000sà¸łà¸†-2-copy-à¸¥à¹‹à¸²à¸ªà¸¸à¸fl · ® nª¥ ¸ É ¤°Á...

เอกสารประกอบการเรยนการสอน วชามอเตอรไฟฟาและการควบคม (3104-0005)

หลกสตรประกาศนยบตรวชาชพชนสง พทธศกราช 2557

หนวยท 2 มอเตอรไฟฟากระแสสลบ 3เฟส

เรยบเรยงโดย

นายพตธพงค สงขทอง

แผนกวชาชางไฟฟากาลง วทยาลยเทคนคระนอง

สานกงานคณะกรรมการการอาชวศกษา กระทรวงศกษาธการ

คานาคานา

เอกสารประกอบการเรยนการสอนเลมนเรยบเรยงขนเพอเปนเอกสารประกอบการจด

กจกรรมการเรยนร หนวยท 2 เรอง มอเตอรไฟฟากระแสสลบ 3 เฟส วชามอเตอรไฟฟาและการ

ควบคม (3104-0005) ตามหลกสตรประกาศนยบตรวชาชพชนสง พทธศกราช 2557 สาขาวชาไฟฟา

โดยมงหวงใหผเรยนเกดความร ทกษะและประสบการณในงานอาชพตรงตามมาตรฐานวชาชพ

นาไปปฏบตงานอาชพไดอยางมประสทธภาพ สามารถเลอกวถการดารงชวตและการประกอบอาชพ

ไดอยางเหมาะสมกบตนเอง นาวชาความรทไดไปสรางสรรคความเจรญตอชมชน ทองถนและ

ประเทศชาต

เนอหาภายในเอกสารประกอบการเรยนการสอนฉบบนประกอบดวยสวนของเนอหา

ไดแก โครงสรางและสวนประกอบของมอเตอรไฟฟากระแสสลบ เฟส หลกการทางานของ

มอเตอรไฟฟากระแสสลบ เฟส การตอวงจรภายในมอเตอรไฟฟากระแสสลบ เฟส การตอวงจร

ใชงาน มอเตอรไฟฟากระแสสลบ เฟส การกาหนดการตอวงจรมอเตอรจากแผนปายของมอเตอร

ไฟฟากระแสสลบ เฟส สวนของใบงานไดแก การตรวจสอบมอเตอรไฟฟากระแสสลบ 3 เฟสการ

ประเมนผลผเรยนไดแก การประเมนผลการปฏบตงาน การประเมนคณธรรมจรยธรรม/เจตคต/

คานยม/เศรษฐกจพอเพยง และแบบทดสอบหลงเรยน

หวงเปนอยางยงวาเอกสารประกอบการเรยนการสอนเลมนจะเปนประโยชนแกผเรยน

และผ สอนในการจดกจกรรมการเรยนรวชามอเตอรไฟฟาและการควบคม สามารถนาไปใช

ประโยชนทงในดานการศกษาและในวชาชพดานอตสาหกรรม ผเรยบเรยงขอขอบพระคณทกทานท

ม สวนชวย เห ลอใหค าแน ะนา ใหขอ เส นอแน ะ จนเอก สารเลม นส าเรจล ลวงไป ดวยด จง

ขอขอบพระคณไว ณ โอกาสน

พตธพงค สงขทอง

หนวยท 2 มอเตอรไฟฟากระแสสลบ 3 เฟส 2

สารบญ เรอง หนา

คานา ........................................................................................................................................... ก

สารบญ ....................................................................................................................................... ข

สารบญภาพ ................................................................................................................................ ค

หนวยท 2 มอเตอรไฟฟากระแสสลบ 3 เฟส ........................................................................ 1 - 25

หวขอเรอง ................................................................................................................. 1

สาระสาคญ ................................................................................................................ 1

สมรรถนะรายวชา ..................................................................................................... 1

จดประสงคการเรยนร ............................................................................................... 1

แบบทดสอบกอนเรยน หนวยท 2 ............................................................................. 3

บทนา ........................................................................................................................ 5

2.1 โครงสรางและสวนประกอบของมอเตอรไฟฟากระแสสลบ เฟส .................... 5

2.2 หลกการทางานของมอเตอรไฟฟากระแสสลบ 3 เฟส ......................................... 8

2.3 การตอวงจรภายในมอเตอรไฟฟากระแสสลบ 3 เฟส .......................................... 9

2.4 การตอวงจรใชงาน มอเตอรไฟฟากระแสสลบ 3 เฟส ........................................ 9

2.5 การกาหนดการตอวงจรมอเตอรจากแผนปายของ

มอเตอรไฟฟากระแสสลบ 3 เฟส ............................................................................ 12

สรป ......................................................................................................................... 12

แบบฝกหดท 2 ......................................................................................................... 13

ใบงานท 2 เรอง การตรวจสอบมอเตอรเหนยวนา 3 เฟส ........................................ 14

แบบประเมนผลการปฏบตงาน ครงท 2 .................................................................. 22

แบบประเมนคณธรรมจรยธรรม/เจตคต/คานยม/เศรษฐกจพอเพยง ครงท 3 ........... 23

แบบทดสอบหลงเรยน หนวยท 2 ............................................................................ 24

บรรณานกรม.............................................................................................................................. ง

ประวตผเรยบเรยง ...................................................................................................................... จ


หนวยท 2 มอเตอรไฟฟากระแสสลบ 3 เฟส

หวขอเรอง

2.1 โครงสรางและสวนประกอบของมอเตอรไฟฟากระแสสลบ เฟส

2.2 หลกการทางานของมอเตอรไฟฟากระแสสลบ 3 เฟส

2.3 การตอวงจรภายในมอเตอรไฟฟากระแสสลบ 3 เฟส

2.4 การตอวงจรใชงาน มอเตอรไฟฟากระแสสลบ 3 เฟส

2.5 การกาหนดการตอวงจรมอเตอรจากแผนปายของมอเตอรไฟฟากระแสสลบ 3 เฟส

สาระสาคญ

มอเตอรไฟฟากระแสสลบ 3 เฟสมสวนประกอบทสาคญคอ โรเตอร สเตเตอร และฝาครอบ

การตอมอเตอรไฟฟากระแสสลบ 3 เฟสเพอใชงานม 2 แบบ คอ แบบสตารและแบบเดลตา การตอ

ขดลวดสเตเตอรของมอเตอรไฟฟากระแสสลบ 3 เฟสจะตอได 2 แบบคอ แบบสตารและแบบเดลตา

การกลบทางหมนของมอเตอร 3 เฟส เพยงแตสลบปลายสายของแหลงจายไฟฟาคใดคหนงหรอสลบ

ขวสายของมอเตอรคใดคหนงกได

สมรรถนะรายวชา

1. แสดงความรเกยวกบมอเตอรไฟฟา กระแสสลบ 3 เฟส

2. ปฏบตงานทดลองเพออธบายถงการตรวจสอบสวนประกอบของมอเตอรไฟฟา

กระแสสลบ 3 เฟส

3. นอมนาหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงไปใชในการปฏบตงาน

จดประสงคการเรยนร

1. อธบายชนดโครงสรางและสวนประกอบของมอเตอรไฟฟากระแสสลบ เฟสได

2. อธบายหลกการทางานของมอเตอรไฟฟากระแสสลบ 3 เฟสได

3. อธบายการตอวงจรภายในของมอเตอรไฟฟากระแสสลบ 3 เฟสได

4. อธบายการตอวงจรใชงานของมอเตอรไฟฟากระแสสลบ 3 เฟสได

5. อธบายการกาหนดการตอวงจรมอเตอรจากแผนปายของมอเตอรไฟฟากระแสสลบ

3 เฟสได


6. ตรวจสอบมอเตอรไฟฟากระแสสลบ เฟสได

7. มคณธรรมจรยธรรม แสดงเจตคตและพฤตกรรมลกษณะนสยในการปฏบตงานดวย

ความรบผดชอบ ซอสตย ใฝร มความคดรเรมสรางสรรค ละเอยด รอบคอบ ปลอดภย และทางาน

รวมกบผอนได


แบบทดสอบกอนเรยน หนวยท 2

เรอง มอเตอรไฟฟากระแสสลบ 3 เฟส ใชประกอบแผนการจดการเรยนรหนวยท 2

วชา มอเตอรไฟฟาและการควบคม ระดบประกาศนยบตรวชาชพชนสง ปวส.1 (ม.6)

คาสง จงเลอกคาตอบทถกทสด ทาเครองหมาย X ลงในชองของกระดาษคาตอบ

1. สวนประกอบทสาคญของมอเตอรเหนยวนา เฟส มอะไรบาง

ก. คอมมวเตเตอร โรเตอร ฝาครอบ

ข. สเตเตอร โรเตอร แกนเหลก

ค. อารเมเจอร สเตเตอร ฝาครอบ

ง. สเตเตอร โรเตอร ฝาครอบ

2. โรเตอรของมอเตอร เฟส มกชนด

ก. ชนด

ข. ชนด

ค. ชนด

ง. ชนด

3. ขดลวดของมอเตอร เฟส จะวางหางกนกองศาไฟฟา

ก. องศาไฟฟา

ข. องศาไฟฟา

ค. องศาไฟฟา

ง. องศาไฟฟา

4. มอเตอร เฟส ตอใชงานไดกแบบ

ก. แบบ

ข. แบบ

ค. แบบ

ง. แบบ

5. มาตรฐานทวไปการไฟฟาสวนภมภาคและนครหลวงจายแรงดนไฟฟาใหผใชไฟฟาสวนใหญเปน

ระบบ 3 เฟสกสาย

ก. สาย

ข. 3 สาย

ค. 4 สาย

ง. สาย


6. การตอวงจรมอเตอรแบบสตารแรงดนทจายใหกบขดลวดของมอเตอรแตละเฟสเปนแรงดนก

โวลต

ก. โวลต

ข. โวลต

ค. โวลต

ง. โวลต

7. การตอวงจรมอเตอรแบบเดลตาแรงดนทจายใหกบขดลวดของมอเตอรแตละเฟสเปนแรงดนก

โวลต

ก. โวลต

ข. โวลต

ค. โวลต

ง. โวลต

8. จดประสงคหลกของการเรมแบบสตาร – เดลตาของมอเตอรเหนยวนา เฟส คออะไร?

ก. ลดแรงดนขณะเรมเดน

ข. เพมแรงบดขณะเรมเดน

ค. เพมกาลงขณะเรมเดน

ง. ลดกระแสขณะเรมเดน

9. แผนปายของมอเตอรแสดงคาแรงดนใชงาน คอ 380/660 V /Y หมายความวา ถาตอแบบเดล

ตา จะรบแรงดนไดกโวลต

ก. โวลต

ข. โวลต

ค. โวลต

ง. โวลต

10. แผนปายของมอเตอร แสดงคาแรงดนใชงาน คอ220/380 V /Y หมายความวา ถาตอแบบสตาร

จะรบแรงดนไดกโวลต

ก. โวลต

ข. โวลต

ค. โวลต

ง. โวลต


โรเตอร

บทนา

มอเตอรไฟฟากระแสสลบ 3 เฟส เปนมอเตอรทนยมใชกนอยางแพรหลายในโรงงาน

อตสาหกรรมเชน เครองกลง ปมลม สายพานลาเลยงพดลมขนาดใหญ และเครองจกรกลตางๆ เปน

ตน โดยมโครงสรางสวนประกอบงาย แขงแรงทนทาน การซอมแซมและบารงรกษาทาไดงาย

ความเรวคงทและราคาถก ออกแบบตามมาตรฐานสากลดานแรงดนไฟฟาและความถไฟฟา และ

สามารถตอใชกบแรงดนไฟฟาได 2 ขนาด ตวอยางของมอเตอรเหนยวนา 3 เฟส ดงแสดงในภาพท

2.1

มอเตอรไฟฟากระแสสลบ 3 เฟส แบงออกเปน 2 แบบ คอ แบบโรเตอรกรงกระรอก และ

แบบโรเตอรพนขดลวด

ภาพท 2.1แสดงลกษณะมอเตอรเหนยวนา 3 เฟส

2.1 โครงสรางและสวนประกอบ

มอเตอรไฟฟากระแสสลบ 3 เฟสมสวนประกอบทสาคญ 3 สวนคอ สเตเตอร โรเตอรและฝา

ครอบ

ภาพท 2.2แสดงสวนประกอบมอเตอรเหนยวนา 3 เฟส

สเตเตอร ฝาครอบ


1) สเตเตอร (Stator)ประกอบดวย โครงแกนสเตเตอรและขดลวดสเตเตอร ดงแสดงในภาพ

ท 2.3

ภาพท 2.3แสดงสเตเตอรมอเตอรเหนยวนา 3 เฟส

โครง (Frame)ทาดวยเหลกหลอรปทรงกระบอกกลวง ผวดานนอกโดยรอบบางตวจะ

ออกแบบเปนครบ เพอชวยระบายความรอน ฐานดานลางเปนขาตง มกลองตอสายไฟฟาอยดานบน

หรอดานขาง โครงทาหนาทจบยดแกนเหลกสเตเตอร ในมอเตอรขนาดเลก โครงทาดวยเหลกหลอ

(Cast iron) แตในมอเตอรขนาดใหญมกทาดวยเหลกหลอเหนยว (Cast steel) ซงจะทาใหโครงบางลง

ชวยลดนาหนกของมอเตอรลงไดถง 60 เปอรเซนต

แกนสเตเตอร (Stator Core) ทาดวยแผนเหลกบางลามเนต เซาะดานในเปนสลอต เอาแตละ

แผนมาอดเขาดวยกนใหมความหนาตามตองการ แลวนาไปอดยดตดกบโครง ดงแสดงในภาพท 2.4

แกนสเตเตอรนเอาไวสาหรบพนขดลวดและเปนเสนทางเดนของสนามแมเหลก

ภาพท 2.4แสดงแกนสเตเตอร


ขดลวดสเตเตอร (StatorWinding)เปนขดลวดทองแดงอาบนายาฉนวนไฟฟาสาหรบพนลง

ในสลอตของแกนสเตเตอร ประกอบดวยขดลวด 3 ชดตอหนงขวแมเหลก โดยแตละชดพนหางกน

120 องศาทางไฟฟา เมอตอวงจรขดลวดเสรจเรยบรอยแลวจะเหลอปลายสาย 6 เสน คอ U1 V1 W1

และ U2 V2 W2 โดยนาปลายสายดงกลาวไปตอใชงาน สามารถตอได 2 แบบ คอ แบบสตาร และ

แบบเดลตา

2)โรเตอร (Rotor)แบงออกเปน 2 แบบ คอ แบบกรงกระรอก และแบบพนขดลวด

(1)โรเตอรแบบกรงกระรอก (Squirrel Cage Rotor) เปนโรเตอรททาไดงายและทนทาน

ทสด ทาดวยแผนเหลกบางลามเนต กลมเจาะรตรงกลางเพอใสเพลา และเจาะรรอบๆดานนอกเพอใส

แทงตวนาทองแดงหรออะลมเนยม แลวนาแตละแผนอดซอนกนเปนรปทรงกระบอกสวนปลายของ

แทงตวนาทงสองขางจะเชอมถงกนดวยวงแหวน เพอใหแทงตวนาทงหมดลดวงจรเขาดวยกน

เหมอนกบโรเตอรมอเตอรสปลตเฟสหรอมอเตอรคาปาซเตอรดงแสดงในภาพท 2.5

ภาพท 2.5แสดงโรเตอรแบบกรงกระรอก

(2)โรเต อ รแ บ บ พน ข ด ล ว ด ห รอ แ บ บ วาวด (Wound Rotor)โร เต อรช น ดน จ ะ ม

สวนประกอบคลาย ๆ กบโรเตอรแบบกรงกระรอก คอ มแกนเหลกทเปนแผนลามเนตอดเขาดวยกน

แลวสวมเขาทเพลา แตจะแตกตางกนตรงทขดลวด จะเปนเสนลวดชนดทหมดวยนายาฉนวนไฟฟา

พนลงไปในสลอตของโรเตอรจานวน 3 ชด หางกน 120 องศาทางไฟฟา ซงจะมลกษณะเหมอนกบท

พนบนสเตเตอรของมอเตอร 3 เฟสแลวตอวงจรขดลวดเปนแบบสตาร (Star)โดยนาปลายทง 3 ท

เหลอตอเขากบวงแหวนตวนา (Slip Ring)ทงสามวง เพอใหสามารถตอวงจรขดลวดของโรเตอรเขา

กบตวตานทานทปรบคาได (Rheostat) ทอยภายนอกตวมอเตอร เพอปรบคาความตานทานของวงจร

โรเตอร ใหมอเตอรทาการเรมหมนหรอสตารต และสามารควบคมความเรวมอเตอรได ดงแสดงใน

ภาพท 2.6


ภาพท 2.6แสดงโรเตอรแบบพนขดลวด

3)ฝาครอบ (End Plate) ฝาครอบทง 2 ขางของมอเตอรจะมรสาหรบใสตลบลกปน สาหรบ

รองรบเพลาโรเตอรใหหมนอยในแนวศนยกลางของสเตเตอร และเพอปองกนการเสยดสระหวางโร

เตอรกบสเตเตอร ดงแสดงในภาพท 2.7

ภาพท 2.7แสดงฝาครอบ

2.2 หลกการทางานของมอเตอรไฟฟากระแสสลบ เฟส

เมอปอนไฟฟากระแสสลบ 3 เฟสใหขดลวดสเตเตอรจะมกระแสไฟฟาไหลในขดลวดทง 3

ชด ทาใหเกดสนามแมเหลกหมนเคลอนทไปรอบๆสเตเตอรดวยความเรวซงโครนสซงเคลอนทตด

กบแทงตวนาในโรเตอรสงผลให เกดแรงดนไฟฟาเหนยวนา กระแสไฟฟาเหนยวนา และ

สนามแมเหลกทโรเตอร ตามกฎของฟาราเดย และกฎของเลนซ ซงสนามแมเหลกทโรเตอรนจะตาง

ชนดกนกบสนามแมเหลกทสเตเตอร กลาวคอ ถาเกดขวเหนอทสเตเตอรกจะเกดขวใตขนทโรเตอรใน

ตาแหนงทอยใกลๆ กน ซงจะทาใหขวแมเหลกทสเตเตอรดงดดขวแมเหลกทโรเตอรใหหมนตามไป

ดวยกน และทาใหโรเตอรหมนไปในทศทางเดยวกบสนามแมเหลกหมน แตชากวาความเรว

สนามแมเหลกหมน

ฝาครอบหว ฝาครอบทาย


2.3 การตอวงจรภายในมอเตอรไฟฟากระแสสลบ เฟส มอเตอรไฟฟากระแสสลบ 3 เฟสประกอบดวยขดลวด 3 ชด คอขดลวดเฟส A (U1-U2)

ขดลวดเฟส B (V1-V2) และ ขดลวดเฟส C (W1-W2) ทมลกษณะเหมอนกนทกประการ ขดลวดวางใน

รองหางกน 120 องศาไฟฟา ดงแสดงการพนขดลวดในภาพท 2.8 และไดอะแกรมการตอวงจร ในภาพท

2.9

ภาพท 2.8 แสดงการพนขดลวดมอเตอรไฟฟากระแสสลบ 3 เฟส 36 รอง แบบขดลวดสองชน

U1 V2 W1 V1 U2 W2

รปท 2.9 แสดงไดอะแกรมการตอวงจรภายในขดลวดมอเตอรไฟฟากระแสสลบ 3 เฟส 4 ขว

2.4 การตอวงจรใชงานมอเตอรไฟฟากระแสสลบ เฟส จากไดอะแกรมการตอวงจรภายในของมอเตอร 3 เฟส ภาพท 2.9 เขยนเปนสญลกษณและ

วางตาแหนงขวมอเตอร ดงน

ก. สญลกษณขดลวด ข.การวางตาแหนงขว ค.ขวตอสาย

รปท 2.10 แสดงการกาหนดขวขดลวดมอเตอร 3 เฟส

U2

L3

V1 W1 W2 V2 U1

L3

U1

V2 U2

V1

W2

W1

A C B

U1

V2 U2

V1

W2

W1

A B C


การตอวงจรใชงาน มอเตอร 3 เฟสตอวงจรได 2 แบบคอ แบบสตาร (Star หรอ Y) และ

แบบ เดลตา (Delta หรอ )

2.4.1 การตอแบบสตาร ตอปลายดานเดยวกนของขดลวดทง 3 เขาดวยกน ซงจดตอนจะ

เปนขวนวตรอนของมอเตอรดวย แลวจายไฟเขาทอกดานของขดลวด

จากภาพท 2.11 L1 ตอกบ U1

L2 ตอกบ V1

L3 ตอกบ W1

N ตอกบ U2, V2 และ W2

ก.การตอวงจร ข.สญลกษณวงจร ค.การจดขวมอเตอร

ภาพท 2.11 แสดงการตอวงจรขดลวดมอเตอร 3 เฟสแบบสตาร

2.4.2 การตอแบบเดลตา

จากภาพท 2.12 L1 ตอกบ U1 และ W2

L2 ตอกบ V1 และ U2

L3 ตอกบ W1 และ V2

ก.การตอวงจร ข. สญลกษณวงจร ค.การจดขวมอเตอร

ภาพท 2.12 แสดงการตอวงจรขดลวดมอเตอร 3 เฟสแบบเดลตา

V2

V1

U1

V2 U2

V1

W2

W1

A C B

L1 L2 L3 N

Ia Ib Ic

L2

A

B

C U2

V1

W2

W1

V2

L1

L3

U1

Ia

Ib

Ic

A B C

Ia Ib Ic U1

L1 L2 L3

U2

V1

V2

W1

W2

Ib

Ic

Ia

B

U1

U2 W2

W1

L1

L2

N

L3

A C


2.4.3 การกาหนดแรงดนไฟฟาทมอเตอรใหสอดคลองกบแรงดนระบบ ระบบไฟฟากาลง 3

เฟส มาตรฐานทวไปทการไฟฟาทงสวนภมภาคและนครหลวงจายใหผใชสวนใหญเปนระบบ 3 เฟส 4

สาย ดงน

ภาพท 2.13 แสดงระบบไฟฟา 3 เฟส 4 สาย

จากภาพท 2.13 แรงดนไฟฟาในระบบ จะมคาแรงดนดงน

แรงดนระหวาง L1, L2 = 380 V แรงดนระหวาง L1, N = 220 V



1) การกาหนดแรงดนไฟฟาเมอตอวงจรมอเตอรแบบสตาร

จากภาพท 2.11 ในการตอวงจรมอเตอรแบบสตารพบวาแรงดนทจายใหกบขดลวดของ

มอเตอรแตละเฟสเปนแรงดนระหวาง L1 กบ N คอ

ขดลวดเฟส A (ปลายสาย U1 และ U2) ตออยกบ L1 และ N

ขดลวดเฟส B (ปลายสาย V1 และ V2) ตออยกบ L2 และ N = 220 V

ขดลวดเฟส C (ปลายสาย W1 และ W2) ตออยกบ L3 และ N

เมอตอวงมอเตอรแบบสตารขดลวดแตละเฟสไดรบแรงดน 220 V

2) การกาหนดแรงดนไฟฟาเมอตอวงจรมอเตอรแบบเดลตา

จากภาพท 2.12 ในการตอวงจรมอเตอรแบบเดลตา แรงดนทจายใหกบขดลวดของมอเตอร

แตละเฟส คอ

ขดลวดเฟส A (ปลายสาย U1 และ U2) ตออยกบ L1 และ L2

ขดลวดเฟส B (ปลายสาย V1 และ V2) ตออยกบ L2 และ L3 = 380 V

ขดลวดเฟส C (ปลายสาย W1 และ W2) ตออยกบ L3 และ L1

เมอตอวงมอเตอรแบบเดลตาขดลวดแตละเฟส ไดรบแรงดน 380 V

L2

L1

L3

N

380/220V; 3/N ~ 50 Hz


2.5 การกาหนดการตอวงจรมอเตอรจากแผนปายของมอเตอรไฟฟากระแสสลบ เฟส การตอขดลวดแบบสตาร และเดลตา จะเหนวาตองการแรงดนไฟฟาไมเทากน ดงนน การ

ตอวงจรมอเตอร จงมความจาเปนตองทราบขนาดแรงดนทขดลวดตองการจงจะบอกไดวาควรตอ

วงจรมอเตอรแบบใด บนแผนปายของมอเตอรจะบอกคาแรงดนใชงานไวพรอมทงวธตอวงจร เชน

จากแผนปายของมอเตอร แสดงคาแรงดนใชงาน คอ

220/380 V /Y หมายความวา ถาตอแบบเดลตา จะรบ

แรงดนได 220 V ถาตอแบบสตาร จะรบแรงดนได 380 V

ขนาดแรงดนของขดลวดแตละเฟส = 220 โวลต

จากแผนปายของมอเตอร แสดงคาแรงดนใชงาน คอ

380/660 V /Y หมายความวา ถาตอแบบเดลตา จะรบ

แรงดนได 380 V ถาตอแบบสตาร จะรบแรงดนได 660 V

ขนาดแรงดนของขดลวดแตละเฟส = 380 โวลต

สรป

มอเตอรไฟฟากระแสสลบ 3 เฟสจาแนกไดเปน 2 ชนดตามลกษณะของโรเตอรคอแบบ

กรงกระรอกและแบบพนขดลวด โครงสรางหลกๆประกอบดวย สวนทอยกบทและสวนทเคลอนท

การทางานอาศยความตางเฟสของกระแสไฟฟา A,BและC ของขดลวดทพนอยบนสเตเตอร เพอทา

ใหเกดสนามแมเหลกหมนและตดกบตวนาทโรเตอร ผลรวมของสนามแมเหลกทเกดขนจะทาใหเกด

แรงบนตวนาของโรเตอร และหมนไปตามทศทางของสนามแมเหลกหมน

Induction motor

Phase: 3 Current: 10 A. Class: F

Voltage: 220/380 V /Y

r.p.m.: 1,450

Induction motor

Phase: 3 Current: 10 A. Class: F

Voltage: 380/660 V /Y

r.p.m.: 1,450


คาสง : จงทาเครองหมาย หนาขอความทถกตอง และเครองหมาย หนาขอความ

ทผด

1. โรเตอรแบบกรงกระรอก เปนโรเตอรททาไดงายและทนทานทสด

2. ขดลวดสเตเตอรประกอบดวยขดลวด 3 ชดวางหางกน 60 องศาทางไฟฟา

3. มอเตอรไฟฟากระแสสลบ 3 เฟสประกอบดวยขดลวด 3 ชด

4. มอเตอรไฟฟากระแสสลบ 3 เฟสตอวงจรได 3 แบบคอ แบบสตาร, แบบเดลตา,

แบบขนาน

5. มาตรฐานทวไปการไฟฟาสวนภมภาคและนครหลวงจายไฟฟาใหผใชไฟฟาสวนใหญ

เปนระบบ 3 เฟส 5 สาย

6. การตอวงจรมอเตอรแบบสตารแรงดนทจายใหกบขดลวดของมอเตอรแตละเฟสเปน

แรงดน 380 โวลต

7. การตอวงจรมอเตอรแบบเดลตาแรงดนทจายใหกบขดลวดของมอเตอรแตละเฟสเปน

แรงดน 380 โวลต

8. แรงดนระหวาง L1, N = 220 Vและ L1, L2 = 380 V

9. แผนปายของมอเตอร แสดงคาแรงดนใชงาน คอ 380/660 V /Y หมายความวา ถาตอ

แบบเดลตา จะรบแรงดนได 380 V

10. แผนปายของมอเตอรไฟฟากระแสสลบ 3 เฟสระบ Y/ 380/220 โวลต หมายความ

วาถาตอวงจรแบบ Y ตองการแรงดน 220 โวลต

แบบฝกหดท 2


ใบงานท 2 หนวยท 2

วชา มอเตอรไฟฟาและการควบคม สอนครงท 3

ชอหนวย มอเตอรไฟฟากระแสสลบ 3 เฟส คาบรวม 21

ชอเรอง เรอง การตรวจสอบมอเตอรไฟฟากระแสสลบ 3 เฟส จานวนคาบ 7

จดประสงคการเรยนร

1. ตรวจสอบสวนประกอบมอเตอรเหนยวนา 3 เฟส ได

2. ทดลองการทางานของมอเตอรเหนยวนา 3 เฟส ได

เครองมอและอปกรณ

1. เครองมอประจาตว 1 ชด (คม, ไขควงปากแบน, ไขควงฟลลป, ไขควงทดสอบไฟ, หวแรง

, ตะกวบดกร, คทเตอร และมลตมเตอรพรอมกระเปาใสเครองมอ)

2. สวตช TPST 1 ตว

3. ฟวสวงจรกาลง 1 ตว

4. มอเตอรเหนยวนา 3 เฟส 0.5 HP. 1 ตว

5. แคลมมเตอร 1 ตว

6. เครองวดความเรวรอบ 1 ตว

7. ประแจบลอกขนาดเลก 1 ชด

8. คอนหวยาง 1 อน

9. สายไฟสาหรบทดสอบการทางาน

10. เครองมอวดคาความเปนฉนวนไฟฟา 1 ตว

ลาดบขนการปฏบต

1. การปฏบตการเพอหาขวและคณสมบตของมอเตอร

1.1 ศกษาแผนปายของมอเตอรเหนยวนา 3 เฟส และคดลอกขอมลลงในภาพท 2.1

ภาพท 2.1 แสดงขอมลบนแผนปายมอเตอรเหนยวนา 3 เฟส


1.2 ศกษาวธการวางตาแหนงขวแลวเขยนชอขวของมอเตอรเหนยวนา 3 เฟสในภาพท 2.2

ภาพท 2.2 แสดงการวางตาแหนงขวของมอเตอรเหนยวนา 3 เฟส

วดคาความตานทานของขดลวดมอเตอรทง 3 เฟส บนทกลงตารางท 2.1

ตารางท 2.1 คาความตานทานของขดลวดของมอเตอรเหนยวนา 3 เฟส

2. ถอดสวนประกอบตาง ๆ ของมอเตอรเหนยวนา 3 เฟสตามขนตอนตารางท2.2และบนทก

ลงตารางท 2.3

ตารางท 2.2 แสดงวธการถอดมอเตอรเหนยวนา 3 เฟส

ขว U1-U2 V1-V2 W1-W2

คาความตานทาน

ลาดบขนตอนการปฏบตงาน รปภาพ

1. ถอดฝาครอบใบพด


ตารางท 2.2 แสดงวธการถอดมอเตอรเหนยวนา 3 เฟส(ตอ)


2. ทาเครองหมายหวทาย

3. ถอดกลองตอสายไฟฟา

ออก

4. ถอดนอตมอเตอร

5. ใชคอนตเพลาใหฝาครอบ

ดานทายขยายออก


ตารางท 2.2 แสดงวธการถอดมอเตอรเหนยวนา 3 เฟส(ตอ)

ตารางท 2.3 การตรวจสอบสวนประกอบของมอเตอรเหนยวนา 3 เฟส

ลาดบท รายการตรวจซอม สภาพโดยทวไป

การแกไข ด ชารด

1. โครงมอเตอร

2. ขดลวดสเตเตอร

3. ขดลวดโรเตอร

4. ฝาปดหวทาย

5. แบรง

6. ขวตอสาย

7. อนๆ………………………..

……………………………..

………………………….


6. ถอดโรเตอร

7.ใชดามคอนกระแทกฝา

ครอบดานหวเบา ๆ


ขอควรระวง การถอดสวนประกอบของมอเตอรเหนยวนา 3 เฟส

- ตรวจสอบใหแนใจวา มอเตอรเหนยวนา 3 เฟสไมไดตออยกบแหลงจายไฟฟา

- กอนทาการถอดชนสวนของมอเตอรเหนยวนา 3 เฟสใหบนทกหรอทาเครองหมาย

เสยกอน

- ขณะถอดชนสวนประกอบของมอเตอรเหนยวนา 3 เฟสใหระวงการแตกหกหรอบดงอ

ของชนสวนตาง ๆ

3. ประกอบมอเตอรเหนยวนา 3 เฟส สาหรบการประกอบใหประกอบยอนกลบตามขนตอน

การถอดมอเตอรเหนยวนา 3 เฟส

4. ทดลองมอเตอรเหนยวนา 3 เฟส ดวย TPST

4.1 ศกษาขอมลจากแผนปายมอเตอร เขยนวงจรมอเตอรและกาหนดระบบแรงดน

แหลงจายใหพรอมสาหรบการเรมเดน

4.1.1 ลากเสนแสดงการตอวงจรแบบสตาร ลงในภาพท 2.3 ก.

4.1.2 เขยนตวอกษรกากบขว ลากเสนโยงแสดงการตอวงจรแบบสตาร ลงใน

ภาพท 2.3 ข.

ก. ไดอะแกรมการตอวงจร ข.ขวตอสายของมอเตอร

ภาพท 2.3 แสดงการตอวงจรมอเตอร 3 เฟส แบบสตาร ตอวงจรแบบสตาร

ใชระบบแรงดน V

4.1.3 ลากเสนแสดงการตอวงจรแบบเดลตา ลงในภาพท 2.4 ก.

U1

L1 L2 L3

U2

V1

V2

W1

W2

N

L1 L2 L3 N


4.1.4 เขยนตวอกษรกากบขว ลากเสนโยงแสดงการตอวงจรแบบเดลตา ลงใน

ภาพท 2.4 ข.

ก. ไดอะแกรมการตอวงจร ข.ขวตอสายของมอเตอร

ภาพท 2.4 แสดงการตอวงจรมอเตอร 3 เฟส แบบเดลตาตอวงจรแบบเดลตา

ใชระบบแรงดน V

4.2 ตอวงจรการควบคมมอเตอรดวย TPST ใหพรอมสาหรบการเรมเดนแบบสตาร ดง

ภาพท 2.5

ภาพท 2.5 แสดงวงจรการควบคมมอเตอร 3 เฟสดวย TPST

F1

T2

S0

L1

L2

L3

380/220V; 3/N ~ 50 Hz

N

T1 T3

U1

L1 L2 L3

U2

V1

V2

W1

W2

N

L1 L2 L3 N

M


4.3 ตรวจสอบการตอวงจรใหแนใจ จายไฟเขาวงจร และทดสอบการทางาน

4.4 คลองแคลมมเตอรเพอว ดกระแส ท L1, L2 และ L3 ตามลาดบ ในแตละเฟส

ขณะเรมเดนและขณะทางานปกต

4.5 อานคากระแสขณะเรมเดน ขณะทางานปกต และวดความเรวรอบบนทกลงตารางท 2.4

ตารางท 2.4 แสดงคาจากการทดลองเรมเดนมอเตอร 3 เฟส ดวย TPST

สถานะของมอเตอร กระแส (A) ความเรวรอบ

(rpm) L1 L2 L3

เรมเดน

ทางานปกต

ขอควรระวง

1. ใหระวงการรวของกระแสไฟฟาลงโครงของมอเตอร 3 เฟส

2. กอนทจะจายไฟใหกบมอเตอร 3 เฟส ตองใหอาจารยผควบคมตรวจดทกครง

ขอเสนอแนะ

1. ตรวจสอบ ซอมอปกรณทชารดของมอเตอร 3 เฟส กอนการใชงานทกครง

2. ตรวจสอบวงจร จดตอสาย สายไฟ กอนทดสอบการทางานของวงจร

3. ตรวจสอบการรวของกระแสไฟฟาทโครงของมอเตอร 3 เฟส ทกครงทจายไฟ


สรปผลการทดลอง

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................


แบบประเมนผลงานการปฏบตงาน

วชา มอเตอรไฟฟาและการควบคม ใชประกอบแผนการจดการเรยนร หนวยท 2

ใบงานท 2 เรอง การตรวจสอบมอเตอรไฟฟากระแสสลบ 3 เฟส ระดบ ปวส.1 (ม.6)

คาชแจง ทาเครองหมาย ลงในชองใหตรงกบความเปนจรง

ประเดนทประเมน

1. การเตรยมวสดอปกรณ

2. การใชและเกบเครองมอ

3. ปฏบตงานถกตองตามขนตอน

4. ความเรยบรอยของงาน

5. ผลงานถกตอง

เลขท ชอ – นามสกล

พฤตกรรมทประเมน

ขอท 1 ขอท 2 ขอท 3 ขอท 4 ขอท 5

1 2 3 1 2 3 1 2 3 1 2 3 1 2 3

(ลงชอ)......................................................ผประเมน

เกณฑการประเมน

13 - 15 = 5 หมายถง ดมาก

10 - 12 = 4 หมายถง ด

7 - 9 = 3 หมายถง ปานกลาง

4 - 6 = 2 หมายถง พอใช

1 - 3 = 1 หมายถง ปรบปรง


แบบประเมนคณธรรมจรยธรรม/เจตคต/คานยม/เศรษฐกจพอเพยง

วชา มอเตอรไฟฟาและการควบคม ใชประกอบแผนการจดการเรยนร หนวยท 2

ครงท 3 เรอง มอเตอรไฟฟากระแสสลบ 3 เฟส ระดบ ปวส.1 (ม.6)

ผรวมประเมน

1. ชอ-นามสกล........................................................................... เลขท.............. (ตนเอง)

2. ชอ-นามสกล........................................................................... เลขท.............. (ผรวมงาน)

คาชแจง

1. ใหผเรยนประเมนตนเองและใหผรวมงาน 1 คนประเมนซงกนและกนตามหวขอ ใน

ตาราง จานวน 3 ขอ โดยมเกณฑการใหคะแนนดงน

3 คะแนน หมายถง ดมาก

2 คะแนน หมายถง ปานกลาง

1 คะแนน หมายถง ควรปรบปรง

2. ครประเมนหาคาเฉลยคะแนนของผเรยนเปนรายบคคลตอไป

ตารางประเมนคณธรรมจรยธรรม/เจตคต/คานยม/เศรษฐกจพอเพยง

ลาดบ คณธรรมจรยธรรม/เจตคต/

คานยม/เศรษฐกจพอเพยง พฤตกรรมทแสดง

ตนเอ

ง

ผรวม

งาน

คร

ตามวตถ

ประสงค

ขอท

1 ความมวนยในการทางาน เขาเรยนตรงเวลา 7

มอปกรณการเรยนครบ

ไมสงเสยงดงรบกวน

แตงกายถกตองตามระเบยบ

2 ซอสตยและมจตสาธารณะ ไมคดลอกผลงานผอน 7

ใหคาแนะนาชวยเหลอ

เสนอความคด มสวนรวม

3 ประหยดในการใชทรพยากร

ตนเองและสวนรวม

ใชพลงงาน/วสดอปกรณ

อยางประหยด

7

คะแนนรวม

คะแนนเฉลยรวม

ลงชอ ……………………………………….. ผประเมน


แบบทดสอบหลงเรยน หนวยท 2

เรอง มอเตอรไฟฟากระแสสลบ 3 เฟส ใชประกอบแผนการจดการเรยนรหนวยท 2

วชา มอเตอรไฟฟาและการควบคม ระดบประกาศนยบตรวชาชพชนสง ระดบ ปวส.1(ม.6)

คาสง : จงเลอกคาตอบทถกทสด ทาเครองหมาย X ลงในชองของกระดาษคาตอบ

1. โรเตอรของมอเตอร เฟส มกชนด

ก. ชนด

ข. ชนด

ค. ชนด

ง. ชนด

2. ขดลวดของมอเตอร เฟส จะวางหางกนกองศาไฟฟา

ก. องศาไฟฟา

ข. องศาไฟฟา

ค. องศาไฟฟา

ง. องศาไฟฟา

3. สวนประกอบทสาคญของมอเตอรเหนยวนา เฟส มอะไรบาง

ก. คอมมวเตเตอร โรเตอร ฝาครอบ

ข. สเตเตอร โรเตอร แกนเหลก

ค. อารเมเจอร สเตเตอร ฝาครอบ

ง. สเตเตอร โรเตอร ฝาครอ

4. มอเตอร เฟส ตอใชงานไดกแบบ

ก. แบบ

ข. แบบ

ค. แบบ

ง. แบบ

5. มาตรฐานทวไปการไฟฟาสวนภมภาคและนครหลวงจายแรงดนไฟฟาใหผใชไฟฟาสวนใหญเปน

ระบบ 3 เฟสกสาย

ก. สาย

ข. สาย

ค. สาย

ง. สาย


6. การตอวงจรมอเตอรแบบสตารแรงดนทจายใหกบขดลวดของมอเตอรแตละเฟสเปนแรงดนก

โวลต

ก. โวลต

ข. โวลต

ค. โวลต

ง. โวลต

7. การตอวงจรมอเตอรแบบเดลตาแรงดนทจายใหกบขดลวดของมอเตอรแตละเฟสเปนแรงดนก

โวลต

ก. โวลต

ข. โวลต

ค. โวลต

ง. โวลต

8. จดประสงคหลกของการเรมแบบสตาร - เดลตาของมอเตอรเหนยวนา เฟส คออะไร?

ก. ลดแรงดนขณะเรมเดน

ข. เพมแรงบดขณะเรมเดน

ค. เพมกาลงขณะเรมเดน

ง. ลดกระแสขณะเรมเดน

9. แผนปายของมอเตอร แสดงคาแรงดนใชงาน คอ220/380 V /Y หมายความวา ถาตอแบบสตาร

จะรบแรงดนไดกโวลต

ก. โวลต

ข. โวลต

ค. โวลต

ง. โวลต

10. แผนปายของมอเตอรแสดงคาแรงดนใชงาน คอ 380/660 V /Y หมายความวา ถาตอแบบ

เดลตา จะรบแรงดนไดกโวลต

ก. โวลต

ข. โวลต

ค. โวลต

ง. โวลต


บรรณานกรม

พตธพงค สงขทอง. (2557). งานซอมเครองใชไฟฟา. นนทบร : เมองไทย.

พตธพงค สงขทอง. (มปป.) เอกสารประกอบการเรยนการสอนวชา 2104-2122

งานบรการและซอมเครองใชไฟฟา. เอกสารอดสาเนา.

พตธพงค สงขทอง. (มปป.) เอกสารประกอบการเรยนการสอนวชา 2100-1003

งานไฟฟาอเลกทรอนกสเบองตน. เอกสารอดสาเนา.

มงคล เดชนครนทร. (2550). พจนานกรมศพทวศวกรรมไฟฟาฉบบ ว.ส.ท.กรงเทพฯ: โกลบอล

กราฟฟค.

000sà¸łà¸†-2-copy-à¸¥à¹‹à¸²à¸ªà¸¸à¸fl · ® nª¥ ¸ É ¤°Á...

Documents