0. algemene inleiding 8...gemeentelijk ruimtelijk structuurplan zwevegem 4 figuur 39: analyse van de...

1 g eme en t e l i j k r u im te l i j k s t r uc t uu rp l an Z we ve ge m

INHOUDSTAFEL

0. ALGEMENE INLEIDING ..................... 8

1. Een ruimtelijk structuurplan voor de gemeente Zwevegem ................................................................... 10

1.1. Structuurplanning ...................................................................................................................... 10 1.2. Inhoud van een ruimtelijk structuurplan .................................................................................... 11 1.3. Juridische draagwijdte ............................................................................................................... 12

2. Het plannings- en besluitvormings-proces in Zwevegem ................................................................... 14

2.1. Inhoudelijk spoor ....................................................................................................................... 14 2.2. Samenwerking en communicatie .............................................................................................. 15

I. INFORMATIEF DEEL ..........................18

1. Situering ................................................................ 20

1.1. Bevolking ................................................................................................................................... 20 1.2. De arbeidsmarkt ........................................................................................................................ 24 1.3. Bodembezetting ........................................................................................................................ 30 1.4. Een beknopte beschrijving van de evolutie van de ruimtelijke structuur .................................. 31

2. De bestaande ruimtelijke structuur ..................... 36

2.1. Fysisch systeem ........................................................................................................................ 36 2.2. De ruimtelijke structuur van de ruimere omgeving ................................................................... 38 2.3. De bestaande ruimtelijke deelstructuren ................................................................................... 41 2.4. De bestaande ruimtelijke structuur van de deelgebieden ......................................................... 81 2.5. Synthese van de bestaande ruimtelijke structuur ..................................................................... 90

3. Onderzoek naar de ruimtebehoeften van wonen en bedrijvigheid .......................................................... 98

3.1. Wonen ....................................................................................................................................... 98 3.2. Bedrijvigheid ............................................................................................................................ 108

4. Planningscontext .................................................113 4.1. Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen (1997) ........................................................................... 113 4.2. Provinciaal Ruimtelijk Structuurplan West-Vlaanderen (2002) ............................................... 115 4.3. Voorstel van afbakening van het regionaalstedelijk gebied Kortrijk (ontwerpversie mei 2000) 121 4.4. Gemeentelijke beleidsplannen ................................................................................................ 122 4.5. Studies en projecten ............................................................................................................... 124 4.6. Juridische context ................................................................................................................... 125 4.7. Lopende planprocessen .......................................................................................................... 129


II. RICHTINGGEVEND DEEL ...............131

1. Visie .......................................................................133 1.1. Algemene uitgangshouding..................................................................................................... 133 1.2. Zwevegem: motor met ademruimte ........................................................................................ 135

2. Basisdoelstellingen .............................................137

3. Ruimtelijke concepten .........................................139 3.1. Zwevegem in zijn ruimere context .......................................................................................... 139 3.2. Zwevegem en zijn verschillende onderdelen .......................................................................... 140

4. De gewenste ruimtelijke structuur ......................143

4.1. De gewenste ruimtelijke structuur voor Zwevegem ................................................................ 143 4.2. De gewenste ruimtelijke deelstructuren .................................................................................. 144 4.3. De gewenste ruimtelijke structuur van de deelgebieden ........................................................ 189

III. BINDEND DEEL ..............................226

1. Omgaan met het structuurplan als kader ..........228

1.1. De opmaak van een huishoudelijk reglement ......................................................................... 228 1.2. Toetsen van ruimtelijke ingrepen aan het ruimtelijk structuurplan .......................................... 228 1.3. Opnemen van verwijzingen naar structuurplan in adviezen van gemeentelijke diensten ...... 228 1.4. Opmaak van een databank van relevante parameters in kader van het structuurplan .......... 228

2. Maatregelen en acties ..........................................229

2.1. Wonen ..................................................................................................................................... 229 2.2. Bedrijvigheid ............................................................................................................................ 229 2.3. Natuur ...................................................................................................................................... 230 2.4. Toerisme en recreatie ............................................................................................................. 230 2.5. Stedelijk gebied Zwevegem .................................................................................................... 231 2.6. Kern Heestert .......................................................................................................................... 231 2.7. Kern Moen ............................................................................................................................... 232 2.8. Kern Otegem ........................................................................................................................... 232 2.9. Kern Sint-Denijs ...................................................................................................................... 232 2.10. Knokke ................................................................................................................................. 232 2.11. Het kanaal Bossuit-Kortrijk .................................................................................................. 232 2.12. Open ruimtegebied .............................................................................................................. 233

3. Communicatie en sensibilisering .......................234 3.1. Informeren van de Zwevegemse bevolking ............................................................................ 234 3.2. Kennisdatabank milieu & natuur ............................................................................................. 234

IV. BIJLAGEN ......................................236


Lijst van figuren Figuur 1: situering van Zwevegem .......................................................................................................... 20

Figuur 2: Zwevegem en de deelgemeenten ............................................................................................ 20

Figuur 3: indexevolutie bevolking Zwevegem 1991-2002 ....................................................................... 21

Figuur 4: leeftijdstructuur Zwevegem op 1 januari 2002 ......................................................................... 22

Figuur 5: indexevolutie van het aantal gezinnen en de gezinsgrootte in de periode 1991-2001 ............ 23

Figuur 6: bodemgebruik ........................................................................................................................... 30

Figuur 7: Ferrariskaart van het huidige grondgebied van Zwevegem ..................................................... 31

Figuur 8: de evolutie van de bebouwde ruimte 1850-1992 ..................................................................... 31

Figuur 9: hoogtezones ............................................................................................................................. 36

Figuur 10: hydrografie ............................................................................................................................. 37

Figuur 11: bodemtextuur ......................................................................................................................... 37

Figuur 12: de ruimtelijke structuur van de ruimere omgeving van Zwevegem ........................................ 38

Figuur 13: hoogspanningsleidingen......................................................................................................... 39

Figuur 14: spreiding van de zonevreemde woningen in Zwevegem ....................................................... 42

Figuur 15: de bestaande structuur van het wonen .................................................................................. 43

Figuur 16: de voorzieningen in de kernen ............................................................................................... 44

Figuur 17: de biologische waarderingskaart ............................................................................................ 46

Figuur 18: de bestaande ruimtelijk-natuurlijke structuur.......................................................................... 46

Figuur 19: de bestaande ruimtelijk-agrarische structuur ......................................................................... 49

Figuur 20: de bestaande ruimtelijke structuur van de bedrijvigheid ........................................................ 54

Figuur 21: spreiding van de bestemde bedrijventerreinen ...................................................................... 54

Figuur 22: situering van de zonevreemde bedrijven te Zwevegem ......................................................... 55

Figuur 23: de bestaande ruimtelijke structuur van de kleinhandel .......................................................... 58

Figuur 24: de bestaande ruimtelijke structuur van toerisme en recreatie ............................................... 60

Figuur 25: de spreiding van de horecavoorzieningen in het buitengebied, buiten de kernen ................. 62

Figuur 26: de bestaande ruimtelijke structuur van verkeer en vervoer ................................................... 65

Figuur 27: verkeersintensiteiten .............................................................................................................. 67

Figuur 28: fietspaden - bestaande toestand ............................................................................................ 69

Figuur 29: schoolroutes ........................................................................................................................... 69

Figuur 30: verbindingen naar tewerkstellingsterreinen............................................................................ 70

Figuur 31: verbindingen tussen de deelgemeenten onderling en met aanpalende gemeenten ............. 70

Figuur 32: recreatieve routes ................................................................................................................... 70

Figuur 33: overzicht van de buslijnen ...................................................................................................... 71

Figuur 34: de belbus in Zwevegem ......................................................................................................... 71

Figuur 35: het cultuurhistorisch landschap .............................................................................................. 73

Figuur 36: de landschapseenheden in Zwevegem .................................................................................. 74

Figuur 37: de deelgebieden in Zwevegem .............................................................................................. 81

Figuur 38: analyse van de bebouwde kern van Zwevegem .................................................................... 81


Figuur 39: analyse van de bebouwde kern van Heestert ........................................................................ 83

Figuur 40: analyse van de bebouwde structuur van Moen ..................................................................... 84

Figuur 41: analyse van de bebouwde structuur van Otegem .................................................................. 84

Figuur 42: analyse van de bebouwde kern van Sint-Denijs .................................................................... 84

Figuur 43: de ruimtelijke structuur van het open en aaneengesloten agrarisch gebied.......................... 86

Figuur 44: analyse van Knokke ............................................................................................................... 87

Figuur 45: de ruimtelijke structuur van het versnipperd agrarisch gebied............................................... 87

Figuur 46: analyse van het kanaal Bossuit-Kortrijk ................................................................................. 88

Figuur 47: de bestaande ruimtelijke structuur van Zwevegem ................................................................ 90

Figuur 48: ontwikkelingsmogelijkheden voor stedelijk wonen in het ASK ............................................... 98

Figuur 49: de leegstand ........................................................................................................................... 99

Figuur 50: inventaris van de onbebouwde percelen binnen goedgekeurde verkavelingen .................. 100

Figuur 51: inventaris van de onbebouwde percelen binnen woongebied ............................................. 101

Figuur 52: niet-uitgeruste terreinen ....................................................................................................... 101

Figuur 53: taakstelling bedrijvigheid in het voorstel van afbakening van het regionaal stedelijk gebied Kortrijk ............................................................................................................................................ 108

Figuur 54: schematische weergave van de ruimtelijke visie op Vlaanderen ......................................... 113

Figuur 55: schematische weergave van de gewenste ruimtelijke structuur van West-Vlaanderen ...... 115

Figuur 56: de gewenste ruimtelijke structuur van de Leieruimte en interfluviumruimte ........................ 115

Figuur 57: ASK - hypothese van gewenste ruimtelijke structuur ........................................................... 121

Figuur 58: voorstel van afbakening regionaal stedelijk gebied Kortrijk ................................................. 121

Figuur 59: potenties voor natuurontwikkeling ........................................................................................ 122

Figuur 60: situering van het habitatrichtlijnengebied in Zwevegem ...................................................... 125

Figuur 61: het gewestplan Kortrijk- bestemmingsplan .......................................................................... 125

Figuur 62: de locatie van de beschermde monumenten en landschappen, stads- en dorpgezichten .. 125

Figuur 63: overzicht van de locatie van de rechtsgeldige BPA’s in Zwevegem .................................... 125

Figuur 64: situering van de geïnventariseerde zonevreemde bedrijven te Zwevegem volgens categorie anno 1998....................................................................................................................................... 127

Figuur 65: de synthese van de gewenste ruimtelijke structuur van Zwevegem .................................... 143

Figuur 66: de gewenste ruimtelijke structuur van het wonen ................................................................ 145

Figuur 67: situering van de inbreidingsprojecten ................................................................................... 146

Figuur 68: de prioriteitstelling van de niet-uitgeruste terreinen in het stedelijk gebied ......................... 151

Figuur 69: de te schrappen woonuitbreidingsgebieden......................................................................... 151

Figuur 70: de prioriteitstelling van de niet-uitgeruste terreinen in het buitengebied .............................. 151

Figuur 71: de gewenste ruimtelijke natuurlijke structuur ....................................................................... 156

Figuur 72: de gewenste ruimtelijk-agrarische structuur......................................................................... 161

Figuur 73: de gewenste ruimtelijke structuur van de bedrijvigheid ....................................................... 167

Figuur 74: heroriënteringszone Bekaert ................................................................................................ 168

Figuur 75: heroriënteringzone Knokke .................................................................................................. 169

Figuur 76: de gewenste ruimtelijke structuur van de kleinhandel ......................................................... 174

Figuur 77: kleinhandelsdriehoek............................................................................................................ 174


Figuur 78: de gewenste ruimtelijk toeristisch-recreatieve structuur ...................................................... 176

Figuur 79: de gewenste structuur voor verkeer en vervoer ................................................................... 183

Figuur 80: de functie van de verschillende spoorwegtrajecten ............................................................. 186

Figuur 81: de deelgebieden in Zwevegem ............................................................................................ 189

Figuur 82: de gewenste ruimtelijke structuur van het stedelijk gebied Zwevegem ............................... 189

Figuur 83: de gewenste ruimtelijke structuur van de kern van Heestert ............................................... 201

Figuur 84: de zuidelijke omleidingsweg rond Heestert .......................................................................... 201

Figuur 85: de gewenste ruimtelijke structuur van de kern van Moen .................................................... 204

Figuur 86: de omleidingsweg rond Moen .............................................................................................. 204

Figuur 87: de gewenste ruimtelijke structuur van de kern van Otegem ................................................ 207

Figuur 88: de gewenste ruimtelijke structuur van de kern van Sint-Denijs ........................................... 208

Figuur 89: de gewenste ruimtelijke structuur van het gaaf gebied van lokaal niveau ........................... 210

Figuur 90: de gewenste ruimtelijke structuur van de kamlijn van het interfluvium ................................ 212

Figuur 91: inrichtingsschets Den Helder ............................................................................................... 213

Figuur 92: de gewenste ruimtelijke structuur van Knokke-Kreupel ....................................................... 213

Figuur 93: de gewenste ruimtelijke structuur van Banhoutbos en ontginningsgebied .......................... 214

Figuur 94: de gewenste ruimtelijke structuur van het geïntensifieerd agrarisch gebied ....................... 215

Figuur 95: de gewenste ruimtelijke structuur van Neerkouter- Ruifeleinde .......................................... 216

Figuur 96: de gewenste ruimtelijke structuur van het open gebied tussen Moen en Heestert ............. 216

Figuur 97: de gewenste ruimtelijke structuur van het kanaal Bossuit-Kortrijk ....................................... 218


Lijst van tabellen Tabel 1: aantal inwoners 2002 ................................................................................................................ 20

Tabel 2: evolutie bevolking naar leeftijdstructuur in de periode 1/3/1991 - 1/1/2002 .............................. 22

Tabel 3: evolutie van het aantal leden per gezin in de periode 1970-2001 in Zwevegem ...................... 23

Tabel 4: evolutie van de beroepsbevolking (1981-2000) ........................................................................ 24

Tabel 5: de activiteitsgraad. ..................................................................................................................... 24

Tabel 6: doorstromingscoëfficiënt 1991-1999 ......................................................................................... 25

Tabel 7: de werkgelegenheidsgraad 1996-2000 ..................................................................................... 25

Tabel 8: de werkloosheidsgraad.............................................................................................................. 26

Tabel 9: tewerkstelling in de hoofdsectoren 2000 ................................................................................... 26

Tabel 10: aandeel sectoren 2000 ............................................................................................................ 26

Tabel 11: de bezoldigde tewerkstelling 2000 naar de belangrijkste sectoren ......................................... 27

Tabel 12: de secundariseringsgraad en de tertiariseringsgraad voor Zwevegem 1993-2000 ................ 28

Tabel 13: evolutie van de bevolkingsdichtheid (1846-1997) ................................................................... 33

Tabel 14: de beteelde oppervlakte per deelgemeente van Zwevegem .................................................. 49

Tabel 15: industriezones: toestand januari 2002 ..................................................................................... 55

Tabel 16: vrachtbewegingen op het kanaal Bossuit-Kortrijk 1995-2000 ................................................. 65

Tabel 17: projecten van de sociale sector met principieel akkoord ......................................................... 99

Tabel 18: de grondreserve van de erkende sociale bouwmaatschappijen in het woongebied en woonuitbreidingsgebied, 2002 ....................................................................................................... 100

Tabel 19: onbebouwde percelen in verkaveling naar deelgemeente, 2000 .......................................... 100

Tabel 20: overzicht van het aanbod in Zwevegem, in het stedelijk en buitengebied, 2000 .................. 102

Tabel 21: totale aanbod rekening houdend met de realisatiegraden .................................................... 102

Tabel 22: gesloten bevolkingsprognose van de totale bevolking over 10 jaar ...................................... 103

Tabel 23: evolutie van de leeftijdsopbouw per leeftijdsklasse van 20 jaar (gesloten prognose) .......... 103

Tabel 24: evolutie van het aantal gezinnen en de gemiddelde gezinsgrootte (gesloten prognose) ..... 104

Tabel 25: evolutie van het aantal referentiepersonen (gesloten prognose) .......................................... 104

Tabel 26: de woonbehoefte in stedelijk gebied en buitengebied .......................................................... 105

Tabel 27: de woonbehoefte verdeeld over de deelgemeenten ............................................................. 105

Tabel 28: confrontatie aanbod – behoefte voor het stedelijk gebied..................................................... 106

Tabel 29: confrontatie aanbod – behoefte voor het buitengebied ......................................................... 107

Tabel 30: overzicht van de hypothese van toedeling taakstelling voor Zwevegem .............................. 108

Tabel 31: het aanbod aan bedrijventerreinen op 01/01/02 ................................................................... 109

Tabel 32: de behoefte aan bijkomende ruimte voor bedrijvigheid naar tijd ........................................... 112

Tabel 33: de behoefte aan bijkomende ruimte voor bedrijvigheid per deelgemeente .......................... 112

Tabel 34: de fasering in het stedelijk gebied ......................................................................................... 152

Tabel 35: te herbestemmen woonuitbreidingsgebieden ....................................................................... 152

Tabel 36: de prioriteiten in Heestert ...................................................................................................... 153

Tabel 37: de prioriteiten in Moen ........................................................................................................... 153


Tabel 38: de prioriteit in Otegem ........................................................................................................... 153

Tabel 39: de fasering Sint-Denijs .......................................................................................................... 153

Tabel 40: de verschillende deelzones voor de landbouw ..................................................................... 162

Tabel 41: natuurontwikkelingsprojecten en verbindingselementen behorend bij de groene as ........... 219


0. ALGEMENE INLEIDING

Ruimtelijke ordening heeft in Zwevegem steeds een bijzondere positie ingenomen. Als lid van de intercommunale voor streekontwikkeling Leiedal maakt het gemeentebestuur reeds jaren actief werk van een geïntegreerde en projectmatige aanpak van het ruimtelijk beleid.

De opmaak van een gemeentelijk ruimtelijk structuurplan is decretaal verankerd en verplicht voor alle gemeenten van het Vlaamse Gewest. Niettemin is dit document een logisch verderzetten van een jarenlange traditie binnen de gemeente.

Het planningsdecreet bepaalt dat het Vlaams Gewest, de provincies en de gemeenten elk een eigen structuurplan moeten opmaken. Volgens het subsidiariteitsbeginsel dient elk bestuur op zijn eigen niveau uitspraken te doen over ruimtelijke opties. Het gemeentelijk structuurplan dient zich evenwel in te passen in de structuurplannen van de hogere beleidsniveaus.

Het structuurplan gaat uit van een geïntegreerde benadering van de ruimte, d.w.z. dat de verschillende ruimtelijke belangen onderling afgewogen worden. Het behoud van een leefbaar en duurzaam grondgebied staat hierbij steeds voorop.

Eens van kracht zal het structuurplan het belangrijkste beleidsinstrument zijn op vlak van ruimtelijke ordening. Het structuurplan zal als toetsingskader voor het ruimtelijk beleid fungeren. Het legt de krijtlijnen van het ruimtelijk beleid vast, zonder evenwel een strikt keurslijf op te leggen. Het plan biedt ruimte aan het gemeentebestuur om – binnen de algemene doelstellingen en opties – snel op te treden bij gewijzigde maatschappelijke omstandigheden.

Het structuurplan kan tegelijk ook gelezen worden als een actieprogramma. Het vormt het kader waarbinnen verschillende initiatieven op elkaar afgestemd zullen worden. Het geeft aan welke maatregelen en projecten de gemeente de volgende jaren zal opstarten om het structuurplan uit te voeren.

Dit structuurplan zal ongetwijfeld een invloed hebben op de leefomgeving van wie in Zwevegem woont en werkt. Daarom is er gedurende een vrije lange periode intensief gewerkt aan de opmaak, waarbij de zorg voor de kwaliteit als voornaamste doelstelling werd gehanteerd.

Wij houden eraan iedereen oprecht te bedanken voor de constructieve medewerking, niet in het minst de Zwevegemnaren die actief hebben meegedacht tijdens de diverse bevolkingsvergaderingen.

Paul Deprez Francine Dewilde

Burgemeester Schepen van Ruimtelijke Ordening


1. EEN RUIMTELIJK STRUCTUURPLAN

VOOR DE GEMEENTE ZWEVEGEM

De gemeenteraad heeft beslist tot de opmaak van een gemeentelijk ruimtelijk structuurplan voor de gemeente Zwevegem. Hiermee wil de gemeente een kader opmaken voor de gewenste ruimtelijke ontwikkeling van Zwevegem.

1.1. STRUCTUURPLANNING

Structuurplanning is een dynamisch en permanent proces van visie- en beleidsvorming met betrekking tot de kwaliteit van de ruimte. Het ruimtelijk structuurplan is een product van dit proces op een bepaald ogenblik en voor een bepaalde beleidsperiode. Het proces bepaalt mede de inhoud van het structuurplan. Het richt zich enerzijds op inhoudelijke verdieping met betrekking tot de gewenste ruimtelijke structuur en anderzijds op communicatie, overleg, besluitvorming en onderhandeling tussen de betrokkenen.

Een structuurplan is een strategisch plan dat inspeelt op de realiteit, op de bestaande problemen en kansen en op de beperkte middelen. Het laat plaats voor ‘onzekerheid’, streeft niet naar volledigheid en naar beslissingen die niet hard kunnen worden gemaakt. Het is dus nodig veel aandacht te besteden aan het plannings- en besluitvormingsproces.

Het ruimtelijk structuurplan bevat dus essentiële keuzes over de ruimtelijke ontwikkeling van het gebied. Van het richtinggevend deel kan de overheid slechts afwijken op grond van een beperkt aantal motieven. Van de voor de overheid bindende bepalingen kan niet worden afgeweken. Het ruimtelijk structuurplan is geen bodembestemmingsplan. Het is dus geen beoordelingsgrond voor de aflevering van vergunningen (stedenbouwkundige- en verkavelingsvergunningen). Het heeft geen verordenende kracht, wel een dwingende kracht ten aanzien van de overheid.


1.2. INHOUD VAN EEN RUIMTELIJK STRUCTUURPLAN

Volgens artikel 19 van het decreet van 18 mei 1999 houdende de organisatie van de ruimtelijke ordening beschrijft het gemeentelijk ruimtelijk structuurplan de bestaande ruimtelijke structuur, de visie op de gewenste ruimtelijke ontwikkeling, de ruimtelijke principes, de gewenste ruimtelijke structuur en de beleidsmaatregelen om deze te realiseren.

Het ruimtelijk structuurplan is enerzijds het kader van het ruimtelijk beleid. Anderzijds is het een instrument om een actief beleid te voeren. Het formeel document bevat drie delen met een verschillende juridische draagwijdte:

het informatief gedeelte bevat een evaluatie van het gevoerde ruimtelijk beleid in de gemeente, de planningscontext, de beschrijving van de bestaande ruimtelijke structuur en de kwaliteiten en knelpunten in de gemeente;

het richtinggevend gedeelte bevat de visie, de principes en de gewenste structuur;

het bindend gedeelte bevat de beleidsmaatregelen.

De inhoud van het ruimtelijk structuurplan Zwevegem sluit aan op deze van het ruimtelijk structuurplan Vlaanderen en van de provincie West-Vlaanderen en richt zich naar de structuurbepalende elementen van lokaal belang. Het ruimtelijk structuurplan Vlaanderen en de omzendbrief RO/96/06 bepalen de taakstellingen die aan het gemeentelijk niveau worden toegewezen.

De verdeling van taken aan de verschillende beleidsniveaus steunt op het subsidiariteitsbeginsel. Dit betekent dat:

de beleidsmateries worden toegekend aan het geëigend niveau;

ieder niveau het instrumentarium gebruikt dat aangepast is aan het niveau;

permanent overleg nodig is tussen de niveaus vermits de materies in verband staan met elkaar.

De verhouding tussen het gemeentelijk ruimtelijk structuurplan en de hogere plannen wordt geregeld in artikel 31 van het decreet van 18 mei 1999 houdende de organisatie van de ruimtelijke ordening: “Voor elke gemeente wordt een gemeentelijk ruimtelijk structuurplan vastgesteld. Het gemeentelijk ruimtelijk structuurplan richt zich naar het ruimtelijk structuurplan Vlaanderen en het provinciaal ruimtelijk structuurplan van de provincie waarbinnen de gemeente ligt. Het kan van het richtinggevend deel van het ruimtelijk structuurplan Vlaanderen en van het provinciaal ruimtelijk structuurplan slechts afwijken op grond van de motieven, bepaald in artikel 19, § 3. Van de als bindend aangeduide onderdelen kan niet worden afgeweken.”


1.3. JURIDISCHE DRAAGWIJDTE

Het ruimtelijk structuurplan bevat essentiële keuzes over de ruimtelijke ontwikkeling van het plangebied. De gewenste ruimtelijke structuur is richtinggevend voor de overheid. De gemeente kan hiervan alleen met een gemotiveerde beslissing afwijken. De bindende bepalingen vormen het kader voor de maatregelen waarmee de gemeente de gewenste ruimtelijke structuur wil realiseren. Het decreet bepaalt dat deze bepalingen bindend zijn ‘voor de gemeente en de instellingen die eronder ressorteren’.

Het ruimtelijk structuurplan wordt opgemaakt voor een vijfjarige planperiode tot 2007. In praktijk blijft een ruimtelijk structuurplan geldig tot dat het vervangen wordt door een ander.

Het ruimtelijk structuurplan is geen bodembestemmingsplan. Het structuurplan is geen basis voor de verlening of weigering van een vergunning. Het heeft geen verordenende kracht ten aanzien van de burger, wel een dwingende kracht ten aanzien van de overheid.

In een volgend stadium zullen de drie overheidsniveaus uitvoeringsinstrumenten met verordenende kracht opmaken, in uitvoering van het ruimtelijk structuurplan. Het decreet op de ruimtelijke ordening geeft deze uitvoeringsplannen een juridische basis. Deze plannen vormen wél een basis voor de verlening of weigering van een vergunning.


2. HET PLANNINGS- EN BESLUITVORMINGS-

PROCES IN ZWEVEGEM

2.1. INHOUDELIJK SPOOR

In de loop van het planningsproces worden verschillende nota’s opgemaakt.

2.1.1. PROCESNOTA

Vooraleer inhoudelijke aspecten betreffende de ruimtelijke structuur van de gemeente aan bod komen, wordt een korte procesnota opgesteld.

In deze nota wordt het begrip structuurplanning verduidelijkt en wordt toegelicht op welke wijze zal worden gewerkt en op welke manier de samenwerking en het overleg zullen gebeuren. Ze beschrijft het samenwerkingsverband tussen alle betrokken partners in het communicatieproces en geeft een aanduiding van de te volgen timing.

2.1.2. STARTNOTA

De startnota geeft een beschrijving van de bestaande ruimtelijke structuur. Er wordt een beknopte historiek van Zwevegem en de planningscontext beschreven. Verder staat de analyse van de bestaande toestand en de detectie van de bestaande ruimtelijke structuur beschreven. Telkens worden de knelpunten en de potenties van de bebouwde ruimte, de open ruimte en de lijninfrastructuren aangehaald.

2.1.3. RUIMTELIJK SECTORALE ONDERZOEKEN

In kader van het structuurplanningsproces worden er een aantal ruimtelijk-sectorale deelonderzoeken uitgevoerd. Hierbij is er aandacht voor de ruimtelijke aspecten van de economische, agrarische, natuurlijke en landschappelijke structuur. Deze deelonderzoeken geven enerzijds een bijdrage tot de analyse van de bestaande ruimtelijke structuur, anderzijds zetten ze aan tot visievorming.

Er werd ook een woningbehoeftestudie opgemaakt. Deze studie vergelijkt de behoefte aan woningen in Zwevegem met het aanbod en de taakstellingen. De afweging van geschikte locaties in het stedelijk gebied gebeurde reeds in het kader van het afbakeningsproces voor het regionaalstedelijk gebied Kortrijk. Voor het buitengebied gebeurde dit tijdens het structuurplanningsproces zelf.

2.1.4. HYPOTHESE VAN DE GEWENSTE RUIMTELIJKE STRUCTUUR

In de hypothese van de gewenste ruimtelijke structuur wordt de visievorming op de gewenste ruimtelijke structuur van Zwevegem uitgewerkt. Dit gebeurt zowel per deelstructuur als per deelgebied.

2.1.5. SCHETSONTWERP

Voor de eerste maal wordt alle beschikbare informatie en elementen van visievorming gebundeld volgens het stramien van een structuurplan. Het schetsontwerp bevat dan ook een informatief, een richtinggevend en een aanzet tot bindend gedeelte. Dit document is een discussietekst met als doel de verdere opmaak van het structuurplan te richten.

2.1.6. VOORONTWERP

Het voorontwerp is een bundeling van alle elementen in het structuurplan. De drie onderdelen van het structuurplan zijn hierin allen verder uitgewerkt en aangepast aan de opmerkingen vanuit de stuurgroep en de bevolking. Dit document is vervolgens voorwerp van een intensieve consultatieronde met de stuurgroep, de ambtelijke werkgroep en een structureel overleg.

2.1.7. ONTWERP

Het ontwerp is het document dat de aanpassingen en opmerkingen op het voorontwerp omvat. Dit document is het voorwerp van de formele goedkeuringsprocedure.


2.2. SAMENWERKING EN COMMUNICATIE

Structuurplanning is meer dan alleen een structuurplan. De manier waarop het plan tot stand komt is even belangrijk. Gedurende het ganse planningsproces wordt er aandacht besteed aan samenwerking en communicatie. Inspraak en communicatie moeten leiden tot een maatschappelijk draagvlak voor het structuurplan.

In het planningsproces spelen onderstaande instanties en groepen een actieve rol.

2.2.1. PROJECTTEAM

Het projectteam is belast met de inhoudelijke planvorming van het structuurplan. Het is de motor van het planningsproces en formuleert bevindingen, visies en concepten.

Het projectteam bestaat uit een afvaardiging van het College van Burgemeester en Schepenen, een afvaardiging van de gemeentelijke technische dienst, de ontwerper.

2.2.2. STUURGROEP

De stuurgroep is het forum waar de georganiseerde bevolking op gemeentelijk niveau rechtstreeks in dialoog kan treden met de beleidsverantwoordelijken en de deskundigen. De stuurgroep brengt advies uit over de visies, conceptelementen en voorstellen in de verschillende stappen van het planningsproces. Om de besluitvorming te optimaliseren worden aan de stuurgroep afgeronde plandocumenten ter bespreking voorgelegd. De stuurgroep wordt in de loop van het proces diverse malen uitgenodigd op een vergadering en wordt dan verzocht om haar advies te geven over de voorgelegde documenten.

De stuurgroep bestaat uit vertegenwoordigers van de plangroep, van de belangengroepen, van de socio-culturele raden en van de verschillende politieke partijen. De stuurgroep wordt gemodereerd door de procesbegeleider.

De stuurgroep kwam samen om de resultaten van de verschillende sectorstudies te bespreken.

Vervolgens werd de stuurgroep verschillende malen samengeroepen voor de bespreking van de eerste aanzet van de gewenste ruimtelijke structuur.

Daarna werd het voorstel van voorontwerp met daarin de uitgewerkte gewenste ruimtelijke structuur en de bindende bepalingen aan de stuurgroep voorgelegd.

De stuurgroep is vervolgens nog éénmaal samengekomen om zich uit te spreken over de aangebrachte wijzigingen en aanvullingen.

2.2.3. DE BEVOLKING

De informatie-uitwisseling met de bevolking zorgt ervoor dat elke geïnteresseerde inwoner op de hoogte blijft van het structuurplanningsproces. De door de bevolking verstrekte informatie, ideeën en verwachtingen kunnen verwerkt worden in het structuurplan.

Deze informatie-uitwisseling wordt georganiseerd door middel van nieuwsbrieven en inspraakvergaderingen.

Een nieuwsbrief verschijnt onmiddellijk na de opmaak van de startnota en de sectorale studies, na de opmaak van de hypothese gewenste ruimtelijke structuur en na de opmaak van het ontwerp structuurplan.

Een inspraakvergadering voor de bevolking wordt gehouden bij de opmaak van de startnota en onmiddellijk na de opmaak van het schetsontwerp structuurplan.

Een laatste bevolkingsvergadering vindt plaats in kader van het openbaar onderzoek.

(Zie verslag van de bevolkingsvergaderingen in bijlagen)

2.2.4. AANPALENDE GEMEENTEN

De gemeente Zwevegem voert eveneens overleg met de aanpalende gemeenten over gemeenschappelijke problemen.

Hierbij was er overleg met de gemeente Avelgem omtrent de N391.


2.2.5. HOGERE OVERHEID

Op gezette tijden overlegt de gemeente Zwevegem met de hogere overheden met het oog op de totstandkoming van een structuurplan in overeenstemming met het Ruimtelijke Structuurplan Vlaanderen en het Provinciaal Ruimtelijk Structuurplan West-Vlaanderen.

2.2.6. OVERZICHT VAN DE OVERLEGMOMENTEN

Volgende tabel geeft een overzicht van de belangrijkste overlegmomenten.

Stuurgroep omtrent het proces 15/05/00

Stuurgroep omtrent de deelstructuren 16/10/00

16/11/00

20/08/01

08/10/01

12/11/01

Stuurgroep omtrent de gewenste ruimtelijke structuur

04/03/02

11/03/02

18/03/02

Stuurgroep omtrent het voorstel van voorontwerp

18/11/02

12/12/02

Bevolkingsvergadering over de startnota 19/03/01 Zwevegem

20/03/01 Heestert

22/03/01 Otegem

27/03/01 Moen

29/03/01 Sint-Denijs

Bevolkingsvergadering over de gewenste ruimtelijke structuur

02/05/02 Zwevegem

06/05/02 Sint-Denijs

13/05/02 Moen

14/05/02 Otegem

16/05/02 Heestert

Structureel overleg omtrent de startnota 14/01/02

Structureel overleg omtrent het voorstel van voorontwerp

29/01/03

Ambtelijk overleg omtrent het voorstel van voorontwerp

17/12/02

Plenaire vergadering 19/05/03


I. INFORMATIEF DEEL

In het informatief gedeelte van het ruimtelijk structuurplan Zwevegem wordt een analyse uitgevoerd over de bestaande ruimtelijke structuur van de gemeente. Deze analyse biedt de nodige informatie tot het vormen van een visie over een gewenste ruimtelijke structuur.

Deze informatie wordt weergegeven in 4 hoofdstukken:

situering;

bestaande ruimtelijke structuur;

onderzoek naar de ruimtebehoeften van maatschappelijke sectoren;

de ruimtelijke planningscontext.


1. SITUERING

De gemeente Zwevegem is gelegen in het zuiden van de provincie West-Vlaanderen, in het zuiden van het arrondissement Kortrijk. Zwevegem bevindt zich in het licht heuvelachtige interfluvium tussen de Schelde en de Leie, onmiddellijk ten zuiden en deel uitmakend van de sterk verstedelijkte en geïndustrialiseerde as Menen-Kortrijk-Waregem.

Zwevegem wordt begrensd door Kortrijk in het westen, door Harelbeke en Deerlijk in het noorden, door Anzegem en Avelgem in het oosten en door Spiere-Helkijn in het zuiden.

De gemeente omvat de hoofdgemeente Zwevegem en de vier deelgemeenten Heestert, Moen, Otegem en Sint-Denijs.

Meer dan de helft van de bevolking woont in de hoofdgemeente Zwevegem (13.324 inwoners), die dan ook een hoge bevolkingsdichtheid kent (835 inwoners per km²). De vier deelgemeenten hebben een kleinere kern (2.000 à 3.000 inwoners) en een lagere bevolkingsdichtheid.

Figuur 1: situering van Zwevegem

Figuur 2: Zwevegem en de deelgemeenten

1.1. BEVOLKING

Dit onderdeel schetst een aantal demografische evoluties in de gemeente Zwevegem. Uit de evolutie van de bevolking, de leeftijdsopbouw en de gezinnen kan men een aantal trends waarnemen. Die trends kunnen bepalend zijn voor het bijsturen van het woonbeleid.

1.1.1. BEVOLKINGSAANTAL EN –EVOLUTIE

Het arrondissement Kortrijk kende in 2002 277.893 inwoners waarvan iets meer vrouwen dan mannen. Zwevegem had op 1 januari van hetzelfde jaar 23.404 inwoners, met ongeveer evenveel mannen als vrouwen.

Binnen het arrondissement Kortrijk woont 80,4% van alle inwoners in 6 gemeenten: Kortrijk, Waregem, Menen, Wevelgem, Harelbeke en Zwevegem. Kortrijk, Waregem en Menen huisvesten ruim de helft van de inwoners van het arrondissement Kortrijk. Zwevegem heeft 8,4% van de inwoners van het arrondissement Kortrijk op haar grondgebied.

Gemeente Mannen Vrouwen Totaal Cumulatief

Kortrijk 36.462 38.096 74.558 26,8%

Waregem 17.766 18.188 35.954 39,8%

Menen 15.680 16.476 32.156 51,3%

Wevelgem 15.534 15.742 31.276 62,6%

Harelbeke 13.023 13.076 26.099 72,0%

Zwevegem 11.595 11.809 23.404 80,4%

Anzegem 6.955 6.924 13.879 85,4%

Kuurne 6.286 6.364 12.650 90,0%

Deerlijk 5.625 5.740 11.365 94,0%

Avelgem 4.522 4.671 9.193 97,4%

Lendelede 2.723 2.717 5.440 99,3%

Spiere-Helkijn 936 983 1.919 100,0%

Totaal 137.107 140.786 277.893

Tabel 1: aantal inwoners 2002

Bron: NIS - verwerking : Leiedal


Zwevegem telt 23.404 inwoners (gegevens NIS 2002) en heeft een oppervlakte van 63,24 km². Met een bevolkingsdichtheid van 370 inwoners per km² is Zwevegem één van de dunst bevolkte gebieden van de sterk verstedelijkte regio Kortrijk, die een bevolkingsdichtheid kent van 688 inwoners per km². De bevolkingsdichtheid van de gemeente is ongeveer gelijk aan die van de provincie West-Vlaanderen (359 inwoners per km²).

De gemeente Zwevegem kende in haar geheel tussen 1970 en 2002 een stijging van de bevolking van 21.829 tot 23.404 personen. De toename van de bevolking in de gemeente komt volledig op naam van de kernen Zwevegem, Heestert en Moen. In de kern Zwevegem nam de bevolking het sterkst toe. Deze kern heeft bovendien het grootste bevolkingsaantal. In de kernen Otegem en Sint-Denijs was er een daling van het aantal inwoners. In Otegem ging het echter om een minieme afname (minder dan 1%); in Sint-Denijs was er een totale afname van ongeveer 10%.

De grafiek toont de evolutie van de bevolking in Zwevegem en in het arrondissement Kortrijk in de periode 1991-2002. Uit de grafiek blijkt dat de bevolking van Zwevegem in de afgelopen tien jaar sterker is gegroeid dan die van het arrondissement Kortrijk. Zwevegem had in de beschouwde periode de grootste bevolking in het jaar 1999. Sedertdien daalt de Zwevegemse bevolking gestaag. Die trend sluit aan met de evolutie van het arrondissement Kortrijk, waar het hoogtepunt zich evenwel in het jaar 1996 situeert.

98

99

100

101

102

103

104

1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002

Vlaanderen West-Vlaanderen Arr. Kortrijk Zwevegem

Figuur 3: indexevolutie bevolking Zwevegem 1991-2002

1.1.2. LEEFTIJDSOPBOUW VAN DE BEVOLKING

De leeftijdsopbouw van de bevolking is een kerngegeven. Tal van gegevens kunnen immers niet beoordeeld worden, tal van keuzes kunnen niet gemaakt, zonder de samenstelling van de bevolking te kennen (zie onderstaande figuur). Hierbij kan worden gedacht aan de bevolking, aan het economisch draagvlak, aan het arbeidspotentieel, aan de behoefte aan arbeidsplaatsen en (aangepaste) huisvesting als aan het inpassen van voorzieningen. Een gezonde leeftijdsopbouw vindt men terug in een bevolking met een brede basis (veel jongeren) en een smalle top.

De recente bevolkingsevolutie heeft te maken met twee fenomenen: enerzijds de ontgroening van de bevolking, d.i. een vermindering van het aandeel van de jonge bevolking, en anderzijds de vergrijzing van de bevolking, d.i. een toename van het aandeel bejaarden.

Het aandeel 0 tot 19-jarigen daalt in Zwevegem van 26,1% in 1991 tot 23,9% in 2002. In absolute cijfers nam het aantal jongeren af met 419 personen. Het aandeel 60-plussers daarentegen neemt in dezelfde periode toe van 19,1% tot 22,0% of in absoluut getal met 743 personen. De veroudering van de bevolking is het gevolg van de langere levensverwachting.


Een vergelijking van de ontgroening en vergrijzing met het arrondissement en de provincie toont aan dat de afname van het aantal jongeren in de gemeente sneller daalt dan in het arrondissement Kortrijk en de provincie West-Vlaanderen. Het procentueel aandeel jongeren in de gemeente ligt wel nog hoger dan in het arrondissement of de provincie.

De vergrijzing in de gemeente neemt sterker toe dan in het arrondissement en de provincie. Er zijn procentueel minder 60-plussers in de gemeente dan in het arrondissement of de provincie.

22,6%

55,1%

22,3%

22,6%

53,3%

24,1%

23,3%

54,0%

22,7%

23,9%

54,1%

22,0%

0,0% 5,0% 10,0% 15,0% 20,0% 25,0% 30,0% 35,0% 40,0% 45,0% 50,0% 55,0% 60,0%

0-19

20-59

60+


Figuur 4: leeftijdstructuur Zwevegem op 1 januari 2002

Bron: NIS, Rijksregister - verwerking: Leiedal

Gemeente 0-19 20-59 60+

Zwevegem -7,87% -0,88% 15,19%

Arr. Kortrijk -6,97% 0,21% 16,85%

Tabel 2: evolutie bevolking naar leeftijdstructuur in de periode 1/3/1991 - 1/1/2002

Bron: NIS, Rijksregister - verwerking : Leiedal

1.1.3. GEZINSEVOLUTIE

Op 1 januari 2001 telde de gemeente Zwevegem 8.966 gezinnen. Het gemiddeld aantal leden per gezin bedroeg 2,6 personen. Dit is hoger dan het arrondissementeel gemiddelde (2,5).

Tussen 1981 en 1991 nam het aantal gezinnen toe met 683 eenheden; in de periode 1991-2001 met 781 eenheden.

Deze stijging is te verklaren door de toenemende gezinsverdunning. Deze trend zal zich in de toekomst verder zetten.

De gezinsverdunning verloopt in de gemeente Zwevegem ongeveer gelijk met het arrondissement Kortrijk.


99

101

103

105

107

109

1991 1998 1999 2000 2001


Figuur 5: indexevolutie van het aantal gezinnen en de gezinsgrootte in de periode 1991-2001

Bron: NIS - verwerking: Leiedal

Gem. gezinsgrootte Aantal pers.

1 2 3 -4 5 +

1970 3,4 9,10% 29,40% 37,90% 23,70%

1981 3,02 13,70% 30,00% 41,10% 15,20%

1991 2,78 16,60% 31,60% 42,00% 9,80%

1997 2,67 19,30% 33,50% 38,30% 8,90%

2001 2,62 20,78% 35,10% 36,29% 7,80%

Tabel 3: evolutie van het aantal leden per gezin in de periode 1970-2001 in Zwevegem

Bron: NIS - verwerking: Leiedal

Uit de tabel kan de stijging van de alleenstaanden en de gezinnen met 2 personen en de daling van het aantal grote gezinnen afgeleid worden.


1.2. DE ARBEIDSMARKT

In dit hoofdstuk worden verschillende kenmerken van de bedrijvigheid in Zwevegem besproken. Eerst wordt er ingegaan op de arbeidsmarkt, vervolgens komt de economische structuur aan bod.

1.2.1. TEWERKSTELLING

De economische dynamiek van een gebied wordt sterk bepaald door de situatie op de arbeidsmarkt. Is er een overschot aan arbeidskrachten of is er een tekort? Een overschot betekent werkloosheid. Een tekort aan arbeidskrachten remt de economische dynamiek van de regio eveneens af.

De beroepsbevolking

De totale bevolking kan opgedeeld worden in enerzijds de beroepsbevolking of actieve bevolking en anderzijds de inactieve bevolking (de gepensioneerden, kinderen, arbeidsongeschikten). De beroepsbevolking is het gedeelte van de bevolking dat werkt of bereid is tot werken ongeacht of de betrokkene werk vindt of niet. De beroepsbevolking is dus het totaal van de werkenden en de werkzoekenden en vormt met andere woorden het aanbod van arbeidskrachten.

Jaar Zwevegem Arrondissement Kortrijk

1981 9.352 115.048

1991 9.910 123.034

1996 10.296 125.018

1997 10.404 125.071

1998 10.427 124.574

1999 10.484 124.959

2000 10.460 125.649

Tabel 4: evolutie van de beroepsbevolking (1981-2000)

Bron: RSZ, ASP – verwerking Leiedal

Zwevegem telt in 1991 een beroepsbevolking van 9.910 personen.

Met 1981 als referentiejaar zien we dat de beroepsbevolking in de periode 1981-1991 minder toenam dan op arrondissementeel niveau.

Uit de analyse van de evolutie van de bevolking volgens de leeftijdsstructuur tussen 1990-2002 wordt vastgesteld dat de bevolking tussen de 20 en 59 jaar stagneert en de bevolking tussen 0 en 19 jaar daalt. Dit houdt in dat de potentiële beroepsbevolking in de toekomst verder zal dalen.

De vrij dramatische afbouw van de tewerkstelling bij de firma Bekaert gedurende de laatste jaren (van ± 6500 in 1975 tot ± 2000 nu) heeft een belangrijke negatieve weerslag op de ontwikkeling van Zwevegem en brengt de (onder andere financiële) draagkracht van de gemeente in gevaar.

Activiteitsgraad

De activiteitsgraad wordt bekomen door de verhouding tussen de totale beroepsbevolking en de totale bevolking. De activiteitsgraad geeft aan in welke mate een bevolking aan het ‘actieve leven’ deelneemt.

Activiteitsgraad Zwevegem Arrondissement Kortrijk

01-01-1996 72,98 73,97

01-01-1997 73,42 73,99

01-01-1998 73,47 73,85

01-01-1999 73,69 74,12

01-01-2000 74,06 74,77

Tabel 5: de activiteitsgraad.

Bron: APS - verwerking: Leiedal

Zwevegem kent een stijgende activiteitsgraad. Tussen 1996 en 2000 is de bevolking die aan het actieve leven deelneemt, gestegen.


Doorstromingscoëfficiënt

Bevolking 10 tot 24 jaar Bevolking 50-64 jaar Doorstromingscoëfficiënt

1991 4.850 4.000 1,21

1992 4.752 3.994 1,19

1993 4.698 3.926 1,2

1994 4.728 3.927 1,2

1995 4.629 3.907 1,18

1996 4.559 3.933 1,16

1997 4.484 3.959 1,13

1998 445 3.937 1,13

1999 4.411 3.942 1,12

Tabel 6: doorstromingscoëfficiënt 1991-1999

Bron: NIS - verwerking: SERV, ASP, Leiedal

De doorstromingscoëfficiënt geeft een beeld van de beschikbare beroepsbevolking. Hiervoor wordt nagegaan hoeveel mensen de arbeidsmarkt zullen verlaten (bevolking 50-64 jaar) en hoeveel er bijkomen (bevolking 10-24 jaar). Beide getallen worden door elkaar gedeeld. Is de verhouding groter dan 1, dan is het aantal nieuwkomers op de arbeidsmarkt groter dan het aantal die de arbeidsmarkt verlaat. Een verhouding lager dan 1 betekent het omgekeerde.

De doorstromingscoëfficiënt in Zwevegem is groter dan 1. Het aantal nieuwkomers op de arbeidsmarkt is groter dan het aantal verlaters. In de periode 1991-1999 is de doorstromingscoëfficiënt echter systematisch gedaald. Het feit dat het aandeel van de jonge bevolking daalt, bevestigt deze cijfers. Dit betekent dat in de toekomst het gevaar bestaat dat er te weinig arbeidskrachten voorhanden zijn.

Werkgelegenheidsgraad

Zwevegem heeft een lage werkgelegenheidsgraad (aantal arbeidsplaatsen1 t.o.v. bevolking

op beroepsactieve leeftijd2). De werkgelegenheidsgraad bedraagt 52,53 in 2000 in de

gemeente Zwevegem, en scoort dus beduidend lager dan het arrondissementeel gemiddelde (73,62). Dit betekent dat in verhouding tot de ‘potentiële’ actieve bevolking er weinig werkgelegenheid is binnen de gemeente zelf. De werkgelegenheidsgraad vertoont bovendien een dalende lijn (van 53 tot 52 tussen 1996 en 2000).

30-06-1996 30-06-1997 30-06-1998 30-06-1999 30-06-2000

A Kortrijk 71,55 71,16 72,69 73,28 73,62

Zwevegem 53,26 53,5 49,12 52,88 52,53

Tabel 7: de werkgelegenheidsgraad 1996-2000

Bron: APS - verwerking: Leiedal

Pendel

Dat de werkgelegenheid niet hoog ligt in Zwevegem kan o.m. gestaafd worden door het feit dat de uitgaande pendel groter is dan de inkomende pendel. Meer inwoners van Zwevegem gaan werken buiten de gemeente dan dat er mensen van buiten Zwevegem naar Zwevegem komen werken.

De tewerkgestelden in de gemeente Zwevegem wonen niet allen in de gemeente zelf.

Ongeveer 46 % van de tewerkgestelden in Zwevegem woont ook in de gemeente. 32 % van de tewerkgestelden in Zwevegem komen uit naburige gemeenten. De regio Tielt-Roeselare en de provincie Oost-Vlaanderen nemen elk ca. 4 % voor hun rekening.

35 % van de beroepsactieven van de gemeente Zwevegem werken in de eigen gemeente. Nog een keer 35 % van de actieve bevolking in Zwevegem werkt in naburige gemeenten (20 % in Kortrijk).

1 Arbeidsplaatsen = loontrekkende werkgelegenheid (jobs in loondienst) + niet-loontrekkende

werkgelegenheid (zelfstandigen + helpers) 2 bevolking tussen 18 en 64 jaar


Werkloosheid en werkloosheidsgraad

Ondanks de lage werkgelegenheidsgraad bedraagt de werkloosheidsdruk in de gemeente Zwevegem slechts 3,9 % op 1 januari 2000 (d.w.z. dat 3,9 % van de 18 tot 64 jarigen in Zwevegem werkloos is). Men vindt immers gemakkelijk werk buiten de gemeente.

Werkloosheidsgraad Zwevegem Arr. Kortrijk

1/01/1996 6,380 7,54

1/01/1997 5,730 6,920

1/01/1998 4,74 5,840

1/01/1999 4,29 5,39

1/01/2000 3,930 4,77

Tabel 8: de werkloosheidsgraad

Bron: AS - verwerking: Leiedal

De cijfergegevens laten zien dat de werkloosheid een dalende tendens heeft.

Vergelijken we die gegevens met de resultaten van de doorstromingscoëfficiënt dan kan er vastgesteld worden dat de werkloosheid zal blijven dalen omdat er minder nieuwe mensen op de arbeidsmarkt komen. In de toekomst zal het tekort aan arbeidskrachten belangrijker worden dan de werkloosheid.

De spreiding van de tewerkstelling over de economische sectoren in 2000

De volgende tabellen geven de (RSZ) tewerkstelling weer in de 12 gemeenten van het arrondissement Kortrijk en opgesplitst naar hoofdsector. In 2000 werkten in het arrondissement Kortrijk 103.625 werknemers.

Gemeente Primaire sector Secundaire sector Handel en diensten Totaal

Kortrijk 135 8.623 28.751 37.509

Waregem 151 8.471 7.909 16.531

Menen 57 3.153 6.763 9.973

Wevelgem 61 4.853 3.922 8.836

Harelbeke 67 4.109 3.165 7.341

Kuurne 3 3.341 3.819 7.163

Zwevegem 46 3.672 2.002 5.720

Deerlijk 52 2.475 1.288 3.815

Anzegem 30 2.034 1.131 3.195

Avelgem 14 422 1.251 1.687

Lendelede 57 907 516 1.480

Spiere-Helkijn 2 190 210 402

Totaal 675 42.250 60.727 103.652

Tabel 9: tewerkstelling in de hoofdsectoren 2000

Gemeente Primaire sector Secundaire sector Handel en diensten Totaal

Deerlijk 1,4% 64,9% 33,8% 100,0%

Zwevegem 0,8% 64,2% 35,0% 100,0%

Anzegem 0,9% 63,7% 35,4% 100,0%

Lendelede 3,9% 61,3% 34,9% 100,0%

Harelbeke 0,9% 56,0% 43,1% 100,0%

Wevelgem 0,7% 54,9% 44,4% 100,0%

Waregem 0,9% 51,2% 47,8% 100,0%

Spiere-Helkijn 0,5% 47,3% 52,2% 100,0%

Kuurne 0,0% 46,6% 53,3% 100,0%

Menen 0,6% 31,6% 67,8% 100,0%

Avelgem 0,8% 25,0% 74,2% 100,0%

Kortrijk 0,4% 23,0% 76,7% 100,0%

Totaal 0,7% 40,8% 58,6% 100,0%

Tabel 10: aandeel sectoren 2000

De bezoldigde tewerkstelling in de secundaire sector (industrie en bouw) in Zwevegem bedraagt ruim 60 % en ligt hoger dan het arrondissementeel gemiddelde. De procentuele tewerkstelling in de tertiaire sector in Zwevegem scoort lager dan op arrondissementeel niveau.


Wanneer we de tewerkstelling van Zwevegem vergelijken met de verdeling van de tewerkstelling op niveau West-Vlaanderen wordt het overwicht van de industriële tewerkstelling nog duidelijker. De volgende tabel detailleert de gegevens voor Zwevegem. Het aandeel van de metaalsector (47,9%) scoort zeer hoog. In Zwevegem blijft de firma Bekaert (staaldraadproducten en automatisering) de grootste werkverschaffer.

Hoofdsector Sector Groepsector Aantal Aandeel

Totaal primaire sector

Primaire sector Landbouw, jacht, bosbouw 46 0,8%

Industrie Confectie 102 1,8%

Elektriciteit, gas, water 7 0,1%

Hout 6 0,1%

Metaal 2.741 47,9%

Papier en karton 34 0,6%

Recuperatie en recycling 6 0,1%

Rubber- en kunststofnijverheid 4 0,1%

Tabak 96 1,7%

Textiel 290 5,1%

Uitgeverijen, drukkerijen 4 0,1%

Vervaardiging van meubelen 2 0,0%

Vervaardiging van niet-metaalhoudende producten, exclusief glas 4 0,1%

Vervaardiging van synthetische en kunstmatige vezels 4 0,1%

Voeding 52 0,9%

Totaal industrie 3.352 58,6%

Bouw Bouw 320 5,6%

Totaal secundaire sector 3.672 64,2%

Tertiaire sector Financiële instellingen 64 1,1%

Groothandel en handelsbemiddeling 61 1,1%

Hotels en restaurants 84 1,5%

Hulpbedrijven ivm financiële instellingen 14 0,2%

Informatie- en communicatietechnologie 153 2,7%

Kleinhandel 160 2,8%

Onroerende goederen, verhuur en diensten aan bedrijven 146 2,6%

Verkoop en reparatie van auto's en motorrijwielen, kleinhandel in motorbrandstoffen 26 0,5%

Vervoer, opslag en communicatie 312 5,5%

Totaal tertiaire sector 1.020 17,8%

Collectieve tertiaire sector

Gemeenschapsvoorzieningen, sociaal-culturele en persoonlijke diensten 68 1,2%

Gezondheidszorg en maatschappelijke dienstverlening 248 4,3%

Onderwijs 335 5,9%

Openbaar bestuur 321 5,6%

Particuliere huishoudens met werknemers, overige diensten 10 0,2%

Totaal collectieve tertiaire sector 982 17,2%

Totaal handel en diensten 2.002 35,0%

Totale werkgelegenheid 5.720 100,0%

Tabel 11: de bezoldigde tewerkstelling 2000 naar de belangrijkste sectoren

Bron: RSZ - verwerking: Leiedal


De totale bezoldigde tewerkstelling in de gemeente Zwevegem nam in de periode 1993-2000 lichtjes af (van 6039 tot 5720 bezoldigden).

In de secundaire sector daalde de tewerkstelling tot 1997. Van dan af is er weer een heropleving in de secundaire sector.

De tewerkstelling in de tertiaire sector kent een stijgend verloop tussen 1993 en 1999. Vanaf 2000 daalt de tewerkstelling opnieuw tot het peil van 1993.

1993 1998 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001

Secundariserings- graad

30,91 30,33 30,53 29,22 29,23 23,25 26,91 26,48 25,7 30,91

tertiariseringsgraad 12,11 12,34 12,5 12,29 12,58 14 14,35 14,44 13,87 12,11

Tabel 12: de secundariseringsgraad en de tertiariseringsgraad voor Zwevegem 1993-2000

Bron: RSZ - verwerking: Leiedal

De aard van de bedrijvigheid en specialisatie

Volgens de RSZ-gegevens (1998) zijn er in de gemeente 439 inrichtingen (exclusief zelfstandigen).

De regio Kortrijk heeft een uitgesproken KMO-structuur. Ook de gemeente Zwevegem telt heel wat kleine ondernemingen. 83 % van de ondernemingen stelt minder dan 10 mensen tewerk (het aandeel kleine ondernemingen op arrondissementeel niveau bedraagt 79 %). Dit kan verder verduidelijkt worden door de ‘specialisatiegraad’ in de gemeente te bepalen. Deze indicator wordt bepaald door de verhouding van de bezoldigde tewerkstelling in de gemeente in een bepaalde bedrijfstak ten opzichte van het aandeel van de bezoldigde tewerkstelling in dezelfde bedrijfstak op niveau van de provincie. Indien deze verhouding groter is dan 100, dan kan er gesproken worden van een zekere specialisatie in een bedrijfstak. Een waarde lager dan 100 wijst op een ondervertegenwoordiging van een bedrijfstak in de gemeente.

Op basis van de specialisatiegraad kan de specialisatie in de verschillende bedrijfstakken van de gemeente worden afgeleid tegenover een referentiegebied, in dit geval de provincie.

Hieruit leidt men af dat de gemeente Zwevegem gespecialiseerd is in volgende bedrijfstakken:

metaal (469)

confectie (289)

textiel (116)

1.2.2. KNELPUNTEN EN POTENTIES

Knelpunten

Zwevegem heeft een zeer eenzijdige economische structuur. Het overwicht van de secundaire sector is zeer opvallend. Deze eenzijdige structuur is, met de wetenschap dat de secundaire tewerkstelling daalt, niet positief.

Zwevegem wordt gekenmerkt door een lage werkgelegenheidsgraad. Bovendien is de werkgelegenheid hoofdzakelijk afhankelijk van een groot bedrijf.

De beroepsbevolking stagneert en heeft een tendens tot dalen.

Het aantal bedrijven neemt de laatste jaren minder snel toe.

De tertiaire sector is van minder belang in Zwevegem.

De secundaire sector neemt in belang af.


Potenties

Zwevegem heeft slechts weinig werkloosheid. De werkloosheidsdruk ligt lager dan het arrondissementeel gemiddelde.

Menging van KMO en grote bedrijven zorgt voor een gedifferentieerde bedrijvenstructuur.

Zwevegem is gespecialiseerd in de staalnijverheid.

Zwevegem heeft een sterke secundaire sector. Naar tewerkstelling is vooral de industrie van belang. Naar bedrijven is de bouw het belangrijkst.

De primaire sector is zowel voor het aantal ondernemingen als op het vlak van de tewerkstelling sterker dan het niveau van het arrondissement.

Het aantal bedrijven neemt toe en dit sterker dan het gemiddelde voor het arrondissement.

De tertiaire sector neemt in belang toe.


1.3. BODEMBEZETTING

Bron: NIS bodembezetting - verwerking: Leiedal

De bebouwde oppervlakte3 van de gemeente bedraagt ongeveer 16% van het grondgebied.

Dit is relatief weinig in vergelijking met het percentage bebouwde oppervlakte van gans het arrondissement Kortrijk, dat ongeveer 23% bedraagt. Het gewestplan voorziet trouwens meer dan 70% van Zwevegem als agrarisch gebied. In dit uitgesproken landelijk gebied komt van oudsher een verspreide bewoning voor. Deze woningen maken deel uit van het historische landschap en hebben het mee vorm gegeven.

In Zwevegem domineert dan ook de open ruimte. Deze situeert zich vooral in de vier deelgemeenten en in het zuiden van de hoofdgemeente Zwevegem. De cijfergegevens (NIS) bevestigen het sterke landelijke en agrarische karakter van Zwevegem. Hiervan was in 2000 nog 78% onbebouwd. Ten opzichte van 1980 valt weliswaar een stijging van de bebouwde oppervlakte te noteren met 432 ha ten nadele van de landbouw en natuur. Het overgrote deel gaat naar de woningbouw.

In 2000 is er 154,5 ha aan industriegrond in Zwevegem aanwezig of 2,4% van de totale oppervlakte. Dit is minder dan het gemiddelde voor de regio, doch evenwel even hoog als het gemiddelde voor de provincie en Vlaanderen.

Zwevegem kan dus op basis van deze statistische gegevens worden beschouwd als een landelijke gemeente, waar het agrarisch karakter overheerst. Natuur en groen zijn slechts in geringe mate aanwezig. Dit is ongetwijfeld een gevolg van de vruchtbaarheid van de bodem.

Figuur 6: bodemgebruik

Bron: vector topografische kaart Zwevegem, NGI

3 Met de kadastrale gegevens moet voorzichtig omgesprongen worden. De kadastergegevens worden in

de eerste plaats verzameld voor fiscale doeleinden en niet onmiddellijk om ruimtelijke afleidingen te maken. Het is belangrijk te weten dat de verschillende kadastrale categorieën niet noodzakelijk overeenkomen met de reële terreinsituatie. Niettemin vormen ze toch een belangrijke informatiebron, des te meer omdat ze jaarlijks bijgewerkt worden.


1.4. EEN BEKNOPTE BESCHRIJVING VAN DE EVOLUTIE VAN DE RUIMTELIJKE STRUCTUUR

Figuur 7: Ferrariskaart van het huidige grondgebied van Zwevegem

Bron: Ruimtegebruik in het arrondissement Kortrijk 1850-1900-1950-1980, intercommunale Leiedal, (1981)

Figuur 8: de evolutie van de bebouwde ruimte 1850-1992

Op het grondgebied van de gemeente komen ruimtelijke structuren en patronen voor die dateren uit uiteenlopende periodes van de menselijke geschiedenis. Elke historische periode heeft een aantal sporen nagelaten die afleesbaar zijn in het huidige ruimtelijk bebouwingspatroon. Sommige van de vroegere structuren en patronen bezitten nog altijd een structurerend vermogen, andere hebben die geheel of gedeeltelijk verloren.

In dit hoofdstuk wordt de historische gelaagdheid van de bestaande ruimtelijke structuur onderzocht. Dit gebeurt door middel van een beknopte bespreking van de ruimtelijke structuur van een aantal grote geschiedkundige periodes, op basis van historisch kaartmateriaal. De grenzen van de periodes komen overeen met belangrijke maatschappelijke evoluties:

periode vóór 1830

beginnende industrialisatie (1830-1884)

industrialisatie en polarisatie (1884-1945)

versnippering van de ruimte na WO II.

1.4.1. PERIODE VÓÓR 1830

Tot 1830 was het grondgebied van de gemeente Zwevegem een bijna homogeen agrarisch gebied, gekenmerkt door een kleinschalige percelering en een sterk verspreide bebouwing. De bestaande wegen zijn volledig geïntegreerd in het landschap en kennen een bochtig en kronkelend verloop. De belangrijkste weg op het grondgebied van Zwevegem is de steenweg van Kortrijk naar Oudenaarde, de huidige N8.

De vrij homogene, kleinschalige perceelsstructuur was het gevolg van de bedrijfsstructuur. De verspreide bewoning op het platteland exploiteerde kleine landbouwbedrijfjes, waarbij de oppervlakte meestal kleiner was dan een halve hectare. De bevolking combineerde de landbouwactiviteiten met thuisarbeid, waarbij eenvoudige nijverheidsproducten werden vervaardigd in de typisch landelijke huisjes.

Deze perceelsstructuur wordt op een aantal plaatsen onderbroken door zeer beperkte dorpskernen rond de kerk. Zwevegem, Sint-Denijs en Otegem zijn gelegen op een heuveltop of op een uitloper ervan. De bebouwing is er relatief geconcentreerd. Moen en Heestert ontwikkelen zich eerder als straatdorpen nabij de meersen van de Scheldevallei. Ook langs de grote beken komen moerasgebieden voor, o.m. langs de Keibeek en de Slijpbeek.

Verspreid op het grondgebied komen relatief kleine boscomplexen voor, meestal gelegen op de minder vruchtbare heuveltoppen. Vier grotere boscomplexen doorbreken de kleinschalige perceelsstructuur: het Banhoutbos, het Grandvalbos, het Halebroekbos en het Kaasbos. Van deze laatste twee zijn op heden geen sporen meer terug te vinden.

Op de ‘Kabinetskaart van de Oostenrijkse Nederlanden’, de zogenaamde ‘Ferrariskaart’ (1771-1778) kunnen we duidelijk dit traditionele agrarisch landschap met verspreide bebouwing herkennen. Enkele specifieke kleinere ruimtelijke entiteiten die nog gedeeltelijk bewaard zijn uit deze periode zijn het tracé van de Kapel Milanendreef en de hoeve aan Moenplaats.

1.4.2. BEGINNENDE INDUSTRIALISATIE (1830-1884)

Met de industrialisatie verandert het traditionele agrarische landschap ingrijpend en onomkeerbaar. Als gevolg van een snelle verstedelijking rond de industriële centra en de aanleg van nieuwe infrastructuren ontstaat een belangrijke polarisatie tussen de stedelijke centra en de agrarische gebieden. Alhoewel het grondgebied van Zwevegem hoofdzakelijk een landbouwgebied blijft, ondergaat de ruimte in deze periode eveneens de gevolgen van de industrialisering.


In het landschap tekenen zich nu twee schalen af: een lokale en een bovenlokale schaal. Het kanaal Bossuit-Kortrijk (1860) en de spoorlijnen Kortrijk-Avelgem-Ronse en Avelgem-Dottignies (1869) onderscheiden zich duidelijk van het bestaande wegenpatroon. Ze vormen vloeiende lijnen in het landschap, die in hoge mate abstractie maken van het terrein, zoals de perceelsstructuur en het reliëf. Zo gaat het kanaal Bossuit-Kortrijk in Moen zelfs lokaal onder het maaiveld door (‘de Souterrain’).

De aanleg van deze bovenlokale infrastructuren zorgden voor het vervoer van goederen en arbeidskrachten. De inplanting van de stations in Zwevegem, Heestert, Moen en Sint-Denijs buiten de kernen zorgde voor een lineaire ontwikkeling tussen de stations en de kern. Deze uitgroei gebeurde voornamelijk met rijwoningen op smalle, diepe percelen. Op dit moment ontwikkelden zich de Otegemstraat (Zwevegem), de Stationsstraat en Bossuitstraat (Moen), de Gauwelstraat (Heestert) en de Helkijnstraat (Sint-Denijs) tot langgerekte woonlinten in het landschap. De uitbouw van een dicht spoorwegennet heeft de bestaande spreiding van de bebouwing nog versterkt.

Een groter deel van de bevolking vond zijn inkomen in niet-agrarische activiteiten. In Zwevegem en Moen ontstond een proto-industrie langs het kanaal, waardoor een tewerkstelling in de industrie gegarandeerd was. Heestert, Otegem en Sint-Denijs kennen evenwel in deze periode een bevolkingsafname van 10 tot 15% ten gevolge van een achteruitgang in de agrarische tewerkstelling.

In deze periode kent het resterende bosbestand nog een belangrijke afname, onder meer ten gevolge van de uitbreiding van de landbouw. Het Kaasbos en het Halebroekbos verdwijnen helemaal; het Banhoutbos verkleint in oppervlakte.

1.4.3. INDUSTRIALISATIE EN POLARISATIE (1884-1945)

Na de economische crisis van de jaren zeventig en tachtig van de vorige eeuw doet zich een tweede industriële revolutie voor. De regio Kortrijk ontwikkelt zich in deze periode tot een belangrijk centrum van de gemechaniseerde textielindustrie en de steenbakkerijen.

De industrialisatie dringt ook door tot in het agrarisch gebied van Zwevegem, waarbij de aanwezigheid van spoorwegen en kanalen een belangrijke lokalisatiefactor vormt. In Zwevegem, Knokke en Moen vestigen zich nieuwe fabrieken langsheen het kanaal. De firma Bekaert groeit uit tot de grootste werkgever in de regio en tot een belangrijke multinational. Samen met de ontwikkeling van Bekaert ontwikkelt ook Zwevegem zich. In deze periode wordt voor de energievoorzieningen van de nieuwe fabrieken de elektriciteitscentrale van Zwevegem opgericht.

Deze vorm van verspreide industrialisatie beperkt grotendeels de migratie van het platteland naar de stad. De bevolking van de hoofdgemeente Zwevegem kent een forse stijging (van 5.403 inwoners in 1900 tot 8.543 in 1947) en Knokke groeit uit tot een deelkern met plaatselijke voorzieningen. Het inwonersaantal van Moen, Heestert en Otegem daarentegen blijft relatief stabiel, terwijl het aantal inwoners van Sint-Denijs daalt.

In de nabijheid van de fabrieken worden nieuwe woningen opgetrokken. Dit gebeurt meestal onder de vorm van lintbebouwing langs de wegen. In het centrum van Zwevegem komen ook nieuwe woonstraten en hele woonwijken tot stand. Voorbeelden hiervan zijn onder meer de Sint-Niklaasstraat, Sint-Amandsstraat, Leopoldstraat, Albertstraat en de Kouterwijk aangelegd volgens een orthogonaal stratenpatroon met gesloten bouwblokken. De woningen zijn ook hier bijna allemaal rijwoningen.

Ter vervanging van de oude kronkelende wegjes worden nieuwe, rechtlijnige wegen aangelegd, die Zwevegem verbinden met de omliggende gemeenten. Langs de Otegemstraat-Zwevegemstraat, Deerlijkstraat en Vierkeerstraat ontstaat een lintbebouwing. Sommige lokale verbindingswegen worden niet verder uitgebouwd en gaan fungeren als plaatselijke landbouwwegen.

Elders wordt het tracé van bestaande verbindingswegen aangepast. De Bellegemstraat wordt verlengd tot aan de Avelgemstraat en in Moen wordt het tracé van de Stationsstraat-Kerkstraat-Bossuitstraat rechtgetrokken.

De ruimtelijke ontwikkelingen van deze periode hebben een fundamentele herstructurering van het grondgebied tot gevolg. Er ontstaat een duidelijke polarisatie tussen twee onderscheiden zones:


In het noordwesten ontwikkelt de hoofdgemeente Zwevegem zich tot een middelgrote kern. De nieuwe fabrieken, de uitbreiding van het gemeentelijke woningbestand, de aanwezigheid van belangrijke bovenlokale infrastructuren en de uitbouw van lokale verbindingswegen zorgen voor een verstedelijking van dit gebied.

Het zuidoostelijke deel van het grondgebied behoudt daarentegen grotendeels haar agrarisch karakter. In dit uitgestrekt open landbouwgebied hebben zich nu enkele nieuwe industrieën gevestigd langs de bovenlokale infrastructuren die het gebied doorsnijden. De bestaande verspreide bebouwing neemt uitbreiding.

Aantal inwoners 1846 1900 1947 1997

Heestert 2.631

17,4%

-15% 2.227

14,9%

-2% 2.188

12,5%

+16% 2.537

11,0%

Moen 2.118

14,0%

+5% 2.221

14,9%

+5% 2.338

13,3%

+26% 2.912

12,6%

Otegem 2.172

14,3%

-16% 1.817

12,1%

-2% 1.784

10,2%

+24% 2.217

9,6%

Sint-Denijs 3.582

23,7%

-8% 3.291

22,0%

-18% 2.690

15,3%

-15% 2.282

9,9%

Zwevegem 4.642

30,6%

+16% 5.403

36,1%

+58% 8.543

48,7%

+54% 13.166

56,9%

TOTAAL 15.145

100,0%

-1% 14.959

100,0%

+17% 17.543

100,0%

+32% 23.114

100,0%

Arr. Kortrijk 127.951 +29% 164.860 +35% 222.078 +22% 270.842

Tabel 13: evolutie van de bevolkingsdichtheid (1846-1997)

Bron: NIS,Rijksregister – verwerking: Leiedal

1.4.4. VERSNIPPERING VAN DE RUIMTE NA WO II

In geen enkele periode uit de menselijke geschiedenis heeft het landschap een zo ingrijpende wijziging ondergaan als na de Tweede Wereldoorlog, zowel in kwantitatief als in kwalitatief opzicht. Eén van de belangrijkste veranderingen, met verregaande gevolgen op vlak van ruimtelijke ordening, is de explosieve groei van de automobiliteit.

Het aantal woningen in het arrondissement Kortrijk steeg van ca. 55.000 in 1950 tot ca. 90.000 in 1980. De intense bouwactiviteiten gaan gepaard met een aantal kwalitatieve aspecten die leiden tot een exponentieel stijgend ruimteverbruik: toenemende grootschaligheid, vrijstaande plaatsing van afzonderlijke gebouwen, doorgedreven scheiding van functies en spreiding van activiteiten.

Het aandeel vrijstaande eengezinswoningen steeg exponentieel. Hele nieuwe woonwijken werden aangelegd, aansluitend op het bebouwde weefsel. Vooral in de deelgemeente Zwevegem werden grote stukken open ruimte aangesneden (Europawijk, Abeele, de Linde, Kapel Milanen, Ter Winckele, de Kappaert, de Meiweg). Ook werd het Beerbos gedeeltelijk verkaveld. De bebouwing langs de invalswegen vormt aaneengesloten linten die de open ruimte in sterke mate versnipperen. Langsheen belangrijke invalswegen vestigen zich her en der supermarkten en kleinhandelszaken, die sterk autogericht zijn en die het traditionele winkelapparaat van de kernen gedeeltelijk vervangen en gedeeltelijk aanvullen. De handelszaken langsheen de Kortrijkstraat en de Avelgemstraat in Zwevegem zijn hiervan een duidelijk voorbeeld.

De oppervlakte die ingenomen wordt door de industrie neemt toe. Opvallend in dit verband is de uitbreiding van de firma Bekaert in het centrum van Zwevegem. De oudere delen van de firma liggen volledig ingesloten in het bebouwde weefsel van de kern. De opeenvolgende uitbreidingen situeren zich tussen de Bekaertstraat, de Otegemstraat, het kanaal en de Harelbeekstraat.


In deze periode ontstaat ook het middelbaar onderwijs in Zwevegem wat de regionale betekenis versterkt.

Net ten noorden van Zwevegem wordt de autosnelweg E17 aangelegd, met een aansluiting op de nieuwe ring rond Kortrijk en op de gewestweg N8. Zwevegem krijgt op deze manier een bijzonder goede ontsluiting voor het wegverkeer.

De spoorwegen en de binnenscheepvaart daarentegen boeten aan belang in. In Zwevegem worden de twee bestaande spoorlijnen gesloten en vervangen door een busdienst. De verbreding van het kanaal Bossuit-Kortrijk voor schepen tot 1350 ton op het grondgebied van Zwevegem werd gerealiseerd, maar laat op zich wachten ter hoogte van de aansluiting met de Leie op het grondgebied van Kortrijk.

In deze periode ondergaat ook het landbouwgebied fundamentele veranderingen ten gevolge van de schaalvergroting en intensivering in de landbouw. Akkers en weiden werden beduidend groter en de hagen en houtkanten werden gerooid. De kleine landschapselementen verminderen sterk in aantal. In het agrarisch gebied komen ook een groot aantal woningen en niet-agrarische bedrijven tot stand, die het open landschap versnipperen.

Samengevat kunnen voor deze periode twee globale evoluties aangeduid worden:

De polarisatie tussen een sterk verstedelijkt gebied en een hoofdzakelijk agrarisch gebied wordt nog sterker. De hoofdgemeente Zwevegem kent een forse groei van 8.543 inwoners in 1947 tot 13.166 in 1997. De deelgemeenten blijven kleine kernen van ongeveer 2.500 inwoners. Heestert, Moen en Otegem hebben een stijging gekend (20%), terwijl het aantal inwoners van Sint-Denijs in dezelfde periode daalde met zo’n 15%.

Tegelijkertijd doet zich een uniformisering voor van het landschap. Het agrarisch gebied is onderhevig aan een proces van ‘diffuse verstedelijking’: de open ruimte wordt doorsneden en versnipperd door de schaalvergroting in de landbouw en de ruimtelijke spreiding van activiteiten.


2. DE BESTAANDE RUIMTELIJKE

STRUCTUUR

Kennis over het bestaande is belangrijk om tot een gewenste ruimtelijke structuur te komen.

De uitwerking van de bestaande ruimtelijke structuur is noodzakelijkerwijs een interpretatie van de ruimte in haar voorkomen enerzijds en in haar werking anderzijds. Deze interpretatie is gebaseerd op de wetenschappelijke analyse van de ruimtelijke omgeving maar ook van de belevingswaarde van de ruimte. De bestaande ruimtelijke structuur is met andere woorden een subjectieve interpretatie van de gemeente en dit in functie van de uitwerking van een gewenste ruimtelijke structuur. De schets van de bestaande ruimtelijke structuur legt daarbij mogelijke knelpunten en kwaliteiten van de gemeente bloot.

Om de bestaande ruimtelijke structuur beter te begrijpen wordt voorafgaand het fysisch systeem van de gemeente toegelicht.

2.1. FYSISCH SYSTEEM

Het fysisch systeem ligt aan de basis van de ruimtelijke structuur. Het is het geheel van eigenschappen, processen en relaties van klimaat, geologie, reliëf, bodem, oppervlakte- en grondwater en lucht

4. De belangrijkste bepalende elementen voor de ruimtelijke

ontwikkelingen zijn het reliëf, de hydrografie en de bodemtextuur. Het inzicht in het fysisch systeem gaat dus vooraf aan de bespreking van de bestaande ruimtelijke structuur.

2.1.1. RELIËF

Zwevegem maakt deel uit van het interfluvium tussen Schelde en Leie, dat zich uitstrekt van Moeskroen tot Kruishoutem. Het is een open, golvend akkerlandschap met talrijke vergezichten. Het landschap wordt gekenmerkt door een boeiende opeenvolging van heuvelruggen en beekvalleien. Het heeft een geconcentreerde bebouwing en plaatselijk komen kleine bossen voor.

Op het grondgebied van Zwevegem loopt de centrale heuvelrug van het Schelde-Leie interfluvium vanaf de Katteberg (met het Bellegem- en Argendaalbos), via de heuveltop waarop het Beerbos ligt, via het Hoogstraatje en de Kwadestraat oostwaarts naar Otegem, Ingooigem en Tiegem. Het hoogste punt van Zwevegem, nabij de molen Ter Klare, bevindt zich op een hoogte van meer dan 75 m boven de zeespiegel.

De heuvelrug zelf is onregelmatig van hoogte en kent tal van vertakkingen en uitwaaieringen. De belangrijkste hiervan zijn:

de vertakking van de Kreupel naar Zwevegem toe;

deze van Sint-Denijs en het Grandval- en Kooigembos;

deze van het Banhoutbos naar Sint-Lodewijk (Deerlijk) toe.

Figuur 9: hoogtezones

2.1.2. HYDROGRAFIE

In het Schelde-Leie interfluvium komen veel bronnen, en bijgevolg veel beken voor. De centrale heuvelrug vormt de waterscheidingslijn tussen Schelde en Leie. Belangrijke beken hebben hun bron in Zwevegem wat met zich meebrengt dat de kwaliteit en de kwantiteit van het water mee kan beheerst worden.

Ten noorden ervan stromen de Plaatsbeek, de Keibeek, de Slijpbeek en de Kasselrijbeek, tussen de vertakkingen van de centrale heuvelrug door, naar de Leie; ten zuiden ervan stromen de Zandbeek, de Oliebergbeek en de Verbrandhofbeek – Beek te Biest – Scheebeek naar de Schelde.

4 RSV, p. 95.


De beekvalleien zijn tamelijk versnipperd door bebouwing of door infrastructuren. De waterkwaliteit is over het algemeen slecht, en op vele plaatsen zijn de typische oeverbeplantingen zoals bomenrijen en houtkanten verdwenen.

Enkele beekvalleien bezitten echter nog altijd een structurerend vermogen en bepalen mee de kwaliteit van de open ruimte. De belangrijkste hiervan zijn:

Het deel van de Keibeek, gelegen ten westen van de bebouwde kern van Zwevegem, slingert zich als een groen lint doorheen een open landbouwgebied.

De Zandbeek bevindt zich ten westen van Sint-Denijs. In de omgeving van het Grandvalbos zijn nog typische beekvallei-aspecten aanwezig zoals laaggelegen weilanden, bomenrijen en houtkanten.

De Kleine Ronsebeek, de Beek te Biest en de Scheebeek vormen één van de meest waardevolle beekvalleien van de gemeente omwille van de typische beekvallei-aspecten.

Haaks op de landschappelijke structuur in het Schelde-Leie interfluvium werd het kanaal Bossuit-Kortrijk aangelegd. Dit kanaal doorkruist de kamlijn en verbindt de Schelde met de Leie.

Figuur 10: hydrografie

2.1.3. BODEMTEXTUUR

Zwevegem ligt op de overgang tussen de leem- en de zandleemstreek: het zuidelijke deel van het grondgebied behoort tot de leemstreek, terwijl het noordelijke tot de zandleemstreek behoort. Deze sedimenten werden afgezet door de wind tijdens het kwartair. Hierop ontwikkelden zich vruchtbare bodems, uiterst geschikt voor akkerbouw.

Op sommige plaatsen, vooral op de heuveltoppen, is de bovenste zand- of zandleemlaag geheel of gedeeltelijk weggeërodeerd. De onderliggende kleilaag is ondoorlatend, waardoor de bodems bij regenval snel verzadigd zijn en bij droogte ook heel droog worden. Dit maakt deze gronden weinig geschikt voor akkerbouw. Ze worden dan ook meestal gebruikt als weiland. Op enkele van deze gronden komen ook bosrestanten voor (Banhoutbos, Beerbos, Grandvalbos).

Gelet op de geomorfologie van de gemeente Zwevegem en het sterke agrarische bodemgebruik, is er permanent gevaar voor bodemerosie. Een erosiegevoelige bodem met fijne bodemfracties, een sterk uitgesproken microreliëf en plaatselijk sterke wind werken erosie in de hand.

De smalle alluviale strook langs de meeste beken bevat sterk gleyige gronden op klei of matig gleyige gronden op leem zonder profielontwikkeling. De alluviale kleibodems zijn enkel geschikt als weiland, terwijl de leembodems ook als akkerland gebruikt worden.

Figuur 11: bodemtextuur


2.2. DE RUIMTELIJKE STRUCTUUR VAN DE RUIMERE OMGEVING

Het grondgebied van Zwevegem is gelegen in het Leie-Schelde-interfluvium. De gemeente kent nabij de Leievallei een hogere dynamiek terwijl het interfluvium eerder een lagere dynamiek heeft ten opzichte van de verstedelijkte Leievallei.

2.2.1. STRUCTUURBEPALENDE ELEMENTEN

Er kunnen drie ruimtelijke elementen van bovenlokaal niveau onderscheiden worden die sterk structuurbepalend zijn voor Zwevegem:

Figuur 12: de ruimtelijke structuur van de ruimere omgeving van Zwevegem

Zwevegem en de landschappelijke structuur van het Schelde-Leie

interfluvium

Het Schelde-Leie interfluvium is een licht heuvelachtig gebied tussen de Schelde- en de Leievallei, dat zich uitstrekt van Moeskroen tot Kruishoutem. Het is een open golvend akkerlandschap met talrijke vergezichten. Het heeft een geconcentreerde bebouwing en plaatselijk komen kleine bossen voor.

Parallel met de Schelde en de Leie vormt een centrale heuvelrug de waterscheidingslijn tussen beide rivieren. Deze centrale heuvelrug loopt in ZW-NO richting over het grondgebied van de gemeente, van Bellegem naar Otegem en Ingooigem.

Noordwaarts zijn er twee vertakkingen van de heuvelrug die de beekvalleien van elkaar scheiden; zuidwaarts loopt een lange vertakking tot in het centrum van Sint-Denijs.

Zwevegem: verstedelijkt gebied t.o.v. open-ruimte-gebied

Zwevegem kent een duidelijke polarisatie. In de gemeente kunnen twee grote deelgebieden onderscheiden worden:

- Het noordwestelijke deel van het grondgebied, met de hoofdgemeente Zwevegem, maakt deel uit van het regionaalstedelijk gebied Kortrijk, dat zich uitstrekt langsheen de Leievallei.

Het bevindt zich aan de zuidelijke rand van de sterk verstedelijkte en geïndustrialiseerde as Menen-Kortrijk-Waregem. Het stedelijk gebied wordt gekenmerkt door een grote verwevenheid van woon- en verzorgende functies en bedrijven op verschillende schaalniveaus. Het wordt ontsloten door een hoogwaardige verkeersinfrastructuur op regionaal, nationaal en internationaal niveau, met o.m. de autosnelwegen E17 en A17, de spoorverbindingen naar Gent, Rijsel, Brugge en Brussel, en de Leie. Het stedelijk gebied Kortrijk maakt deel uit van het grensoverschrijdend stedelijk netwerk Kortrijk–Rijsel–Roubaix–Tourcoing–Moeskroen. Door de aanwezigheid van het open afrittencomplex van de E17 ondervindt het ook de dynamiek van het gebied. De ontwikkeling van Zwevegem is voor een groot deel gebonden aan haar positie in die as.

Door de aanwezigheid van bedrijvigheid van Bekaert vormt het één van de tewerkstellingspolen van het stedelijk gebied. Ook op vlak van recreatie is de kern van Zwevegem een belangrijke pool. Hiertoe dragen de sportvoorziening in de kern Zwevegem (Olympisch zwembad) en het kanaal Bossuit-Kortrijk bij.

- De zuidelijke helft van Zwevegem heeft een ander karakter dan het verstedelijkte noorden. Dit deel van het grondgebied, met de deelgemeenten Sint-Denijs, Moen, Heestert en Otegem en met Knokke, is een hoofdzakelijk open gebied, waarin de landbouw primeert. Samen met o.m. de Vlaamse Ardennen en het Pajottenland vormt het een groot aaneengesloten open-ruimte-gebied op Vlaams niveau.

Dit open-ruimte-gebied is complementair met de stedelijke band. Het is nog één van de grote open ruimten binnen de verstedelijkte gebieden. Het wordt gekenmerkt door een groot open golvend landschap met hoofdzakelijk grondgebonden landbouwactiviteiten. De kamlijn van het interfluvium vormt een zeer sterke landschappelijke structuur.


De economische drager in dit gebied is in de eerste plaats de landbouw. Omwille van de vruchtbare leemgrond is er hier een zeer sterke landbouwstructuur gegroeid. De landbouw is dan ook de belangrijkste functie in dit gebied. Daarnaast kent dit gebied ook een groeiend recreatief medegebruik door dit aantrekkelijk landschap samen met de aanwezigheid van bossen.

Zwevegem doorsneden door bovengemeentelijke lijninfrastructuur

Het grondgebied van de gemeente wordt doorsneden door meerdere lijninfrastructuren van bovenlokaal niveau. Deze infrastructuren maken deel uit van een compleet netwerk op bovenlokaal niveau met een specifiek patroon.

Enerzijds vormen de riviervalleien van Schelde en Leie een fysische drager voor infrastructuren, waarbij zich vooral langs de Leievallei een sterke bundeling situeert. Hier bevinden zich evenwijdig aan de Leie de E17, de spoorweg Gent-Kortrijk-Rijsel en de gewestwegen N43 Kortrijk-Gent en N8 Kortrijk-Menen. Evenwijdig met de Schelde zien we de N353 Spiere-Avelgem, de N8 Avelgem-Oudenaarde, de N483 Kerkhove-Oudenaarde en de oude spoorwegen Avelgem-Dottignies en Avelgem-Oudenaarde.

Anderzijds worden de riviervalleien van Schelde en Leie onderling met mekaar verbonden in het interfluvium door een aantal infrastructuren, waarvan een aantal het grondgebied van Zwevegem doorsnijden.

Orthogonaal op de valleien bevinden zich wegen op een regelmatige afstand van elkaar:

- de A17 (ten westen van Zwevegem),

- de N50 Kortrijk-Doornik (ten westen van Zwevegem),

- de N8 Kortrijk-Oudenaarde (dwars door Zwevegem),

- de N36 Harelbeke-Ronse (ten noorden van Zwevegem),

- de N382 Waregem-Kaster (ten noorden van Zwevegem),

- de N459 Kruishoutem-Oudenaarde (ten noorden van Zwevegem).

Evenwijdig hiermee doorsnijden het Kanaal Bossuit-Kortrijk en de oude spoorwegbedding Kortrijk-Avelgem het interfluvium.

Vooral de nabijheid van het open afrittencomplex van de E17/R8 en het kanaal Bossuit-Kortrijk hebben een structurerende kracht voor Zwevegem. Het kanaal verbindt de noordelijke helft van Zwevegem met de open ruimte. Het kanaal is van belang voor recreatie en natuur. Ook als vervoersas heeft het kanaal een zekere economische betekenis.

Het grondgebied van de gemeente wordt eveneens doorkruist door een aantal hoogspanningsleidingen. Deze vertrekken vanuit de elektriciteitscentrales van Ruien en van Zwevegem. De hoogspanningsleidingen lopen zowel in noord-zuid als in oost-west richting doorheen de open ruimte en hebben een sterke beeldbepalende kracht.

Figuur 13: hoogspanningsleidingen


Knelpunten

De versnippering en lintbebouwing tast de open ruimte van het interfluviumgebied in sterke mate aan.

Doortocht van zwaar vrachtverkeer door de verschillende dorpskernen genereert een aanzienlijke verkeersoverlast. De bestaande mobiliteitsproblematiek vindt zijn grond in een ontoereikendheid en het structurele tekort van het bestaande wegennet én een gebrekkig en weinig vooruitziend locatiebeleid van economische activiteiten in de bredere regio. Bedrijven hebben zich in deze regio voornamelijk gevestigd omwille van de beschikbare ruimte, maar er is in de verkeersprogrammatie te weinig rekening gehouden met een vlotte ontsluiting naar de hogere infrastructuurlijnen.


Gebrekkige dienstverlening van het openbaar vervoer: vooral vanuit de verschillende deelkernen.

Potenties

De ligging nabij het stedelijk gebied Kortrijk en de goede ontsluiting op het hoofdwegennet bieden Zwevegem troeven voor een gerichte economische ontwikkeling.

Sterke potenties van Zwevegem op vlak van recreatie, cultuur en toerisme in een breed Zuid-West-Vlaams perspectief en eveneens gericht naar de Oost-Vlaamse Ardennen.

Mogelijkheden tot het uitbouwen van de natuurlijke en toeristisch-recreatieve rol van de Schelde en het kanaal Bossuit-Kortrijk.

Het open glooiende landschap van het Leie-Schelde interfluvium kan meer uitgespeeld worden als een aantrekkelijke en kwalitatieve troef in dit gebied. De landbouw kan hierin een prominente rol vervullen.


2.3. DE BESTAANDE RUIMTELIJKE DEELSTRUCTUREN

Bij de studie van de bestaande ruimtelijke structuur van Zwevegem onderscheiden we verschillende deelstructuren.

Deelstructuren beschrijven de samenhang tussen gebieden van gelijke aard: ruimten met een natuurlijk karakter, nederzettingen, ruimten die worden bepaald door economische activiteiten, ruimten gekoppeld aan infrastructuren en aan landschappen. De beschrijving van deze samenhang bevordert het inzicht in de draagwijdte van de ingrepen die nodig zijn om de gewenste ruimtelijke structuur te realiseren. Er worden bijgevolg vijf deelstructuren onderscheiden:

de ruimtelijke structuur van het wonen;

de ruimtelijk-natuurlijke structuur;

de ruimtelijk-economische structuur;

de verkeers- en vervoersstructuur;

de landschappelijke structuur.

De ruimtelijk-natuurlijke structuur vertoont een lage dynamiek. Zij is heel geleidelijk tot stand gekomen en verandert ook slechts zeer langzaam, tenzij menselijke activiteiten natuurlijke processen op gang brengen die op korte termijn reeds effect hebben. Daartegenover staat de hoge dynamiek van de nederzettingsstructuur, van de ruimtelijk- economische structuur en van de verkeers- en vervoersstructuur. Daarin gebeuren de veranderingen veel sneller, al vindt men in de huidige nederzettingsstructuur bijvoorbeeld nog veel van de historische patronen terug.

Tussen de deelstructuren bestaan vele relaties. Zo levert de ruimtelijk-natuurlijke structuur de ondergrond voor bebouwing. De verkeers- en vervoersstructuur kent een grote samenhang met de ruimtelijk-economische structuur en met de nederzettingsstructuur.

2.3.1. DE BESTAANDE RUIMTELIJKE STRUCTUUR VAN HET WONEN

De structuur van het wonen is de ruimtelijke samenhang van de woonomgevingen in het onderzoeksgebied. Woonomgevingen zijn ruimten met een hoge antropogene dynamiek en een hoge dichtheid aan dynamische menselijke functies. De verschillende menselijke activiteiten zijn er sterk verweven in een dicht bebouwd gebied.

Kwantitatieve en kwalitatieve aspecten van de woningen

Vooraleer de ruimtelijke aspecten van de structuur van het wonen te beschrijven gaan we in op enkele kwantitatieve gegevens over de woningen.

De gegevens omtrent de kenmerken van de woningen dateren van de volkstelling van 1991.

(Zie ook de gegevens bij het onderzoek naar de ruimtebehoeften van wonen hoofdstuk I.3.1)

Aard van de woningen

Het aandeel ééngezinswoningen in Zwevegem ligt hoog (92,4%). In de groep ééngezinswoningen scoort het aandeel van de open en halfopen bebouwing hoger dan het arrondissementeel gemiddelde. Het aandeel appartementen ligt bijgevolg lager dan het arrondissementeel gemiddelde.

Een evaluatie van de bouwvergunningen in de periode 1992-1999 wijst op een toenemend aantal appartementen

5. Er is een tendens tot verdichten. Van een echte trendbreuk kan men

niet spreken gezien nog steeds de helft van de bouwvergunningen worden afgeleverd voor woningen in het buitengebied.

Bouwjaar van de woningen

In 1991 lag het aandeel ‘woningen daterend van vóór 1960’ vrij hoog (51%). Op arrondissementeel niveau ligt dat aandeel ook vrij hoog (49%).

5 Bron: gemeente Zwevegem


Op 07/04/98 heeft de Vlaamse Regering, in uitvoering van de Vlaamse Wooncode, de woonvernieuwingsgebieden en de woningbouwgebieden afgebakend (B.S. 28/05/98). De woonvernieuwingsgebieden zijn globaal gekenmerkt door een relatief slecht en/of verouderd woningpatrimonium. Deze gebieden komen prioritair in aanmerking voor initiatieven ter verbetering van de woonkwaliteit.

Projectsubsidiëring buiten een woonvernieuwings- of woningbouwgebied is quasi uitgesloten.

In Zwevegem vallen de kern van Zwevegem, Heestert en Sint-Denijs onder het statuut van woonvernieuwingsgebied.

Comfort van de woningen

Het aandeel ‘woningen zonder klein comfort’ ligt vrij hoog in de buitengebiedgemeenten van het arrondissement Kortrijk. In Zwevegem beschikte 18 % van het woningpatrimonium in 1991 over geen klein comfort. Dit zijn woningen zonder stromend water, toilet of bad.

Aandeel sociale woongelegenheden

Een inventaris voor Zwevegem6 telt in het totaal ca. 1.876 ‘sociale’ woongelegenheden. Op

een totaal woningbestand van 8.648 woongelegenheden betekent het 21,7 % aan ‘sociale’ woongelegenheden. Meer dan 60 % van het totaal aantal ‘sociale’ woongelegenheden situeert zich in de huursector. De huursector vertegenwoordigt de feitelijke sociale woonsector. Deze bedraagt 13% (1.126 woningen) op het totale woningbestand van 8.648 woningen.

In de recente periode 1992-1999 wordt 65% van de sociale woongelegenheden gerealiseerd in de koopsector (sociale bouwloten of sociale koopwoningen).

Van het totaal aan gerealiseerde sociale woongelegenheden van de laatste 10 jaar werden 43 % gerealiseerd in de deelgemeente Zwevegem.

Zonevreemde woningen

Figuur 14: spreiding van de zonevreemde woningen in Zwevegem

Hieronder wordt een overzicht gegeven van de zonevreemde woningen om inzicht te krijgen in de omvang en aard van de problematiek. De problematiek van de zonevreemde woningen is in het kader van het ruimtelijk structuurplanningsproces aan de hand van een beperkte inventarisatie geanalyseerd.

Begripsomschrijving

Een woning kan als zonevreemd beschouwd worden indien ze:

én NIET gelegen is in de gebieden die in de geldende gewestplannen omschreven zijn als woongebied, als woongebied met landelijk karakter of als woonpark;

én NIET gelegen is in de gebieden waarbinnen de geldende gemeentelijke plannen van aanleg het wonen toestaan;

én NIET gelegen is binnen goedgekeurde, niet-vervallen verkavelingen.

Ontstaansgeschiedenis

Een groot gedeelte van de zonevreemde woningen in Zwevegem is reeds geruime tijd aanwezig als element van de ruimtelijke structuur van het wonen. Deze woningen komen voor op tal van historische kaarten. Vele hiervan komen voor als concentraties. Een ander deel is gegroeid langs historische wegen.

De lintvormige bebouwing in het landschap werd versterkt door de zogenaamde opvulregel (afgeschaft met het decreet van 18 mei 1999).

Recent is het aantal zonevreemde woningen toegenomen door een desaffectatie van landbouwsites en de functiewijziging van leeggekomen hoeves.

6 De bouwmaatschappijen gaven resultaten van de voorlopige inventaris (november 2000) van het

sociaal woningbestand, koop- en huursector.


Een groot gedeelte van de zonevreemde woningen komen voor op historische nederzettingsconcentraties.

Typering van de zonevreemde woningen

Een ruwe schatting resulteert in de inventarisatie van ongeveer 1.854 zonevreemde woningen op het grondgebied Zwevegem. In het landbouwgebied in het noordoosten treffen we het grootste deel zonevreemde woningen aan (grootteorde van 1.042 woningen). In het zuidwesten is het aantal zonevreemde woningen lager (grootteorde van 812 woningen).

Het aantal zonevreemde woningen nabij de bebouwde kernen is relatief laag. Slechts 360 à 400 woningen bevinden zich in een straal van 50 m rond een bestaande kern. Een uitbreiding van de straal tot 100 m resulteert slechts in een toename tot 483 zonevreemde woningen nabij de kern.

Morfologisch voorkomen

De zonevreemde woningen komen voor onder verschillende vormen.

In het zuidwesten is sprake van een hoofdzakelijk verspreid voorkomen met hier en daar een concentratie. Af en toe is er ook sprake van een sterk versnipperde verlinting.

In het noordoosten is er naast enkele concentraties en het verspreid voorkomen een sterkere tendens tot verlinting van de zonevreemde woningen.

Hieronder wordt er een aanduiding gegeven van de woonconcentraties en linten. Deze aanduiding is schetsmatig en informatief en enkel bedoeld om een beeld te geven van de situatie. In een Ruimtelijk Uitvoeringsplan (RUP) zullen de woonconcentraties precies en definitief aangeduid worden volgens het beleid uitgezet in het structuurplan.

Er komen vooral zonevreemde linten in het noordoosten van de gemeente en slechts enkele in het zuidwesten. Het gaat om de: Vinkestraat, Kwadestraat, Molenstraat, Stampkotstraat, Outryvestraat, Pontstraat, Zavelstraat, Mussestraat, Tiegemstraat, Ruifeleindestraat.

Er komen belangrijke woonconcentraties voor ter hoogte van: Beerbos, Lindebermen, Pevergnestraat-Zandbeekstraat, Broekenhoek, Knokkestraat, Beekstraat, Olieberg, Bossuitstraat.

Relatie tot de natuurlijke en agrarische structuur

Het valt op dat de zonevreemde woningen vooral in agrarisch gebied gesitueerd zijn. Het aantal zonevreemde woningen in park- of groengebied is lager.

Daarnaast liggen er een aantal zonevreemde woningen in industriegebied. Het grootste gedeelte treffen we aan rond de Bekaertsite in Zwevegem. Deze zonevreemde woningen zijn gebonden aan de historiek van het bedrijf Bekaert.

De structuurbepalende elementen van de structuur van het wonen

Figuur 15: de bestaande structuur van het wonen

De bestaande structuur van het wonen in Zwevegem bevat de volgende structuurbepalende elementen:

Een hiërarchie van historische kernen

De nederzettingsstructuur van Zwevegem wordt in belangrijke mate gekenmerkt door een geconcentreerd bebouwingspatroon. De bebouwing concentreert zich hoofdzakelijk in de historische kernen. De bebouwde kernen bepalen dan ook in sterke mate het ruimtelijk functioneren van de gemeente.

Er kunnen zes kernen onderscheiden worden die, door de aanwezigheid van voorzieningen, min of meer zelfstandige entiteiten vormen: Heestert, Knokke, Moen, Otegem, Sint-Denijs en Zwevegem.

Als grootste en centraal gelegen kern, wordt de oude dorpskern van Zwevegem in belangrijke mate gekenmerkt door een geconcentreerd bebouwingspatroon van aanééngesloten en halfopen bebouwing dat diverse functies bevat.


Elke kleinere deelkern bestaat uit aanééngesloten en halfopen bebouwing langs de verbindingswegen en in de omgeving van een dorpskerk. De woon- en verblijfsfunctie langs de verbindingswegen wordt sterk aangetast door de doortocht van snel autoverkeer en zwaar vrachtvervoer.

Tussen de kernen van de deelgemeenten bestaat een onderlinge hiërarchie op basis van de grootte en van de uitrustingsgraad.

De hoofdgemeente Zwevegem vormt de grootste kern. Bijna de helft van de totale bevolking van de gemeente woont in de bebouwde kern van Zwevegem. Hier bevinden zich tal van voorzieningen voor de ganse gemeente (openbare diensten, (secundaire) scholen, sportterreinen, winkels en horecazaken, een cultureel centrum, …). De kern van Zwevegem heeft ook de grootste concentratie van bedrijventerreinen. Hier heeft zich gedurende decennia de firma Bekaert ontwikkeld. Deze firma was gedurende lange tijd het grootste bedrijf in de regio Kortrijk en is nog steeds de grootste werkgever in Zwevegem.

De bebouwde kernen van de deelgemeenten Heestert, Moen, Otegem en Sint-Denijs zijn gelegen in het buitengebied. Ze zijn heel wat kleiner, zowel naar inwonersaantal als naar uitrustingsgraad. Ze bezitten voorzieningen op het niveau van de eigen kern (basisvoorzieningen, lagere scholen, sportterreinen,…) en kleine bedrijven. Enkel Moen bezit een relatief uitgebreid bedrijventerrein. Voor grootschaliger functies zijn deze kernen aangewezen op Zwevegem. Moen en Heestert richten zich ook gedeeltelijk op Avelgem.

Knokke is gegroeid in de nabijheid van de vroegere fabrieken langs het kanaal. Het is de kleinste kern van Zwevegem en is sterk aangewezen op de hoofdgemeente. Ook in Knokke bevinden zich een aantal basisvoorzieningen, een school en een sportterrein. Op de plaats van de vroegere fabrieken heeft zich nu een KMO-zone ontwikkeld.

Figuur 16: de voorzieningen in de kernen

Linten

Een aantal van deze kernen zijn in de loop van de voorbije decennia uitgebreid met lintbebouwing langsheen de verbindingswegen, zodat het ruimtelijk onderscheid tussen de verschillende kernen gedeeltelijk vervaagd is en zodat ze het zicht op de open ruimte verstoren.

De woonlinten werden op het gewestplan grotendeels ingetekend als woongebied of woongebied met landelijk karakter. Ze hebben wel de neiging om verder uit te groeien tot in het agrarisch gebied (vb. Vierkeerstraat).

Daarnaast komen er ook een aantal lintvormige ontwikkelingen voor in het agrarisch gebied. Dit is de verspreide bebouwing die zich op een aantal plaatsen heeft ontwikkeld tot linten, die de open ruimte versnipperen.

Gebied onder verstedelijkingsdruk

Verder wordt het gebied aansluitend op het centrum van Zwevegem onderscheiden als gebied onder verstedelijkingsdruk.

Verkaveld bos

Het gebied ter hoogte van het ‘Hoogstraatje’ is op het gewestplan bestemd als woonpark. Er komen in deze groene omgeving een aantal gebouwen voor. Dit gebied wordt aangeduid als verkaveld bos. Ook het Beerbos heeft datzelfde karakter.

Verspreide woongelegenheden

Tussen de geconcentreerde bebouwing in liggen er heel wat gebouwen verspreid. Dit is vooral het geval in het noordoostelijke deel van het gebied. Een groot aantal verspreide woningen is zonevreemd.


Knelpunten en potenties

Knelpunten

Nadelige effecten van uitbreidingen

Uitbreidingen voor wonen en werken hebben grote stukken open ruimte in beslag genomen. De aanwezige landschappelijke elementen (beken, open velden en akkers, bomenrijen, voetwegen, oude hoeven...) werden hierbij grotendeels verwijderd of versnipperd. Bij toenemende uitbreiding van de kern komen de omliggende open ruimte en de beekvalleien die de kernen omgeven onder druk te staan.

Een uniform aanbod voor een gedifferentieerde vraag

De vergrijzing van de bevolking en de ontgroening ervan zetten zich ook in Zwevegem voort. Tevens is de tendens tot gezinsverdunning voelbaar in Zwevegem. Door deze verschijnselen is er nu en in de toekomst nood aan bijkomende woningen met voldoende differentiatie. Tegenover de gedifferentieerde vraag staat een uniform aanbod.

Woonomgeving onderhevig aan hinder

Op verschillende plaatsen wordt de kwaliteit van de woon- en leefomgeving sterk aangetast. Oorzaken hiervan zijn het drukke en zware doorgaande verkeer en hinderlijke bedrijven.

Oud woningpatrimonium

Zwevegem heeft te kampen met een verouderd woningpatrimonium. Het aandeel woningen met een bouwjaar van vóór 1960 neemt een groot aandeel in. Het aantal woningen met weinig of geen comfort is bijgevolg relatief groot.

Potenties

Potenties van inbreiding en verdichting versterkt het bestaande concentratiepatroon

Uit de evaluatie van de bouwvergunningen in de periode 1992-1999 wordt een tendens tot verdichten gedetecteerd.

Verdichtingsoperaties of inbreidingsprojecten in de kernen genieten de voorkeur t.o.v. het verder aansnijden van uitbreidingsgebieden. Hierdoor kan niet alleen de open ruimte en het landelijke, rustige karakter van Zwevegem gespaard worden. Verdichtingsoperaties hebben ook het voordeel dat automatisch meer functies en basisvoorzieningen bereikbaar zijn ten dienste van het wonen. Nieuwe woningen, geconcentreerd in het centrum, zijn ook interessanter in de mobiliteitsproblematiek. Gezien de korte afstanden kan de auto op stal blijven en het langzame verkeer gestimuleerd worden in de kern.

Sociale woningen

Het aandeel sociale woningen in Zwevegem ligt met 21,7% vrij hoog. Weliswaar is het aandeel sociale huurwoningen 13%.


2.3.2. DE BESTAANDE RUIMTELIJK-NATUURLIJKE STRUCTUUR

De ruimtelijk-natuurlijke structuur is de samenhang van alle ruimten in de gemeente met een min of meer natuurlijk karakter. Deze ruimten zijn bepalend voor alle andere activiteiten en niet alleen voor natuur. De natuurlijke structuur bevat ruimten bepaald door het fysisch systeem (bodemgroepen, reliëfovergangen) maar ook biotische elementen als boscomplexen of heidegebieden. Aan deze ruimten zijn allerlei activiteiten verbonden (ook menselijke zoals recreatie, bedrijvigheid,...)

7.

Dit hoofdstuk is een ruimtelijke vertaling van de sectorstudie ‘natuur en landschap’ die in kader van het structuurplan werd uitgevoerd. Ook het GNOP en de biologische waarderingskaart werden als bron gebruikt

8.

Volgende gebieden worden beschermd als natuurreservaat (in de zin van decreet op natuurbehoud):

Vaarttaluds van Moen en de kanaalbermen.

Volgende gebieden worden beheerd met het oog op het ontwikkelen van natuurwaarden:

Orveytbos;

Populierenbosje in Sint-Denijs;

Een traject van de oude spoorwegbedding Zwevegem –Avelgem tussen de oostkant van het kanaal tot aan Moen-statie.

Figuur 17: de biologische waarderingskaart

Figuur 18: de bestaande ruimtelijk-natuurlijke structuur

De structuurbepalende elementen van de ruimtelijk-natuurlijke structuur

Volgende elementen maken deel uit van de ruimtelijk-natuurlijke structuur:

Structuurbepalende beekvalleien

De valleien, de beken en het bijhorende alluvium vormen specifieke leefmilieus. De valleien zijn gekoppeld aan de reliëfstructuur van het interfluvium. De meeste beekvalleien hebben hun structurerende waarde grotendeels verloren en de waterkwaliteit laat in de meeste gevallen te wensen over.

In de bovenloop van de Keibeek, de Verbrandhofbeek, de Zandbeek en de Beek ter Biest zijn er nog trajecten met een matige structuurkwaliteit. De Beek ter Biest heeft op de grens tussen Zwevegem en Anzegem zelfs nog een kort waardevol traject.

De beekvalleien kunnen ook dragers zijn van ecologische infrastructuur en vormen meestal de enige open ruimte in het bebouwde gebied.

Het kanaal

Het kanaal heeft verschillende functies. De natuurlijke functie is daar één van. Het kanaal vormt een belangrijk wateroppervlak (goede waterkwaliteit vanaf Moen). Het kanaal en zijn kanaaloevers hebben onder andere een ecologische functie, vooral vanaf Knokke naar het zuiden toe. Langsheen het kanaal komen er begroeide oevers voor. Het kanaal doorsnijdt het Schelde-Leie interfluvium. Hierdoor dagzoomt er kalkhoudende klei in de doorsnijding van het kanaal. Dit draagt bij tot de bodemtypevariatie en creëert kansen voor andere fauna en flora. De vaarttaluds, aansluitend op het Orveytbos vormen dan ook een structurerend element in de natuurlijke structuur. Dit gebied maakt deel uit van het habitatrichtlijnengebied. De uitgestrekte lineaire structuur van het kanaal draagt bij tot de migratie van de fauna en flora.

Bossen gekoppeld aan hoger gelegen landschapsdelen

De reliëfstructuur van het Schelde-Leie interfluvium is sterk bepalend voor de gehele natuurlijke structuur van het gebied. De bestaande bossen staan op steile hellingsvlakken met

7 Studiegroep omgeving, (2001), voorontwerp van structuurplan. Ruimtelijk structuurplan Aalst, p. 28.

8 In onderstaande ruimtelijke vertaling komen de structurerende elementen aan bod. In de sectorstudie

natuur en landschap, het GNOP en de biologische waarderingskaart kan men een beschrijving van hun kwaliteit terugvinden.


plaatselijk bronniveaus. Naast de bosrelicten komen er ook recent aangeplante bossen voor. De belangrijkste bossen zijn:

Kooigembos Orveytbos

Banhoutbos Beerbos

Mortagnebos Grandvalbos

Natuurlijke gebieden gekoppeld aan klei-ontginningsgebieden

In Zwevegem zijn er verschillende klei-ontginningsgebieden verspreid aanwezig. Sommige van deze ontginningsgebieden hebben een grote betekenis op natuurlijk vlak. Op de oude ontginningsgebieden is er spontaan natuur ontwikkeld. Sommige gedeelten hebben in de gewestplannen reeds een bevestigende planologische bestemming gekregen.

Natuurlijke gebieden gekoppeld aan de oude spoorwegbeddingen

De oude spoorwegbeddingen van Kortrijk-Avelgem en Avelgem-Dottignies omvatten ook natuur- en groenelementen. Vooral volgende trajecten zijn van belang:

Op de spoorlijn Kortrijk-Avelgem: o ten zuiden van Knokke, vanaf de Kwatanestraat tot aan het kanaal (westkant) heeft de

natuur de hoofdfunctie; o vanaf het kanaal (oostkant) ter hoogte van de Sluislaan tot aan de Stationsstraat

(Moen) heeft de natuur de hoofdfunctie.

Op de spoorlijn Avelgem-Dottignies: over de ganse lengte is de natuur van belang, alhoewel de natuur niet de hoofdfunctie is.

Stedelijk groen

Ook in het meer verstedelijkte gebied van Zwevegem zijn er natuur- en groenelementen aanwezig. Het stedelijk groen in Zwevegem bestaat hoofdzakelijk uit parkgebieden. De ecologische waarde ervan is minder omwille van de confrontatie met andere functies zoals in de eerste plaats recreatie en de sociale functie. Vaak komen er ook zonevreemde constructies voor.


Potenties

Mogelijkheid voor de uitbouw van een ecologisch netwerk

Op het grondgebied van Zwevegem zijn er een aantal gebieden aanwezig met potenties voor (verdere) natuurontwikkeling: beekvalleien, bossen, oude klei-ontginningsgebieden, …. Door deze gebieden onderling met elkaar te verbinden, zodat een samenhangend ecologisch netwerk ontstaat, kan de natuurlijke structuur versterkt worden. Hierbij zijn de in het landschap aanwezige lineaire elementen (het kanaal, beekvalleien, de oude spoorwegbeddingen, bomenrijen, …) van fundamenteel belang.

Vooral het kanaal Bossuit-Kortrijk kan hierin een belangrijke rol vervullen. Het kanaal vormt immers een ononderbroken lineaire structuur die gans het Schelde-Leie-interfluvium doorsnijdt en twee belangrijke groene assen op Vlaams niveau, de Schelde en de Leie, met elkaar verbindt.

De vorming van een samenhangend ecologisch netwerk kan bovendien bijdragen tot de ontwikkeling van de recreatieve mogelijkheden van het gebied. Deze grote homogene open ruimte, gelegen net ten zuiden van het stedelijk gebied Kortrijk, leent zich immers uitstekend voor recreatief medegebruik. Tenzij het vanuit ecologisch standpunt niet aanvaardbaar is, moeten de groenstructuren voldoende bereikbaar zijn voor voetgangers.

Waardevolle open ruimte

De gemeente Zwevegem beschikt over een waardevolle open ruimte, die een grote betekenis heeft voor gans het stedelijk gebied Kortrijk. De natuurlijke opeenvolging van heuvelruggen en beekvalleien bezorgen het gebied een sterke structuur, die in staat is om diverse ontwikkelingen op te vangen. De hoofdzakelijk grondgebonden landbouw in het gebied houdt


het landschap grotendeels open. In deze ruimte komen tal van elementen voor die van natuurlijk belang zijn.

Waterbeheer

De belangrijke beken hebben hun bron in Zwevegem. Dit brengt met zich mee dat het gemeentebestuur de kwaliteit en de kwantiteit van het water mee kan beheersen.

Daar waar de grond niet intensief wordt gebruikt, is waterrijke grond een potentie voor de natuur.

Bossen

Zwevegem heeft het grootste aantal bossen van het arrondissement Kortrijk met een diversiteit aan bostypes (oude bosfragmenten, nieuwe aanplantingen).

Knelpunten

Verschraling en versnippering van de natuurlijke structuur

De tendens tot schaalvergroting en intensivering van de landbouw en de tendens tot verlinting en verspreiding van ruimtelijke activiteiten leiden tot een uniformisering van het landschap. De continuïteit van aanwezige lineaire structuren (beekvalleien, voetwegen…) wordt doorbroken en kleine landschapselementen (bomenrijen, houtkanten, poelen, kleine bosjes, …) verdwijnen. Door het wegvallen van de lineaire natuurlijke structuren ontstaan voor fauna en flora soms onoverbrugbare “witte vlakken” en kunnen geschikte biotopen niet meer bereikt worden (eilandvorming). Verspreide en lintvormige bebouwing tasten de openheid van het landschap aan en verzwakken de bestaande natuurlijke structuur.

Waterbeheer en -kwaliteit

Op verschillende plaatsen heeft men bij hevige regenval te kampen met wateroverlast (mede versterkt door menselijke ingrepen). Wateroverlast kan negatieve effecten hebben op het gebruik (wonen, landbouw, ...).

Het overgrote deel van de beken heeft een slechte waterkwaliteit.

Geprivatiseerd groen

Het groen, zowel de parken als de bossen, op het grondgebied van Zwevegem is voor het grootste gedeelte privaat. Slechts een aantal gebieden zijn voor het publiek toegankelijk. Hierdoor wordt de beleving van het groen sterk ondermijnd. Daarenboven bestaat voor de verschillende toegankelijke natuurlijke gebieden het gevaar dat door intensief medegebruik de ruimtelijke draagkracht wordt overschreden.


2.3.3. DE BESTAANDE RUIMTELIJK-ECONOMISCHE STRUCTUUR

De ruimtelijk-economische structuur is de samenhang tussen de gebieden die hoofdzakelijk gekarakteriseerd worden door economische activiteiten. Er wordt specifiek gezocht naar de locatie, omvang en aard van de belangrijke economische concentraties en naar hun interne en hun onderlinge relaties.

Er wordt een onderscheid gemaakt tussen vier delen:

de bestaande ruimtelijk-agrarische structuur;

de bestaande ruimtelijke structuur bedrijvigheid;

de bestaande ruimtelijke structuur kleinhandel;

de bestaande toeristisch-recreatieve structuur.

Figuur 19: de bestaande ruimtelijk-agrarische structuur

De bestaande ruimtelijk-agrarische structuur

Dit hoofdstuk behandelt de ruimtelijke structuur van agrarische activiteiten. Onder agrarische activiteiten worden veeteelt, akkerbouw, groenteteelt, bosbouw en tuinbouw begrepen. De toeleverende en verwerkende bedrijven voor de landbouw worden in deze deelstructuur niet besproken.

De kenmerken van de agrarische structuur worden besproken aan de hand van de sectorstudie 'Land- en tuinbouw in Zwevegem - Bedrijfseconomische analyse en Ontwikkelingsperspectieven.'.

Inventaris en analyse

Groot landbouwareaal

Zwevegem heeft een groot landbouwareaal. In 1999 werd in Zwevegem 3.914 ha gebruikt voor land- en tuinbouwproductie. Dit is 62% van de totale oppervlakte van het grondgebied van de gemeente. Op arrondissementeel niveau neemt het landbouwareaal 52 % van de totale oppervlakte in. Zwevegem is bijgevolg een van de meest landelijke gemeenten in het verstedelijkte en geïndustrialiseerde arrondissement Kortrijk.

De oppervlakte met bestemming ‘(landschappelijk waardevol) agrarisch gebied’ volgens het gewestplan van 1999 bedraagt 4.765 ha voor de gemeente Zwevegem.

Van alle deelgemeenten heeft Heestert de grootste oppervlakte cultuurgrond met 29,1% van het totale areaal van groot Zwevegem. Sint-Denijs komt op de tweede plaats met 28,5%. Moen en Otegem sluiten de rij met respectievelijk 12,7% en 11,2%.

Gemeente Beteelde oppervlakte (ha)

Heestert 1.138,67

Sint-Denijs 1.114,06

Zwevegem 728,17

Moen 495,87

Otegem 437,57

Groot Zwevegem 3.914,35

Tabel 14: de beteelde oppervlakte per deelgemeente van Zwevegem

In 1999 telde Zwevegem 249 land- en tuinbouwbedrijven. Heestert heeft het grootste aantal bedrijven (72) gevolgd door Zwevegem (56). Moen sluit de rij met 32 bedrijven.

De gemiddelde landbouwnuttige oppervlakte van een bedrijf ligt het hoogst in Sint-Denijs met 33,15 ha. Zwevegem komt het laatst met 19,2 ha. Voor heel Zwevegem bedraagt dit 25,11 ha.

Gunstige agrarische bodemgeschiktheid

Zwevegem ligt op de overgang tussen de leem- en de zandleemstreek. Het overgrote deel van de gronden zijn vruchtbaar en zeer geschikt voor akkerbouw.


Op de heuvelrug (van Bellegem tot Otegem) bestaat de bodem op sommige plaatsen uit ondoordringbare klei. Bij regenval geraken deze bodems door hun ondoorlatendheid snel waterverzadigd of bij droogte snel uitgedroogd. Deze gronden zijn weinig geschikt voor akkerbouw, daarentegen uiterst geschikt voor weiland.

Door de hoogteverschillen ter hoogte van de kamlijn van het interfluvium wordt de landbouw ook geconfronteerd met erosieverschijnselen die de vruchtbare toplaag wegspoelen.

Teeltpatroon

Kenmerkend voor de land- en tuinbouw in Zwevegem is het grote belang van de akkerbouw en de intensieve veehouderij en het relatief beperkte belang van de rundveehouderij. De tuinbouw vertoont een gelijkaardig profiel als die in de rest van het arrondissement.

De akkerbouw neemt bijna 60% van de landbouwoppervlakte in (t.o.v. 45% in het arrondissement Kortrijk). Vooral de graangewassen zijn goed vertegenwoordigd.

De bezetting voor varkens en vooral voor pluimvee is groter dan die van gans het arrondissement Kortrijk. Door de aanwezigheid van een concentratie aan grondloze intensieve veehouderij heeft de gemeente te maken met een aanzienlijke bemestingsdruk. De gemeente wordt in het MestActiePlan (MAP) dan ook aangeduid als een ‘donkergrijze gemeente’.

De dichtheid van de varkensstapel is in Heestert en Zwevegem een veelvoud van die in de andere deelgemeenten. Pluimveehouderij is vooral in Heestert en Otegem een belangrijke productierichting.

De grondgebonden rundveehouderij is relatief beperkt.

De groenteteelt in open lucht naar oppervlakte is veruit de belangrijkste tuinbouwactiviteit.

Uit een analyse van 1991 bleek dat er van de effectieve bedrijven 50,7% waren met uitsluitend grondgebonden activiteiten, 37,4% met intensieve veehouderij, al dan niet in combinatie met grondgebonden takken en 10,9% tuinbouwbedrijven.

Leefbaarheid

Naar leefbaarheid9 stellen er zich weinig of geen problemen voor de bedrijven. De bedrijven

zijn voldoende leefbaar en levensvatbaar. De situatie in Zwevegem is iets gunstiger dan voor het hele arrondissement Kortrijk. Op vlak van de deelgemeenten heeft Otegem het grootste aantal leefbare bedrijven (83,3%). Hierna volgen Heestert (76,7%), Zwevegem (75,0%), Sint-Denijs (72,4%) en Moen (53,3%).

Het aantal leefbare en levensvatbare bedrijven daalt. Deze daling is het grootst in Moen en het kleinst in Heestert.

De opvolgingsproblematiek biedt anderzijds ook kansen voor schaalvergroting. Deze schaalvergroting mag echter niet overschat worden gezien vooral kleinere bedrijven stopgezet worden. Een bijkomende opgave is echter het zoeken van zinvolle bestemmingen voor gebouwen van uitdovende zetels.

De bedrijven tellen relatief weinig oudere bedrijfsleiders: slechts 26% van de bedrijfsleiders is ouder dan 50 jaar.

Trends

Voor de ontwikkelingsperspectieven van de landbouw wordt een onderscheid gemaakt tussen drie groepen: de tuinbouw, de intensieve veehouderij en de grondgebonden landbouw. De elementen die het voortbestaan en de ontwikkeling van de bedrijven bepalen, zijn immers sterk verschillend voor deze drie groepen.

Tuinbouw

De ontwikkeling van de tuinbouw zal afhangen van de kans die wordt geboden om nieuwe bedrijven op te richten, al dan niet op vrijkomende landbouwzetels. Het tuinbouwbedrijfsleven veronderstelt immers de mogelijkheid om serres in te planten en om de infrastructuur van bestaande bedrijven aan te passen en uit te breiden. Nieuwe tuinbouwbedrijven die georiënteerd zijn op detailverkoop moeten zich kunnen vestigen nabij de bebouwde kernen.

9 Een bedrijf is leefbaar als het inkomen > 750.000 BEF (€ 18.592,01) per jaar. Een bedrijf wordt

onleefbaar beschouwd als het inkomen < 750.000 BEF per jaar.


Intensieve veehouderij

In de intensieve veehouderij zal het voortbestaan van een relatief groot aantal bedrijven afhangen van de mogelijkheid tot hernieuwing van de vergunningen en de bereidheid om concrete initiatieven op vlak van mestbewerking en –verwerking goed te keuren en te ondersteunen.

Grondgebonden landbouw

De bedrijven met uitsluitend grondgebonden activiteiten vormen de groep met het minst gunstige inkomensprofiel. Voor het behoud van de bedrijfseconomische kwetsbare bedrijven en het handhaven van de leefbaarheid van de beter renderende bedrijven met louter grondgebonden activiteiten bestaan drie mogelijkheden: uitbreiding in oppervlakte, intensivering en functieverbreding.

Uitbreiding in oppervlakte

Op basis van een aantal overwegingen (de minder gunstige conjunctuur voor de landbouw, de aanwezigheid van een aantal bedrijven zonder opvolging, …) mag worden aangenomen dat er zich kansen zullen voordoen voor bedrijfsvergroting. Hiervoor mag echter de overnameprijs niet te hoog zijn en moet de grond blijvend een landbouwbestemming krijgen.

Intensivering

Mogelijke alternatieven in Zwevegem zijn o.m. de groenteteelt, de fruitteelt, de sierteelt in open lucht en de biologische productie. Bepalende factoren bij de reconversie of de inschakeling van een nieuwe cultuur zijn de afzet en het bereiken van een prijsniveau en –stabiliteit die voldoende rentabiliteit waarborgt, en de bodemgeschiktheid.

De zandleem- en leemgronden van Zwevegem zijn zeer geschikt voor de traditionele akkerbouwgewassen. Het grootste deel van de gronden is ook geschikt voor fruitteelt, maar de sector evolueert echter niet zo gunstig.

Ook de extensieve groenteteelt is een passend alternatief. Het ontbreken van een groenteverwerkend bedrijf in de regio is wel een handicap voor de mogelijke uitbreiding van deze teelten.

De intensieve groenteteelt en de boomkwekerij zijn mogelijk in het landelijk gebied met diverse bebouwing of met versnipperde structuur en aansluitend bij de bebouwde kom. Het is aangewezen om in deze zones geen beperkingen op te leggen voor de reconversie naar glastuinbouw en naar intensieve niet-grondgebonden tuinbouw en voor de ontwikkeling van bestaande entiteiten.

De land- en tuinbouw heeft ook nood aan ruimte voor para-agrarische bedrijven. Dit geldt vooral voor loonwerkers, toeleveringsbedrijven en verwerking van land- en tuinbouwproducten en tuinaannemers.

Functieverbreding

De land- en tuinbouw in Zwevegem kan een multifunctionele rol vervullen. Mogelijkheden hiertoe zijn: participatie in agrarisch natuurbeheer, hoevetoerisme, verwerking en verkoop van hoeveproducten, zorgboerderijen, initiatieven met betrekking tot landbouweducatie.

De structuurbepalende elementen van de bestaande ruimtelijk-agrarische structuur

Op basis van de kenmerken van de agrarische structuur kunnen er voor de gemeente Zwevegem verschillende gebieden gedifferentieerd worden.

Versnipperd agrarisch gebied

In het noordoostelijke deel is het landbouwgebied versnipperd door bebouwing. De landbouw is meer intensief. De bedrijfsdimensie is doorgaans kleiner en de bedrijfsopvolging is er minder gunstig. Dit gebied heeft hoofdzakelijk een zandlemige bodem.

Aaneengesloten agrarisch gebied

In het zuidwestelijke deel is de bodem hoofdzakelijk lemig. De grondgebonden landbouw primeert. Op het gewestplan is dit gebied als landschappelijk waardevol agrarisch gebied bestemd. In dit gebied primeert de aaneengesloten open ruimte. De bedrijfsopvolging is er relatief gunstig.


Kamlijn

Op de hoogste toppen van het interfluvium is er een kleibodem waardoor er weinig of geen landbouw voorkomt. Op de flanken van het interfluvium heeft de landbouw te kampen met erosie. De grondgebonden landbouw primeert.

Agrarisch gebied nabij de kernen

Naast deze categorieën kunnen we nog het agrarisch gebied nabij de kernen beschouwen.


Knelpunten

Landbouw uniformiseert het landschap

De schaalvergroting en intensivering in de landbouw zorgen voor een uniformisering van het landschap en bedreigen de open ruimte.

Zwevegem wordt hoofdzakelijk gekenmerkt door familiebedrijven. Dit zorgt voor een versnippering.

Landbouw versus natuur

Het gebied heeft veel natuurwaarden. Het is mogelijk dat de natuur en de landbouw met elkaar in conflict komen door het vaststellen van allerhande randvoorwaarden ten voordele van de natuur.

Door de aanwezigheid van een concentratie aan grondloze intensieve veehouderij heeft de gemeente te maken met een aanzienlijke bemestingsdruk. De gemeente wordt in het MAP dan ook aangeduid als een ‘donkergrijze gemeente’.

Er treedt bodemerosie op aan de heuvelflanken van het Schelde-Leie interfluvium.

Landbouw versus wonen

Landelijke woongebieden, zoals nu voorzien in het gewestplan, houden teveel beperkingen in voor de agrarische activiteiten. Bij de afbakening van woongebieden en woonkorrels voor zonevreemde woningen zullen er gevolgen zijn voor de milieuvergunningen van landbouwbedrijven in de omgeving. Landbouwactiviteiten mogen niet verdrukt worden door zonevreemde woningen.

Landbouw versus industrie

De landbouw staat door de inname van industriegrond onder druk. Hierdoor wordt de open ruimte definitief ingenomen.

Landbouw versus recreatie

Het recreatieve medegebruik van het agrarisch gebied is niet vanzelfsprekend. Zo bestaan er moeilijkheden bij de kerk- en voetwegels.

Ruimtelijke inpassing van (para-agrarische) bedrijfsgebouwen

De nadruk van de agrarische sector in Zwevegem ligt bij de grondgebonden landbouw. Daarbij aansluitend heerst er omtrent de para-agrarische bedrijven nog steeds een schemerzone voor een aantal activiteiten. Voor bestaande (para-) agrarische bedrijven moet onderzocht worden hoe deze kunnen uitbreiden en welke randvoorwaarden en criteria we hiervoor hanteren. Heel vaak vormen agrarische bedrijfsgebouwen (bv. silo’s en hoge betonnen schuren) storende elementen in het open landschap.

Vrijkomende hoevegebouwen

Door de evolutie in de landbouw komen er een aantal hoevegebouwen vrij te staan. Op vandaag is er echter een onduidelijkheid over de mogelijkheden en beperkingen van deze hoevegebouwen. Na stopzetten van agrarische activiteiten worden de landbouwerswoningen zonevreemd. De na- en nevenbestemming van de hofsteden en hoeves moeten beperkt en duidelijk omschreven worden.


Potenties

Landbouw en open ruimte

De grondgebonden landbouw is zowel naar oppervlakte als naar inkomen het belangrijkst. De grondgebonden landbouw is een belangrijke factor voor het behoud en het beheer van de open ruimte. Deze open ruimte maakt de kwaliteit van de rustige, landelijke en groene gemeente Zwevegem uit. De landbouw vormt de hoofdfunctie in het open-ruimte-gebied van Zwevegem, en dat zal ook wel zo blijven, gezien de aanwezigheid van heel geschikte landbouwgrond. Het is dan ook belangrijk dat de mogelijkheden voor andere ontwikkelingen in de open ruimte getoetst worden aan het globale functioneren van de landbouw in de gemeente. Land- en tuinbouw moet echter ook rekening houden met landschapsopbouw, natuurontwikkeling en recreatief medegebruik.

Leefbare landbouw

De landbouw in hoofdberoep wordt gekarakteriseerd als leefbaar. Bij het opstellen van allerhande randvoorwaarden moet men de economisch volwaardige toekomstperspectieven voor deze landbouwbedrijven voor ogen houden, zonder dat ecologische en landschappelijke waarden worden aangetast.

Vrijkomende hoevegebouwen

De leegstand van hoevegebouwen biedt mogelijkheden voor een invulling van andere gepaste functies. Hofsteden en hoeves vormen belangrijke elementen in de agrarische structuur. Zowel de inpassing van de gebouwen in het landschap als de bestemming ervan zijn bepalend voor de kwaliteit van de open ruimte.


De bestaande ruimtelijke structuur bedrijvigheid

De ruimtelijk-economische structuur is de samenhang tussen de gebieden die hoofdzakelijk gekarakteriseerd worden door economische activiteiten. Specifiek wordt gezocht naar de locatie, omvang en aard van de belangrijke economische concentraties en naar hun interne en onderlinge relaties.

Deze deelstructuur heeft betrekking op de economische activiteiten van de sectoren industrie en diensten. Landbouw, kleinhandel en toerisme worden hier buiten beschouwing gelaten en komen elders aan bod.

Figuur 20: de bestaande ruimtelijke structuur van de bedrijvigheid

Inventaris en analyse

Bedrijventerreinen

Figuur 21: spreiding van de bestemde bedrijventerreinen

Onderstaande tabel biedt een overzicht van de verschillende bedrijventerreinen.

Zone Deelgemeente

Type Bestemming Bruto-oppervlakte* (ha) Opmerking

Inge-nomen

Bouw- rijp

Niet bouwrijp (bruto)

Spichtestraat Heestert

lokaal ambachtelijke bedrijven en kmo's

2,9 - - nabij gereserveerd tracé van de N391

N8 -Gauwelstraat Heestert

lokaal industrie 1,4 - - 1 bedrijf

N8 - Keiberg Heestert

lokaal milieubelastende industrie

0,3 - - 1 bedrijf

Stationstraat Moen/Heestert


7 - >1,2 nabij gereserveerd tracé van de N391

Olieberg Moen


8,2 - 3,4 gedeeltelijke leegstand (gebouwen Bekaert) In BPA Olieberg werd een deel bestemd als bedrijvenzone (3,4ha) en deel als woonzone.

Trekweg Moen


10 - - loskade

Trekweg-uitbreiding Moen

gemengd regionaal

industriegebied 15 7,7 -

Stropuit Otegem

lokaal ambachtelijke bedrijven en KMO's

4 - - 2 bestaande bedrijventerreinen met uitbreiding

Vichtestraat Otegem


2,9 - - 2 bedrijven

Zolderstraat Otegem


0,6 - - 1 bedrijf

Klein Ronse Otegem


1,2 - - 1 bedrijf

Tiegemstraat Otegem


1,1 - - 1 bedrijf

Centrum Otegem


1,2 - - 3 kleine bedrijven, leegstand

Jolainstraat Sint-Denijs


3,2 - -

Oude Spoorweg Sint-Denijs


2 - 2 in realisatie

Losschaert Zwevegem

gemengd regionaal

regionaal bedrijventerrein met openbaar karakter

19 - 19 in ontwikkeling

Esserstraat Zwevegem


11 - 11 in ontwikkeling (reeds grote wachtlijst)


Kapel Milanen Zwevegem


7 - 7 herbestemming tot woongebied met groen (ASK)

Bekaert Zwevegem

regionaal milieubelastende industrie

107 - - loskade – leegstand – weinig gebruik van het kanaal

Blokellestraat / Breemeers Zwevegem


28,1 - - loskade Electrabel - aansluitend op De Brug - alle grond reeds verkocht – 3.4 ha vrij in eigendom van Maes leegstaande gebouwen Electrabel site Electrabel beschermd als dorps- en stadsgezicht.

Pannebakkerstraat Moen


5,3 - -

Steenbakkerij / Knokke Zwevegem


6,5 - 2,35 bestaande gebouwen worden verhuurd aan bedrijven- resterende grond niet bouwrijp - zonevreemde woningen

N8/Knokke Zwevegem

lokaal industrie 0,2 - - 1 bedrijf

Totaal 245,1 7,7 46,2

* op basis van de bestemmingen op het gewestplan

Tabel 15: industriezones: toestand januari 2002

Het is duidelijk dat het zwaartepunt van de bedrijvigheid zich in de deelgemeente Zwevegem bevindt.

De economische activiteiten binnen het stedelijk gebied Zwevegem concentreren zich voornamelijk rond de omvangrijke site van het multinationale bedrijf Bekaert (ca 100 ha) en het bedrijventerrein ‘Blokellestraat’. Bekaert heeft een primordiale rol gespeeld in de groei en ontwikkeling van Zwevegem. Bekaert speelt op het vlak van tewerkstelling een regionale rol. De vrij dramatische afbouw van de tewerkstelling bij de firma Bekaert gedurende de laatste jaren heeft een belangrijke negatieve weerslag op de ontwikkeling van Zwevegem en brengt de (onder andere financiële) draagkracht van de gemeente in gevaar.

Op de tweede plaats komt Moen door de aanwezigheid van Moen-Trekweg. De andere bedrijventerreinen zijn verspreid over de andere gemeenten. Vooral in Otegem is er een sterke spreiding van kleine bedrijventerreinen. Heel wat ‘paarse vlekjes’ op het gewestplan zijn bestemd voor één bedrijf. Deze vlekken komen verspreid voor in of palend aan het bebouwd weefsel van de verschillende kernen in het buitengebied; veel van die bedrijven zijn zonevreemd bij uitbreiding.

Bij de verdeling van de oppervlakte per bestemming per deelgemeente zijn de meest ‘industriële’ deelgemeenten Zwevegem en Moen. Het aandeel specifiek bestemd voor KMO’s is klein omdat men vroeger niet de gewoonte had om bedrijventerreinen te specifiëren.

Het grootste gedeelte zijn lokale bedrijventerreinen.

Slechts enkele bedrijventerreinen overschrijden in schaal hun omgeving: Losschaert, Moen-Trekweg, Bekaertsite.

De bedrijventerreinen komen voor in de kernen en gekoppeld met de infrastructuren. De ligging van de bedrijventerreinen wordt bepaald door de aanwezigheid van infrastructuren. Voor Zwevegem lijken volgende infrastructuren van belang:

het kanaal met loskaden, alhoewel het watertransport van weinig economisch belang is;

de N8;

het open afrittencomplex van de E17. De aanwezigheid van het open afrittencomplex van de E17 vormt een belangrijke factor voor de toekomstige ontwikkeling van het bedrijventerrein de Losschaert en ook van de Bekaertsite.

Zonevreemde bedrijven

Figuur 22: situering van de zonevreemde bedrijven te Zwevegem

Bron: gemeente Zwevegem - verwerking: Leiedal


Op het grondgebied van Zwevegem is er een groot aantal bedrijfjes verspreid. Het grootste deel daarvan is zonevreemd. Achttien bedrijven werden opgenomen in het sectoraal BPA zonevreemde bedrijven.

Een groot aantal bedrijven verkeert op vandaag nog steeds in een zonevreemde toestand.

De structuurbepalende elementen van de ruimtelijke structuur van de bedrijvigheid

De ruimtelijke spreiding van de industriële en ambachtelijke bedrijvigheid kan herleid worden tot drie hoofdtypes:

Bedrijventerreinen gebonden aan infrastructuren

Er zijn een groot aantal bedrijven gebonden aan de N391. Dit biedt deze bedrijventerreinen een snelle ontsluiting naar de E17.

Daarnaast zijn er ook bedrijventerreinen gebonden aan het kanaal. Deze ligging is voornamelijk historisch bepaald. Vandaag de dag is de binding met het water praktisch niet meer van belang. De relatie met het kanaal is zeer zwak. Hier en daar komt er wel nog een loskade voor.

Er zijn tenslotte enkele terreinen aanwezig langs het voorziene maar (nog) niet gerealiseerde tracé van de N8.

Bedrijventerreinen gebonden aan de kernen

Bedrijven van allerlei aard komen in de woonkernen van de gemeente Zwevegem voor. Een aantal van deze bedrijven zijn reeds opgenomen in gebieden voor industrie of ambachtelijke bedrijvigheid. Het gaat om lokale bedrijventerreinen.

Heel wat andere bedrijven zijn niet opgenomen in een bestemming voor industrie of ambachtelijke bedrijvigheid. Vaak zijn ze storend voor de woonomgeving en horen ze niet echt thuis in het woongebied.

Gebieden met verspreide bedrijvigheid

Naast de bedrijven gebonden aan de infrastructuren en aan de kernen liggen er ook nog een groot aantal bedrijven verspreid over het grondgebied van Zwevegem. In de gehele regio Kortrijk bevinden zich overigens heel wat bedrijven buiten de stads- en gemeentekernen. Deze situatie heeft zijn historische en maatschappelijke redenen.

Enkele van deze bedrijven zijn gelegen in een geïsoleerde paarse vlek op het gewestplan of een (sectoraal) BPA. Het grootste deel van de verspreide bedrijven in het buitengebied is echter zonevreemd.


Knelpunten

De bedrijvigheid veroorzaakt problemen voor de leefbaarheid

Er is verhoudingsgewijs weinig watertransport. Het transport is eenzijdig autogerichtheid wat zorgt voor problemen van verkeersleefbaarheid. De aanwezigheid van bedrijven in de kern versterkt deze problemen op het vlak van leefbaarheid.

De ontsluiting van het bedrijventerrein Moen-Trekweg en de IMOG-site is gebrekkig en brengt veel verkeersoverlast teweeg in het centrum van Moen.

De ontsluiting van het bedrijventerrein Breemeers gebeurt op vandaag langs de Blokellestraat, de Ellestraat en de Engelandlaan. Deze straten zijn stuk voor stuk woonstraten waar vrachtverkeer de leefbaarheid in gedrang brengt.

Gebrek aan bouwrijpe terreinen

De gemeente beschikt over vrij veel bestemde bedrijventerreinen. Een deel daarvan is echter niet bouwrijp.


De problematiek van de zonevreemdheid werd aangepakt door de opmaak van het sectorale BPA zonevreemde bedrijven. Niettemin blijven nog steeds bedrijven zonevreemd.


Onduidelijkheid omtrent de industriezone ten westen van Knokke en de industriezone ter hoogte van Bekaert ingesloten tussen de Deerlijkstraat en de Bekaerstraat

Op deze terreinen, beide bestemd voor milieubelastende industrie is vandaag onduidelijkheid over hoe ze verder dienen te ontwikkelen. De milieubelastende industrie lijkt geen aangewezen bestemming te zijn nabij de kernen van Knokke en Zwevegem.

Potenties

Ruim aanbod aan bedrijventerreinen

In Zwevegem is er een ruim aanbod aan bedrijventerreinen voorzien in de bestemmingsplannen. Er is ook een zekere differentiatie in bedrijventerreinen.

Goede bereikbaarheid

De bedrijventerreinen in Zwevegem zijn goed ontsloten op de hoofdassen van verkeer en vervoer. Dit is een belangrijk positief omgevingskenmerk voor de bedrijvigheid.

Alternatieven voor het wegtransport

Er zijn verschillende mogelijkheden om een gedeelte van het wegverkeer via andere vervoerswijzen te laten gebeuren.

Langsheen het Kanaal Bossuit-Kortrijk zijn er op verschillende plaatsen loskades aanwezig. Dit biedt potenties voor de uitbouw van het watertransport.


De bestaande ruimtelijke structuur van de kleinhandel

In de kleinhandel doen zich specifieke ruimtelijke ontwikkelingen voor. Daarom wordt de ruimtelijke structuur van de kleinhandel als een afzonderlijke deelstructuur behandeld.

Kleinhandel heeft betrekking op commerciële activiteiten gericht op een particuliere eindverbruiker. Het gaat om activiteiten waar de verkoop de hoofdfunctie is zoals winkels, kleinhandelslinten

10, grootwinkelbedrijven, shoppingcentra.

Figuur 23: de bestaande ruimtelijke structuur van de kleinhandel

De structuurbepalende elementen van de kleinhandelsstructuur

Handelskernen

Deelgemeente Zwevegem

Zwevegem-centrum is een handelskern bestaande uit winkelstraten (het Theofiel Toyeplein, de Otegemstraat, de Kortrijkstraat, de Avelgemstraat en de Harelbeekstraat), een aantal zijstraten van deze winkelstraten en enkele straten in de woonwijk De Kappaert.

Ter hoogte van de Avelgemstraat komt er een relatieve perifere handelsconcentratie met een lineair patroon ten opzichte van het centrum voor.

Deze handelskern wordt gekenmerkt door een menging van functies (detailhandel, diensten, horeca, wonen). De shoppingactiviteiten in de vermelde winkelstraten zijn dominerend. Hierbij primeert de lokale verzorging van de gemeente. Zeker in de Kappaert is dit het geval.

Otegem: Otegemplein - Zwevegemstraat - Ingooigemstraat - Scheldestraat

De detailhandel situeert zich in hoofdzaak langs de Zwevegemstraat. Ook ter hoogte van de Ingooigemstraat, de Scheldestraat en het Otegemplein komen een aantal detailhandelzaken voor. De handelskern is lokaal verzorgend en typeert zich door een stervormige spreiding van de handelszaken vanuit het Otegemplein richting Zwevegem, Avelgem en Ingooigem.

Heestert: Gauwelstraat - Stijn Streuvelstraat

De handelskern is lineair gespreid langs de N8, met een uitloper in oostelijke richting naar de kerk toe. De detailhandel in deze handelskern typeert zich door een lokaal verzorgend karakter.

Moen: Stationsstraat - Kerkstraat - Bossuitstraat - Ter Moude

De handelskern kent een lineair patroon langs de verbindingsweg tussen de N8 en Bossuit (Avelgem). De westelijke uitloper van deze lijninfrastructuur, Ter Moude, loopt langs de kerk. De lokaal verzorgende handelszaken primeren.

Sint-Denijs: Driesstraat- Helkijnstraat

De handelskern kent een lineair gespreid patroon langs de Driesstraat - Helkijnstraat. De detailhandel heeft in hoofdzaak een lokaal verzorgend karakter.

Knokke

Enkele straten in de woonwijk Knokke. De lokale verzorging van de gemeente primeert.

Tussen de verschillende handelskernen komt er wel een hiërarchie voor:

de kern Zwevegem met een bovenlokaal en lokaal aanbod;

de kernen van de deelgemeenten met een lokaal aanbod op niveau van de deelgemeente;

de wijken met een lokaal aanbod op niveau van de wijk. Iedere handelskern is gericht op het boodschappen doen of het ‘runshoppen’. De belangrijkste vereisten daarbij zijn de bereikbaarheid en de mogelijkheid tot parkeren. Er is geen sprake van recreatief winkelen.

10

Kleinhandelslinten zijn langwerpige groeperingen van kleinhandelszaken aan een weg. Meestal bevinden zich tussen de kleinhandelszaken aanverwante activiteiten (vb. tankstations, horecavoorzieningen) of andere functies (vb. woningen en bedrijven).


Kleinhandelslint

In Zwevegem zijn er weinig kleinhandelslinten. Het gaat hier enkel om de lineaire kleinhandelsgroep buiten het kernwinkelgebied ter hoogte van de Avelgemstraat.


Knelpunten

Kleinhandel en parkeerbeleid

Kleinhandelsconcentraties moeten samengaan met een parkeerbeleid (cfr. verkeers- en vervoersstructuur). Heden worden de winkelstraten ook geteisterd door het drukke doorgaande verkeer.

Lacunes in het aanbod

Het aanbod in de deelgemeenten vertoont lacunes. In Zwevegem-centrum is er voornamelijk een tekort aan horeca en niet-dagelijkse goederen. In de deelgemeenten zijn er lacunes op vlak van de dagelijkse goederen.

In de Avelgemstraat en in de deelgemeenten van het buitengebied wordt het winkelcomfort als negatief gewaardeerd. De grote verkeersdrukte langs de N8 met het vele doorgaande verkeer en het ontbreken van fietsvoorzieningen zijn hiervan belangrijke oorzaken.

Zware concurrentiele omgeving

Uitstraling van het centrum van Zwevegem is in grote mate beperkt tot eigen inwoners en inwoners van de deelgemeenten. Er is zware concurrentie van Kortrijk voor niet-dagelijkse producten en een relatief grote concurrentie van Avelgem voor dagelijkse producten.

Door de aanleg van de N391 zullen de verkeersstromen anders lopen wat eventueel de aantrekkingskracht van de grootschalige detailhandel langs de Avelgemstraat zal verminderen. Door de N391 kan de gerichtheid op Avelgem en Kortrijk nog toenemen.

Leegstaande handelszaken

Er komen vrij veel leegstaande handelszaken voor langs de Otegemstraat vanaf de oude spoorwegbedding tot het kanaal.

De kern Sint-Denijs kampt eveneens met een structureel leegstandsprobleem.

N391

Ter hoogte van de knooppunten tussen de invalswegen en de (geplande) N391 worden er op vandaag reeds handelszaken ingeplant. De gemeente heeft op vandaag geen strategie in het sturen van de handelszaken waardoor een ongewenste wildgroei kan ontstaan.

Potenties

Bereikbaarheid met de wagen

Bereikbaarheid met de wagen, keuze winkelaanbod, kwaliteitsniveau, inrichting van de winkelstraten en de winkelsfeer in Zwevegem centrum beoordeelt men als goed. Zwevegem is goed aangesloten op het hoofdwegennet rond Kortrijk. Er is een ruime parkeergelegenheid.

Kwalitatief openbaar domein

De Otegemstraat en het Toyeplein hebben een kwalitatieve uitstraling op het vlak van het winkelcomfort.

Er is weinig of geen leegstand van handelszaken tussen de kerk en de oude spoorwegbedding.


De bestaande ruimtelijke structuur van toerisme en recreatie

Onder de toeristisch-recreatieve structuur worden die toeristische en recreatieve elementen behandeld die een waarde hebben op bovenlokaal niveau, op het niveau van de hele fusiegemeente en die kerngebonden zijn. De elementen op buurtniveau (speelpleintjes, wijkgroen, ...) maken deel uit van de woonomgeving en het woonklimaat.

Figuur 24: de bestaande ruimtelijke structuur van toerisme en recreatie

Inventaris en analyse11

Bij de inventaris en analyse wordt er een onderscheid gemaakt tussen:

puntelementen;

lijnelementen;

vlakken/netwerken;

toeristisch-recreatieve voorzieningen in de kernen;

verblijfsrecreatie.

Puntelementen

Onder de puntelementen worden die elementen verstaan die op één welbepaalde plaats voorkomen.

Waardevolle gebouwen

In de ‘Landschapsatlas: relicten van de traditionele landschappen’ werden een aantal elementen als puntrelict opgenomen. Een volledig overzicht is terug te vinden op de kaart omtrent het cultuurhistorisch landschap. De elementen zijn waardevol omwille van hun:

wetenschappelijke waarde;

historische waarde;

esthetische waarde;

socio-culturele waarde.

Een aantal van deze opgenomen elementen hebben een duidelijke toeristisch-recreatieve waarde. Deze bezienswaardigheden vergroten de aantrekkingskracht van Zwevegem.

Deze elementen zijn:

de 3 molens: o Klockemolen o Mortiersmolen o Molen ter Claere

de ‘Sint-Dionysus en Sint-Genesiuskerk’ in Sint-Denijs;

Milanenkapel;

de oude hoeves verspreid voorkomend in het landschap;

de elektriciteitscentrale.

Daarnaast zijn er nog andere waardevolle gebouwen.

Den Hul in Sint-Denijs, de vroegere verblijfplaats van bisschoppen van Doornik

Historische waarde

De Priesterage in Zwevegem Historische waarde

Het middeleeuws castellum te Zwevegem Historische waarde

Het Sint-Pietersbrugje te Moen Historische waarde en een landschappelijke waarde

Een aantal van deze puntelementen zijn beschermd als monument en stads- en dorpgezicht.

Lijnelementen

Hieronder worden zowel de alleenstaande lijnelementen als een samenhangend geheel van lijnelementen behandeld.

11

Gebaseerd op: de landschapsatlas; interview met Mevr. Heyman V., (VVV West-Vlaamse Scheldestreek) - VVV West-Vlaamse Scheldestreek, (2001), Inventaris van de toeristisch-recreatieve attracties in de West-Vlaamse Scheldestreek 2001,onuitgegeven -Gemeente Zwevegem.


Het kanaal Bossuit-Kortrijk

Langs en op het kanaal Bossuit-Kortrijk zijn er reeds tal van recreatieve functies aanwezig. Het kanaal kan dan ook beschouwd worden als een recreatieve as.

Volgende lijst heeft een overzicht van de recreatievormen die nu reeds op of naast het kanaal worden beoefend

12:

Recreatievaart Recreatievormen

Passagiersvaart Zwemmen

Toervaart Triatlon

Snelvaart en waterski Schaatsen

Kano en kajakvaren Wandelen

Fietsen

Vissen

Duiksport

Loopwedstrijden

Modelbootwedstrijd

Verlaten spoorwegbeddingen

De spoorlijnen Avelgem-Dottignies en Kortrijk-Avelgem zijn als recreatief wandelen fietspad ingericht en maken deel uit van het provinciale fietsroutenetwerk. Sommige gedeelten zijn ook als ruiterpad ingericht.

Recreatieve routes

Op het grondgebied van Zwevegem zijn er verschillende wandel- ,ruiter-, auto- en fietsroutes uitgestippeld. Het aandeel van de wandelen de fietsroutes scoort het hoogst. Er is zelfs een speciale mountainbike-route.

Een deel van deze routes zijn provinciaal, andere zijn lokaal.

Leie-Schelde route Provincie West-Vlaanderen

Waterhoekroute Provincie West-Vlaanderen

Mountainbike-route Bloso

Bossenroute Gemeente Zwevegem

Monumentenroute Gemeente Zwevegem

Molenroute Gemeente Zwevegem

Struisvogelroute Gemeente Zwevegem

Kerk- en buurtwegelpad (Sint-Denijs) VZW Vakantiegenoegens

Diesveldpad (Otegem) VZW Vakantiegenoegens

Verder doorkruisen er een aantal GR-paden13

het Zwevegemse grondgebied.

Kerk- en voetwegels

In Zwevegem komt er een netwerk van kerk- en voetwegels voor. Deze wegels zijn openbare wegen en zijn opgenomen in de atlas van de buurtwegen. De voetwegen liggen evenwichtig verspreid over de ganse gemeente met een zekere concentratie in de kernen. Een aantal daarvan zijn reeds opgenomen in bestaande fiets- of wandelroutes. Deze routes zorgen voor aangename wandelen fietspaden. Via deze wegels kunnen heel wat verkorte routes gevolgd worden.

Een aantal wegels is reeds verdwenen, bij andere is het karakter niet meer duidelijk. Dit wordt veroorzaakt door de inname van deze wegels door de landbouw en het gebrek aan onderhoud. Met betrekking tot dat onderhoud heeft de gemeente een systeem ingevoerd waarbij de aangelanden de wegels moeten onderhouden en daar in ruil een subsidie voor ontvangen.

12

Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap departement leefmilieu en infrastructuur administratie Waterwegen en Zeewezen afdeling Bovenschelde, (1998), Ontwerp beleidsplan voor het Kanaal Bossuit-Kortrijk. 13

Grandes Randommanées


Vlakvormige elementen

Bossen

Zwevegem is de meest beboste gemeente van het arrondissement Kortrijk.

Een aantal bossen is voor recreanten toegankelijk. Het gaat om:

Mortagnebos

Orveytbos (niet het gehele jaar toegankelijk; in het broedseizoen worden delen afgesloten voor het publiek).

Natuurgebieden (= plaatsen waar er effectief natuur voorkomt)

Een aantal natuurgebieden is toegankelijk voor het gebied.

Toeristisch-recreatieve voorzieningen in de kernen

De kernen worden beschouwd als een zone waarin verschillende toeristisch-recreatieve elementen voorkomen. Hieronder worden de voorzieningen op buurtniveau niet vermeld.

De stedelijke kern Zwevegem beschikt over een aantal recreatieve voorzieningen. Het betreft in de eerste plaats de uitgebreide sportinfrastructuur die een bovenlokale uitstraling heeft (Olympisch zwembad, sportterreinen, schietstand, ...). In iedere kern is er ook sportinfrastructuur aanwezig.

Op het vlak van recreatief winkelen speelt Zwevegem geen grote rol. Het recreatief winkelen is gesitueerd ter hoogte van de Otegemstraat. De uitstraling is relatief beperkt door de concurrentiele omgeving gevormd door Avelgem en Kortrijk.

Verder is ook het OC De Brug, waarin tal van toeristisch-recreatieve activiteiten een plaats hebben gevonden, van belang. Het aanbod van activiteiten is zeer divers. In dit voormalige industriegebouw hebben zich tal van clubs gevestigd. Het OC De Brug heeft een bovenlokale uitstraling.

In de kern Zwevegem komen verschillende parken voor. Deze zijn niet van grote betekenis op toeristisch-recreatief vlak. Ze zijn immers grotendeels privaat bezit. Enkel het park rond het gemeentehuis speelt een kleine rol.

Nabij de kernen van de deelgemeenten komen verschillende sportgebieden voor die al dan niet een geëigende bestemming hebben.

Volgende terreinen zijn zonevreemd:

sportterreinen Heestert;

voetbalveld Knokke.

Verblijfsrecreatie

De verblijfsrecreatie is in Zwevegem weinig uitgebouwd. De logiescapaciteit is zeer beperkt. Enkel in de stedelijke kern Zwevegem zijn er verblijfsvoorzieningen beschikbaar.

In het buitengebied, zowel in de kernen als buiten de kernen, is er tot op heden geen sprake van verblijfsrecreatie. Er wordt enkel een zeer voorzichtige aanzet tot plattelandstoerisme gedetecteerd.

Horecavoorzieningen

Figuur 25: de spreiding van de horecavoorzieningen in het buitengebied, buiten de kernen

Bovenstaande kaart geeft de spreiding weer van de horecavoorzieningen in het buitengebied, buiten de kernen. De meeste voorzieningen zijn gelegen aan de westkant van het kanaal, het gebied met een waardevol landschap.

Ruimere context

Het toerisme en de recreatie van Zwevegem mag niet enkel beschouwd worden op het grondgebied van Zwevegem. Het onderzoek moet daarentegen het ruimere kader voor ogen houden.


Zwevegem maakt deel uit van de VVV West-Vlaamse Scheldestreek. Deze streek wordt gevormd door het Schelde-Leie interfluvium en de vallei van de Schelde. Ze omvat de gemeenten Spiere-Helkijn, Zwevegem, Deerlijk, Avelgem en Anzegem. Samen bundelen ze hun krachten op toeristisch-recreatief vlak. De gemeenschappelijke initiatieven situeren zich op het vlak van toeristische promotie van de streek, het aanbieden van toeristische info, het aanbieden van groepsarrangementen, fietsverhuur, trekhuttenverhuur, het organiseren van evenementen en manifestaties.

De West-Vlaamse Scheldestreek vormt de toegangspoort tot de Vlaamse Ardennen. Anderzijds is ook de band met de Leiestreek van belang.

Ook in het Provinciaal Ruimtelijk Structuurplan West-Vlaanderen (PRS-WVL) wordt expliciet die band met de Vlaamse Ardennen en de Leiestreek genoemd.

Trends

Er zijn weinig cijfers beschikbaar over toerisme en recreatie. Vandaar is het moeilijk om een duidelijke trend te schetsen.

Als aanknopingspunt worden de cijfers genomen van de VVV West-Vlaamse Scheldestreek. Hieruit blijkt dat het aantal recreanten dat deelneemt aan de activiteiten jaar na jaar toeneemt. Uit de cijfers van de pleziervaart op het kanaal wordt ook een positieve evolutie waargenomen.

Daarnaast blijkt uit het PRS-WVL dat paardrijden een van de grootste groeipotenties heeft. In secundaire orde is de waterrecreatie van belang. Mountainbiken heeft slechts beperkte groeimogelijkheden

14.

Elementen van de ruimtelijke toeristisch-recreatieve structuur

De structurerende elementen voor toerisme en recreatie zijn :

het kanaal Bossuit-Kortrijk;

de heuvelkam van het interfluvium met bosrelicten;

trajecten van oude spoorwegbeddingen Avelgem-Dottignies en Kortrijk-Avelgem (van station Zwevegem tot Knokke Orveyestraat, van Moen/Heestert statie tot Avelgem);

de stedelijke kern Zwevegem;

fietsen wandelroutes, ruiterspaden.

Het pompstation te Bossuit is de uitvalsbasis van de Scheldestreek. Van hieruit vertrekken er verschillende fietsen wandelroutes, zijn er trekkershutten aanwezig en men kan er terecht voor toeristische informatie over de Scheldestreek. Alhoewel het niet op het grondgebied van Zwevegem gelegen is, is het toch een sterk structurerend element voor de toeristisch-recreatieve structuur van Zwevegem.


Knelpunten

Verweving van functies

De verweving van functies verloopt niet altijd rimpelloos. De verschillende recreatievormen gaan soms moeilijk samen. Een moeilijke relatie tussen toerisme en andere functies brengt soms storingen met zich mee.

Missing-links in het toeristisch-recreatief netwerk

De kerk- en voetwegels verdwijnen stelselmatig wat de uitbouw van een fietsen wandelnetwerk kan bemoeilijken. Deze kerk- en voetwegels moeten behouden blijven om de uitbouwmogelijkheden van fietsen wandelroutes te waarborgen. Bovendien moeten er meer basis- en nutsvoorzieningen (routemarkering, verlichting, afvalvoorzieningen...) aanwezig zijn en vergen deze routes meer beheer en onderhoud (wegen en bermen).

Een aantal elementen (bedrijventerreinen, grote wegen) brengt de continuïteit van de noord-zuid fietsverbinding langs de spoorwegbeddingen en het kanaal in gevaar.

14

PRS-WVL


Uniformisering van het landschap

Er werd reeds melding gemaakt van het feit dat het Zwevegemse landschap verschraalt en uniformiseert. Het waardevolle landschap is juist een van de basistroeven van Zwevegem. Door de uniformisering van het landschap gaat de toeristisch-recreatieve aantrekkingskracht verloren.

Zonevreemde sportterreinen

Een aantal sportvelden is op vandaag zonevreemd gelegen. Dit ondermijnt de ontwikkelingsperspectieven. Deze sportvoorzieningen zijn van belang voor de woonkwaliteit en van de recreatieve structuur.

Potenties

Bovenlokale positionering

Zwevegem bezit nu reeds verschillende bovenlokale toeristisch-recreatieve troeven op haar grondgebied: het kanaal Bossuit-Kortrijk, Bekaert sportcentrum, haar cultuurhistorisch patrimonium, het waardevolle landschap, ... . Bovendien sluit Zwevegem direct aan bij het grotere geheel van de Vlaamse Ardennen: de Kluisberg, een grote toeristisch-recreatieve trekpleister voor Zuid-West-Vlaanderen en Zuid-Oost-Vlaanderen, ligt net over de Schelde. Tevens sluit Zwevegem aan bij de ontwikkelingen langs de Leie. Voor de uitbouw van het toerisme en de recreatie heeft Zwevegem al samen met een aantal andere gemeenten in kader van de VVV West-Vlaamse Scheldestreek acties ondernomen.

Vanuit economisch standpunt kan het verder uitbouwen van de lokale en bovenlokale toeristische, recreatieve en culturele potenties enkel maar voordelen opleveren: meer opbrengsten en meer tewerkstelling.

Vanuit ruimtelijk oogpunt is het aanwakkeren van de toeristisch-recreatieve structuur ook voordelig: deze zachte sector werkt mee aan de kwaliteit, de duurzaamheid en de belevingswaarde van de ruimtelijke omgeving in Zwevegem.

Er mag echter geen overdruk ontstaan: men moet op zoek gaan naar een evenwicht tussen het aantrekken van toerisme en recreatie, wat sowieso meer verkeer betekent, en het weren ervan.

Een aantrekkelijk landschappelijk kader

Zwevegem heeft een aantrekkelijk natuurlijk en landschappelijk kader, wat een belangrijke lokfunctie is voor de recreant en toerist.

Dit gebied heeft een groot potentieel voor recreatief medegebruik. Hoevetoerisme kan ontwikkeld worden en er zijn uitbouwmogelijkheden voor fietsen wandelroutes.

Toeristisch-recreatief netwerk

De bestaande fietsen wandelroutes kunnen worden uitgebouwd tot volwaardige toeristisch-recreatieve netwerken. Bovendien zijn deze routes, die zoveel mogelijk gescheiden moeten worden van het gemotoriseerd verkeer, ook interessant als alternatieve routes voor het woon-werkverkeer en voor de schoolgaande jeugd. De verbindingen via de bestaande jaagpaden, de oude spoorwegbermen, landbouwwegen en kerk- en voetwegen kunnen worden aanééngesloten tot een netwerk van verkeersveilige en aangename routes voor langzaam verkeer. Een systeem van knooppunten, van waaruit diverse routes gevolgd kunnen worden, lijkt aangewezen.

Het Kanaal Bossuit-Kortrijk

Op vandaag zijn er reeds vele verschillende recreatieve activiteiten op en langs het kanaal aanwezig. Vandaar dat terecht gesteld kan worden dat het kanaal een recreatieve drager is.

Het Kanaal Bossuit-Kortrijk zou een verbindingsweg kunnen zijn voor de recreatieve toervaart in Oost- en West-Vlaanderen.


2.3.4. DE BESTAANDE RUIMTELIJKE STRUCTUUR VERKEER EN VERVOER

Ruimtelijke structuur en mobiliteit oefenen een wederzijdse invloed uit op elkaar. In Vlaanderen heeft de toenemende ruimtelijke spreiding van activiteiten gedurende de laatste decennia geleid tot een stijging van de verplaatsingsafstanden en tot een individualisering van de noodzakelijke verplaatsingen. De mobiliteit is sterk autoafhankelijk geworden. Anderzijds heeft een groter aanbod van individueel gemotoriseerd vervoer en een goed uitgeruste infrastructuur geleid tot een grotere ruimtelijke spreiding van activiteiten.

De gemeente Zwevegem beschikt over een goedgekeurd Mobiliteitsplan sedert 2000.

Bij de bespreking van de bestaande ruimtelijke structuur van verkeer en vervoer wordt er een onderscheid gemaakt tussen de verschillende types lijninfrastructuren.

Figuur 26: de bestaande ruimtelijke structuur van verkeer en vervoer

Waterwegen

Analyse bestaande toestand en detectie van de bestaande ruimtelijke structuur

De structuur van de waterwegen wordt gevormd door het Kanaal Bossuit-Kortrijk.

Het kanaal Bossuit-Kortrijk, ingedeeld bij het district van de Bovenschelde, verbindt de Schelde met de Leie. Het kanaal is volledig bevaarbaar voor schepen tot 1.350 ton van de Schelde tot het bedrijventerrein Kortrijk-Stasegem.

Het kanaal speelt een beperkte rol in het binnenlandse vervoer. De economische betekenis van het kanaal is gering. De binnenscheepvaart maakt er weinig gebruik van, ondanks de nabijheid van een aantal bedrijventerreinen. Het kanaal verleent in de eerste plaats toegang tot de industrieterreinen van Zwevegem vanaf de Schelde. Slechts een klein deel van de aanvoer van grondstoffen voor de firma Bekaert gebeurt per binnenschip.

Terwijl de vervoersfunctie slechts een beperkte rol speelt, worden andere functies belangrijker. Langsheen het kanaal hebben zich tal van recreatieve en toeristische activiteiten en voorzieningen ontwikkeld. Naast de recreatieve rol, neemt ook de functie van natuurontwikkeling snel in belang toe. Grote delen langs de oevers van het kanaal zijn bestemd als natuurgebied, parkgebied of bosuitbreidingsgebied. Een deel van het kanaal is ook als habitatrichtlijngebied beschermd.

Tot slot wordt opgemerkt dat het kanaal ook een betekenis heeft voor de drinkwaterwinning.

Trends

Uit de vervoersstatistieken blijkt dat er zich weinig beroepsvaart op het kanaal Bossuit-Kortrijk bevindt. De laatste jaren zijn er verschillende sluizen verdwenen en vervangen door de nieuwe sluis ter hoogte van de Deerlijkstraat. Hierdoor valt te verwachten dat er nieuwe trafieken op gang gebracht worden. Dit laat zich reeds merken in de cijfergegevens.

Daartegenover staat het toenemende belang van de pleziervaart. De cijfers zijn nog niet spectaculair en zijn onder de verwachtingen maar vertonen wel een stijgende lijn.

Ladingen Lossingen Aantal geladen schepen

Tonnage

schepen ton schepen ton

1995 0 0 141 87.064 205 94.625

1996 0 0 97 41.093 135 48.618

1997 0 0 137 76.117 155 79.391

1998 0 0 120 75.874 139 77.852

1999 2 495 196 166.174 231 170.266

2000 5 3.453 163 164.791 170 167.833

Tabel 16: vrachtbewegingen op het kanaal Bossuit-Kortrijk 1995-2000

(Bron: AWZ, cel binnenwateren - verwerking: Leiedal)


Knelpunten

De economische betekenis van het Kanaal is gering. De grootste knelpunten zijn beperkte tonnage vanaf het bedrijventerrein Kortrijk-Stasegem tot Kortrijk en de aanwezigheid van opeenvolgende sluizen.

De pleziervaart blijft onder de verwachtingen.

Potenties

Op verschillende plaatsen langs het kanaal komen er loskades voor. Dit biedt voor het watertransport potenties.

Er zijn verschillende vergunde aanlegsteigers voor de pleziervaart wat de recreatieve functie van het kanaal ondersteunt.

Er is weinig beroepsvaart op het kanaal aanwezig waardoor de pleziervaart weinig hinder ondervindt.

Spoorwegen


In Zwevegem komen er geen actieve spoorlijnen meer voor. Vroeger doorkruisten er twee spoorlijnen het grondgebied waarvan nu enkel twee oude spoorwegbeddingen overblijven.

Een eerste, spoorlijn 83 Kortrijk-Avelgem, doorloopt het grondgebied van de gemeente ongeveer parallel met de gewestweg langs de kernen van Zwevegem, Knokke en tussen Moen en Heestert. Ten noorden van de Bekaertsite zijn de infrastructurele voorzieningen nog aanwezig. Vanaf de Deerlijkstraat niet meer.

Een tweede, spoorlijn 85 Avelgem-Dottignies, ligt in het zuiden van het grondgebied van de gemeente en loopt ongeveer evenwijdig met de Scheldevallei. Hier zijn alle infrastructurele voorzieningen verdwenen.

Sommige delen van deze spoorwegbeddingen hebben een andere functie gekregen:

Tussen Zwevegem (oude station) en Knokke (Kwatanestraat) werd het spoorwegtraject door de gemeente omgevormd tot een fietspad.

Het deel tussen het Knokke (Kwatanestraat) een het kanaal (westzijde) en het kanaal ( oostzijde – Sluislaan) en de Stationsstraat in Moen wordt momenteel beheerd als natuurreservaat.

Op de spoorwegbedding tussen Moen (Stationsstraat) en Avelgem werd door de provincie een fietspad aangelegd.

Het traject tussen Avelgem en Dottignies werd door de provincie gedeeltelijk ingericht als fietsen ruiterpad.

Knelpunten

Bekaert kocht een deel van de oude spoorwegbedding van de NMBS. Dit bemoeilijkt het hergebruik van de lijn voor goederenvervoer. Dit brengt tegelijk problemen voor de uitbouw van een fietsroute op die spoorwegbedding met zich mee.

In het gewestplan is het nieuwe tracé van de N8 gedeeltelijk ingetekend op de spoorwegbedding van de lijn Kortrijk-Avelgem terwijl dit ingericht is als een fietsverbinding.

Het station van Zwevegem en zijn omgeving heeft momenteel geen invulling en vormt een leegte in het centrum.

Ter hoogte van de nieuwe weg (N391) is er een problematische oversteek voor de spoorlijn.

Potenties

De oude spoorwegbeddingen vormen mogelijkheden voor recreatie (fietsen wandelroutes) en voor natuurontwikkeling.

Het oude station van Zwevegem kan een nieuwe (stedelijke) invulling krijgen.

Het verdwijnen van de spoorwegfunctie geeft mogelijkheden voor de herinrichting van de Deerlijkstraat.


Wegen


De wegen zijn de belangrijkste dragers voor zowel het personentransport als voor het goederentransport. De hedendaagse mobiliteit is vooral een ‘auto’mobiliteit. De studie van de vervoerswijzekeuze leert dat het aandeel van de auto in het pendelverkeer (+/- 60%) (ongeveer het Vlaamse gemiddelde) het grootste is.

Het goederentransport, geassocieerd aan de bedrijventerreinen, gebeurt hoofdzakelijk via de weg. Het ontbreken van spoorinfrastructuur en het geringe belang van het goederentransport op het Kanaal Bossuit-Kortrijk is hiervan de oorzaak. Het gevolg hiervan is de zware druk van vrachtverkeer in de centra van de kernen.

Figuur 27: verkeersintensiteiten

Zwevegem kent een fijnmazig wegennetwerk. Uit verkeerstellingen kan een algemeen beeld van de verkeersintensiteiten op het hoofdwegennet van Zwevegem afgeleid worden. De verkeersintensiteiten geven ons ook een indicatie over het onderling belang van de verschillende wegen in Zwevegem. Op basis van deze gegevens wordt een onderscheid gemaakt tussen:

wegen van bovenlokaal niveau;

lokale verbindende wegen;

lokale toeganggevende wegen.

Wegen van bovenlokaal niveau

Het grondgebied van Zwevegem wordt door enkele wegen van bovenlokaal niveau doorsneden:

De autosnelweg E17 biedt Zwevegem een optimale aansluiting op het hoofdwegennet. De N8 sluit ter hoogte van Kortrijk-Oost aan op de E17. Het open afrittencomplex stimuleert de ontwikkeling van Zwevegem. Dit complex vormt een ontwikkelingsknooppunt. In de nabije toekomst wordt een project inzake hoogwaardige bedrijventerreinen uitgevoerd (Losschaert).

De gewestweg N8 verbindt Zwevegem met Kortrijk en Avelgem. De gewestweg N8 is een historische verbindingsweg tussen Kortrijk en Oudenaarde. Het is een drukke verkeersader met een bochtig en hellend verloop. Hij loopt door de kernen van Zwevegem, Knokke en Heestert, en doorsnijdt het open landschap van het Schelde-Leie interfluvium.

Langs de N8 doen zich grote problemen voor op vlak van verkeersveiligheid en leefbaarheid. Over de volledige lengte van de weg op het grondgebied van Zwevegem gebeuren veel ongevallen. Bovendien veroorzaakt de hoge verkeersintensiteit langs de gewestweg een grote verkeersdruk langs de doortochten van de bebouwde kernen. In de bebouwde kern van Zwevegem komt langs de weg een menging voor van woningbouw, handels- en bedrijfsgebouwen en horecazaken. Deze zijn relatief grootschalig en sterk autogericht. De meeste plaatselijke voorzieningen van Knokke zijn gelegen langs de gewestweg, die er een heel breed profiel heeft. Vanaf de top van de Keiberg tot voorbij de kern van Heestert heeft zich langsheen de weg een aaneengesloten lint van woningen en kleine bedrijven ontwikkeld. Ook de meeste centrumvoorzieningen van Heestert zijn erlangs gelegen.

In het gewestplan wordt een tracé voorzien voor een omleidingsweg N391 rond Zwevegem. Dit tracé loopt vanaf de Kortrijkstraat, via ‘de Blokken’ en een nieuw aan te leggen brug over het kanaal, langs de oostzijde van het kanaal naar Knokke. Een eerste deel van deze omleidingsweg, tussen de Kortrijkstraat en ‘de Blokken’ werd reeds gerealiseerd in 1997 en zorgt momenteel voor een rechtstreekse verbinding van de firma Bekaert met de verkeerswisselaar ‘Kortrijk-Oost’. Ook deze weg is een weg van bovenlokaal niveau. De verdere afwerking tot Knokke is voorzien binnen de planperiode.

Lokale verbindingsweg

De andere wegen op het grondgebied van Zwevegem hebben een lokale functie.

Sommige daarvan hebben een verbindende functie en verzorgen de verbinding tussen verschillende kernen en leiden het verkeer naar wegen van bovenlokaal niveau (de N8, de N50 Kortrijk-Doornik of de N36 Deerlijk-Ronse). Ze zijn structurerend op gemeentelijk niveau.


Langs de doortochten van deze wegen door de bebouwde kernen komen vaak verschillende functies voor. Ook de belangrijkste centrumfuncties situeren zich meestal langs deze doortochten. In sommige gevallen heeft zich langsheen die wegen in het gebied tussen twee kernen lintbebouwing ontwikkeld. Dit is vooral het geval langs de Otegemstraat-Zwevegemstraat en, in mindere mate, langsheen de Bellegemstraat.

Het gaat om:

Otegemstraat (vanaf de N391);

Harelbeekstraat (vanaf de N391);

Deerlijkstraat (vanaf de N391);

Bellegemstraat;

Zwevegemstraat;

Scheldestraat;

Tiegemstraat;

Stationsstraat;

Kerkstraat;

Bossuitstraat;

Verzetslaan;

Moenstraat;

Kooigemstraat;

Vinkestraat;

Vierkeerstraat;

Ingooigemstraat.

Lokale bedieningsweg

Alle andere wegen van Zwevegem zijn lokale bedieningswegen (woonstraten, landbouwwegen...). Deze wegen hebben eerder een toeganggevende functie.

Knelpunten

Doortochten

Er is geen verbinding zonder doortochten tussen de Leie en Schelde.

De verkeersleefbaarheid van de doortochten van de N8 te Zwevegem, Knokke en Heestert en de doortocht van Moen staat onder grote druk. Deze doortochten verwerken een belangrijke hoeveelheid doorgaand verkeer, waarvan het aandeel zwaar verkeer bovendien aanzienlijk is. In de doortochten komen ook de belangrijkste ongevallenconcentraties voor.

De gewestweg N8 door Heestert kent een zeer bochtig verloop wat de verkeersveiligheid in gevaar brengt.

N391

Het geplande noordelijk gedeelte van de N391 zal voor barrièrevorming (oversteek, geluid, zicht) ter hoogte van de woonwijk Kappaert zorgen. De oversteekbaarheid zal verslechten. Vergelijkbare problemen van oversteekbaarheid stellen zich bij de kruising van de Luipaardstraat met de N391.

Er blijft onduidelijkheid over het zuidelijke tracé van de N8 (de omleiding rond Heestert15

) waarvoor diverse alternatieven zijn. Vanuit lokaal niveau kunnen elementen aangegeven worden ten behoeve van het afwegingskader voor de uiteindelijke tracékeuze van deze weg.

Veiligheid en conflicten

Er komen ongevallenconcentraties voor langsheen de N8 en langs enkele lokale wegen van de deelgemeente Zwevegem.

15

In het mobiliteitsplan wordt dit traject aangeduid door ‘de nieuwe N8’. In het mobiliteitsplan is de optie genomen een omleidingsweg rond Heestert te voorzien. Dit element is echter niet weerhouden in de auditcommissie omdat geoordeeld werd dat dit een element van bovenlokaal niveau is.


Er leeft een subjectief onveiligheidsgevoel wat weerstanden veroorzaakt om kinderen te voet of per fiets naar school te laten gaan.

Er komen conflicten voor tussen het wegen fietsverkeer langs het kanaal en dit op volgende plaatsen:

– de oostzijde vanaf de Deerlijkstraat tot aan de Brug te Knokke;

– de brug in de Otegemstraat;

– langs de westzijde van het kanaal tussen de Kraaibosstraat tot en met de Verzetslaan;

– langs de oostzijde van het kanaal langs de Oeverlaan.

Ontsluiting bedrijventerreinen

Ontsluiting van het bedrijventerrein Moen-Trekweg is problematisch en brengt heel wat verkeersonleefbaarheid met zich mee.

Potenties

Fijnmazig wegennet

Het wegennet in Zwevegem is relatief fijnmazig wat bijdraagt tot een goede bereikbaarheid.

N391

De aanleg van de omleidingsweg N391 zorgt voor een ontlasting van het centrum van Zwevegem.

Fietsverbindingen

De gemeentelijke fietsvoorzieningen werden in kader van het mobiliteitsplan geïnventariseerd. De fietsvoorzieningen lopen hoofdzakelijk langs de invals- en verbindingswegen. Er zijn echter ook alternatieve fietsen wandelroutes, die gescheiden zijn van het gemotoriseerd verkeer.


Figuur 28: fietspaden - bestaande toestand

In Zwevegem is in vergelijking met de rest van Vlaanderen het gebruik van de fiets bij pendel naar het werk beduidend hoger. Bij de schoolgaande bevolking komt dit ongeveer overeen met het Vlaamse niveau.

De kaart heeft een overzicht van het bestaande aanbod aan fietspaden. De fietspaden komen hoofdzakelijk voor langs de hoofdweg en de lokale verbindende wegen.

Op verschillende punten, zoals de doortochten, komen er echter onderbrekingen voor.

Met het oog op de opbouw van een fietsroutenetwerk werd een onderzoek gevoerd naar de verschillende frequent gevolgde fietsroutes. Deze routes werden op kaart gebracht.

Schoolroutes

Figuur 29: schoolroutes

Uit onderzoeken bij de scholieren van middelbare scholen in Zwevegem, Kortrijk, Avelgem en Harelbeke blijkt dat er enkele belangrijke bundelingen van routes optreden. Deze belangrijkste fietswegen vallen grotendeels samen met de hoofdwegen van de gemeente.

Voor scholieren die naar scholen in Zwevegem fietsen is de Otegemstraat de belangrijkste verzamelweg. De scholen bevinden zich aan de uiteinden van deze as.

Andere wegen die als verzamelweg optreden zijn, in volgorde van belang: oude brug Otegemstraat – Sint-Jozefstraat, Sint-Niklaasstraat, Albertstraat - Leopoldstraat, Stedestraat, Lindelaan – Acacialaan, Kanaalweg.

Voor mensen die naar Avelgem naar school fietsen zijn de belangrijkste wegen de Spichtestraat, de Stijn Streuvelstraat en de Scheldestraat.


Het fietsverkeer naar scholen in Kortrijk gebeurt vooral langs de Kortrijkstraat en de Luipaardstraat. In mindere mate passeren de fietsers langs de Blokkestraat, langs de Winkelstraat, langs de Beekstraat en langs de Gaversstraat.

Er werden geen enquêtes uitgevoerd bij de universiteit en de hogescholen gelegen in Hoog-Kortrijk. Het is aannemelijk dat de schoolfietsroute via de Winkelstraat in werkelijkheid heel wat belangrijker is dan wat blijkt uit het gevoerde onderzoek.

Verbindingen naar tewerkstellingsterreinen

Figuur 30: verbindingen naar tewerkstellingsterreinen

De fietsroutes naar de tewerkstellingsterreinen worden beschouwd als de kortste fietswegen vanuit de verblijfsgebieden naar de tewerkstellingsterreinen.

Verbindingen tussen deelgemeentes onderling en met aanpalende gemeentes

Figuur 31: verbindingen tussen de deelgemeenten onderling en met aanpalende gemeenten

De belangrijkste verbindingen tussen de deelgemeentes onderling en met aanpalende gemeentes zijn op een kaart aangeduid. Deze wegen komen overeen met de lokale verbindingswegen.

Recreatieve fietsroutes

Figuur 32: recreatieve routes

De recreatieve fietsroutes op het grondgebied van Zwevegem werden op kaart gezet. Ze situeren zich vooral op de kleinere, landelijke wegen van de gemeente.

De enige ietwat belangrijke straten die gebruikt worden door de recreatieve fietsroutes zijn de Vierkeerstraat en de Kooigemstraat.

Potenties

Fijnmazig fietsnet

Het fietswegennet van Zwevegem is tamelijk fijnmazig. Nochtans zijn er in Zwevegem nog een aantal mogelijkheden om het fietsroutenetwerk verder uit te breiden met nog onbestaande fietswegen.

Op het tracé van de oorspronkelijk geplande gewestweg ten westen van het centrum van Zwevegem kan een fietsweg aangelegd worden. Deze verbindt de Winkelstraat met de Bellegemstraat, en loopt eventueel verder over de Avelgemstraat richting Ellestraat.

Ook langs de momenteel niet gebruikte spoorwegbedding tussen Kortrijk en Zwevegem kan een fietsweg aangelegd worden. Op deze manier zou een bijna rechtlijnige, volledig continue fietsverbinding ontstaan tussen Zwevegem en Kortrijk. Deze fietsweg kan zelfs doorgetrokken worden tot in Knokke. Het is mogelijk om deze fietsweg te voorzien naast de eigenlijke spoorwegbedding, zodat eventueel toekomstig gebruik van de spoorweg niet gehypothekeerd wordt.

De verdere uitbouw van fietsverbindingen langs het kanaal.

De nieuwe doorsteken verbinden een heel aantal wijken van Zwevegem met Kortrijk enerzijds en met het buitengebied anderzijds.

Hoog pendelfietsverkeer

Het gebruik van de fiets bij de pendel naar het werk ligt hoger dan het Vlaams gemiddelde.

Knelpunten

Onveiligheid

Fietsers worden geconfronteerd met objectieve en subjectieve onveiligheid langs de hoofdweg en de lokale verbindende wegen.

Conflicten tussen wegen fietsverkeer langs het kanaal. Er heerst een onduidelijke situatie voor de fietser.

Er is een problematische oversteek van de N391 ter hoogte van de Luipaardstraat.


Gebrekkige continuïteit van de fietsroutes

De verkoop van een gedeelte van de spoorwegbedding tussen Kortrijk en Zwevegem aan Bekaert bemoeilijkt de uitbouw van een fietsroute op de oude spoorwegbedding.

De fietspaden in de doortochten ontbreken op verschillende plaatsen terwijl dit plaatsen zijn die in elke frequent gevolgde fietsroute voorkomen.

Openbaar vervoer


Figuur 33: overzicht van de buslijnen

Figuur 34: de belbus in Zwevegem

Het openbaar vervoer in Zwevegem bestaat enkel uit busverbindingen en een belbusdienst.

Momenteel lopen er vier buslijnen over het grondgebied van Zwevegem. Drie lijnen volgen het gemeenschappelijk traject tussen Kortrijk en Zwevegem (tot aan de Frankrijklaan), van waaruit ze zich vertakken in drie afzonderlijke lijnen. Een vierde lijn, tussen Avelgem en Spiere-Helkijn, passeert langs Moen en Sint-Denijs. Het deel tussen Kortrijk en Zwevegem - Kapel Milanen vormt een voorstadslijn van Kortrijk met een halfuurfrequentie.

Op 1 oktober 2002 heeft De Lijn de belbus Zwevegem opgestart. Deze rijdt binnen een afgebakend gebied Zwevegem, Spiere-Helkijn en Kooigem. Tevens wordt een verbinding gemaakt met Sint-Lodewijk (Deerlijk) en de Kinepolis te Kortrijk. De Belbus zorgt voor de bediening en de onderlinge verbinding van de deelgemeenten en ook met een eventuele aansluiting op de bestaande buslijnen.

Knelpunten

Uit de studie van de vervoerswijzekeuze blijkt dat het openbaar vervoer de zwakke schakel is in het pendelverkeer van en naar het werk of school. De bestaande lijnvoering kent een aantal tekortkomingen:

De enige goed uitgebouwde as is Kortrijk-Zwevegem-Avelgem. Verbindingen tussen Zwevegem en andere gemeentes of andere attractiepunten zijn momenteel zwak (bvb. verbindingen met Harelbeke, Deerlijk, Waregem, Hoog Kortrijk, Anzegem, Bellegem).

De verbindingen tussen de verschillende deelgemeentes zijn enkel gericht op Zwevegem, en dan nog wel met een tamelijk lage frequentie en vaak niet in het weekend. Er is bijvoorbeeld geen rechtstreekse verbinding tussen Moen en Heestert of tussen Sint-Denijs en Otegem.

De halte-accommodatie laat vaak te wensen over. Enkel in de centra staan er bushokjes, vaak zijn er helemaal geen fietsenstallingen voorzien, zijn er geen vuilnisbakken en ligt de omgeving er verwaarloosd bij.

Op het kruispunt Otegemstraat-Avelgemstraat treedt er tijdens de spitsuren filevorming op wat de doorstroming belemmert.

Sommige buslijnen wijken bovendien sterk af van het kortste tracé. Vooral in het centrum van Zwevegem worden nogal wat omwegen gemaakt om zoveel mogelijk mensen te bedienen.

Potenties

Een belangrijk vertrekpunt is de relatieve concentratie van de bebouwing in de kernen. Dit maakt een goede organisatie van het verkeersnet mogelijk.

Voetwegen


In Zwevegem komt er een netwerk van kerk- en voetwegels voor. Deze wegels zijn openbare wegen en zijn opgenomen in de atlas van de buurtwegen. De voetwegen liggen evenwichtig verspreid over de ganse gemeente met een zekere concentratie in de kernen. Een aantal daarvan zijn reeds opgenomen in bestaande fiets- of wandelroutes. Deze routes zorgen voor aangename wandelen fietspaden. Via deze wegels kunnen heel wat verkorte routes gevolgd worden.


Een aantal wegels is reeds verdwenen, bij andere is het karakter niet meer duidelijk. Dit wordt veroorzaakt door de inname van deze wegels door de landbouw en het gebrek aan onderhoud. Met betrekking tot dat onderhoud heeft de gemeente een systeem ingevoerd waarbij de aangelanden de wegels moeten onderhouden en daar in ruil een subsidie voor ontvangen.

Knelpunten

De kerk- en voetwegels verdwijnen stelselmatig wat de uitbouw van een fietsen wandelnetwerk kan bemoeilijken. Er ontbreekt een actueel beeld van de juridische situatie omtrent de voetwegen; een inventaris dringt zich op.

Het onderhoud van de kerk- en voetwegels laat soms te wensen over.

De kerk- en voetwegels liggen vaak tussen de velden van eenzelfde landbouwer, wat een rationeel gebruik van de grond hindert.

Het onderhoud en het behoud van de wegels wegen niet altijd op tegen het weinig aantal gebruikers ervan.

Potenties

De kerk- en voetwegels vormen korte verbindingen voor het langzaam verkeer.

De kerk- en voetwegels bieden een hoge toeristisch-recreatieve potentie.


2.3.5. DE BESTAANDE LANDSCHAPPELIJKE STRUCTUUR

Dit hoofdstuk is een ruimtelijke vertaling van het deelonderzoek rond natuur en landschap uitgevoerd in kader van dit structuurplan. Dit onderzoek baseert zich op de juridische toestand (beschermde landschappen en landschappelijk waardevolle gebieden), relicten van traditionele landschappen. De nadruk ligt op de verschijningsvorm.

Begripsomschrijving

Het PRS-WVL hanteert een volgende omschrijving, gebaseerd op twee door Antrop aangehaalde definities, om tot volgende interpretatie van het begrip landschap te komen:

Het landschap is de verschijningsvorm van gebieden die gekenmerkt worden door een samenhang tussen natuurlijke en culturele elementen en die getuigen van een eigen historische ontwikkeling die dikwijls uniek is en de identiteit van een gebied bepaalt.

Het landschap kan uiteraard op verschillende manieren benaderd worden. In het kader van deze studie maken we hier een onderscheid tussen vijf verschillende invalshoeken om het landschap te analyseren en om het als het ware te gaan lezen als een open boek.

In het Gemeenlijk Ruimtelijk Structuurplan Zwevegem wordt het landschap vanuit morfologische invalshoek beschouwd. De landschappelijke structuur is een volwaardige deelstructuur en is geen onderdeel van het buitengebied.

Het cultuurhistorisch landschap

Figuur 35: het cultuurhistorisch landschap

Zwevegem behoort tot landschap van het lemig en zandlemig Leie-Schelde interfluvium. Dit is een sterk versneden reliëf met heel wat micro-elementen bestaande uit een rij beboste getuigenheuvels.

Relicten van traditionele landschappen

Vele structuren en elementen van deze traditionele landschappen16

zijn nu nog als relicten herkenbaar. Deze relicten zijn geïnventariseerd in een atlas. De atlas van de relicten van de traditionele landschappen (kortweg landschapsatlas) is een document opgemaakt in opdracht van AROHM, afdeling Monumenten en landschappen.

In de Landschapsatlas wordt het landschap geïnventariseerd aan de hand van het voorkomen van landschapskenmerken met erfgoedwaarde, de zogenaamde relicten. Die relicten kunnen gebieden, ensembles of objecten zijn. Voor de eigenlijke inventarisatie werd van 3 criteria gebruik gemaakt, namelijk de gaafheid, de samenhang en de herkenbaarheid.

Tussen die relicten wordt een onderscheid gemaakt naargelang de ruimtelijke dimensie of de vorm die ze hebben in het landschap.

Puntrelicten: deze worden gevormd door monumenten en kleine cultuurhistorische landschapselementen of complexen ervan met hun aangrenzende omgeving. Het gaat vaak over bouwkundig erfgoed maar het kunnen ook bijzondere landschapselementen zijn zoals een alleenstaande oude boom.

Lijnrelicten: lijnrelicten worden gevormd door lijnvormige landschapselementen die een cultuurhistorische betekenis hebben. Het zijn vaak wegtracés maar het kunnen ook dijken en militaire verdedigingslinies zijn. Ze kunnen in hun geheel bewaard zijn of slechts ten dele omdat ze versneden of verbrokkeld werden.

Ankerplaatsen: ankerplaatsen zijn de meest waardevolle en meest gave zones met een hoge dichtheid aan erfgoedwaarden en een grote representativiteit. Kenmerkend is de bijzondere genetische samenhang van de landschapselementen. Ze vormen een geheel en worden ook als een ensemble aangeduid.

16

De term traditionele landschappen verwijst naar de pre-industriële tijd. De landschappen waren zowel ruimtelijk als ecologisch lange tijd stabiel en maakten een harmonische integratie van de verschillende componenten mogelijk. Hierdoor stemmen ze niet alleen overeen met de natuurlijke streken maar bezitten ze ook een eigen identiteit. De industriële revolutie bracht nieuwe technologieën met zich mee die een snelle en grootschalige aanpak mogelijk maakten. Daarbij werden de traditionele landschappen grotendeels genegeerd en uitgewist.


Relictzones: relictzones zijn gebieden waarin een hoge dichtheid van de landschappelijke structuren van de traditionele landschappen op een herkenbare manier bewaard werd. Die structuren kunnen zowel lijn –en puntrelicten als ankerplaatsen zijn.

De relicten van traditionele landschappen beslaan in oppervlakte slechts een miniem gedeelte van ons gehele landschap. Die beperkte oppervlakte neemt echter niet weg dat de relicten een essentiële basis vormen om het landschap als erfgoed te gaan beschermen.

Landschapseenheden

Figuur 36: de landschapseenheden in Zwevegem

In de sectorstudie werden op het grondgebied van Zwevegem verschillende landschapseenheden onderscheiden. Hierbij is uitgegaan van een visuele benadering. Het landschap wordt hierbij beschouwd als de visueel waarneembare ruimte die zich aandient en een indruk nalaat op de waarnemer. Op basis van volgende parameters werden 12 landschapseenheden onderscheiden:

het reliëf;

de homogeniteit of versnipperingsgraad;

het bodemgebruik;

de aanwezigheid van groene elementen als kle’s;

de aanwezigheid van massief groen.

De brede vallei van de Keibeek – een duidelijke vallei op de grens tussen Zwevegem en Kortrijk

Het gebied is open en slechts licht versnipperd. Enkel de Beekstraat en de St.-Denijsweg (en enkele voetwegels) dwarsen hier de vallei. De enkele boerderijen en woningen concentreren zich rond deze straten. Langs de Beekstraat is inmiddels een wachtbekken gebouwd.

Het bodemgebruik is hoofdzakelijk akkerbouw, ook langsheen de Keibeek. Slechts enkele percelen zijn als weiland in gebruik.

Langsheen de beek zijn kle’s, meestal solitaire bomen, nog aanwezig. Ook in de omgeving van hoeves zijn ze nog te vinden. Op en langsheen de percelen zijn ze nagenoeg verdwenen.

De Keibeek werd grotendeels als biologisch waardevol ingekleurd. De valleikom en de beekstructuur zijn nog vrij ongeschonden, de bewoning is beperkt en het gebied is nog open.

Visuele verstoring is hier beperkt.

De heuvelrug van de Kreupel – een eerste heuvelrug van west naar oost

Het gebied is versnipperd door de verschillende straten die de heuvelrug dwarsen en de Bellegemstraat die eroverheen loopt.

Het bodemgebruik bestaat afwisselend uit weilanden en akkers.

Kleine landschapselementen zijn slechts op een beperkt aantal percelen nog aanwezig.

De weilanden tussen Beekstraat, Oude Molenstraat, Bellegemstraat en Cloetstraat werden als “biologisch waardevol” ingekleurd.

De lintbebouwing langs de Bellegemstraat, de hoogspanningsleiding over de heuvelkam, de soms lukraak ingeplante woningen en de loodsen en hangars zonder enige landschapsintegratie of groenschermen vormen allen een ernstige visuele verstoring en degradatie van het landschap.

Complex van valleien van Slijp, - Otter, - Kasteel, en Lettenhofbeek - een gebied met stelsel van diverse beken en beekvalleien

De valleikom van de Kasteelbeek en het golvend gebied van Knokke zijn licht versnipperd, o.a. door de N8. De valleikommen van Slijp- en Otterbeek zijn meer versnipperd door het kanaal en het woongebied langs de Otegemstraat (Kappaert).

In de valleikommen van Slijp- en Otterbeek zijn nog vooral weilanden te vinden, het golvend gebied van Knokke heeft zowel weiland als akkerland. In de valleikom van de Kasteelbeek overheerst het akkerland.


Langsheen Slijp- en Otterbeek zijn kleine landschapselementen slechts schaars aanwezig. Langs het kanaal is door de aanplantingen wel een “groen scherm” ontstaan. Ook de wegbermen en de hoger gelegen akkers ogen kaal. Langsheen de Kasteelbeek zijn de kle’s (meestal wilgen en knotwilgen) veel opvallender aanwezig, zeker waar de beek door of langs weilanden stroomt. Het contrast met plaatsen waar de beek langs akkers vloeit, is vaak erg groot. Ook in het golvend gebied van Knokke zijn kle’s nog beperkt aanwezig, vooral in de omgeving van bebouwing en boerderijen.

Massief groen is nog (beperkt) aanwezig in de valleikom van de Kasteelbeek door de aanwezigheid van een populierenbosje langs het Laatste Oortje.

In dit gebied werden 2 percelen als biologisch waardevol beschreven. Het gaat om het hooiland op het vroegere klei-ontginningsgebied te Knokke en een populierenaanplanting langs de Kasteelbeek, vlak bij de Koutermansstraat.

Vertuining is opvallend in het gebied, vooral langs de Slijpbeek aan de oostkant van het kanaal.

Heuvelrug Beerbos-Lindebermen-Hoogstraatje – een tweede heuvelrug van west naar oost

Het gebied bestaat hoofdzakelijk uit een homogene open ruimte. De Beerbosstraat/Perrestraat loopt over de heuvelkam, hierlangs situeren zich enkele kleine woonkernen.

Het gebied kent afwisselend akker- en weiland.

Kleine landschapselementen zijn nog vrij opvallend in het landschap aanwezig. Meestal gaat het om alleenstaande knotwilgen. Langs wegbermen en in akkerland zijn de kle’s nagenoeg verdwenen.

Massief groen is in dit gebied nog te vinden door de aanwezigheid van kleine, weliswaar verkavelde bossen als het Beerbos, de Lindebermen en het Hoogstraatje.

In het gebied werden enkele kleine percelen ingekleurd als waardevol of zeer waardevol. Het gaat om kleine bosjes of delen ervan (omgeving van Beerbos, Lindebermen en Hoogstraatje), om weiland (omgeving Muishond en Drielinden).

In het noorden van het gebied zorgt een hoogspanningslijn voor visuele hinder.

Door het reliëf en de panoramische vergezichten is het gebied landschappelijk erg aantrekkelijk.

Het gebied bezit veel potenties om meer gepromoot te worden voor allerlei vormen van zachte recreatie.

Open koutergebied in het zuiden van Zwevegem (St.-Denijs) met de middenloop van de Zandbeek – een grootschalig landbouwlandschap op leembodem

Dit gebied, in het zuidwesten van de gemeente, bezit een voornamelijk open karakter met weinig versnippering. Enkel de heuvelrug van St.-Denijs is door de nabijheid van de dorpskern meer versnipperd.

Over het gehele gebied is de akkerbouw dominant aanwezig. Ook in de vallei van de Zandbeek zijn weilanden slechts sporadisch aanwezig.

Langs de Zandbeek zijn kle’s nog terug te vinden, vooral dan langs haar loop tussen de Kooigemstraat en de Kaveiestraat (omgeving Grandvalbos). In de overige delen van het gebied, dat voornamelijk bestaat uit grote percelen akkerland, zijn kle’s nagenoeg verdwenen.

Massief groen is hier nog relatief veel aanwezig door de verschillende kleine bosgebieden: Mortagnebos, Grandvalbos en Kooigembos.

Kooigembos en Grandvalbos werden beiden als ‘biologisch zeer waardevol’ ingekleurd, het Mortagnebos als ‘biologisch waardevol’. Op de plaatsen waar kle’s voorkomen langs de Zandbeek werd deze als ‘biologisch waardevol’ en ‘biologisch zeer waardevol’ ingekleurd.


Buiten wat verspreide bebouwing is er weinig of geen visuele hinder in dit gebied. Wel is er het stortterrein langs het kanaal maar dit wordt door de aarden omwalling grotendeels aan het zicht onttrokken.

Sterke eigenschappen zijn de aanwezigheid van verschillende kleine maar waardevolle bosgebieden, het open landschap met weinig visuele hinder en de (deels) erg aantrekkelijke Zandbeekvallei. Deze beekvallei toont hoe de aanwezigheid van kle’s een positieve impact heeft op het landschap. De inkleuring als ‘biologisch waardevol’ en ‘biologisch zeer waardevol’ van delen van deze beek (op de biologische waarderingskaart) toont ook de natuurlijke waarde aan die dergelijke beek kan herbergen.

In de verschillende akkergebieden oogt het landschap vaak erg steriel door afwezigheid van kle’s langs wegbermen.

Het gebied bezit veel potenties voor allerlei vormen van zachte recreatie. De aanwezigheid van meer kle’s, ook in de koutergebieden, kan de aantrekkelijkheid van het landschap nog aanzienlijk verhogen.

Het verder verdwijnen van kle’s langs de Zandbeek is een bedreiging.

Heuvelrug van Banhout naar de Keiberg – een noord-zuid heuvel met het Banhoutbos op een getuigenheuvel

Dit gebied is sterk versnipperd. De eigenlijke heuveltop met daarop het Banhoutbos wordt omsloten door het kanaal, de Vierkeerstraat en de Otegemstraat. De onmiddellijke omgeving van het Banhoutbos is wel nog ongeschonden. Meer zuidelijk heeft het landschap nog een vrij open karakter, de versnippering is er beperkt gebleven. De N8 (Keiberg) is de enige grotere weg die het gebied doorkruist.

Het bodemgebruik is hoofdzakelijk akkerland. De percelen langs het Banhoutbos en in de onmiddellijke nabijheid van de hoeves zijn meestal als weiland in gebruik.

Kleine landschapselementen zijn nog aanwezig, vooral nabij de verschillende hoeves en door de (her)aanleg van dreven nabij het Banhoutbos. In de ruimere omgeving van het bos, waar vooral akkerland te vinden is, zijn ze nagenoeg verdwenen. In het zuiden van het gebied zijn kle’s terug te vinden langs de Oliebergbeek en op de oude spoorwegbermen. Hier en daar (o.a. Dokkestraat) werden recent door de gemeente bomen aangeplant in de wegbermen. Op enkele plaatsen (o.a. wegberm Kwadestraat) zijn nog restanten van heggen zichtbaar.

Door het Banhoutbos, gelegen op de heuveltop, is massief groen dominant in de omgeving aanwezig in dit (noordelijke) deel van het gebied.

Het Banhoutbos werd als ‘biologisch zeer waardevol’ ingekleurd, het parkgebied binnen het bos en de dreven langs de bosranden als ‘biologisch waardevol’. Ook enkele poelen in de buurt van Zaveleinde worden als ‘biologisch zeer waardevol’ omschreven. Delen van de oude spoorwegbedding in dit gebied werden als ‘biologisch zeer waardevol’ ingekleurd, andere delen als ‘biologisch waardevol’. Enkele kleine percelen populierenbos, bos en weiland werden eveneens als ‘biologisch waardevol’ ingekleurd.

Twee hoogspanningslijnen dwarsen het gebied. Langs de Vierkeerstraat en de N8 is er lintbebouwing. Ook hier zijn regelmatig stallingen of serres te zien waar van enige afscherming of integratie geen sprake is.

Het open landschap met op de heuveltop het Banhoutbos, vormt een aantrekkelijk geheel. Het gebied heeft ook een open karakter, de versnippering is beperkt. De oude spoorwegbedding is eveneens een waardevol gebied.

Het ontbreken van kle’s langs wegbermen en akkers in het gebied is een zwakke eigenschap.

Het aanbrengen van meer kle’s langs wegbermen en het tot stand brengen van een ecologische verbinding tussen het Banhoutbos en het klei-ontginningsgebied aan de Kwadestraat kunnen landschap en natuur hier ten goede komen.

Toename van visuele hinder door allerhande grote landbouwconstructies en het verder afnemen van groene elementen in het landschap vormen bedreigingen.


Vallei de Kasselrijbeken – een brede depressie in het landschap tussen Zwevegem en Otegem

Het gebied is licht versnipperd. De vallei wordt doorkruist door o.a. de Zwevegemstraat en de Pontstraat.

Op Zwevegems grondgebied zijn zowel de Kasselrijbeek als de Kleine Kasselrijbeek vooral door akkerland omgeven. Enkel ten noorden van de Zwevegemstraat worden ze omgeven door weilanden.

In het gebied ten noorden van de Zwevegemstraat zijn nog veel kle’s te vinden langs de beek.

Massief groen is nauwelijks nog aanwezig.

Delen van de Kasselrijbeek werden ingekleurd als biologisch waardevol.

Op een aantal plaatsen staan loodsen of hangars zonder enige vorm van integratie of afscherming. Ook zijn er twee hoogspanningslijnen die de vallei kruisen.

Het open landschap en de aanwezigheid van kle’s op een beperkt aantal plaatsen langs de beek vormen sterke eigenschappen.

Op vele plaatsen ontbreken kle’s, hangars bij boerderijen zijn in dit heuvelachtige landschap visueel erg storend indien ze niet geïntegreerd zijn of voorzien van een groenscherm. De oorspronkelijke beekstructuur is op tal van plaatsen (bvb. ter hoogte van de Pontstraat) verdwenen samen met de begroeiing erlangs. Ook de wegbermen zijn door de intensieve en grootschalige landbouw vaak verdwenen.

Een (eer)herstel van de wegbermen en beekoevers tot groene linten in het landschap kan de kwaliteit van het landschap hier opnieuw doen toenemen. Ook de integratie van storende gebouwen kan de landschapsbeleving ten goede komen zonder daarom afbreuk te doen aan de economische functie van deze bedrijven.

Toenemende visuele hinder door landschapsvreemde constructies zal de kwaliteit van het landschap verder doen afnemen. Ook het verder degraderen van de beekoevers en hun begroeiing betekent een kwaliteitsverlies voor natuur en landschap.

Golvende gebied tussen Heestert en Otegem met de vallei van de Beek te Biest

Het gebied kent nog een open karakter, de grote wegen die het gebied doorkruisen zijn beperkt tot de Scheldestraat die het akkergebied doorkruist en de Tiegemstraat die de beekvallei dwarst.

In het golvend gebied tussen Heestert en Otegem vinden we vooral akkers. Langsheen de Beek te Biest en de Kleine Ronsebeek zijn weilanden opvallend aanwezig.

In het akkergebied zijn kle’s nagenoeg verdwenen langs akkerranden en wegbermen. Langs de Beek te Biest en de Kleine Ronsebeek zijn ze opvallend aanwezig in het landschap.

Massief groen is in het akkergebied nagenoeg verdwenen maar in de beekvallei nog wel terug te vinden als kleine bosjes en populieraanplantingen.

Op de Biologische waarderingskaart werden langs beide beken verschillende weilanden als ‘biologisch waardevol’ ingekleurd.

Over het gebied lopen een viertal hoogspanningsleidingen en langs de Tiegemstraat, Scheldestraat en Pontstraat is er lintbebouwing aanwezig.

De begroeide oevers van de Beek te Biest en de Kleine Ronsebeek zijn een vrijwel uniek voorbeeld van de betekenis van een dergelijke beekvallei voor natuur en landschap.

In het akkergebied is het groen schaars.

Om in akkergebied kansen te geven aan natuur en landschap zijn wegbermen en akkerranden de meest aangewezen plaats.

Meer en meer wordt weiland in akkerland omgezet en verdwijnen samen met dat weiland ook de aanwezige kle’s.


Valleigebied van de Scheebeek en Verbrandhofbeek

Het gebied heeft nog een overwegend open karakter. De bebouwing is beperkt en concentreert zich rond het gehucht Kloosterhoek.

Ook hier worden de gronden vooral voor akkerbouw gebruikt. Weilanden zijn schaars, ook langs de beekoevers. Rondom de hoeves zijn wel nog kleinere percelen weiland te vinden.

Kleine landschapselementen zijn nog sporadisch langs de beken terug te vinden.

Kleine bosjes of groepen bomen (meestal Canadapopulier) vormen het enige massieve groen.

Het gebied ligt vlak bij de elektriciteitscentrale van Ruien. Over het gebied lopen dan ook een viertal hoogspanningsleidingen die een domper zetten op de visuele beleving. Verder is de visuele verstoring hier beperkt.

De beperkte aanwezigheid van massief groen en kleine landschapselementen en de degradatie van de waterlopen zijn zwakke eigenschappen.

Samen met het omzetten van weiland in akkerland lijkt ook het aantal kle’s in aantal af te nemen.

De Scheldeflank van Sint-Denijs – Poeldries

Dit is een klein maar homogeen open gebied dat ingesloten ligt tussen St.-Denijs, het kanaal Bossuit-Kortijk, de Moenstraat en Bossuit (Scheldevallei). De Boeveriestraat is de enige weg van betekenis die het gebied dwarst. Er is dan ook quasi geen bebouwing.

Het gebied is een echt akkergebied. Centraal in het gebied liggen uitsluitend akkers. In het zuiden van het gebied (omgeving Poeldries) zijn nog wel weidegronden aanwezig bij de hoeves.

Kleine landschapselementen zijn in het koutergebied niet aanwezig, ook niet langs de wegbermen. Ze zijn enkel nog te vinden in de (schaarse) weilanden nabij de boerderijen (vooral omgeving Poeldries).

Centraal in het gebied werden geen plaatsen aangeduid als ‘biologisch waardevol’ of ‘biologisch zeer waardevol’. In het uiterste oosten en westen van het gebied werd wel telkens een deel van de oude spoorwegbedding als ‘biologisch waardevol’ ingekleurd. Langsheen de Helkijnstraat werden ook een klein perceel bos en een weiland als ‘biologisch waardevol’ ingekleurd.

Woningen en wegen zijn hier slechts beperkt aanwezig waardoor de visuele hinder beperkt blijft.

Het homogene open karakter, het zicht naar en de nabijheid van de Scheldevallei vormen belangrijke troeven voor dit gebied.

Het gebrek aan kle’s en massief groen maakt het landschap eentonig en ecologisch weinig aantrekkelijk.

Het open karakter, het afwezig zijn van visuele hinder, de verharde oude spoorwegbedding en de nabijheid van de Scheldevallei zijn goede troeven voor een sterkere uitbouw van zachte recreatievormen in de gemeente. De bermen van de oude spoorweg bieden plaats voor het creëren van een groen lint doorheen het landschap. Ook langsheen wegbermen kan met beperkte middelen en een verwaarloosbaar ruimtebeslag vorm worden gegeven aan een aantrekkelijker landschap waarin ook natuur aan bod kan komen.

Scheldeflank Moen – Okkerdries

Het gebied kent (op Zwevegems grondgebied) nog een vrij open karakter, er lopen slechts kleinere wegen doorheen.

Het bodemgebruik is hier vooral akkerland met nog een beperkt areaal weiland langs beken en in de nabijheid van hoeves.

In de omgeving van het kanaal en langs wegbermen zijn kle’s nauwelijks nog aanwezig. Langsheen de Scheebeek en Oliebergbeek zijn kle’s wel nog sporadisch terug te vinden.


Massief groen is nog beperkt aanwezig onder de vorm van minieme (populieren)bosjes en groepjes bomen verspreid over het gebied.

Op de Biologische waarderingskaart werden enkele weilanden langs de Oliebergbeek als ‘biologisch waardevol’ ingekleurd. Minstens een deel van deze weilanden werd inmiddels in akker omgezet.

Vanop vele plaatsen is lintbebouwing oorzaak van visuele verstoring. Op een aantal plaatsen (o.a. Herembodegemstraat) zorgen ook grote landbouwconstructies voor verstoring van het landschap wanneer ze niet geïntegreerd of afgeschermd worden.

Het open karakter van het gebied, de oude spoorweg, het zicht naar de Scheldevallei zijn sterke eigenschappen van het gebied.

De beperkte aanwezigheid van kleine landschapselementen en massief groen in het landschap en langs beken en wegbermen vormen de zwakke eigenschappen.


Daar het kanaal de gemeente Zwevegem van noord naar zuid doorsnijdt en op die manier verschillende landschappen doorkruist kan het niet als één landschap beschreven worden. Toch dient het hier vermeld te worden vermits het samen met een aantal nabij gelegen gebieden de Groene As van de gemeente vormt. Bovendien is het een belangrijk structuurbepalend lineair element in het landschap dat zowel een verbinding (noord-zuid) als een barrière (oost-west) vormt.


Knelpunten

Aantasting van de landschappelijke kwaliteiten van het agrarisch gebied

Het landschap verliest zijn kwaliteit en identiteit. Het landschap is onderhevig aan een uniformisering. De oorzaken hiervoor zijn verschillend: schaalvergroting in de landbouw, versnippering van de open ruimte, toenemende verstedelijkingsdruk.

Schaalvergroting en intensivering van de landbouw veroorzaken een banalisering en uniformisering van het landschap: kleine landschapselementen verdwijnen of worden niet langer onderhouden, het typische kouterlandschap wordt verschraald tot een kaal landschap. Op die manier wordt zowel de herkenbaarheid als de belevingswaarde van het landschap aangetast.

De toegenomen bebouwing in het buitengebied (door zowel agrarische activiteiten, woningen en bedrijvigheid) houdt gevaar in voor versnippering en versnijding van de open ruimte. Sommige open ruimte verbindingen dreigen te verdwijnen door ontwikkelingen in de open ruimte.

Hoogspanningsleidingen

Ook de hoogspanningskabels en -masten die het landschap van Zwevegem doorsnijden, veroorzaken heel wat visuele hinder. Zij kunnen in hoge mate de landschapsbeleving schaden.

Visuele hinder

De bouwstijl voor industriële vestigingen en landbouwbedrijven is de laatste decennia in die mate geëvolueerd dat bij bouwplannen de functionaliteit boven creativiteit en esthetica komt te staan. Meestal worden eenvoudige en eenvormige betonconstructies in snelbouw opgetrokken. Bouwen met rekenschap voor het landschap is blijkbaar geen aandachtspunt bij de opmaak van bouwplannen. Ofwel worden deze industriegebouwen als visuele bakens aanzien en kunnen ze esthetischer ‘aangekleed’ worden: een grotere diversiteit in bouwmaterialen (met eerder donkere kleuren) kan een oplossing bieden. Ofwel dringt zich de aanleg van groenschermen op, die de visuele hinder minimaliseren.

Potenties

Waardevol landschap

In Zwevegem zijn er nog verschillende relicten over van de traditionele landschappen.


Hoewel diverse lintstructuren en de verspreide bebouwing het landschap verstoren, mag de aantasting niet overroepen worden: het buitengebied van Zwevegem is nog vrij open en gaaf gebleven. Dit is een pluspunt vanuit de belevingswaarde en vormt dus een positieve vertrekbasis voor verdere landschapsopbouw.

De openheid van het landschap vormt op sommige plaatsen een grote landschappelijke waarde.


2.4. DE BESTAANDE RUIMTELIJKE STRUCTUUR VAN DE DEELGEBIEDEN

Figuur 37: de deelgebieden in Zwevegem

Naast de bestaande ruimtelijke deelstructuren worden in het plangebied verschillende deelgebieden aangeduid. Deelgebieden worden onderscheiden om de complexe ruimtelijke organisatie te vatten. Ze vormen de bril waardoor naar het gebied gekeken wordt en vormen het instrumentarium om het deelgebied te vatten. Elk deelgebied heeft typische kenmerken, kwaliteiten en knelpunten. De deelruimten moeten als dynamische en complexe ruimtelijke systemen zonder vast omlijnde grenzen worden aangezien. Zij vervullen nu een bepaalde rol in de ruimte van de gemeente en kunnen die eventueel ook op hoger niveau spelen. De verschillende deelgebieden staan niet op zichzelf maar beïnvloeden elkaar. Ieder deelgebied speelt een eigen rol in de toekomst. Voor ieder deelgebied is er een specifieke strategie vereist.

Voor Zwevegem worden volgende deelgebieden onderscheiden. De structuurbepalende elementen die reeds werden aangegeven komen hierin opnieuw voor.

2.4.1. DE VERSTEDELIJKTE KERN ZWEVEGEM

Figuur 38: analyse van de bebouwde kern van Zwevegem

Dit is de zuidoostelijke uitloper van het regionaalstedelijk gebied Kortrijk zoals vastgesteld in de ASK. De Kappaert behoort ook tot dit gebied. De woonwijk Kreupel en Knokke zijn er niet in opgenomen.

Dit deelgebied omvat het grootste aandeel aan inwoners van de fusiegemeente.

Het verstedelijkte gebied Zwevegem is binnen het regionale stedelijk gebied Kortrijk slechts een beperkte kern. Voor de sportinfrastructuur, het bedrijf Bekaert en het middelbaar onderwijs is Zwevegem in het regionaal stedelijk gebied van grote betekenis.

Op het niveau van de fusiegemeente heeft Zwevegem een verzorgende functie voor het omliggende gebied. In dit deelgebied zijn trouwens veel centrumfuncties aanwezig. Hier is ook de belangrijkste concentratie kleinhandel aanwezig. Het merendeel van deze functies zijn gesitueerd rond de Otegemstraat. Het centrum is niet overal even kwalitatief. Op verschillende plaatsen is het openbaar domein niet aantrekkelijk.

De Kouterwijk en het deel net ten noorden van de Otegemstraat vormen de historische kernbebouwing. Deze is gebaseerd op een orthogonaal stratenpatroon met hoofdzakelijk gesloten bouwblokken. Het gebied wordt gekenmerkt door een hoge dichtheid en door een grote verweving van functies (wonen, industrie, kleinhandel, dienstverlening, ...) ter hoogte van het centrum en de invalswegen. Hier bevinden zich, naast woningen, ook openbare diensten, scholen, het gemeentehuis, een park, een cultureel centrum, een feestzaal, het marktplein aan de kerk, winkels en horecazaken, kleine bedrijfjes en de oudere gebouwen van de firma Bekaert. De meeste van deze functies zijn dan nog eens geconcentreerd langsheen de Otegemstraat, de belangrijkste centrumstraat.

Langs de Avelgemstraat komt er een kleinhandelslint voor. De andere invalswegen kennen een verweving van wonen, KMO’s en kleinhandel. Langsheen de Harelbeekstraat en de Deerlijkstraat komt een vermenging voor van woningen en kleine bedrijven. Aan de oostzijde van het kanaal bevindt zich, nabij het kruispunt van de Deerlijkstraat met de Gaverstraat, een KMO-zone.

Verder verwijderd van het centrum komen er een aantal monofunctionele woonwijken voor.

De recente woonuitbreidingen hebben zich vooral voorgedaan in de zone tussen de spoorweg en de gewestweg, in het gebied ten westen van de gewestweg en in het gebied ten oosten van het kanaal. Het zijn veelal wijken met een heel geringe functiemenging. De dichtheid varieert van relatief hoog tot laag, afhankelijk van de aangewende woningtypes (appartementen, rijwoningen of vrijstaande woningen).

De woonwijken tussen de spoorweg en de gewestweg sluiten in het noorden en in het zuiden aan bij de historische kernbebouwing.


De woonwijken ten westen van de N8 zijn gestructureerd langs de Lindelaan en de Oude Bellegemstraat. De wijken hebben een sterke relatie met het waardevolle landschap van de Keibeekvallei. Op de nog gedeeltelijk onbebouwde heuvelflank staan trouwens nog twee oude molens. Aan de Oude Bellegemstraat bevindt zich een kleine, historische woonkern.

De Kappaert, gelegen ten westen van het kanaal, bevindt zich ruimtelijk enigszins afgezonderd van het centrum door de barrièrewerking van het kanaal en door de aanwezigheid van bedrijventerreinen aan de andere kant van het kanaal. De wijken zijn trouwens ook niet georiënteerd op het kanaal, maar op de achterliggende straten. Aan de Stedestraat bevindt zich een kleine, historische woonkern met een aantal winkels. Hier zijn ook twee scholen, waaronder een middelbare school, aanwezig.

Dit gebied is arm aan natuurelementen; enkel stedelijk groen is hier en daar aanwezig onder de vorm van hoofdzakelijk private parken en één publiek park rond het gemeentehuis.

Daarnaast zijn er een aantal beekvalleien die de kern omgeven en doorsnijden. Deze beken hebben de potentie het groen in de kern te brengen maar anderzijds kunnen ze ook problemen van wateroverlast veroorzaken.

Dit deelgebied is zeer goed ontsloten. Ten eerste zijn er een aantal bovenlokale infrastructuren die Zwevegem verbinden met Kortrijk en zijn buitengebied: de gewestwegen N8 en N391, de oude spoorweg en het kanaal. Ze verlopen ongeveer parallel met elkaar: ten zuiden van de kern volgen ze de noord-zuid richting loodrecht op de Otegemstraat en vanaf hier buigen ze af in de oost-west-richting naar Kortrijk toe. Via de N391 en de N8 staat Zwevegem in verbinding met de E17.

In Zwevegem worden ze doorsneden door lokale verbindingswegen, die in een waaiervorm vanaf de kerk Zwevegem verbinden met de omliggende gemeenten: de Otegemstraat, de Deerlijkstraat en de Harelbeekstraat. In het zuiden loopt de Bellegemstraat vanaf de gewestweg naar Bellegem.

De verstedelijkte kern is op die manier goed ontsloten maar dit brengt ook problemen met zich mee. Er bestaat een relatieve verkeersoverlast en verkeersonleefbaarheid door het vele doorgaand verkeer en door het zware verkeer van de bedrijventerreinen.

De aanleg van de N391 biedt voor deze problemen reeds een oplossing.

De zone tussen de spoorweg en het kanaal wordt voornamelijk in beslag genomen door bedrijventerreinen en vormt een industriële wig. Ten noorden van de Otegemstraat strekt zich, tot op het grondgebied van Harelbeke, de firma Bekaert uit. Deze heeft nu, via de Blokkestraat en een nieuwe weg tussen ‘de Blokken’ en de Kortrijkstraat, een rechtstreekse aansluiting over de weg op de E17 en de R8.

De nieuwe weg tussen ‘de Blokken’ en de Kortrijkstraat is het eerste deel van een nog te realiseren omleidingsweg rond Zwevegem, die de verkeersfunctie van de bestaande gewestweg grotendeels zal overnemen. Het tracé van de omleidingsweg volgt de nieuwe weg en loopt vervolgens, via een nog aan te leggen brug over het kanaal, langs de westzijde van het kanaal tot in Knokke.

In de nog open ruimte tussen de bebouwde kern van Zwevegem en de E17 is de aanleg gepland van twee nieuwe bedrijventerreinen (het Deltapark en de Losschaert), met een ontsluiting op het reeds gerealiseerde deel van de omleidingsweg. Hierdoor zullen de bebouwde kernen van Zwevegem en Kortrijk direct op elkaar aansluiten.

Ten zuiden van de Otegemstraat en de woonwijk aan de Kanaalstraat ligt het bedrijventerrein Breemeers.

De sterke aanwezigheid van de bedrijvigheid heeft een negatieve weerslag op de leefbaarheid van het wonen.

Dit deelgebied en het kanaal komen met elkaar in aanraking. Op vandaag is de relatie praktisch onbestaande. Beide deelgebieden zijn van elkaar afgekeerd. Het kanaal is teveel een barrière.



Knelpunten

Verweving

Op een aantal plaatsen is er een brute confrontatie tussen industrie en wonen. Dit heeft problemen op het vlak van de leefbaarheid: milieuhinder en verkeerhinder.

Potenties

Ruimte voor wonen en werken

Enkele terreinen aan de rand van de bestaande bebouwing worden in het voorstel van afbakening van het stedelijk gebied Kortrijk aangeduid als te ontwikkelen woongebied of bedrijventerrein, om de taakstelling van Zwevegem in verband met wonen en werken tot 2007 op te nemen. De nieuw te ontwikkelen gebieden aan de rand van de bebouwde kern bieden de mogelijkheid om een nieuwe relatie met het landschap tot stand te brengen.

Langsheen de Otegemstraat komen een aantal gebieden voor die in aanmerking komen voor een nieuwe invulling:

binnengebied Leopoldstraat;

gebied aan het gemeentehuis in aansluiting op het park;

stationsgebied;

gebied aan de elektrische centrale.

Door middel van inbreiding of uitbreiding in aansluiting op de bestaande bebouwing kan een gedifferentieerd woningaanbod gecreëerd worden, dat het aanwezige voorzieningenniveau versterkt.

2.4.2. GESCHEIDEN BUITENKERNEN

In de open ruimte wordt een structuur van gescheiden buitenkernen aangeduid. Dit zijn de verschillende kernen van de deelgemeenten in het buitengebied. De bebouwing in deze kernen is nog relatief geconcentreerd zodat ze nog als gescheiden kernen kunnen waargenomen worden. Deze kernen bezitten enkel lokale functies en zijn voor de andere functies gericht op de deelgemeente Zwevegem.

De meeste van deze kernen hebben problemen op het vlak van verkeersleefbaarheid en woonkwaliteit.

De kernen van de gemeente bezitten over het algemeen een duidelijke en samenhangende structuur. Enkel voor Otegem is dit minder het geval. De bebouwde kernen van de gemeente vormen afzonderlijke woonkernen. Er komt een intense functiemenging voor tussen wonen, plaatselijke voorzieningen en bedrijven op het niveau van de kern. De voorzieningen concentreren zich hoofdzakelijk langs één of meerdere hoofdstraten. De bedrijven bevinden zich aan de rand daarvan of in binnengebieden van bouwblokken.

Heestert

Figuur 39: analyse van de bebouwde kern van Heestert

De bebouwde structuur van Heestert wordt gedomineerd door de twee bebouwde linten langsheen de Gauwelstraat (de gewestweg N8) en de Vierkeerstraat. Langs beide wegen is de bebouwing onregelmatig en is een menging aanwezig van woningen en bedrijven.

De bebouwing van de Gauwelstraat kent een iets hogere dichtheid. Deze weg maakt dan ook deel uit van de gewestweg N8, die zich doorheen de kernbebouwing wurmt.

In de nabijheid van het kruispunt van de N8 en de Vierkeerstraat is de bebouwing aaneengesloten. Hier bevinden zich de meeste voorzieningen van het dorp.

Ten zuiden en ten oosten van de gewestweg bevinden zich nieuwe woonwijken, die hoofdzakelijk bestaan uit vrijstaande woningen. Ze sluiten onmiddellijk aan bij de kernbebouwing.


In het westen sluiten sportterreinen op de bebouwing aan. Hier komt eveneens de weinig opvallende Verbrandhofbeek voor.

Moen

Figuur 40: analyse van de bebouwde structuur van Moen

De bebouwde kern van Moen bezit een heel smalle en langgerekte structuur. De bebouwing wordt sterk bepaald door twee lineaire structuren, die ongeveer parallel lopen met elkaar:

De weg Stationsstraat-Kerkstraat-Bossuitstraat is structuurbepalend voor de woningbouw en de ermee samenhangende functies.

Het kanaal Bossuit-Kortrijk is structuurbepalend voor de bedrijven. Moen is de enige deelgemeente met een relatief groot bedrijventerrein.

De as gevormd door de Stationsstraat, de Kerkstraat en de Bossuitstraat is de hoofdstraat van het dorp. Langs deze hoofdstraat strekt zich een quasi ononderbroken bebouwd lint uit tussen Moen-Statie en de oude spoorweg ten zuiden van het centrum.

Orthogonaal op de hoofdstraat komen enkele kleinere wegen uit, die een directe relatie vormen met het omliggende open landschap. Enkel ter hoogte van de kerk zijn korte stukjes van deze wegen bebouwd.

De Oliebergwijk vormt een afzonderlijke ruimtelijke entiteit in de zone tussen de hoofdstraat en het kanaal.

De meeste voorzieningen bevinden zich langs de hoofdstraat, nabij Moenplaats, en langs Ter Moude, de vroegere verbindingsweg naar Sint-Denijs. Deze verbindingsweg werd onderbroken bij de verbreding van het kanaal en vervangen door de Verzetslaan.

Langsheen het kanaal bevinden zich een aantal bedrijventerreinen. Deze situeren zich op de plaats van voormalige fabrieken. Hier bevindt zich ook een klei-ontginningsgebied, dat uitgebaat wordt als stortplaats.

Het bedrijventerrein Moen-Trekweg en de stortplaats liggen aan de westzijde van het kanaal. Hierdoor zijn ze afgezonderd van de woonkern, maar bevinden ze zich in een waardevol open landschap.

Otegem

Figuur 41: analyse van de bebouwde structuur van Otegem

De kern van Otegem is gelegen op de flank van een heuvelrug.

Het dorp is klein, maar de bebouwing is tamelijk versnipperd: tussen de verschillende woninggroepen komen een aantal restruimtes voor.

De kern is ontstaan aan het kruispunt van twee ongeveer orthogonale wegen: de Heestertstraat-Ingooigemstraat enerzijds, de Scheldestraat anderzijds. Aan dit kruispunt bevindt zich het rechthoekige kerkplein.

De later aangelegde Zwevegemstraat, die een bocht maakt naar de kerk toe, heeft deze structuur gedeeltelijk doorbroken. De Zwevegemstraat is uitgegroeid tot de hoofdstraat van het dorp, waarlangs de meeste plaatselijke voorzieningen gelegen zijn. Langs de Zwevegemstraat en de Scheldestraat komen enkele kleine bedrijven voor.

Ten zuiden van de Zwevegemstraat en de Ingooigemstraat zijn enkele woonwijken gebouwd. Onmiddellijk ten zuiden van de Otegemplaats bevinden zich sportterreinen. De woonwijk Klein Ronse is slecht ontsloten.

Sint-Denijs

Figuur 42: analyse van de bebouwde kern van Sint-Denijs

Sint-Denijs is de enige deelgemeente waar de bevolking een constante afname kent.

Het is een landelijk kern, en strekt zich uit langs de flank van een heuvelrug. De bebouwde structuur manifesteert zich hoofdzakelijk onder de vorm van linten, die zich op onregelmatige wijze vertakken vanuit de hoofdstraat van het dorp.


Deze hoofdstraat wordt gevormd door de Driesstraat-Helkijnstraat, een kronkelende weg met opmerkelijke reliëfverschillen. Deze weg vormt de ruggengraat van Sint-Denijs: hij is heel dichtbebouwd en de meeste voorzieningen zijn erlangs gelegen.

Aan de Jolainstraat bevindt zich een klein bedrijventerrein.

De specifieke structuur van de bebouwde kern – een langwerpig lint met onregelmatige vertakkingen – verleent Sint-Denijs een heel hechte relatie met het omliggende landschap. Hierdoor mist Sint-Denijs daarentegen een duidelijk centrum.


Knelpunten

Open ruimte onder druk

Uitbreidingen voor wonen en bedrijven hebben grote stukken open ruimte in beslag genomen. De aanwezige landschappelijke elementen (beken en waterlopen, bomenrijen, voetwegen, oude hoeven, …) werden hierbij grotendeels verwijderd of versnipperd. Bij toenemende verstedelijking komen de omliggende open ruimte en de beekvalleien die de kern omgeven onder druk te staan.

Leefbaarheid onder druk

Draagvlak voor voorzieningen verzwakt

De tendens tot verlinting en verspreiding van de bebouwing vermindert het draagvlak van de aanwezige voorzieningen. Deze tendens doet zich bijna niet voor in Sint-Denijs, maar het inwonersaantal van deze kern kent een continue afname. Sint-Denijs heeft te kampen met verkrotting en leegstand in het centrum.

Verkeersonleefbare doortocht

Het merendeel van de openbare ruimte is te sterk autogericht, te weinig gericht op de verblijfsfunctie en niet aangepast aan de huidige noden en verwachtingen van het openbaar domein.

De centrumfuncties zijn gericht naar de doorgaande wegen. Dit zorgt voor problemen inzake verkeersveiligheid.

Woonomgeving

In de verschillende deelkernen is er vraag naar een meer kwaliteitsvolle leefomgeving. Hiermee wordt meer groen en recreatieve voorzieningen gevraagd en wordt er een oplossing gevraagd voor de hinder van bedrijven en verkeer.

Een aantal sportvelden is op vandaag zonevreemd gelegen. Dit ondermijnt de ontwikkelingsperspectieven. Deze sportvoorzieningen zijn van belang voor de woonkwaliteit en van de recreatieve structuur.

Potenties

Mogelijkheden voor leefbaarheid

In de bebouwde kern komen een aantal open ruimtes en restgebieden voor die, mits valorisatie en goede onderlinge verbinding, de samenhang tussen de verschillende deelgebieden kunnen versterken. Ook de rechtstreekse verbinding tussen de bebouwde kern en de open ruimte langs lineaire structuren (beekvalleien, de oude spoorwegbedding, het kanaal, …) kan de kwaliteit van de kern voor het wonen vergroten.

De kernen van de deelgemeenten hebben, op het niveau van de kern, een goed ontwikkeld voorzieningenniveau.

De kernen bieden potenties voor (lokale) multifunctionele ontwikkelingen van wonen, voorzieningen en bedrijven. Het versterken van de relatie met de omliggende open ruimte via lokale wegen, voetwegen en kerkwegels kan de kwaliteit van de kernen voor het wonen verhogen.


Compacte ontwikkeling

In de verschillende kernen is er voldoen ruimte om de behoefte aan wonen op te vangen. Via inbreiding en uitbreiding aan de rand van de kern kan er een compacte kern ontstaan. Een compacte kern zorgt dan opnieuw voor een draagvlak voor het aanbieden van voorzieningen.

2.4.3. OPEN EN AANEENGESLOTEN AGRARISCH GEBIED

Figuur 43: de ruimtelijke structuur van het open en aaneengesloten agrarisch gebied

In het westen en zuidwesten van Zwevegem komt er een groot aaneengesloten open ruimtegebied voor. Dit gebied wordt gedomineerd door grondgebonden landbouw. De leembodem is immers heel vruchtbaar. Op het gewestplan is het gebied grotendeels als landschappelijk waardevol agrarisch gebied bestemd. In heel het agrarische gebied zijn er verschillende hoevegebouwen verspreid. Een aantal daarvan staan leeg.

Een deel van de hoeves zijn van grote historische, landschappelijke en esthetische waarde. Dit biedt ook een toeristische potentie. Naast de actieve hoeves verschijnen er veel loodsen die niet landschappelijk ingekaderd zijn en de aantrekkelijkheid van het landschap verminderen. Dit deelgebied omvat ook de hoogste toppen van het Schelde-Leie interfluvium. Op die plaatsen komen ook verschillende bossen voor. Op verschillende plaatsen komen er in deze bosrijke omgeving woningen voor (Beerbos, Hoogstraatje), wat leidt tot het type van het verkaveld bos.

De natuur- en groenelementen zijn in dit gebied nog sterk aanwezig. Naast de bossen, het reliëf zijn ook de daarmee verbonden beekvalleien structuurbepalend. Ook op landschappelijk vlak is dit deelgebied van belang. Het landschap is nog relatief gaaf. Er komen immers een aantal relictzones en ankerplaatsen voor. Omwille van de natuur- en landschapselementen en de uitgestippelde wandelen fietsroutes heeft dit gebied ook een toeristische waarde.

Over het ganse gebied komen er ook verschillende zonevreemde gebouwen voor. Die problematiek vraagt een oplossing.

De bedrijventerreinen in het deelgebied zijn sterk geconcentreerd. Ten zuidoosten van het deelgebied, nabij de kern van Moen komt de IMOG-site en het bedrijventerrein Moen-Trekweg voor. In het noorden komen er nabij Knokke ook nog voor. Deze bedrijventerreinen liggen bijna allen aan het kanaal. Toch is de afstemming op het water minimaal. Enkel te Moen-Trekweg is er sprake van een minimale watergebonden bedrijvigheid.

Dit deelgebied kan verdeeld worden in drie onderdelen.

Ten eerste is er het gebied rond Sint-Denijs (C). In dit gebied domineert de grondgebonden landbouw. Daarnaast komen er belangrijke natuur- en landschapselementen voor.

Ten tweede is er de kamlijn van het interfluvium (B) . Omwille van de sterk structurerende waarde van de kamlijn van het Schelde-Leie interfluvium wordt dit gebied nog eens afzonderlijk afgebakend. Het interfluvium bepaalt immers de natuurlijke structuur (de bossen en de beekvalleien), de landschappelijke structuur, de toeristisch-recreatieve structuur, de nederzettingsstructuur en de agrarische structuur. Het reliëf biedt op verschillende plaatsen prachtige panorama’s. Een negatief element is het voorkomen van sterke erosie door het sterke reliëf. Dit heeft een negatieve impact op de landbouw. Door de erosie spoelt de vruchtbare toplaag van de bodem af.

Tenslotte is er nog een gedeelte dat het gehucht Knokke en de woonconcentratie Kreupel omvat (A). Knokke is ontstaan in de nabijheid van de voormalige fabrieken langs het kanaal, en bevindt zich langs de gewestweg N8. De oudere bebouwing en de aanwezige voorzieningen situeren zich langs de N8, op een zekere afstand van de eigenlijke weg. De open ruimte tussen de bebouwing aan beide zijden van de weg is heel breed voor een kleine kern als Knokke. Recente uitbreidingen situeren zich langs wegen loodrecht op de N8: de Orveiestraat en de Rozestraat ten zuiden, de Ellestraat ten noorden. Ten noorden van de kern liggen sportterreinen en een oude stortplaats. Het voormalige fabrieksterrein langsheen het kanaal is omgevormd tot een KMO-zone, en wordt afgescheiden van de woonkern door de oude spoorwegberm. Ten westen van de woonkern bevindt zich een containerpark en een groot bedrijf.

De Kreupel is ontstaan langs de verbindingsweg tussen Zwevegem en Bellegem. Het is een woonconcentratie met een zeer beperkt voorzieningenniveau. De oudere bebouwing situeert


zich langs de Bellegemstraat. De recentere bebouwing komt voor in wijken die er parallel mee werden aangelegd.

Figuur 44: analyse van Knokke


Knelpunten

Verschraling van het landschap

Het landschap in dit gebied is onderhevig aan een tendens tot verschraling. Door de intensivering van de landbouw, het voorkomen van (zonevreemde) woningen en bedrijven is het landschap versnipperd geraakt en zijn de typische karakteristieken gaan verdwijnen.

De gebrekkige inkleding in het landschap van de IMOG-site zorgt voor visuele vervuiling.

Conflicten tussen de open ruimte functies

In dit gebied zijn er verschillende functies aanwezig. Van oudsher is dit gebied als een landbouwgebied ontgonnen geweest; daarnaast komen er nog waardevolle natuurelementen voor. In dit gebied wordt hoe langer hoe meer recreatie en toerisme van belang. Al deze functies komen voor binnen een aantrekkelijk landschappelijk kader. Tussen deze functies komen er vaak conflicten voor. In de toekomst zullen er duidelijk randvoorwaarden moeten opgesteld worden om een evenwichtige ontwikkeling van dit gebied te waarborgen.

Zonevreemde constructies

In dit gebied komen er een aantal zonevreemde woningen en bedrijven voor. Daarnaast zijn er een aantal hoeves die zullen leegkomen en dus ook zonevreemd zullen worden. In dit gebied moeten er specifieke regels uitgewerkt worden om de ontwikkelingsmogelijkheden te bepalen van deze constructies binnen een open en waardevol landschappelijk kader.

Potenties

Waardevol open landschap

In dit deel van het grondgebied van Zwevegem zijn de meeste eigenschappen van het landschap bewaard gebleven. Er komt een open en glooiend landschap voor. Dit landschap heeft ook een belangrijk toeristische aantrekkingskracht. De kamlijn van het interfluvium staat borg voor mooie panorama’s.

Grondgebonden landbouw

Dit gebied is grotendeels ingenomen door de grondgebonden landbouw. Hierdoor is het open karakter ontstaan. In de toekomst kan dit open karakter verzekert worden als er voldoende mogelijkheden geboden worden aan de grondgebonden landbouw.

2.4.4. VERSNIPPERD AGRARISCH GEBIED

Figuur 45: de ruimtelijke structuur van het versnipperd agrarisch gebied

In het oosten en vooral het noordoosten komt een agrarisch gebied voor dat onder druk staat door de bebouwing. De landbouw is in dit gebied minder grondgebonden maar meer gericht op intensieve activiteiten (pluimvee, varkens). De bodem is er zandlemig en dus iets minder vruchtbaar. De aanwezige lintbebouwing en de verspreide bebouwing zorgen voor een versnippering van de ruimte.

In dit gebied komen er vele kleine bedrijventerreinen voor. Naast de wegen en de bebouwing zorgen 3 parallelle hoogspanningsleidingen voor een versnipperingseffect en voor visuele vervuiling.

Ook in dit gebied is het reliëf van het interfluvium met de daaraan gekoppelde beekvalleien van structurerende belang. De structurerende kracht is weliswaar zwakker. Ondanks de versnipperingen zijn er op verschillende plaatsen nog mooie panorama’s te bewonderen.

Dit gebied kent zeer weinig natuur- en groenelementen. Enkel het Banhoutbos is hier aanwezig.


In dit gebied is de problematiek van de zonevreemde woningen en bedrijven17

sterk aanwezig.


Knelpunten

Versnipperd landschap

Het landschap is in dit deelgebied al matig verschraald. De ruimte is sterk versnipperd door het wonen en de infrastructuren.

Potenties

Kansen voor groen en landschap

Er zijn in dit nochtans verschraalde landschap nog een aantal mogelijkheden om groen en landschap te behouden en op te bouwen.

Ter hoogte van het Banhoutbos en ontginningsgebieden heeft de natuur ontwikkelingskansen. Tevens is dit gebied van landschappelijk belang.

Hetzelfde doet zich voor ter hoogte van de Beek ter Biest.

2.4.5. HET KANAAL BOSSUIT –KORTRIJK

Figuur 46: analyse van het kanaal Bossuit-Kortrijk

Het deelgebied rond het kanaal Bossuit-Kortrijk wordt beschreven als een systeem. Dit deelgebied doorkruist andere deelgebieden.

Onder het kanaalsysteem wordt het kanaal verstaan met alles wat daarop betrekking heeft of eraan verbonden is. Het kanaal is immers drager van vele verschillende functies.

Het kanaal doorsnijdt – letterlijk – het heuvelachtige Schelde-Leie interfluvium en passeert langs de kernen van Zwevegem, Knokke en Moen.

In Zwevegem is de kanaalzone sterk verstedelijkt: aan de westzijde bevindt zich de firma Bekaert, aan de oostzijde de woonwijk Kappaert aan de Stedestraat. De aanleg van de geplande omleidingsweg rond Zwevegem zal dit deel van het kanaal een nog meer verstedelijkt karakter geven.

Tussen Zwevegem en Bossuit loopt het kanaal doorheen een open gebied met enkele waardevolle ecologische gebieden en gebieden met potenties voor natuurontwikkeling: de Slijpbeekvallei, het oude stort in Knokke, de vaarttaluds, de oude spoorwegberm tussen Knokke en Moen, het Orveytbos , het Oliebergpark, de Bouveriebeek (op de grens met Bossuit) en het kasteelpark van Bossuit.

Ter hoogte van Knokke en Moen zijn twee bedrijfsterreinen gelegen.

Het kanaal is drager van vele uiteenlopende functies:

watertransport;

toerisme-recreatie;

natuur en natuurontwikkeling;

drinkwatervoorziening;

open ruimte.

In de toekomst zal een duidelijke afweging en prioriteitenstelling noodzakelijk zijn.

Om een uitspraak te kunnen doen voor de toekomst is het noodzakelijk dit systeem in zijn geheel te bekijken.

Aangezien het kanaal andere deelgebieden doorsnijdt is het noodzakelijk ook de andere deelgebieden te bekijken in functie van het kanaal.

17

Door de opmaak van het sectoraal BPA zonevreemde bedrijven is een groot deel van de bedrijven reeds geregulariseerd.



Multifunctionaliteit

De aanwezigheid van vele verschillende functies op en langs het kanaal vormt enerzijds de aantrekkingskracht en troef voor het kanaal. Anderzijds is het gevaar reëel dat er tal van conflicten tussen de verschillende functies voorkomen.


2.5. SYNTHESE VAN DE BESTAANDE RUIMTELIJKE STRUCTUUR

Figuur 47: de bestaande ruimtelijke structuur van Zwevegem

Uit de analyse van de bestaande ruimtelijke structuur van Zwevegem komt het beeld naar voor van een verstedelijkt gebied in het noorden en een grote reliëfrijke open ruimte gelegen in het zuiden met vier deelkernen. Beide gebieden worden doorsneden door het kanaal Bossuit-Kortrijk.

De belangrijkste structuurbepalende elementen in Zwevegem zijn:

het reliëf van de kamlijn van het interfluvium;

de verschillende bosvolumes, die samenvallen met de hogere landschapsdelen;

de natuurlijke gebieden gekoppeld aan de oude ontginningsgebieden;

de beekvalleien;

de verstedelijkte kern Zwevegem met de groenelementen, de centrumstraat de Otegemstraat en het kleinhandelslint de Avelgemstraat;

de landelijke kernen in het landelijke open gebied: Heestert, Moen, Otegem en Sint-Denijs,

de kleinere gehuchten rond de verstedelijkte kern: Knokke, De Kreupel en De Kappaert;

de woonparken op de kamlijn;

de industriegebieden langs de N391 en het kanaal;

de industriegebieden gebonden aan de kernen;

de oude spoorwegbeddingen Kortrijk-Avelgem en Avelgem- Dottignies;

het kanaal Bossuit-Kortrijk;

de bovenlokale verbindende weg N8;

de lokaal verbindende wegen;

het overwegend grondgebonden landbouwgebied met linten en verspreide woongelegenheden;

het meer versnipperde landbouwgebied met linten en verspreide woongelegenheden.


Op basis van de analyse van de bestaande ruimtelijke structuur kunnen in Zwevegem een aantal ruimtelijke kwaliteiten en mogelijkheden enerzijds en ruimtelijke knelpunten en problemen anderzijds aangegeven worden.

Kwaliteiten en potenties

Aantrekkelijk open landschap

De gemeente Zwevegem beschikt over een waardevolle open ruimte, die een grote betekenis heeft voor gans het stedelijk gebied Kortrijk. Er komt een open en glooiend landschap voor. Dit landschap heeft ook een belangrijk toeristische aantrekkingskracht. De kamlijn van het interfluvium staat borg voor mooie panorama’s. De natuurlijke opeenvolging van heuvelruggen en beekvalleien bezorgen het gebied een sterke structuur, die in staat is om diverse ontwikkelingen op te vangen. De hoofdzakelijk grondgebonden landbouw in het gebied houdt het landschap grotendeels open. In deze ruimte komen tal van elementen voor die van natuurlijk belang zijn.

Het landelijk karakter van de gemeente wordt voor een groot deel ingevuld door de landbouw. De grondgebonden landbouw is zowel naar oppervlakte als naar inkomen het belangrijkst. De grondgebonden landbouw is een belangrijke factor voor het behoud en het beheer van de open ruimte. Deze open ruimte maakt de kwaliteit van de rustige, landelijke en groene gemeente Zwevegem uit. De landbouw vormt de hoofdfunctie in het open-ruimte-gebied van Zwevegem, en dat zal ook wel zo blijven, gezien de aanwezigheid van heel geschikte landbouwgrond. Het is dan ook belangrijk dat de mogelijkheden voor andere ontwikkelingen in de open ruimte getoetst worden aan het globale functioneren van de landbouw in de gemeente. Land- en tuinbouw moet echter ook rekening houden met landschapsopbouw, natuurontwikkeling en recreatief medegebruik.


Mogelijkheden voor toerisme en recreatie

Zwevegem bezit nu reeds verschillende bovenlokale toeristisch-recreatieve troeven op haar grondgebied: het kanaal Bossuit-Kortrijk, Bekaert sportcentrum, haar cultuurhistorisch patrimonium, het waardevolle landschap, ... . Bovendien sluit Zwevegem direct aan bij het grotere geheel van de Vlaamse Ardennen: de Kluisberg, een grote toeristisch-recreatieve trekpleister voor Zuid-West-Vlaanderen en Zuid-Oost-Vlaanderen, ligt net over de Schelde. Tevens sluit Zwevegem aan bij de ontwikkelingen langs de Leie. Voor de uitbouw van het toerisme en de recreatie heeft Zwevegem al samen met een aantal andere gemeenten in kader van de VVV West-Vlaamse Scheldestreek acties ondernomen.

Vanuit economisch standpunt kan het verder uitbouwen van de lokale en bovenlokale toeristische, recreatieve en culturele potenties enkel maar voordelen opleveren: meer opbrengsten en meer tewerkstelling. Vanuit ruimtelijk oogpunt is het aanwakkeren van de toeristisch-recreatieve structuur ook voordelig: deze zachte sector werkt mee aan de kwaliteit, de duurzaamheid en de belevingswaarde van de ruimtelijke omgeving in Zwevegem. Er mag echter geen overdruk ontstaan: men moet op zoek gaan naar een evenwicht tussen het aantrekken van toerisme en recreatie, wat sowieso meer verkeer betekent, en het weren ervan.

Zwevegem heeft een aantrekkelijk natuurlijk en landschappelijk kader, wat een belangrijke lokfunctie is voor de recreant en toerist. Dit gebied heeft aldus een groot potentieel voor recreatief medegebruik. Hoevetoerisme kan ontwikkeld worden en er zijn uitbouwmogelijkheden voor fiets en wandelroutes. De bestaande fietsen wandelroutes kunnen worden uitgebouwd tot volwaardige toeristisch-recreatieve netwerken. Bovendien zijn deze routes, die zoveel mogelijk gescheiden moeten worden van het gemotoriseerd verkeer, ook interessant als alternatieve routes voor het woon-werkverkeer en voor de schoolgaande jeugd. De verbindingen via de bestaande jaagpaden, de oude spoorwegbermen, landbouwwegen en kerk- en voetwegen kunnen worden aanééngesloten tot een netwerk van verkeersveilige en aangename routes voor langzaam verkeer. Een systeem van knooppunten, van waaruit diverse routes gevolgd kunnen worden, lijkt aangewezen.

Ruimte voor wonen en werken

In de verschillende kernen is er voldoen ruimte om de behoefte aan wonen op te vangen. Via inbreiding en uitbreiding aan de rand van de kern kan er een compacte kern ontstaan. Een compacte kern zorgt dan opnieuw voor een draagvlak voor het aanbieden van voorzieningen.


Enkele terreinen aan de rand van de bestaande bebouwing worden in het voorstel van afbakening van het stedelijk gebied Kortrijk aangeduid als te ontwikkelen woongebied of bedrijventerrein, om de taakstelling van Zwevegem in verband met wonen en werken tot 2007 op te nemen. De nieuw te ontwikkelen gebieden aan de rand van de bebouwde kern bieden de mogelijkheid om een nieuwe relatie met het landschap tot stand te brengen.

De inbreidingsmogelijkheden binnen de bestaande woonstructuur vormen ook een potentie. Via een aangehouden politiek van inbreiding wordt het openbaar domein opgewaardeerd en wordt de open ruimte behouden.

In Zwevegem is er een voldoende aanbod aan bedrijventerreinen voorzien in de bestemmingsplannen. Er is ook een zekere differentiatie in bedrijventerreinen.

De industriezone ten westen van Knokke en de industriezone ter hoogte van Bekaert ingesloten tussen de Deerlijkstraat en de Bekaertstraat zijn het voorwerp van een nieuwe invulling in functie van de vraag.

Mogelijkheid voor de uitbouw van een ecologisch netwerk

Op het grondgebied van Zwevegem zijn er een aantal gebieden aanwezig met potenties voor (verdere) natuurontwikkeling: beekvalleien, bossen, oude klei-ontginningsgebieden, …. Door deze gebieden onderling met elkaar te verbinden, zodat een samenhangend ecologisch netwerk ontstaat, kan de natuurlijke structuur versterkt worden. Hierbij zijn de in het landschap aanwezige lineaire elementen (het kanaal, beekvalleien, de oude spoorwegbeddingen, bomenrijen, …) van fundamenteel belang.

Vooral het kanaal Bossuit-Kortrijk kan hierin een belangrijke rol vervullen. Het kanaal vormt immers een ononderbroken lineaire structuur die gans het Schelde-Leie-interfluvium doorsnijdt en twee belangrijke groene assen op Vlaams niveau, de Schelde en de Leie, met elkaar verbindt. Belangrijke elementen hierin zijn de vaarttaluds en het Orveytbos.

De vorming van een samenhangend ecologisch netwerk kan bovendien bijdragen tot de ontwikkeling van de recreatieve mogelijkheden van het gebied. Deze grote homogene open ruimte, gelegen net ten zuiden van het stedelijk gebied Kortrijk, leent zich immers uitstekend voor recreatief medegebruik. Tenzij het vanuit ecologisch standpunt niet aanvaardbaar is, moeten de groenstructuren voldoende bereikbaar zijn voor voetgangers.


Goede bereikbaarheid

Zwevegem wordt goed ontsloten op de grote verkeersassen. Hierdoor is de gemeente zeer goed bereikbaar. Door de goede bereikbaarheid kan men wonen in een aangename omgeving en gemakkelijk zijn werkplaats bereiken.

Mogelijkheden voor kwalitatief wonen voor de kernen in het buitengebied

In de bebouwde kernen van het buitengebied komen een aantal open ruimtes en restgebieden voor die, mits valorisatie en goede onderlinge verbinding, de samenhang tussen de verschillende deelgebieden kunnen versterken. Ook de rechtstreekse verbinding tussen de bebouwde kern en de open ruimte langs lineaire structuren (beekvalleien, de oude spoorwegbedding, het kanaal, …) kan de kwaliteit van de kern voor het wonen vergroten.

De kernen van de deelgemeenten hebben, op het niveau van de kern, een goed ontwikkeld voorzieningenniveau.

De kernen bieden potenties voor (lokale) multifunctionele ontwikkelingen van wonen, voorzieningen en bedrijven. Het versterken van de relatie met de omliggende open ruimte via lokale wegen, voetwegen en kerkwegels kan de kwaliteit van de kernen voor het wonen verhogen.

Knelpunten

Afname landschappelijke kwaliteit

Het landelijk karakter van de gemeente staat onder sterke druk. Een hele rits fenomenen tast het landschap aan (o.a. zonevreemde woningen, schaalvergroting,...) waardoor de intrinsieke landelijke kwaliteit dreigt verloren te gaan. Het landschap verliest zijn kwaliteit en identiteit. Het landschap is onderhevig aan een uniformisering. De oorzaken hiervoor zijn verschillend:

Schaalvergroting en intensivering van de landbouw veroorzaken een banalisering en uniformisering van het landschap: kleine landschapselementen verdwijnen of worden niet langer onderhouden, het typische kouterlandschap verschraalt tot een kaal landschap. Op die manier wordt zowel de herkenbaarheid als de belevingswaarde van het landschap aangetast.

Daarenboven heeft het gewestplan geen garantie geboden voor het innemen van landbouwgronden voor niet-agrarisch gebruik. Her en der worden weiden en akkers aangekocht door particulieren voor privé-gebruik (schapen, paarden, verbouwen van een landelijke woning, tuinen...) en voor ambachtelijke activiteiten. Hierdoor wordt de


homogeniteit van de open agrarische ruimte aangetast. Gezien de industriebouw zich ook manifesteert in de landbouwsector, onder de vorm van geprefabriceerde loodsen, stallen..., vormen sommige landbouwzetels in het landschap een storend element. In de gemeente Zwevegem vinden we naast goed gebufferde, cultuurhistorische en landschappelijk waardevolle hoeves ook kale, eenvormige landbouwzetels.

In het landelijk gebied gebeurt het meer en meer dat alleenstaande woningen of hoeven worden opgekocht en volledig opnieuw worden ingericht. Meestal gebeurt dit met de nodige grondinname rondom de gebouwen. Deze gronden worden ingericht als tuin of als weide voor schapen of paarden. Op zich is dit geen probleem ware het niet dat in sommige gevallen de inkadering van de gebouwen volledig streekvreemd is (gebruik van uitheemse soorten en toepassen van niet-landschapseigen structuren). Deze vertuining van het landelijk gebied is dus nefast voor de landschappelijke kwaliteiten.

De toegenomen bebouwing in het buitengebied (door zowel agrarische activiteiten, woningen en bedrijvigheid) houdt gevaar in voor versnippering en versnijding van de open ruimte.

De variatie in het landschap die gevormd wordt door de aanwezigheid van natuurlijke structuren dreigt verloren te gaan. Onder de natuurlijke structuren worden o.a. de beken en kleine landschapselementen (kle’s) gerekend.

Conflicten tussen de functies in de open ruimte

In dit gebied zijn er verschillende functies aanwezig: landbouw, natuur, landschappelijke beleving, recreatie, wonen en werken. Van oudsher is dit gebied als een landbouwgebied ontgonnen geweest; daarnaast komen er nog waardevolle natuurelementen voor. In dit gebied wordt hoe langer hoe meer recreatie en toerisme van belang. Al deze functies komen voor binnen een aantrekkelijk landschappelijk kader.

Tussen deze functies komen er vaak conflicten voor. Het gebied heeft veel natuurwaarden. Het is mogelijk dat de natuur en de landbouw met elkaar in conflict komen door het vaststellen van allerhande randvoorwaarden ten voordele van de natuur. Landelijke woongebieden zoals nu voorzien in het gewestplan houden teveel beperkingen in voor de agrarische activiteiten. Bij de afbakening van woongebieden en woonkorrels voor zonevreemde woningen zullen er gevolgen zijn voor de milieuvergunningen van landbouwbedrijven in de omgeving. Landbouwactiviteiten mogen niet verdrukt worden door zonevreemde woningen. De landbouw staat door de inname van industriegrond onder druk. Hierdoor wordt de open ruimte definitief ingenomen. Het recreatieve medegebruik van het agrarisch gebied is niet vanzelfsprekend. Zo bestaan er bijvoorbeeld moeilijkheden bij de kerk- en voetwegels. In de toekomst zullen er duidelijk randvoorwaarden moeten opgesteld worden om een evenwichtige ontwikkeling van dit gebied te waarborgen.

Onzekere toekomst voor de landbouw

De onzekere toekomst van de landbouw in het algemeen is een knelpunt. De gemeente heeft bovendien weinig impact op de manier waarop de landbouwsector evolueert. Blijft er een toekomst voor de grondgebonden landbouw, ontstaat er een andere economische drager in het landelijk gebied (bv. weiden met paarden, hoevetoerisme, ...), hoe wordt het landelijk gebied in de toekomst beheerd,... ?


Zonevreemdheid en verlaten landbouwbedrijfszetels in de open ruimte

De open ruimte blijkt bij nader inzien niet zo open te zijn als ze op het eerste zicht lijkt; herbestemde landbouwzetels, allerlei activiteiten, woningen,... nemen een plaats in binnen de open ruimte en dit dikwijls in tegenspraak met de geldende planologische voorschriften. Het gemeentelijk ruimtelijk structuurplan dient zich in het spanningsveld te begeven, te oordelen op een beargumenteerde basis en toe te laten waar het kan en resoluut te ‘bevriezen’ of zelfs te verwijderen waar het moet.

Schaalvergroting binnen de landbouw zorgt ervoor dat een aantal landbouwzetels in de open ruimte hun functie verliezen. Hierdoor worden ze defacto zonevreemd. Mogen ze worden omgebouwd tot horeca-zaak, moeten ze als woning worden omgevormd of kiest men ervoor ze uit het landschap te verwijderen? Binnen het structuurplan dient dan ook een oplossing te worden aangereikt die met deze ontwikkeling kan omgaan.

Missing-links in het toeristisch-recreatief netwerk

De kerk- en voetwegels verdwijnen stelselmatig wat de uitbouw van een fietsen wandelnetwerk kan bemoeilijken. Deze kerk- en voetwegels moeten behouden blijven om de uitbouwmogelijkheden van fietsen wandelroutes te waarborgen. Bovendien moeten er meer basis- en nutsvoorzieningen (routemarkering, verlichting, afvalvoorzieningen...) aanwezig zijn en vergen deze routes meer beheer en onderhoud (wegen en bermen).

Een aantal elementen (bedrijventerreinen, grote wegen) brengt de continuïteit van de noord-zuid fietsverbinding langs de spoorwegbeddingen en het kanaal in gevaar.

Leefbaarheid van de kernen

Het leefbaar houden van de kernen vormt een belangrijk aandachtspunt bij de ontwikkeling van een ruimtelijk beleid voor Zwevegem.

De knelpunten inzake leefbaarheid van de kernen hebben te maken met:

Het gebrek aan een voldoende basisinfrastructuur van handelsvoorzieningen.

De verkeersdruk van het (zwaar) doorgaand verkeer.

Het gebrek aan basismobiliteit (onvoldoende uitgebouwd openbaar vervoer, geen optimale fietsen wandelverbindingen) zorgt voor een gebrekkige toegang tot de aanwezige voorzieningen.


Een aangetaste woonomgeving door een gebrekkig openbaar domein, een verouderd woningpatrimonium en een eenzijdig aanbod.

Verkeer

Een belangrijke factor in de leefbaarheid van de kernen betekent de factor verkeer. Verkeersarmoede en verkeerveiligheid zijn 2 knelpunten die fundamenteel raken aan de leefbaarheid.

De verkeersleefbaarheid van de doortochten van de N8 te Zwevegem, Knokke en Heestert en de doortocht van Moen staat onder grote druk. Deze doortochten verwerken een belangrijke hoeveelheid doorgaand verkeer, waarvan het aandeel zwaar verkeer bovendien aanzienlijk is. In de doortochten komen ook de belangrijkste ongevallenconcentraties voor. De ontsluiting van het bedrijventerrein Moen-Trekweg en de IMOG-site is gebrekkig en brengt veel verkeersoverlast teweeg in het centrum van Moen. De ontsluiting van het bedrijventerrein Breemeers gebeurt op vandaag langs de Blokellestraat, de Ellestraat en de Engelandlaan. Deze straten zijn stuk voor stuk woonstraten waar vrachtverkeer de leefbaarheid in gedrang brengt.

De doortocht van zwaar vrachtverkeer door de dorpskernen genereert een aanzienlijke verkeersoverlast. De bestaande mobiliteitsproblematiek vindt zijn grond in een ontoereikendheid en het structurele tekort van het bestaande wegennet én een gebrekkige en weinig vooruitziend locatiebeleid van economische activiteiten in de bredere regio.

Het huidig openbaarvervoersaanbod kan geen alternatief bieden voor het autoverkeer in Zwevegem. Het openbaar vervoer vormt dan ook de zwakke schakel in het pendelverkeer van en naar het werk of school. Ook voor de schoolgaande jeugd blijft het openbaar vervoer gebrekkig. Op het grondgebied van de gemeente wordt er zeker niet op alle plaatsen voldaan aan de criteria van het decreet op de basismobiliteit. Een volwaardig openbaar vervoer is van essentieel belang voor de minder mobiele groeperingen in de samenleving (senioren, jongeren, gehandicapten, kansarmen, ...).

Het openbaar vervoer in Zwevegem heeft in de eerste plaats te kampen met een gebrekkig aanbod en een te lage frequentie. De halte-accommodatie laat vaak te wensen over. Heel vaak is er geen bushokje voorzien, zijn er helemaal geen fietsenstallingen, noch vuilnisbakken en ligt de omgeving er verwaarloosd bij.


Kleinhandel onder druk

Uitstraling van het centrum van Zwevegem is in grote mate beperkt tot eigen inwoners en inwoners van de deelgemeenten Er is zware concurrentie van Kortrijk voor niet-dagelijkse producten en een relatief grote concurrentie van Avelgem voor dagelijkse producten.

Door de aanleg van de N391 zullen de verkeersstromen anders lopen wat eventueel de aantrekkingkracht van de grootschalige detailhandel langs de Avelgemstraat zal verminderen. Door de N391 kan de gerichtheid op Avelgem en Kortrijk nog toenemen.

Op vandaag is er reeds een tendens tot de ontwikkeling van kleinhandelszaken ter hoogte van de knooppunten tussen de invalswegen en de N391. De gemeente heeft op vandaag geen strategie in het sturen van de handelszaken waardoor een ongewenste wildgroei kan ontstaan.

KO

RTRIJ

K

AVELG

EM

Gebrek aan bouwrijpe terreinen voor bedrijvigheid

De gemeente beschikt over vrij veel bestemde bedrijventerreinen. Een deel daarvan is echter niet bouwrijp.


3. ONDERZOEK NAAR DE

RUIMTEBEHOEFTEN VAN WONEN EN

BEDRIJVIGHEID

3.1. WONEN

3.1.1. TAAKSTELLINGEN

Taakstelling voor het stedelijk gebied

Figuur 48: ontwikkelingsmogelijkheden voor stedelijk wonen in het ASK

Zwevegem behoort tot het regionaalstedelijk gebied Kortrijk. De taakstelling wonen werd berekend in kader van het afbakeningsproces van het regionaalstedelijk gebied Kortrijk. Voor de periode 1992-2007 bedraagt de taakstelling 10.100-10.700 wooneenheden.

Na de aftrek van de reeds gerealiseerde woningen in de periode 1992-1998 (2.450 wooneenheden) bedraagt de taakstelling 7.650-8.250 wooneenheden.

Voor zo’n 1.750 wooneenheden kan zonder veel moeite ruimte worden gevonden via onbebouwde percelen en verdichting. De overige 5.900 wooneenheden zullen vooral een plaats moeten krijgen in nog niet-ontwikkelde woon- en woonuitbreidingsgebieden en dit voornamelijk in de nabijheid van verzorgende kernen.

De taakstelling wonen die gerealiseerd moet worden via verdichting en het opvullen van onbebouwde percelen in verkavelingen (1.750) werd verdeeld over de zes gemeenten die behoren tot het regionaalstedelijk gebied: dit betekent 292 wooneenheden voor Zwevegem.

Binnen de perimeter van het regionaalstedelijk gebied zijn voor het verstedelijkt gebied Zwevegem een aantal gebieden aangeduid met een equivalent van 1.016 wooneenheden. De capaciteit van deze gebieden wordt slechts voor 70 % in rekening gebracht, m.a.w. 711 wooneenheden. Men houdt rekening met het feit dat de gebieden ook geschikt zijn voor het opnemen van andere stedelijke functies.

De totale taakstelling voor het stedelijk gebied Zwevegem bedraagt aldus 1.003 wooneenheden (711 + 292) voor de periode 1999-2007.

Taakstelling voor het buitengebied

Het is de bevoegdheid van de provincie om in het buitengebied kernen te selecteren als hoofddorp of woonkern. Het is tevens de taak van de provincie om de behoefte aan bijkomende woongelegenheden te verdelen over de geselecteerde structuurondersteunende kleinstedelijke gebieden, kleinstedelijke gebieden van provinciaal niveau en de gemeenten van het buitengebied.

Het PRS-WVL selecteert Heestert, Moen, Otegem en Sint-Denijs telkens als herlokalisatiehoofddorp.

Een herlokalisatiehoofddorp kan de eigen groei van huishoudens op het niveau van de kern opvangen. De taakstelling voor de buitengebiedgemeenten komt dus overeen met hun eigen behoefte.

3.1.2. AANBOD

Aanbod bestaand woningbestand

De kwaliteit van de bestaande woningvoorraad werd reeds geanalyseerd wat betreft bouwjaar en comfort op basis van de gegevens van de NIS-volkstelling van 1991. Hierna volgen nog enkele andere en recentere kenmerken van het (potentieel) woningaanbod die de uiteindelijke woonbehoefte zullen beïnvloeden.


Het aanbod van het bestaand woningbestand wordt gevormd uit de leegstaande woningen, de projecten van de sociale sector die vergund zijn of waarvoor principieel akkoord bestaat voor realisatie op korte termijn en de verdichtingsmogelijkheden.

Recente evolutie van de bouwactiviteiten

In 1991 telde Zwevegem 8.104 woningen. In de periode 1992-1999 werden 962 woongelegenheden gerealiseerd in de gemeente Zwevegem, gemiddeld 120 woningen per jaar. Het aandeel aan gerealiseerde appartementen bedroeg 17%. Dit brengt het totaal aantal woningen op 9.066 woningen anno 1999.

In de gemeente bestaat er een tendens tot verdichten; vooral in het centrum van Zwevegem werden huizen vervangen door appartementen.

In de periode 1992-1999 werden in het stedelijk gebied 122 appartementen (o.a. bejaardenflats) gerealiseerd en in het buitengebied 43 appartementen.

In de voorbije periode werden heel wat nieuwe verkavelingen gerealiseerd waar open bebouwing primeert.

In de periode 1997-1999 werden 298 woningen gerealiseerd, waarvan 134 woongelegenheden in het stedelijk gebied (45 %) en 164 in het buitengebied (55 %).

Leegstand

Figuur 49: de leegstand

In het kader van de heffing op de ‘leegstand en verkrotting van gebouwen’ werden in de gemeente Zwevegem 81 gebouwen geregistreerd (09/2000). Deze worden bij het aanbod in rekening gebracht. Dit geeft een beeld op de langdurige leegstand.

In het stedelijk gebied bedraagt het aantal 24 leegstaande woningen terwijl in het buitengebied het aantal op 57 geraamd wordt.

De leegstaande woningen situeren zich vooral in het centrum van Zwevegem, langsheen de Kortrijkstraat en de Otegemstraat, in het centrum van Sint-Denijs en langsheen de N8 in Knokke en Heestert.

Er dient opgemerkt te worden dat het aantal leegstaande woningen zeer laag ligt. Het aantal leegstaande woningen (±1%) ligt lager dan de frictieleegstand. Bij de raming van de woningbehoefte wordt 3% frictieleegstand in rekening gebracht. Er dient steeds een frictieleegstand in rekening gebracht ten einde de woningmarkt naar behoren te laten functioneren.

Sociale projecten

Tot 2004 zijn er in het totaal 151 woongelegenheden gepland in het kader van sociale projecten. 60% (91 woongelegenheden) hiervan situeert zich in de deelgemeente Zwevegem. Het aandeel van de sociale huursector is 50 %.

Realisatiejaar Deelgem. Aard Aard Bouwmaatschappij Aantal Project

2000 hee koopwon koop Eigen Erf & Huis 9 De Vlaminck

2000 zwe Huurapp huur Eigen Haard 16 St-Amandstraat

2001 moe Huurwon huur Eigen Haard 11 Hulweg

2001 zwe Huurapp huur Eigen Haard 24 Te Winckele

2001 zwe soc lot koop Eigen Haard 37 Te Winckele

2002 zwe Huurapp huur Eigen Haard 14 Avelgemstraat

2003 hee soc lot koop Mijn Huis 16 Eikenborg

2003 ote Huurwon huur Eigen Haard 16 Surremontstraat

2004 sde huurapp huur Eigen Haard 8 Rode Wilgenstraat

151

Tabel 17: projecten van de sociale sector met principieel akkoord

Bron: bouwmaatschappijen en gemeente, eigen verwerking, 1999-2000


De grondreserve van de erkende sociale bouwmaatschappijen in het woongebied en woonuitbreidingsgebied wordt weergegeven in onderstaande tabel.

Erkende Sociale Bouwmaatschappij Deelgemeente Bestemming Opp (m²)

Mijn Huis Heestert Woonuitbreidingsgebied 13.505

Zuid-Westvlaamse huisvestingsmaatschappij Heestert Landbouwgebied 2.618

Eigen Haard Moen Woongebied 7.210

Otegem Woongebied 8.888

Sint-Denijs Woonuitbreidingsgebied 19.895

Totaal 52.116

Tabel 18: de grondreserve van de erkende sociale bouwmaatschappijen in het woongebied en woonuitbreidingsgebied, 2002

Verdichtingsmogelijkheden

vervanging van bestaande woningen door appartementen

Bij het bepalen van het aanbod wordt ook de ‘verdichting’ mee in rekening gebracht. Hierbij wordt de voorbije tendens tot verdichten doorgetrokken voor de komende planperiode.

Dit betekent dat er in de periode 1999-2007 122 woongelegenheden in het stedelijk gebied bijkomen en 43 woongelegenheden in het buitengebied.

aanbod gebouwen of terreinen die hun gebruikswaarde verloren hebben

Zwevegem beschikt over een aantal verlaten bedrijfsruimten die in aanmerking kunnen komen voor inbreidingsprojecten.

Er dient wel opgemerkt te worden dat de termijn van eventuele realisatie van het herbestemmen van de bedrijfsgebouwen niet gekend is. In ieder geval is er geen realisatie op korte termijn te verwachten.

Aanbod van bouwmogelijkheden

Er wordt een onderscheid gemaakt tussen:

Percelen gelegen in goedgekeurde verkavelingen.

Percelen gelegen langs uitgeruste wegen in woongebied, buiten goedgekeurde verkavelingen.

Percelen gelegen in woongebied, buiten goedgekeurde verkavelingen en niet langs een uitgeruste weg (= zogenaamde binnengebieden; voor de ontsluiting van dergelijke gebieden is de aanleg van nieuwe infrastructuur noodzakelijk).

Percelen in goedgekeurde verkavelingen

Figuur 50: inventaris van de onbebouwde percelen binnen goedgekeurde verkavelingen

Er zijn nog 438 onbebouwde loten in goedgekeurde verkavelingen voorhanden. Daarvan zijn er 66 % (of 289 loten) gesitueerd in recentere verkavelingen van na 1980.

In het stedelijk gebied komt dit neer op 237 onbebouwde loten terwijl in het buitengebied er sprake is van 201 onbebouwde loten.

Hieronder wordt ook de verdeling naar de deelgemeenten weergegeven.

Nieuwe verkavelingen na 1980 Oude verkavelingen voor 1980 Onbepaald Totaal

Heestert 23 38 0 61

Moen 13 19 0 32

Otegem 51 9 0 60

Sint-Denijs 29 7 0 36

Zwevegem 173 73 3 249

Totaal 289 146 3 438

Tabel 19: onbebouwde percelen in verkaveling naar deelgemeente, 2000


Percelen gelegen langs uitgeruste wegen in woongebied, buiten goedgekeurde verkavelingen.

Figuur 51: inventaris van de onbebouwde percelen binnen woongebied

Langs uitgeruste wegen werd het ‘potentieel’ aantal woongelegenheden berekend. Voor de fusiegemeente Zwevegem zijn er nog 453 ‘potentieel’ onbebouwde percelen.

De verdeling naar stedelijk gebied en buitengebied is hier respectievelijk 142 en 311 woongelegenheden.

Niet alle loten in goedgekeurde verkavelingen en onbebouwde percelen langs uitgeruste wegen zijn momenteel beschikbaar op de bouwgrondmarkt. Vandaar dat in een later stadium, bij de confrontatie van behoefte en aanbod, zal gewerkt worden met een hypothese van realisatiegraad tot 2007.

Percelen gelegen in woongebied, buiten goedgekeurde verkavelingen en niet langs een uitgeruste weg

Figuur 52: niet-uitgeruste terreinen

Voor de ingesloten percelen in woongebied (niet-uitgeruste percelen) wordt de bruto-woningdichtheid gehanteerd. De effectieve bouwmogelijkheden in een ingesloten gebied kunnen op eenvoudige wijze bekomen worden door de oppervlakte ervan te vermenigvuldigen met de voorgestelde woningdichtheid.

Het RSV stelt een na te streven dichtheid van respectievelijk 15 en 25 woningen (woongelegenheden) per hectare per ruimtelijk samenhangend geheel in kernen van het buitengebied en in stedelijk gebied voorop. Een differentiatie van deze dichtheden kan gehanteerd worden in functie van de woningdifferentiatie en de gewenste ruimtelijke ontwikkelingen in de gemeente. Het gaat hier om bruto-dichtheid, d.w.z. dat de oppervlakte wegen en openbare ruimten worden gerekend bij de totale oppervlakte.

Voor de berekening van het aanbod wordt betreffende de niet-ontsloten terreinen in eerste instantie enkel rekening gehouden met de grondreserve in woongebieden of binnen goedgekeurde BPA’s. Hieruit blijkt dat er op de niet-uitgeruste terreinen in woongebied nog een aanbod van 636 woningen aanwezig is.

In het stedelijk gebied komt dit neer op 407 woongelegenheden; in het buitengebied is er een totaal van 229 woongelegenheden.

Totale aanbod

In onderstaande tabel wordt het totale aanbod samengevat.

Ver-dichting

Leeg-stand

Onbebouwde loten in verkavelingen

Onbebouwde percelen langs uitgeruste wegen

Niet-bebouwde terreinen in woon-gebied (binnen-gebieden)

Totaal Juridisch aanbod

18

Buiten-gebied

43 57 201 311 229 841 798

Stedelijk gebied

122 24 237 142 407 932 810

Totaal 165 81 438 453 636 1.773 1.608

Heestert. 17 61 57 74 209 209

Moen 6 32 86 81 205 205

Otegem 8 60 84 42 194 194

Sint-Denijs 15 36 62 16 129 129

Zwevegem 35 249 164 423 871 871

Totaal 81 438 453 636 1.608 1.608

18

Het juridisch aanbod bestaat uit de onbebouwde percelen in verkavelingen en woongebieden, niet-uitgeruste woongebieden en leegstaande woongelegenheden.


Tabel 20: overzicht van het aanbod in Zwevegem, in het stedelijk en buitengebied, 2000

Realisatiegraden

Men kan aannemen dat tot 2007 niet het volledige aanbod op de markt zal komen19

.

Voor het bepalen van de realisatiegraden werd rekening gehouden met het beleidskader opgenomen in het Provinciaal ruimtelijk structuurplan West-Vlaanderen m.b.t. de nederzettingsstructuur. Voor West-Vlaanderen wordt verwacht dat van het juridisch aanbod onbebouwde percelen minimum 30% zal gerealiseerd worden in de planperiode. Wanneer deze kavels in goedgekeurde verkavelingen voorkomen, wordt een realisatiegraad van 80% verondersteld op een periode van 10 jaar.

Onze referentieperiode (01/01/2000 tot 01/01/2007) bestrijkt echter slechts 7 jaar, waardoor er een correctiefactor van 70% op de realisatiegraden ten gevolge van een niet-volledige planperiode van 10 jaar toegepast kunnen worden.

Er zijn geen gegevens van het verleden beschikbaar over de realisatiegraden in Zwevegem. Er wordt daarom een scenario gehanteerd dat realistisch haalbaar zou zijn binnen de planperiode 1997-2007, mits vanuit het gemeentebestuur een actief woonbeleid wordt gevoerd.

Uitgaande van deze kennis worden volgende minimum-realisatiegraden voor Zwevegem gehanteerd:

80% leegstand;

80% realisatie van onbebouwde loten in verkavelingen met een correctiefactor van 70%;

30% realisatie van onbebouwde percelen in woongebied langs uitgeruste wegen met een correctiefactor van 70%;

50% realisatie van niet-uitgeruste terreinen in woongebied met een correctiefactor van 70%.

Deze realisatiegraden zijn de minimale realisatiegraden. Het is wenselijk hogere realisatiegraden te bereiken. Hiervoor zal de gemeente maatregelen en instrumenten voorzien.

Gebied Leegstand Onbebouwde

loten in verkavelingen

Onbebouwde percelen langs uitgeruste

wegen

Niet-bebouwde terreinen in woon-

gebied (binnengebieden)

Buitengebied 46 113 65 80

Stedelijk gebied

19 133 30 142

Totaal 65 245 95 223

Heestert 14 34 12 26

Moen 5 18 18 28

Otegem 6 34 18 15

Sint-Denijs 12 20 13 6

Zwevegem 28 139 34 148

Totaal 65 245 95 223

Tabel 21: totale aanbod rekening houdend met de realisatiegraden

3.1.3. RAMING VAN DE BEHOEFTE

Bij de behoefteberekening wordt uitgegaan van de behoefte aan bijkomende woongelegenheden ten gevolge van de aangroei van het aantal gezinnen. De behoefte aan bijkomende woongelegenheden in een bepaalde periode wordt berekend door het verschil te nemen tussen het geraamde aantal huishoudens op het einde van de periode,

19

Bv. door ingewikkelde eigendomsstructuren, technisch/financieel moeilijk/onmogelijk te ontwikkelen gronden, speculatie, beleidsmatig niet gewenste ontwikkelingen.


vermenigvuldigd met de gewenste frictieleegstand, en het aantal gezinnen in het begin van de periode. Hierbij wordt de frictieleegstand gedefinieerd als de leegstand die noodzakelijk is om de woningmarkt naar behoren te doen functioneren. De noodzakelijke frictieleegstand wordt geschat op 2,5 à 3,5 % afhankelijk van de migratiedruk.

Voor het inschatten van de behoefte op gemeentelijk niveau wordt gerekend op basis van een gesloten prognose. De gesloten prognose gaat uit van een strikt gesloten demografisch model; er wordt met andere woorden geen rekening gehouden met in- en uitwijking. De gesloten prognose bestaat uit volgende stappen:

een bevolkingsprognose;

een gezinsprognose;

een raming van de woningbehoefte.

Bevolkingsprognose

Bij de berekening van de gesloten bevolkingsprognose wordt gebruik gemaakt van de berekeningsmethode ontwikkeld door het N.I.S.

Uit de resultaten van de gesloten bevolkingsprognose blijkt dat het bevolkingsaantal de komende 10 jaar toeneemt met 307 personen (als gevolg van het geboorte-overschot). Dit betekent een gemiddelde natuurlijke groei van 31 personen per jaar.

Opgesplitst in periodes van 5 jaar verloopt de bevolkingstoename in dalende lijn. Tot het jaar 2002 zal de bevolking toenemen met 212 personen of gemiddeld 42 per jaar. In de periode 2002-07 is er een toename van 95 personen of gemiddeld 19 per jaar.

Totale populatie Bevolkingsindex

Jaar mannen vrouwen totaal mannen Vrouwen totaal

1997 11.609 11.715 23.324 100 100 100

2002 11.688 11.848 23.536 100,7 101,1 100,9

2007 11.709 11.922 23.631 100,2 100,6 100,4

Toename: +100 +207 +307

Index: 100,9 101,8 101,3

Tabel 22: gesloten bevolkingsprognose van de totale bevolking over 10 jaar

Prognose leeftijdsopbouw

Onderstaande tabel geeft de evolutie weer van de leeftijdsopbouw voor de prognoseperiode. Daaruit blijkt dat de ontgroening en de vergrijzing zich verder zullen zetten. Tussen 1997 en 2007 is er een te verwachten daling van het aantal jongeren met 515 personen of 8,8%. Het aantal 20 tot 59-jarigen zal toenemen met 185 personen of een stijging met 1,5%. Het aantal 60-plussers neemt sterk toe: met 637 personen of een stijging met 13,1%.

0 - 19 20 - 39 40 - 59 60 - 79 80 + totaal

abs. % abs. % abs. % abs. % abs. %

1997 5.830 25,0 6.858 29,4 5.756 24,7 4.136 17,7 744 3,2 23.324

2002 5.589 23,7 6.487 27,6 6.348 27,0 4.312 18,3 800 3,4 23.536

2007 5.315 22,5 6.085 25,8 6.714 28,4 4.516 19,1 1.001 4,2 23.631

Tabel 23: evolutie van de leeftijdsopbouw per leeftijdsklasse van 20 jaar (gesloten prognose)

Gezinsprognose

De behoefte aan bijkomende woningen is, zoals reeds gesteld, het gevolg van een aantal demografische ontwikkelingen. Vooral de gezinsverdunning is hiervoor een bepalende factor.

De gezinsverdunning kan verklaard worden vanuit volgende elementen:

de vermindering van het aantal kinderen per gezin;

de toenemende versnippering van gezinnen ten gevolge van echtscheiding;

het meer zelfstandig gaan wonen van nooit-gehuwden;

de hogere levensverwachting en de hoge zelfstandigheid tot op hogere leeftijd waardoor het aantal alleenstaande bejaarden toeneemt.


De aangroei van het aantal gezinnen wordt berekend volgens prognose 3 van het Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen. Prognose 3, of de zogenaamde referentieprognose gaat uit van de hypothese dat de ontwikkelingen, die zich tussen 1981 en 1991 hebben voorgedaan, in de periode 1992-2007 identiek zullen blijven. Concreet wil dit zeggen dat het aandeel jonge mannelijke gezinshoofden in de toekomst identiek blijft op het niveau van 1991 en niet later het ouderlijk gezin verlaten, dat de trend tot versnippering van gezinnen op actieve leeftijd omwille van het groeiend aantal echtscheidingen zich verder zet en dat ouderen door een betere gezondheid ook op hoge leeftijd langer zelfstandig kunnen leven.

De berekeningen tonen aan dat de gemiddelde gezinsgrootte in de prognoseperiode verder afneemt van 2,67 in 1997 tot 2,46 in 2007 (gesloten prognose). De gezinsverdunning zet zich verder door.

Het aantal gezinnen neemt volgens de gesloten prognose met 888 eenheden toe, d.i. een stijging met 10,3%.

1997 2002 2007

aantal leden 23.119 23.331 23.426

aantal gezinnen 8.647 9.137 9.535

gemiddelde gezinsgrootte 2,67 2,55 2,46

Tabel 24: evolutie van het aantal gezinnen en de gemiddelde gezinsgrootte (gesloten prognose)

Vooral in de leeftijdsklassen 40-59 en 60+ neemt het aantal referentiepersonen sterk toe.

Leeftijds- klasse

1997 2002 2007 verschil

mannen vrouwen mannen vrouwen mannen vrouwen 1997-2007

60 + 2.112 897 2.216 1.032 2.372 1.191 +554

40 - 59 2.810 292 3.106 366 3.272 432 +602

20 - 39 2.319 215 2.179 236 2.017 249 -268

0 - 19 2 0 2 0 2 0 +0

totaal: 7.243 1.404 7.503 1.634 7.663 1.872

algemeen totaal:

8.647 9.137 9.535 + 888

Tabel 25: evolutie van het aantal referentiepersonen (gesloten prognose)

Kwantitatieve raming van de behoefte

De behoefte aan bijkomende wooneenheden in de prognoseperiode is recht evenredig met de toename van het aantal gezinnen. In de vorige paragraaf werd reeds een raming gemaakt van de evolutie van het aantal gezinnen. Rekening houdend met de woningmutatiereserve of de frictieleegstand

20 op de woningmarkt, kan de woningbehoefte berekend worden als :

woningbehoefte 1997-2007

=

{aangroei gezinnen 1997-2007 x (1+frictieleegstand/100)}

Er wordt een frictieleegstand van 3% in rekening gebracht. Op basis van de gesloten prognose geeft de toepassing van bovenstaande formule volgend resultaat:

woningbehoefte 1997-2007

gesloten prognose: 915 eenheden

20

De frictieleegstand of woningmutatiereserve is de leegstand die noodzakelijk is om de woningmarkt naar behoren te doen functioneren. De frictieleegstand kan gedifferentieerd worden in functie van de migratiedruk. Hierbij wordt vertrokken van een basispercentage van 3%. Wanneer de migratiedruk in de gemeente hoger is dan zowel het Vlaamse als het provinciale gemiddelde, dan wordt een frictieleegstand van 3,5% verrekend. Scoort een gemeente onder zowel het provinciale als het Vlaamse gemiddelde, dan wordt de frictieleegstand verlaagd tot 2,5%.


Wat betreft de ruimtelijke verdeling van deze geraamde behoefte aan bijkomende woongelegenheden, wordt in het RSV geopteerd om de verdeling anno 1991 in het woongelegenhedenbestand tussen de stedelijke gebieden en het buitengebied in de planperiode ten minste te handhaven.

Gebaseerd op de verhouding van de woningvoorraad in 1991 tussen het stedelijk gebied en het buitengebied (respectievelijk 49,3% en 50,7%) wordt de behoefte aldus verdeeld over het stedelijk gebied en het buitengebied.

Aantal gezinnen

1991

Aandeel gezinnen 1991

Behoefte 1997-2007

Realisatie woongelegenheden

1997-1999

Behoefte 1999-2007

stedelijk gebied 4.031 49,3% 451 134 317

buitengebied 4.150 50,7% 464 164 300

totaal 8.181 100,0% 915 298 617

Tabel 26: de woonbehoefte in stedelijk gebied en buitengebied

De behoefte in het buitengebied wordt verder gedifferentieerd naar de herlokalisatiehoofddorpen en de structuurondersteunende hoofddorpen. Er gebeurt hiervoor een weging naar aandeel van de gezinnen in 1991.

Aantal gezinnen 1991 Aandeel gezinnen 1991 Behoefte 1999-2007

Heestert 484 12% 35

Moen 699 17% 51

Otegem 372 9% 27

Sint-Denijs 635 15% 46

Tabel 27: de woonbehoefte verdeeld over de deelgemeenten

3.1.4. CONFRONTATIE AANBOD - BEHOEFTE

De behoefte aan bijkomende woongelegenheden voor de periode 1997-2007 wordt geconfronteerd met het aanbod op onbebouwde percelen in het woongebied van de gemeente, de leegstand en de ‘potentiële’ verdichting in de gemeente.

Er wordt een behoefte berekend voor de periode 1997 – 2007 en het aanbod werd bepaald in september 1999. Om de overlappende 2 jaar (‘97-‘99) te corrigeren wordt bij de confrontatie het aantal gerealiseerde woningen in ‘97-’99 in rekening gebracht.

De confrontatie van het stedelijk gebied Zwevegem wordt losgekoppeld van het buitengebied (deelgemeenten Heestert, Moen, Otegem en Sint-Denijs) aangezien het stedelijk gebied een bijkomende taakstelling heeft vanuit de ASK.

Onderstaande tabel geeft de confrontatie aanbod-behoefte weer voor het stedelijk gebied en voor het buitengebied, rekening houdend met de vooropgestelde realisatiegraden.

Stedelijk gebied Zwevegem

De eigen behoefte van het stedelijk gebied Zwevegem bedraagt 317 wooneenheden van 1999 tot 2007 rekening houdend met de reeds 134 gerealiseerde woningen in 1997-1999.

Voor het stedelijk gebied Zwevegem wordt er bovenop de eigen behoefte een taakstelling voor wonen opgelegd vanuit de afbakening van het regionaalstedelijk gebied Kortrijk. Deze taakstelling bedraagt aldus 1.003 wooneenheden.

De confrontatie tussen behoefte en taakstelling enerzijds en aanbod anderzijds wijst uit dat het bestaand aanbod (100 %) in het stedelijk gebied net niet voldoende is.

Bovendien komt dit aanbod niet volledig op de markt voor 2007. Vanuit de gemeente zullen er bijgevolg maatregelen moeten genomen worden om de taakstelling in te vullen. Wordt er immers rekening gehouden met de realisatiegraden, dan is er duidelijk nood aan een aangehouden aanbodbeleid.


De cijfers geven het aantal wooneenheden weer

Taakstelling afbakening regionaalstedelijk gebied

Naar verdichting en onbebouwde percelen (werkhypothese) 292

Naar niet-uitgeruste terreinen (70 % realisatie (1016) 711

Totaal taakstelling ASK 1999-2007 1.003

Behoefte

Behoefte op basis van gesloten prognose 1997-2007 915

Eigen behoefte stedelijk 1997-2007 451

Aantal gerealiseerde woningen 1997-1999 134

Eigen behoefte stedelijk gebied 1999-2007 317

Behoefte 1999-2007 = taakstelling ASK want groter dan de eigen behoefte van 317

1.003

Aanbod

Realisatiegraad +

correctiefactor

Verdichting 122 40% 49

Loten in verkavelingen 237 56% 133

Leegstand 24 80% 19

Onbebouwde percelen langs uitgeruste wegen 142 21% 30

Niet-uitgeruste terreinen in woongebied 407 35% 142

Totaal aanbod 932 373

Balans (negatief is overschot) 71 630

Tabel 28: confrontatie aanbod – behoefte voor het stedelijk gebied

Buitengebied Zwevegem

Voor de planperiode 1999-2007 bedraagt de behoefte voor het buitengebied 300 woongelegenheden.

Het totale aanbod in het buitengebied bedraagt 841 woongelegenheden waarvan ¾ onbebouwde loten in verkavelingen of onbebouwde percelen langs uitgeruste wegen.

De confrontatie tussen behoefte en taakstelling enerzijds en aanbod anderzijds wijst uit dat het bestaand aanbod (100 %) groter is dan de behoefte.

Ook rekening houdend met de realisatiegraden is het huidig aanbod voldoende om aan de behoefte tegemoet te komen binnen de planperiode.


De cijfers geven het aantal wooneenheden weer

Behoefte

Behoefte op basis van gesloten prognose 1997-2007 915

Eigen behoefte buitengebied 1997-2007 464

Aantal gerealiseerde woningen 1997-1999 164

Eigen behoefte buitengebied 1999-2007 300

Behoefte 1999-2007 300

Aanbod

Realisatiegraad +

correctiefactor

Verdichting 43 40% 17

Loten in verkavelingen 201 56% 113

Leegstand 57 80% 46

Onbebouwde percelen langs uitgeruste wegen 311 21% 65

Niet-uitgeruste terreinen in woongebied 229 35% 80

Totaal aanbod 841 321

Balans (negatief is overschot) -541 -21

Tabel 29: confrontatie aanbod – behoefte voor het buitengebied


3.2. BEDRIJVIGHEID

3.2.1. TAAKSTELLINGEN

Taakstelling voor het stedelijk gebied

Figuur 53: taakstelling bedrijvigheid in het voorstel van afbakening van het regionaal stedelijk gebied Kortrijk

De afbakening van het regionaalstedelijk gebied Kortrijk doet een voorstel van invulling van de taakstelling voor economische activiteiten. De invulling betreft:

terreinen die reeds aangeduid zijn als bedrijventerreinen binnen de vigerende plannen van aanleg;

nieuw af te bakenen bedrijventerreinen. Voor het buitengebied is er een taakstelling voor de uitbreiding van zonevreemde bedrijven en voor lokale bedrijventerreinen.

Voor Zwevegem betreft deze invulling hoofdzakelijk de terreinen die reeds aangeduid zijn als bedrijventerrein binnen de vigerende plannen van aanleg: het regionaal bedrijventerrein Losschaert (19 ha) en het lokaal bedrijventerrein Esserstraat (11 ha).

De afwerking van het regionaal bedrijventerrein Losschaert moet nog afgebakend worden. Twee gedeelten van een niet prioritair woonuitbreidingsgebied worden omgezet naar regionaal bedrijventerrein in functie van de afwerking van de reeds bestemde regionale bedrijventerreinen. De uitbreiding van het regionaal bedrijventerrein bedraagt ongeveer 7 ha.

Ten zuiden van het regionaal bedrijventerrein Losschaert wordt een lokaal bedrijventerrein bestemd. De huidige bestemming is woonuitbreidingsgebied. Bij de ontwikkeling van het terrein wordt de precieze afbakening van de zone voor kleine en lokale bedrijven onderzocht. Het betreft een totale oppervlakte van ongeveer 5 ha.

Het ambachtelijk bedrijventerrein aan de Avelgemstraat van ongeveer 9 ha wordt omgezet in woongebied. Dit terrein is moeilijk te ontsluiten en de ontwikkeling als woongebied versterkt de woon- en leefstructuur van de kern van Zwevegem.

Bedrijventerrein Toedeling taakstelling

Afwerking Losschaert

- regionaal 7,0 ha

- lokaal 5,0 ha

Omzetting ambachtelijk terrein Avelgemstraat - 9,0 ha

totaal 3,0 ha

Tabel 30: overzicht van de hypothese van toedeling taakstelling voor Zwevegem

De taakstelling zonevreemde bedrijven (95 ha) en lokale bedrijventerreinen in het buitengebied (15 ha) wordt binnen voorstel van afbakening van het regionaalstedelijk gebied Kortrijk niet specifiek uitgewerkt voor Zwevegem.

Taakstelling voor het buitengebied

Het PRS-WVL selecteert Heestert, Moen, Otegem en Sint-Denijs telkens als herlokalisatiehoofddorp.

In een herlokalisatiehoofddorp kan lokale bedrijvigheid voorkomen in verwevenheid met het wonen. Er is ook de mogelijkheid voor een lokaal bedrijventerrein voor de herlokalisatie van de bedrijven uit de kern en de omgeving.

3.2.2. AANBOD

Het theoretisch aanbod (bruto-oppervlakte) wordt hier beschouwd als de bruto-oppervlakte aan bedrijventerreinen dat voorhanden was (01/01/02) op de gewestplannen en de gemeentelijke plannen van aanleg.


Ook grondreserves groter dan 2,5 ha die in eigendom zijn van bestaande bedrijven ter plaatse worden opgenomen in onderstaande tabel (kleinere reserves aan de Blokellestraat en de Stationsstraat worden niet opgenomen).

De tabel toont aan dat er in de gemeente Zwevegem op 01/01/02 een theoretisch aanbod bestond van 47 ha (bruto). Opmerkelijk is dat het aanbod, uitgezonderd in Moen Trekweg, sterk versnipperd en weinig kwalitatief is.

Zone Deelgemeente Bestemming Bruto-oppervlakte* Opmerking

Bouw rijp

Niet bouwrijp (bruto)

Stationsstraat Moen/Heestert milieubelas-tende industrie

- >1,2 nabij gereserveerd tracé van de N391

Olieberg Moen milieubelas-tende industrie

- 3,4 gedeeltelijke leegstand (gebouwen Bekaert). In BPA Olieberg werd een deel bestemd als bedrijvenzone (3,4ha) en deel als woonzone.

Trekweg-uitbreiding

Moen industriegebied 7,7 -

Oude Spoorweg Sint-Denijs ambachtelijke bedrijven en KMO's

- 2 in realisatie

Steenbakkerij /Knokke-Zwevegem

Zwevegem milieubelas-tende industrie

- 2,35 bestaande gebouwen worden verhuurd aan bedrijven- resterende grond niet bouwrijp - zonevreemde woningen

Totaal buitengebied 7,7 >8,9

Kapel Milanen Zwevegem ambachtelijke bedrijven en KMO's

- 7 herbestemming tot woongebied met groen (ASK)

Losschaert Zwevegem regionaal bedrijventerrein met openbaar karakter

- 19 in ontwikkeling

Esserstraat Zwevegem ambachtelijke bedrijven en KMO's

- 11 in ontwikkeling (reeds grote wachtlijst)

Totaal Stedelijk gebied - 37

Totaal 7,7 >46

Tabel 31: het aanbod aan bedrijventerreinen op 01/01/02

Bron: gemeente Zwevegem, Leiedal

Momenteel is er 8 ha aan bedrijfsgrond bouwrijp beschikbaar.

3.2.3. RAMING VAN DE BEHOEFTE

De berekening van de behoefte aan bedrijventerreinen is gebeurd op basis van:

- een aantal prognoses van de vraag naar ruimte voor bedrijvigheid;

- een enquête uitgevoerd bij de bedrijven in Zwevegem.

Prognoses

De raming van de behoefte aan bedrijventerreinen (1997-2007) kan benaderd worden via drie soorten analyses die telkens uitgaan van specifieke hypothesen.

1. In een eerste hypothese wordt er gewerkt met een te verwachten evolutie in de actieve bevolking. De ruimtebehoeften worden hier beïnvloed door een mogelijke verdere verschuiving van de secundaire sector naar de tertiaire sector en de evolutie in benodigde oppervlakte per werknemer per sector.

2. In een tweede hypothese wordt gewerkt met verwachtingen inzake werkgelegenheid.

3. Een derde hypothese gaat uit van een gemiddelde extrapolatie van de verkoop van industriegronden gedurende een referentieperiode. Deze methodiek wordt bepleit door de sector economie.


Samenvattend geven de verschillende hypothesen de volgende ramingen:

Hypothese o.b.v. Sector Hypothese 1997-2007

1a/ actieve bevolking – open prognose secundair 4,3 ha

tertiair 0,5 ha

totaal 1a 4,8 ha

1b/ actieve bevolking – gesloten prognose secundair 6,2 ha

tertiair 0,7 ha

totaal 1b 6,9 ha

2/ werkgelegenheid secundair - 22,8 ha

tertiair 1,6 ha

totaal 2 - 21,2 ha

3/ grondverkopen totaal 3 9,4 ha

Om een onderschatting van de behoefte te vermijden wordt bij de 3 hypothesen rekening gehouden met een ijzeren voorraad

21 van 2,3 ha.

Een overschatting van de behoefte kan o.a. het gevolg zijn van:

- het opnemen van de tewerkstelling die niet gevestigd is op bedrijventerreinen;

- een zeer extensief ruimtegebruik van de bedrijven.

Een onderschatting kan het gevolg zijn van:

- differentiatie van bedrijventerreinen waardoor meer ruimte wordt vereist;

- de noodzaak om een aantal grotere terreinen te reserveren voor de mogelijke belangrijke nieuwe vestigingen of voor de herlokalisatie van bestaande;

- de noodzaak van een ijzeren voorraad aan te leggen;

- een versneld herlokaliseren van bedrijven uit de woonzone naar bedrijventerreinen mogelijk maken.

De hypothese o.b.v. de actieve bevolking volgens een open prognose geeft een goed beeld van de vraag naar bijkomende terreinen. Wel wordt hierbij verondersteld dat de verdeling tussen de secundaire en de tertiaire sector constant blijft op de toestand van 1997. Indien het beleid meer tertiaire tewerkstelling wil realiseren zal de vraag naar bijkomende ruimte afnemen.

De hypothese o.b.v. tewerkstelling geeft een negatieve vraag naar ruimte als resultaat. Dit is te wijten aan een negatieve evolutie van de tewerkstelling in de secundaire sector in Zwevegem en een eenzijdige oriëntering op de secundaire sector binnen Zwevegem. Het kan niet de bedoeling zijn deze trend door te trekken.

De hypothese o.b.v. grondverkopen (gemiddelde extrapolatie van de verkoop van gronden) resulteert in een kleine behoefte aangezien de verkoop van gronden de laatste 10 jaar (en langer) in Zwevegem laag is. Deze hypothese is een benadering vanuit economisch standpunt.

Om de bovenstaande resultaten scherp te stellen werd ook nog een enquête uitgevoerd.

Enquête

Met behulp van een enquête werd nagegaan welke bedrijven wensen uit te breiden en hoeveel deze behoefte bedraagt.

21 IJzeren voorraad moet opgevat worden als de oppervlakte die nodig is voor het goed functioneren van de vraag en het aanbod aan bedrijventerreinen. Deze totale oppervlakte wordt opgevat als een bufferoppervlakte in de ruimtebalans voor economische activiteiten.


Bij de bevraging werd onderscheid gemaakt naar drie categorieën van bedrijven:

A. De overige bedrijven, gevestigd in woonzone en industriezone (alle types).

B. De bedrijven die opgenomen werden in de inventaris van het sectoraal BPA zonevreemde bedrijven opgemaakt in 1998

C. De bedrijven die vermoedelijk zonevreemd zijn en die geen deel uitmaken van cat. A of B.

In totaal werden 284 bedrijven ondervraagd. 147 bedrijven of 52% hebben geantwoord.

De reactie per categorie is:

Categorie Antwoord Aantal Aandeel

A Neen 108 62,8%

Ja 64 37,2%

Totaal A 172 100,0%

B Neen 14 18,9%

Ja 60 81,1%

Totaal B 74 100,0%

C Neen 15 39,5%

Ja 23 60,5%

Totaal C 38 100,0%

Totaal 284

De grootste respons (81%) komt van de categorie B wat wijst op een grote gevoeligheid omtrent ruimte en uitbreidingsmogelijkheden.

Op basis van deze gegevens worden volgende vaststellingen gedaan:

- Zeker 14% van de gereageerde bedrijven heeft te kampen met problemen inzake milieuvergunningen. Hiervan zal 10% zeker herlokaliseren buiten de gemeente. De overige bedrijven hebben nog geen concrete oplossing maar herlokalisatie is zeer potentieel.

- Bedrijven die uitbreiding gekregen hebben in kader van het sectoraal BPA zonevreemde bedrijven geven nog steeds een grote behoefte te kennen (10 bedrijven uitbreiding nodig op korte termijn). Daartegenover staat dat de effectieve realisatie van de uitbreiding een vertraging kent. Er is op vandaag slechts een beperkte oppervlakte-invulling. Opvolging van de gemeente is hier noodzakelijk.

- 34,7% van de bedrijven geeft een behoefte aan uitbreiding te kennen. Dit is een groot aantal en wijst op een grote gevoeligheid omtrent de problematiek. In bijna 38% van de gevallen is deze behoefte aan uitbreiding gesitueerd op korte termijn.

- De reden voor uitbreidingsbehoefte wordt in de eerste plaats veroorzaakt door de groei van de bedrijven. In de tweede plaats is er nood aan uitbreiding voor de eigen werking van het bedrijf: oplossing van opslagproblemen en productieproblemen. Aangezien de groei een belangrijke reden is, moet de gemeente een duidelijke lange termijn visie opstellen waarin ruimte voorzien wordt voor toekomstige bedrijvigheid.

- Vertalen we de uitbreidingsbehoefte van de bedrijven naar oppervlakten dan kunnen we stellen dat er op korte en middellange termijn (binnen de 5 jaar) een behoefte is aan 5 ha. Dit cijfer is een onderschatting gezien de responsgraad (deze vraag werd niet steeds beantwoord), het gebrek aan inzicht in de behoefte op lange termijn en de vaststelling dat de oppervlakte eng werd geïnterpreteerd (enkel de plannen die in de schuif zitten werden vermeld). Omwille van deze redenen en de reden dat het structuurplan een lange termijn visie stelt moet de behoefte op lange termijn groter ingeschat worden.

- De gemiddelde ruimtebehoefte van een bedrijf dat op korte termijn wenst uit te breiden bedraagt 1.561 m² per bedrijf. Eenzelfde bedrijf dat moet herlokaliseren zal een veel grotere ruimte innemen.

Oppervlakte in m² Bedrijven Gem opp.


Timing Oppervlakte Aandeel Aantal Aandeel

Korte termijn 35.899 77,1% 23 15,6% 1.561

Middellange termijn 3.450 7,4% 10 6,8% 345

Lange termijn 3.420 7,3% 9 6,1% 380

Niet onmiddellijk te voorspellen

0 0,0% 15 10,2% 0

Onbepaald-geen behoefte 1.000 2,1% 82 55,8% 12

Onbepaald-wel behoefte 2.800 6,0% 8 5,4% 350

Totaal 46.569 100,0% 147 100,0% 317

Tabel 32: de behoefte aan bijkomende ruimte voor bedrijvigheid naar tijd

Bron: Leiedal

(Deel)gemeente Bijkomende behoefte (m²)

Aandeel bijkomende oppervlakte t.o.v. bestaande

Heestert 1000 4,5%

Moen 16.789 29,7%

Otegem 20.980 44,5%

Sint-Denijs 3.020 20,0%

Zwevegem 4.780 13,0%

Totaal 46.569 26,2%

Tabel 33: de behoefte aan bijkomende ruimte voor bedrijvigheid per deelgemeente

Bron: Leiedal

3.2.4. CONFRONTATIE AANBOD – BEHOEFTE

Uit een confrontatie van het aanbod en de behoefte kan besloten worden dat binnen de planperiode er in de verschillende plannen voldoende ruimte bestemd is om te voldoen aan de huidige behoefte.

Op lange termijn zal tengevolge van de groei van de bedrijven de uitbreidingsbehoefte blijven bestaan en bijkomende ruimte noodzakelijk zijn. Om rekening te houden met te verwachten ontwikkelingen naar herlokalisatie van bedrijven in het woongebied met een activiteit die niet met het wonen te verenigen is, is het noodzakelijk om op vandaag reeds na te denken over mogelijke locaties voor de herlokalisatie van lokale bedrijvigheid.


4. PLANNINGSCONTEXT

4.1. Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen (1997)

Figuur 54: schematische weergave van de ruimtelijke visie op Vlaanderen

Het ruimtelijk structuurplan Vlaanderen (RSV) geeft de gewenste ruimtelijke structuur aan voor Vlaanderen als een kader waarin de ruimtelijke ontwikkelingen plaatsvinden (planperiode 1997-2007). Het RSV vormt ook het kader voor het ruimtelijk beleid via verordenende plannen en andere maatregelen.

Tevens biedt het RSV een kader voor structuurplannen van lagere beleidsniveaus, i.e. de provinciale en de gemeentelijke structuurplannen.

De gewenste ruimtelijke structuur wordt uitgewerkt aan de hand van vier structuurbepalende componenten:

stedelijke gebieden;

het buitengebied;

gebieden voor economische activiteiten;

de lijninfrastructuur.

Voor elk van deze structuurbepalende componenten worden bindende en richtinggevende bepalingen opgesteld.

4.1.1. STEDELIJKE GEBIEDEN

Kortrijk wordt geselecteerd als regionaalstedelijk gebied. Ook een deel van Zwevegem is opgenomen in het regionaalstedelijk gebied Kortrijk.

In stedelijke gebieden wordt een ‘stedelijk-gebiedsbeleid’ gevoerd. Uitgangspunten hierin zijn ontwikkeling, concentratie en verdichting, maar steeds met respect voor de draagkracht van het stedelijk gebied.

Dit betekent een beleid gericht op het creëren van een aanbod aan bijkomende woningen in een kwalitatieve woonomgeving, het kwantitatief en kwalitatief voorzien van ruimte voor economische activiteiten, het versterken van het stedelijk functioneren (diensten, gemeenschapsvoorzieningen, stedelijke voorzieningen, …) en het stimuleren van andere vormen van mobiliteit. Dit ‘aanbodbeleid’ in het stedelijk gebied is essentieel om verdere uitzwerming, lintbebouwing en wildgroei van allerhande activiteiten in het buitengebied te vermijden.

In de stedelijke gebieden van West-Vlaanderen moet minstens 67% van de geraamde behoefte aan bijkomende woongelegenheden tot 2007 gerealiseerd worden.

4.1.2. BUITENGEBIED

Het gebied van Zwevegem dat niet als stedelijk gebied wordt afgebakend, behoort tot het buitengebied. De aandacht gaat hier vooral uit naar het blijvend functioneren van wonen en werken in de kernen, van de landbouw en de natuur.

Ten aanzien van bijkomende ruimte voor woningbouw en ruimte voor economische activiteiten wordt een meer terughoudend beleid gevoerd. Van de geraamde behoefte aan bijkomende woongelegenheden in West-Vlaanderen tot 2007 mag maximum 33% gerealiseerd worden in het buitengebied.

In het buitengebied worden grote eenheden natuur en grote eenheden natuur in ontwikkeling, agrarische gebieden, bosuitbreidingsgebieden en natuurverwevingsgebieden afgebakend.

Het RSV geeft ook ontwikkelingsperspectieven aan voor recreatie en toerisme, voor gemeenschaps- en nutsvoorzieningen (o.m. afvalbeheer en afvalwaterzuivering) en voor waterwinning en ontginning.

De leemgebieden van het Schelde-Leie interfluvium worden beschouwd als één van de belangrijkste gebieden van de agrarische structuur.


4.1.3. GEBIEDEN VOOR ECONOMISCHE ACTIVITEITEN

Als onderdeel van het regionaalstedelijk gebied Kortrijk wordt een deel van Zwevegem automatisch geselecteerd als economisch knooppunt. Andere economische knooppunten in de omgeving zijn Anzegem en Avelgem.

Nieuwe economische activiteiten van regionaal belang en herlokalisatie van bestaande regionale bedrijven worden geconcentreerd in economische knooppunten. Voor de herlokalisatie en uitbreiding van historisch gegroeide bedrijven kan ruimte voorzien worden in gemeenten buiten de economische knooppunten, in lokale bedrijventerreinen.

Voor de economische activiteiten van lokaal belang en historisch gegroeide bedrijven bepalen de gemeenten zelf, rekening houdend met het kader op Vlaams en provinciaal niveau, de krachtlijnen van het ruimtelijk beleid.

4.1.4. LIJNINFRASTRUCTUUR

Geen enkele weg op grondgebied Zwevegem wordt geselecteerd als hoofdweg of als primaire weg.

Het kanaal Bossuit-Kortrijk behoort tot het secundaire waterwegennet. Hiervoor moet een maximale integratie van alle functies (vervoer, recreatie, landschap, waterwinning, …) nagestreefd worden.


4.2. PROVINCIAAL RUIMTELIJK STRUCTUURPLAN WEST-VLAANDEREN (2002)

Figuur 55: schematische weergave van de gewenste ruimtelijke structuur van West-Vlaanderen

Figuur 56: de gewenste ruimtelijke structuur van de Leieruimte en interfluviumruimte

Het provinciaal ruimtelijk structuurplan West-Vlaanderen (PRS-WVL) geeft de gewenste ruimtelijke structuur aan voor West-Vlaanderen als een kader waarin de ruimtelijke ontwikkelingen plaatsvinden. Het PRS-WVL richt zich naar het ruimtelijk structuurplan Vlaanderen en biedt een kader voor de gemeentelijke structuurplannen.

4.2.1. BASISDOELSTELLINGEN

Op provinciaal niveau wordt het ruimtelijk beleid vooral gebaseerd op de ruimtelijke verscheidenheid in de provincie. Deze verscheidenheid dient behouden te worden en versterkt. De ruimtelijke ontwikkelingen baseren zich op een kwalitatieve ondersteuning van de karakteristieken van de West-Vlaamse deelruimten.

4.2.2. DEELSTRUCTUREN

De gewenste ruimtelijke structuur wordt uitgewerkt aan de hand van acht deelstructuren.

Nederzettingsstructuur

In het RSV worden de stedelijke gebieden geselecteerd. Het Provinciaal Ruimtelijk Structuurplan West-Vlaanderen geeft verder invulling aan het principe van de gedeconcentreerde bundeling. Bijkomende wooneenheden worden gebundeld in stedelijke gebieden, hoofddorpen en woonkernen. Het PRS-WVL selecteert de hoofddorpen en woonkernen.

Beleidsdoelstellingen :

het bestaande kernenpatroon versterken;

een gebiedsspecifieke en functionele differentiatie van de nederzettingsstructuur;

het bestaande vergunde woonpatrimonium en de woonomgeving opwaarderen;

voorzien in ruimte voor de eigen woonbehoefte.

De kern Zwevegem wordt geselecteerd als structuurondersteunend hoofddorp voor zover delen ervan niet tot het regionaalstedelijk gebied Kortrijk behoren. Een structuurondersteunend hoofddorp moet instaan voor de opvang van de eigen groei van huishoudens plus de aangroei van huishoudens die niet kerngebonden zijn. Bovendien is er de mogelijkheid om de eigen groei van huishoudens van andere geselecteerde kernen in het buitengebied op te vangen.

Heestert, Moen, Otegem en Sint-Denijs worden geselecteerd als herlokalisatiehoofddorp. Doelstellingen voor de herlokalisatiehoofddorpen zijn o.m. het voorzien van ruimte voor de eigen woonbehoefte, de opwaardering van het bestaande woonpatrimonium en de creatie van een kwalitatieve woonomgeving. Lokale bedrijvigheid is mogelijk in verwevenheid met het wonen; de mogelijkheid voor een lokaal bedrijventerrein enkel voor de herlokalisatie van bedrijven uit de kern en omgeving. Herlokalisatiehoofddorpen vervullen een lokale verzorgende rol.

Natuurlijke structuur

Het Vlaamse Gewest duidt de grote eenheden natuur (GEN), de grote eenheden natuur in ontwikkeling (GENO) en natuurverwevingsgebieden aan.

De provincie heeft als taak deze gebieden te verbinden met natuurverbindingsgebieden en ecologische infrastructuur van bovenlokaal belang.

Beleidsdoelstellingen:

het netwerk van rivieren beekvalleien en reliëfscomponenten moet behouden en versterkt worden;

een gebiedsgericht beleid voeren;


aandacht voor natuurlijke structuur in stedelijke gebieden;

ruimtelijke ondersteuning van integraal waterbeheer.

De Beek Te Biest en de Scheebeek worden geselecteerd als natuurverbindingsgebied.

Ook het gebied ten westen van het kanaal Bossuit-Kortrijk (Bellegembos, Argendaalbos, Mortagnebos, Grandvalbos, Kooigembos en oude kleiputten) wordt geselecteerd als natuurverbindingsgebied. Dit gebied omvat een cluster van kleine landschapselementen en kleine natuurgebieden. Het gebied moet gespaard blijven van activiteiten die niet kaderen in een open-ruimtebeleid en de hoge landschappelijke herkenbaarheid moet bewaard worden.

De oude spoorwegbeddingen Dottenijs-Avelgem en Kortrijk-Avelgem (vanaf het kanaal tot in Avelgem), en het kanaal Bossuit-Kortrijk worden geselecteerd als ecologische infrastructuur van bovenlokaal belang.

Agrarische structuur

De agrarische activiteiten zijn een belangrijke drager van de open ruimte in de provincie. In Zwevegem is dit zeker het geval gezien zijn ligging in een groot aaneengesloten open ruimtegebied.


landbouw ruimtelijk ondersteunen als belangrijkste beheerder van de open ruimte;

landbouw ruimtelijk ondersteunen waar de agrarische structuur ook drager is van andere functies van het buitengebied (toerisme, recreatie, landschapsbeheer…).

De landbouw heeft een veelzijdige rol. Het is een economische productiefactor, een mededrager van actieve lokale gemeenschappen in plattelandsgebieden, een medebeheerder van landschaps- en natuurwaarden en partner in het recreatief medegebruik van het platteland.

Het PRS-WVL maakt geen bindende selecties voor de agrarische structuur.

Wel zullen een aantal bovenlokale bouwvrije zones afgebakend worden (o.m. in het Schelde-Leie interfluvium) om de ontwikkelingsmogelijkheden van de grondgebonden agrarische functies te garanderen.

Structuur bedrijvigheid

Het RSV maakte de selecties van economische knooppunten waar zowel regionale als lokale bedrijventerreinen gesitueerd kunnen worden. In het PRS WVL worden er geen nieuwe selecties voorgesteld.

De beleidsdoelstellingen op provinciaal niveau worden als volgt gedefinieerd:

de bestaande ruimtelijk-economische structuur versterken en optimaliseren;

de eigenheid van de streek versterken door endogene ontwikkelingen en clustervorming te ondersteunen;

geen nieuwe zonevreemde bedrijven creëren.

Specifieke taakstellingen zijn het ontwikkelen van een economische visie voor subregio’s en de verdeling van het pakket bedrijventerreinen naar kleinstedelijke gebieden, economische knooppunten en gemeenten buiten de economische knooppunten.

Doelstellingen ivm. bedrijvigheid zijn:

versterking en optimalisering van de bestaande ruimtelijk-economische structuur;

versterking van de eigenheid van de streek door endogene ontwikkelingen en clustervorming te ondersteunen;

geen bijkomende zonevreemde bedrijven.

Het PRS WVL selecteert de kern van Heestert, Moen, Otegem en Sint-Denijs als herlokalisatiehoofddorpen (cfr. nederzettingsstructuur). Lokale bedrijventerreinen (5ha) kunnen ontwikkeld worden. Het bedrijventerrein is in herlokalisatiehoofddorpen bestemd voor de herlokalisatie van bedrijven uit de kern of de omgeving.


Structuur kleinhandel

Het PRS-WV bepaalt dat nieuwe kleinhandelszaken zich enkel kunnen vestigen in de stedelijke gebieden, in de kernen van het buitengebied en in overige woonconcentraties. Verweving met andere functies moet hier de regel zijn. Lintvorming van kleinhandel wordt op deze manier tegengegaan. Kleinhandelszaken buiten de kernen en de overige woonconcentraties kunnen niet uitbreiden.

Algemeen worden voor de kleinhandel enkele beleidsdoelstellingen vooropgesteld:

behoud en versterking van de bestaande kleinhandel verweven in de nederzettingsstructuur;

vestiging van nieuwe kleinhandelszaken enkel in de stedelijke gebieden, in de kernen van het buitengebied en in de overige woonconcentraties;

geen uitbreiding van alleenstaande kleinhandelszaken.

Op het grondgebied van Zwevegem worden geen te herstructureren kleinhandelslinten geselecteerd.

Structuur toerisme en recreatie

Toerisme en recreatie hebben in de provincie West-Vlaanderen een belangrijke impact. Er worden in het PRS WVL gebiedsgericht ontwikkelingsperspectieven geformuleerd.


duurzaam en kwalitatief versterken van het bestaande toeristisch-recreatief aanbod;

optimaal benutten van nog aanwezige potenties voor toeristisch-recreatieve ontwikkelingen;

toeristisch-recreatieve ontwikkelingen richten op de eigenheid van de streek;

samenhang binnen en tussen toeristische regio’s bevorderen;

voldoende mogelijkheden voor vrijetijdsbesteding voorzien.

De streek van de Bovenschelde (delen van Kortrijk, delen van Zwevegem, Spiere-Helkijn, Avelgem en delen van Anzegem) heeft potenties om als toeristisch-recreatief netwerk te worden ontwikkeld in samenhang met de Leiestreek of de Vlaamse Ardennen. Het beleid van de provincie West-Vlaanderen is in eerste instantie gericht op een versterking van de streek door het toeristisch-recreatief aantrekkelijker maken van de kernen en een opwaardering van het landschap.

In het PRS-WVL worden stedelijke gebieden als knooppunten geselecteerd. In knooppunten kan er bijkomende ruimte voorzien worden voor de uitbreiding van toeristisch-recreatieve activiteiten.

Het kanaal Bossuit-Kortrijk, de oude spoorwegbedding Dottenijs-Avelgem en Kortrijk-Avelgem (vanaf het kanaal tot Avelgem) worden geselecteerd als toeristisch-recreatieve lijnelementen. Deze lijnelementen moeten zorgen voor aangename verplaatsingen binnen het netwerk. Ze worden geoptimaliseerd en eventueel verlengd met het oog op meer comfort en ruimtelijke kwaliteit.

Structuur van verkeer en vervoer

Volgende items vallen onder de bevoegdheid van de provincie:

de selectie van secundaire wegen;

visie op het regionaal openbaar en collectief vervoer;

de ontwikkeling van een provinciaal functioneel fietsroutenetwerk;

het aangeven van het elektriciteitsnet tussen 70 Kv en 150 Kv.


naar een bereikbaarheid streven afgestemd op gewenste ruimtelijke structuur van de provincie;

versterken van alternatieven voor het autoverkeer;

naar meer structurele verkeersveiligheid streven;

aan een verhoogde leefbaarheid werken.


De categorisering van wegen gebeurt in drie categorieën.

secundaire weg type I met als hoofdfunctie verbinden op bovenlokaal en lokaal niveau;

secundaire weg type II met als hoofdfunctie verzamelen op bovenlokaal en lokaal niveau;

secundaire weg type III met als hoofdfunctie verbinden voor openbaar vervoer en fietsverkeer op bovenlokaal en lokaal niveau.

De N8 (met inbegrip van de omleidingsweg rond Zwevegem) wordt geselecteerd als een secundaire weg I. De verbindingsfunctie op het bovenlokale niveau primeert. Dit zijn wegen die in de eerste plaats een verbindende functie vervullen op het bovenlokale niveau voor alle vervoersmodi (autoverkeer, openbaar vervoer, fietsverkeer). Ze kunnen een maaswerk verkleinen, maar ze zijn niet geselecteerd als verbinding op het Vlaamse niveau en dus is de maasverkleinende functie niet langer gewenst. Het gaat bovendien om (steen)wegen die vroeger bij uitstek een verbindende functie hadden, een functie die grotendeels verloren ging door de aanleg van parallelle autosnelwegen. Deze wegen hebben ook nog een verzamelende functie en, noodzakelijkerwijs, een toegang verlenende functie.

Structuur van het landschap

De beleidsdoelstellingen voor de gewenste landschappelijke structuur zijn:

de diversiteit en herkenbaarheid van West-Vlaamse landschappen behouden en versterken;

landschappen met een duidelijke culturele erfgoedwaarde vrijwaren;

nieuwe ingrepen ruimtelijk sturen.

In het PRS-WVL worden landschapseenheden en structurerende elementen en componenten aangeduid. Eerst komen de landschapseenheden aan bod.

In het bindend gedeelte wordt de heuvelstreek Zwevegem-Kooigem-Ingooigem aangeduid als gaaf landschap. Het beleid is gericht op het behoud en de versterking van de traditionele kenmerken en de karakteristieke relicten. Maximaal behoud van de open ruimte en de structuurkenmerken staan voorop.

Argendaalbos en Bellegembos, Grandvalbos en Kooigembos, Beerbos en omgeving Molen ter Claere, Sint-Pietersbrug en het Banhoutbos worden aangeduid als ankerplaatsen. Ankerplaatsen zijn complexen van landschapsrelicten die ideaal-typische kenmerken vertonen omwille van de gaafheid of representativiteit. Algemeen gesteld zijn dit dus de meest waardevolle landschappelijke plaatsen. Ankerplaatsen komen meestal voor in gave landschappen en vormen er een essentieel onderdeel van. Komen ze er niet in voor, dan vertonen ze slechts een beperkte mate van samenhang met de omgeving maar bezitten ze een hoge representativiteitswaarde.

In het richtinggevend gedeelte worden de verstedelijkte delen van het stedelijk netwerk Kortrijk aangeduid als stadslandschap. In stadslandschappen gaat de aandacht naar een kwalitatieve inrichting van het openbaar domein. Structurerende elementen en componenten die deze gebieden doorkruisen kunnen aanknopingspunt zijn voor vernieuwing en kwaliteitsverbetering. In stadslandschappen zijn architectuur, relicten en nieuwe structurerende elementen bijzondere aandachtspunten.

Belangrijk zijn de randzones waarbij de stad en de open ruimte een geïntegreerde benadering kennen en waar de onderlinge samenhang wordt versterkt.

Daarnaast worden ook de structurerende elementen en componenten besproken.

In het richtinggevend gedeelte word de heuvelstreek Schelde-Leie interfluvium aangeduid als structurerende reliëfcomponent.

De spoorlijn Avelgem-Dottignies en het kanaal Bossuit-Kortrijk worden als structurerend lineair element geselecteerd.

Tussen Deerlijk en Zwevegem wordt een open-ruimteverbinding voorzien.

Het beleid voor structurerende elementen is gericht op het behouden en versterken van de visuele kwaliteit en herkenbaarheid van het element of component, inclusief de zichtzones. Hierbij dient een vrijwaring van bebouwing en andere storende elementen door de afbakening van bouwvrije en serrevrije zones in ruimtelijke uitvoeringsplannen te gebeuren.


Voor structurerende lineaire elementen, open-ruimteverbindingen en reliëfcomponenten is het bovendien van belang dat versnippering wordt tegengegaan zodat de verbindingsfunctie gevrijwaard blijft.

Structurerende elementen van het lokale niveau moeten worden uitgewerkt in gemeentelijke ruimtelijke uitvoeringsplannen.

4.2.3. GEBIEDSGERICHTE BENADERING

De visie op het niveau van de provincie en van de verschillende deelstructuren wordt gebiedsgericht vertaald in deelruimten. Per deelruimte worden voor specifieke elementen ontwikkelingsperspectieven en beleidsdoelstellingen aangegeven.

Het noorden van Zwevegem behoort tot de Leieruimte en de rest behoort tot de interfluviumruimte.

Interfluviumruimte

Het grootste gedeelte van Zwevegem behoort tot de interfluviumruimte, waar de globale openheid met haar landschappelijke kwaliteit en de toeristisch-recreatieve potenties voorop staan in de toekomstvisie. De interfluviumruimte wordt gezien als een complementair gebied met het grensoverschrijdend stedelijk netwerk van het Kortrijkse.

Volgende elementen zijn bepalend voor deze ruimte en het bijbehorende ruimtelijke beleid:

versneden plateau tussen Leie en Schelde als natuurlijke drager met beekvalleien, kleine landschapselementen en beboste kammen;

agrarische structuur als drager van de grootschalige open ruimte;

schelde als multifunctionele drager;

kanaal van Bossuit als drager van natuur en recreatie.

De beleidsopties voor de interfluviumruimte zijn:

De openheid van het golvend landschap versterken.

Hiervoor moet de grondgebonden landbouw ondersteund worden. Tevens wordt er gestreefd naar bundeling van de bebouwing en het tegengaan van verspreide bebouwing en lintbebouwing.

Een landschappelijk waardevolle Scheldevallei voor ‘zachte functies’ ondersteunen.

De Schelde is een structurerende riviervallei op Vlaams niveau (RSV) en is aangeduid als natuuraandachtszone. De huidige natuurlijke kwaliteiten, zoals oude meanders en meersen, worden versterkt. Zij zorgen voor meer toeristisch-recreatieve aantrekkingskracht. Uitvoeringsplannen bakenen bouwvrije zones af om de grondgebonden landbouwactiviteiten ruimtelijk te ondersteunen.

Het kanaal Bossuit-Kortrijk natuurlijk en recreatief uitbouwen.

Het kanaal heeft zijn vervoersfunctie, behoudens de ontsluiting van enkele watergebonden bedrijven, grotendeels verloren. De uitbouw van de Leie als hoofdwaterweg naar Frankrijk maakt een doorgaande verbinding op groot gabariet tussen Leie en Schelde overbodig. Het handhaven van de huidige doorvaartmogelijkheden bieden mogelijkheden om natuurlijke (kleine landschapselementen) en recreatieve potenties te ontwikkelen. Een geïntegreerde visie op dit lijnelement wordt uitgewerkt.

De Leieruimte

Het PRS-WVL deelt het noordelijke gedeelte van Zwevegem ook in bij de Leieruimte. De Leieruimte vormt een onderdeel van het grensoverschrijdend stedelijk netwerk Kortrijk-Rijsel-Roubaix-Tourcoing-Moeskroen. Het gaat meer bepaald over de verstedelijkte Leievallei van Wervik over Menen, Kortrijk, Wielsbeke tot Waregem. In deze ruimte staat de versterking van de economische structuur en de stedelijke ontwikkeling voorop.

De beleidsopties voor de Leieruimte:

Industriële activiteiten worden in knooppunten uitgebouwd, vooral aan de open afrittencomplexen van de hoofdwegen ter hoogte van de stedelijke gebieden en knooppunten aan waterwegen of spoorwegen.


In de Leievallei kunnen ook in de specifieke economische knooppunten nieuwe activiteiten tot ontwikkeling komen, los van clustervorming of endogene ontwikkeling wanneer deze gebruik maken van de bestaande gebundelde lijninfrastructuur.

De stedelijke gebieden Kortrijk, Waregem en Menen krijgen de nodige ondersteuning als knooppunten voor allerlei stedelijke ontwikkelingen. Aandachtspunten zijn de kwaliteit van de openbare ruimten, groen in de stad, mogelijkheden voor openbaar vervoer en fietsverkeer, clustervorming van economische activiteiten en tewerkstelling.

De Leie heeft meervoudige functies die versterkt worden: economisch, natuurlijk en toeristisch-recreatief. Voor de vestiging van watergebonden bedrijven is de nabijheid van een bovenlokale wegontsluiting een bepalende factor. Het toeristisch-recreatief medegebruik van de Leie zal zich hoofdzakelijk situeren op de jaagpaden, op de waterloop zelf en bij de stadskernen.

De versterking van beekvalleien in het stedelijke gebied, de uitbouw van de provinciale domeinen (Gavers, Bergelen) en het zoeken naar locatie(s) voor stadsrandbos(sen) moeten groen in de stad versterken.

In de Leieband de groene longen behouden, zodat de Leieruimte geen aaneengesloten bebouwde ruimte wordt.


4.3. VOORSTEL VAN AFBAKENING VAN HET REGIONAALSTEDELIJK GEBIED KORTRIJK (ONTWERPVERSIE MEI 2000)

Figuur 57: ASK - hypothese van gewenste ruimtelijke structuur

Figuur 58: voorstel van afbakening regionaal stedelijk gebied Kortrijk

De afbakening van het regionaalstedelijk gebied Kortrijk is een uitwerking van een bindende bepaling van het RSV. Het afbakeningsproces moet leiden tot een gewestelijk ruimtelijk uitvoeringsplan.

In het voorstel van afbakening (ASK) wordt het stedelijk gebied afgebakend t.o.v. het buitengebied. Het aldus afgebakende stedelijk gebied vormt een gebied waarin een in het RSV beschreven ‘stedelijk-gebiedsbeleid’ zal gevoerd worden.

Aan het voorstel van afbakening wordt ook een voorstel van actieprogramma gekoppeld, dat – op het niveau van het stedelijk gebied – de gewenste ruimtelijke structuur moet realiseren.

Het actieprogramma wordt onderverdeeld in engagementen en concrete projecten.

Voor Zwevegem zijn de volgende engagementen van belang:

samenstelling van een begeleidingsgroep voor de opvolging van het actieprogramma voor de ontwikkeling van het regionaalstedelijk gebied Kortrijk;

hanteren van richtdichtheden, zoals bepaald in het RSV, voor de nog aan te snijden woon- en woonuitbreidingsgebieden;

realisatie van minimum één voorbeeldproject ‘stedelijk wonen’ binnen het jaar;

activeren van sociale woningbouwprojecten;

optimaliseren van het openbaar vervoer;

optimaliseren van watertransportgebonden bedrijventerreinen;

uitbouw van een fietsroutenetwerk.

Concrete projecten voor Zwevegem zijn:

de ontwikkeling van woon- en woonuitbreidingsgebieden;

de invulling stedelijke woonomgeving en verzamelweg–grenszone zuidrand Zwevegem;

de ontwikkeling bedrijventerreinen Zwevegem – N391.


4.4. GEMEENTELIJKE BELEIDSPLANNEN

4.4.1. GEMEENTELIJK NATUURONTWIKKELINGSPLAN (1996)

Figuur 59: potenties voor natuurontwikkeling

Het gemeentelijk natuurontwikkelingsplan (GNOP) ontwikkelt op gemeentelijk niveau een planmatig beleid voor de sector natuur. Omwille van de landschapsecologische benadering wordt in het GNOP ook het aspect landschap mee in beschouwing genomen. Na een inventaris, de afbakening van opties en doelstellingen bestaat het GNOP uit een actieplan waarin de gemeente Zwevegem haar intenties voorstelt met een bijhorende timing en budgettering. Het plan werd opgemaakt in nauw overleg met de lokale milieu- en landbouwsector via een begeleidingscommissie.

De ruggengraat van het GNOP wordt gevormd door het basisproject ‘Groene as’. De bedoeling is om langs de as van het Kanaal Bossuit-Kortrijk de bestaande groen- en natuurelementen te laten ontwikkelen en beter in relatie te brengen tot elkaar teneinde een aaneengesloten geheel te kunnen realiseren. De volgende gebieden zijn daarbij van belang : het oud stort te Knokke, het Oliebergpark, het Orveytbos, de vaarttaluds, de oude spoorwegberm in Moen, het klei-ontginningsgebied Kwadestraat en het Banhoutbos.

Op langere termijn kan aldus een soort landschapspark ‘Groene As’ gerealiseerd worden in Zwevegem zonder een zware hypotheek te leggen op grote (landbouw)oppervlakten.

Andere acties die voorgesteld worden in het GNOP zijn:

de uitbouw van een ecologisch netwerk (met kleine landschapselementen, beekvalleien, verlaten spoorwegbeddingen, typische landschappen, wegbermen en holle wegen) ;

de verbetering van de milieu- en de natuurkwaliteit (o.m. de waterkwaliteit van de beken) ;

organisatorische maatregelen voor de opvolging en de verdere uitwerking van het GNOP ;

onderzoek naar de mogelijkheden voor natuureducatie en sensibilisatie.

4.4.2. MILIEUBELEIDSPLAN (2000)

Het milieubeleidsplan stippelt voor de periode 2000-2004 het beleid uit in verband met milieu.

Per sector (water, bodem, lucht, afval en groen, natuur en landschap) worden doelstellingen en strategieën vastgelegd op langere termijn, die vertaald worden naar concrete acties in functie van de beschikbare middelen (vb. het opstellen van een groenstructuurplan, maatregelen rond groenschermen). Daarnaast worden ook de instrumenten, de doelgroepen en de organisatie van het milieugebeuren in de gemeente bepaald.

4.4.3. MOBILITEITSPLAN (2000)

Het mobiliteitsplan bevat een uitgebreid onderzoek van de verkeerssituatie en van de problemen op het grondgebied van de gemeente en stelt een pakket van maatregelen voor dat als basis dient voor een duurzaam gemeentelijk mobiliteitsbeleid.

Deze maatregelen streven drie doelstellingen na:

de verhoging van de verkeersveiligheid;

de verbetering van de verkeersleefbaarheid;

de beheersing van de automobiliteit.

Voor elke maatregel worden de verantwoordelijke(n) voor de uitvoering, de prioriteit, de kostprijs en de wijze van controle op de uitvoering aangeduid.

Het mobiliteitsplan is tot stand gekomen in nauw overleg tussen de gemeente, Administratie Wegen en Verkeer (AWV), de Lijn en een gemeentelijke adviesgroep.

De voorgestelde maatregelen kunnen als volgt samengevat worden:

de ombouw van de N8, met de aanleg van een omleidingsweg rond Zwevegem, de herinrichting van de Keiberg en de aanleg van een omleidingsweg rond Heestert; het voorzien van een ontsluiting voor de industriezone van Moen;


de bepaling van de hiërarchie van de wegen;

toepassing van het ‘stand-still’ principe voor parkeren en het wegnemen van parkeerplaatsen ten voordele van voetgangers, fietsers en openbaar vervoer;

de verbetering van de lijnvoering van het openbaar vervoer tussen Kortrijk en Zwevegem, de invoering van een belbussysteem voor de ontsluiting van de deelgemeente met het openbaar vervoer en de verbetering van het comfort aan de belangrijkste haltes;

de uitbouw van een fietsroutenetwerk en de herinrichting van plaatsen waar veel ongevallen (met fietsers) gebeuren en van plaatsen van grote subjectieve onveiligheid;

de herinrichting van de doortochten;

de herinrichting van de schoolomgevingen;

voorstel voor de wijziging van de verkeerscirculatie in het centrum van Zwevegem;

de verbetering van de verkeersafwikkeling van de belangrijkste woonwijken;

de verbetering van de verkeersontsluiting van bedrijventerreinen;

het nemen van ondersteunende maatregelen in functie van mobiliteitsbeïnvloeding.

4.4.4. BELEIDSNOTA 2002-2006

In de beleidsnota wenst Zwevegem zich te profileren als een gemeente waar het aangenaam is om te wonen, te werken en te leven. De gemeente Zwevegem heeft respect voor het historische met bijzondere aandacht voor het landschappelijke. In die ruimte moet er plaats zijn voor iedereen en voor elke activiteit. De ruimte moet leefbaar blijven in de breedste zin van het woord.

De afwerking van de N391 is voor een leefbare economische structuur van hoofdbelang. Op het vlak van huisvesting wenst de gemeente een sociaal aanbodbeleid te voeren. Renovatieprojecten in functie van inbreiding worden gestimuleerd. Het premiestelsel moet worden herzien.

Het rijke buitengebied is de ademruimte van de gemeente. De open ruimte moet gevrijwaard en beschermd worden, met inbegrip van de natuurlijke elementen. De typische landschapseenheden moeten gevaloriseerd en versterkt worden. De groene as langs het kanaal Bossuit-Kortrijk moet versterkt worden in combinatie met de toeristisch-recreatieve troeven. Via samenwerking tussen verschillende partijen worden ook de belangen van de landbouwers verdedigd.


4.5. STUDIES EN PROJECTEN

4.5.1. ZWEVEGEM STUDIE CENTRUM (1982)

De studie van het centrum van Zwevegem ontwikkelt een algemene visie omtrent de stedenbouwkundige ontwikkeling van het centrum en bevat voorstellen en actiepunten op het vlak van verkeer, voorzieningen, woningbouw en openbaar domein.

4.5.2. ZWEVEGEM STUDIE KANAALOMGEVING (1982)

De studie maakt een analyse van de mogelijkheden voor gebruik van de zone rond het kanaal en doet hiervoor een aantal voorstellen (o.m. i.v.m. verkeer, recreatie, leefbaarheid woonomgeving, natuur en landschap, industrie, bedrijvigheid, nutsvoorzieningen, …).

4.5.3. STRUCTUURANALYSE EN ONTWIKKELINGSKANSEN VAN LAND- EN TUINBOUW (1992)

De studie biedt een onderzoek van de rendabiliteit en de ontwikkelingskansen van de land- en tuinbouw in Zwevegem op basis van landbouwtellingen en aan de hand van het geografisch informatiesysteem (GIS).

4.5.4. NABESTEMMING EN INTEGRATIE VAN DE STORTPLAATS TE MOEN (1993)

De studie formuleert voorstellen omtrent de nabestemming van het stort als bos en als gebied voor compostering en omtrent de sociaal-economische, milieuhygiënische, ruimtelijke en landschappelijke integratie van het stort. De voorstellen monden uit in een groenstructuurplan.

4.5.5. PLATTELANDSONTWIKKELING SINT-DENIJS (1993)

Bedoeling van de studie was om de kern van Sint-Denijs nieuwe mogelijkheden te bieden en om de leefbaarheid van het dorp te verbeteren. Hiervoor worden drie projecten uitgewerkt:

een huisvestingsproject op de gronden achter de kerk;

het voorzien van een zone voor handel en kleine bedrijven nabij de Jolainstraat;

herinrichting van Sint-Denijsplaats.

4.5.6. NOTA AANSNIJDEN WOONUITBREIDINGSGEBIED KAPPAERT (1996)

De nota geeft een onderzoek weer naar de behoefte aan nieuwe woningen in Zwevegem en geeft een verantwoording voor de keuze van de Kappaert als locatie voor de creatie van nieuwe woongelegenheden en voorzieningen. Voor de Kappaert wordt vervolgens een globale structuurschets voorgesteld.

4.5.7. INBREIDINGSPROJECT LEOPOLDSTRAAT (1996)

In deze studie worden de ontwikkelingsmogelijkheden onderzocht van het binnengebied gelegen tussen de Otegemstraat, de Avelgemstraat en de Leopoldstraat.

4.5.8. VOORONDERZOEK AVELGEMSTRAAT (1997)

In de nota worden verschillende voorstellen geformuleerd voor:

een deel van het bouwblok op de hoek Avelgemstraat-Kasteelstraat;

de hoek Kwadepoelstraat-Kortrijkstraat;

de hoek Harelbeekstraat-Kortrijkstraat.

4.5.9. STUDIE VOETWEGEN SINT-DENIJS (1999)

De studie bevat een inventaris van de officiële voetwegen in Sint-Denijs en doet een voorstel omtrent het behoud en het herstel van een aantal geselecteerde voetwegen.


4.6. JURIDISCHE CONTEXT

Hieronder worden de elementen toegelicht die een juridisch bindend karakter hebben.

In de verschillende plannen, verordeningen en verkavelingsvergunningen ervaart de gemeente Zwevegem een groot gebrek aan harmonisatie van de verschillende voorschriften.

4.6.1. BOVENGEMEENTELIJK NIVEAU

Habitatrichtlijnengebied

Figuur 60: situering van het habitatrichtlijnengebied in Zwevegem

In 2001 werd langs het Kanaal Bossuit-Kortrijk een habitatrichtlijnengebied afgebakend: bossen van de Vlaamse Ardennen en andere Zuid-Vlaamse bossen. Dit gebied heeft een oppervlakte van 70,6 ha.

Deze selectie heeft de bedoeling de natuurwaarde in dit gebied te beschermen en beperkt in belangrijke mate de mogelijk ruimtelijke ontwikkeling.

Gewestplan Kortrijk (1977 - 2001)

Figuur 61: het gewestplan Kortrijk- bestemmingsplan

Het oorspronkelijke gewestplan dateert van 4 november 1977. Het gewestplan werd reeds meermaal gewijzigd. De laatste wijziging werd goedgekeurd bij besluit van de Vlaamse regering op 6 juli 2001.

Het gewestplan vormt nog steeds een juridisch document. Momenteel zijn er immers nog geen goedgekeurde uitvoeringsplannen die het (geheel of gedeeltelijk) vervangen. Voor sommige delen van Zwevegem bestaan er echter wel goedgekeurde BPA’s die de bestemmingen van het gewestplan op sommige plaatsen wijzigen.

Beschermde monumenten en landschappen, stads- en dorpsgezichten

Figuur 62: de locatie van de beschermde monumenten en landschappen, stads- en dorpgezichten

Beschermde monumenten:

Sint-Denijskerk (abscissen en oude delen);

Hoeve ‘Roden duifhuize’ (woning + inrijpoort + duiventoren; Moenstraat 10);

Molen ‘Ter Klaere’ (Beerbosstraat);

Klockemolen (Avelgemstraat);

Oude pastorie ‘Priesterage’ (Deerlijkstraat);

Mortiersmolen (Tweemolenstraat);

Elektriciteitscentrale Zwevegem (Paul Ferrardstraat).

Beschermde landschappen:

Kooigembos;

Grandvalbos.

Beschermde stads- en dorpsgezichten:

Vierkanthoeve ‘Roden Duifhuize’ en omgeving (Moenstraat 10) ;

De onmiddellijke omgeving van de elektriciteitscentrale Zwevegem (Paul Ferrardstraat).

Herwaarderingsgebied Zwevegem-Station

De omgeving van Zwevegem-station is aangeduid als herwaarderingsgebied.

4.6.2. GEMEENTELIJK NIVEAU

Bijzondere Plannen van Aanleg (BPA)

Figuur 63: overzicht van de locatie van de rechtsgeldige BPA’s in Zwevegem


Hieronder volgt een overzicht van de rechtsgeldige BPA’s in Zwevegem:

Heestert:

HEE 01 Centrum MB 24.03.1999

Inrichting Dorpskern Heestert

HEE 02 Waterhoek MB 06.11.1987

Aanleg nieuwe wijk in woonuitbreidingsgebied. Intekening van een gedeelte van de gewestweg N8. Reglementering van woningen in het centrum.

Otegem:

OTE 03 Kerkweg MB 29.11.2000

Inrichting van het woonuitbreidingsgebied.

Moen:

MOE 01 Centrum MB 23.05.1985

Gedetailleerde bestemming van een woongebied. (gedeeltelijke wijziging)

MOE 02 Kanaalzone MB 22.01.1988

Gedetailleerde inrichting van het gebied ten oosten van de kanaalzone.

MOE 03 Oliebergstraat MB 13.10.2000

Herbestemming zone voor milieubelastende industrie naar KMO en wonen.

MOE 08 Hulweg MB 24.02.1997

Differentiatie, inrichting en reglementering van het woon-, woonuitbreidings- en landbouwgebied in het gewestplan.

MOE 11 Industriezone Knokke MB 09.06.1992

Wijziging van het gewestplan van agrarisch gebied naar industriegebied.

Sint-Denijs:

SDE 02 Oude Spoorweg MB 19.06.1997

Wijziging gewestplan voor de herlokalisatie en uitbreiding van bestaande bedrijven.

Zwevegem:

ZWE 01 Kouterstraat MB 06.07.1990 MB 07.02.1994

Verfijning van het gewestplan: reglementering van de bebouwing en begrenzing van de verschillende functies. Gedeeltelijke herziening inzake plaatsen garageboxen en tuinen. Aanpassing bestemmingen in functie van “herwaarderingsgebied Zwevegem Station”.

ZWE 02 Knokke MB 29.11.2000

Verfijning van de bestemming woongebied in het gewestplan. Reglementering en begrenzing van de woongebieden, gemeenschapsvoorzieningen en zone voor sport en recreatie.

ZWE 03 De Linde MB 20.11.2001

Verfijning gewestplan. Inrichten van het woongebied met differentiatie naar woontypes en afbakening van landbouw en industrie.

ZWE 05 Bekaertstraat MB 10.07.1991 MB 16.10.1998

Bepaling van bedrijvenzones, gemeenschapsvoorzieningen en verdere reglementering van het wonen. (gedeeltelijke wijziging in 1998)

ZWE 06 Ellestraat MB 16.01.1991 MB 29.11.2000

Inrichting en reglementering van woongebied. (gedeeltelijke wijziging in 2000)

ZWE 09 Harelbeekstraat M 23.06.1986

Reglementering bijkomende bebouwing, vastleggen van de grenzen van bedrijventerreinen. Dit BPA werd gedeeltelijk gewijzigd door BPA nr. 22.

ZWE 10 Winkelstraat MB 24.08.2001

Uitbouw van de wijk ter Winkel als sociale verkaveling.

ZWE 18 ind. gehucht Knokke M 22.07.1986

Aanleg van een wandelen fietspad op de oude spoorwegbedding. Reglementering van de grenzen van de industrie- en de woonzone.


ZWE 19 Centrum MB 28.05.03

Dit BPA voorziet de mogelijkheid om een binnengebied in het centrum van de gemeente Zwevegem te ontwikkelen en in te breiden.

ZWE 20 sectoraal BPA zonevreemde bedrijven: MB 24.07.1998 MB 15.09.2000

Aanpakken problematiek van de zonevreemde bedrijven.

ZWE 22 Abeele MB 12.09.2001

Vaststellen van stedenbouwkundige randvoorwaarden aan de bouwtypologieën.

Sectoraal BPA zonevreemde bedrijven

Figuur 64: situering van de geïnventariseerde zonevreemde bedrijven te Zwevegem volgens categorie anno 1998

Een sectoraal BPA doet een uitspraak over de ontwikkelingsperspectieven voor de zonevreemde bedrijven in de open ruimte.

Het sectoraal BPA zonevreemde bedrijven van Zwevegem neemt als uitgangspunt dat de bestaande bedrijven deel uitmaken van de economische realiteit van de open ruimte. De bestaande bedrijven in de open ruimte moeten maximale kansen krijgen om zich ter plaatse te ontwikkelen, rekening houdend met de ruimtelijke context.

Anno 1998 werd een inventarisatie en analyse gemaakt van de zonevreemde bedrijvigheid in Zwevegem. De beslissing om een bedrijf verder te laten uitbreiden of om het een nabestemming te geven gebeurde op basis van een aantal beoordelingscriteria:

verenigbaarheid met de omgeving;

milieuhygiënische situatie en bereikbaarheid;

afweging tussen ruimtelijke gevolgen bij uitbreiding ter plaatse ten opzichte van deze bij herlokalisatie;

draagkracht van de omgeving;

maximale beleidszekerheid en beleidscontinuïteit.

De ontwikkelingskansen van 126 bedrijven werden beschreven. Hierbij werden ze ingedeeld in verschillende categorieën:

Cat. 1 Bedrijven die op basis van voormelde principes niet mogen uitbreiden. Deze bedrijven kunnen in principe verder werken binnen de bestaande gebouwen. Bij stopzetting van de activiteiten worden geen nieuwe zonevreemde bedrijvigheden toegelaten.

Cat. 2 Bedrijven met beperkte uitbreidingsmogelijkheden. Verbouwingen en beperkte uitbreidingen zijn mogelijk. Een echte schaalvergroting van deze bedrijven is niet toegelaten. De toegelaten activiteiten worden beperkt. De nieuwe activiteit moet qua milieuhinder in principe minder storend zijn dan de bestaande, zowel wat de dynamiek als de aard van de activiteit betreft.

Cat .3 Bedrijven met beperkte uitbreidingsmogelijkheden. Verbouwingen en beperkte uitbreidingen zijn mogelijk. Een echte schaalvergroting van deze bedrijven is niet toegelaten. Er worden geen beperkingen opgelegd voor de aard van de activiteiten.

Cat. 4 Bedrijven die zich verder kunnen ontwikkelen. De randvoorwaarden voor uitbreiding moeten vastgelegd worden per bedrijf in fucntie van de omgeving. De toegelaten activiteiten worden beperkt. De nieuwe activiteit moet in principe minder storend zijn dan de bestaande, zowel wat de dynamiek als de aard van de activiteit betreft.

Cat. 5 Bedrijven die zich verder kunnen ontwikkelen. De randvoorwaarden voor uitbreiding moeten vastgelegd worden per bedrijf in functie van de omgeving. Er worden geen beperkingen opgelegd voor de aard van de activiteiten.

In juli 1998 werden in de 1ste fase van het sectoraal BPA zonevreemde bedrijven 16 bedrijven geregulariseerd. In een tweede fase (MB 15.09.2000) werden twee bedrijven geregulariseerd.


Gemeentelijke verordeningen

Naast de gewestelijke bouwverordeningen beschikt Zwevegem over een bouwverordening (18/07/1977) betreffende het vellen van hoogstammige bomen en een verkavelingsverordening van 27/05/2002 voor de samenstelling van een verkavelingsdossier.

Rooilijnenplannen

Voor bepaalde wegen werden in het verleden gemeentelijke rooilijn- en onteigeningsplannen opgemaakt. Via de gemeenteraadsbeslissing van 26/11/2001 werden negen rooilijnenplannen gehandhaafd.


4.7. LOPENDE PLANPROCESSEN

Hieronder wordt een overzicht gegeven van de lopende planprocessen die betrekking hebben op de ruimtelijke inrichting van de gemeente Zwevegem.

4.7.1. PROJECT ELEKTRICITEITSCENTRALE ZWEVEGEM

Een project die de site van de oude elektriciteitscentrale een kwalitatieve invulling en inrichting wenst te geven.

4.7.2. HKZ

Een proces waarbij een regionaal bedrijventerrein wordt ontwikkeld op het grondgebied van Harelbeke, Kortrijk en Zwevegem.

4.7.3. EROSIEPLAN

De gemeente Zwevegem is begonnen met de opmaak voor een erosieplan voor haar grondgebied.

4.7.4. VEN

Het Vlaams Gewest is bezig met de selectie van de gebieden voor het Vlaams Ecologisch Netwerk VEN.

VEN-gebieden vormen samen een netwerk van waardevolle natuurgebieden in Vlaanderen. De selectiekaart van de VEN-gebieden duidt deze netwerken van waardevolle natuur aan. Op het grondgebied van Zwevegem zijn de Vaarttaluds en habitatgebied ter hoogte van de vaarttaluds opgenomen.

In deze gebieden krijgt de natuur een bijkomende bescherming en worden er instrumenten ingezet zodat eigenaars en beheerders mogelijkheden en middelen krijgen voor de instandhouding van die natuur.


II. RICHTINGGEVEND DEEL

Het richtinggevend gedeelte van het structuurplan geeft de hoofdlijnen weer van het ruimtelijk beleid dat de gemeente Zwevegem op lange termijn wenst te volgen. Het bevat bepalingen omtrent de structuurbepalende elementen van lokaal niveau. Deze bepalingen kaderen binnen de opties van de structuurplannen van hoger niveau, nl. het Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen en het Provinciaal Ruimtelijk Structuurplan West-Vlaanderen.

De beschrijving van het ruimtelijk beleid van de gemeente gebeurt aan de hand van volgende hoofdstukken:

Het eerste hoofdstuk bevat een omschrijving van de globale lange termijn visie op de ruimtelijke ontwikkelingen in de gemeente op lokaal en bovenlokaal niveau. Er worden eerst een aantal algemene uitgangspunten opgesomd die de achtergrondfilosofie van de visie op lange termijn weergeven. Vervolgens wordt de eigenlijke visie kernachtig verwoord.

In hoofdstuk 2 wordt de visie uitgewerkt in basisdoelstellingen.

Hoofdstuk 3 bevat de globale ruimtelijke concepten die weergeven hoe de visie op lange termijn ruimtelijk kan worden uitgewerkt. Een ruimtelijk concept is de vertaling van de visie in ruimtelijke termen. De ruimtelijke concepten worden verder uitgewerkt in de gewenste ruimtelijke structuur.

Hoofdstuk 4 beschrijft de gewenste ruimtelijke structuur die een toekomstbeeld biedt voor de deelstructuren en de deelgebieden van de gemeente.


1. VISIE

1.1. ALGEMENE UITGANGSHOUDING

1.1.1. PLANNEN BINNEN HET HOGER KADER VANUIT GEMEENTELIJKE ASPIRATIES

Het gemeentelijk ruimtelijk structuurplan Zwevegem vertrekt vanuit de visie en de doelstellingen vooropgesteld door de provincie West-Vlaanderen en door het Vlaamse gewest. Op gemeentelijk niveau wordt aan deze visies concreet vorm gegeven en worden ze aangevuld met gemeentelijke aspiraties.

1.1.2. DUURZAME RUIMTELIJKE ONTWIKKELING

Het decreet op de ruimtelijke ordening bepaalt dat de ruimtelijke ordening moet gericht zijn op een duurzame ruimtelijke ontwikkeling. Dit houdt in dat de ruimte beheerd wordt ten behoeve van de huidige generatie, zonder de behoeften van de toekomstige generaties in het gedrang te brengen. Daarbij worden de ruimtelijke behoeften van de verschillende maatschappelijke activiteiten gelijktijdig met elkaar afgewogen. Er wordt rekening gehouden met de ruimtelijke draagkracht, de gevolgen voor het leefmilieu en de culturele, economische, esthetische en sociale gevolgen. Op deze manier wordt gestreefd naar ruimtelijke kwaliteit.

Rekening houden met de draagkracht van de ruimte en van de gebruikers

Het is noodzakelijk dat alle belangrijke ingrepen in de ruimte worden getoetst aan de draagkracht van die ruimte en haar gebruikers. Verdichting, bundeling van activiteiten, enz. kunnen niet tot in het oneindige of op eender welke manier worden doorgedreven. Het blijft steeds belangrijk om de leefbaarheid van de ruimte voorop te stellen. De ruimte mag niet verloren gaan voor haar toekomstige gebruikers. Daarom moeten vooraf grenzen aan de ruimtelijke belasting worden gesteld, zodat binnen bepaalde randvoorwaarden kan gewerkt worden aan een lange termijn visie.

Zuinig omspringen met de ruimte

Vermits ruimte schaars is ten opzichte van de talrijke menselijke behoeften en activiteiten lijkt het logisch dat er zuinig mee omgesprongen wordt. De open ruimte moet worden beschermd. Verdichting, inbreiding en bundeling van menselijke activiteiten zijn basisvoorwaarden, uiteraard binnen de draagkracht van elke plek.

Het fysisch systeem is de drager van ruimtelijke ontwikkelingen

Alle ruimtelijke ontwikkelingen vinden hun oorsprong in de mogelijkheden die het fysisch systeem ons biedt. Zo zijn de rivieren, het reliëf, de vruchtbaarheid van de grond en de stabiliteit van de grond bepalend voor het ruimtegebruik. Hoewel de technologie steeds sterker staat om de gegevenheden van de natuur om te vormen naar de hand van de mens, zal ook in de toekomst het fysisch systeem bepalend zijn voor de mogelijkheden en het welzijn van de gebruiker. De natuurlijke rijkdommen zijn immers veelzijdig en veelvuldig aanwezig. Daarom is het belangrijk dat het ruimtelijk beleid het fysisch systeem blijft kennen als drager van de ruimtelijke ontwikkelingen, waarbij de aandacht uitgaat naar het zorg dragen voor de natuurlijke rijkdommen.

Beschermen van natuur en open ruimte

De aanwezigheid van natuur en open ruimte binnen onze leefwereld is een voorwaarde voor de overlevingskansen van het ecosysteem maar ook voor ruimtelijke kwaliteit en leefkwaliteit. Ingrepen in de natuur moeten een zorg en respect voor de natuur inhouden. Enerzijds is de natuur met uitsterven bedreigd door onze ingrepen, anderzijds zijn de natuurkrachten niet te beheersen door de mens (denk maar aan overstromingen, aardbevingen,...).

Duurzame mobiliteit

Mobiliteit is een basisvoorwaarde voor het functioneren van onze maatschappij. Door de ruimtelijke spreiding van onze activiteiten zijn verplaatsingen noodzakelijk. Mobiliteit is dus een sociaal recht dat moet gewaarborgd blijven. Maar een teveel aan individuele


(auto)mobiliteit zorgt ervoor dat de mobiliteit van andere vervoersarme bevolkingsgroepen in het gedrang komt (vb. mensen die minder in staat zijn om een wagen te besturen, maar door het teveel aan wagens is het onveilig om per fiets of te voet te gaan).

Duurzame mobiliteit richt zich erop om zoveel mogelijk activiteiten bereikbaar te houden voor zoveel mogelijk mensen. Gezien de beste mobiliteit er een van matigheid is, moeten activiteiten zoveel mogelijk gebundeld worden. Wanneer het niet mogelijk is om die activiteiten te bundelen moet ervoor gezorgd worden dat de verplaatsing beperkt blijft. Wanneer er dan toch verplaatsingen nodig zijn, is het best om die collectief te organiseren. Waar het vervoer niet collectief kan georganiseerd worden, moet het autogebruik zo efficiënt mogelijk worden gestuurd.

Blijvend aandacht schenken aan de belevingswaarde van de ruimte

De ruimte heeft een gelaat, een bepaalde verschijningsvorm. Deze verschijningsvorm kan zowel positief als negatief ervaren worden en is voor een groot deel cultureel ingegeven. Leven in een ruimtelijk kwalitatieve omgeving heeft een stimulerende invloed op de mens: fysiek, maar ook geestelijk. Door een goede ruimtelijke ordening, door aandacht te schenken o.a. aan de kwaliteit en aan de vormgeving van de ingrepen kan de positieve beleving van onze ruimte toenemen. Dit is niet alleen een verantwoordelijkheid van de gemeente, maar van al wie ingrijpt in de ruimte.

1.1.3. ONVOLLEDIGHEDEN EN ONZEKERHEDEN

Om een toekomstbeeld te ontwikkelen moeten bepaalde veronderstellingen gemaakt worden. In bepaalde gevallen kunnen studies en prognoses een beeld geven van wat er in de toekomst te verwachten is, maar er blijven steeds tal van ongekende en onzekere elementen. Deze prognoses zijn altijd afhankelijk van allerlei factoren. Bijgevolg zijn berekeningen altijd relatief.

Het is een open vraagstuk hoe de maatschappelijke structuur zal evolueren: politieke, economische, demografische, technologische en andere factoren zullen de maatschappij blijven veranderen. Daarom is het belangrijk om voldoende flexibiliteit toe te laten op het ruimtelijk beleid zodat kan ingespeeld worden op een evoluerende maatschappij.

Het ruimtelijk structuurplan is een beleidsdocument dat opgesteld wordt voor een bepaald tijdsperspectief. Hoewel het structuurplan een lange termijnvisie uittekent waarbinnen de beleidskeuzen gekaderd worden, is het niet mogelijk om voor alle mogelijke bestaande en komende beleidsvragen een kader te voorzien. Daarom wordt in het ruimtelijk beleid in eerste instantie een keuze gemaakt. De selectie van deze ‘sleutelkwesties’ is niet alleen een taak voor het bestuur, maar ook van de bevolking. Bij iedere herziening van het ruimtelijk structuurplan dient opnieuw onderzocht te worden welke de sleutelkwesties zijn waarrond op middellange termijn moet gewerkt worden.


1.2. ZWEVEGEM: MOTOR MET ADEMRUIMTE

1.2.1. DE EIGENHEID VAN ZWEVEGEM

Het gemeentelijk ruimtelijk structuurplan Zwevegem vertrekt van de sterktes en van de eigenheid van Zwevegem.

Complementariteit van het stedelijke en het landelijke gebied

De gemeente Zwevegem bestaat uit verschillende gebieden met elk een eigen karakter. In de loop van de voorbije decennia heeft zich een belangrijke polarisatie afgetekend tussen enerzijds een sterk verstedelijkt gebied en anderzijds een hoofdzakelijk agrarisch en landschappelijk waardevol gebied. Deze gebieden vullen elkaar aan; ze zijn complementair.

Stedelijk deel: De kern van Zwevegem is opgenomen in het regionaalstedelijk gebied Kortrijk. Dit gebied heeft het karakter van een verstedelijkte gemeente. Hier zijn voorzieningen voor de ganse gemeente en erbuiten aanwezig en is de grootste woongelegenheid en tewerkstelling te vinden.

Landelijk deel: In het andere deel van de gemeente Zwevegem is het landschap zeer aantrekkelijk en de landbouw sterk vertegenwoordigd. In dit deel van de gemeente is de open ruimte kenmerkend. Binnen dit deel komen vier kernen voor: Heestert, Moen, Otegem en Sint-Denijs.

Recreatieve mogelijkheden

Zwevegem beschikt over heel wat troeven als recreatieve pool binnen het regionaalstedelijk gebied Kortrijk. Het kanaal Bossuit-Kortrijk is een drager van recreatieve activiteiten. Zwevegem beschikt over een aantrekkelijk landschap en in de stedelijke kern is er bovenlokale sportinfrastructuur voor handen.

1.2.2. RUIMTELIJKE VISIE EN BELEIDSDOELSTELLINGEN

In haar ruimtelijk beleid wenst de gemeente de eigenheid en het karakter van het stedelijk en het landelijk gebied te versterken en deze uit te bouwen tot complementaire ruimtelijke entiteiten.

Dit wordt weergegeven in een visie op de gewenste ruimtelijke ontwikkeling van Zwevegem. Deze visie wordt uitgewerkt binnen het kader van het RSV en het PRS West-Vlaanderen, rekening houdend met de typische kenmerken van de gemeente Zwevegem.

De visie op de gemeente Zwevegem wordt als volgt uitgedrukt:

Zwevegem: motor met ademruimte

Zwevegem wil met zijn stedelijke kern een ‘motor’ worden in zijn omgeving. De stedelijke kern behoort tot het regionaal stedelijk gebied Kortrijk. Binnen dit stedelijk gebied wil de gemeente zich ontwikkelen tot een gemeente met een goed woon- en werkklimaat. Er wordt een actief aanbodbeleid gevoerd voor wonen en bedrijvigheid om een draagvlak voor de stedelijke kwaliteiten te ontwikkelen. Er wordt bijkomende ruimte voorzien voor wonen en bouwen, bedrijven, kleinhandel en verzorgende functies, stedelijke voorzieningen en infrastructuur. Hierbij wordt bijzondere aandacht besteed aan de kwaliteit van deze nieuwe ontwikkelingen.

Concentratie van deze activiteiten in en rond de kern van Zwevegem laat toe de open ruimte maximaal te behouden.

Naast een motor wil Zwevegem ook een ‘ademruimte’ zijn.

Enerzijds beschikt Zwevegem over een groot landelijk en agrarisch gebied waar nog veel kwalitatieve open ruimte, natuurelementen en gave landschappen aanwezig zijn. Dit zijn belangrijke aspecten in een verstedelijkte context.

Anderzijds beschikt Zwevegem ook over de potenties om zich te profileren op recreatief en toeristisch vlak. Dit zowel binnen de stedelijk context als binnen het buitengebied. Zwevegem kan een plaats zijn waar de mensen kunnen ‘verademen’ of ‘op adem komen’.


Hier wordt ervoor gewaakt dat landbouw, natuur, landschap en recreatie zich in onderling evenwicht volwaardig kunnen ontwikkelen.

Door Zwevegem als een motor en als een ademruimte te beschouwen, wordt de nadruk gelegd op de complementariteit tussen de gebieden en het versterken van de identiteit van elk van de gebieden. Door een duidelijkere profilering, zowel op ruimtelijk als op functioneel vlak, wil Zwevegem zich beter inschakelen in de omgeving, om op die manier de eigen potenties van beide gebieden beter te benutten.


2. BASISDOELSTELLINGEN

De bovenstaande visie op de ruimtelijke ontwikkelingen leidt tot onderstaande basisdoelstellingen.

2.1.1. VERSTERKEN VAN DE EIGENHEID VAN DE VERSCHILLENDE RUIMTELIJKE EENHEDEN

In Zwevegem is er een duidelijke polarisatie tussen het noordwestelijk stedelijke gedeelte en het open gedeelte. Beide gebieden beschikken over hun eigen potenties en sterktes en hebben in de loop der jaren zijn eigen identiteit ontwikkeld. De gemeente erkent hun verschillende identiteit en eigenheid en wil deze behouden en de potenties ervan verder ontwikkelen. Dit houdt in dat in die gebieden een verschillend beleid zal gevoerd worden.

2.1.2. UITBOUW VAN EEN STEDELIJKE KERN ZWEVEGEM TOT EEN MOTOR

De kern van Zwevegem wordt ontwikkeld tot een volwaardige stedelijk kern. Dit houdt in dat er in de kern een actief aanbodbeleid gevoerd wordt. Er wordt extra ruimte gecreëerd voor wonen, werken en recreatie. De stedelijke kern is in de eerste plaats een centrum voor de hele fusiegemeente Zwevegem. Op die manier zal de kern van Zwevegem de motor zijn van de volledige fusiegemeente. Daarnaast kan Zwevegem een volwaardig centrum worden in het regionaalstedelijk gebied.

2.1.3. HET ONDERSTEUNEN VAN DE ECONOMISCHE ONTWIKKELING

Op korte en op lange termijn moeten voldoende mogelijkheden voorzien worden voor het scheppen van een gunstig en leefbaar economisch klimaat voor de bedrijven met het oog op het creëren van tewerkstellingsmogelijkheden. Op die manier kan de werkgelegenheidsgraad verhoogd worden en kan de financiële draagkracht van de gemeente versterkt worden. In het bijzonder moet aandacht besteed worden aan de groei van de tertiaire sector.

2.1.4. DE ONTWIKKELING VAN VIER LEEFBARE KERNEN IN HET BUITENGEBIED

In het buitengebied worden de vier kernen van de deelgemeenten verder ontwikkeld tot leefbare kernen. Leefbaarheid geldt als een sleutelbegrip bij het versterken van de kernen. Leefbaarheid houdt in dat de kernen voldoende kwaliteitsvolle ruimte bieden aan allerlei lokale activiteiten (wonen, werken, voorzieningen, vrije tijdsbesteding...) om het leven in deze kernen in zijn totaliteit opnieuw aantrekkelijk en aangenaam te maken. Verdichting, aandacht voor de openbare ruimte, ruimte voor groen- en gemeenschapsvoorzieningen, diversiteit in het woningaanbod, verweving van activiteiten zijn belangrijke accenten bij nieuwe ontwikkelingen in deze kernen.

2.1.5. EVENWICHTIG SAMENGAAN VAN NATUUR, LANDBOUW EN LANDSCHAPSBELEVING IN EEN WAARDEVOL AGRARISCH GEBIED

Door nieuwe ontwikkelingen te concentreren in bestaande kernen wordt het onderscheid tussen de bebouwde gebieden en de omliggende open gebieden sterker. Enkel op die manier kan de open ruimte behouden en versterkt worden.

Binnen het open gebied zijn er verschillende essentiële functies: de landbouw, de natuur en de landschapsbeleving. Deze functies moeten met elkaar verweven worden door de vrijheidsgraden van iedere functie aan te geven.

Voor het behoud van de open ruimte is aandacht voor landbouw noodzakelijk. De grondgebonden landbouw moet als beheerder van de open ruimte gezien worden binnen een economische realiteit. Binnen de open ruimte moet tevens voldoende aandacht besteed worden aan de natuur en natuurontwikkeling. In de open ruimte wordt er ook veel aandacht besteed aan het landschap. Het integreren van constructies in het landschap, het open houden van stukken grondgebied, het brengen van variatie in het landschap zijn belangrijke aandachtspunten in de open ruimte.


2.1.6. UITBOUW VAN EEN TOERISTISCH-RECREATIEF NETWERK

Zwevegem wenst zich binnen het regionaalstedelijk gebied Kortrijk te oriënteren op toerisme en recreatie. Zwevegem wenst volledig gebruik te maken van haar troeven op dat vlak nl. het kanaal Bossuit-Kortrijk, het kwalitatieve landschap en de bovenlokale sportinfrastructuur in de stedelijk kern Zwevegem.

Er wordt geopteerd voor het ontwikkelen van een toeristisch-recreatief netwerk in Zwevegem. Dit netwerk staat niet op zichzelf maar maakt deel uit van een groter geheel. Hiermee wordt bedoeld dat dit netwerk zich ook uitstrekt buiten het grondgebied Zwevegem en dat het moet gekoppeld worden aan netwerken op hogere niveaus.


3. RUIMTELIJKE CONCEPTEN

De visie en de basisdoelstellingen worden vertaald in een aantal ruimtelijke concepten. Een concept geeft de principes van de visie kernachtig en bondig weer in ruimtelijke termen. Ze vormen de basis voor de verdere uitwerking van de gewenste ruimtelijke structuur.

Ze fungeren ook als leidraad bij het te voeren ruimtelijke beleid en onderbouwen de gedetailleerde uitwerking van acties en prioriteiten.

3.1. ZWEVEGEM IN ZIJN RUIMERE CONTEXT

3.1.1. ZWEVEGEM ALS STERKE KERN IN HET REGIONAALSTEDELIJK GEBIED KORTRIJK EN ALS REGIONALE AANTREKKINGSPOOL OP RECREATIEF VLAK

Zwevegem wenst in de toekomst een eigen rol te spelen in het regionaalstedelijk gebied Kortrijk. Zwevegem ziet zich als een volwaardige sterke kern in het regionaalstedelijk gebied Kortrijk.

Dit betekent dat er nieuwe ontwikkelingen zullen bijkomen in Zwevegem. Er zal ruimte voorzien worden om te wonen, te werken en te ontspannen binnen de randvoorwaarden van de ruimtelijke draagkracht.

Op recreatief en toeristisch vlak ziet Zwevegem voor zichzelf een meer belangrijke rol weggelegd op regionaal niveau. De aanwezigheid van het kanaal met daaraan gekoppeld de ontwikkeling van de infrastructuur rond De Brug enerzijds en anderzijds de sportinfrastructuur van Bekaert sportcentrum vormen belangrijke polen die duidelijk het niveau van de gemeente overstijgen. Vandaar dat Zwevegem zich binnen het regionaalstedelijk gebied wil profileren als een aantrekkingspool voor recreatie.

Daarnaast wil Zwevegem een tewerkstellingspool blijven in de regio.

3.1.2. ZWEVEGEM ALS ONDERDEEL VAN EEN GROTERE ADEMRUIMTE VOOR DE HELE STEDELIJKE BAND

De open ruimte in Zwevegem maakt deel uit van een grotere complementaire ruimte voor het stedelijk gebied en dat strekt zich uit langs de Leie, de E17, de spoorweg en de steenwegen. Ook in het PRS West-Vlaanderen wordt deze complementariteit aangehaald. Hier spreekt men van het open interfluviumruimte en de verstedelijkte Leieband

22.

De open ruimte is onderdeel van een grotere ‘ademruimte’ voor de stedelijke band. Het is een plaats waar de natuur nog sterk aanwezig is en waar men zich kan ontspannen door aan toerisme en recreatie te doen. Het is kortom een plaats om te verademen.

22

PPD, PRS West-Vlaanderen, Brugge, 2002.


3.2. ZWEVEGEM EN ZIJN VERSCHILLENDE ONDERDELEN

3.2.1. EEN VERSTERKT STEDELIJK GEBIED EN EEN OPEN BUITENGEBIED

Zoals reeds aangehaald bestaat de gemeente uit twee complementaire ruimtelijke entiteiten: de stedelijke en de landelijke gemeente. Deze structuur wordt behouden en versterkt.

De stedelijke kern van Zwevegem vervult in het regionaalstedelijk gebied Kortrijk een dubbele rol: enerzijds een centrumfunctie voor de gemeente Zwevegem, anderzijds een sterke kern in het regionaalstedelijk gebied.

Om de complementariteit tussen de ruimtelijke entiteiten te versterken en om de kern te ontwikkelen, wordt het grootste deel van de bijkomende woningen en bedrijventerreinen gerealiseerd in het stedelijk gebied. Ook de voorzieningen op gemeentelijk en bovengemeentelijk niveau worden hier geconcentreerd. Bij het voeren van een sterk aanbodbeleid wordt ook gewaakt over de kwaliteit van de ontwikkelingen. Het aanbodbeleid zal immers slechts functioneren indien een aangename en aantrekkelijke woon- en werkomgeving gecreëerd wordt.

Daarnaast gebeurt er in beperktere mate ook concentratie in de kernen in het buitengebied. Door de activiteiten te bundelen wordt het stedelijk gebied meer stedelijk en wordt er ruimte bewaard die open kan gehouden worden.

Het Schelde-Leie interfluvium is een gebied met in hoofdzaak grondgebonden landbouwactiviteiten (althans naar ruimtegebruik). Er komen ook waardevolle natuurelementen verspreid voor. Ook het waardevolle landschap vormt een belangrijke waarde die in de toekomst moet behouden worden. Het is een gebied waar de open ruimte functies (landbouw, natuur en landschapsbeleving) prioritair zijn. De landbouw wordt er gestimuleerd. In afweging met waardevolle natuurlijke of landschappelijke elementen worden er op gerichte plaatsen beperkingen opgelegd.

3.2.2. ONTWIKKELING VAN VIER LEEFBARE KERNEN IN HET BUITENGEBIED

De kernen van de deelgemeenten Heestert, Moen, Otegem en Sint-Denijs worden ontwikkeld tot vier leefbare dorpen met ruimte voor eigen voorzieningen en lokale bedrijventerreinen (enkel voor herlokalisatie van bedrijven uit kern en omgeving). In iedere kern wordt er een gefaseerd beleid van inbreiding en uitbreiding gevoerd. De relatie met het omliggende landschap wordt versterkt.

Het ontwikkelen van de vier leefbare kernen in het buitengebied staat een differentiatie van de kernen niet in de weg. Door hun ligging in de verschillende deelgebieden kunnen de kernen een eigen rol spelen in hun omgeving.

De lokale verbindingswegen verzorgen de relatie tussen de kernen van deelgemeenten onderling en met de naburige gemeenten. Ter hoogte van de kernen wordt een doortochtenbeleid gevoerd, waarbij maatregelen genomen worden om de verblijfsfunctie te garanderen.


3.2.3. HET KANAAL ALS SCHAKELELEMENT

Het kanaal Bossuit-Kortrijk is een infrastructuur die het ganse grondgebied van Zwevegem doorsnijdt. Op die manier maakt het kanaal zowel deel uit van het stedelijk gebied als van het buitengebied. Van deze unieke situatie wenst de gemeente gebruik te maken om er een echt schakelelement van te maken. Zo kan het kanaal de open ruimte binnenbrengen in het stedelijk gebied.

Het kanaal is als drager van verkeer de uitvalsbasis om vanuit het stedelijk gebied het buitengebied te verkennen.

Het kanaal schakelt naast ruimtes ook verschillende functies: het is de drager van natuur, recreatie en verkeer. Deze functies moeten evenwichtig met elkaar samengaan.

3.2.4. GERICHTE ONTWIKKELING VAN BEDRIJVENTERREINEN

In Zwevegem is er nood aan voldoende bouwrijpe terreinen. Daarom moet ten volle aandacht besteed worden aan de kwalitatieve ontwikkeling en invulling van bestaande en bestemde bedrijventerreinen.

De bedrijventerreinen in het stedelijk gebied worden ontwikkeld in relatie met een goede ontsluitingsstructuur: de N391 of het kanaal. De relatie met de draagkracht van de kernen moet goed bewaakt worden. Eventueel moet buffering voorzien worden ten opzichte van de woonomgeving.

In het buitengebied staat hergroepering van de bedrijventerreinen voorop om de versnippering tegen te gaan. Hiervoor moet er ruimte voor de herlokalisatie van bestaande bedrijven voorzien worden, rekening houdend met de draagkracht van de desbetreffende ruimte.

3.2.5. UITBOUW VAN EEN VLOTTE NOORD-ZUID VERBINDINGSWEG

Tussen Kortrijk en Avelgem wordt de gewestweg N8 uitgebouwd tot een vlotte verbindingsweg. Deze verbindingsweg is gericht op het doorgaand verkeer. De weg heeft een (boven)lokale verbindende functie.

Net zoals de N391 het verkeer om de kern van Zwevegem leidt, wordt er gekozen om de N8 omheen de kern van Heestert te leiden. Zo kan de leefbaarheid van deze kernen verbeterd worden. Voor de globale verkeersstructuur is het mobiliteitsplan richtinggevend.

3.2.6. EEN TOERISTISCH-RECREATIEF NETWERK GEBONDEN AAN DE KERNEN, HET KANAAL EN HET INTERFLUVIUM

Er wordt geopteerd het toerisme en de recreatie te bundelen in de kernen van de deelgemeenten en aan specifieke locaties langs het kanaal en in het interfluvium. Op die manier wordt vermeden dat de recreatie zich over het ganse gebied verspreidt en het gebied bezwijkt aan te grote recreatiedruk. Deze bundeling is noodzakelijk om de landbouwfunctie niet in het gedrang te brengen en de aanwezige natuurwaarden te behouden en beschermen.


3.2.7. NATUURONTWIKKELING, ECOLOGISCHE INFRASTRUCTUUR EN BOSGEBIEDEN IN DE OPEN RUIMTE

In de open ruimte wordt de natuur behouden en versterkt.

Het kanaal zelf heeft een belangrijke corridorfunctie voor natuurwaarden. Aan het kanaal zijn belangrijke natuurgebieden/reservaten en gebieden met mogelijkheden voor natuurontwikkeling gekoppeld. Daarnaast worden op het grondgebied van Zwevegem diverse ecologische verbindingen versterkt en uitgebouwd. Het betreft beekvalleien, spoorwegbeddingen en wegbermen.

De bestaande bossen worden minstens behouden. Dit betekent dat het bosbestand in Zwevegem niet in oppervlakte zal afnemen. De gemeente zal een visie formuleren waarin bosontwikkeling en landschapszorg samengaan. Op deze basis worden passende beleidsinitiatieven genomen en ondersteund. Waar nodig wordt de bestemming ‘bosgebied’ verfijnd aan de gewenste bescherming en aan het beheer van de bossen.

Voor de globale natuurlijke structuur is het GNOP richtinggevend.

3.2.8. LANDBOUW IN DE OPEN RUIMTE

De landbouw vormt de hoofdfunctie in de open ruimte in de gemeente Zwevegem.

De landbouw krijgt de nodige ontwikkelingskansen. De gemeente streeft een economisch leefbare landbouw in Zwevegem na. In afweging met waardevolle natuurlijke of landschappelijke elementen ondersteunt het functioneren van de landbouw deze kwaliteiten.. Zwevegem wenst een ademruimte te zijn. De landbouw is de grootste drager van de open ruimte in de gemeente. Juist door de aanwezigheid van de grondgebonden landbouw is de open ruimte ontstaan. Daarom wordt geopteerd om de landbouw ook als beheerder van de open ruimte te zien.


4. DE GEWENSTE RUIMTELIJKE

STRUCTUUR

Uitgaande van de bestaande ruimtelijke structuur, de visie op lange termijn, de basisdoelstellingen en de concepten wordt de gewenste ruimtelijke structuur voor Zwevegem uitgewerkt. De beschrijving van de gewenste ruimtelijke structuur gebeurt aan de hand van de gewenste deelstructuren en de deelgebieden.

4.1. DE GEWENSTE RUIMTELIJKE STRUCTUUR VOOR ZWEVEGEM

Figuur 65: de synthese van de gewenste ruimtelijke structuur van Zwevegem

Voorafgaande principes worden samengebracht op een synthesekaart van de gewenste ruimtelijke structuur.

De gewenste ruimtelijke structuur ziet Zwevegem als een complex geheel van een open en stedelijk gebied verbonden met het kanaal Bossuit-Kortrijk met een toeristische en ecologische potentie bovenop de bestaande transportfunctie.

Het verstedelijkte Zwevegem vormt hiervan het centrum. Daarrond bevinden zich leefbare kernen in het buitengebied. Dit buitengebied is een open gebied met ruimte voor landbouw, natuur, recreatie en wonen in verschillende graden afhankelijk van de kenmerken van het gebied.


4.2. DE GEWENSTE RUIMTELIJKE DEELSTRUCTUREN

4.2.1. DE GEWENSTE RUIMTELIJKE STRUCTUUR VAN HET WONEN

Doelstellingen

Het voeren van een aanbodbeleid van woningen in de stedelijke kern

Om de taakstelling wonen van de ASK te vervullen, zal de gemeente een aanbodbeleid van woningen voeren in het stedelijk gebied Zwevegem. Dit gebeurt door het aanpakken van de leegstand, het mobiliseren van bebouwbare kavels, vernieuwing, verdichting, verdunning en kwalitatieve uitbreiding. Daarnaast moet er eveneens oog zijn voor de lokale noden van de bevolking in de stedelijke kern.

Compacte kernen in de open ruimte door verdichting en uitbreiding aansluitend op de kern

Zwevegem streeft naar deelgemeenten met compacte kernen. Met compacte kernen wordt er een groter draagvlak gecreëerd voor het openbaar vervoer en andere voorzieningen. Tegelijkertijd wordt de openheid niet verder versnipperd door verlinting of verspreide bebouwing.

Bij het versterken van de woonstructuur wordt in eerste instantie gezocht naar inbreidingsmogelijkheden binnen het bestaand weefsel (verdichting, invulling van nog onbebouwde binnengebieden, toelaten van hoogbouw, het stimuleren van grotere bebouwingsdichtheden, vervanging van gebouwen en terreinen die hun gebruikswaarde verloren hebben). Om te voldoen aan de eigen woonbehoeften zijn er naast inbreiding en verdichting ook bijkomende woonmogelijkheden nodig. Deze zones moeten aansluiten op de bestaande kernen.

Tegengaan van het aaneengroeien van de kernen via open ruimteverbindingen

Door open ruimteverbindingen te voorzien tussen de kernen, wordt eveneens de morfologische vergroeiing van de kernen en verlinting tegengegaan. Op die manier blijft de open ruimte een aangesloten geheel en kan iedere kern zijn eigen identiteit behouden. Open ruimteverbindingen zijn gebieden waar gestreefd wordt om het gebied onbebouwd te houden

23. Er zijn verschillende mogelijkheden om deze open ruimten vorm te geven. In die

gebieden kunnen niet-uitgeruste woongebieden en woonuitbreidingsgebieden geschrapt worden en een herbestemming krijgen. Er kunnen eventueel bouwvrije zones vastgelegd worden. De open ruimte corridors kunnen ook gedeeltelijk een invulling krijgen als stedelijk groen.

Het scheppen van kwalitatieve woonomgevingen

Er moet voldoende aandacht besteed worden aan de kwaliteit van de woningen en de leefomgeving. Dit vertaalt zich in volgende wenselijkheden:

voldoende open ruimten in de kernen, waarbij een evenwicht tussen verdichting en een aangenaam woonklimaat wordt nagestreefd;

voldoende groen in en/of in de nabijheid van de kernen;

het tegengaan van visuele vervuiling (verkrotting, leegstand,...). ;

de verkeersleefbaarheid en de verblijfkwaliteit in de kernen verbeteren door het openbare domein her aan te leggen.

Gedifferentieerde woningvoorraad met voldoende sociale (huur- en koop-) woningen

Naast een voldoende aantal en een voldoende kwaliteit is ook de geschiktheid van de woningen een belangrijk aspect van de huisvestingsproblematiek. Door de veranderende samenstelling van de bevolking en de gezinnen is het nodig om woningen te hebben die aangepast zijn aan de verschillende behoeften. Om te voldoen aan de uiteenlopende wooneisen van verschillende maatschappelijke groepen is het noodzakelijk om een gedifferentieerde woningvoorraad te creëren. Er zijn woningen van verschillende grootte en type noodzakelijk.

23

Het planten van bomen en het voorzien van kleine landschapselementen wordt niet als bouwen beschouwd.


Omdat niet ieder gezin dezelfde mogelijkheden heeft, moet er gezorgd worden voor sociale woningen en sociale kavels, naast voldoende mogelijkheden voor privé-initiatieven.

Het herwaarderen van het bestaande woningpatrimonium

In vergelijking met het gemiddelde voor het Vlaams Gewest, heeft de gemeente Zwevegem een relatief verouderd woningpatrimonium en een groot aantal woningen waarin elementen van klein comfort ontbreken.

De vernieuwing van het oude woningpatrimonium vraagt een blijvende sterke aandacht. De aanpak van de leegstand en de renovatie is hier een belangrijke opgave. De open ruimte vrijwaren van bijkomende bebouwing kan door het bestaande woningbestand ten volle als woongelegenheid te benutten. Dit betekent dat voor de bestaande woningen buiten de kernen de mogelijkheid om te saneren of aan te passen moet mogelijk zijn.

Gebiedsgerichte oplossing uitwerken voor zonevreemde woningen

De gemeente wil in het structuurplan een duidelijk kader opzetten om het gegeven van de zonevreemde woningen aan te pakken zonder bijkomende druk op de open ruimte. Bij deze aanpak wil ze rekening houden met de verschillende kwaliteiten en kenmerken van de verschillende soorten gebieden.

Elementen van de gewenste structuur van het wonen

Figuur 66: de gewenste ruimtelijke structuur van het wonen

De verstedelijkte kern Zwevegem

Zwevegem behoort zowel tot het stedelijk gebied als tot het buitengebied. Daarom onderscheiden we ten eerste de verstedelijkte kern Zwevegem. Dit is het gedeelte van de deelgemeente Zwevegem dat tot het stedelijk gebied behoort. De gemeente doet uitspraken op lokaal niveau. Uitspraken op bovenlokaal niveau gelden als suggestie voor de hogere overheid. In dit gebied wordt er vanuit de ASK een taakstelling wonen opgelegd. Om hieraan te voldoen zal de gemeente een aanbodbeleid van woningen voeren. De verstedelijkte kern Zwevegem moet in de toekomst de centrumfunctie van de hele gemeente blijven vervullen.

Kernen in het buitengebied: Sint-Denijs, Moen, Otegem, Heestert

De kernen in het buitengebied, gezien hun omvang, aanwezige voorzieningen en hun morfologie, staan in voor het opvangen van de woonbehoefte in het buitengebied. Concreet betekent dit dat nood aan bijkomende woningen en eveneens nieuwe voorzieningen die het wonen ondersteunen of ermee verbonden zijn (handel, diensten, kleine lokale bedrijvigheid, ...) opgevangen moet worden in of aan de kernen.

In het PRS-WVL zijn de kernen in het buitengebied aangeduid als herlokalisatiehoofddorpen.

Knokke als woonconcentratie met beperkte ontwikkelingsmogelijkheden

Knokke is eveneens een belangrijke woonconcentratie. Omwille van de nabije ligging met het stedelijk gebied wordt er in Knokke geen bijkomend woongebied aangeduid. Er kunnen, binnen de voorwaarden van het hogere beleidsniveau, beperkte bijkomende woonmogelijkheden ontwikkeld worden binnen het bestaand juridisch aanbod an bouwgronden. De nadruk ligt op inbreiding en hogere dichtheden.

Kreupel als te behouden woonconcentratie

De Kreupel is ook een vrij grote woningconcentratie. In de toekomst wordt ze niet verder ondersteund. Dit betekent niet dat de woonfunctie wordt afgeschreven. Het bestaande woningaanbod kan in de toekomst blijven bestaan maar er wordt geen nieuwe ontwikkeling van terreinen voor woonmogelijkheden toegelaten.

Den Helder en Beerbos als verkavelde bossen

Verkavelde bossen zijn woonconcentraties die voorkomen in een groene omgeving. Deze gebieden zijn uitsluitend bestemd voor wonen met een lage dichtheid en een groen karakter voorop. De woningen ter hoogte van Den Helder en het Beerbos blijven behouden. Ter hoogte van het Beerbos wordt geen bijkomende bebouwing toegelaten. De inrichting ter


hoogte van den Helder, op vandaag woonpark in het gewestplan, gebeurt volgens een specifiek inrichtingsplan (zie onder deelgebieden).

Specifiek beleid

Dichtheid

Aangezien de gemeente ook aan diverse woningbehoeften moet trachten te voldoen, zal het woningaanbodbeleid moeten gedifferentieerd worden: het aanbod moet bestaan uit zowel koop- als huurwoningen, variabele groottes van de woningen, lage en hogere prijsklassen, verschillende woningtypes (aanééngesloten, halfopen of open bebouwing, appartementen...). Bijgevolg zullen de minimale woningdichtheden per project sterk variëren van 7 woningen per ha tot meer dan 25 woningen per ha. De verweving van verschillende woningtypes zou moeten resulteren in een globale dichtheidsnorm van minimum 25 woningen per ha per ruimtelijk samenhangend geheel in het stedelijk gebied en 15 woningen per ha per ruimtelijk samenhangend geheel in het buitengebied. Dit zorgt ook voor een interessante vermenging van verschillende bevolkingsklassen. Binnen de centrumgebieden van de kernen moeten de aanééngesloten bebouwingsvormen (rijwoningen, patiowoningen, geschakelde woningen...) maximaal gestimuleerd worden en kan stapelbouw ook toegelaten worden.

Inbreidingsprojecten

Figuur 67: situering van de inbreidingsprojecten

De gemeente wenst een deel van de behoefte aan woningen en de taakstelling wonen in te vullen via het opzetten van inbreidingsprojecten.

De gemeente Zwevegem geeft in de volgende niet-limitatieve lijst een opsomming van een aantal prioritair te onderzoeken projecten. Op vandaag is er nog geen duidelijkheid hoe deze projecten concreet zullen aangepakt en ingevuld worden. Vandaar dat deze projecten voorzien worden op langere termijn.

Gemeente Situering inbreidingsproject

Zwevegem Site Electrabel

Stationssite

Site Kortrijkstraat - Vandevennestraat

Kasteelstraat -Avelgemstraat

Stokerijstraat – Kanaal

Lindelaan ter hoogte van industriële activiteiten

Feesthal ter hoogte van het park, Kouter

Leopoldstraat

Kortrijkstraat–Losschaertstraat

Heestert Plein Heestert

2 hoeken langs Stijn Streuvelstraat - Kerkhofplein

Gronden aan de hoek Vierkeerstraat-Gauwelstraat

Moen Leegstaande industriegebouwen ter hoogte van Olieberg (Bekaert-Waregem)

Sint-Denijs Stationsomgeving

Deze projecten komen niet uitsluitend in aanmerking voor het invullen met woningen. Een meer functionele invulling die de stedelijkheid van het gebied ondersteunt en die de potenties in de omgeving gebruikt, is aan de orde.

Zonevreemde woningen24

Het structuurplan formuleert een algemeen beleid ten aanzien van de zonevreemde bebouwing. De aanpak is algemeen en situeert zich niet op perceelsniveau. De concrete aanpak dient in de ruimtelijke uitvoeringsplannen vorm te krijgen.

Dit beleidskader beoogt een eenvormig afwegingsmodel aan te bieden voor de beoordeling van ruimtelijke uitvoeringsplannen met betrekking tot de voorschriften voor verspreide zonevreemde bebouwing.

24

Gebaseerd op: Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap – Afdeling Ruimtelijke planning, (2001), ‘Gebiedsgericht beleid voor zonevreemd wonen. Handleiding voor de gemeente’, Brussel.


Ook voor nieuwe zonevreemde woningen tengevolge van de functiewijzing van hoeves geldt dezelfde strategie. Als een hoeve wijzigt in een woning, moet die woning op dezelfde manier afgewogen worden als de zonevreemde woning; dus afhankelijk van de categorie en gebiedsgericht.

Principes

Bij de uitwerking van het beleid voor zonevreemde woongelegenheden wordt de huidige regelgeving

25 gebruikt als basis. Deze regelgeving voorziet op een gebiedsgericht manier

mogelijkheden voor het instandhouden, verbouwen, herbouwen en uitbreiden van een zonevreemd gebouw. Het structuurplan bepaalt in welke gevallen de ruimtelijke uitvoeringsplannen meer mogelijkheden kunnen toestaan dan de huidige regelgeving en in welke gevallen het gemeentelijk beleid strenger zal zijn dan de bestaande regelgeving.

De problematiek wordt op een gediversifieerde en gebiedsgerichte wijze aangepakt. Om de woonzekerheid te realiseren, wordt afgestapt van de louter lineaire en uniforme aanpak van alle woningen, omdat daarmee te weinig kan worden ingespeeld op de specifieke noden van elke plaats. Het beleid met betrekking tot zonevreemde woningen is afgestemd op de gewenste ruimtelijke structuur van de deelgebieden in Zwevegem.

Nieuwe zonevreemde bebouwing wordt in geen geval toegelaten.

De gemeente wil een lange termijnoplossing uitwerken voor de bestaande en vergunde zonevreemde woningen. Daarbij wordt gestreefd naar het maximale behoud van de woningen en het bieden van rechtszekerheid.

Door mogelijkheden voor onderhoud, renovatie en aanpassing te geven aan zonevreemde woningen, werkt de gemeente bovendien aan de landschappelijke kwaliteit van de open ruimte. Op deze wijze worden leegstand en verkrotting van zonevreemde woningen door te beperkte mogelijkheden vermeden.

In de opmaak van een RUP kunnen voorschriften worden voorzien voor de aanleg en inrichting van de volledige kavel van de woning. Er kunnen voorschriften ontwikkeld worden inzake opritten, toegangswegen, terrassen, bijgebouwen, ....

Bij de opmaak van een RUP kunnen er tevens voorschriften opgenomen worden die bepalen of en onder welke voorwaarden een nevenbestemming mogelijk is. Bij het bepalen van de nevenbestemmingen moet vermeden worden dat de lokaal verzorgende rol van de geselecteerde kernen niet wordt uitgehold. Uitgesproken kerngebonden functies en diensten moeten voorzien worden in de geselecteerde herlokalisatiehoofddorpen.

Eventuele herbestemmingen mogen in geen geval de agrarische bedrijfsvoering hypothekeren. Bij het opmaken van een RUP voor zonevreemde woningen zullen de woningen gelegen in agrarisch gebied een gelijkaardig statuut krijgen als de woningen thans gelegen in woongebied met landelijk karakter (KB 28.12.1972).

Ruimtelijk beleid

Er wordt een tweevoudig onderscheid gemaakt: enerzijds worden er verschillende categorieën onderscheiden met eigen mogelijkheden; anderzijds worden er verschillende gebieden onderscheiden waar er een verschillende behandeling zal gebeuren van de categorieën.

Categorieën

De categorieën worden onderscheiden op basis van het ruimtelijk voorkomen:

Woningconcentraties met het oog op herbestemming tot woonkorrel

Woningconcentraties zijn gebieden gekenmerkt door een bestaande concentratie van woningen waar het wenselijk is ook in de toekomst deze concentratie beleidsmatig te ondersteunen. Deze woningen vormen geen bedreiging voor de gewenste ontwikkeling van de deelruimte waarin ze gesitueerd zijn. Bij de selectie van concentraties van zonevreemde woningen krijgen de concentraties afzonderlijke ontwikkelingsperspectieven toegekend en krijgen ze nadien in de uitvoeringsplannen specifieke stedenbouwkundige voorschriften.

25

Met huidige regelgeving wordt bedoeld: het decreet van 18 mei 1999 houdende de organisatie van de ruimtelijke ordening, gewijzigd bij de decreten van 28 september 1999, 22 december 1999, 26 april 2000, 8 december 2000, 13 juli 2001, 1 maart 2002 en 8 maart 2002. Bij het opmaken van een RUP kan men eventuele latere wijzigingen aan de decretaal bepaalde mogelijkheden voor zonevreemde bebouwing in rekening brengen.


Woonkorrels verschillen wezenlijk van woongebieden doordat woonkorrels alleen de woonfunctie bevestigen op een aantal percelen binnen een deelruimte die als geheel bestemd blijft voor een andere functie. De woonkorrel mag de ontwikkeling van de rest van het gebied dan ook niet hypothekeren en mag op de percelen ook geen andere functies dan wonen toestaan wat in een woongebied wel kan.

Criteria voor het bepalen van woonconcentraties met het oog op herbestemming tot woonkorrel:

Het gaat om een groep van minstens 5 zonevreemde vergunde woningen met een onderlinge afstand van maximaal 30 à 40 meter tussen de gevels.

De woningen zijn gelegen langs een uitgeruste weg: de weg is verhard en er is elektriciteit aanwezig.

De bouwfysische toestand van de woningen wordt mee in rekening gebracht bij het bepalen van het aantal woningen in een groep. Woningen waarvan de bouwfysische toestand slecht is, worden niet meegeteld.

De kwantitatieve analyse moet steeds gevolgd worden door een kwalitatieve analyse op het terrein. Bij het bepalen van de woonconcentraties moet in eerste instantie uitgegaan worden van de ruimtelijke verschijningsvorm. Op basis daarvan wordt de definitieve korrel bepaald.

Bewoonde vergunde zonevreemde woningen, die net buiten de concentratie zonevreemde woningen gelegen zijn, kunnen mee opgenomen worden in een woonkorrel wanneer de afstand tussen de concentratie en de daarbuiten gelegen bewoonde vergunde woningen niet meer dan 70 meter bedraagt tussen de gevels.

Woningen met oog op herbestemming tot woongebied

Woningen en woningconcentraties die gelegen zijn in de nabijheid van woongebied krijgen omwille van deze ruimtelijke context de ruimste ontwikkelingsperspectieven.

De geselecteerde woningen kunnen ontwikkelen als woongebied in het gewestplan; ze kunnen m.a.w. vervangen worden, er kunnen meergezinswoningen worden opgericht en er kunnen, voor zover ruimtelijk aanvaardbaar (de visie van de deelgebieden is hierbij richtinggevend), nevenactiviteiten worden uitgeoefend (horeca, handel, KMO).

Door deze woningen en woningconcentraties te selecteren, betracht de gemeente een logischere en meer leesbare randafwerking van de kernen te verwezenlijken.

Criteria voor het bepalen van woningen en woonconcentraties met het oog op herbestemming tot woongebied:

Een woonconcentratie is een groep van minstens 5 zonevreemde vergunde woningen met een onderlinge afstand van maximaal 30 à 40 meter tussen de gevels.

Alleen percelen met zonevreemde woningen die aansluiten op een kern komen in aanmerking voor herbestemming tot woongebied.

De afstand van een zonevreemde woning tot het woongebied om als woongebied bestemd te kunnen worden, kan variëren in functie van de gewenste ruimtelijke structuur en de visie van de deelgebieden.

Bij de herbestemming kunnen er geen nieuwe bouwpercelen gecreëerd worden.

De selectie gebeurt op perceelsniveau.

De eventuele inplanting van andere dan woonfuncties dient afgewogen te worden op het niveau van de kern of het desbetreffende deelgebied (in het kader van de gewenste ruimtelijke structuur).

Verspreide woningen

Verspreide woningen zijn alle zonevreemde woningen die alleen of in groepjes van minder dan 5 woningen op een onderlinge afstand van minder dan 30 m staan in de open ruimte.

Merkwaardige gebouwen - Individueel historisch, landschappelijk en/of architecturaal waardevolle gebouwen


De merkwaardige gebouwen zijn alle gebouwen die opgenomen zijn in de landschapsatlas, de lijst van stads- en dorpsgezichten en beschermde monumenten. Daarnaast selecteert de gemeente zelf merkwaardige gebouwen op basis van de architecturale, historische of landschappelijke waarde van het gebouw.

Om de merkwaardige gebouwen te bewaren in het landschap wil de gemeente bijkomende ontwikkelingsmogelijkheden toekennen aan deze gebouwen op voorwaarde dat het karakter van deze gebouwen bewaard blijft. Afhankelijk van de aard van het gebouw en het deelgebied waarin het gebouw gelegen is, kunnen naast wonen, bijkomende functies toegelaten worden in deze gebouwen. Een indicatieve en niet-limitatieve opsomming van mogelijke toelaatbare functies zijn:

- toeristisch-recreatieve activiteiten die kaderen in de gebiedsgerichte werking van de provincie West-Vlaanderen of de West-Vlaamse Scheldestreek

- ruimtes voor sociale, culturele en/of educatieve activiteiten, bvb. archeologie, tuinbouwopleiding, educatief centrum...

- kinderboerderij

- ruimtes voor jeugdverenigingen en –groeperingen

- kunstenaarsateliers

- paardenmanege

- horeca enkel als nevenbestemming van de toegelaten activiteiten

- beperkte verblijfsrecreatie (plattelandstoerisme)

- laagdynamische economische functies (dit zijn functies die omwille van hun intrensieke aard, in hun onmiddellijke omgeving eerder beperkte veranderingen teweegbrengen in de bestaande ruimtelijke structuur en het ruimtegebruik.)

In een ruimtelijk uitvoeringsplan worden voorschriften uitgewerkt op maat van het gebouw. Merkwaardige gebouwen worden met andere woorden individueel benaderd.

Gebiedsgerichte benadering

Gebieden met kwetsbare bestemmingen

Het gaat om alle verspreide woningen en woningconcentraties gelegen in:

natuurreservaten (volgens natuurdecreet);

natuur- en groengebieden (volgens het gewestplan);

natuurontwikkelingsgebieden;

bosgebieden;

bosuitbreidingsgebied;

gebieden met een groene nabestemming.

De hoofdfunctie van deze gebieden blijft natuur en natuurontwikkeling.

Aan de bestaande zonevreemde woningen kunnen enkel instandhoudings26

- en afbraakwerken uitgevoerd worden.

Gebieden met ruimtelijke beperkingen

De gewenste ruimtelijke ontwikkeling van de open ruimte gebeurt op een gebiedsgerichte manier volgens de landschappelijke kenmerken.

Daarom worden het ‘het gaaf gebied van lokaal belang’ en ‘de kamlijn van het interfluvium’27

de zonevreemde woningen omwille van de landschappelijke context strenger behandeld in vergelijking met de huidige regelgeving.

26

Met instandhoudingswerken wordt bedoeld: alle onderhouds- en instandhoudingswerken; ook die onderhouds- en instandhoudingswerken die betrekking hebben op de stabiliteit.


Voor de ontwikkelingsperspectieven zijn de huidige regelgeving en de algemene uitgangspunten van het ruimtelijk beleid voor zonevreemde woningen richtinggevend maar daarenboven worden er enkele beperkingen opgelegd met de bedoeling de landschappelijk waarde te beschermen en te versterken.

Bij de beoordeling van bouwaanvragen wordt bijzondere aandacht geschonken aan de beeldwaarde van de gebouwen en aan de landschappelijke integratie van de gebouwen. Hierbij wordt gekeken naar de inrichting van de volledige kavel. Er kunnen bijkomende beperkingen opgelegd worden inzake typologie, de volumeverhoudingen (de verhouding van hoogte, lengte en breedte) en de schaal van het gebouw in zijn omgeving.

Park met bebouwing

Voor de bebouwing die voorkomt in een park worden in een ruimtelijk uitvoeringsplan voorschriften uitgewerkt op maat van het gebouw. Bebouwing in parkgebieden wordt individueel benaderd, rekening houdend met:

ligging in de gewenste ruimtelijke structuur (stedelijk gebied of buitengebied);

Ruimtelijke kwaliteit

Ruimtelijke context van het deelgebied

Voor deze bebouwing geldt volgende algemene bepaling:

Instandhouding, verbouwen en beperkte uitbreiding van bestaande residentiële bebouwing zijn toegelaten. De werken die noodzakelijk zijn voor de openstelling, het behoud, en de verrijking van de natuurwaarden en van het karakter van het gebied en/of voor de aanleg van een parkgebied zijn steeds toegelaten.

Voor volgende parken gelden volgende bepalingen:

LANGWATER EN DE TWEE PARKEN AAN WEERSZIJDEN VAN DE KORTRIJKSTRAAT

In parkgebieden binnen het stedelijk gebied (Langwater, de twee parken aan weerszijden van de Kortrijkstraat) is er ook een functiewijziging van de bestaande gebouwen tot gemeenschapsvoorziening, feestzaal, congresinfrastructuur, ... mogelijk. Een concrete wijziging zal echter nog steeds onderzocht worden en getoetst worden aan de ruimtelijke omgeving. Er kan echter geen nieuwe bebouwing bijkomen.

PARK VAN HET GEMEENTEHUIS

Het park van het gemeentehuis wordt aangeduid als een openbaar park.

In een openbaar park kunnen er nieuwe constructies gebouwd worden in functie van openbare diensten en gemeenschapsvoorzieningen.

De werken die noodzakelijk zijn voor de openstelling, het behoud, en de verrijking van de natuurwaarden en van het karakter van het gebied en/of voor de aanleg van een parkgebied zijn steeds toegelaten.

De rest van het grondgebied Zwevegem niet opgenomen in andere gebieden

De bestaande zonevreemde woningen kunnen instandhoudings- en afbraakwerken uitvoeren, verbouwen, uitbreiden, herbouwen en van functie wijzigen. Hierbij is de huidige regelgeving richtinggevend.

Woningprogrammering

De ontwikkeling van de gewenste nederzettingsstructuur vereist een krachtig woonbeleid. De ruimtelijke component van het woonbeleid vormt hierin een belangrijk onderdeel.

Op basis van de inventarissen opgemaakt in kader van de woonbehoeftestudie28

en op basis van de taakstelling van hogere plannen kan er een woningprogrammering opgemaakt worden.

27

Deze gebieden komen overeen met de deelgebieden. 28

Inventaris van de niet-uitgeruste terreinen in woongebied en woonuitbreidingsgebied, de onbebouwde percelen in woongebieden, woonuitbreidingsgebieden en leegstand, de leegstand


De gemeente Zwevegem wil de ruimtelijke ontwikkeling sturen door de beschikbare woongebieden en woonuitbreidingsgebieden te differentiëren op basis van de wenselijkheid en de geschiktheid om deze al dan niet aan te snijden.

De criteria van de prioriteitstelling zijn:

de hierboven geformuleerde visie en concepten (zowel op gemeentelijk niveau als voor de deelstructuren);

de landschappelijke waarde (openheid, beleving, zichten,...);

de afstand tot de kern;

verkeersontsluiting, basismobiliteit;

mate van bouwrijpheid;

het voorzien in de berekende behoefte;

de bestaande juridische structuur;

de mogelijkheid voor afvoer van regenwater en afvalwater.

Bij de uitwerking wordt er een onderscheid gemaakt naar stedelijk gebied en naar buitengebied.

Figuur 68: de prioriteitstelling van de niet-uitgeruste terreinen in het stedelijk gebied

Figuur 69: de te schrappen woonuitbreidingsgebieden

Figuur 70: de prioriteitstelling van de niet-uitgeruste terreinen in het buitengebied

Stedelijk gebied

De gegevens voor het stedelijk gebied worden gedeeltelijk overgenomen uit de afbakening van het stedelijk gebied Kortrijk. In het gemeentelijk ruimtelijk structuurplan worden ook kleinere terreinen opgenomen en wordt er een verdere fasering ingevoerd. Dit geldt als suggestie naar het Vlaams Gewest.

Waarbij:

Nr. Omschrijving

1 De prioritair aan te snijden gebieden moeten volstaan om in de gezamenlijke woonbehoeften te voorzien binnen de planperiode.

2 Hoeven in principe niet aangesneden te worden om in de eigen behoeften van de gemeente te voorzien binnen de planperiode. Deze gebieden worden gereserveerd om eventuele toekomstige noden op te vangen.

3 Enerzijds zijn het gebieden met technische moeilijkheden en bijgevolg een laag potentieel rendement (beperkt aantal kavels). Anderzijds zijn het gebieden die in de gewenste ruimtelijke structuur andere functies krijgen. Deze gebieden komen niet in aanmerking voor de ontwikkeling van woongelegenheden.

Nr. Huidige bestemming Ruimtelijk beleid Prioriteit

3 woongebied wonen in verweving met lokale kleinhandel -diensten 1

4 woongebied verdichting-inbreiding 1




8 BPA - wonen verdichting-inbreiding 1

9 BPA - wonen verdichting-inbreiding 1

10 BPA - wonen afwerken van de rand 1

12 BPA - wonen uitbreiden in relatie met de kern 1

13 woongebied verdichting-inbreiding -deel voorzieningen deel wonen – hoogbouw wordt gestimuleerd

1

15 BPA - wonen verdichting-inbreiding -deel voorzieningen deel wonen – hoogbouw wordt gestimuleerd

1

16 BPA - centrumfuncties 1

17 BPA - wonen inbreiding, koppeling met spoorwegbedding 1

18 BPA - wonen Iibreiding, koppeling met spoorwegbedding 1

19 woongebied multifunctionele ontwikkeling in relatie met kanaal 1

20 woongebied reservatie N391 1


44 woonuitbreidingsgebied uitbreiding aansluitend op de kern 1

49 woonuitbreidingsgebied 4/5 ontwikkelen - ontwikkeling van beekvallei in zuiden als groen- en recreatief element

1

71 BPA - landbouw inbreiding 1

72 BPA - landbouw Iibreiding 1

73 BPA - wonen uitbreiding aansluitend op de kern 1



76 Landbouw Gedeeltelijk te ontwikkelen (1/3), harde zuidgrens, deel groen 1

77 Ambachtelijk bedrijventerrein 2/3 wonen 1/3 groen 1

50 woonuitbreidingsgebied buiten stedelijk gebied, open houden, indringen van de open ruimte, afwerken grens

2

11 BPA landbouw nabestemming natuur

open ruimte behouden, Keibeek, afwerken van de rand 3

43 woonuitbreidingsgebied regionaal bedrijventerrein 'Losschaert' 3

45 woonuitbreidingsgebied regionaal bedrijventerrein Losschaert 3

46 woonuitbreidingsgebied reservering voor de inplanting van kleinhandel-diensten 3

47 woonuitbreidingsgebied niet realiseerbaar - bouwvrije strook 3

48 woonuitbreidingsgebied mogelijkheid voor de ontwikkeling van een lokaal groenelement 3

79 BPA -landbouw open landschap rond de molen, vrijwaren open ruimte zuid 3

Tabel 34: de fasering in het stedelijk gebied

Buitengebied

Uit de confrontatie van het aanbod en de behoefte van woningen voor het buitengebied, is gebleken dat er in het buitengebied voldoende woonmogelijkheden zijn.

Het beleid van de gemeente vertrekt dan van volgende elementen:

Er worden geen nieuwe woonuitbreidingsgebieden die gelegen zijn aan een niet uitgeruste weg aangesneden.

Enkele woonuitbreidingsgebieden worden geschrapt.

Er wordt een prioriteitsstelling doorgevoerd van de beschikbare niet-uitgeruste gebieden naar wenselijkheid van het aansnijden.

De gemeente voorziet maatregelen opdat de prioritair aan te snijden gebieden daadwerkelijk zouden gerealiseerd worden.

Volgende woonuitbreidingsgebieden krijgen een nieuwe bestemming die geen nieuwe woongelegenheden meer toelaten.

56 Moen Het noorden van dit gebied is de zuidgrens van de lineaire kern van Moen. Dit gebied wordt open gehouden.





53 Moen De oostelijke rand van het gebied vormgeven. Dit gebied wordt opengehouden om de open ruimte tot in de kern te laten doordringen.

82 Otegem Door de aanwezigheid van de hoogspanningsleidingen wordt er geen bebouwing meer voorzien.

67 Otegem Niet kerngebonden.

Tabel 35: te herbestemmen woonuitbreidingsgebieden


Prioriteitsstelling

Bij het versterken van de woonstructuur wordt de grootste aandacht besteed aan het opwaarderen van het woningpatrimonium, het verdichten van het centrum en het verhogen van de woonkwaliteit.

Onuitgeruste woongebieden die hieraan beantwoorden krijgen de prioriteit voor ontwikkeling.

Hieronder worden per gemeente de prioritaire gebieden aangeduid.

HEESTERT

Nr. Huidige bestemming Ruimtelijk beleid

35 BPA - Wonen Uitbreiden aansluitend op de kern

36 Woongebied Inbreiden

61 BPA - Wonen Inbreiden




80 BPA - Wonen Afwerken

Tabel 36: de prioriteiten in Heestert

De gemeente Zwevegem suggereert aan de hogere overheid om het gebied 37 prioritair aan te snijden na de planhorizon van 2007 op voorwaarde dat de behoefte voldoende is aangetoond. Dit gebied is immers reeds gedeeltelijk aangesneden is sluit ruimtelijk beter aan op de kern.

MOEN


28 BPA -wonen Afwerken van de woonwijk




81 BPA Wonen Sociale woningen

Tabel 37: de prioriteiten in Moen

OTEGEM

Deze behoefte kan worden ingevuld via het opvullen van onbebouwde percelen in verkavelingen en in woongebied. Daarnaast worden er een aantal woonuitbreidingsgebieden aangeduid als te schrappen omwille van ruimtelijke redenen.


40 BPA Wonen Sociale woningbouw

41 BPA Wonen Centraal open gebied

42 BPA Wonen Uitbreiden aansluitend op de kern

78 BPA Wonen Uitbreiden aansluitend op de kern

Tabel 38: de prioriteit in Otegem

SINT-DENIJS

De behoefte aan woongelegenheden in Sint-Denijs wordt opgevangen in het bestaande aanbod. De nadruk zal liggen op de kwaliteitsverbetering van het woningpatrimonium en de woonomgeving en op verdichting in de kern.


24 Woongebied Kan niet op korte termijn ingevuld worden omwille van de problematische ontsluiting. Vandaar wordt dit gebied op korte termijn gereserveerd.

Tabel 39: de fasering Sint-Denijs


Mogelijke maatregelen

Harmoniseren van de voorschriften

De gemeente maakt een of meerdere RUP’s op met als doel de vele verschillende stedenbouwkundige voorschriften in verkavelingen en de verschillende plannen van aanleg te harmoniseren.

RUP voor schrappen woonuitbreidingsgebieden

De gemeente Zwevegem maakt een RUP op waarbij de woonuitbreidingsgebieden ten zuiden van de spoorweg te Moen, de Stropuit te Otegem en een deel van het woonuitbreidingsgebied onder de hoogspanningsleidingen te Otegem, een bestemming krijgen die geen nieuwe woongelegenheden toelaten.

Opmaak van een woonplan

De gemeente maakt een woonplan op waarin de strategische en operationele doelstellingen verwoord worden gekoppeld met de instrumenten voor de uitvoering ervan. In zo’n woonplan moet er minstens aandacht zijn voor:

een actief grondbeleid (het mobiliseren van onbebouwde loten in verkavelingen, langs uitgeruste wegen in woongebieden via informatiecampagnes, belastingen, onteigeningen en eigen realisatie, recht van voorkoop, aanleggen van een fonds,...);

zorgen dat er voldoende woningen op de markt zijn in functie van de taakstellingen;

verbeteren van de woningkwaliteit (belasting op de leegstand, premies voor renovatie, aanleg groenzones,...);

aanbod sociale woningen;

ontwikkeling van middelen voor het voeren van een woonbeleid (cel huisvesting uitbouwen, belastingen, ...).

Structureel overleg in kader van de huisvesting

De gemeente zet een overleg op tussen de verschillende partners van de woningmarkt: de gemeente, OCMW, de erkende (sociale) bouwmaatschappijen. Ook de intercommunale Leiedal en private initiatiefnemers kunnen projectmatig worden betrokken. Dit overleg heeft als doel:

toenadering en wederzijds begrip voor elkaars doelstellingen tussen de verschillende partijen versterken;

gezamenlijk de behoeften en evoluties op het vlak van de woningmarkt analyseren en opvolgen;

de verschillende programma’s op elkaar afstemmen en bijsturen;

gezamenlijk een aantal projecten initialiseren op het vlak van renovatie- en vervangingsbouw, sociale woningbouw en inbreiding.

Zonevreemde woningen

De gemeente maakt een of meerdere ruimtelijke uitvoeringsplannen op voor de zonevreemde woningen. Hierbij worden de principes van het structuurplan vertaald en geconcretiseerd.

Kwalitatieve openbare ruimte in woonomgevingen

De gemeente zal in kader van het overleg omtrent de verkavelingsvergunning dat met de betrokken partijen gebeurt minstens uitdrukkelijk aandacht besteden aan:

de voorwaarde om een bijdrage te vragen voor de aanleg en onderhoud van openbaar groen;

garanties voor een kwalitatieve (groene) openbare ruimte in de woonomgeving.

Renovatie

De gemeente maakt werk van het renoveren of vervangen van woongelegenheden in het stedelijk gebied, de kernen of de woonconcentraties. Om deze taakstelling te kunnen realiseren pleegt de gemeente regelmatig overleg met verschillende andere partners waaronder de bouwmaatschappijen.


De gemeente voorziet enerzijds in een aanvullend premiestelsel voor renovatie. Deze premies worden gericht op de renovatie van woningen met lage kwaliteit. Voor het vaststellen van de kwaliteit van de woningen wordt er een objectief beoordelingssysteem ontwikkeld.

Anderzijds staat de gemeente in voor het jaarlijks actualiseren van de inventaris van leegstand en verkrotting en speelt deze door naar de hogere overheid.

Mobiliseren onbebouwde percelen

De gemeente zal een reglement opstellen met stimulerende en/of sanctionerende bepalingen voor het op de markt brengen van onbebouwde percelen.

De gemeente zal in kader van het overleg omtrent de verkavelingsvergunning dat met de betrokken partijen gebeurt minstens uitdrukkelijk aandacht besteden aan het voorzien van een bouwverplichting.


De gemeente werkt actief mee aan inbreidingsprojecten. Dit doet ze door projecten op te zetten, deel te nemen aan het overleg en te voorzien in een wettelijk kader.

Sociale woningen

De gemeente ondersteunt actief de realisatie van sociale woningen. Hiervoor pleegt ze regelmatig overleg met de bouwmaatschappijen.


4.2.2. DE GEWENSTE NATUURLIJKE STRUCTUUR

Doelstellingen

Ontwikkeling en versterking van de natuur- en groenelementen

De gewenste natuurlijke structuur vertrekt van de bestaande kwaliteiten en wil deze verder uitbouwen. De bestaande natuurelementen worden opgewaardeerd en kwalitatief beheerd. Op sommige plaatsen worden ze uitgebreid en met elkaar in relatie gebracht. Hiervoor is zowel in de open ruimte als in het verstedelijkte gebied aandacht. De gemeente ontwikkelt de reflex om Natuur als volwaardig element te beschouwen en waar mogelijk via de inrichting van lokale elementen actief mee te werken aan natuurontwikkeling.

Vormen van ecologische netwerken

De ecologische samenhang tussen de verschillende gebieden die voor natuur van belang zijn wordt versterkt door netwerking. Op die manier wordt vermeden dat de gebieden met natuur geïsoleerde eilandjes blijven. Dit houdt ook in dat verdere versnippering van de natuur wordt tegengegaan. De natuur kan immers slechts op een duurzame wijze functioneren indien de verschillende elementen een goed gestructureerd geheel vormen. De lijninfrastructuren, ecologische infrastructuur en valleigebieden spelen hierin een essentiële rol.

De samenwerking van natuurbeheerders met andere open ruimte gebruikers (landbouw, recreatie) bevorderen

In de open ruimte komen verschillende essentiële functies voor: landbouw, natuur en recreatie. Om een goed evenwicht en goede verstandhouding tussen de verschillende partijen te bewerkstelligen, is het noodzakelijk om naast het vaststellen van regels ook een constructieve samenwerking op te bouwen.

Recreatief medegebruik van de groenelementen

De gemeente Zwevegem wil zachte recreatie in de groenelementen op een gericht manier mogelijk maken. Bij bestaande groenelementen en nieuw te ontwikkelen groenelementen wordt het recreatieve medegebruik steeds als belangrijk aandachtspunt naar voor geschoven.

De elementen van de gewenste natuurlijke structuur

Figuur 71: de gewenste ruimtelijke natuurlijke structuur

De structuurbepalende elementen voor de natuurlijke structuur in de toekomst zijn:


Het kanaal Bossuit-Kortrijk is een ruimtelijk element van bovenlokaal niveau. De gemeente onderschrijft de bovenlokale opties en geeft suggesties voor een lokale detaillering.

Het kanaal Bossuit-Kortrijk verbindt een aantal belangrijke gebieden voor natuur. In de toekomst moet de natuurlijke functie van het kanaal sterker worden. Het kanaal wordt uitgebouwd tot een groene as. Het concept uit het GNOP en PRS-WVL is richtinggevend. (zie verder: deelgebied kanaal Bossuit-Kortrijk)

De beekvalleien

De beekvalleien zijn belangrijke structuren in de netwerking van de natuur. De natuurlijke functie moet er in de toekomst meer plaats krijgen naast de primaire functie van waterberging en waterevacuatie.

De bossen

In de bossen overheerst de ecologische functie en de recreatieve functie (bv. wandelen, spelen,...). Voor de invulling van deze functies zal er plaats per plaats een afweging gebeuren. Voor de bossen die potentieel behoren tot natuurverwevingsgebied en de natuurlijke structuur geldt de visie van de gemeente als suggestie naar de hoger overheid.

De spoorwegbeddingen

De spoorwegbedding Avelgem- Kortrijk heeft tussen Knokke (vanaf de Kwadestraat tot aan het kanaal) en Moen (vanaf de Sluislaan tot aan de Stationsstraat) als hoofdfunctie natuur. Dit past binnen de visie van de provincie West-Vlaanderen.


Orveytbos, vaarttaluds, oude kanaalarm

Het Orveytbos, de vaarttaluds en de oude kanaalarm zijn gebieden met een hoofdfunctie natuur. Zachte recreatie is gericht (op specifieke plaatsen en tijdstippen) toegelaten.

Natuurontwikkelingsgebieden

De ontginningsgebieden hebben een groene nabestemming. Dit zijn plaatsen voor nieuwe natuurontwikkeling in de toekomst. Dit geldt als een suggestie naar het Vlaams Gewest.

Eveneens de visvijvers ter hoogte van de Kwadestraat-Dokkestraat en de Comminnestraat-Kastanjeboomstraat worden aangeduid als gebieden die van belang zijn voor de natuur. In deze gebieden moeten er echter ook mogelijkheden zijn voor de hengelsport.

Ter hoogte van Knokke wordt het Lettenhofpark ontwikkeld dat naast de sociale en recreatieve hoofdfunctie ook natuur als nevenfunctie zal hebben.

Specifiek beleid omtrent natuurontwikkeling

Natuurontwikkeling is het scheppen van een situatie waarin natuur zich zoveel mogelijk spontaan kan ontwikkelen en herstellen. Natuurontwikkeling omvat verschillende deelaspecten.

Behoud, bescherming en beheer van de bestaande natuur

Alle gebieden die op het gewestplan zijn aangegeven als natuurgebied, bos(uitbreidings)gebied, groengebied, natuurgebied met wetenschappelijke waarde worden geselecteerd. Eveneens de natuurreservaten die in kader van het decreet op natuurbehoud zijn aangeduid, worden geselecteerd.

In deze gebieden gaat de aandacht prioritair uit naar natuurbeheer en natuurontwikkeling. Medegebruik door landbouw en door recreatie kan op voorwaarde dat de natuurontwikkeling niet geschaad wordt.

In de omgeving van ieder gebied dat van belang is voor natuur (cfr. de bovenstaande gebieden) kunnen er vanuit de natuurfunctie randvoorwaarden opgelegd worden aan andere functies met als doel de natuurwaarde en de ecologische kwaliteit te waarborgen.

Het uitbreiden van natuur

De gemeente werkt actief mee aan beleidsinitiatieven tot uitbreiding van bestaande natuur. Ter realisatie van de basisdoelstelling “Evenwichtig samengaan van natuur, landbouw en landschapsbeleving in een waardevol agrarisch gebied” zal het gemeentebestuur in haar ruimtelijk beleid natuur als een volwaardig ruimtelijk element ontwikkelen door 1) kleinschalige lintvormige elementen (beken, bomenrijen, houtkanten, …) op een natuurlijke manier te laten ontwikkelen als corridor / stapsteen in het kader van de natuurverbindingsgebieden en 2) eventuele restgronden waar mogelijk bij voorrang met kwaliteitsvolle natuur in te vullen. Hierbij dient bijzondere aandacht te gaan naar de raakvlakken tussen water en land omdat hier belangrijke natuurpotenties aanwezig zijn.

De gemeente voorziet eveneens nieuwe plaatsen voor natuur en groen:

de terreinen met een groene nabestemming: de ontginningsgebieden (suggestie naar het Vlaams Gewest), Lettenhofpark;

ter hoogte van de IMOG-site;

de visvijvers en omgeving ter hoogte van de Kastanjeboomstraat en de Comminnestraat en die ter hoogte van de Kwadestraat-Dokkestraat.

Het netwerken van natuur

Op het grondgebied van de gemeente Zwevegem wordt de natuur genetwerk via verbindingen bestaande uit elementen zorgen voor de relatie tussen natuur en dragen zo bij tot de netwerking en spelen een grote rol voor de verspreiding van fauna en flora en voor het behoud van de biodiversiteit.

De beekvalleien

De beekvalleien zijn grotendeels onbebouwd gebleven en vaak komen er nog natuurlijk waardevolle elementen voor. De beken doorkruisen verschillende gebieden en zijn uit hun aard dus verbindend. Net zoals in de hogere structuurplannen aanziet het gemeentelijk


ruimtelijk structuurplan van Zwevegem de beekvalleien als een ruggengraat voor de natuurlijke structuur. In een open samenhangend landbouwgebied zijn het vrijwel de enige mogelijkheden voor natuur en natuurverbinding.

Naar ruimtelijk beleid houdt dit in dat de bekenvalleien naast hun primaire functie van waterberging en -evacuatie, een natuurlijke functie krijgen. Tevens moet de economische leefbaarheid van de landbouw gewaarborgd worden en haar positie in de beekvalleien geconcretiseerd worden. De beekvalleien zijn de dragers van en verbindingen tussen natuurlijke waardevolle elementen. Het is de bedoeling om natuur te laten samengaan met de beken zolang de waterberging en -evacuatie niet in het gedrang komt. Eveneens geldt de ‘Code van Goede Praktijk’.

Het ruimtelijke beleid ter hoogte van de beekvalleien buiten de kernen is gericht op bescherming en versterking van het natuurlijk karakter. Hun landschappelijke en biologisch waardevol karakter wordt behouden en uitgebreid. Langsheen de beekvalleien wordt er aandacht besteed aan het versterken van de kleine landschapselementen. De beken moeten ook zoveel mogelijk open gehouden worden. De beekvalleien zijn veelal ook dragers van openruimte verbinding. Tenslotte moeten de beken voldoende ruimte krijgen. Enkel op die manier kunnen ze hun functies vervullen.

De gemeente selecteert op niet-limitatieve wijze volgende beekvalleien die belangrijk zijn voor de netwerking:

de Zandbeek,

de Keibeek (van de bron tot aan de kern van Zwevegem)

de Slijpbeek,

de Kasteelbeek

de Braambeek

de Kleine Ronsebeek

de Kasselrijbeek

de Verbrandhofbeek

De spoorwegbeddingen

De oude spoorwegbeddingen Kortrijk-Avelgem (traject overeenkomend met de bestemming parkgebied) en Avelgem-Dottignies op het grondgebied van Zwevegem kunnen door hun lineaire structuur een belangrijke rol spelen als ecologische verbinding. In het PRS-WVL werden ze reeds aangeduid als natuurverbindingsgebied. De gemeente geeft hier een suggestie aan de provincie West-Vlaanderen.

Het beleid is er op gericht om de natuurwaarde van deze elementen te verhogen. Natuur heeft hier weliswaar niet de hoofdfunctie. De spoorlijnen zijn ook bestemd voor het functionele en het recreatieve verkeer. Natuur is daarbij wel een belangrijke nevenfunctie en randvoorwaarde voor het creëren van een aangename omgeving. Het voorzien van groen kan tevens de recreatieve waarde verhogen.

Voor een aanduiding van de verschillende trajecten van de spoorwegen met hun functie verwijzen we naar de gewenste ruimtelijke structuur voor verkeer en vervoer.

Wegbermen

De wegbermen vormen een grote potentie om ecologische verbindingen tot stand te brengen. Uit hun aard hebben ze een duidelijke structuur en vormen ze een netwerk met talrijke verknopingen. Bovendien zijn ze eigendom van de gemeente waardoor er sneller concrete acties kunnen ondernomen worden.

Het beleid zal zich richten op het in ere herstellen van de wegbermen. Om hun rol volledig te kunnen spelen, moeten de wegbermen voldoende breed gehouden worden. Dit beleid wordt gecombineerd met het verder zetten van het wegbermbeheer. Dit beleid moet uiteraard rekening houden met andere wettelijke regelingen.

Het koppelen van specifieke natuurmaatregelen aan andere doelstellingen

Om de natuurlijke structuur en diversiteit te versterken, kan aan maatregelen uit andere beleidsdomeinen het streven naar een ecologische meerwaarde gekoppeld worden.


Bijvoorbeeld:

het bestrijden van erosie op de kamlijn van het interfluvium;

het inrichten van wachtbekkens;

het koppelen van een natuurwaarde bij de realisatie van projecten inzake wonen.

Specifiek beleid integraal waterbeheer

De gemeente wil ruimtelijke voorzieningen ondersteunen om het water te beheren en te beheersen. De gemeente gaat hierbij in overleg met de bevoegde instanties.

Uitgangspunten daarbij zijn dat de negatieve effecten van wateroverlast op het gebruik moeten opgelost worden en dat de waterrijke biotopen maximaal moeten behouden worden.

Op plaatsen waar het mogelijk is en waar er natuurlijke gegevenheden zijn, zal worden onderzocht of er overstromingsgebieden mogelijk zijn.

De aanleg van wachtbekkens moet waar mogelijk en wenselijk gekoppeld worden aan de recreatieve routes.


Beheersovereenkomsten

De gemeente stelt beheersplannen en beheersovereenkomsten op en past ze aan volgens de opties van het structuurplan en het GNOP.

De gemeente wijst plaatselijke actoren in de omgeving van ecologisch relevante eenheden op de mogelijkheid om een beheersovereenkomst af te sluiten.

Beekvalleien

Opmaak van een uitvoeringsplan of verordening voor de beekvalleien

De gemeente maakt een RUP of verordening voor de beekvalleien met als doel de natuurwaarde van de beekvalleien te versterken en de positie van de landbouw in de valleigebieden te concretiseren. Dit gebeurt in overleg met de beheerder van de beek. Hierbij zullen minstens volgende elementen behandeld worden:

het bepalen van een ‘zone met belangrijke functie natuur’ in de beekvallei;

voorschriften omtrent het herstellen van de structuur- en waterkwaliteit van de beken;

het voorzien van kleine landschapselementen;

de waterevacuatie en –berging;

de economische leefbaarheid van de landbouw;

het beheer (zelf of via publiek private samenwerking);

het beperkt stimuleren van het recreatieve medegebruik door een beperkte aanleg van fietsen wandelpaden passend in het recreatieve netwerk;

het bepalen van voorschriften ten aanzien van het grondgebruik opleggen: o tegengaan van een toename van de verharde oppervlakte o beperken van de bebouwing tot die gebieden die direct aansluiten tot bestaande

kernen.

Oeverbeplanting

De gemeente zal ter hoogte van de Zandbeek, Keibeek, Slijpbeek, Kasteelbeek en de Braambeek op gerichte plaatsen kleine landschapselementen aanbrengen. De gemeente doet dit zelf of via publiek-private samenwerking en in overleg met de beheerder van de beek.

Wegbermen

Verordening

De gemeente stelt een verordening op die de minimale breedte van wegbermen vastlegt binnen de grenzen van het openbaar domein.

Bermbeheer

De gemeente zorgt voor een actief bermbeheer langs gebieden waar er een natuurverbinding wenselijk is.


Aandringen op de afbakening van de natuurverbindingsgebieden

De gemeente dringt bij de provincie West-Vlaanderen aan op de afbakening van de natuurverbindingen ter hoogte van De Beek Te Biest en de Scheebeek, het gebied ten westen van het kanaal Bossuit-Kortrijk (Bellegembos, Argendaalbos, Mortagnebos, Grandvalbos, Kooigembos en oude kleiputten).

De gemeente zal samen met de provincie meewerken aan het ontwerp van het natuurverbindingsgebied.

Opzetten van een structureel overleg tussen de vertegenwoordigers van de verschillende open ruimtefuncties: landbouw, natuur, recreatie

De gemeente zet een overleg op tussen de vertegenwoordigers van de verschillende open ruimtefuncties. Ook private initiatiefnemers kunnen projectmatig worden betrokken. Het doel van dergelijk overleg is:

toenadering en wederzijds begrip voor elkaar doelstellingen tussen de verschillende partijen versterken;

gezamenlijk de behoeften en evoluties op het vlak van de open ruimte functies analyseren;

het ontwikkelen van een visie op de open ruimte in Zwevegem;

acties en maatregelen nemen om de verweving tussen de landbouw, natuur en recreatie te verbeteren;

beheersovereenkomsten.

Natuurontwikkelingsgebieden omgeving Comminnestraat-Kastanjeboomstraat en Kwadestraat-Dokkestraat

De gemeente maakt een RUP op voor de visvijvers en de omgeving ter hoogte van de Comminnestraat-Kastanjeboomstraat en ter hoogte van de Kwadestraat-Dokkestraat. Dit RUP is gericht op de bescherming van de natuur, het voorzien en regelen van zachte recreatie en de verweving tussen natuur en recreatie.

Groenstructuur in de kernen

De gemeente Zwevegem maakt een plan op dat richtlijnen geeft voor het versterken van de groenstructuur van de kernen.


4.2.3. DE GEWENSTE ECONOMISCHE STRUCTUUR

Bij de bespreking van de gewenste economische structuur wordt naar analogie met het informatieve gedeelte een opdeling gemaakt in volgende onderdelen:

de ruimtelijk-agrarische structuur;

de structuur van de bedrijvigheid;

de structuur van de kleinhandel;

de toeristisch-recreatieve structuur.

De gewenste ruimtelijk-agrarische structuur

Figuur 72: de gewenste ruimtelijk-agrarische structuur

Doelstellingen

Bieden van voldoende mogelijkheden voor een economisch leefbare landbouw via een gebiedsgerichte benadering

De gemeente streeft een economisch leefbare landbouw in Zwevegem na. Dit houdt in dat de landbouw dan ook voldoende ontwikkelingsmogelijkheden krijgt binnen de krijtlijnen van de algemene visie op Zwevegem. Zwevegem wenst een ademruimte te zijn. Dit houdt onder andere in dat de open ruimte behouden wordt en dat de landbouw op een voldoende ecologische manier gevoerd wordt. De landbouw is de grootste drager van de open ruimte in de gemeente. Juist door de aanwezigheid van de grondgebonden landbouw is de open ruimte ontstaan. Daarom wordt geopteerd om de landbouw ook als beheerder van de open ruimte te zien.

Om aan beide elementen van de toekomstvisie te voldoen, zal het noodzakelijk zijn om verschillende gebieden aan te duiden waar een verschillend beleid gevoerd wordt.

Eveneens om de economische leefbaarheid te verzekeren, moeten landbouwgronden die vrijkomen, gevrijwaard worden van iedere verdere bebouwing. Eveneens wordt productverbreding ondersteund (bv. hoevetoerisme, verkoop op de hoeve, educatie,...).

Landbouw als drager van de open ruimte

De landbouw is de drager van de open ruimte. De landbouw krijgt de nodige ontwikkelingskansen.

In delen met belangrijke landschappelijke en natuurlijke kwaliteiten ondersteunt het functioneren van de landbouw deze kwaliteiten. Dit uit zich in het vrijwaren van nieuwe bebouwing in waardevolle open gebieden, landschappelijke integratie. Eveneens moet er ruimte gecreëerd worden voor toeristisch-recreatief medegebruik.

Integratie van bedrijfsgebouwen in het landschap

In de toekomst wordt er een grote aandacht besteed aan de integratie van de bedrijfsgebouwen in het landschap. Bijkomende bedrijfsgebouwen moeten gebundeld worden ter hoogte van de bestaande bebouwing. Tevens worden er regels en acties voor landschappelijke integratie uitgewerkt. Landbouwgronden die vrijkomen, moeten gevrijwaard worden van iedere verdere bebouwing. Op die manier wordt de openheid van het landschap behouden.

Verlaten landbouwzetels de mogelijkheid geven voor nieuwe bestemmingen

De gemeente wenst duidelijkheid te scheppen over de ontwikkelingsmogelijkheden van verlaten landbouwzetels. Zwevegem gaat ervan uit dat de verlaten landbouwzetels een nieuwe bestemming moeten kunnen krijgen. Deze bestemming dient wel te passen in de gewenste ruimtelijke structuur en mag de landbouwontwikkeling niet hinderen.

Beleid

Ruimtelijke ontwikkelingsmogelijkheden voor de landbouw

In het structuurplan worden een aantal algemene principes uitgezet die de ruimtelijke ontwikkelingsmogelijkheden van de landbouw sturen. Deze regels passen binnen de hierboven geformuleerde doelstellingen.


Om aan de doelstellingen te voldoen, wordt het grondgebied van de gemeente op basis van de bestaande agrarische structuur en rekening houdend met de landschappelijke en toeristische waarde gebiedsgericht benaderd. Naar gelang het gebied waarin het bedrijf gelegen is, kunnen de voorwaarden en bouwbeperkingen strenger of minder streng zijn.

Hierbij wordt rekening gehouden met het bodemtype, de hellingsgraad, de natuurlijke elementen en de landschappelijke kenmerken.

2.

1.

3

4

5

6

7

1. Gaaf gebied van lokaal niveau

2. De kamlijn van het interfluvium

3. Knokke - Kreupel

4. Banhoutbos - ontginningsgebied

5. Geïntensifieerd gebied

6. Neerkouter - Ruifeleinde

7. Open gebied tussen Moen en Heestert

Tabel 40: de verschillende deelzones voor de landbouw


Gaaf gebied van lokaal niveau

Geen nieuwe bedrijfszetels, enkel uitbreiding van bestaande.

Strenge regels voor landschappelijk integratie.

Serrevrije zone30

.

Stimuleren van de grondgebonden landbouw.31

29

Bedrijvigheid gericht op toelevering van landbouwgrondstoffen noodzakelijk voor de landbouw (vb. veevoederfabriek) of bedrijvigheid gericht op de verwerking van landbouwproducten (vb. diepvriesgroentebedrijf) afkomstig van de beroepslandbouwactiviteiten in de regio 30

Serrevrije zone: Gebied waar geen bijkomende serrebouw wordt toegestaan. Het gaat om serres waarvoor een stedenbouwkundige vergunning nodig is. Tijdelijke constructies i.f.v. plantkweek waarvoor in se geen vergunning nodig is zijn dus wel toegelaten.

Deelgebied Landbouw - bouwmogelijkheden

Algemeen Nieuwe gebouwen (stallen, serres, loodsen, woningen, ... ) moeten gebundeld worden bij de bestaande.

De nieuwe bebouwing moet landschappelijk geïntegreerd worden. Er worden voorschriften opgelegd inzake materiaal- en kleurkeuze, vormgeving en beplanting.

In de bedrijfsgebouwen of de landbouwwoning mag detailverkoop plaatsvinden volgens de geëigende wetgeving. Het gaat hierbij hoofdzakelijk om producten die gebonden zijn aan de eigen landbouwbedrijfsvoering (bv. boter, melk, aardappelen,...).

In gebieden waar natuur en landschap voorop staat, heeft landbouw niet de hoofdfunctie en moet zich schikken naar de andere functie: er kunnen strenge beperkingen opgelegd worden.

De bestaande agro-industriële bedrijvigheid29

kan blijven bestaan op voorwaarde dat de ruimtelijke draagkracht niet overschreden wordt. De beoordeling gebeurt op basis van de visie voor de verschillende deelgebieden (gebiedsgericht) en er wordt rekening gehouden met de bedrijfskarakteristieken:

- de verkeersdynamiek naar personenvervoer en naar goederenvervoer is zeer belangrijk;

- de ruimtelijke schaal van het bedrijf t.o.v. de omgeving;

- de compactheid van de bedrijfssite en van de gebouwen ;

- de verenigbaarheid met de directe omgeving (t.o.v. eventuele woningen, landbouwbedrijven...);

- De functionele verweving van het bedrijf in haar omgeving (bijvoorbeeld dubbel gebruik infrastructuur of dienstverlening)

- De ruimtelijke mogelijkheden voor uitbreiding van het bedrijf in de onmiddelijke omgeving (beschikbaarheid van terrein of van gebouwen)

- de mogelijkheden naar clustervorming met andere bedrijven in de omgeving

- de bouwfysische toestand van de bedrijfsgebouwen;

- de milieu-technische aspecten (milieuhinder, aanwezigheid van technische nutsvoorzieningen...);

- de landschappelijke integratie (voorkomen en inkleding, relatie tot beschermde monumenten en landschappen)

- de erftoegang tot het bedrijf (de aangepastheid van de plaatselijke toegangsweg in relatie tot de verkeersdynamiek);

- de economische dynamiek en rentabiliteit van het bedrijf;

- de tewerkstellingsdynamiek van het bedrijf

In een RUP kunnen hiervoor randvoorwaarden opgelegd worden.

Uitbreidingen van de bestaande agro-industriële bedrijvigheid zijn mogelijk. Of een agro-industrieel bedrijf kan uitbreiden wordt site per site beoordeeld rekening houdend met de visie voor de verschillende deelgebieden(gebiedsgerichte afweging). De site per site beoordeling gebeurt op basis van bovenstaande bedrijfskarakteristieken. In een RUP kunnen hiervoor randvoorwaarden opgelegd worden.

De omvorming van een actief landbouwbedrijf naar een agro-industrieel bedrijf is mogelijk. Of een bedrijf hiervoor in aanmerking komt wordt site per site beoordeeld rekening houdend met de visie voor de verschillende deelgebieden (gebiedsgerichte afweging). In een RUP kunnen hiervoor randvoorwaarden opgelegd worden.

Het inplanten van nieuwe agro-industriële bedrijvigheid wordt geval per geval beoordeeld rekening houdend met de visie voor de verschillende deelgebieden (gebiedsgerichte afweging) en op basis van bovenstaande bedrijfskarakteristieken.

Het geval van een landbouwzetel waarvan de grond gedeeltelijk verkocht wordt en die nog slechts enkele hectares overhoudt en die ruimte wil gebruiken voor het plaatsen van stallen (intensivering), wordt aanzien als een nieuw grondloos bedrijf. Het beleid omtrent grondloze bedrijven wordt voor de verschillende deelgebieden hieronder uitgewerkt.


De kamlijn van het interfluvium

Geen nieuwe bedrijfszetels, enkel uitbreiding van bestaande.

Maatregelen tegen erosie.

Serrevrije zone.

Strenge regels voor landschappelijke integratie.

Knokke - Kreupel Serres mogelijk: nabij de kernen, in aansluiting op bestaande actieve landbouwbedrijfszetels en op goed bereikbare plaatsen (cumulatieve voorwaarden).

De rest is serrevrij (behalve ‘serres voor de opkweek en vermeerdering van het plantgoed’).

Nieuwe bedrijven zijn toegelaten maar er zijn geen nieuwe grondloze32

bedrijven toegelaten.

Banhoutbos – ontginningsgebied

Serrevrije zone.

Nieuwe bedrijven zijn toegelaten maar er zijn geen nieuwe grondloze bedrijven toegelaten.

Geïntensifieerd gebied

Serres zijn toegelaten.

Nieuwe bedrijven zijn toegelaten.

Neerkouter - Ruifeleinde

Serrevrije zone.

Nieuwe bedrijven zijn toegelaten maar er zijn geen nieuwe grondloze bedrijven toegelaten.

Open gebied tussen Moen en Heestert

Serrevrije zone.

Geen nieuwe grondloze bedrijven.

Stimuleren van de grondgebonden landbouw.

Landschappelijke integratie

In de algemene en gebiedsgerichte benadering wordt meermaals een landschappelijke integratie vereist. Integratie is het ‘harmonisch opnemen in een groter geheel’.

De landschappelijke integratie van (landbouw)bedrijven gebeurt op twee sporen.

Met de combinatie tussen erf- en landschappelijke beplanting zorgen we ervoor dat de hoeve niet ‘bloot’ staat maar opgenomen wordt in het omringende landschap. Hierbij willen we de hoeve niet camoufleren maar integreren.

Ten tweede moeten we ervoor zorgen dat de nieuwe bedrijfsgebouwen passen bij de hoeve en in het omliggende landschap.

Er worden voorschriften opgelegd inzake materiaal- en kleurkeuze, vormgeving en beplanting.

Er kan tevens een verplichting opgelegd worden om een landschappelijk integratieplan op te stellen. Deze plannen worden in samenspraak met de land- en tuinbouwer gemaakt. Door beplanting wordt ervoor gezorgd dat de hoeve en de bedrijfsgebouwen geïntegreerd worden in het omringende landschap. Op deze manier worden land- en tuinbouwbedrijven niet als losse punten beschouwd, maar vormen ze één geheel met het omringende landschap. Hierbij wordt gestreefd naar eenvormigheid op de hoeve. In overleg met de land- en tuinbouwer willen we tot een geïntegreerd bedrijfsgebouw komen, dat qua vorm, inplanting, kleuren materiaalgebruik past bij de hoeve en het omringende landschap. Bij het opstellen van het plan is het belangrijk de beplanting zo te plannen dat ze geen belemmering vormt voor de landbouwactiviteiten en de hoeve integreert in het landschap.

Tenslotte moet er bij de inplanting en uitbreiding van ieder landbouwbedrijf voldoende ruimte voorzien worden zodat maatregelen van landschappelijke integratie kunnen gerealiseerd worden.

Functiewijzing van vrijgekomen agrarische gebouwen

Het structuurplan formuleert een algemeen beleid ten aanzien van vrijgekomen agrarische gebouwen. De aanpak is algemeen en situeert zich niet op perceelsniveau. De concrete

31

Grondgebonden agrarisch bedrijf: Een grondgebonden agrarisch bedrijf is een agrarisch bedrijf dat zijn landbouwproductie (plantaardig/dierlijk) geheel of gedeeltelijk voortbrengt via eigen uitbating van landbouwgronden. Bedrijven die een grondloze en grondgebonden bedrijfstak combineren, behoren eveneens tot de categorie van de grondgebonden bedrijven. 32

Grondloos agrarisch bedrijf: Een grondloos agrarisch bedrijf is een agrarisch bedrijf dat zijn landbouwproductie (plantaardig/dierlijk) uitsluitend in bedrijfsgebouwen voortbrengt. Deze bedrijven hebben slechts behoefte aan een bouwplaats voor de oprichting van hun bedrijf. Grondloze bedrijven met een beperkte grondgebonden activiteit zijn eveneens grondloze bedrijven.


aanpak dient in de ruimtelijke uitvoeringsplannen vorm te krijgen. De uitwerking in de ruimtelijke uitvoeringsplannen moet beantwoorden aan de hieronder geformuleerde aanpak.

Basisprincipe

Zwevegem wenst vrijgekomen agrarische gebouwen mogelijkheden tot functiewijziging te bieden. Hierdoor wordt ervoor gezorgd dat de bestaande ruimtes actief blijven en dat ze niet vervallen. Dit betekent een duurzaam omgaan met het bestaande patrimonium.

Ruimtelijke beleid

Prioritair moet onderzocht worden of de verlaten of uitdovende landbouwzetels niet ten dienste kunnen staan van andere nog actieve landbouwbedrijven.

In tweede orde kan men een eventuele functiewijziging toestaan.

Volgende functiewijzigingen voor agrarische bedrijfsgebouwen die uit de bedrijfsvoering gestoten zijn, kunnen worden toegelaten:

Functiewijziging naar aan landbouw dienstverlenende bedrijven met een beperkte ruimtelijke dynamiek.

Functiewijziging naar laagdynamische recreatieve functies die gekoppeld zijn aan het landbouwgebied binnen de bestaande gebouwen.

Functiewijziging als bestendiging van het wonen, los van de agrarische functie, in de gebieden van de agrarische structuur. Een functiewijziging naar een kunstgalerij of plaats voor kunstenaar of ambachten is mogelijk mits de functie wonen ook aanwezig is en er een expositieruimte voorzien wordt.

Een laagdynamische economische functie (dit zijn functies die omwille van hun intrensieke aard, in hun onmiddellijke omgeving eerder beperkte veranderingen teweegbrengen in de bestaande ruimtelijke structuur en het ruimtegebruik) als het gebeurt in functie van het instandhouden van waardevolle sites, binnen de bestaande volumes of als de manier van aanpakken (architectuur, landschappelijke inkleding) dermate kwalitatief is dat ze een meerwaarde betekent voor het landschap

De functiewijziging heeft betrekking op alle vergunde bestaande volumes voor zover het gaat over volumes met enige architecturale of ruimtelijke kwaliteit.

Bij het toekennen van de functiewijziging moet er een drievoudige toetsing gebeuren.

1. Juridische en planologische context

Een toets aan de juridische en planologische context:

de geldige milieu- en bouwvergunningen

de vigerende bestemmingsfunctie(s) van de bedrijfssite in een plan van aanleg of een R.U.P.

Alle vigerende wetgeving met betrekking tot de site

Alle relevante elementen uit deze juridische en planologische context vormen een eerste, maar noodzakelijk afwegingskader voor het bieden van ontwikkelingsperspectieven.

2. Een ruimtelijke toets

De functiewijziging moet specifiek in overeenstemming zijn met de visie op het deelgebied en meer algemeen met de bepalingen uit het richtinggevend en bindend gedeelte van de ruimtelijke structuurplannen (Vlaams, provinciaal en gemeentelijk).

Afhankelijk van de ligging in de gewenste ruimtelijke structuur kan de gemeente nog extra beperkende voorwaarden opleggen aan de functiewijzigingen.

3. Een individuele toets

Site per site worden de volgende elementen overwogen bij de functiewijziging:

Onevenredige toename van automobiliteit is niet toelaatbaar.

Er dient een goede lokale ontsluiting en bereikbaarheid te zijn.

De aanleg van een parking wordt enkel op het eigen erf toegelaten.


De schaalvergroting moet zeer beperkt blijven. De ruimtelijke schaal van het bedrijf tegenover de omgeving moet behouden worden. Er moet gestreefd worden naar een compactheid van de bedrijfssite en van de gebouwen

Functies moeten passen bij de aard en waardevolheid van het gebied en de schaal van de bebouwing. Het architecturaal karakter van de hoeve moet behouden blijven.

De vergezichten moeten zoveel mogelijk behouden blijven.

De agrarische structuur niet mag ondermijnd worden. De functiewijziging naar een residentiële woning zal enkel mogelijk zijn als de grondoppervlakte, ingenomen door bebouwing en aangelegde tuin, beperkt blijft tot 1 ha.De milieu-technische aspecten (milieuhinder, aanwezigheid van technische nutsvoorzieningen...);

De landschappelijke integratie (voorkomen en inkleding);

Gedeeltelijke functiewijziging van bestaande landbouwzetels: productverbreding

De gemeente ondersteunt het plattelandstoerisme in kader van productverbreding. Aan ieder bedrijf wordt de mogelijkheid gegeven tot ontwikkeling van plattelandstoerisme. Het doel van productverbreding moet het ondersteunen van de bestaande landbouw zijn. Hierbij werkt de gemeente binnen het specifiek beleidskader toeristisch-recreatieve plattelandsactiviteiten opgenomen in het PRS-WVL.

Omdat recreatie niet de hoofdfunctie is, is de open ruimte in de eerste plaats voor laagdynamische recreatie bestemd. Er kunnen geen nieuwe gebouwen opgericht worden met het oog op toerisme en recreatie. Kwaliteitsverbetering en uitbreiding van de bestaande toeristisch-recreatieve infrastructuur zijn wel mogelijk.


Opmaak van een uitvoeringsplan voor de landbouw

De gemeente Zwevegem maakt een RUP die de bebouwingsmogelijkheden voor de landbouwbedrijven regelt. Dit RUP omvat onder andere volgende aspecten:

bebouwingsmogelijkheden voor landbouwbedrijven gedifferentieerd naar gebied;

de aanduiding van zones die serrevrij moeten blijven en zones die in aanmerking kunnen komen voor serres;

maatregelen omtrent landschappelijke integratie. Hiervoor stelt men voorschriften op inzake landschappelijke integratie. Dit kan gaan van materiaal-, kleur,- vormkeuze, inplanting tot een landschapsintegratieplan;

de mogelijkheid voor functiewijzigingen voor hoevegebouwen;

beheersmaatregelen met betrekking tot het behoud van de openheid van het gebied, kleine landschapselementen,... gedifferentieerd naar gebied;

de verweving van landbouw, natuur en openluchtrecreatie;

de agro-industriële bedrijvigheid.

De uitwerking van het RUP gebeurt in overleg met de provincie West-Vlaanderen.


De gewenste structuur van de bedrijvigheid

Figuur 73: de gewenste ruimtelijke structuur van de bedrijvigheid

Doelstellingen

Kwaliteitsverhoging van bestaande en geplande terreinen

De gemeente wenst een kwalitatief aanbod aan bedrijventerreinen te ontwikkelen om de ‘motor’ goed te laten draaien. Om een kwalitatief aanbod te creëren kunnen er verschillende pistes bewandeld worden:

Er moeten specifieke regels bepaald worden voor een duurzame organisatie van bedrijventerreinen.

De bedrijventerreinen moeten voorzien worden op bereikbare en goed ontsloten locaties.

Het aanbod van de bedrijventerreinen moet voldoende geconcentreerd worden.

Streven naar een gedifferentieerde invulling van de bedrijventerreinen.

In verschillende kernen komen woongebieden en gebieden voor bedrijvigheid bij elkaar. Omwille van de leefbaarheid moet ervoor worden gezorgd dat er een kwalitatieve ruimtelijke relatie ontstaat. Bepaalde bedrijven binnen het woonweefsel worden zo goed mogelijk geïntegreerd. Dit kan in het ene geval betekenen dat er moet gebufferd worden terwijl in het andere geval er sprake is van een overgangs- of koppelingsgebied. Activiteiten die thuishoren op industriegebieden moeten op termijn uit de kernen en uit de open ruimte verdwijnen.

Aanbodbeleid van bouwrijpe bedrijfsterreinen

De gemeente zal maatregelen nemen om het aanbod van bouwrijpe bedrijventerreinen te verhogen. Daarom wordt er geopteerd voor een versnelde realisatie van de geplande bedrijventerreinen.

Er wordt gestreefd naar het uitbreiden van bestaande bedrijven en het heractiveren van bestaande bedrijventerreinen eerder dan het creëren van nieuwe bedrijventerreinen

In kader van een duurzaam beleid en een beleid van compacte ontwikkeling wordt getracht om zo weinig mogelijk nieuwe gebieden aan te snijden. Daarom wordt gestreefd naar het hergebruik van bestaande terreinen en beperkte uitbreiding van deze bestaande terreinen. Deze doelstelling is vooral in het buitengebied van belang. In het stedelijk gebied kunnen er wel nieuwe terreinen worden aangesneden.

Oplossingen voor zonevreemde of storende bedrijven

De gemeente wenst in haar toekomstig beleid voldoende oplossingen uit te werken om geen bijkomende zonevreemde bedrijven te krijgen. In het verleden werd door middel van het sectoraal BPA aan een aantal zonevreemde bedrijven rechtszekerheid gegeven. Voor bestaande zonevreemde bedrijven wil men een oplossing vinden door de ontwikkelingsperspectieven duidelijk te definiëren. Dit kan zowel regularisatie als herlokalisatie inhouden. In de toekomst mogen er geen bijkomende zonevreemde bedrijven meer ontstaan.

Concentratie van bedrijventerreinen in het stedelijk gebied

De bedrijventerreinen worden geconcentreerd in de stedelijk kern. Het stedelijk gebied is immers de motor van Zwevegem. Nabij het stedelijk gebied ligt trouwens het open afrittencomplex van de E17, wat goede ontsluitingsmogelijkheden biedt. De regionale bedrijventerreinen moeten hier hun plaats vinden.

Elementen van de gewenste structuur van de bedrijvigheid

Regionale bedrijventerreinen: de Losschaert en Bekaert

De Losschaert en het bedrijventerrein Bekaert worden geselecteerd als gemengde regionale bedrijventerreinen. Een gemengd regionaal bedrijventerrein is bestemd voor de vestiging van industriële bedrijven en ondernemingen behorend tot de bouwnijverheid en het transport. Tevens kunnen dienstverlenende bedrijven, met uitzondering van kleinhandel, onderwijs en medico-sociale instellingen, worden toegelaten. Op deze plaatsen kunnen grootschalige bedrijven ingeplant worden. Aan de rand van de bedrijventerreinen moet er speciale aandacht besteed worden aan relatie met de omliggende functies.


De Losschaert maakt deel uit van een groter bedrijventerrein Luipaardzone dat zich eveneens uitstrekt op het grondgebied van Harelbeke en Kortrijk.

Lokale bedrijventerreinen als verspreide vlekken voor bedrijvigheid van lokaal niveau

De rest van de bedrijventerreinen worden als lokale bedrijventerreinen aangeduid. De bestaande bedrijventerreinen, de uitbreidingen ervan en de nieuwe moeten de nodige oppervlakte voorzien voor de ontwikkeling van de eigen lokale bedrijvigheid en de herlokalisatie van de lokale bedrijven.

Heroriënteringsprojecten

Een aantal bedrijventerreinen kunnen op vandaag aangeduid worden als potentiële heroriënteringsprojecten. Dit houdt in dat er rond deze bedrijventerreinen een specifiek project kan opgestart worden naar de mogelijkheden voor deze terreinen. Deze mogelijkheden kunnen zowel in het verlengde van de huidige bestemming bedrijvigheid liggen als een herbestemming inhouden. Het gaat voornamelijk over leegstaande en verouderde bedrijventerreinen:

Knokke: Steenbakkerij;

Moen: Moense Beekstraat;

Otegem: achter Zolderstraat – Ingooigemstraat;

Sint-Denijs: Jolainstraat;

Zwevegem: het gedeelte van de Bekaertsite gelegen tussen de Deerlijkstraat-Harelbekestraat-Blokkestraat en de oude spoorwegbedding Kortrijk-Zwevegem.

Specifiek beleidskader

Bekaert

Figuur 74: heroriënteringszone Bekaert

De site van Bekaert heeft een grote impact op de gemeente Zwevegem zowel in ruimtelijke als economische termen. Vandaar is het van belang om richtlijnen te voorzien die aanduiden hoe er met deze ruimte dient omgesprongen te worden.

De site wordt aangeduid als gemengd regionaal bedrijventerrein. Industriële ontwikkeling staat voorop.

Voor de randen van de site, en in het bijzonder voor die randen aansluitend op het centrum is een andere invulling mogelijk. Op deze plaatsen kunnen overgangsgebieden worden gerealiseerd die de centrumkwaliteiten van de kern ondersteunen.

Bij het heroriënteringsproject voor de terreinen van Bekaert ter hoogte van de Deerlijkstraat, Blokkestraat en de oude spoorwegbedding gelden volgende krachtlijnen.

Het gebied wordt opgedeeld in twee zones met elk hun eigen accenten. o De ontwikkelingsperspectieven voor de eerste zone worden gekoppeld aan de

ontwikkeling van het industrieterrein HKZ.

De nadruk ligt in dit gebied op industriële ontwikkeling. De bedrijven moeten een productieactiviteit hebben. Louter opslag en distributie is niet gewenst. Een gemengde ontwikkeling staat voorop. Ook KMO’s en bedrijfsverzamelgebouwen kunnen hier een plaats vinden.

o De ontwikkelingsperspectieven voor de tweede zone worden bepaald door de ligging en het huidige karakter van deze zone. Deze zone sluit meer aan op het centrum en er vindt geen zware productie plaats. Er komen verschillende functies voor: kantoren, wonen, recreatie, lichte hoogtechnologische productie. Voor de toekomst wordt een soortgelijke ontwikkeling vooropgesteld. Er kunnen ook relaties gelegd worden met de omgeving. De relatie met het sportcentrum Bekaert is een goede mogelijkheid

Bijkomende bebouwing is in beide zones mogelijk.

De oude spoorwegbedding wordt bestemd als as voor langzaam verkeer.


Knokke

Figuur 75: heroriënteringzone Knokke

Ten westen van de kern van Knokke komt ter hoogte van de Avelgemstraat en de Kastanjeboomstraat een zone voor milieubelastende industrie voor. Deze zone wordt vandaag ingenomen door: wonen, containerpark, weiland, dierenasiel en opslagruimte.

De gemeente wil deze zone in de toekomst inrichten als gemengde zone voor KMO’s en gemeenschapsvoorzieningen in respect voor het bestaande wonen. De woningen langs de Kastanjeboomstraat moeten in de structuur ingeschakeld worden. Op die manier beantwoordt deze zone meer aan de schaal van Knokke.

Bij de ontwikkeling dient de waardevolheid van de oude gebouwen in aanmerking genomen te worden.

De ontsluiting dient te gebeuren vanuit de Avelgemstraat.


Door in het gemeentelijk ruimtelijk structuurplan een beleid uit te werken rond zonevreemde bedrijven erkent het gemeentebestuur de ruimtelijke problemen die kunnen gepaard gaan met verspreide bedrijvigheid.

Dit specifiek beleidskader heeft tot doel door een wel afgewogen beleid de ontwikkeling van verspreide bedrijvigheid in de hand te houden zodat de mogelijke ruimtelijke of maatschappelijke problemen tijdig kunnen worden ingeschat en opgevangen.

Anderzijds wil dit beleidskader de verhouding van bedrijvigheid expliciteren ten opzichte van de hoofdfuncties van de deelgebieden waarin deze verspreide bedrijven kunnen voorkomen.

Uitgangshouding

Basisprincipes

De gemeente wil een lange termijnoplossing uitwerken voor de bestaande, vergunde zonevreemde bedrijven. Daarbij wordt gestreefd naar het behoud van de bestaande gebouwen en infrastructuur en het bieden van rechtszekerheid. Duurzaamheid houdt immers ook in dat bestaande gebouwen behouden kunnen worden.

De gemeente wenst in haar toekomstig ruimtelijk beleid voldoende oplossingen uit te werken voor alle types zonevreemde bedrijven (industriële, lokale & ambachtelijke bedrijven, KMO’s, land- en tuinbouwbedrijven, agro-industriële bedrijven, handel, horeca, toerisme, recreatie...), zowel in de open ruimte als de bebouwde kernen.

Het planologisch attest en ruimtelijke uitvoeringsplannen zouden een blijvend kader en beleidsinstrument moeten bieden voor de ontwikkelingsperspectieven van alle types zonevreemde bedrijven.

De problematiek wordt op een gediversifieerde en gebiedsgerichte wijze aangepakt. De visie voor de verschillende deelgebieden is hierbij richtinggevend. Om de rechtszekerheid te realiseren, wordt afgestapt van de louter lineaire en uniforme aanpak van alle bedrijven, omdat daarmee te weinig kan worden ingespeeld op de specifieke noden van elke plek. Het beleid met betrekking tot zonevreemde bedrijven is afgestemd op de gewenste ruimtelijke structuur van de deelgebieden.

Nieuwe, bijkomende zonevreemde bedrijven worden in geen geval toegelaten.

Binnen het kader van dit gemeentelijk ruimtelijk structuurplan wordt een algemeen ruimtelijk beleid voor zonevreemde bedrijven opgesteld, dat verder verfijnd kan worden in ruimtelijke uitvoeringsplannen.

In de opmaak van RUP’s worden voorschriften voorzien voor de aanleg en inrichting van de globale bedrijfssite. Er zullen ook voorschriften kunnen ontwikkeld worden inzake opritten, toegangswegen, stapelen in open lucht, afzonderlijke bijgebouwen,... Bij de beoordeling van bouwaanvragen kan ook bijzondere aandacht worden geschonken aan de beeldwaarde van de gebouwen en aan de landschappelijke integratie van de gebouwen. Hierbij wordt gekeken naar de inrichting van de globale site. Er kunnen bijkomende beperkingen opgelegd worden inzake typologie, volumeverhoudingen en de schaal van het gebouw in zijn omgeving.

Bij de evaluatie van de zonevreemde bedrijven gelden volgende ruimtelijke beoordelingscriteria:


o de verenigbaarheid met de omgeving; een maximale verweving van de activiteiten met de activiteiten in haar bebouwde of onbebouwde omgeving wordt nagestreefd. Goed nabuurschap vormt het uitgangspunt;

o alle mogelijkheden en voorzieningen (op milieuhygiënisch vlak, stedenbouwkundige herinrichting, enz...) voor verdere ontwikkeling op de bestaande locatie worden uitputtend aangewend;

o het bestaande en toekomstige mobiliteits- en bereikbaarheidsprofiel; de huidige economische betekenis van het bedrijf en zijn activiteiten;

o de ruimtelijke implicaties bij een herlokalisatie (bijkomende infrastructuren, bijkomend ruimtegebruik, versnippering van onbebouwde ruimte, vermindering van ontwikkelingsmogelijkheden voor natuur, landbouw, bos, ... ) worden afgewogen tegenover de ruimtelijke implicaties van een ontwikkeling op de bestaande locatie;

o de ruimtelijke draagkracht van de omgeving mag niet worden overschreden; de ruimtelijke draagkracht is niet in algemene regels te vatten: deze wordt gebied per gebied bepaald; historisch gegroeide situaties en hinder zijn mede bepalend voor de draagkracht;

o De beschikbare ruimte voor herlokalisatie.

Naast ruimtelijke criteria worden ook economische criteria mee in rekening gebracht: o de huidige en te verwachten toekomstige economische betekenis van het bedrijf

(omzet, toegevoegde waarde); o de tewerkstelling in het bedrijf; o de economische en financiële gevolgen van herlokalisatie voor het bedrijf; o recente investeringen verricht door het bedrijf.

Er wordt ten aanzien van de ontwikkeling van de economische activiteit een maximale beleidszekerheid en beleidscontinuïteit nagestreefd zowel in ruimte als in tijd; de verwachte ontwikkeling en uitbreiding van het bedrijf moeten goed ingeschat worden, evenals de bedrijfseconomische implicaties van de ontwikkeling (efficiëntere organisatie, verbeterde ontsluiting, ...) rekening houdend met het principe van de best beschikbare technologie zonder overmatige kost.

De bedrijven worden vanaf het begin bij het proces betrokken.

Ruimtelijk beleid voor zonevreemde bedrijven

Voor het opstellen van de ontwikkelingsperspectieven per bedrijf dienen een aantal stappen te worden doorlopen.

Juridische en planologische context

In de eerste plaats blijft de juridische en planologische context een noodzakelijk afwegingskader vormen:

de juridisch-planologische historiek.

de geldige milieu- en bouwvergunningen

de vigerende bestemmingsfunctie(s) van de bedrijfssite in een plan van aanleg of een R.U.P.

de bepalingen uit het richtinggevend en bindend gedeelte van de ruimtelijke structuurplannen (Vlaams, provinciaal en gemeentelijk).

Alle relevante elementen uit deze juridische en planologische context vormen een eerste, maar noodzakelijk afwegingskader voor het bieden van ontwikkelingsperspectieven voor het desbetreffende bedrijf.

In het geval van onvoldoende vergunde bedrijven zal elke andere overweging van ondergeschikt belang zijn. Dit beleidskader vormt immers geen instrument om wederrechtelijk totstandgekomen gekomen bedrijven een mogelijkheid te bieden voor regularisatie en/of uitbreiding.

Ruimtelijke toetsingscriteria voor de gebiedsgerichte afweging

Vervolgens wordt de gebiedsgerichte afweging uitgewerkt aan de hand van een categorisering en ruimtelijke toetsingscriteria.


Klasse 0: Bedrijven die geherlokaliseerd moeten worden, zelfs indien ze geen uitbreiding nodig hebben.

Klasse 1: Bedrijven die op basis van voormelde principes niet mogen uitbreiden. Deze bedrijven kunnen in principe verder werken binnen de bestaande gebouwen met de uitspraak dat herlokalisatie op korte of middellange termijn is aangewezen. Bij stopzetting van de activiteiten wordt geen nieuwe zonevreemde bedrijvigheid toegelaten.

Klasse 2: Bedrijven met beperkte uitbreidingsmogelijkheden. Verbouwingen en beperkte uitbreidingen zijn mogelijk. Een echte schaalvergroting van het bedrijf is niet toegelaten. De toegelaten activiteiten worden beperkt. Nieuwe activiteiten moeten qua milieuhinder in principe minder storend zijn dan de bestaande, zowel wat de dynamiek als de aard van de activiteit betreft.

Klasse 3: Bedrijven met beperkte uitbreidingsmogelijkheden. Verbouwingen en beperkte uitbreidingen zijn mogelijk. Een echte schaalvergroting van het bedrijf is niet toegelaten. Er worden echter geen beperkingen opgelegd voor de aard van de activiteiten.

Klasse 4: Bedrijven die zich verder kunnen ontwikkelen. De randvoorwaarden voor de uitbreiding worden vastgelegd per bedrijf in functie van de omgeving. De toegelaten activiteiten worden beperkt. Nieuwe activiteiten moeten qua milieuhinder in principe minder storend zijn dan de bestaande, zowel wat de dynamiek als de aard van de activiteit betreft.

Klasse 5: Bedrijven die zich verder kunnen ontwikkelen. De randvoorwaarden voor de uitbreiding worden vastgelegd per bedrijf in functie van de omgeving. Er worden echter geen beperkingen opgelegd voor de aard van de activiteiten.

De belangrijkste ruimtelijke toetsingscriteria en de daaraan gekoppelde categorisering voor deze gebiedsgerichte afweging zijn de volgende:

Deelgebied Mogelijke klasse

Gaaf gebied van lokaal niveau 0 – 1 – 2

De kamlijn van het interfluvium 0 – 1 – 2

Knokke - Kreupel 1 – 2 – 3 – 4

Banhoutbos – ontginningsgebied 1 – 2 – 3

Geïntensifieerd gebied 2 – 3 – 4 – 5

Neerkouter - Ruifeleinde 1 – 2 – 3 – 4

Open gebied tussen Moen en Heestert 1 – 2 – 3

Gelegen in waardevolle elementen van de gewenste natuurlijke structuur (bvb. in beekvalleien,...)

0 –1

Gelegen aan de rand van een bebouwde kern of deel uitmakend van lintbebouwing

1 – 2 – 3 – 4

Gelegen binnen een bebouwde kern 1 – 2 – 3 – 4 – 5

Gelegen langs een secundaire weg of een lokale verbindingsweg

2 – 3 – 4

Volledig of gedeeltelijk gelegen in reeds bestaande, bestemde zones of gebieden voor bedrijvigheid volgens een vigerend plan van aanleg of R.U.P.

2 – 3 – 4 – 5

Door een combinatie van één of meerdere van deze ruimtelijke toetsingscriteria kan men tot een globale gebiedsgerichte categorisering komen. Vervolgens wordt deze categorisering nog verfijnd per bedrijf in de laatste stap.

Bedrijfsspecifieke afweging

De bovenstaande algemene en gebiedsgerichte afweging kan tenslotte per bedrijf nog verfijnd worden. Hierbij zijn volgende criteria van belang:

de aard van de bedrijfsactiviteiten;

de ruimtelijke schaal van het bedrijf t.o.v. de omgeving;

de compactheid van de bedrijfssite en van de gebouwen ;

de verenigbaarheid met de directe omgeving (t.o.v. eventuele woningen, landbouwbedrijven...);

De functionele verweving van het bedrijf in haar omgeving (bijvoorbeeld dubbel gebruik infrastructuur of dienstverlening);

De ruimtelijke mogelijkheden voor uitbreiding van het bedrijf in de onmiddellijke omgeving (beschikbaarheid van terrein of van gebouwen)

de mogelijkheden naar clustervorming met andere bedrijven in de omgeving


de bouwfysische toestand van de bedrijfsgebouwen;

de milieutechnische aspecten (milieuhinder, aanwezigheid van technische nutsvoorzieningen...);

- de landschappelijke integratie (voorkomen en inkleding, relatie tot beschermde monumenten en landschappen);

de verkeersdynamiek naar personenvervoer en naar goederenvervoer;

de erftoegang tot het bedrijf (de aangepastheid van de plaatselijke toegangsweg in relatie tot de verkeersdynamiek);

de historische context; de leeftijd van het bedrijf op die site en de doorgemaakte evoluties.

de economische dynamiek en rentabiliteit van het bedrijf;

de tewerkstellingsdynamiek van het bedrijf

...

Leegstaande bedrijven

De gemeente wenst de leegstaande bedrijven zo veel mogelijk binnen de bestaande structuur in te schakelen.

Leegstaande bedrijven en bedrijventerreinen moeten ontwikkeld worden zodanig dat ze voldoen aan de nieuwe behoeften van de bedrijven. Reconversie dringt zich hier op.

Anderzijds kunnen leegstaande bedrijven ook een andere functie en bestemming krijgen. Leegstaande bedrijfsgebouwen worden geëvalueerd naar hun architecturale waarde. Bedrijfsgebouwen die een rol kunnen spelen in kernvernieuwing kunnen worden herbestemd. De gemeente maakt voor deze gebouwen een RUP op dat de nieuwe mogelijkheden van het gebouw bepaalt.

Leegstaande bedrijfsgebouwen die niet de architecturale mogelijkheden hebben om een rol te spelen in het aanbodbeleid worden verwijderd om plaats te maken voor andere projecten.

Programmering van zoekzones voor bedrijventerreinen

Om het aanbod aan bedrijventerreinen ook na de planperiode te verzekeren wenst de gemeente op vandaag reeds een aantal terreinen aan te duiden die in de toekomst als bedrijventerrein kunnen aangeduid worden. In 2011 zal immers van een groot aantal bedrijven de milieuvergunning vervallen. Deze terreinen moeten op vandaag beschouwd worden als zoekgebieden voor na de planperiode (na 2007). Deze terreinen kunnen pas aangesneden worden wanneer de behoefte in een nieuw planproces daadwerkelijk aangetoond is.

Bij het bepalen van de bijkomende terreinen wordt vertrokken van een aantal criteria:

een goede ontsluiting;

respect voor ruimtelijk kwetsbare gebieden;

de (verkeers)leefbaarheid van de omgeving;

de landschappelijke context;

aandacht voor een kwalitatieve invulling van de vrijgekomen gebieden;

concentratie van de bedrijventerreinen;

de ruimtelijke implicaties: bijkomende infrastructuren, bijkomend ruimtegebruik, versnippering van de onbebouwde ruimte;

herlokalisatie op bestaande bedrijventerreinen.

Volgende gebieden worden aangeduid voor het opvangen van de lokale bedrijvigheid op middellange en lange termijn:

de Stropuit te Otegem; deze zone sluit aan op bestaande woningen en bedrijvigheid.

Moen/Heestertstatie;. deze zone is een uitbreiding van het bestaande terrein. Een voorwaarde voor de ontwikkeling is de aanleg van de zuidelijke omleidingsweg;

het ambachtelijk terrein aan de Spichtestraat; deze zone is een uitbreiding van het bestaande terrein; Een voorwaarde voor de ontwikkeling is de aanleg van de zuidelijke omleidingsweg;




De gemeente stelt een RUP op om de ontwikkelingsmogelijkheden van de zonevreemde bedrijven vast te stellen volgens de principes van het structuurplan. De voorschriften van het bestaande ‘sectorale BPA zonevreemde woningen’ blijft behouden. Bedrijf per bedrijf worden specifieke ontwikkelingsperspectieven toegekend.

Elk bedrijf zal geïnformeerd worden over de haar toegekende mogelijkheden.

Bedrijventerreinen beschikbaar stellen

De gemeente Zwevegem maakt versneld werk van de inrichting van de bestemde bedrijventerreinen opdat er voldoende bouwrijpe percelen beschikbaar zouden zijn.


De gewenste structuur van de kleinhandel

Figuur 76: de gewenste ruimtelijke structuur van de kleinhandel

Doelstellingen

Het sturen van de grootschalige detailhandel

De gemeente wenst in de toekomst de ontwikkeling van de grootschalige detailhandel te sturen via een ruimtelijk beleid. Daarvoor neemt ze de optie om de grootschalige detailhandel op specifieke plaatsen te voorzien. Door de aanleg van de N391 zullen de verkeersstromen in Zwevegem immers merkbaar veranderen.

Optimaliseren van de bereikbaarheid en parkeermogelijkheden in de kernen

Bereikbaarheid van het winkelcentrum en de geboden parkeerruimte worden alsmaar belangrijker als determinerende factor in de keuze van een winkelgebied

33. Het kooppubliek

van Zwevegem heeft veel alternatieven in de omgeving. Kortrijk (en de perifere winkelgebieden rond Kortrijk) en Avelgem zijn de grootste concurrenten. Het voordeel van een kleiner centrum als Zwevegem ten opzichte van een winkelgebied als Kortrijk ligt juist in het feit dat men er een grotere bereikbaarheid en parkeermogelijkheden kan bieden.

Verhogen van de aantrekkelijkheid van het openbaar domein

De aantrekkelijkheid van het openbaar domein in een gemeente is een continu aandachtspunt voor het gemeentebestuur. Zowel in de hoofdgemeente als in de deelgemeenten is het van belang te blijven investeren in de fysieke omgeving. Een aantrekkelijke en mooie kern van een gemeente zal immers gemakkelijker bezoekers en kooppubliek lokken.

De handelskernen uitbouwen met voldoende voorzieningen op lokaal niveau

Iedere handelskern wordt uitgebouwd. In de uitwerking van de deelgebieden wordt het aspect van de kleinhandel mee opgenomen. De nadruk ligt op het behouden van een draagvlak voor de basisvoorzieningen door aandacht te besteden aan:

de verweving van functies;

de opwaardering van het openbaar domein;

het uitwerken van een reglementering die het wonen boven winkels stimuleert;

het concentreren van de woningen in de kernen.

Elementen van de gewenste structuur van de kleinhandel

Kleinhandel hoort overal in de woongebieden en analoge gebieden thuis. Dit hoofdstuk betreft specifiek de concentratie van de kleinhandel.

De handelskern Zwevegem

De handelskern van Zwevegem bestaat uit de: Otegemstraat; de Kortrijkstraat, Harelbeekstraat en Deerlijkstraat tot aan de Bekaertstraat; de Avelgemstraat van de kerk tot aan Oude Bellegemstraat. In deze delen is er plaats voor centrumfuncties.

Het lokaal kleinhandelslint langs de Avelgemstraat.

Ter hoogte van de Avelgemstraat wordt het lokaal kleinhandelslint bevestigd. De huidige situatie wordt behouden. Dit houdt in dat er ter hoogte van de Avelgemstraat slechts een beperkte ontwikkeling wordt voorzien voor de bestaande grootschalige detailhandel. Er wordt geen nieuwe ruimte voor grootschalige detailhandel meer voorzien. De bestaande kunnen blijven bestaan en nieuwe kunnen enkel voorkomen binnen de bestaande beschikbare ruimte en mits complementariteit naar morfologie en/of product met de functies in de Otegemstraat.

De Otegemstraat als centrumas

In Zwevegem dient de kleinhandel zich te concentreren in de omgeving van de Otegemstraat.

Driehoek ter hoogte van de Harelbeekstraat en de N391

Figuur 77: kleinhandelsdriehoek

33

WES, (2000), onderzoek van de kleinhandel te Zwevegem, niet uitgegeven.


Ter hoogte van de Harelbeekstraat en de N391 wordt een terrein voorzien die een lokale commerciële ontwikkeling kan krijgen. Bij deze ontwikkeling moet er gestreefd worden naar een verweving met wonen.

De N391 heeft een wervend karakter waardoor er in de toekomst meer en meer handelszaken zich langs de N391 zullen willen inplanten. De gemeente Zwevegem wil dit sturen om te vermijden dat dergelijke inplantingen overal voorkomen en het handelsapparaat in de kern ondermijnen en anderzijds wenst de gemeente mogelijkheden te creëren voor de herlokalisatie van bestaande kleinhandel vanuit de kern omwille van ruimtelijke problemen. Hiervoor duidt de gemeente een zone aan waar er beperkte ontwikkelingsmogelijkheid wordt toegekend. Deze keuze gebeurt op basis van overwegingen op het vlak van bereikbaarheid, ontwikkelingsmogelijkheden, open ruimte en na toetsing met andere opties. Deze zone is een overgangszone tussen gebieden met een verschillende schaal (woongebied versus regionaal bedrijventerrein en secundaire weg met verkeersknooppunt) en krijgt op die manier mogelijkheden om die overgang vorm te geven. Op andere plaatsen wordt er geen ontwikkeling meer mogelijk.

Er is op deze locatie plaats voor grootschalige handel en diensten die niet in rechtstreekse concurrentie is voor de handelskern van het centrum van Zwevegem. De grootschaligheid heeft betrekking op volumineuze producten en op de vereiste parkeerruimte.

Het is niet de bedoeling dat deze zone uitgroeit tot een kleinhandelszone met een regionale aantrekkingskracht. Deze zone mag niet ingenomen door één enkele handelszaak.

Bij het aanleggen van open afritten gelden er beperkingen in functie van de verkeersveiligheid. Er kan geen rechtstreekse ontsluiting voorkomen op de N391.

Bij de realisatie van deze zone moet rekening gehouden worden met het karakter van het gebied als overgangszone. Bij de inplanting en gabariet kan hierbij rekening gehouden worden. Een markant gebouw behoort tot de mogelijkheden.


De gemeente maakt een of meerdere RUP’s op die een zone voor kleinhandel ter hoogte van de Harelbeekstraat en de N391 voorziet. Hierbij is er minstens aandacht voor:

een lokale economische ontwikkeling;

verweven met het wonen;

de verkeersveiligheid;

maatregelen om op andere knooppunten de inplanting van kleinhandel te vermijden;

de vormgeving van de overgang tussen gebieden met een verschillende schaal (woongebied versus regionaal bedrijventerrein en secundaire weg met verkeersknooppunt);

de planvorming voor het regionale bedrijventerrein.


De gewenste toeristisch-recreatieve structuur

Figuur 78: de gewenste ruimtelijk toeristisch-recreatieve structuur

Doelstellingen

Gerichte ontwikkeling van toerisme & recreatie om een te grote recreatiedruk te vermijden

Zwevegem wenst naast een motor ook een ademruimte te zijn. Dit houdt in dat er op het grondgebied van Zwevegem ook plaats is voor toerisme en recreatie. De gemeente wil wel vermijden dat de andere functies, zoals landbouw en natuur, aan die recreatie ten onder gaan. Die andere functies zijn immers ook belangrijke voorwaarden voor de ontwikkeling van een ademruimte. Om toerisme en recreatie te ontwikkelen en de andere functies te behouden, wordt er gestreefd naar het verweven van toerisme en recreatie met andere functies. Recreatief medegebruik staat voorop.

Het kanaal uitbouwen als drager voor toerisme & recreatie

Het kanaal Bossuit-Kortrijk is een belangrijk element voor de ademruimte. Langs en op het kanaal zijn er reeds verschillende recreatievormen aanwezig. Het kanaal zelf is een belangrijk landschappelijk element. Het kanaal verbindt ook de verschillende delen van Zwevegem met elkaar. Dit alles draagt er toe bij dat het kanaal een drager wordt van toerisme en recreatie.

Zwevegem inschakelen in een groter toeristisch-recreatief netwerk

Voor de ontwikkeling van toerisme en recreatie wordt verder gekeken dan het grondgebied van Zwevegem. Het is van belang dat Zwevegem in een groter toeristisch-recreatief netwerk wordt ingeschakeld, weliswaar met een eigen identiteit. Daarom zal Zwevegem zich blijven engageren in de VVV West-Vlaamse Scheldestreek.

Behoud en versterking van de landschappelijke waarde als toeristische troef

De waarde van het landschap in Zwevegem is een zeer belangrijke troef in de toeristische aantrekkingskracht van Zwevegem. Daarom zal de gemeente inspanningen doen om de landschappelijke waarde te behouden en te versterken. Ook het cultuurhistorische karakter van het landschap moet in belevingswaarde vergroot worden.

Uitbouwen van een netwerk van voet- en fietsverbindingen gekoppeld aan toeristische knooppunten

Om het grondgebied van Zwevegem te ontsluiten voor het recreatief verkeer wordt er een netwerk van voet- en fietsverbindingen uitgebouwd. Deze verbindingen zijn gebonden aan een aantal toeristische knooppunten.

Elementen van de gewenste toeristisch-recreatieve structuur

Bovenlokaal toeristisch-recreatief netwerk

De gemeente Zwevegem wil actief meewerken aan de uitbouw van dit netwerk34

. De uitbouw van een toeristisch-recreatief netwerk in Zwevegem beperkt zich zeker niet tot de gemeentegrenzen. Er is reeds een aanzet gegeven met de VVV West-Vlaamse Scheldestreek.

Zwevegem onderzoekt de mogelijkheden om een toeristisch-recreatief netwerk te ontwikkelen en dit zowel in relatie met de Leie als met de Vlaamse Ardennen.

Recreatief medegebruik en hoevetoerisme in de waardevolle reliëfrijke open ruimte buiten de kernen

In de open ruimte zijn de landbouw en de natuur de belangrijkste functies. Daarnaast is er wel recreatief medegebruik mogelijk met inachtneming van die primaire functies: de landbouw en de natuur. Het is noodzakelijk om de landschappelijke aantrekkingskracht van dit gebied te behouden en te onderhouden.

34

Een toeristisch-recreatief netwerk bestaat uit het geheel van toeristisch-recreatieve voorzieningen (waaronder de vakantiedorpen, ...) en infrastructuren die door hun ligging en onderlinge samenhang structuurversterkend werken. Elk van deze toeristisch-recreatieve voorzieningen vervult een complementaire rol.


Omdat recreatie niet de hoofdfunctie is35

, is de open ruimte in de eerste plaats voor laagdynamische recreatie bestemd. Er kunnen geen nieuwe gebouwen opgericht worden met het oog op toerisme en recreatie. Kwaliteitsverbetering en uitbreiding van de bestaande toeristisch-recreatieve infrastructuur zijn wel mogelijk.

De gemeente ondersteunt het plattelandstoerisme in kader van productverbreding. Aan ieder bedrijf wordt de mogelijkheid gegeven tot ontwikkeling van plattelandstoerisme. Het doel van productverbreding moet het ondersteunen van de bestaande landbouw zijn. Hierbij werkt de gemeente binnen het specifiek beleidskader toeristisch-recreatieve plattelandsactiviteiten opgenomen in het PRS-WVL. De gemeente stelt hiervoor een lijst op van waardevolle hoeves en panden en merkwaardige gebouwen

36 op basis van de architecturale, historische of

landschappelijke waarde van het gebouw.

De bestaande horecavoorzieningen kunnen blijven bestaan en krijgen uitbreidingsmogelijkheden voor zover de ruimtelijke draagkracht hierbij niet overschreden wordt; een gerichte toeristische ontwikkeling staat immers voorop. De visie van de deelgebieden is hierbij richtinggevend.

De inplanting van nieuwe horecavoorzieningen gebeurt beperkt en gebiedsgericht. De inplanting kan enkel gebeuren in de omgeving van de lokale toeristisch-recreatieve knooppunten en bij afweging van de ruimtelijke impact, de mobiliteitsimpact en het aantal reeds bestaande horecavoorzieningen in de omgeving.

Toerisme en recreatie in de stedelijke kern Zwevegem

In de kernen is verblijfsrecreatie toegelaten.

Er kunnen steeds nieuwe gebouwen opgericht worden voor toerisme en recreatie, rekening houdend met de ruimtelijke draagkracht.

In de stedelijke kern Zwevegem worden de potenties van de bovenlokale sportinfrastructuur versterkt. Hoogdynamische of grootschalige voorzieningen voor sport en recreatie worden geconcentreerd in Zwevegem. Deze gebieden dienen goed bereikbaar te zijn. Daarbij wordt onder meer gedacht aan de uitbouw van het stedelijke groen dat naast een belangrijke sociale functie ook een recreatieve functie heeft. In dit stedelijk groen is er eerder plaats voor laagdynamische activiteiten. Er worden ook fietsroutes voorzien doorheen het stedelijke gebied. Ook het openbaar domein moet kwalitatief versterkt worden.

In Zwevegem wordt het gebied van De Brug – elektriciteitscentrale eveneens als een belangrijke recreatieve pool aangeduid omwille van de bestaande activiteiten en de ontwikkelingsmogelijkheden in relatie met het kanaal.

Toerisme en recreatie in de kernen van het buitengebied

In de kernen is verblijfsrecreatie toegelaten.

Er kunnen steeds nieuwe gebouwen opgericht worden voor toerisme en recreatie rekening houdend met de ruimtelijke draagkracht.

In de kernen van het buitengebied kan een structuur worden opgericht voor het opvangen van de toeristen en recreanten. In deze kernen worden geen grootschalige of hoogdynamische constructies voorzien. In de kernen van het buitengebied dient het te gaan om laag-dynamische toeristisch-recreatieve infrastructuur.

De sportterreinen aansluitend op de kernen krijgen een geëigende bestemming. Het gaat in concreto over volgende sportterreinen:

sportterreinen Heestert;

voetbalveld Knokke.

Lokaal toeristisch-recreatief netwerk

In Zwevegem wordt er een lokaal toeristisch-recreatief netwerk op gemeentelijk niveau ingericht. Het lokale netwerk verfijnd het netwerk op een hoger niveau. Door de belangrijkste

35

De landbouw is de drager van de open ruimte.


en meest dynamische activiteiten te concentreren, wordt vermeden dat het ganse gebied ten onder gaat aan een te grote recreatiedruk.

Over het hele grondgebied van Zwevegem wordt een samenhangend netwerk van voetwegen en fietsroutes uitgebouwd. Deze hebben zowel een functionele (vooral het fietsroutenetwerk) als een recreatieve betekenis. Het netwerk van voetwegen en fietsroutes verbindt op een kwalitatieve manier de kernen, verschillende recreatieve activiteiten en landschappelijk waardevolle en natuurlijke elementen. Het traject is dan ook vaak gelegen langs groengebieden, in corridors en langs kwalitatieve zichten. Hierbij ligt het accent op continuïteit van natuur- en landschapsbeleving.

De lokaal toeristisch-recreatieve elementen worden opgebouwd langs de waterlopen, voetwegen en kerkwegels, bestaande wandel-, fiets-, en ruiterroutes, de verlaten spoorwegbeddingen en lijnvormige kleine landschapselementen en zorgen voor de ontsluiting van het gebied.

Bij de uitbouw van het lokaal netwerk gelden volgende doelstellingen:

De toeristisch-recreatieve routes moeten zoveel mogelijk vertrekken en eindigen in de kernen.

De bestaande toeristisch-recreatieve voorzieningen kunnen blijven bestaan en vrijkomende toeristische voorzieningen kunnen een herbestemming krijgen naar wonen.

De toeristisch-recreatieve voorzieningen langs deze routes worden in de eerste plaats gebundeld in de kernen.

Langs bepaalde knooppunten in het toeristisch-recreatieve netwerk kunnen eveneens toeristisch-recreatieve voorzieningen (horeca, fietsverhuur,...) ingeplant worden. Bij het bepalen van die knooppunten moet gebiedsgericht tewerk gegaan worden waarbij rekening gehouden wordt met de ligging van andere voorzieningen in de omgeving, het mobiliteitsaspect en de ruimtelijke impact. Het aantal voorzieningen moet beperkt blijven zodat er geen overrecreatie ontstaat.

Een netwerk bestaat uit een aantal knooppunten en lijnelementen tussen die knooppunten.

Lokale toeristisch-recreatieve knooppunten versterken de netwerkvorming op bovenlokaal. Aan deze locaties kunnen bijzondere ontwikkelingsperspectieven toegekend worden in functie van een toeristisch-recreatieve of landschappelijke valorisatie van de plek.

De lokale toeristisch- recreatieve knooppunten moeten voldoen aan volgende criteria:

recreatieve waarde;

cultuurhistorische waarde;

architecturale waarde.

De gemeente selecteert alvast volgende lokale toeristisch-recreatieve knooppunten. Deze selectie is niet-limitatief en kan aangevuld worden met andere elementen. Dit moet gemotiveerd gebeuren op basis van de bovenstaande criteria voor de selectie van lokale toeristisch- recreatieve knooppunten.

De kernen Zwevegem, Moen, Heestert, Otegem, Sint-Denijs, Knokke

De 3 molens: o Klockemolen o Mortiersmolen o Molen ter Claere

Milanenkapel

Fatimakapel

Sint-Pietersbrugje - vaarttaluds

Omgeving van De Brug - Electrabel

Bekaert sportcentrum

Park Lettenhof: dit park wordt ontwikkeld specifiek met een sociaal en recreatief doel.


Bij de lokaal lijnvormige toeristisch-recreatieve elementen moet er aandacht zijn voor een aangename toeristisch-recreatieve verplaatsing van bezoekers binnen een netwerk. Langsheen de lijnelementen ligt de nadruk voornamelijk op de kwaliteit, de gebruikswaarde en de belevingswaarde van de directe omgeving. Tussen de knooppunten worden de lijnelementen bepaald. Hierbij wordt uitgegaan van:

De bestaande recreatieve routes.

De westelijke kant van het kanaal die geselecteerd is als recreatieve kant.

De oostelijke kant ten zuiden van de brug ter hoogte van het bedrijventerrein Moen-Trekweg (Oeverlaan).

De verlaten spoorwegbeddingen: o het deel ten westen van het kanaal van Zwevegem tot aan de Kwatanestraat in

Knokke o Oude spoorwegbedding Avelgem-Dottignies

Aanvullingen en afwijkingen op de bestaande lijnelementen en routes. Deze worden gebaseerd op volgende criteria: o de verbindingsfunctie; o de verkeersdrukte; o de relatie met de landschappelijke structuur; o doorsteekfunctie; o dichtheid van de routes.

De structuur kan in dit opzicht nog versterkt worden door gebruik te maken van kerk- en voetwegels. In kader daarvan moet er verder onderzoek gebeuren naar de mogelijke verfijning van de structuur door het inpassen van kerk- en voetwegels.

De verbindingen maken zoveel mogelijk gebruik van verkeersluwe wegen. In kader daarvan kan de gemeente maatregelen nemen op de wegen die van groot belang zijn voor het recreatieve verkeer en van minder belang voor het doorgaand verkeer. Deze maatregelen hebben als doel het comfort van het recreatieve verkeer te verhogen.

De gemeente zal bij het opstellen van het toeristisch-recreatief netwerk ervoor zorgen dat er veel routes Sint-Denijs aandoen.

De lokale recreatieve routes kunnen op basis van ligging, ruimtelijke mogelijkheden, bestaande routes onderverdeeld worden in twee categorieën:

meervoudig gebruik;

enkelvoudig gebruik.

Op die manier kan er prioriteit gegeven worden aan inrichtingswerken. Hierbij hebben de routes met de mogelijkheid van meervoudig gebruik de hoogste prioriteit.

Bij het ontwerp van het lokaal toeristisch-recreatief netwerk pleegt de gemeente overleg met de provincie met betrekking tot die elementen die door de provincie geselecteerd zijn. De hierboven voorgestelde opties gelden als een suggestie naar de provincie toe.

De kerk- en voetwegen

Dit beleidskader beoogt een eenvormig afwegingsmodel aan te bieden voor behoud of verleggen van kerk- en voetwegen. Het structuurplan formuleert een algemeen beleidskader.

Begripsomschrijving

Dit zijn alle niet officieel afgeschafte kerk- en voetwegen die opgenomen zijn in de atlas van de buurtwegen en de daarbij horende afzonderlijke kaartbladen. Hier gaat het meer bepaald over landelijke wegen die uitsluitend of grotendeels worden gebruikt door niet-gemotoriseerd verkeer.

Uitgangspunten

De kerk- en voetwegen zijn van belang in de ruimtelijke structuur van een gemeente. Niet alleen zijn deze wegen belangrijke getuigen van de geschiedenis van de gemeente, deze wegen geven ook een menselijke identiteit aan het landschap. Het zijn door mensen aangelegde verbindingen tussen plekken die voor de gemeenschap belangrijk waren of nog zijn.

De wegels spelen ook een belangrijke rol in het behoud en de ontwikkeling van fauna en flora. Langs onverharde wegen komen veel meer plantensoorten voor dan langs verharde


wegen. Deze wegen zijn corridors voor specifieke levensvormen tussen de sterk versnipperde gebieden natuur.

Verder is dit netwerk van wegen van belang voor de verbetering van het veilig functioneel of recreatief verkeer.

Doelstellingen

De gemeente wil de kerk- en voetwegen zoveel mogelijk beschermen. Waar mogelijk wil de gemeente oude kerk- en voetwegen terug openstellen voor het publiek.

De kerk- en voetwegen worden zoveel mogelijk geïntegreerd in het recreatief routenetwerk.

Het netwerk van kerk- en voetwegen moet een alternatief kunnen bieden voor het functioneel fietsverkeer.

Toegankelijke kerk- en voetwegen

Alle bestaande toegankelijke kerk- en voetwegen worden behouden.

Bij de inrichting van deze wegen moet men gebruik maken van waterdoorlatende materialen en verhardingen beperken tot het noodzakelijke minimum.

Ontoegankelijke kerk- en voetwegen

Dit zijn wegen die juridisch gezien niet werden afgeschaft, maar die in gebruik geprivatiseerd werden, zonder toestemming.

Deze wegen worden afgeschaft of terug in ere hersteld. De wegen die terug in ere hersteld worden, worden voorzien op dezelfde plaats of kunnen verplaatst worden. Bij het bepalen of een buurtweg al of niet in ere wordt hersteld, gebeurt er een afweging op basis van twee criteria:

Functie: hierbij wordt de vraag gesteld of de buurtweg een belangrijk functie heeft of kan hebben inzake recreatie, woonomgeving, verkeersveiligheid. Bij wijze van voorbeeld worden er een aantal functies opgesomd: o buurtgebruik; o onderdeel wandelroute/fietsroute of -netwerk; o alternatief voor drukke weg, alternatief voor woon-werk/woon-schoolverkeer; o tussenstuk; o verlengstuk; o ...

Ligging: hierbij wordt gekeken in welke ruimtelijke context de buurtweg gelegen is. Bijvoorbeeld: o in de nabijheid van een woonomgeving; o in de nabijheid van een toeristisch knooppunt of ligging in een gebied met belangrijke

toeristische potentie:

In omgeving van de deelgemeenten zijn de kerk- en voetwegels noodzakelijk. Daarom zal de gemeente zich inspannen om zoveel mogelijk van die kerk- en voetwegels te behouden en onderhouden.

De voetwegen langs het kanaal worden behouden opdat er een goede verbinding tussen het kanaal en de omgeving kan bestaan.

o maaswijdte niet groot; o aantal in de omgeving laag; o is deze voetweg grensoverschrijdend, wat het belang aanduidt?

Indien er geopteerd wordt voor het verleggen van de voetweg, dan is het verleggen van die voetweg naar een verharde weg waar autoverkeer mogelijk is, niet mogelijk aangezien dit het afschaffen zou inhouden.

Bij het bepalen of een weg al dan niet zal als buurtweg zal hersteld worden moet er overleg georganiseerd worden met de betrokken actoren.


Bij de inrichting van paden gelden dezelfde principes als bij de inrichting van bestaande toegankelijke kerk- en voetwegels.

Onderstaand schema geeft de behandeling en de verschillende mogelijkheden weer.

Oude spoorwegbeddingen als groene en recreatieve assen

De oude spoorwegbeddingen Avelgem-Dottignies en Kortrijk-Avelgem (het gedeelte van de oude spoorwegbedding Kortrijk-Avelgem van Kortrijk tot aan de Kwatanestraat en het gedeelte vanaf de Stationsstraat naar Avelgem), moeten als groen-ecologische en toeristisch-recreatieve verbindingen (fietsers, wandelaars, ruiters...) geoptimaliseerd en uitgebouwd worden in samenwerking met de provincie West-Vlaanderen. De spoorwegbeddingen zijn geselecteerd door de provincie en zijn alsdusdanig een ruimtelijk element van bovenlokaal niveau. De gemeente onderschrijft de bovenlokale opties en geeft suggesties voor een lokale detaillering.

De bossen

Er wordt gestreefd naar het zoveel mogelijk toegankelijk maken van de bossen (Grandvalbos en Kooigembos, Banhoutbos, Mortagnebos, Orveytbos) op een gerichte manier. In de bossen kunnen geen toeristisch-recreatieve voorzieningen ingeplant worden.


Het kanaal krijgt een belangrijke toeristisch-recreatieve invulling. (zie deelgebied het kanaal). De uitwerking zal gebeuren in samenwerking met de provincie West-Vlaanderen.

De ontwikkeling van het park Lettenhof

Dit park wordt ontwikkeld specifiek met een sociaal en recreatief doel.


Recreatief routenetwerk

De gemeente Zwevegem maakt een richtplan op waarin het recreatieve netwerk met zijn knooppunten en verbindingen wordt vastgelegd rekening houdend met de principes in het structuurplan. Dit plan vormt een grondslag voor het plannings- en vergunningsbeleid.i

De gemeente zal een inventaris opstellen plus een selectie naar behoud/verleggen doorvoeren van de voet- en kerkwegels. Deze inventaris vormt een grondslag voor het plannings- en vergunningsbeleid van de gemeente.

De gemeente Zwevegem zal een regeling uitwerken voor het onderhoud van de toeristisch-recreatieve lijnelementen, het fietsroutenetwerk, de desbetreffende kerk- en voetwegels, ruiterpaden. Hierbij gebeurt er onder meer een differentiatie naar wegen voor meervoudig of enkelvoudig gebruik.

Zwevegem zal samen met de andere partners in de VVV West-Vlaamse Scheldestreek overleg plegen inzake de uitbouw van een groot samenhangend toeristisch netwerk.

De gemeente pleegt overleg met de provinciale overheid omtrent de uitbouw van het gemeentelijke recreatieve fietsroutenetwerk en de ruiterpaden en de inpassing in het provinciale fietsroutenetwerk.

toegankelijk

ontoegankelijk


Opstellen inventaris merkwaardige gebouwen en waardevolle hoeves en panden

De gemeente stelt een dynamische lijst op van merkwaardige gebouwen en waardevolle hoeves en panden op basis van de architecturale, historische of landschappelijke waarde van het gebouw met als doel het beleidskader van het PRS te kunnen toepassen. Deze inventaris vormt een grondslag voor het plannings- en vergunningsbeleid van de gemeente.


4.2.4. DE GEWENSTE STRUCTUUR VOOR VERKEER EN VERVOER

Figuur 79: de gewenste structuur voor verkeer en vervoer

Doelstellingen

Verhogen van de verkeersleefbaarheid en – veiligheid

Algemeen kan men stellen dat het verhogen van de verkeersveiligheid en verkeersleefbaarheid een basisvereiste vormt voor een duurzaam mobiliteitsbeleid. De huidige mobiliteitsproblemen zijn van velerlei aard: overdreven snelheid, roekeloos rijgedrag, overlast door zwaar vrachtverkeer, groot ruimtebeslag, objectieve verkeersonveiligheid (ongevallen), subjectief verkeersonveiligheidsgevoel, milieuvervuiling (geluid, lucht, grond, water, geur, zicht), onbereikbaarheid, verkeerscongestie... . Het ene knelpunt aanpakken, kan een ander verzwaren.

Het verhogen van de verkeersleefbaarheid moet aldus een harmonisch evenwicht vinden tussen het verbeteren van de verblijfskwaliteit en de verkeersveiligheid én het optimaliseren van de bereikbaarheid (=de verkeers- en vervoersfunctie zelf).

Onderlinge bereikbaarheid tussen de kernen optimaliseren

Om de hiërarchie tussen de kernen optimaal te laten werken, moeten de kernen onderling goed bereikbaar zijn. Naast het streven naar een optimale autobereikbaarheid, dienen vooral de alternatieve verkeers- en vervoersmodi (fietsen voetgangersverkeer, openbaar vervoer) gestimuleerd te worden. Deze alternatieve verkeers- en vervoersmodi zijn weinig ruimteverslindend en verhogen vooral ook de verkeersveiligheid en –leefbaarheid.

Uitbouwen van een hiërarchische wegenstructuur

Het oneigenlijk gebruik van wegen moet worden tegengegaan door een duidelijk hiërarchie in de functie en het gebruik van de wegen na te streven. Men maakt onderscheid tussen verschillende schaalniveaus (internationaal & Vlaams, provinciaal & bovenlokaal, en lokaal) én tussen verschillende hoofdfuncties (verbinden, verzamelen of ontsluiten, toegang verlenen). Bijgevolg kan een categorisering van wegen worden doorgevoerd. Het gemeentelijk ruimtelijk structuurplan heeft de bevoegdheid om de lokale wegen te categoriseren en te selecteren. Door een dergelijke categorisering van de wegen daadwerkelijk uit te voeren en te vertalen in de inrichting, wegprofilering en de wegcode, kan de algemene bereikbaarheid, verkeersveiligheid en –leefbaarheid verbeterd worden.

Het voeren van een doortochtenbeleid in de bebouwde kernen

De bovenlokale wegen moeten hun bovenlokale verbindende en verzamelende functie optimaal kunnen vervullen, maar dit mag niet ten koste gaan van de verkeersveiligheid en verkeersleefbaarheid in de bebouwde kernen. In de bebouwde kernen dient een doortochtenbeleid te worden gevoerd: men moet de mobiliteitsstromen en het openbaar domein meer aanpassen aan de noden van de zwakke weggebruiker en het openbaar vervoer. Bijgevolg moeten de auto en vrachtwagen zich meer aanpassen aan de verblijfsfunctie van de bebouwde kern.

Landelijke wegen ten dienste van de open ruimtefuncties

Het sluipverkeer langs landelijke wegen moet geweerd worden. Deze landelijke wegen moeten hoofdzakelijk ten dienste staan van de ‘zachte’ open ruimtefuncties: landbouw, natuur & landschap én recreatie (voetgangers en fietsers).

Uitbouwen van het openbaar vervoer

Om de kernen in de ruime omgeving voor iedereen bereikbaar te maken, moet het openbaar vervoer sterker worden uitgebouwd. Het openbaar vervoer, dat in Zwevegem enkel uit busvervoer bestaat, moet in verschillende facetten worden uitgebouwd om te voldoen aan de eisen rond basismobiliteit.

Het aanbod, de frequentie, de dienstverlening en de voorzieningen (halteplaatsen en halte-accommodatie) en de doorstroming van het openbaar vervoer moeten uitgebreid worden, zodat ook het gebruik ervan gestimuleerd wordt.


Stimuleren van fietsen voetgangersverkeer

Men moet eveneens meer prioriteiten geven aan de zwakke weggebruikers (voetgangers en fietsers), zowel binnen als buiten de kernen. De bestaande fietsen voetpaden (in de dorpskernen, langs jaagpaden, oude spoorwegbeddingen, landelijke wegen, voet- en kerkwegels...) moeten uitgebouwd worden tot een volwaardig, veilig en volledig fietsen voetgangersnetwerk, dat voor zowel functioneel als recreatief gebruik kan dienen. Een systeem met knooppunten in de kernen of bij toeristisch-recreatieve trekpleisters, kan verder worden uitgebouwd. Hierbij moeten ook voldoende basis- en nutsvoorzieningen (routemarkering, verlichting, afvalvoorzieningen, ...) langs deze fietsen voetpaden aanwezig zijn.

Langsheen de bovenlokale, secundaire wegen moeten de fietspaden zoveel mogelijk gescheiden worden van het gemotoriseerd verkeer én continu worden aangelegd.

Naast de aanleg van nieuwe en het herinrichten van bestaande fietsen voetpaden, dient ook voldoende aandacht uit te gaan naar het beheer en onderhoud van deze fietsen wandelroutes.

Elementen van de gewenste structuur van verkeer en vervoer

De volgende elementen maken deel uit van de gewenste ruimtelijke structuur van verkeer en vervoer. Ze worden opgesplitst naar de soort infrastructuur.

Wegen

In het gemeentelijk structuurplan wordt een categorisering van de wegen opgesteld. Op die manier wordt het brede spectrum aan lokale wegen genuanceerd. Hierbij wordt vertrokken van de vaststellingen in het PRS-WVL en het mobiliteitsplan Zwevegem.

De categorisering gaat uit van de functie die de diverse wegen hebben en is gebaseerd op het selectief prioriteit geven aan ofwel de bereikbaarheid, ofwel de leefbaarheid. Die prioriteit uit zich ruimtelijk in de aanleg en inrichting van de wegen. Door aan elke straat een duidelijk statuut te geven en dit te koppelen met een specifieke inrichting kan aan de leesbaarheid van de verkeersstructuur beter vorm worden gegeven. Door een duidelijke categorisering draagt men bij tot de verkeersleefbaarheid en de bereikbaarheid.

Lokale weg I: verbindingsweg

De hoofdfunctie van de weg is ‘verbinden op lokaal en interlokaal niveau’. De weg heeft geen verbindingsfunctie op bovenlokaal niveau. ‘Ontsluiten en toegang geven’ zijn aanvullende functies.

De lokale verbindingswegen verbinden kernen onderling en het hoger wegennet (de N8, de N50 Kortrijk-Doornik of de N36 Deerlijk-Ronse).

De kwaliteit van de doorstroming is ondergeschikt aan de verkeersleefbaarheid. Ter hoogte van de kernen wordt een doortochtenbeleid gevoerd.

De volgende wegen worden aangeduid als lokale wegen I:

Otegemstraat (vanaf de N391);

Harelbeekstraat (vanaf de N391);

Deerlijkstraat (vanaf de N391);

Bellegemstraat;

Avelgemstraat (tussen de Bellegemstraat en de N391);

Zwevegemstraat;

Scheldestraat;

Tiegemstraat;

Bossuitstraat van Bossuit tot aan de Verzetslaan;

Kooigemstraat.

Lokale weg II: gebiedsontsluitingsweg

De hoofdfunctie van de weg is ‘verzamelen’ op lokaal en interlokaal niveau. De weg heeft slechts in tweede instantie een verbindende functie. De ontsluitingsfunctie primeert op deze


weg. De ontsluitingsfunctie omvat het verzamelen van het uitgaand verkeer naar een weg van hogere orde en de verdeling van het ingaand verkeer in het gebied.

De lokale wegen II verzamelen enerzijds het verkeer vanuit het centrum en leiden het verkeer naar de lokale verbindingswegen of de secundaire wegen. Anderzijds verzamelen ze het verkeer vanuit de industriegebieden nabij Moen en leiden het verkeer naar de lokale verbindingswegen of de secundaire wegen.

De volgende wegen worden aangeduid als lokale wegen II:

Kortrijkstraat (vanaf centrum tot de N391);

Avelgemstraat (vanaf centrum tot de Bellegemstraat);

Otegemstraat (vanaf centrum tot de N391);

Harelbeekstraat (vanaf centrum tot de N391);

Deerlijkstraat (vanaf de Bekaertstraat tot de N391);

Bekaertstraat;

Het nog te bepalen tracé voor het ontlasten van het zwaar verkeer door Moen

Lokale weg III: erftoegangsweg

Alle andere wegen van Zwevegem zijn lokale wegen III (woonstraten, landbouwwegen). De hoofdfunctie van de weg is ‘verblijven en toegang geven’ tot de aanpalende percelen (erffunctie). De verblijfsfunctie primeert op deze weg. De weg kent enkel bestemmingsverkeer, het overige verkeer wordt geweerd.

Is de weg gelegen in het buitengebied (buiten stedelijk gebied en de kernen) dan gelden volgende specifieke bepalingen:

De hoofdfunctie van de weg is toegang geven tot de aanpalende percelen en het ontsluiten van het buitengebied voor recreatief langzaam verkeer.

Beperkingen in het gebruik zijn mogelijk ten voordele van aangelanden, landbouwvoertuigen en fietsers en recreatief verkeer.

Een aantal van deze wegen zijn momenteel echter geheel of gedeeltelijk ingericht om een (op lokaal niveau) belangrijke verbindingsfunctie te vervullen. Deze wegen zullen dus moeten afgebouwd worden. Het betreft de Vinkestraat, de Vierkeerstraat en de Ingooigemstraat.

Openbaar vervoer

De verkeersdruk wordt almaar groter. Om daartegen in te gaan, moet het openbaar vervoer opgewaardeerd worden. Op die manier draagt men ook bij tot een gedifferentieerde mobiliteit. Voor een optimale werking van een openbaar vervoersnet, is verdichting en bundeling van activiteiten dan ook een absolute noodzaak.

Openbaar vervoer moet op bovengemeentelijk niveau worden aangepakt. Op gemeentelijk niveau kunnen echter wel volgende doelstellingen geformuleerd worden:

de verbinding tussen de deelgemeenten onderling moet voorzien worden;

de woonwijken, bedrijventerreinen en gemeenschapsvoorzieningen moeten ontsloten worden via het openbaar vervoer;

bij de verdere ruimtelijke ontwikkeling van Zwevegem moeten alle nieuwe ruimtelijke ontwikkelingen (woningen, bedrijven, diensten, …) goed bereikbaar zijn met het openbaar vervoer;

er wordt blijvend gewerkt aan een goede doorstroming van het openbaar vervoer.

Fietsverkeer

Om het langzaam verkeer te versterken, dient er een volwaardig fietsroutenetwerk uitgebouwd te worden. Dit fietsroutenetwerk moet functioneel zijn voor de woon-school en woon-werk verplaatsingen maar moet ook ingeschakeld worden in een recreatief fietsroutenetwerk.

Het fietsroutenetwerk bestaat uit enerzijds het functionele fietsroutenetwerk en anderzijds de recreatieve routes.


Als functioneel fietsroutenetwerk wordt het fietsroutenetwerk, zoals bepaald in het mobiliteitsplan, overgenomen. Dit wordt gevormd door fietsroutes voor dagelijks gebruik. Langs dit netwerk kunnen de belangrijkste bestemmingen binnen en buiten de gemeente bereikt worden. Het accent ligt op sociale veiligheid en directheid.

Dit net van fietsvoorzieningen wordt vervolledigd met aanvullende voorzieningen. Voorbeelden zijn fietsvriendelijke inrichting van alle (woon-)straten, korte doorsteekjes, goede mogelijkheden voor fietsstalling (bijvoorbeeld aan bushalten).

Een tweede onderdeel van het fietsroutenetwerk vormen de recreatieve routes. Hierbij ligt het accent op continuïteit van natuur- en landschapsbeleving. Dit aspect is reeds uitgewerkt bij de gewenste toeristisch-recreatieve structuur.

Omleidingswegen

Om de leefbaarheid in de kern Heestert te vrijwaren en te ondersteunen wordt een omleidingsweg voorzien. De omleidingsweg rond Heestert geldt als een suggestie naar de provincie West-Vlaanderen toe.

Eveneens staat de leefbaarheid van de kern Moen onder druk. Rond de kern van Moen moet op lokaal niveau een alternatief voorzien worden.

Dit wordt in de deelgebieden verder uitgewerkt.

Spoorwegen

Figuur 80: de functie van de verschillende spoorwegtrajecten

Op de oude spoorwegbeddingen kunnen we verschillende trajecten onderscheiden met elk hun eigen functie. De spoorwegbeddingen zijn geselecteerd door de provincie en zijn alsdusdanig een ruimtelijk element van bovenlokaal niveau. De gemeente onderschrijft de bovenlokale opties en geeft suggesties voor een lokale detaillering.

Oude spoorwegbedding Kortrijk-Avelgem

Het deel ten westen van het kanaal van Zwevegem tot aan de Kwatanestraat in Knokke biedt een interessante verbinding tussen het centrum van Zwevegem en de kanaaloever. Deze lijn doorkruist daarenboven het Lettenhofpark en de centrumas Otegemstraat. Deze spoorwegbedding wordt ingericht als fietsen wandelpad en heeft een recreatieve functie. Deze inrichting moet een voldoende groen karakter hebben.

Het gedeelte van de oude spoorwegbedding Kortrijk-Avelgem ten westen (van de Kwatanestraat tot het kanaal) en ten oosten van het kanaal (vanaf de Sluislaan) wordt tot aan de Stationsstraat beheerd als natuurreservaat. Deze stukken hebben allebei natuur als bovengeschikte functie.

Oude spoorwegbedding Avelgem-Dottignies

De oude spoorwegbedding heeft over haar volledige lengte een recreatieve en natuurlijke functie. Ook de landschappelijke waarde is van belang.


De gemeente zorgt voor de inrichting van de wegen conform de vastgestelde hiërarchie.

De gemeente blijft de uitvoering van het gemeentelijk mobiliteitsplan actief opvolgen en ondersteunen.


4.2.5. DE GEWENSTE LANDSCHAPPELIJKE STRUCTUUR

Doelstellingen

Het behouden en versterken van de structuurbepalende landschappelijke dragers

In Zwevegem zijn er verschillende belangrijke landschappelijke dragers: de kamlijn van het Schelde-Leie interfluvium met de verschillende bosrelicten, de beekvalleien en het kanaal.

Deze elementen zijn structurerend voor de landschappelijke samenhang in Zwevegem. Vandaar dat deze componenten behouden en versterkt worden.

Het landschap stelt ruimtelijke voorwaarden bij de ruimtelijke ontwikkeling

Vanuit de kennis van de karakteristieke elementen en componenten en vanuit de ruimtelijke samenhang binnen de landschappelijke structuur worden er randvoorwaarden opgelegd aan de ontwikkeling van functies en activiteiten. Bij deze randvoorwaarden staat het behoud, herwaardering en de versterking van de structuurbepalende landschappelijke elementen voorop.

Het behouden van de landschappelijke diversiteit

Zwevegem kan ingedeeld worden in verschillende landschapseenheden met elk een eigen karakter. Die diversiteit vormt het uitgangspunt voor de gewenste structuur. Deze diversiteit leidt ook tot een gediversifieerde aanpak van de verschillende gebieden.

Landschappelijke integratie

In het open landschap zijn er tal van constructies die vragen om een vorm van landschappelijke inkleding. Ook de randafwerking van bebouwde gebieden als woonzones, bewoningskernen, en industriezones vragen een doordachte landschappelijke integratie. Die inkleding hoeft niet enkel afschermen te zijn. Het weloverwogen aanbrengen van een aantal groenelementen en een goede materiaalkeuze kunnen ook bijdragen tot een betere integratie van gebouwen in het landschap zonder dat deze volledig aan het zicht moeten onttrokken worden.

Gerichte versterking van kleine landschapselementen en de ecologische infrastructuur

Kleine landschapselementen (kle) blijven een belangrijke component van het landschap. Het verder verdwijnen ervan dient vermeden te worden. Op heel wat plaatsen zou de aanwezigheid van meer kle’s de kwaliteit en de visuele belevingswaarde van het landschap aanzienlijk doen toenemen. Het landschap krijgt een meer natuurlijk en een aantrekkelijker gezicht. Bovendien creëert de aanwezigheid van meer kle’s uiteraard ook meer natuur.

Verhogen van de belevingswaarde van cultuurhistorische landschapsrelicten

In Zwevegem zijn er vele verwijzingen te vinden naar het culturele verleden. Deze cultuurhistorische relicten vormen bakens van die geschiedenis. Daarom staat het behouden en versterken van die landschapsrelicten voorop. Op die manier wordt de identiteit van Zwevegem en het Zwevegemse landschap behouden. Tegelijkertijd hebben deze relicten ook een toeristisch-recreatieve waarde.

Specifiek beleidskader omtrent windturbines

De gemeente geeft de locaties aan die vanuit ruimtelijk oogpunt in aanmerking komen of uitgesloten worden voor de clustering van individuele windturbines en zal vervolgens deze locaties in gemeentelijke ruimtelijke uitvoeringsplannen afbakenen.

Uitgangspunten

De gemeente formuleert volgende uitgangspunten bij haar beleid rond windturbines:

groene energie moet gestimuleerd worden;

indien het mogelijk is om windturbines te voorzien op plaatsen waar het energieverbruik groot is, dienen windturbines prioritair op die plaatsen te worden ingeplant;

ook particulieren moeten de mogelijkheden hebben om bij te dragen bij het aanbod van groene energie.


Doelstellingen

De gemeente Zwevegem geeft in het ruimtelijk structuurplan een aantal ruimtelijke principes aan die bij de afweging moeten gehanteerd worden:

de windturbines mogen de woonkwaliteit niet aantasten. (slagschaduw, reflectie, geluid,...);

de windturbines worden bij voorkeur geplaatst in gebieden met een nieuw te ontwikkelen landschap;

de windturbines worden bij voorkeur gegroepeerd volgens lijninfrastructuren;

de windturbine moet geplaatst worden op een plaats met voldoende rendement;

windturbines mogen geen hinder vormen voor natuurontwikkeling;

windturbines moeten op een positieve wijze bijdragen tot de landschapsopbouw.

Ruimtelijk beleid

Op basis van deze criteria wordt bepaald welke plaatsen zeker niet in aanmerking komen en welke plaatsen in aanmerking kunnen komen. Deze lijsten zijn niet limitatief.

Volgende plaatsen worden uitgesloten voor het inplanten van windturbines.

Plaats Motivatie

De kamlijn van het interfluvium Het landschappelijke karakter

Gaaf gebied van lokaal niveau Het landschappelijke karakter

Vaarttaluds Natuurontwikkeling, met specifieke vogelpopulaties

Volgende plaatsen kunnen in aanmerking komen voor het inplanten van windturbines.

Plaats Motivatie

Op het bedrijventerrein van Bekaert langs het kanaal Bossuit-Kortrijk

Benadrukken van de lineaire structuur.

Geschikte bestemming volgens het windplan

Aangezien de plaats betrekking heeft op een regionaal bedrijventerrein, geldt dit als een suggestie voor het Vlaams Gewest.


Opmaak van uitvoeringsplannen voor het inplanten van windturbines

De gemeente maakt een RUP of verordening op waarin ze zones afbakent die in aanmerking komen en zones die uitgesloten zijn voor de inplanting van windturbines.

Landschappelijke integratie van gebouwen

De gemeente werkt een verordening uit om een gepaste inpassing van gebouwen in het landschap te garanderen. Hierbij is er minstens aandacht voor:

de architectuur, vorm en kleur;

de inplanting van de gebouwen;

de mogelijkheid en wenselijkheid van beplanting;

de bundeling van bedrijfsgebouwen.


4.3. DE GEWENSTE RUIMTELIJKE STRUCTUUR VAN DE DEELGEBIEDEN

In de globale visie op de ruimtelijke ontwikkeling van Zwevegem werd het belang van de eigenheid van de verschillende ruimtelijke deelgebieden benadrukt.

Voor elk deelgebied wordt een specifiek ruimtelijk beleid uitgestippeld.

Figuur 81: de deelgebieden in Zwevegem

4.3.1. HET VERSTEDELIJKTE GEBIED ZWEVEGEM

Figuur 82: de gewenste ruimtelijke structuur van het stedelijk gebied Zwevegem

De gemeente doet uitspraken op lokaal niveau. Uitspraken op bovenlokaal niveau gelden als suggestie voor de hogere overheid.

Visie

De verstedelijkte kern moet uitgroeien tot de motor van Zwevegem. De centrale en dynamische rol van de bebouwde kern van Zwevegem moet verder worden uitgebouwd door het voeren van een actief aanbodbeleid. Er moeten voldoende ruimte en mogelijkheden geboden worden om te wonen, te werken en te leven in het stedelijk gebied van Zwevegem. Er worden mogelijkheden geboden voor hoogdynamische functies en activiteiten. Op die manier kan men de ruimtelijke druk op de open ruimte verzachten.

Dit gebied heeft een bovenlokaal verzorgende functie voor de hele fusiegemeente. Tegelijkertijd heeft het ook een lokaal verzorgende functie voor de kern Zwevegem zelf. Deze bovenlokale en verzorgende rol t.o.v. de andere, kleinere deelkernen én de omliggende gemeenten moet zich uiten in een gedifferentieerd en uitgebreid woningaanbod, het voorzien van diverse culturele, toeristische, recreatieve, handels- en gemeenschapsfuncties en een economische dynamiek. De kern van de hoofdgemeente Zwevegem zal uitgebouwd worden tot een stedelijk centrum.

Doelstellingen

Streven naar een ‘gerichte’ verweving van ‘harde’ functies

De verstedelijkte kern van Zwevegem wordt gekenmerkt door een sterke vermenging van verschillende ‘harde’ functies: een groot aantal woningen, horeca- en handelsvoorzieningen, industrie, K.M.O.’s en ambachtelijke bedrijven, diverse gemeenschapsvoorzieningen. Deze verweving van wonen en werken moet verder gestimuleerd worden in zoverre dat de woonkwaliteit en leefbaarheid niet worden aangetast.


Compacte ontwikkeling houdt in dat bij het zoeken naar ruimte voor nieuwe ontwikkelingen eerst de bestaande mogelijkheden worden gebruikt. Dit betekent voor wonen bijvoorbeeld inbreiding, verdichtingsprojecten, ... . Voor bedrijvigheid betekent dit het hergebruik van leegstaande bedrijfsgebouwen. Als er geen ruimte meer voorhanden blijkt, kan er uitgebreid worden. Deze uitbreidingen moeten aansluiten op de kern en gefaseerd verlopen. Op die manier wordt vermeden dat er ongeschonden stukken open ruimte verloren gaan.

Centrumversterking

Centrumversterking is een verzamelterm voor een aantal elementen die allen bijdragen tot de opwaardering van de woon- en leefomgeving.

Streven naar een kwalitatief openbaar domein

Zeker in de centrumstraten en op ontmoetingsplaatsen moet meer aandacht uitgaan naar de aanleg en het onderhoud van een kwalitatief openbaar domein, het bouwen van nieuwe kwaliteitsarchitectuur en de renovatie van verouderde bebouwing. Specifieke plekken zijn de Avelgemstraat, de Kortrijkstraat, de Harelbeekstraat, de Otegemstraat, de Deerlijkstraat, de oude stationsomgeving, de brede omgeving rond het Toyeplein, ... . Het openbaar domein is veel meer dan een opéénvolging van straten: openbare pleinen, parkings, buurtparken, straten, steegjes, voetwegen en andere openbare ontmoetingsplaatsen creëren een netwerk


van kwalitatieve openbare ruimtes, die moeten instaan voor een aangename woon- en leefomgeving. De ‘omranding en omwalling’ van deze openbare ruimte met kwalitatieve architectuur zijn minstens even belangrijk. Leegstand en verkrotting moeten worden tegengegaan met renovatie en herbouw.

Verhogen van verkeersleefbaarheid in de bebouwde kom

Men moet de mobiliteitsstromen en het openbaar domein meer aanpassen aan de noden van de zwakke weggebruiker en het openbaar vervoer. De auto en vrachtwagen moeten zich aanpassen aan de verblijfsfunctie van de bebouwde kern, waarbij de voetganger en fietser voorrang moeten krijgen én ook het openbaar vervoer moet een voorname rol worden toebedeeld.

Bieden van groenvoorzieningen in de kern

De omliggende open ruimte in het zuiden biedt groen aan de rand van de bebouwde kern van Zwevegem. Deze open en groene ruimte moet echter ook in het hart van de bebouwde kern van Zwevegem binnendringen. Met nieuwe groenvoorzieningen op belangrijke openbare plaatsen moet de woon- en leefomgeving een stuk aangenamer gemaakt worden.

Ruimte voor cultuur, recreatie en andere gemeenschapsfuncties

Rond het kwalitatieve, groene en verkeersleefbare openbaar domein moet er in Zwevegem ook voldoende bebouwingsruimte zijn voor ontspanningsmogelijkheden en de dienstverlenende en verzorgende gemeenschapsfuncties.

De verstedelijkte kern Zwevegem als tewerkstellingspool

De gemeente wenst een kwalitatief aanbod aan bedrijventerreinen te ontwikkelen in de verstedelijkte kern om de ‘motor’ goed te laten draaien.

De nadruk bij de ontwikkeling ligt op het voorzien van een kwalitatieve ontsluiting van de bedrijventerreinen en op het realiseren van een kwalitatieve verweving tussen de functie bedrijvigheid en de andere functies.

Werken met strategische projecten

Om bovenstaande doelstellingen daadwerkelijk vorm te geven, wenst de gemeente een pro-actief beleid te voeren door te focussen op enkele strategische projecten in de bebouwde kern van Zwevegem. Doelstellingen zoals inbreiding, verdichting en verweving vergen immers heel wat beleidsvisie, procescoördinatie en procesmanagement om ze waar te maken. Deze kunnen een aanzet zijn tot private initiatieven.

Gewenste ruimtelijke structuur

De gewenste ruimtelijke structuur van het stedelijk gebied Zwevegem wordt beschreven aan de hand van gebiedsspecifieke ruimtelijke elementen en concepten die de principes van de deelvisie en doelstellingen kernachtig weergeven in ruimtelijke termen.

Centrumversterking

De Otegemstraat als centrumas

De Otegemstraat wordt opgewaardeerd tot een echte centrumas. Dit houdt in dat nieuwe kleinhandelsfuncties en openbare voorzieningen zoveel mogelijk in of aansluitend op de Otegemstraat moeten terechtkomen. Verweving van functies staat voorop. Aanwezige functies en activiteiten worden versterkt en ondersteund. De uitbouw van de Otegemstraat als centrumas zorgt voor een samenhang in de stedelijke structuur van Zwevegem.

Door een kwaliteitsvolle inrichting van het openbaar domein, worden de verschillende functies met elkaar verbonden en ontstaat er een samenhangend geheel.

De inrichting van het openbaar domein is gebaseerd op een duidelijke structuur. Langsheen deze as moet er een evenwicht voorkomen tussen het autoverkeer, langzaam verkeer en het


openbaar vervoer. Er moeten voldoende stopplaatsen zijn voor het openbaar vervoer en parkeervoorzieningen voor het autoverkeer en het langzaam verkeer. Het concept van ‘De Otegemstraat als centrumas ‘ wordt in het volgend hoofdstuk verder uitgewerkt.

Kleinhandelslint aan de Avelgemstraat

Ter hoogte van de Avelgemstraat heeft de kleinhandel zich lintvormig ontwikkeld.

Het beleid bestaat hier in een herstructurering van de bestaande situatie omdat de ruimtelijke omgeving voor de kleinhandel sterk zal veranderen door de aanleg van de N391 en de uitgroei van de Otegemstraat als centrumas.

Herstructurering houdt in dat er ter hoogte van Avelgemstraat slechts een beperkte ontwikkeling wordt voorzien voor de bestaande grootschalige detailhandel. Er wordt geen nieuwe ruimte voor grootschalige detailhandel meer voorzien. De bestaande kunnen blijven bestaan en nieuwe kunnen enkel voorkomen binnen de bestaande beschikbare ruimte en mits complementariteit naar morfologie en/of product met de functies in de Otegemstraat.

Driehoek Harelbeekstraat – N391

Ter hoogte van de Harelbeekstraat en de N391 wordt een terrein voorzien die een lokale commerciële ontwikkeling kan krijgen.

(zie gewenste ruimtelijke structuur van de kleinhandel)

De Harelbeekstraat, Kortrijkstraat, Deerlijkstraat en Avelgemstraat als gemengde assen voor centrumfuncties en wonen

De N391 heeft de functie van een omleidingsweg rond Zwevegem die moet zorgen voor het vlotte verloop van het doorgaand verkeer op bovenlokaal niveau.

Door de aanleg van de N391 zal er minder doorgaand verkeer in de kern van Zwevegem voorkomen. Dit creëert mogelijkheden voor een andere inrichting en functie van de invalswegen.

Langs de Kortrijkstraat en de Harelbeekstraat komt er een menging van centrumfuncties voor tot aan de Bekaertstraat.

Langs de Deerlijkstraat ligt nabij het Toyeplein de nadruk op de centrumfuncties, vanaf de Bekaertstraat naar Deerlijk toe ligt de nadruk op het wonen.

Het gedeelte van de Avelgemstraat vanaf het Toyeplein tot aan de Oude Bellegemstraat is gericht op de menging van centrumfuncties.

Relatie met het water

Het kanaal Bossuit-Kortrijk stroomt door de stedelijke kern Zwevegem. De gemeente wil de relatie met het kanaal Bossuit-Kortrijk versterken. Op die manier kan er een nieuwe aantrekkelijke omgeving gecreëerd worden waardoor het centrum opgewaardeerd wordt. De relatie met het kanaal kan op verschillende vlakken aangegaan worden:

- wonen aan het water; - recreatie aan het water door aanleg en verbetering van de

noodzakelijke infrastructuur.


Recreatieve polen

Zwevegem wenst in de context van het regionaalstedelijk gebied zijn sport- en recreatieve voorzieningen te versterken en te profileren. Ook het openbaar domein moet kwalitatief versterkt worden. Hoogdynamische of grootschalige voorzieningen voor sport en recreatie worden geconcentreerd in Zwevegem.

In de stedelijke kern Zwevegem worden er twee belangrijke recreatieve polen ontwikkeld. Enerzijds is er het gebied voor sport en recreatie ter hoogte van Bekaert-sportcentrum. Dit wordt verder uitgebouwd en heringericht rekening houdend met de fietsroute op de oude spoorwegbedding. Anderzijds is er De Brug. Hierbij is de relatie met het water van belang. Beide elementen vormen ook een strategisch element van de ‘Otegemstraat als centrumas’.


De verstedelijkte kern Zwevegem bezit zowel in het woongebied als in woonuitbreidingsgebied nog heel wat mogelijkheden voor het bouwen van nieuwe bijkomende woningen. Het aanbieden van een gedifferentieerd en uitgebreid woningenpakket moet aanzien worden als één element om de bovenlokale en verzorgende rol van Zwevegem te verwezenlijken. Maar dit mag niet ongestructureerd of willekeurig gebeuren. Men moet in de eerste plaats focussen op de verdichting en inbreiding van de bebouwde kern a.d.h.v. nieuwe woonprojecten. Uitbreiding dient gefaseerd te verlopen en aansluitend op de kern.

Inbreiding in de kern

De taakstelling wonen wordt ingevuld door inbreidingsprojecten. Het is van belang om de aanwezige ruimte te gebruiken in plaats van telkens nieuwe ruimte aan te snijden. Op de vrijliggende terreinen in de kern kan er aan inbreiding gedaan worden.

Uitbreiding van wonen aan de zuiden oostrand aansluitend op de bestaande bebouwing

De taakstellingen wonen, zoals opgedragen in de afbakening van het regionaalstedelijk gebied Kortrijk, worden naast inbreiding gedeeltelijk opgevangen in een aantal nieuw aan te snijden gebieden. De invulling van deze gebieden is niet enkel gericht op het wonen. Ook gemeenschapsvoorzieningen kunnen er een plaats krijgen.


Zuidelijke weg

In het zuiden van Zwevegem wordt er een verzamelweg op gemeentelijk niveau gepland

37. De weg biedt ontsluiting voor de

zuidelijk gelegen woonomgeving en moet een betere ontsluiting van het lokaal bedrijventerrein langs het kanaal garanderen. Deze weg komt tussen de Avelgemstraat (kruispunt met de Bellegemstraat) en de Blokellestraat (kruispunt met de Ellestraat). Deze weg vormt de zuidelijke grens van de bebouwingsuitbreiding van de kern van Zwevegem.

Het concrete tracé van de weg zal worden uitgewerkt samen met de inrichting van de uitbreidingszone.

Open ruimte verbindingen

Langs de randen van de kern komen open ruimte verbindingen voor. Dit zijn zones waar het open karakter belangrijk is. Op die manier wordt belet dat de kern Zwevegem morfologisch met de omringende kernen vergroeit. Zo ontstaan er grotere samenhangende open ruimten in plaats van versnipperde kleine stukjes. Deze verbindingen zijn ook van belang voor het voorzien van de relatie tussen de verschillende gebieden. Zo wordt de relatie tussen het kanaal en de Gavers versterkt als ook de relatie tussen het open gebied ten westen en ten oosten van het kanaal ter hoogte van Knokke.

Er zijn verschillende mogelijkheden om deze open ruimten vorm te geven.

In die gebieden kunnen niet-uitgeruste woongebieden en woonuitbreidingsgebieden geschrapt worden en een herbestemming krijgen. Er kunnen eventueel bouwvrije zones vastgelegd worden. De open ruimte verbindingen kunnen ook gedeeltelijk een invulling krijgen als stedelijk groen.

Bedrijvigheid

Gedifferentieerde bedrijventerreinen op bereikbare plaatsen

De ontwikkeling in het noorden van de verstedelijkte kern is gericht op bedrijvigheid. Grootschalige bedrijventerreinen langsheen de N391 en het kanaal worden verder uitgebouwd. De bedrijventerreinen worden aldus voorzien op bereikbare plaatsen: de N391 heeft een belangrijke functie in de ontsluiting van de bedrijventerreinen.

Het bedrijventerrein Bekaert heeft een regionaal niveau

Daarnaast worden ook lokale bedrijventerreinen voorzien.

Wonen en bedrijvigheid koppelen of bufferen

De bedrijvigheid komt in aanraking met verschillende andere functies van het centrum. Om een kwalitatief centrum te creëren moet er een goede relatie tussen deze functies gerealiseerd worden.

De woonader langs de Deerlijkstraat is gekneld tussen de bedrijfsgebouwen van Bekaert. Daar is bufferen en scheiden van wonen en werken de aangewezen oplossing omwille van de beperkte plaats.

37

Cfr. Mobiliteitsplan, voorstel van afbakening van het regionaalstedelijk gebied Kortrijk.


Ter hoogte van de nieuwe lokale bedrijfszone Losschaert wordt een overgangsgebied tussen wonen en werken voorgesteld. In dit overgangsgebied gebeurt een kwalitatieve overgang tussen beide functies. De koppeling kan op verschillende manieren gebeuren (met elkaar in contact brengen, bemiddeling van een andere functie,...). De ontwikkeling van het bedrijventerrein, de invulling van het overgangsgebied en het aansnijden van de woongebieden moeten in een zelfde optiek bekeken worden.

Groen en recreatie

Drie parallelle fietsen wandelroutes

Er worden in de verstedelijkte kern drie grote fietsverbindingen voorzien. Door middel van drie parallelle fietsroutes wordt de kern van Zwevegem verbonden met Kortrijk. Bovendien worden de verschillende onderdelen van het stedelijk gebied aaneen gekoppeld en wordt het stedelijk gebied met het buitengebied gekoppeld. Deze fietsverbindingen zijn ook van functioneel belang voor de scholier en de beroepsbevolking. Tevens wordt het recreatief medegebruik gestimuleerd. In die zin is de fietsverbinding langs het kanaal naar de Gavers van groot belang.

Het gaat om volgende fietsroutes:

fietsroute op oude spoorwegbedding Kortrijk-Avelgem (van Kortrijk tot aan de Kwatanestraat in Knokke);

fietsroute ter hoogte van het vroegere tracé van de gewestweg N8 en de berm van de Keibeek;

fietsroute langs het kanaal.

De drie fietsroutes worden aan elkaar gekoppeld ter hoogte van het te realiseren park Lettenhof en de Otegemstraat.

Inzake ruimtelijk beleid betekent dit dat deze fietsroutes omwille van hun functionele en recreatieve functie opgenomen worden in het fietsroutenetwerk. Deze fietsverbindingen moeten een groene inkleding krijgen. Op die manier vormen ze groene aders in het stedelijk gebied en maken ze deel uit van de groenstructuur.

Groene vingers en stedelijke groenelementen

Om de woon- en leefkwaliteit te verhogen en omwille van de sociale en recreatieve functie van het groen is het van belang voldoende groenelementen te voorzien. De groenelementen bestaan hoofdzakelijk uit bestaande en nieuw aan te leggen parken, groen ingerichte beken en fietspaden. Samen vormen ze de groenstructuur van het verstedelijkte gebied.

De bestaande groenelementen worden behouden. Waar mogelijk zorgt de gemeente voor een gerichte toegankelijkheid ervan. Daarnaast worden er ook nieuwe groenelementen voorzien. Dit is het geval ter hoogte van het Lettenhof en ter hoogte van de beekvalleien van de Keibeek, Slijpbeek en de Lettenhofbeek.

Daarenboven wordt er vanuit het oogpunt van de netwerking getracht een samenhangend geheel van groen in de kern te brengen door het opbouwen van een groenstructuur. Deze structuur bestaat enerzijds uit de stedelijke groenelementen en de verbindingen ertussen. De verbindingen worden gerealiseerd door lineaire elementen (beekvalleien, de oude spoorwegbedding en de fietsroutes) die een groene inkleding krijgen.


De gewenste ruimtelijke structuur van de centrumas

De centrumas vormt de dragende structuur van de kern van Zwevegem. Vandaar dat deze structuur meer in detail beschreven wordt.

Dit concept bestaat uit een centrale as waarop andere elementen geënt zijn.

Een centrale as bestaande uit verschillende segmenten

De centrale as is een belangrijke structuur. Het is een drager waaraan vele andere elementen van de stedelijke kern kunnen worden opgehangen. Bijgevolg is het één van de grote structuurbepalende elementen voor de gewenste ruimtelijke structuur van de stedelijke kern Zwevegem.

Op deze as worden verschillende functies geënt. Het gaat om kleinhandel, gemeenschapsvoorzieningen en wonen. Deze functies worden met elkaar verweven en er wordt actief verdicht. De centrale as bundelt de verschillende functies en voorzieningen. Dit zorgt voor een leesbaarder geheel.

Een kwaliteitsvolle inrichting van het openbaar domein staat voorop. Er moet langs de as voortdurend iets te gebeuren zijn. Leegstand (zowel figuurlijk als letterlijk) moet vermeden worden.

Deze centrale as wordt zodanig ingericht dat er een evenwicht tot stand komt tussen de zwakke weggebruikers en het gemotoriseerd verkeer. Op verschillende plaatsen kunnen ook lokale parkeerhavens voorzien worden.

Deze centrale as bestaat uit drie segmenten met hun eigen karakter.

Het deel van de kerk tot aan de Blokkestraat - DE DRAGER

Dit deel is gericht op de echte centrumfuncties. In dit gebied komt de grootste concentratie van kleinhandel en gemeenschapsvoorzieningen voor. De as dient als ontsluiting van de verschillende functies die er langs gelegen zijn. De as zorgt voor een bundeling van de functies en maakt ze toegankelijk.

In dit gedeelte wordt het wonen boven winkels gestimuleerd.

Het stuk vanaf het gemeentehuis tot aan de Blokkestraat krijgt een zelfde inrichting als het eerste stuk tussen de kern en het gemeentehuis. Op die manier kan het openbaar domein een samenhangende kwalitatieve inrichting krijgen.

In de drager komen er verschillende knooppunten voor. Dit zijn de sterke punten van de as. De polen trekken activiteiten aan, structureren de as en zorgen voor de binding van de verschillende segmenten van de centrale as.

Het gaat om:

het Toyeplein met de kerk, het kerkhof, cafés, de post, de markt;

de site van het voormalige station.


Het Thoyeplein ligt pal in het centrum en de omgeving is daar reeds in grote mate ingericht. De aanwezige activiteiten en voorzieningen moeten versterkt worden en eventueel aangevuld met andere activiteiten.

De stationssite moet zodanig ontwikkeld worden dat deze zich in de as schakelt en de as versterkt. De stationssite is een belangrijke scharnier in de verlenging van de centrumas tot de lichten met de Blokkestraat.

De site van het oude station is een strategische site in dit segment. De site vormt momenteel een lege plaats in de as.

Op deze site kunnen er zich verschillende functies inplanten (kleinhandel, gemeenschapsvoorzieningen, kantoren, wonen,...). Ter hoogte van de Otegemstraat moet er wel een functie voorkomen die de mensen aantrekt. Bij het inplanten van de functies moet de aanleg van de fietsverbinding mee bekeken worden.

Het deel van de Blokkestraat tot aan De Brug – DE POOL

Dit deel is opgespannen tussen de site rond het station en De Brug aan het kanaal. Het beleid van de gemeente bestaat uit het inbrengen en ontwikkelen van een stimulerend element op een strategische plaats. Hier is de ontwikkeling van de site ter hoogte De Brug van het grootste belang. Deze site heeft immers een publieke betekenis en de aanwezigheid van het kanaal biedt ook extra potenties om de relatie met het water uit te bouwen. De ontwikkeling van deze site krijgt een toeristisch-recreatieve oriëntatie.

Het deel van De Brug tot aan het rond punt van de Kappaert – DE POORT

Als laatste gedeelte wordt de ontwikkeling ter hoogte van de Kappaert opgenomen in die as. Op die manier wordt de Kappaert expliciet opgenomen in de stedelijke kern. Hierdoor wordt de binding versterkt. Daarenboven zal door de geplande uitbreiding in het oosten het draagvlak voor voorzieningen toenemen. Het karakter van dit gedeelte is evenwel anders dan in de vorige segmenten. De Kappaert is gericht op de lokale voorzieningen van de bewoners van de Kappaert.

Dit segment van de centrale as krijgt een poortfunctie. Dit houdt in dat op die plaats de bezoeker moet weten, voelen of herkennen dat hij de centrumas is binnengekomen. Het is een aanduiding van een overgang tussen het stedelijk gebied en het buitengebied. Op die manier wordt de beleving van de centrumstraat nog eens versterkt.

Om de binding tussen de segmenten te versterken wordt onderzocht op welke manier er een fietsbrug tussen de Brug en de Kappaert kan gerealiseerd worden.

De graten

Op de centrale as ontspringen er verschillende graten. Dit zijn strategische plaatsen op de as. Graten geven toegang tot een belangrijke functie in de nabijheid van de centrale as.

In de Otegemstraat onderscheiden we volgende graten:

de verbinding kerk - kerkhof - bibliotheek – zwembad;

Toyeplein met aanzetten van de aantakkende straten;

de Bekaertstraat, waar er een nieuwe invulling kan gebeuren van de leegstaande panden;

het park van het gemeentehuis;

naar de oude stationssite en de omgeving ter zuiden ervan;

de oude elektriciteitscentrale en De Brug;

het centrum van de Kappaert.

Het beleid richt zich op het herkenbaar maken van de graten vanuit de Otegemstraat en ondersteunt ook het inplanten van nieuwe kleinhandelsfuncties en openbare voorzieningen langs de graten.



Wonen

De gemeente maakt een RUP op waarin de preciese afbakening, differentiatie van bestemming en de ordening en de inrichting van het woongebied wordt bepaald.

Zuidelijke weg

De gemeente Zwevegem maakt een RUP op waarin op basis van de visie de differentiatie van bestemming, de inrichting en de ontsluiting van het gebied en de locatie en inrichting van de zuidelijke weg wordt bepaald.

De gemeente realiseert de zuidelijke weg.

Kleinhandel in de kern

De gemeente maakt een of meerdere RUP’s op die het aspect van de kleinhandel in de kern Zwevegem behandelen. Hierbij is er minstens aandacht voor:

de versterking van de Otegemstraat;

de menging van de centrumfuncties in de Kortrijkstraat (tot aan de Bekaertstraat), in de Harelbekestraat en in de Avelgemstraat;

de afbakening en inrichting van het kleinhandelslint langs de Avelgemstraat;

de dichtheid, verkeersveiligheid, landschappelijke inkadering en multifunctioneel gebruik van de open ruimten (bv. parking);

de driehoek ter hoogte van de Harelbekestraat en de N391.

Fiets- en wandelroutes

De gemeente maakt een inrichtingsplan op voor de inplanting van de drie fietsen wandelroutes: langs het kanaal, op de oude spoorwegbedding Kortrijk-Avelgem, in de omgeving van de oude reservatiestrook van de N8. Hierbij worden er minstens volgende elementen bepaald:

Een groene inrichting

Het beheer en onderhoud

De relatie tussen de routes onderling

De relatie met het functionele en recreatieve fietsnetwerk

Het verkrijgen van de gronden

Afspraken met andere besturen AWZ, NMBS, AWV

De oversteek van de spoorwegbedding over de N391

Het bedrijventerrein Losschaert

De gemeente pleegt met de gemeente Harelbeke en Kortrijk overleg over de realisatie van het regionale bedrijventerrein ‘HKZ’ waar de Losschaert deel van uitmaakt en ondersteunt de realisatie. Hierbij gelden volgende aandachtspunten:

de relatie met de omliggende woongebieden;

differentiatie van de bedrijvigheid;

de ontsluiting;

verdichtingsmogelijkheden voor de bedrijvigheid;

centrumversterking;

uitzicht en openbaar domein. De gemeente bepaalt in een RUP de inrichting en beheer van het lokaal bedrijventerrein en de overgang naar de stedelijke woonomgeving.

Centrumas

De gemeente maakt een inrichtingsplan op om de principes van het structuurplan omtrent de Otegemstraat vorm te geven. Hierbij is er minstens aandacht voor:

de inrichting van het openbaar domein;

de opdeling in drager, pool, poort en graten met elk hun eigen identiteit;

de verweving van functies;


de strategische sites: stationssite, omgeving De Brug, Elektriciteitscentrale;

de combinatie zacht verkeer en gemotoriseerd verkeer.

De gemeente zal projecten inzake ‘wonen boven winkels’ actief ondersteunen. Hiervoor werkt de gemeente een regeling uit en zorgt ze voor aangepaste voorschriften in de uitvoeringsplannen.

De stationsomgeving

De gemeente zet een proces op dat moet leiden tot een stedenbouwkundig ontwerp en realisatie van een kwalitatieve invulling van de stationssite. Daarbij moet rekening gehouden worden met volgende elementen:

geheel de strook vanaf de Otegemstraat tot de H. Verrieststraat en van Kouter- H. Consciencestraat tot de bebouwing langs de spoorweg moet in de studie opgenomen worden;

de plaats in de centrumas;

het realiseren van een voldoende brede fietsroute met een groene inkleding die deel uitmaakt van de groenstructuur van Zwevegem;

het voorzien van gemeenschapsvoorzieningen, openbare diensten;

het onderzoek van een binding met het gemeentepark,

het voorzien van wonen met een hoge dichtheid,

de grensafwerking van de achterkant van de gebouwen langs de spoorwegbedding.

Strategisch project: Site ter hoogte van de toeristisch-recreatieve pool De Brug en de elektriciteitscentrale

De gemeente Zwevegem start een strategisch project op rond de toeristisch-recreatieve pool De Brug en de elektriciteitscentrale met de bedoeling een kwalitatieve invulling te realiseren door reconversie.

De gemeente neemt zich voor een structuurschets op te maken voor organisatie van het gebied ter hoogte van De Brug. Hierbij moet er rekening gehouden worden met:

de ligging aan het kanaal;

de zwaaikom van Bekaert;

de opstapplaats voor de toervaart op het kanaal;

de omliggende bewoning (aan weerszijden van het kanaal);

de mogelijkheden voor de kleinhandel;

de site van de elektriciteitscentrale en het energiemuseum;

het jaagpad langs het kanaal;

de jeugddienst;

de Brug;

de mogelijkheden van een strategisch project voor wonen.

Strategisch project Bekaert

De gemeente Zwevegem start een strategisch project omtrent de vrijgekomen gronden van Bekaert met de bedoeling een kwalitatieve invulling te realiseren.

Hierbij wordt minstens rekening gehouden met volgende elementen:

de eigenheid van de twee zones;

de relatie met de ontwikkeling van het regionaal bedrijventerrein ten noorden van Zwevegem;

de relatie met de kern van Zwevegem;

de bestaande functies op de terreinen;

de relatie met het sportcentrum Bekaert;

de oude spoorwegbedding als as voor langzaam verkeer.



De gemeente streeft naar een versnelde uitvoering van een inbreidingsproject ter hoogte van het Theater.

De gemeente onderzoekt prioritair de inbreidingsmogelijkheden voor:

de stationsomgeving;

Lindelaan ter hoogte van industriële activiteiten;

Kasteelstraat-Avelgemstraat;

Stokerijstraat – kanaal;

Feestzaal de Kouter;

Site Kortrijkstraat-Vandevennestraat;

De Kortrijkstraat – Losschaertstraat.

Fietsbrug over het kanaal

De gemeente onderzoekt de haalbaarheid van een fietsbrug ter hoogte van De Brug, die de Kappaert sterker met de kern van Zwevegem verbindt.

Doortocht

De gemeente zorgt voor de herinrichting van de doortocht van de kern Zwevegem op basis van de richtlijnen van het mobiliteitsplan.


4.3.2. DE KERNEN IN HET BUITENGEBIED

In dit hoofdstuk wordt de gewenste structuur van de kernen in het buitengebied beschreven. Eerst worden de visie en de doelstellingen voor alle kernen geëxpliciteerd. Daarna worden voor iedere kern afzonderlijk de structuurbepalende elementen van de gewenste ruimtelijke structuur toegelicht.

Visie

De vier kleinere deelkernen (Heestert, Moen, Otegem en Sint-Denijs) moeten zich in de eerste plaats autonoom en zelfstandig ontwikkelen als aangename, leefbare landelijke woondorpen, maar moeten zich voor diverse bovenlokale functies ook gedeeltelijk afstemmen op de centrumgemeente Zwevegem. Er wordt geen uitgebreid aanbodbeleid gevoerd, maar deze kernen moeten wel hun eigen groei kunnen opvangen. Door zich te concentreren op enkele specifieke elementen en karakteristieken moet elke kern haar eigen identiteit en kwaliteiten verder uitbouwen.

Doelstellingen

Bundelen van activiteiten in de kernen

Om het welslagen van een specifiek open ruimtebeleid in Zwevegem te garanderen moeten nieuwe ontwikkelingen in de kernen gebundeld worden.

Door concentratie van de activiteiten kan de druk op de open ruimte verminderd worden. Concentratie van de bebouwde structuur vergroot het draagvlak van de lokale voorzieningen en van het openbaar vervoer. Dit houdt ook in dat de versnippering in linten, gehuchten en verspreide bebouwing tegengegaan moet worden en dat er belet moet worden dat de verschillende kernen morfologisch aan elkaar groeien.

Algemeen zal het accent op de woonfunctie komen te liggen, hoewel ook in deze kleinere deelkernen de verweving van functies verder moet gestimuleerd worden om de eigen lokale tewerkstelling te ondersteunen en voldoende lokale voorzieningen te bieden. De verschillende activiteiten, aanvullend aan het wonen, moeten geconcentreerd blijven langs de structurerende elementen van de kern.

De verenigbaarheid van de niet-woonfuncties met de woonomgeving moet als toetsingskader blijven gelden.

Door de beperkte grootte van deze kernen heeft een differentiatie van het woongebied om de verweving van functies te sturen echter weinig zin of betekenis. De lokale voorzieningen moeten verweven worden in de oude dorpscentra, zodat dit de ‘kloppende harten’ van deze dorpen vormen. Voor de bovenlokale voorzieningen moet men zich eerder afstemmen op Zwevegem.

Woningaanbod afstemmen op eigen groei

Bij het woningaanbodbeleid in deze kleinere deelkernen moet men de eigen groei kunnen opvangen door het prioritair benutten van de juridisch bestaande bouwgronden. Men moet in de eerste plaats de bestaande bebouwde kernen verdichten en inbreiden aan de hand van nieuwe woonprojecten. Samen met de verdichting moet ook de leegstand en verkrotting in de dorpscentra worden aangepakt. Eventuele uitbreiding dient gefaseerd te verlopen om te vermijden dat er teveel ruimte wordt aangesneden.

Focussen op lokale economische activiteiten

Zoals eerder aangegeven kunnen ambachtelijke bedrijven en K.M.O.’s zich verder ontwikkelen door verweving in de kernen te stimuleren. Het aanbod aan industriegronden wordt echter beperkt tot de bestaande bedrijvigheid.

Men moet dus vooral focussen op lokale tewerkstelling. De reconversie van onbenutte industrieterreinen of leegstaande industriegebouwen naar andere functies moet gestimuleerd worden.

Doortochtenbeleid in de dorpscentra

In de dorpscentra dient een doortochtenbeleid te worden gevoerd om de verkeersleefbaarheid en -veiligheid te verhogen. Door te streven naar een kwalitatieve inrichting van het openbare


domein moet de verblijfsfunctie voor de zwakke weggebruiker in de dorpscentra verhoogd worden.

Werken met strategische projecten

Om bovenstaande doelstellingen daadwerkelijk vorm te geven, wenst de gemeente een pro-actief beleid te voeren door te focussen op enkele strategische projecten per deelkern. Doelstellingen zoals inbreiding, verdichting en verweving vergen immers heel wat beleidsvisie, procescoördinatie en procesmanagement om ze waar te maken.

De gewenste ruimtelijke structuur

De gewenste ruimtelijke structuur van de kleinere deelkernen wordt uitgewerkt per onderscheiden deelkern om de identiteit van elke kern afzonderlijk te benadrukken. Per kleine deelkern worden dorpsspecifieke ruimtelijke elementen beschreven die de principes van de deelvisie en doelstellingen kernachtig weergeven in ruimtelijke termen.

De gewenste ruimtelijke structuur van de kern van Heestert

Figuur 83: de gewenste ruimtelijke structuur van de kern van Heestert

Een zuidelijke omleidingsweg

Figuur 84: de zuidelijke omleidingsweg rond Heestert

De ruimtelijke ontwikkeling van de kern Heestert wordt zeer sterk bepaald door de N8.

De kern van Heestert kampt door de aanwezigheid van de N8 met grote problemen inzake verkeersleefbaarheid. Ter hoogte van de N8 is er immers het drukke doorgangsverkeer, met een groot aandeel van zwaar verkeer. Bij deze problematiek zijn er veel actoren betrokken: de gemeente Zwevegem, de gemeente Avelgem, AWV, de provincie, de bewoners en eigenaars, .... .

In het structuurplan wordt er een oplossing voorgesteld rekening houdend met de onzekerheden die nog bestaan. Deze oplossing steunt op het verbeteren van de verkeersleefbaarheid in de dorpskern, het waarborgen van een effectieve verbindingsfunctie tussen Avelgem en Kortrijk en een goede ontsluiting van de industriezone in Avelgem. De gemeente opteert voor twee elementen.

1. De gemeente wil de verkeersleefbaarheid opwaarderen door ten eerste via ruimtelijke ingrepen de doortocht verkeersveiliger te maken.

De herinrichting van de doortocht van Heestert zal de problemen op vlak van de verkeersleefbaarheid slechts in geringe mate oplossen. De verkeersbelasting zal immers niet afnemen. Bovendien moeten bij behoud van de huidige gewestweg enkele scherpe bochten uit het tracé genomen worden. Dit zal vele onteigeningen vergen in het centrum van Heestert en de bebouwde structuur ernstig schenden.

2. Ten tweede suggereert de gemeente Zwevegem aan de provincie West-Vlaanderen om een zuidelijke omleidingsweg rond Heestert te voorzien om de bovenlokaal verbindende functie van de N391 te realiseren. De visie van Zwevegem betreffende de aanleg van een omleidingsweg is gebaseerd op het goedgekeurde mobiliteitsplan en de opties genomen van de begeleidingsgroep. In dit mobiliteitsplan werden verschillende scenario’s uitgewerkt en getoetst. Omwille van de verkeersleefbaarheid van de kernen en de verbindingsfunctie van de weg werd gekozen voor een herinrichting van de doortocht en een omleidingsweg. De gemeente Zwevegem wil met deze visie in overleg gaan met de bevoegde instanties.

De gemeente stelt wel een aantal criteria aan de omleidingsweg:

Leefbaarheid moet verzekerd blijven en de hinder moet tot een minimum beperkt worden.

Relatie met het dorp moet behouden blijven door de oversteekbaarheid van de N8 te garanderen.

Er moeten fietsen wandelpaden voorzien worden.

De omleidingsweg moet bij zijn realisatie landschappelijk geïntegreerd worden. Bij het ontwerp moet er aandacht zijn voor de beeldwaarde van de weg. Deze weg zal een verbindende functie hebben. Deze functie moet worden vertaald naar inrichtingseisen.


In eerste instantie gaat de gemeente uit van het scenario dat de omleidingsweg er nog niet is. Om de continuïteit in het ruimtelijk beleid te garanderen heeft de suggestie van de gemeente voor een omleidingsweg ruimtelijke en beleidsmatige gevolgen:

De huidige en geplande ruimtelijke ontwikkelingen zullen rekening houden met het toekomstige tracé van de N8. Er wordt ruimte gereserveerd zodat de omleidingsweg kan aangelegd worden. Intussen kunnen er functies voorkomen die het traject niet hypothekeren. Bij het uittekenen van de gewenste ruimtelijke structuur zal de mogelijke aanleg van een omleidingsweg steeds in rekening gebracht worden.

De omleidingsweg draagt bij tot de randafwerking van de kern Heestert. Hij stelt een zuidelijke grens aan de uitbreiding van Heestert.

Ook in haar dagelijks beleid zal de gemeente er steeds op toezien dat de mogelijkheid tot de aanleg van een omleidingsweg mogelijk blijft.

Dit voorstel van de gemeente geldt als een suggestie naar de provincie West-Vlaanderen toe.

Herlokalisatieterreinen voor bedrijvigheid

Langs de omgelegde N8 wordt een zoekzone voor bedrijvigheid aangeduid om het aanbod aan bedrijventerreinen ook na de planperiode te verzekeren. Dit terrein kan pas aangesneden worden wanneer de behoefte in een nieuw planproces daadwerkelijk aangetoond is. Bovendien kan hier slechts een lokaal bedrijventerrein ontwikkeld worden op voorwaarde dat de zuidelijke omleidingsweg aangelegd wordt. Dit lokaal bedrijventerrein zal instaan voor de opvang van nieuwe bedrijven en de herlokalisatie van de bestaande bedrijven. Zoals in de gewenste economische structuur aangehaald, moeten deze bedrijventerreinen goed bereikbaar zijn. Daarnaast is het noodzakelijk dat er een geconcentreerd aanbod tot stand gebracht wordt wat een bundeling van de bedrijventerreinen inhoudt.

Centrumversterking

Het omleggen van de N8 geeft mogelijkheden om de kwaliteit van het centrum van Heestert te vergroten.

In de kern van Heestert wordt er een centrumzone afgebakend. Deze bestaat ten eerste uit de Gauwelstraat. Deze straat, vanaf het rusthuis richting kerk, wordt een echte centrumstraat die de aanwezige winkels en gemeenschapsvoorzieningen met elkaar koppelt. Ook het Plein wordt expliciet in het centrum opgenomen. De herinrichting van het Plein, gerelateerd aan de ontwikkeling van de centrumstraat, vormt een strategische actie. Het Plein kan gedeeltelijk ingevuld worden met wonen maar moet zijn karakter als plein behouden.

In de centrumzone moet er aandacht zijn voor het realiseren van een kwalitatief openbaar domein en het concentreren van de voorzieningen. Het geheel moet een verkeersveilige inrichting krijgen. Ongeacht of de N8 wordt omgeleid of niet, is de herinrichting van de doortocht van Heestert een prioriteit.

De relatie tussen de sportterreinen en de woonkern moet versterkt worden. De sportterreinen worden ook gecombineerd met extra groenaanleg ter hoogte van de Verbrandhofbeek. Dit groen kan op die manier tot in de kern doordringen. De sportterreinen krijgen een geëigende bestemming.


Versterking van de centrumfunctie betekent ook dat het verdere uitzwermen van de bebouwing wordt vermeden en dat een compacte kern wordt nagestreefd.

Binnen het woongebied ter hoogte van de Pontstraat en de Arteveldestraat is nog een grote oppervlakte niet ingevuld. Door inbreiding kunnen er hier nieuwe woongelegenheden worden gesitueerd die de lokale behoefte moeten opvangen. Bij de ontwikkeling van het gebied moet er voldoende aandacht besteed worden aan groenvoorzieningen op wijkniveau.

In het noorden van de kern is er nog een grote oppervlakte niet-uitgerust woongebied aanwezig. Dit woongebied zal aangesneden worden voor de opvang van de behoefte en de taakstelling. De inspanningen worden eerst gericht op de inbreiding.

Door concentratie in de kernen kunnen er andere gebieden open gehouden worden.


De reservatiestrook voor de N391 stelt een zuidelijk grens aan de ontwikkeling van Heestert. Ten zuiden daarvan wordt er een open ruimte bepaald. Deze open ruimte moet vermijden dat de open ruimte tussen Heestert en Moen verder dichtslibt. Tevens vereist de open ruimte ook dat zoveel mogelijk ontwikkelingen ten noorden van het tracé zouden gestuurd worden. Op die manier wordt naast het behouden van de open ruimte ook de bundeling in de kernen gestimuleerd.

Daarnaast wordt er ook een open ruimte in het noordwesten voorzien. De open ruimte tussen de Vierkeerstraat en de Gauwelstraat moet eveneens een verdere versnippering van de ruimte voorkomen. De noordelijke open ruimte is van belang omdat het landschap er nog een relatief waardevol karakter heeft.

De openheid in deze gebieden zal nagestreefd worden door grondgebonden landbouw te stimuleren en serrevrije zones en/ of zones met bouwbeperkingen af te bakenen.

De Verbrandhofbeek wordt opgevat als een groene grens in het noorden van de kern. Op die manier wordt er meer groen gecreëerd, wordt het aaneengroeien van de bebouwing belet en krijgt de kern een randafwerking.

Om te beletten dat Heestert en Otegem volledig met elkaar vergroeien, wordt er een open ruimteverbinding behouden.

Het gaat ten eerste over de open ruimte verbinding ter hoogte van Truweel. Deze verbinding wordt ingevuld als landbouwgebied voor grondgebonden landbouw.

Daarnaast komt er een open ruimte verbinding met de Verbrandhofbeek als drager voor tussen de kern van Heestert en de verlinting langs de Pontstraat.

Ter hoogte van de Vierkeerstraat komt er een versnipperde verlinting voor: de verlinting is dicht in de omgeving van de kern maar rafelt uit verder van de kern. De uitrafeling komt voor ter hoogte van de kamlijn van het interfluvium. Op die plaatsen zijn er verschillende panorama’s aanwezig. Om te vermijden dat ieder vergezicht verloren gaat en dat er geen open ruimte meer is, wordt er geopteerd om de verlinting niet verder te zetten noch op te vullen.

Ook langs de Pontstraat (aansluitend op de kern) komt er verlinting voor. Dit lint is gelegen binnen woongebied en vormt een grens met de open ruimte. Het kan verder opgevuld worden. Een verlenging van het lint naar het noorden is niet mogelijk. Ook verder op de Pontstraat (tussen Heestert en Otegem) is er verlinting gelegen met bestemming landelijk woongebied. Ook deze verlinting kan niet verlengd worden want aan beide zijden van de verlinting is een open ruimte verbinding gesitueerd. Er is enkel een verdere opvulling mogelijk binnen de ruimtelijke grenzen van de bestaande bestemming van landelijk woongebied.

De toegangswegen

Langsheen de Gauwelstraat kunnen er verschillende functies voorkomen. Een gedeelte van de straat is centrumas waar gemeenschapsvoorzieningen (school, bib, rusthuis, gemeentehuis,...) en kleinhandel gesitueerd wordt. In het meer westelijke deel kunnen wonen en kleine KMO’s zich ontwikkelen.

De Vierkeerstraat wordt in de hiërarchie van de wegeninfrastructuur gecategoriseerd als een lokale bedieningsweg. De Vierkeerstraat verliest zijn huidige meer verbindende functie ten voordele van de N8. Deze verandering van functie zal moeten vertaald worden in een herinrichting van de Vierkeerstraat. De Vierkeerstraat is in de eerste plaats een woonlint. Tussen de woonfunctie zijn er andere functies aanwezig voornamelijk KMO’s. In de toekomst wordt de Vierkeerstraat gericht op wonen. De Vierkeerstraat zal immers niet meer als lokale verbindingsweg fungeren.


De noordrand van Heestert

De gemeente maakt een RUP op voor de inpassing van de sportterreinen van Heestert. In dit RUP moet er ook aandacht zijn voor:

een groene inrichting;

een relatie met de Verbrandhofbeek;


de relatie met de woonkern;

de sportterreinen.

De aanleg van de zuidelijke omleidingsweg

De gemeente zet een overleg op met AWV, Avelgem en de provincie omtrent de zuidelijk omleidingsweg rond Heestert met de bedoeling de verkeersproblematiek in Heestert op te lossen.

Doortocht

Aangezien de N8 een gewestweg is, zal de gemeente aandringen bij de Vlaamse overheid om initiatieven te nemen voor de herinrichting van de doortochten van Heestert. De gemeente zal bij dit overleg aandacht hebben voor minstens volgende aspecten:

de kleinhandel;


de openbare functies;

de functies langs de Gauwelstraat en de Vierkeerstraat;

de opmerkingen in het mobiliteitsplan;

de relatie met het Plein en de kerk;

de afbakening van de centrumzone.



Plein Heestert;

de 2 hoeken langs de Stijn Streuvelstraat – Kerkhofplein – Heestert Plaats;

gronden aan de hoek Vierkeerstraat- Gauwelstraat.

Het Plein van Heestert

De gemeente Zwevegem onderzoekt de mogelijkheden voor een herinrichting van het Plein. Hierbij moet er minstens aandacht zijn voor:

de relatie met de kerk en de N8;

inbrengen van groen;

mogelijkheden voor wonen.

De gewenste ruimtelijke structuur van de kern van Moen

Figuur 85: de gewenste ruimtelijke structuur van de kern van Moen

Figuur 86: de omleidingsweg rond Moen

Moen als as

Moen heeft een langgerekte structuur. Het wonen en de centrumfuncties zijn geconcentreerd langs de Stationsstraat-Kerkstraat-Bossuitstraat. Het gemeentebestuur wil deze historisch gegroeide structuur behouden en ervoor zorgen dat ze blijft functioneren. Dit houdt in dat Moen zich niet meer onbeperkt verder naar het oosten kan ontwikkelen. Dit houdt ook in dat de voornaamste centrumfuncties moeten gesitueerd worden langs deze as. Tot slot is het ook zo dat de as niet te lang mag worden omdat hij dan niet meer functioneert.

Centrumversterking

In Moen wordt er een centrumzone aangeduid langs de lokale verbindingwegen: Stationsstraat-Kerkstraat-Bossuitstraat vanaf de Sportstraat tot aan de Verzetslaan met inbegrip van Ter Moude.

Het centrum moet een verkeersveilige en aantrekkelijke plaats zijn waar gemeenschapsvoorzieningen, kleinhandel en horeca gemengd voorkomen. Daarom wordt de doortocht heringericht waardoor het centrum opgewaardeerd wordt Ook hier moet er voldoende aandacht besteed worden aan een kwalitatief openbaar domein. In deze zone moeten ook voldoende parkeergelegenheden voorzien worden.


Bij de opwaardering is ook het Oliebergpark van belang. Dit park moet een groene rand vormen van Moen. Het park vormt een element in de groene as langs het kanaal Bossuit-Kortrijk. Het park heeft een sociale en recreatieve functie. Er moet werk gemaakt worden van een verbeterde toegankelijkheid van het park vanuit de kern.

De sportfaciliteiten ten noordoosten van Moen worden sterker aan het centrum gerelateerd.

Oostelijke zijde van het kanaal voor lokaal doorgaand verkeer en gedeeltelijk voor recreatie

De kern van Moen heeft te lijden onder het vele zware verkeer doorheen haar centrum. Dit verkeer is enerzijds afkomstig van het doorgaand verkeer (Avelgem, containerterminal Avelgem,...) en anderzijds afkomstig van het bedrijventerrein Moen-Trekweg, de nabijgelegen IMOG-site en het bedrijventerrein Olieberg. In de nabije toekomst zal het aantal vrachtwagens van en naar de industriezone nog toenemen door de verdere invulling van Moen-Trekweg.

De gemeente wenst de verkeersoverlast (verkeersonveiligheid, verkeersonleefbaarheid) in Moen oplossen omwille van het dwingend openbaar belang. Hiervoor wenst de gemeente twee acties te nemen.

1. Om op deze problemen een antwoord te geven, moet in de eerste plaats de doortocht van Moen heringericht worden.

2. Tevens wil de gemeente de onderzoeken op welke manier het (zwaar) verkeer om Moen kan geleid worden via een lokale weg.

Hiervoor worden verschillende alternatieve conceptuele oplossingen voorgesteld. Deze conceptuele oplossingen leiden tot tracé’s die verder geconcretiseerd en beoordeeld moeten worden (ligging, profiel, uitzicht, ...)

Voor de beoordeling van deze alternatieven moeten volgende elementen in rekening gebracht worden en gezamenlijk geëvalueerd worden.

De verkeersleefbaarheid en de verkeersveiligheid van bebouwde zones (Moen, Heestert, de Keiberg)

De ontsluiting van alle industrieën langs de kanaalzone in Moen o Het bedrijventerrein Moen-Trekweg o De IMOG-site o De gebouwen van Bekaert aan de Vaartstraat

De ontsluiting van de industrie in Avelgem

Het kanaal Bossuit-Kortrijk als as voor natuurontwikkeling en recreatie en watertransport

Natuurontwikkeling op de oude spoorwegbedding

Het behoud van de open ruimte

De leesbaarheid van het tracé

De financiële consequenties

De verbindende functie van de N391 op bovenlokaal niveau

Volgende alternatieven worden onderscheiden:

Concept 1: de heringerichte doortocht: langs de Stationsstraat – Moenstraat - Bossuitstraat

Concept 2: omleidingsweg langs het kanaal: langs de oostzijde van het kanaal (de Sluislaan) en aantakken op de N8

Concept 3: omleidingsweg rond de kern: langs de Sluislaan en ten noorden van de kern van Moen aantakken op de Stationsstraat

Concept 4: omleidingsweg tussen de kern en het kanaal: langs de Sluislaan en doorheen de Klijte aantakken op de N8

De studie, beoordeling en evaluatie van de alternatieven gebeurt in overleg met de verschillende bevoegde instanties.



In de bestaande woongebieden liggen er nog een aantal onbebouwde en onuitgeruste percelen. Het getuigt van een goed ruimtelijk beleid om de beschikbare middelen eerst op de ontwikkeling van deze gebieden in te zetten. Op die manier moet er nog geen andere ruimte aangesneden worden. Zo behoud je open ruimte en een reserve aan bouwmogelijkheden.

De woongebieden in de kern worden verder ingevuld.

Het woonuitbreidingsgebied ten zuiden van de spoorwegbedding Avelgem-Dottignies wordt geschrapt en krijgt een nieuwe bestemming die de open ruimte ondersteunt. Op die manier krijgt het zuiden van Moen een harde grens. Er is immers voldoende ruimte aanwezig om de behoefte aan bijkomende woningen op lange termijn op te vangen. Op die manier kan er ook een open ruimte verbinding gecreëerd worden. Door het schrappen van de woonmogelijkheid wordt er ook vermeden dat de as te lang wordt.

Om te vermijden dat Moen zich te veel in de breedte ontwikkeld en om de open ruimte niet aan te tasten, wordt een gedeelte van het woonuitbreidingsgebied in het oosten van de Hulweg geschrapt.

Het grootste gedeelte van de woningen komt aan de oostzijde van het kanaal voor. Aan de westzijde komen er een tweetal woonlinten voor. Er wordt geopteerd deze niet verder te ontwikkelen. De woonlinten liggen immers geprangd tussen de IMOG-site en het bedrijventerrein Trekweg en het kanaal en sluiten onvoldoende aan op de kern. De bestaande bebouwing kan blijven bestaan.

Ten oosten van Moen, tussen Heestert en Moen, komt er een open ruimte voor. Ter hoogte van de omwalde hoeve dringt de open ruimte tot diep in de kern. Er dient een voldoende open ruimte te behouden worden ter hoogte van de omwalde hoeve om het zicht op de open ruimte en op de hoeve te vrijwaren.

De oostelijke open ruimte loopt over in de zuidelijke open ruimte van Heestert.

Bedrijvigheid

Er worden geen bijkomende terreinen afgebakend voor bedrijven. Voor de bestaande bedrijventerreinen wordt de bereikbaarheid geoptimaliseerd.

Moen-Trekweg zal in de toekomst niet meer uitgebreid worden. Bijkomende behoefte moet op andere plaatsen ontwikkeld worden.

Om het aanbod aan bedrijventerreinen ook na de planperiode te verzekeren wenst de gemeente op vandaag reeds het bedrijventerrein Stationsstraat als zoekzone aangeduid. In Dit terreinkan pas aangesneden worden wanneer de behoefte in een nieuw planproces daadwerkelijk aangetoond is.

De leegstaande industriegebouwen in het zuiden van het industrieterrein Olieberg kunnen herbestemd worden. De nieuwe functie moet aansluiten op die van de kern en de ontwikkeling ervan verder ondersteunen. Er kan onder andere gedacht worden aan (sociaal) wonen, gemeenschapsvoorziening, kleinhandel, ambachtelijke bedrijven, ... .

De IMOG-site valt sterk op in het gave landschap. Omwille van de ligging in een aantrekkelijk waardevol landschap en nabij het kanaal is het noodzakelijk dat deze site een sterke landschappelijke inkleding krijgt. Een ruime en aangeklede buffer is een noodzakelijke oplossing. Na de exploitatie wordt het de IMOG-site ingeschakeld in de ‘groene as van het kanaal’.


IMOG-site

De gemeente dringt bij het Vlaams Gewest aan dat er een RUP wordt opgemaakt. De gemeente overlegt hierover met de bevoegde instantie en doet dit vanuit haar visie waarbij de omgeving van de IMOG-site een groene nabestemming krijgt waarbij rekening gehouden wordt met de minimale terreinbehoefte voor de werkzaamheden van IMOG.


Doortocht

De gemeente maakt een inrichtingsplan op voor de doortocht van Moen. Hierbij is onder andere aandacht voor:

de kleinhandel;




de afbakening van de centrumzone;

de inrichting van de Plaats.

De gemeente realiseert de doortocht.

Lokale omleidingsweg

De gemeente onderzoekt het tracé, profiel en uitzicht van de lokale omleidingsweg rond Moen in overleg met de verschillende bevoegde instanties.

Gronden voormalig Stationsplein

De gemeente onderzoekt een nieuwe invulling van de gronden van het voormalig Stationsplein palend aan de Stationsstraat in kader van de aanleg van de omleidingsweg rond Heestert.

Leegstaande bedrijven

De gemeente onderzoekt de toekomstige ontwikkelingsmogelijkheden van functiewijziging van de leegstaande industriegebouwen ter hoogte van de Moense Beekstraat.

De gewenste ruimtelijke structuur van de kern van Otegem

Figuur 87: de gewenste ruimtelijke structuur van de kern van Otegem

Opwaardering van het centrum

Er wordt een lokaal centrumgebied aangeduid ter hoogte van de kerk. In deze zone zal voldoende aandacht moeten besteed worden aan het openbaar domein. In dit gebied komen ook de voornaamste kleinhandelsactiviteiten, horeca en toeristische voorzieningen terecht.

De Zwevegemstraat- Scheldestraat wordt ter hoogte van de kern Otegem heringericht in functie van een verkeersveilige en leefbare doortocht.

De opwaardering van de kern wordt ondersteund door het karakter en de toegankelijkheid van een openbaar ontspanningsgebied tussen de Heestertstraat en de Scheldestraat.

Het gebied ten zuiden van kerk wordt in de eerste plaats bestemd als sociale en recreatieve ruimte voor de eigen bevolking. Het gebied is ingevuld door de sportterreinen, het kerkhof, groen en open (speel)ruimte. Dit gebied heeft een openbaar karakter. Er moet voldoende aandacht besteed worden aan de bereikbaarheid van het gebied vanuit de aangrenzende gebieden. De nadruk ligt voornamelijk op de bereikbaarheid voor fietsers en voetgangers. Daartegenover staat wel dat rond deze open ruimte met voldoende grote dichtheid moet gebouwd worden.

Om het gevoel van ‘opgeslotenheid’ in de wijk Klein Ronse op te heffen wordt er onderzocht op welke manier de wijk bijkomend kan ontsloten worden.


Binnen de bestaande woongebieden van Otegem wordt er gestreefd naar inbreiding om de behoefte aan woongelegenheden op te vangen. Door gebruik te maken van de bestaande mogelijkheden moet er geen nieuwe ruimte meer aangesneden worden.

Het woonuitbreidingsgebied ten zuiden van de gemeente wordt geschrapt voor het gedeelte gelegen onder de hoogspanningsleidingen en het gedeelte ten zuiden daarvan. Dit gebied kadert in de open ruimte. Een open ruimtebeleid met het behoud van de vergezichten staat voorop. Sporadisch groen met een groene en recreatieve functie kan voorkomen en moet aansluiten op de jeugdvoorzieningen.


Om de openheid van het gebied te bewaren en om de bundeling in de kernen waar te maken, worden rond de kern van Otegem een aantal open ruimteverbindingen aangeduid. De dragers van die open ruimten zijn beekvalleien:

tussen de Stropuit en de kern van Otegem met de Kasselrijbeek als drager;

tussen de kern van Otegem en die van Ingooigem met de beek ter Biest als drager.


Doortocht

De gemeente maakt een inrichtingsplan op voor de verdere afwerking van de doortocht van Otegem. Hierbij is onder andere aandacht voor:

de kleinhandel;





de inrichting van het kerkplein.

Ontsluiting Klein Ronse

De gemeente onderzoekt de haalbaarheid van mogelijkheden voor de ontsluiting van de wijk Klein Ronse.

De gewenste ruimtelijke structuur van de kern van Sint-Denijs

Figuur 88: de gewenste ruimtelijke structuur van de kern van Sint-Denijs

Sint-Denijs: een toeristische uitvalsbasis

Sint-Denijs vormt een toeristische pool in zijn omgeving. Sint-Denijs moet een plaats zijn waar verschillende recreatieve routes starten en/of stoppen met mogelijkheden voor handel en horeca. Op die manier kan Sint-Denijs zich opnieuw sterker gaan ontwikkelen.

Vanuit ruimtelijke invalshoek worden er een aantal mogelijkheden gecreëerd. Er worden recreatieve routes voorzien. In Sint-Denijs en zijn omgeving zijn de kerk- en voetwegels noodzakelijk. Daarom zal de gemeente zich inspannen om zoveel mogelijk van die kerk- en voetwegels te behouden en onderhouden. Deze zijn immers van groot belang wil Sint-Denijs een toeristisch-recreatieve uitvalsbasis worden.

De spoorlijn Avelgem-Dottignies ten zuiden van Sint-Denijs heeft eveneens een belangrijke functie op toeristisch-recreatief, landschappelijk en natuurlijk vlak.

De spoorweg moet op gerichte plaatsen een groene inkleding krijgen, rekening houdend met de karakteristieken van het landschap. Een voorbeeld van een goede plaats is het wachtbekken ter hoogte van de Daalbeek.

Centrumversterking

Er wordt een centrumgebied aangeduid ter hoogte van Sint-Denijsplaats en de Driesstraat. In deze zone zal voldoende aandacht besteed worden aan het openbaar domein. De leegstand wordt aangepakt. Bijkomende woningen en/of appartementen kunnen hier de woonstructuur versterken. De relatie met het OC dient verbeterd te worden.

In dit gebied komen ook de voornaamste kleinhandelsactiviteiten, horeca en toeristische voorzieningen terecht.

Ten zuiden van de kerk ligt er een vrij open gebied waar sportvelden en natuurelementen voorkomen. Aan dit gebied wordt een duidelijke structuur gegeven waar sport, natuur en recreatie elkaar een meerwaarde geven. Het is van belang dat dit gebied goed aansluit op het centrum en de woonwijken omdat dit gebied in de eerste instantie een sociale functie heeft voor de eigen bevolking.

In het zuiden van dit gebied zal er aandacht moeten besteed worden aan de overgang naar het industriegebied.



De woonbehoefte wordt in Sint-Denijs opgevangen in het bestaande aanbod. De nadruk zal liggen op de kwaliteitsverbetering van de woningpatrimonium en de woonomgeving en op verdichting in de kern.

Bedrijvigheid

Ten zuiden van Sint-Denijs komt er een ambachtelijke zone en een industriezone voor. Deze gebieden zijn bestemd voor lokale bedrijven die niet veel verkeer genereren zodat ze de leefkwaliteit en de recreatieve potentie van het gebied niet schaden.


Opmaak van een uitvoeringsplan voor het centrale sport- en parkgebied in Sint-Denijs

De gemeente bepaalt in een RUP de afbakening en de inrichting van een centraal sport- en parkgebied met aandacht voor/

de verbinding met het centrum;

de ontsluiting van het gebied;

overgangsmaatregelen en inrichtingseisen tussen het centrale sport- en parkgebied en de aangrenzende industriële zone.

Sint-Denijs als toeristisch-recreatieve uitvalsbasis

De gemeente voorziet toeristisch-recreatieve infrastructuur in de kern van Sint-Denijs (picknicktafels, banken, wegwijzers, kaarten, vuilbakken, ...).

De gemeente Zwevegem zorgt prioritair voor de inrichting van de wandelwegen in en rond Sint-Denijs ter versterking van het centrum.

Optimaler gebruik van de zone voor milieubelastende industrie

De gemeente onderzoekt de mogelijkheden voor reconversie van het bedrijventerrein ter hoogte van de Jolainstraat en activeert een proces hier rond.

Het centrumgebied versterken

De gemeente maakt een inrichtingsplan op voor de inrichting van het centrumgebied in Sint-Denijs. Hierbij is onder andere aandacht voor:

de kleinhandel;





de aanpak van de leegstand;

het opwaarderen van het openbaar domein;

de toeristisch-recreatieve aspiraties;

de herinrichting van de doortocht.

De gemeente realiseert de doortocht.



de stationsomgeving;

kerkplein.


4.3.3. DE OPEN RUIMTE

In het informatief gedeelte van het Gemeenlijk Ruimtelijk Structuurplan Zwevegem werd het Schelde-Leie interfluvium onderverdeeld in twee grote gebieden: het aaneengesloten open agrarisch gebied en het versnipperd agrarisch gebied.

In het richtinggevend gedeelte wordt het Schelde-Leie interfluvium in kleinere deelgebieden onderscheiden. Op die manier kan er beter tegemoet gekomen worden aan de behoefte om een meer gedifferentieerd beleid te voeren.

Visie

De open ruimte moet in de eerste plaats blijven fungeren in dienst van de (hoofdzakelijk grondgebonden) landbouw om haar intrinsieke karakteristieken als open ruimtegebied te behouden en te versterken. Daarnaast moet er ook voldoende aandacht uitgaan naar de natuurontwikkeling en landschapsbehoud en -opbouw van de open ruimte en het recreatief medegebruik in dit deelgebied.

Doelstellingen

Streven naar een ‘gerichte’ verweving van open ruimtefuncties

Net zoals in de bebouwde deelgebieden ‘harde’ kernfuncties gebundeld en met elkaar vermengd worden, moeten ook in de open ruimte verschillende ‘zachte’ open ruimtefuncties gericht met elkaar verweven worden. ‘Gericht’ betekent enerzijds dat er een zekere hiërarchie moet nagestreefd worden die soms heel plaatsgebonden is én anderzijds dat verschillende functies mét elkaar of afgezonderd van elkaar kunnen bestaan.

Streven naar een economisch leefbare landbouw met nadruk op de grondgebonden landbouw

De land- en tuinbouw moet een belangrijke (economische) functie in dit deelgebied blijven. Landbouwbedrijven moeten hun activiteiten kunnen verder zetten rekening houdende met de bestaande en nieuwe eisen en evoluties in de agrarische sector. Om de openheid van het landschap te bewaren, moet het grootste accent bij de grondgebonden landbouw blijven liggen. Nieuwe agrarische bebouwing en uitbreidingen moeten zoveel mogelijk aansluiten bij bestaande agrarische bedrijfsgebouwen of bij de bestaande bebouwde kernen en ze moeten voldoende in het landschap geïntegreerd worden.

Versterken van groen-ecologische elementen tot een coherent netwerk

De beekvalleien, het kanaal Bossuit-Kortrijk, de oude spoorwegbeddingen en de kleine landschapselementen in dit deelgebied moeten worden opgewaardeerd tot een coherent, groen-ecologisch en landschappelijk waardevol netwerk.

Landschappelijke waardevolle karakteristieken behouden en versterken

Door het licht glooiende karakter van dit deelgebied ontstaan vaak unieke panorama’s op een overwegend onbebouwd landschap dat moet beschermd worden. De talrijke natuurelementen en het voorkomen van verschillende cultuurhistorisch waardevolle elementen (hoeves, molen, kappelletjes, kasseiwegen...) geven een bijkomende landschappelijk waardevolle eigenheid die in stand moet gehouden worden.

Laagdynamische recreatieve activiteiten verder stimuleren

Het kanaal Bossuit-Kortrijk, de oude spoorwegbeddingen en de talrijke landelijke en veldwegen moeten een ruim kader bieden voor een laagdynamisch recreatief medegebruik (wandelen, fietsen, paardrijden, vissen, watersport...) in dit deelgebied. Daarnaast moeten op specifieke plaatsen (aansluitend bij de kernen, de cultuurhistorische elementen of op kruispunten van belangrijke toeristisch-recreatieve routes) ook mogelijkheden worden geboden aan hoevetoerisme en horeca (zie de gewenste toeristisch-recreatieve structuur).


Gaaf gebied van lokaal niveau

Figuur 89: de gewenste ruimtelijke structuur van het gaaf gebied van lokaal niveau


In het zuid- zuidwesten van Zwevegem ligt een gebied met een open karakter. Het gebied is van oudsher een belangrijk agrarisch gebied. De openheid van het gebied gecombineerd met het reliëf, bosfragmenten en de beekvalleien doet een landschappelijk waardevol gebied ontstaan. Hierdoor ontstaat er een gevarieerd beeld. Het gebied wordt in het oosten begrensd door de kanaalzone en de kern van Moen. In het zuiden sluit het gebied aan op de Scheldevallei en in het noorden op de kamlijn van het interfluvium. De kern van Sint-Denijs maakt geen deel uit van dit deelgebied.

Als toekomstvisie wordt voor het gebied een verweving van landbouw, recreatie en natuur voorgesteld waarbij het behoud en de herwaardering van het open waardevolle landschap voorop staan. Dit deelgebied is essentieel voor de ademruimte. Dit gebied maakt deel uit van een grotere open ruimte gebied.

Landbouw

De landbouw is in dit gebied de dragende functie. Er worden ontwikkelingsmogelijkheden voorzien voor de bestaande bedrijven. Naast landbouw worden ook de andere functies belangrijker. Hierdoor zullen er aan de landbouw randvoorwaarden opgelegd worden.

In dit gebied kunnen er geen nieuwe bedrijfszetels meer bijkomen. Enkel uitbreiding van de bestaande is mogelijk. Er worden strenge bepalingen voor landschappelijke integratie opgelegd. Er worden ook geen serres toegelaten. Serres voor de opkweek en vermeerdering van het plantgoed zijn wel mogelijk.

Ter hoogte van de natuurelementen moet de landbouw op een voldoende ecologische manier gevoerd worden.

De gemeente wenst in dit gebied de grondgebonden landbouw te stimuleren. Dit gebeurt door beperkte intensivering van de bestaande bedrijven mogelijk te maken en door functiewijzigingen van vrijgekomen hoeves mogelijks te beperken. Ook de functiewijziging naar horeca wordt beperkt. Het is immers de bedoeling deze in de kern Sint-Denijs te concentreren.

Bebouwing

In dit gebied wordt er een restrictieve houding aangenomen tegenover bijkomende bebouwing en uitbreiding van bestaande bebouwing. Op die manier moet het open karakter van het gebied bewaard blijven.

In het ganse gebied gelden er beperkte bouwmogelijkheden. Er kunnen geen nieuwe woningen of bedrijfszetels bijkomen. Uitbreiding, verbouwing, herbouwen en afwerking van de bestaande is wel mogelijk. Voor zonevreemde woningen zullen er bijkomende voorwaarden naar landschappelijke integratie gesteld worden.

Natuurbehoud en –ontwikkeling & landschap

Binnen dit gebied zijn er ook belangrijke natuurelementen aanwezig. Deze natuurelementen onderbreken de openheid van het landschap en zorgen voor een gevarieerd beeld.

Ten eerste zijn er het Mortagnebos, Grandvalbos en Kooigembos. De bossen zijn van belang voor hun natuurlijke en landschappelijke waarde. De bestaande bossen worden minstens behouden en verbeterd en versterkt. In de bossen is de natuurfunctie bovengeschikt. Er is wel recreatief medegebruik mogelijk. Deze bossen behoren tot potentieel natuurverwevingsgebied. Het hierboven geformuleerde beleid geldt dan ook als een suggestie voor het Vlaams Gewest.

Naast deze bossen zijn de beken naast hun prioritaire functie van waterevacuatie van belang voor natuurbehoud en ontwikkeling. Door hun lineair karakter zijn het belangrijke verbindingselementen. De Zandbeek, de Daalbeek en de Braambeek zijn hierbij belangrijk.

In dit gebied moet er ook voldoende aandacht geschonken worden aan de betekenis van de kle’s. In ieder geval moet het huidige aantal kleine landschapselementen minstens behouden blijven. Langs de beken en de oude spoorwegbedding worden er bijkomende kleine landschapselementen voorzien.

Er wordt immers gestreefd naar de onderlinge verbinding van de verschillende natuurelementen. Deze verbindingen zijn gebaseerd op de beekvalleien, bossen, de spoorwegbedding en kleine landschapselementen.


In het PRS-WVL werden volgende elementen als ankerplaats aangeduid:

Grandvalbos en Kooigembos;

Sint-Pietersbrug.

Ter hoogte van deze plaatsen moet alle versnippering, verandering en verstoring tegengegaan worden. Het landschap vormt een zeer belangrijk afwegingscriterium bij het inplanten van nieuwe functies of activiteiten. Landschappelijke integratie is hier een uitermate belangrijke verplichting.

Toerisme en recreatie

Het gebied krijgt belangrijke toeristisch-recreatieve ontwikkelingsmogelijkheden. De aanwezigheid van een aantrekkelijk landschap vormt een belangrijke aantrekkingskracht.

De kern van Sint-Denijs wordt aanzien als toeristische uitvalsbasis.

Bij de afweging omtrent het behoud en het opnieuw inrichten van kerk- en voetwegels zal de toeristische functie van deze wegels van bovengeschikt belang zijn. De op het terrein aanwezige voet- en kerkwegels blijven in dit deelgebied behouden.

De spoorlijn Avelgem-Dottignies werd door de provincie ingericht als fietsen wandelpad. De gemeente selecteert deze spoorlijn als een belangrijk recreatief lijnelement.

Het beperken van de bouwmogelijkheden en de aandacht voor landschappelijke integratie is ook van belang om de belevingswaarde van de omgeving te verhogen.

Het Mortagnebos, Grandvalbos en Kooigembos staan naast hun natuurlijke functie ook open voor recreatief medegebruik. Vanzelfsprekend is enkel wandelen er toe gelaten. De gemeente zal onderzoeken in hoeverre de private bossen ook toegankelijk kunnen gemaakt worden. In functie van de ecologische processen kan de openbare toegankelijkheid beperkt worden in tijd en plaats. Deze bossen behoren tot potentieel natuurverwevingsgebied. Het hierboven geformuleerde beleid geldt dan ook als een suggestie voor het Vlaams Gewest.

Om de toeristische structuur te ondersteunen kunnen de bestaande actieve landbouwbedrijven

38 extra recreatieve functies ontwikkelen (= productverbreding).

De kamlijn van het interfluvium

Figuur 90: de gewenste ruimtelijke structuur van de kamlijn van het interfluvium

Het deelgebied wordt in het zuiden begrensd door het gaaf gebied van lokaal niveau en in het noorden door het gebied van Knokke en de Kreupel.

De kamlijn van het interfluvium is het belangrijkste structurerend element van west naar oost. Deze reliëfcomponent is drager van bossen, beekvalleien en kleine landschapselementen. De kamlijn is een essentiële landschappelijke drager die het gebied ook een recreatieve aantrekkingskracht geeft. Vanop de kamlijn zijn er belangrijke panoramische zichten op de weidsheid van het landschap.

Het beleid is gericht op het behouden en het versterken van de visuele kwaliteit en herkenbaarheid van de kamlijn als landschappelijk waardevol en als toeristisch-recreatief aantrekkingselement.

Bebouwing

Daarvoor wordt een restrictieve houding tegenover verdere bebouwing op de kamlijn aangenomen.

Er kunnen geen nieuwe landbouwbedrijfszetels bijkomen. Ook hier is enkel uitbreiding van de bestaande bedrijfszetel mogelijk mits strenge regels inzake landschappelijke integratie. In dit gebied kunnen geen serres bijkomen. Er moeten tevens maatregelen genomen worden om erosie tegen te gaan.

Inzake wonen wordt in het algemeen gesteld dat er geen bijkomende woningen mogelijk zijn. Er wordt echter een uitzondering gemaakt voor de verkavelingen ter hoogte van het Beerbos en Den Helder. Het Beerbos en den Helder zijn geselecteerd als verkavelde bossen. 38

= is een bewoonde hofstede met beroepslandbouwactiviteit waarbij een minimum netto-bedrijfsinkomen wordt gegenereerd van €4957,87 op jaarbasis gedurende de laatste vijf jaren.


In Den Helder zijn er enkel mogelijkheden zoals voorzien in onderstaande inrichtingsschets.

Figuur 91: inrichtingsschets Den Helder

In het Beerbos kunnen er geen bijkomende woningen geplaatst worden omwille van de natuurlijke waarde van het bos.

Het groene karakter van het Beerbos en Den Helder moet steeds behouden blijven.

Toerisme en recreatie

Op het hoogste punt van de kamlijn komt de Molen ter Claere voor. Deze molen is een belangrijke baken in het landschap en moet zichtbaar gehouden worden. De molen kan ook een toeristisch-recreatieve ontwikkeling krijgen.

De wegen op de kamlijn maken deel uit van het toeristisch recreatieve netwerk.

Natuurbehoud- en ontwikkeling

Het Beerbos (gedeelte dat niet ingenomen is door de verkaveling) heeft een belangrijke natuurlijke waarde.

Naast de natuurlijke functie staat het bos ook open voor recreatief medegebruik. Vanzelfsprekend is er enkel zachte recreatie toegelaten. De gemeente zal onderzoeken in hoeverre het bos toegankelijk kan gemaakt worden. In functie van de ecologische processen kan de openbare toegankelijkheid beperkt worden in tijd en plaats.

Op de kamlijn is een deel bestemd als bouwvrij agrarisch gebied. Deze zones gelden als reservatie voor potentiële ontginningsgebieden. De gemeente stelt dat bij eventuele ontginning de mogelijkheden voor natuurontwikkeling worden verzekerd Dit geldt als een suggestie naar het Vlaams Gewest.

Knokke-Kreupel

Figuur 92: de gewenste ruimtelijke structuur van Knokke-Kreupel

Het gebied rond de Kreupel en Knokke vormt een overgangsgebied tussen het verstedelijkte gebied en het gebied ter hoogte van de kamlijn. Er komen 2 woonconcentraties voor: de Kreupel en Knokke. De ruimte is er meer en meer onderhevig aan versnippering en de open ruimte komt onder druk.

De nadruk ligt vervolgens op het open houden van het landschap en het voorzien van mogelijkheden voor de bestaande bebouwing.

Bebouwing

Dit wordt ruimtelijk vertaald in het aanduiden van een aantal open ruimte verbindingen. Deze hebben als functie de openheid van het gebied te bewaren en ervoor te zorgen dat er een aaneengesloten open ruimte bestaat in plaats van geïsoleerde delen. De open ruimte verbindingen moeten beletten dat de Kreupel en Knokke verder aaneengroeien met Zwevegem. Ter hoogte van deze open ruimte verbindingen wordt er restrictief opgetreden tegenover bijkomende (nieuwe, uitbreidingen) bebouwing.

Volgende open ruimte verbindingen worden aangeduid:

tussen de Kreupel en Kapel Milanen;

tussen Knokke en Zwevegem.

De open ruimte verbinding tussen de kern Zwevegem en Knokke wordt ingevuld door het park Lettenhof en beekvalleien van de Slijpbeek en de Kasteel-/Lettenhofbeek.

Landbouw

Voor de landbouw wordt bepaald dat er geen nieuwe grondloze bedrijfszetels kunnen bijkomen. Serres kunnen enkel voorkomen op bestaande actieve landbouwbedrijfszetels in de nabijheid van de kernen Kreupel en Knokke. Deze locaties dienen ook goed bereikbaar te zijn. De inplanting van serres moet verenigbaar zijn met andere opties in het structuurplan.


Natuur

Voor de natuur zijn de beekvalleien van de Keibeek, de Slijpbeek en de Kasteel- en Lettenhofbeek van belang. Ter hoogte van de Keibeek wordt er omwille van wateroverlast geen bijkomende bebouwing meer toegelaten. Langsheen de Keibeek worden kleine landschapselementen voorzien.

Daarnaast is de ontwikkeling van het park Lettenhof ook van belang voor de natuur. De natuur heeft er evenwel niet de hoofdfunctie. Dit park maakt deel uit van de groene as langs het kanaal en krijgt hoofdzakelijk een recreatieve functie. Bij de uitwerking van het park wordt er gestreefd naar het leggen van de relatie met het kanaal via fietsen voetgangersverbindingen.

Knokke

Knokke is op vandaag een belangrijke woonconcentratie. Het beleid wenst dat Knokke minstens op het bestaande niveau behouden wordt.

Er kunnen op beperkte wijze woonmogelijkheden gecreëerd worden binnen de voorwaarden van het hogere beleidsniveau. Nieuwe woningen kunnen gerealiseerd via verdichting, renovatie, mobilisatie van onbebouwde percelen, het aanpakken van de leegstand en vervangingsbouw. Het beleid zal het creëren van woningen via verdichtingsprojecten en via sociale woningbouwprojecten actief ondersteunen. Omwille van de nabije ligging met het stedelijk gebied wordt er in Knokke geen bijkomend woongebied aangeduid.

Door de afbouw van de N8 worden er nieuwe mogelijkheden gecreëerd voor de verbetering van de doortocht en de ontwikkeling van het centrum.

Het bedrijventerrein ter hoogte van het containerpark wordt voorwerp van onderzoek naar een gepaste bestemming en inrichting.

De oude spoorwegbedding wordt verder gerealiseerd tot fietsroute via het Lettenhofpark tot in Zwevegem. Hierbij wordt de oversteekbaarheid met de N8 verbeterd.

Het voetbalterrein krijgt een geëigende bestemming.

De Kreupel

De Kreupel is hoofdzakelijk op wonen gericht. Naast woningen komen er ook een beperkt aantal voorzieningen voor op buurtniveau. In de toekomst wordt deze woonconcentratie op hetzelfde niveau behouden. De Kreupel breidt niet verder uit, maar de gebieden bestemd op het gewestplan als woongebied blijven behouden.

Banhoutbos en ontginningsgebied

Figuur 93: de gewenste ruimtelijke structuur van Banhoutbos en ontginningsgebied

Dit gebied vormt een overgangsgebied tussen het aaneengesloten agrarisch gebied en het geïntensifieerd agrarisch gebied. Dit onderdeel heeft nog een belangrijke landschappelijke waarde. Het is trouwens gelegen op een uitloper van de kamlijn van het Leie-Schelde interfluvium.

Het gebied is voornamelijk voor de landbouw en de natuur van belang. Het beleid richt zich op het open houden van dit gebied en het bewaren en ontwikkelen van de natuurelementen. Voor het parkgebied ter hoogte van het Banhoutbos is het mogelijk er een zachte toeristisch-recreatieve oriëntatie aan te geven, rekening houdend met de draagkracht en de relictwaarde van het gebied.

Landbouw

Voor de landbouw geldt dat er geen serres (behalve voor de opkweek en vermeerdering van plantgoed) mogen gebouwd worden en dat er geen nieuwe grondloze bedrijven mogen bijkomen. In dit gebied is een sterke ontwikkeling van intensieve landbouw niet gewenst.

De grondgebonden landbouw dient hier gestimuleerd te worden. Ter hoogte van de natuurelementen zullen er aan de landbouw beperkingen worden opgelegd.


Natuur en landschap

Voor de natuur is het Banhoutbos van belang. Het Banhoutbos maakt deel uit van het concept ‘kanaal als groene as’. Het Banhoutbos dat gelegen is in parkgebied kan in de toekomst een toeristisch-recreatieve oriëntatie krijgen gericht op laagdynamische recreatie. Natuur blijft hier evenwel de hoofdfunctie. In functie van ecologische processen en uitbouw van een laagdynamische toeristisch-recreatieve structuur kan er een differentiatie van de toegankelijkheid gebeuren naar tijd en plaats.

Het Banhoutbos heeft naast een natuurlijke waarde ook een landschappelijke waarde.

Er zal in dit gebied aandacht zijn voor de zichtbaarheid van het Banhoutbos. Op die manier kan het Banhoutbos een positieve bijdrage leveren aan de beleving van het landschap. Het Banhoutbos wordt door het PRS-WVL ook geselecteerd als ankerplaats. Het landschap vormt een zeer belangrijk afwegingscriteria bij het inplanten van nieuwe functies of activiteiten. Landschappelijke integratie is hier een uitermate belangrijke verplichting.

Ten zuiden van het Banhoutbos komt er een ontginningsgebied voor. Een gedeelte daarvan in het noorden is reeds ontgonnen. Op die plaatsen heeft zich spontaan natuur ontwikkeld. Om de natuurwaarde op het grondgebied van Zwevegem te verhogen wordt er geopteerd om de natuur te behouden en dit juridisch te beschermen. Daarnaast wordt voor andere ontginningsgebieden een nabestemming bepaald waarin de natuurontwikkeling wordt verzekerd. De gemeente zal bij deze initiatieven in overleg treden met de bevoegde administraties. Deze elementen vormen suggesties voor het Vlaams Gewest.

De visvijvers ter hoogte van de Kwadestraat-Dokkestraat krijgen een groen-recreatieve bestemming.

Daarnaast bepaalt het beleid principes voor de herinrichting van het ontginningsgebied. Het aansnijden van het ontginningsgebied heeft immers een grote landschappelijke impact. De natuur- en landschapswaarden moeten bij de nabestemming minstens behouden of ontwikkeld worden. De herinrichtingsmogelijkheden moeten afgestemd worden op de natuurlijke en agrarische structuur. Het ontgonnen gebied kan ook een recreatieve functie krijgen. Dit geldt eveneens als een suggestie naar het Vlaams Gewest.

De verbinding tussen het Banhoutbos, de natuurontwikkelingsgebieden ter hoogte van de ontginningsgebieden en de vaarttaluds is van groot belang voor de netwerking. Tussen deze elementen worden dan ook ecologische verbindingen vastgelegd.

Geïntensifieerd agrarisch gebied

Figuur 94: de gewenste ruimtelijke structuur van het geïntensifieerd agrarisch gebied

In dit gedeelte van Zwevegem is het landschap meer vervaagd. De open ruimte is in dit gebied reeds sterk versnipperd. In dit gebied staat de ontwikkeling van de landbouw voorop. Daarnaast moet er in dit gebied onderzocht worden wat de mogelijkheden zijn om het landschap op te waarderen.

Landbouw

Dit houdt in dat goed functionerende bedrijven zich kunnen ontwikkelen volgens de evoluties op de markt. Actieve bedrijven moeten hun bedrijf kunnen verder zetten rekening houdend met de bestaande en nieuwe eisen in de agrarische sector. Nieuwe bedrijfszetels en de inplanting van serres zijn toegelaten.

Bebouwing

Om het geheel te structureren en te vermijden dat alles aaneengroeit, worden er open ruimte verbindingen aangeduid. Het gaat om volgende verbindingen:

tussen Stropuit en Otegem;

tussen Heestert en Otegem.

Ter hoogte van deze open ruimte verbindingen wordt er restrictief opgetreden tegenover bijkomende (nieuwe, uitbreidingen) bebouwing.


Natuur en landschap

Het deelgebied is vrij arm aan natuur- en groenelementen. Er wordt vooropgesteld meer aandacht te hebben voor natuur en groen en de bestaande natuur- en groenelementen te behouden en nieuwe te ontwikkelen.

De Kasselrijbeek wordt in dit gebied beschouwd als de natuurlijke drager. Door het vermijden van bebouwing ter hoogte van Kasselrijbeek en het versterken van de natuurlijke waarde ervan kan de open ruimte verbinding tussen Otegem en Zwevegem tot stand komen. De landschappelijke waarde van dit gebied is niet zo sterk. Er kan verder onderzoek gebeuren naar de mogelijkheden op vlak van landschapsbouw.

Uitgaande van het algemeen principe dat de woonbehoefte in de kernen moet opgevangen worden, zal het woonuitbreidingsgebied ter hoogte van de Stropuit niet verder ontwikkeld worden. De aanwezige bebouwing kan blijven bestaan.

Ter hoogte van de Stropuit kan er een uitbreiding van de bedrijvigheid voorkomen voor de herlokalisatie en reorganisatiebehoefte.

Neerkouter- Ruifeleinde

Figuur 95: de gewenste ruimtelijke structuur van Neerkouter- Ruifeleinde

Het gebied ligt ten noord- noordwesten van Otegem. Dit gebied is een vrij open gebied dat op landschappelijk en natuurlijk vlak van belang is. De Beek ter Biest werd in het PRS-WVL afgebakend als natuurverbindingsgebied. Langsheen de beek komen er talrijke kleine landschapselementen voor.

Dit gebied is op landschappelijk en natuurlijk vlak van belang. Het beleid richt zich naar het beschermen en versterken van de beek, het behouden en versterken van de kleine landschapselementen en naar het open houden van het landschap.

Langsheen de Beek ter Biest wenst de gemeente de natuurelementen te behouden en aan te vullen zodat er een echte ecologische verbinding ontstaat. De gemeente wil samen met de provincie het natuurverbindingsgebied ontwerpen.

Ook in dit gebied zullen landschap en natuur een randvoorwaarde vormen bij de ontwikkeling van de landbouw. Er zullen geen serres toegelaten worden. Ook de inplanting van nieuwe grondloze bedrijven is verboden.

Open gebied tussen Moen en Heestert

Figuur 96: de gewenste ruimtelijke structuur van het open gebied tussen Moen en Heestert

Tussen Moen en Heestert is er nog een open landbouwgebied gelegen. Het sluit aan bij het gaaf gebied van lokaal niveau. In het noord-noordoosten wordt het gebied begrensd door de omleidingsweg van de N8 die landschappelijk geïntegreerd wordt.

Het beleid streeft naar het open houden van dit gebied om te vermijden dat de open ruimte tussen Moen en Heestert volledig dichtslibt. Hiervoor worden delen van woonuitbreidingsgebied geschrapt.

Voor de landbouw betekent dit dat er geen nieuwe bedrijfzetels kunnen bijkomen en dat er geen serres kunnen worden ingeplant.

De spoorwegbedding in het zuiden van het gebied krijgt een recreatieve functie en een natuurfunctie.


Opmaak van een uitvoeringsplan voor Den Helder

De gemeente maakt een RUP op voor een groene inrichting van het gebied. Hierbij worden minstens volgende elementen in acht genomen:

een lage dichtheid en groene inrichting;

de voetwegen;

de principes van het richtinggevend gedeelte.


Banhoutbos

De gemeente maakt een RUP op voor het Banhoutbos. Hierbij is er aandacht voor:

het beheer van de dreven;

de mogelijkheden voor de bestaande bebouwing;

het beheer van het bos.

Landschapsontwerp voor het lokaal gaaf gebied en de kamlijn van het interfluvium

De gemeente maakt een landschapsontwerp op voor het lokaal gaaf gebied en de kamlijn van het interfluvium om als toetskader te dienen voor toekomstige ingrepen. De betrokkenheid van de agrarische sector is gewenst. Er gebeurt overleg met de bovenlokale instanties met betrekking tot die elementen die de gemeentelijke bevoegdheid overschrijden. Dit toetskader geeft minstens aanwijzingen over:

de ruimtelijke garanties voor de agrarische sector;

de mogelijkheden en beperkingen voor het recreatief medegebruik van het landbouwgebied;

de mogelijkheden voor plattelandsactiviteiten in merkwaardige gebouwen en hoeves;

de vormen van landschappelijke integratie;

de verweving van landbouw, natuur en recreatie;

het voorzien van KLE’s;

het aanduiden en afbakenen van open ruimte verbindingen en panorama’s;

het accentueren van de steilrand,

het uitwerken van een landschappelijk kader voor de open ruimte functies;

de positie van de bosrelicten;

het vrijwaren van het zicht op de molen Ter Claere;

groene nabestemming van de ontginningsgebieden.

Nabestemming ontginningsgebieden

Met betrekking tot de ontginningsgebieden zal de gemeente bij de vergunningsverlenende overheid erop aandringen dat bij de vergunningsverlening voor het ontginnen als voorwaarde gesteld wordt dat de ontginningssite in een zodanige staat dient achtergelaten te worden dat de kosten voor het realiseren van de nabestemming laag zijn.

Opmaak van een erosieplan

De gemeente Zwevegem maakt een plan op ter bestrijding van de erosie.


4.3.4. HET KANAAL BOSSUIT-KORTRIJK

Figuur 97: de gewenste ruimtelijke structuur van het kanaal Bossuit-Kortrijk

Het kanaal Bossuit-Kortrijk is van bovenlokaal niveau. Hieronder ontwikkelt de gemeente Zwevegem een visie over het kanaal Bossuit-Kortrijk voor haar grondgebied. Deze visie wordt gesuggereerd naar de hogere overheden. Op basis van deze visies zal Zwevegem over deze ruimtelijke elementen in overleg gaan.

Visie

Het kanaal is een infrastructuur die het ganse grondgebied van Zwevegem doorsnijdt. Het kanaal maakt zowel deel uit van het stedelijk gebied als van het buitengebied. Deze unieke situatie leent zich ertoe om van het kanaal een echt schakelelement te maken tussen deze complementaire ruimtes. Dit houdt onder meer in dat het kanaal de open ruimte binnenbrengt in het stedelijk gebied, dat het kanaal een drager is van verkeer en dat het kanaal de uitvalsbasis is om vanuit het stedelijk gebied het buitengebied te verkennen.

De reeds bestaande verweving van functies moet behouden en verder versterkt worden. Men mag niet streven naar een éénzijdige invulling van dit deelgebied. Maar de onderlinge verhoudingen tussen de functies moeten worden bijgestuurd. Op termijn moeten natuurontwikkeling en recreatie naast het prioritaire transport over water ook voldoende potenties krijgen en worden wonen en waterwinning eveneens belangrijke nevenfuncties.

Doelstellingen

Het kanaal als een multifunctionele drager

Bij het beschouwen van het Kanaal Bossuit-Kortrijk als ruimtelijke figuur, wordt zowel de waterloop als haar onmiddellijke oevers (rivierbermen, kades, jaagpaden, populierenrijen, sluizencomplex, ...) bedoeld. Het kanaal Bossuit-Kortrijk is dus een drager van verschillende uiteenlopende functies. Zowel de vervoersfunctie, de recreatie, de natuur en de drinkwatervoorziening zijn en blijven aan de orde.

De aanwezigheid van deze functies vormt de aantrekkingskracht van het kanaal. Om deze aantrekkingskracht te blijven behouden en te verbeteren, moeten er een aantal principes gelden om bestaande en mogelijke conflicten op te lossen en in de toekomst te vermijden.

Deze principes zijn:

Het behoud van de verschillende functies. Iedere functie kan in de toekomst blijven bestaan. Er moeten geen functies verdwijnen.

Dit wil niet zeggen dat iedere functie overal dezelfde waarde zal hebben. Er zullen op een gebiedsgerichte manier prioriteiten tussen de verschillende functies worden gesteld.

Bij de verdere ontwikkeling van de functies langs het kanaal zal de gemeente de nadruk leggen op de toeristisch-recreatieve uitbouw van het kanaal en op het versterken van de natuur langs het kanaal.

De huidige doorvaartmogelijkheden moeten behouden blijven rekening houdend met de natuurlijke en recreatieve potenties en de transportfunctie.

Het kanaal als een groene as

Langs het kanaal situeren er zich waardevolle gebieden (taluds van het kanaal, Orveytbos) en gebieden die potenties bezitten voor verdere natuurontwikkelingsprojecten (oud stort te Knokke, Vaartbos, IMOG-site Moen).

Ten zuiden van het verstedelijkt gebied komen er verschillende waardevolle elementen voor: de oude spoorwegbedding, de bossen, het habitatrichtlijnengebied. In het verstedelijkte gebied komen er minder waardevolle elementen voor. Ten noorden van Bekaert en de Kappaert (Esser) komt er wel een onbebouwd stuk grond voor bestemd als agrarisch gebied. Dit gebied moet gevrijwaard worden als verbinding tussen het kanaal en de Gavers.


Het is de bedoeling om op welgekozen locaties natuurontwikkelingsprojecten op te starten en te ondersteunen. Hierbij wordt gedacht aan natuurontwikkeling ter hoogte van oude ontginningsgebieden en stortgebieden. Dit geldt als suggestie voor het Vlaams Gewest.

Daarnaast ligt de nadruk op de onderlinge verbinding van de verschillende locaties. Deze verbindingen kunnen tot stand gebracht worden door het kanaal, de spoorwegtaluds, kleine landschapselementen en de beekvalleien. Het kanaal zelf heeft een belangrijke corridorfunctie. Dit houdt in dat het water en de oevers van het kanaal bijdragen aan de verspreiding van de fauna en flora.

Volgende elementen maken essentieel deel uit van de groene as.

Natuurontwikkelingsprojecten Verbindingselementen

Lettenhofpark Beekvallei van de Slijpbeek

Banhoutbos Verbinding met Kwadestraat

Kleiontginning Kwadestraat Verbinding met Kanaal

Vaarttaluds/Kraaibos/Mortagnebos Verbinding Mortagnebos – Orveytbos via beekvallei van de Braambeek

Oliebergpark Verbinding Orveytbos – IMOG-site

IMOG-site Beekvallei van de Bouveriebeek

Tabel 41: natuurontwikkelingsprojecten en verbindingselementen behorend bij de groene as

De beleidsrichtlijnen zoals ze opgenomen zijn in het GNOP blijven gelden.

Toeristisch-recreatieve aantrekkingskracht van het kanaal voldoende benutten

De laagdynamische toeristisch-recreatieve potenties van het kanaal moeten voldoende benut worden. Zeker de recreatieve functies zoals fietsen, wandelen, ruitersport, pleziervaart of hengelsport, die geen bebouwing of uitgebreide infrastructurele voorzieningen vragen, moeten meer mogelijkheden verkrijgen.

Bij de ontwikkeling van het kanaal als recreatieve as gelden er volgende uitgangspunten:

De combinatie van water en land biedt tal van recreatiemogelijkheden. Zowel op als langs het kanaal komen reeds tal van recreatieactiviteiten voor. In de toekomst wordt deze toeristisch-recreatieve functie behouden en versterkt.

De nodige voorzieningen moeten getroffen worden opdat het kanaal en zijn oevers optimaal bruikbaar zouden zijn voor recreatie voor zowel de regio, de gemeente als de plaatselijke bewoners.

De recreatie moet steeds rekening houden met de draagkracht van het gebied. Er wordt een onderscheid gemaakt volgens de intensiteit van de recreatie. Het kan niet de bedoeling zijn om overal nieuwe voorzieningen te ontwikkelen. In de dorpscentra zijn reeds verschillende voorzieningen aanwezig. De wisselwerking tussen de aanwezigheid van recreanten en de bestaande voorzieningen in de aanpalende bebouwde kernen dient nagestreefd en geactiveerd te worden. De bestaande horecabedrijven gelegen in de nabijheid van de recreatieve circuits langs het kanaal kunnen inspelen op de wensen en verwachtingen van de recreanten voor zover de ruimtelijke draagkracht hierbij niet overschreden wordt; een gerichte toeristische ontwikkeling staat immers voorop. Dit is beter dan het scheppen van nieuwe voorzieningen naast de bestaande voorzieningen en uitsluitend in functie van de recreanten. Nieuwe bebouwing voor recreatie moeten zoveel mogelijk in de kernen geplaatst worden.

Het kanaal als drager van watertransport

De vervoersfunctie van het kanaal is in de huidige situatie miniem. In de toekomst kan door de volledige verbreding van het kanaal op het grondgebied van Kortrijk de betekenis van het kanaal voor de vervoersfunctie opnieuw toenemen. Vandaar dat bij de inplanting en toekenning van nieuwe functies het effect op de vervoersfunctie steeds bekeken moet worden.

Nieuwe watergebonden bedrijvigheid kan enkel ontwikkeld worden in het stedelijk gebied. De bestaande loskade te Moen kan wel gebruikt worden voor de aanvoer van afval per schip naar de IMOG-site.


Nieuwe en de ontwikkeling van de bestaande kaai- en laad/losinfrastructuur moet rekening houden met de toeristische functie van het kanaal. Het jaagpad moet in ieder geval doorlopen.

Wonen aan het water in het stedelijk gebied

De gemeente opteert ervoor om wonen aan het water te stimuleren. Op die manier wordt de relatie met het water aangegaan en kan er een nieuwe omgeving gecreëerd worden die het centrum opwaardeert.

Het wonen aan het water wordt niet overal toegelaten. Er worden enkel mogelijkheden onderzocht in het stedelijk gebied. Daarenboven geldt de voorwaarde dat het wonen met een voldoende hoge dichtheid moet vorm gegeven worden.


De oevers

De oevers van het kanaal zijn van belang voor hun verbindende functie voor het recreatieve verkeer. Er wordt een onderscheid gemaakt tussen de oostkant en de westkant van het kanaal.

De westelijke oever als prioritaire as voor recreatief verkeer

Aan de westkant krijgt het recreatieve verkeer een bovengeschikte functie. Over de volledige lengte van het kanaal moet het recreatieve verkeer op een veilige en comfortabele manier kunnen verlopen.

Dit betekent dat de fietspaden voldoende breed moeten gemaakt worden om het recreatieve verkeer in twee richtingen vlot te laten verlopen. Eveneens zullen conflicten tussen recreatief verkeer en gemotoriseerd verkeer moeten worden opgelost in het voordeel van het recreatieve verkeer. Langs het kanaal worden geen parkeerzones voorzien, behalve in de kernen.

De oostelijke oever

Aan de oostkant van het kanaal heeft het recreatieve verkeer niet meer de hoofdfunctie. De oostkant wordt grotendeels ingenomen door autoverkeer. Toch moeten er langs de volledige lengte van het kanaal voorzieningen voorkomen voor wandelaars en fietsers. Er dient nader onderzocht te worden of er voldoende ruimte is voor de aanleg van een afzonderlijk fietspad in dubbele richting.

Langs het kanaal worden geen parkeerzones voorzien behalve in de kernen.

Het noordelijke gedeelte

Dit gedeelte van de kanaalzone omvat het stedelijk gebied en loopt door tot aan de Kwatanestraat.

In dit gedeelte is de recreatie en het verkeer langs het kanaal van het groot belang. Wonen langs het kanaal en watertransport zijn belangrijke nevenfuncties.

Oevers

Het jaagpad aan de westzijde van het kanaal dient verbreed te worden zodat comfortabel wandelen en fietsen in dubbele richting mogelijk is. Het jaagpad is niet toegankelijk voor gemotoriseerd verkeer.

De oevers moeten eveneens een groene inrichting krijgen. Op die manier wordt er extra groen in het stedelijk gebied binnengebracht. Het kanaal vormt dan een ‘groene vinger’.

Aan de oostzijde van het kanaal wordt de N391 aangelegd die ter hoogte van de brug te Knokke aansluit op de N8. Hier staat het voorzien van fietspaden langs de N391 voorop.

Eveneens aan de oostzijde moet er een kwalitatieve verbinding voorzien worden langs het kanaal tussen de Schelde en de Gavers. Het gebied blijft bestemd voor de landbouw.


Oude spoorwegbedding Kortrijk-Avelgem als groene en recreatieve as

De spoorwegbeddingen werden reeds aangeduid als toeristische lijnelementen. Door hun ligging nabij het kanaal kunnen ze de mogelijkheden van de recreatie langs het kanaal vergroten.

De spoorlijn Kortrijk-Avelgem (deel ten westen van het kanaal van Zwevegem tot aan de Kwatanestraat in Knokke) biedt een interessante verbinding tussen het centrum van Zwevegem en de kanaaloever. Deze lijn doorkruist daarenboven het Lettenhofpark en de centrumas Otegemstraat. Deze spoorwegbedding wordt ingericht als fietsen wandelpad en heeft een recreatieve functie. Deze inrichting moet een voldoende groen karakter hebben.

Om een fijnmazig netwerk van fietsen wandelroutes tot stand te brengen, wordt de fietsroute op de spoorwegbedding verbonden met die langs het kanaal. Dit gebeurt minstens ter hoogte van:

de Otegemstraat;

het park Lettenhof.

De spoorwegbedding moet ter hoogte van de Avelgemstraat op een veilige manier oversteekbaar zijn. Door de omleiding van de N8 zijn er in Knokke mogelijkheden om de doortocht opnieuw in te richten en een veilige oversteek mogelijk te maken.

De kernen

Deze kernen Zwevegem en Knokke vormen toeristische polen van het kanaalsysteem. Ze vormen de uitvalsbasissen om langs het kanaal aan recreatie te doen.

In de kern van Zwevegem en de kern van Knokke moeten de bestaande voorzieningen ingeschakeld worden in het recreatief netwerk langs het kanaal en dienen ook de nieuwe voorzieningen terecht te komen.

Aangezien de kernen de uitvalsbasissen worden, moeten deze voldoende parkeerinfrastructuur hebben om de bezoekers op te vangen. Daartegenover staat dat elders langs het kanaal niet overal kan geparkeerd worden. Hier en daar kunnen nog een beperkte hoeveelheid parkeerplaatsen voorzien worden.

De Brug en de site Electrabel

In Zwevegem is de site van De Brug een belangrijke recreatieve pool. Deze site maakt bovendien deel uit van de centrumas in de kern

39.

Ter hoogte van De Brug en de site Electrabel gebeurt er een reorganisatie van de ruimte. Hierbij moeten de recreatieve mogelijkheden volledig benut worden:

de ligging aan het kanaal;

fietspad;

de Brug;

stopplaats toervaart;

zwaaikom van Bekaert. Ter hoogte van de zwaaikom Bekaert moet nagegaan worden welke mogelijkheden er zijn. Het gebied ligt immers in de onmiddellijke omgeving van woongebieden en er is een behoorlijk groot wateroppervlak.

In dit gebied kunnen er nieuwe voorzieningen voorkomen die de toeristisch-recreatieve functies ondersteunen (vb. horeca, verhuur fietsen, bootjes,...).

In deze zone wordt er ook op zoek gegaan naar geschikte plaatsen voor wonen aan het water te ontwikkelen.

Lettenhofpark

In Knokke zal de ontwikkeling van het Lettenhofpark de recreatieve functie verder ondersteunen. Bij de inrichting moet erover gewaakt worden dat er een verbinding bestaat

39

Zie de gewenste ruimtelijke structuur van de verstedelijkte kern Zwevegem.


tussen het park en het kanaal. Dit betekent ook een koppeling van de fietsroute langs het kanaal en de fietsroute op de oude spoorwegbedding.

Bedrijvigheid

Ter hoogte van de bedrijventerreinen van Bekaert met zijn laad- en loskade kan het bedrijventerrein ontsloten worden door het kanaal. Bij de installatie van de laad- en losinfrastructuur moeten de conflicten met het recreatieve verkeer beperkt worden.

Langsheen industriezones moet de ruimte aantrekkelijk gehouden worden voor het recreatieve verkeer. In bepaalde gevallen dienen er bufferstroken en groenschermen aangelegd te worden.

In kader van recreatief medegebruik worden de bestaande loskades behouden.

Beekvallei van de Slijpbeek

De beekvallei van de Slijpbeek is gelegen tussen Zwevegem en Knokke. Het is de bedoeling om het gebied tussen Zwevegem en Knokke in de toekomst onbebouwd te houden. De Slijpbeek vormt een belangrijk ruimtelijk element om via natuurontwikkeling in de vallei deze optie te versterken. Op die manier ontstaat er ook een natuurverbinding tussen het Lettenhof en kanaal.

Het middengedeelte

Het middengedeelte omvat het deel vanaf de Kwatanestraat tot aan de Kraaibosstraat.

In dit gebied is er een concentratie van natuurelementen en staat de natuur centraal. De natuurfunctie is bovengeschikt aan de andere functies en kan tegenover deze andere functies beperkingen opleggen.

Orveytbos en de vaarttaluds als natuurlijk knooppunt

Dit gedeelte is een belangrijk knooppunt voor de natuur. Het is grotendeels in een habitatrichtlijnengebied opgenomen.

Op deze plaats heeft de natuur de hoofdfunctie en van hieruit vertrekken er veel verbindingen naar iets verder gelegen natuurelementen. Deze verbindingen kunnen tot stand gebracht worden door het kanaal, de spoorwegtaluds, kleine landschapselementen en de beekvalleien. Het concept kanaal als groene as is hierbij richtinggevend. Deze verbindingen dienen verder vorm gegeven te worden. Volgende verbindingen zijn van belang:

de verbinding met de kleiontginning aan de Kwadestraat en het Banhoutbos via kleine landschapselementen langs de Kwadestraat;

de verbinding met het Mortagnebos via natuurontwikkeling langs de Braambeek.

Ter hoogte van de natuurwaarden kan er enkel zachte recreatie voorkomen. Op die plaatsen kan er vanzelfsprekend ook geen toeristische bebouwing voorzien worden.

Om te vermijden dat de natuur ten onder gaat aan de recreatie zullen ter hoogte van het habitatgebied randvoorwaarden worden opgelegd. In dit gebied zal er een differentiatie naar tijd en plaats worden uitgewerkt. Dit houdt in dat bepaalde gebieden niet op ieder moment van het jaar of dag toegankelijk zullen zijn en dat niet het hele gebied toegankelijk is maar enkel bepaalde plaatsen.

Jaagpaden

De jaagpaden zijn aan beide kanten toegankelijk voor het recreatieve verkeer. Er kan geen gemotoriseerd verkeer voorkomen.

Omleidingsweg Moen

Zie de gewenste ruimtelijke structuur van de kern Moen.

Oude kanaalarm

Ter hoogte van het Orveytbos komt nog een oude kanaalarm voor. Deze arm heeft zowel een natuurlijke als recreatieve functie.

Deze oude kanaalarm wordt beheerd als paaiplaats.


Het oude kanaalgedeelte dient eveneens bewaard te worden als industrieel erfgoed. Eveneens komt er een oude ophaalbrug voor: het Sint-Pietersbrugje. Het Sint-Pietersbrugje is een belangrijk cultuurhistorisch element.

De omgeving van het Sint-Pietershof is door het PRS-WVL ook aangeduid als ankerplaats. Ter hoogte van zo’n plaatsen moet alle versnippering, verandering en verstoring tegengegaan worden. Het landschap vormt een zeer belangrijk afwegingscriteria bij het inplanten van nieuwe functies of activiteiten. Landschappelijke integratie is hier een uitermate belangrijke verplichting.

Oude spoorwegbedding Kortrijk-Avelgem

Het gedeelte van de oude spoorwegbedding Kortrijk-Avelgem ten westen (van de Kwatanestraat tot het kanaal) en ten oosten van het kanaal (vanaf de Sluislaan) wordt tot aan de Stationsstraat beheerd als natuurreservaat. Deze stukken hebben allebei natuur als bovengeschikte functie.

Het zuidelijke gedeelte

Dit gedeelte loopt vanaf de Kraaibosstraat tot in Bossuit.

In dit gedeelte komen er verschillende conflictsituaties voor tussen de aanwezige functies.

Kern Moen

Deze kern vormt een toeristische pool van het kanaalsysteem.

De kern vormt een uitvalsbasis om langs het kanaal aan recreatie te doen. Ook hier moeten de bestaande voorzieningen ingeschakeld worden in het recreatief netwerk langs het kanaal en dienen ook de nieuwe voorzieningen terecht te komen.

Aangezien de kernen de uitvalsbasissen worden, moeten deze voldoende parkeerinfrastructuur hebben om de bezoekers op te vangen. Daartegenover staat dat elders langs het kanaal niet kan geparkeerd worden.

Aan de oostkant van het kanaal wordt het Oliebergpark meer toegankelijk gemaakt vanuit de gemeente. Het park krijgt een recreatieve en sociale functie.

Jaagpaden

Ter hoogte van de IMOG-site en het bedrijventerrein Trekweg komt het recreatief verkeer in conflict met het vrachtverkeer. Het recreatieve verkeer heeft voorrang. Het vrachtverkeer wordt afgeleid naar de overkant van het kanaal. De Sint-Pietersbruglaan kan niet meer gebruikt worden als weg voor het vrachtverkeer. De conflictsituatie die nog blijft bestaan bij het open afrijden van het terrein moet via enkele ruimtelijke ingrepen opgelost worden in het voordeel van het recreatieve verkeer.

Het gedeelte van het jaagpad aan de westkant van het kanaal en ten zuiden van de Verzetslaan is prioritair bestemd voor het recreatieve verkeer.

Het gedeelte van het jaagpad aan de oostkant van het kanaal en ten noorden van de Verzetslaan is bestemd voor de ontsluitingsweg.

Het gedeelte van het jaagpad aan de oostkant van het kanaal en ten zuiden van de Verzetslaan moet voldoende voorzieningen krijgen voor veilig en comfortabel fietsen en wandelen.

IMOG-site

Het stuk weg langs de westkant van het kanaal wordt heringericht ten voordele van de veiligheid van de fietsers en wandelaars.

De omgeving van de IMOG-site krijgt een groene nabestemming.

Het gebied tussen de IMOG-site en het Orveytbos is van belang voor de verweving van natuur in de opbouw van het kanaal als groene as.

Moen-Trekweg

De loskade ter hoogte van de industriezone Moen-Trekweg kan blijven bestaan. Deze kan gebruikt worden voor het vervoer van afval naar de IMOG-site over het water. Ook in kader


van recreatief medegebruik kan de loskade een rol spelen. Vanzelfsprekend zullen ter hoogte van deze infrastructuren maatregelen moeten genomen worden om het recreatieve verkeer niet te hinderen.

Langsheen industriezones moet de ruimte aantrekkelijk gehouden worden voor het recreatieve verkeer. In bepaalde gevallen dienen er bufferstroken en groenschermen aangelegd te worden.

Omleidingsweg Moen

Zie de gewenste ruimtelijke structuur van de kern Moen.

De oude spoorwegbedding Avelgem-Dottignies

De oude spoorwegbedding heeft over haar volledige lengte een recreatieve en natuurlijke functie. Ook de landschappelijke waarde is van belang.

Waterrecreatie

Snelvaart en waterski worden niet gestimuleerd en worden enkel in het waterpand Bossuit-Moen toegelaten omdat het storend is voor de omgeving en omdat het een grote golfslag met zich meebrengt die de begroeiing langs de oevers kan verdrukken.

In kader van recreatief medegebruik worden de bestaande loskade aan Moen-Trekweg behouden.


Voorbereiding van een uitvoeringsplan voor het kanaal Bossuit-Kortrijk

De gemeente Zwevegem bereidt door onderzoek en visievorming het overleg rond de opmaak van een RUP voor (een deel van) het kanaal Bossuit-Kortrijk voor. Hierbij moeten rekening houdend met de waterwinning en het watertransport, minstens volgende elementen behandeld worden:

de functie en de inrichting van de wegen langs het kanaal met aandacht voor het oplossen van conflicten tussen het recreatief verkeer en het gemotoriseerd verkeer;

de ontwikkelingsmogelijkheden van de kaai- en laad/losinfrastructuur;

de jaagpaden: functie en inrichting;

de verweving van de verschillende functies watertransport, wonen, recreatie, natuur;

de verbinding van de jaagpaden met andere recreatieve routes;

de relatie tussen de kernen en het kanaal;

bescherming van het industrieel patrimonium ter hoogte van de oude kanaalarm;

de relatie met de Gavers en met de Scheldevallei;

de waterrecreatie;

het inpassen van de strategische projecten langs het kanaal;

de ecologische relaties tussen de groenelementen langs het kanaal ter realisatie van de ‘groene as’;

de vaarttalluds. De gemeente Zwevegem voert over de ontwikkeling en inrichting van het kanaal Bossuit-Kortrijk overleg met de provincie.

De gemeente overlegt met AWZ over een inrichting die aangepast is aan de recreatieve functie van de westzijde van het kanaal Bossuit-Kortrijk.

De gemeente overlegt met AWV voor de aanleg van fietsroutes langs de N391.

Juridische bescherming van het industriële erfgoed van de oude kanaalarm en het Sint-Pietersbrugje

De gemeente zorgt voor een juridische bescherming van het industriële erfgoed van de oude kanaalarm en het Sint-Pietersbrugje.


4.3.5. COMMUNICATIE NAAR DE BEVOLKING

Hiervoor worden volgende maatregelen voorop gesteld:


III. BINDEND DEEL

In het bindend deel worden de beleidsbeslissingen met een bindend karakter van het gemeentelijk ruimtelijk structuurplan opgenomen. Het structuurplan, dus ook de bindende bepalingen, hebben van rechtswege geen enkele bindende of verordenende kracht voor de burger. Er kunnen dan ook geen vergunningen worden verleend of geweigerd op basis van uitspraken in het structuurplan. De bindende bepalingen zijn echter wel bindend voor de gemeentelijke overheid, met name de gemeente en de instellingen die hieronder ressorteren. Zij moeten de uitspraken in de bindende bepalingen nakomen en kunnen er onder geen beding van afwijken.

De bindende bepalingen zijn de spil tussen de gewenste ruimtelijke structuur (geformuleerd in het richtinggevend gedeelte) en de realisatie ervan op het terrein. Hun functie bestaat erin het dwingend kader aan te geven voor de uitvoering van het gemeentelijk ruimtelijk structuurplan via uitvoerende instrumenten. Het bevat die maatregelen die essentieel worden geacht om de visie en de opties van het ruimtelijk structuurplan op het terrein uitvoerbaar te maken.

Er worden drie verschillende categorieën onderscheiden:

beslissingen over de wijze van omgaan met het structuurplan als beleidskader;

beslissingen over uit te voeren acties en maatregelen;

beslissingen over samenwerking en communicatie.


1. OMGAAN MET HET STRUCTUURPLAN

ALS KADER

1.1. DE OPMAAK VAN EEN HUISHOUDELIJK REGLEMENT

De gemeenteraad maakt een handleiding op waarin onder andere volgende elementen worden behandeld:

de wijze waarop de verschillende gemeentelijke diensten het structuurplan gaan hanteren;

de te volgen procedure voor adviezen die in het kader van het structuurplan moeten worden opgemaakt;

de te volgen procedure bij conflicterende adviezen;

de wijze waarop zal worden omgegaan met vragen en voorstellen van ontwikkelaars tot ontwikkeling van belangrijke projecten;

de wijze waarop technische uitvoeringsplannen voor de herinrichting van het openbaar domein tot stand zullen komen (bv. na opmaak van een stedenbouwkundig ontwerp);

1.2. TOETSEN VAN RUIMTELIJKE INGREPEN AAN HET RUIMTELIJK STRUCTUURPLAN

De GECORO volgt het uitvoeren van het structuurplan op volgens de opdracht die haar in kader van de Vlaamse wetgeving en het huishoudelijk reglement is toegewezen. Deze kan afhankelijk van de te behandelen onderwerpen worden uitgebreid met vertegenwoordigers van andere diensten. Zij maakt adviezen op (eventueel met medewerking van externe deskundigen) en toetst voorstellen voor ruimtelijke ingrepen aan het ruimtelijk structuurplan.

1.3. OPNEMEN VAN VERWIJZINGEN NAAR STRUCTUURPLAN IN ADVIEZEN VAN GEMEENTELIJKE DIENSTEN

Het College van Burgemeester en Schepenen verzoekt dat de gemeentelijke diensten bij het opmaken van adviezen over ruimtelijke aspecten van hun materies, de inhoud van het ruimtelijk structuurplan in rekening te brengen.

Indien een gemeentelijke dienst een advies verleent dat afwijkt van het richtinggevend gedeelte van het gemeentelijk ruimtelijk structuurplan, moet dit expliciet worden gemotiveerd.

1.4. OPMAAK VAN EEN DATABANK VAN RELEVANTE PARAMETERS IN KADER VAN HET STRUCTUURPLAN

De gemeente maakt een databank op van relevante parameters in kader van het structuurplan en houdt deze jaarlijks bij.


2. MAATREGELEN EN ACTIES

Wanneer de maatregelen en acties betrekking hebben op domeinen waarvoor het Vlaams Gewest of de provincie West-Vlaanderen bevoegd zijn om in het kader van andere planningsprocessen uitvoeringsplannen op te maken, zal de gemeente Zwevegem een samenwerking nastreven en pas tot uitvoering gaan na overleg met de betrokken overheden.

Wanneer er sprake is van de opmaak van een RUP houdt dit in dat die thematiek of actie in een RUP moet verwerkt worden. Dit houdt niet in dat er voor deze thematiek of actie slechts één RUP kan opgemaakt worden. Er kunnen verschillende RUP’s opgemaakt worden; tevens kunnen verschillende thematieken en acties in eenzelfde RUP verwerkt worden.

Bij het opmaken van een RUP kan er vastgesteld worden dat een ander instrument geschikter is vb. verordening. In dat geval kan er overgestapt worden op die andere instrumenten.

2.1. WONEN

2.1.1. OPMAAK VAN EEN WOONPLAN

De gemeente maakt een woonplan op waarin de strategische en operationele doelstellingen verwoord worden gekoppeld met de instrumenten voor de uitvoering ervan. In zo’n woonplan moet er minstens aandacht zijn voor:

een actief grondbeleid;

zorgen dat er voldoende woningen op de markt zijn in functie van de taakstellingen;

verbeteren van de woningkwaliteit;

aanbod sociale woningen;

ontwikkeling van middelen voor het voeren van een woonbeleid.

2.1.2. STRUCTUREEL OVERLEG IN KADER VAN DE HUISVESTING

De gemeente zet een overleg op tussen de verschillende partners van de woningmarkt: de gemeente, OCMW, de erkende (sociale) bouwmaatschappijen. Ook de intercommunale Leiedal en private initiatiefnemers kunnen projectmatig worden betrokken. Dit overleg heeft als doel:

toenadering en wederzijds begrip voor elkaars doelstellingen tussen de verschillende partijen versterken;

gezamenlijk de behoeften en evoluties op het vlak van de woningmarkt analyseren en opvolgen;

de verschillende programma’s op elkaar afstemmen en bijsturen;

gezamenlijk een aantal projecten initialiseren op het vlak van renovatie- en vervangingsbouw, sociale woningbouw en inbreiding.

2.1.3. ZONEVREEMDE WONINGEN

De gemeente maakt een of meerdere ruimtelijke uitvoeringsplannen op voor de zonevreemde woningen. Hierbij worden de principes van het structuurplan vertaald en geconcretiseerd.

2.1.4. MOBILISEREN ONBEBOUWDE PERCELEN

De gemeente zal een reglement opstellen met stimulerende en/of sanctionerende bepalingen voor het op de markt brengen van onbebouwde percelen.

2.2. BEDRIJVIGHEID

2.2.1. BEDRIJVENTERREINEN BESCHIKBAAR STELLEN

De gemeente Zwevegem maakt versnelde werk van de inrichting van de bestemde bedrijventerrein opdat er voldoende bouwrijpe percelen beschikbaar zouden zijn. De ontwikkeling van het bedrijventerrein aan de Jolainstraat (Sint-Denijs) en de heroriënteringsprojecten Knokke en Bekaert zijn prioritair.


2.3. NATUUR

2.3.1. BEEKVALLEIEN

Opmaak van een uitvoeringsplan of verordening voor de beekvalleien

De gemeente maakt een RUP of verordening voor de beekvalleien van de Zandbeek en de Kasselrijbeek met als doel de natuurwaarde van de beekvalleien te versterken en de positie van de landbouw in de valleigebieden te concretiseren. Dit gebeurt in overleg met de beheerder van de beek.

2.4. TOERISME EN RECREATIE

2.4.1. RECREATIEF ROUTENETWERK

De gemeente Zwevegem maakt een richtplan op waarin het recreatieve netwerk met zijn knooppunten en verbindingen wordt vastgelegd rekening houdend met de principes in het structuurplan. Dit plan vormt een grondslag voor het plannings- en vergunningsbeleid.

De gemeente zal een inventaris opstellen plus een selectie naar behoud/verleggen doorvoeren van de voet- en kerkwegels. Deze inventaris vormt een grondslag voor het plannings- en vergunningsbeleid van de gemeente.

De gemeente Zwevegem zal een regeling uitwerken voor het onderhoud van de toeristisch-recreatieve lijnelementen, het fietsroutenetwerk, de desbetreffende kerk- en voetwegels, ruiterpaden. Hierbij gebeurt er onder meer een differentiatie naar wegen voor meervoudig of enkelvoudig gebruik.

Zwevegem zal samen met de andere partners in de VVV West-Vlaamse Scheldestreek overleg plegen inzake de uitbouw van een groot samenhangend toeristisch netwerk.

De gemeente pleegt overleg met de provinciale overheid omtrent de uitbouw van het gemeentelijke recreatieve fietsroutenetwerk en de ruiterpaden en de inpassing in het provinciale fietsroutenetwerk.

2.4.2. OPSTELLEN INVENTARIS MERKWAARDIGE GEBOUWEN EN WAARDEVOLLE HOEVES EN PANDEN

De gemeente stelt een dynamische lijst op van merkwaardige gebouwen en waardevolle hoeves en panden op basis van de architecturale, historische of landschappelijke waarde van het gebouw met als doel het beleidskader van het PRS te kunnen toepassen. Deze inventaris vormt een grondslag voor het plannings- en vergunningsbeleid van de gemeente.


2.5. STEDELIJK GEBIED ZWEVEGEM

2.5.1. KLEINHANDEL IN DE KERN

De gemeente maakt een of meerdere RUP’s op die het aspect van de kleinhandel in de kern Zwevegem behandelen.

2.5.2. HET BEDRIJVENTERREIN LOSSCHAERT

De gemeente pleegt met de gemeente Harelbeke en Kortrijk overleg over de realisatie van het regionale bedrijventerrein Luipaardzone waar de Losschaert deel van uitmaakt en ondersteunt de realisatie.

2.5.3. STRATEGISCH PROJECT: SITE TER HOOGTE VAN DE TOERISTISCH-RECREATIEVE POOL DE BRUG EN DE ELEKTRICITEITSCENTRALE

De gemeente Zwevegem start een strategisch project op rond de toeristisch-recreatieve pool De Brug en de elektriciteitscentrale met de bedoeling een kwalitatieve invulling te realiseren door reconversie.

De gemeente neemt zich voor een structuurschets op te maken voor organisatie van het gebied ter hoogte van De Brug.

2.5.4. STRATEGISCH PROJECT BEKAERT

De gemeente Zwevegem start een strategisch project omtrent de vrijgekomen gronden van Bekaert met de bedoeling een kwalitatieve invulling te realiseren.

2.5.5. INBREIDINGSPROJECTEN

De gemeente streeft naar een versnelde uitvoering van een inbreidingsproject ter hoogte van het Theater.


de stationsomgeving van Zwevegem;

Kasteelstraat-Avelgemstraat;

Feestzaal de Kouter;

Site Kortrijkstraat-Vandevennestraat;

De Kortrijkstraat–Losschaertstraat.

2.6. KERN HEESTERT

2.6.1. DE AANLEG VAN DE ZUIDELIJKE OMLEIDINGSWEG

De gemeente zet een overleg op en treedt in discussie met AWV, Avelgem en de provincie omtrent de zuidelijk omleidingsweg rond Heestert met de bedoeling de verkeersproblematiek in Heestert op te lossen.

2.6.2. DOORTOCHT

Aangezien de N8 een gewestweg is, zal de gemeente aandringen bij de Vlaamse overheid om initiatieven te nemen voor de herinrichting van de doortochten van Heestert.

2.6.3. RUP ZONEVREEMDE SPORTTERREINEN

De gemeente maakt een RUP op voor de inpassing van de sportterreinen van Heestert. In dit RUP moet er ook aandacht zijn voor:

een groene inrichting;

een relatie met de Verbrandhofbeek;

de relatie met de woonkern;

de sportterreinen.


2.7. KERN MOEN

2.7.1. DOORTOCHT

De gemeente maakt een inrichtingsplan op voor de doortocht van Moen en begint met de voorbereidende werkzaamheden ter realisatie.

2.7.2. OMLEIDINGSWEG

De gemeente onderzoekt en evalueert verschillende alternatieve tracé’s voor de omleiding van het verkeer rond Moen.

2.8. KERN OTEGEM

2.8.1. ONTSLUITING KLEIN RONSE

De gemeente onderzoekt de haalbaarheid van mogelijkheden voor de ontsluiting van de wijk Klein Ronse.

2.9. KERN SINT-DENIJS

2.9.1. HET CENTRUMGEBIED VERSTERKEN

De gemeente maakt een inrichtingsplan op voor de inrichting van het centrumgebied in Sint-Denijs.

2.9.2. SINT-DENIJS ALS TOERISTISCH-RECREATIEVE UITVALSBASIS

De gemeente Zwevegem zorgt prioritair voor de inrichting van de wandelwegen in en rond Sint-Denijs ter versterking van het centrum.

2.10. KNOKKE

2.10.1. HET LETTENHOFPARK

De gemeente maakt een inrichtingsplan op voor het park Lettenhof.

2.10.2. INDUSTRIEZONE KNOKKE

De gemeente stelt een onderzoek in naar de potentiële bestemming en inrichting van de zone voor milieubelastende industrie ter hoogte van de N8 en de Kastanjeboomstraat.

2.11. HET KANAAL BOSSUIT-KORTRIJK

2.11.1. VOORBEREIDING VAN EEN UITVOERINGSPLAN VOOR HET KANAAL BOSSUIT-KORTRIJK

De gemeente Zwevegem bereidt door onderzoek en visievorming het overleg rond de opmaak van een gemeentelijk of provinciaal RUP voor (een deel van) het kanaal Bossuit-Kortrijk voor. Hierbij moeten, rekening houdend met de waterwinning en het watertransport, minstens volgende elementen behandeld worden:

de functie en de inrichting van de wegen langs het kanaal met aandacht voor het oplossen van conflicten tussen het recreatief verkeer en het gemotoriseerd verkeer;

de jaagpaden: functie en inrichting;

de verweving van de verschillende functies;

de verbinding van de jaagpaden met andere recreatieve routes;

de relatie tussen de kernen en het kanaal;

bescherming van het industrieel patrimonium langs het kanaal;

de relatie met de Gavers en met de Scheldevallei;

de waterrecreatie;

het inpassen van de strategische projecten langs het kanaal;

de ecologische relaties tussen de groenelementen langs het kanaal ter realisatie van de ‘groene as’;


de vaarttalluds.

De gemeente Zwevegem voert over de ontwikkeling en inrichting van het kanaal Bossuit-Kortrijk overleg met de provincie West-Vlaanderen.

De gemeente overlegt met AWZ over een inrichting die aangepast is aan de recreatieve functie van de westzijde van het kanaal Bossuit-Kortrijk.

De gemeente overlegt met AWV voor de aanleg van fietsroutes langs de N391.

2.12. OPEN RUIMTEGEBIED

2.12.1. OPMAAK VAN EEN UITVOERINGSPLAN VOOR DEN HELDER

De gemeente maakt een RUP op voor een groene inrichting van het gebied.

2.12.2. OPMAAK VAN EEN UITVOERINGSPLAN VOOR DE LANDBOUW

De gemeente Zwevegem maakt een RUP die de bebouwingsmogelijkheden voor de landbouwbedrijven regelt.

De uitwerking van het RUP gebeurt in overleg met de provincie West-Vlaanderen.

2.12.3. VISVIJVERS COMMINNESTRAAT-KASTANJEBOOMSTRAAT EN KWADESTRAAT-DOKKESTRAAT

De gemeente maakt een RUP op voor de visvijvers ter hoogte van de Comminnestraat-Kastanjeboomstraat en voor de visvijver ter hoogte van de Kwadestraat-Dokkestraat. Dit RUP is gericht op de bescherming van de natuur, het voorzien en regelen van zachte recreatie en de verweving tussen natuur en recreatie.

2.12.4. LANDSCHAPSONTWERP VOOR HET LOKAAL GAAF GEBIED EN DE KAMLIJN VAN HET INTERFLUVIUM

De gemeente maakt een landschapsontwerp op voor het lokaal gaaf gebied en de kamlijn van het interfluvium om als toetskader te dienen voor toekomstige ingrepen. De betrokkenheid van de agrarische sector is gewenst. Er gebeurt overleg met de bovenlokale instanties met betrekking tot die elementen die de gemeentelijke bevoegdheid overschrijden.

2.12.5. OPMAAK VAN EEN EROSIEPLAN

De gemeente Zwevegem maakt een plan op ter bestrijding van de erosie.


3. COMMUNICATIE EN SENSIBILISERING

3.1. INFORMEREN VAN DE ZWEVEGEMSE BEVOLKING

De structuurplanning biedt interessante aanknopingspunten om de brede bevolking te informeren en te sensibiliseren. Het creëren van een maatschappelijk draagvlak is van belang voor het realiseren van de doelstellingen van het gemeentelijk beleid. Hoe meer deze doelstellingen door de eigen bevolking en door de verschillende sectoren in de gemeente (bedrijvigheid, handel, toerisme, ...) worden gedragen, hoe groter de slaagkansen voor het beleid.

De gemeente blijft de bevolking op herkenbare en regelmatige wijze informeren over de uitvoering van het ruimtelijk structuurplan. Hiervoor wordt in ieder geval de nieuwsbrief omtrent de structuurplanning éénmaal per jaar uitgegeven.

De gemeente zal ervoor zorgen dat ze de bevolking zoveel mogelijk informeert bij de voorbereiding van projecten ter uitvoering van het structuurplan.

3.2. KENNISDATABANK MILIEU & NATUUR

De gemeente stelt een kennisdatabank op met als doel de verschillende actoren te informeren over de geldende regels inzake milieu en natuur en subsidiëring.

B i j l ag e g emee n te l i j k r u i m te l i j k s t ruc t u u rp l a n Z we ve g em

IV. BIJLAGEN

Hierna vindt u volgende bijlagen:

Verslagen van de bevolkingsvergaderingen

o Verslag van de bevolkingsvergadering I (= nieuwsbrief 2) o Verslag van de bevolkingsvergadering II

Begrippenlijst van de termen in het richtinggevend gedeelte

0. algemene inleiding 8...gemeentelijk ruimtelijk structuurplan zwevegem 4 figuur 39: analyse van de...

Documents