хийх эсэхээ сайн бодож байж шийдээрэй.

Ямар нэгэн уулзалт зохион байгуулах, ажлын хамтрагчтай уулзах зэргээр гадуур өнгөрүүлэхэд тохиромжтой. Ингэснээр таны бүтээлч сэтгэлгээ, амьдралын эрч хүч нэмэгдэнэ. Өөртөө хэт итгэж бардах хэрэггүй. Анхаарал болгоомжгүйгээс үүдэлтэй осол аваарт өртөж болзошгүй гэж одод сануулж байна.

Ихэнх ажлыг гадуур явж гүйцэтгэнэ. Гэвч тухайн нөхцөл байдлын улмаас төлөвлөсөн бүхэн бүтэхгүй, ажлын явц удаашралтай байна. Ямар ч хичээл зүтгэл, сайхан сэтгэл таны урмыг сэргээхгүй. Бүтэлгүйтэл газар авч, хэзээ ч дахин босож чадахгүй мэт сэтгэгдэл төрүүлнэ. Найз нөхдийн тусламж дэмжлэг танд юу юунаас ч илүү хэрэгтэйг мэдэрнэ. Энэрэнгүй сайхан сэтгэл нь аливаа тэмцлийг давахад тусална.

Та өөрийнхөө хоббиг ажил болгож, түүнийхээ төлөө тууштай тэмцэн олон хүнтэй уулзаж санал бодлоо хуваалцахыг хүснэ. Харилцаа холбоо тань хөгжилтэй, ирээдүйтэй санагдана. Албан ажилд тань хүч их шаардсан ажил гарч магадгүй. Хийж буй бүх зүйлийнхээ төлөө хурд хүчээ зориулна. Алс холоос найз тань зорин ирж, гэнэтийн бэлэг барина.

Ямар ч ажил байсан таны бодсоноос их цаг хүч шаардах бөгөөд дуусах үеийн үр дүн ч хангалтгүй байж мэднэ. Мэргэжлийн үйл ажиллагааны хүрээнд та өөрийгөө бүх нөхцөл байдалд хангалттай аваад гарч, ур чадвараа харуулна. Санхүүгийн байдал тань тогтворгүй байгаагаас тэвдэж, бухимдах хэрэггүй. Жаахан л цаг зав гарвал амрахыг бодоорой.

Сэтгэл зовоосон асуудлууд мэр сэр гарч ирнэ. Албан ажилдаа анхаарлаа төвлөрүүлж чадахгүй ар гэр, амин хувийн асуудалд санаагаа чилээнэ. Бүсгүйчүүдийн өөртөө итгэлтэй бардам зан нь өрсөлдөгчийн өмнө нам дарагдана. Үүнд та сэтгэл гутрах хэрэггүй. Харин ч учирч болох байсан эрсдэлээс та хамгаалагдсан.

3 8 9 5 2

2 5

7 9 8

6 7

5 4 3 6

8 4 7

1 8 9

8 9 2 1

2 1 4 6

1

8

11 12

13 14

15

9 10

6 7

2

5

3 4

9. Нярай хүүхдийн ариун цэврийн хэрэгсэл

10. Жүжигчин О.Бат-Өлзийгийн аав, МУГЖ

11. Хурим цэнгэл12. Найман аймгийн зүрх муутай

хаан

1. Монголчуудын дэлхийн тавцанд өндөр амжилт гаргаж

ирсэн бөхийн төрөл4. Ойн жижиг мэрэгч амьтан

О ГМ ИУО УБ ЧЦ С

Ү АР РО

Р АА ААА А

З НУ ЖХ ЛС ИУ ҮУ

Г НА ҮАМ ГС АХ Р

Э ЬУ АИИ Ж

И ИБ ДАА АН БД АД РИМ З

М СШ ВН ЗИ АЯА У

2020.05.20, ЛХАГВА~№086 (1365) 24 ГАЛ ТОГОО

Манай сонин “Гал тогоо” булангaa “Монголын ахлах тогоочийн академи”-тай хамтран хүргэж буй билээ. Ингээд тус академийн захирал, Монгол Улсын мастер тогооч, олон улсын уралдааны алт, мөнгө, хүрэл медальт Ю.Базармаагийн нийслэл салат хийх жорыг хүргэж байна.

ОРЦ: Төмс- 75 гр Тахианы мах- 75 гр Сонгино- 5 гр Шар лууван- 4 гр Ногоон вандуй- 5 гр Давсалсан өргөст хэмх- 20 гр Өндөг- 20 гр Давс- 0.1 гр Повоор- 0.2 гр Ногоон яншуй- 0.1 гр Маойнез- 30 гр

ШИМ ТЭЖЭЭЛИЙН МЭДЭЭЛЭЛ: Нийт калори: 428 ккалУураг: 107.7 грНүүрс ус: 59 грӨөх тос: 261 гр Тахианы махаа чанаж бэлтгэнэ. Хүнсний

ногоогоо жижиглэж, дөрвөлжин хэлбэртэй хэрчих бөгөөд төмс, луувангаа давстай усанд

чанаж болгоно. Бэлэн болсон ногоонуудаа хэрчсэн өндөг, вандуйтай нийлүүлж,

давс, повоороор амтлаад майонезоор хутгаж, яншуйгаар чимэглэнэ.

ХЭРХЭН ХИЙХ ВЭ:

УЛС ТӨР zgm daily НИЙГМИЙН СОНИН НИЙГЭМ osac …2020.05.20,...

Documents