UAYB ALEYHSSELM

9uayb Aleyhisselm

9Tefsr-i erifi:

9Dnyann Mekri

10Eski Dine Dnme

10uayb Aleyhisselm'n Cevab

11uayb Aleyhisselm'n Duas

11Te'vlt- Necmjyyeden

11Cumhurun Aznla zulm

12Racfe

12Medyenlilerin Helaki

12Glge Gnnn Azab

13Te'vlt- Necmiyyeden

13Sanki Yaanmam Bir Hayat

13Byklk Taslayanlar

13Mesnev'de buyuruldu:

14uayb Aleyhisselm' yalanlayanlar

14Son Sesleni

14Mesnev'de buyuruldu:

14Te'vlt- Necmiyyeden

15Varla Sevinme Yoklua zlme

15Er Meydan!

15eriatn Kararna Kayg Duyma

15Emir Allah'n Kudret Elindedir

15Evliya Olmak steyenler!

16Peygamberlerin Gnderildii ehirlerin Halleri

16Tefsr-i erifi:

16Hastalk ve htiy

16Skntdan Sonra Genilik

17Hasene ve Seyyie

17Af (lu) Fiilinin Mans

17Ders Almayanlarn Sonu

17Memleketlerin Saadet Ve Felketi

18Tefsr-i erifi:

18iman ve Takva

18Gmten Tavanlar

18Mslmanlarn hizmetinde

18Marifet Kanatlar

19Emin Olmak

19Kuluk Vakti

19Mekrullah ve emniyet

19Te'vlt-i Necmiyyeden

20Kerem Ehli

20Evliya Mjdeleri Syleyemez

20Peygamberler Haber Verirler

20Gemi mmetlerden bret Almak

21Gnl Kula

21Gnl Kula Lazmdr

21Kssalar ibret indir

21Kfir Ecdadn tnansz Evld

22Kalblerin Mhrlenmesi

22Ahidlerin Bozanlar

23Hikaye (Ms A.s Gvercin ve Doan )

23ittiklerinle Amel

23man ve Ahde Vefa

23Mminlerin Reslllah (s.a.v.)'e Biatleri

24Dnyalk steyen

24Gerek Sofu

24Dua

25Ms Aleyhisselm

25Tefsr-i erifi:

25Ms A.s. a Verilen Dokuz Mucize

26Meliklerin Lakaplar

26Ms A.s'n Firavunu

27Ms A.s.'a Peygamberlik

27As- Ms A.s.

27San lk Boyayan

27Sa Boyamak

27Firavun'u Davet

28timi Tetkik

28Ms A.s'n Beyyineler

28srail Oullar ve Msr

29Yusuf A.s ile Ms

29Firavunun Mucize stemesi

29tyan ile meci fiili

29Asann Ylan Olmas

29Firavunun Kamas

29r Manlar

30Yed-i Beyz Mucizesi

30aretler

30Mavirler

31Tefsr-i erifi:

31Firavunun Mavirlerinin Yanl Tavsiyeleri

32Sihir Nedir?

32Sihirbazlarn Hadiseyi Mezarda ki Babalarna Danmalar

32Sihirbazlarn Yanldklar Nokta

32Sihirbazlarn Dnyalk Peinde Komalar

33Te'vlt- Necmiyyeden Tasavvuf? Manlar

33ki Kiiye Kar Yetmibin Kii

33Sihrin ve Firavunun Malbiyeti

34Tefsr-i erifi:

34Edep tmana Sebep Oldu

34Sihirbazlara ncelik

34Sihre Rz Yoktur

35Sihirbazlarn Halk Bylemesi

35Sihirbazlarn Byk Sihirleri

35Asann Btn Byleri Yok Etmesi

35Sihirbazlarn iman

36Hak Meydan kmas

36Firavun Malp Oldu

36Sihirbazlar Secdeye Kapandlar

36Sihirbazlarn man Etmeleri

36Yzbinlerce nsan man Etti

36Firavunun Kfre Saplanmas

37Sz Alm Olmas

37Firavunun man Eden Sihirbazlara Tehdidi

38slm'da El ve Ayaklarn aprazna Kesilmesi

38Su ve amur Kaydndan Kurtul

38Ten Nikbn Kaldr

38Keke Kavmim Bilseydi

38Sihirbazlarn Firavuna Cevaplar

39man Edenleri ldrd m

39r ve Tasavvuf Manlar

40Yeryzne Takva Ehli Sahip Olacaktr

40Tefsr-i erifi:

40Firavunun Korkmas

40Kraldan ok Kralclarn Firavunu Kkrtmalar

40Firavunun Kt Karar Vermesi

41Ms A.m Kavmine Nasihati

41srail Oullarnn man

41Sabrn Mkfat

41srail Oullarnn ikyetleri

42Ms A.'n fsril Oullarna Vaadi

42Dnya ve Kadn

42Hadis-i erifin erhi

43Bakasnn Bana Gelenlerden Nasihat ve bret Al

43r ve Tasavvuf Manlar

44Firavun Ve Kavmine mtihanlar

44Tefsr-i erifi:

44Ktlk Yllar

44Musibetler t indir

45Lealte Fiili

45Musibetler

45St Aac Gl Amaz

45Firavunun Hadiselere Bak

45Firavunun Rubbiyet ddia Etmesinin Sebepleri

46Firavun Ve Kavminin En Byk Yalanlar

46Uursuzluklarnn Allah Katnda Olmasnn Mans

46Tair Nedir?

46oklar Childir

46Uursuzluk Nedir?

47Uursuzluk ve Uur Saymann Asl

47Uursuzluk irktir

47Mmin kp Mrik Dnenler

47Uursuzluk nanc Kfre Gtrr

47Kargann tmesi!

47Kargay Uursuz Saymalar

48Uursuzluk Kime Zarar Verir?

48Uursuzluun Zarar Vermemesinin artlar

48Uursuzlua Kar Efendimiz (s.a.v.)m Tavsiye Ettii Dua

48Kadn Binek ve Ev

49Kadnn uursuzluu,

49Hadis-i eriflerin Arasnda eliki Var m?

49Baykular ldren Ses

49Yldz Kaymas

50Gzel Tefe'l (Bir eyi Uurlu Saymak)

50Gzel Tefe'l Nedir?

50Tefe'l'n Caiz Olmas

50Tefe'l ve Uursuzluk?

50Efendimizin (s.a.v.) Yamur Duas

50Eb Hreyre (r.a.)'n Unutmamas

51simlerin Hadiselere Tesiri?

51simlerin Bir Ev Halkn Yakmas

51Kt smin Menf Tesiri

51irkin simleri Deitirin

52Temrzlk Edenin Sonu

52Yalandan Hastalk Hayat rasn Sndrr

52Firavuna Gnderilen mtihanlar

52Tefsr-i erifi:

53Tufan

53ekirge

53ekirge Allah'n Ordusudur

54ekirge'yi ldrmek

54Efendimiz (s.a.v.)'n ekirgelere Bedduas

54ekirgenin Kanadnda Yazl Olanlar

54ekirge Yenilir mi?

55ekirgenin Baz Havss

55Karn imesi ve Midenin Su Almasna Kar

55Czzm Hastalna Kar

55Haert (Kummel)

55Kenenin Darb- Mesel Olmas

55Gve

55Bit

56Bit Unutkanla Sebep Olur

56Unutkanlk Veren Baz eyler

57Kadnn Hamlini renmenin Bir Yolu

57Bevil Yapamayan

57Bit Kirden ve Pislikten Doar

57Tabi Bitler

57pek Elbise Giyene Bit Gelmez

57Bit Defetmek in pek

58Efendimiz (s.a.v.) Hazretlerinin Mbarek Bedeni

58Kurbaa

58Kurbaa Kelimesi

58Kurbaalarn remeleri

58Topran Tabiatndan Yaratlanlar

59Kurbaann tmesine Mni Olmak

59Kurbaa Sznn Tefsiri

59En ok Zikreden Mahlkat?

59Kurbaann Zikri?

59Kurbaann Tebihi

59Kurbaa ve Nemrudun Atei

60Kurbaa ve Veba

60Kurbaa Tabiri

60Kadnn Hamile Kalmamas tin

60stenmeyen Kllarn kmamas in

60Arsz Di ekmek in

60Kurbaalarn Seslerini Kesmek

60yetlerin (fetlerin) Seyri

61Dnya Tarihinde iek Hastalna Tutulan lk Kavim

62Aydn Olmak

62Kan

62Tafsl yetler

62Kibirli ve Mcrim Kavim

63Tefsr-i erifi:

63Ahid ve Peygamberlik

63Tefsr-i faris'de buyuruldu:

63Firavun Yine man Edeceim dedi

64intikam

64Peygamberlerin ve Evliyann Hli

64Firavun ve Kavminin Boulmas

65Tekzb ve Gaflet

65Tekzb Ehline Bir Uyar

65Mustaz*af

66Sabrn Sonu Selmettir

66Allah'n Mslmanlara Vaadi

66Yeryzne Hakim olmak

67Dr'l-slm ve Dar'1-Harp

67Tefsr-i erifi:

67Kzl Deniz

68Ar Gn Orucu

68Pufa Tapan Bir Kavim Grmeleri

68Ch Kavim

68Btl Din zere Olanlar

69Faziletli kld

69irk

69Devletin Glgesi

69Yakan Yapmak

70srail Oullarnn Byk Fitneden Kurtulmalar

70r Ve Tasavvuf Manlar

71Allh Talep Eden Bulur

72Mescid ve Meyhane

72Allah' (c.c.) Ry'da Gren Zt

73Muhibbn Sevenin Hli

73Hikaye (Bykleri Sevmek)

73ile (Krk Gece)

73Tefsr-i erifi:

73Ms Kelimesi

74Otuz Gne Taalluk Eden bdetler

74Mkt ve Vakit

74Otuz Gn Oru

75Niyetin Tesiri

75Gzel Koku?

75Orulunun Az Kokusu?

75Ms Aleyhisselm'a Vahiy

75Krk Gn oru

76Kavminden Yetmi Sekin

76Harun Aleyhisselm

76Byklere tiraz Edilmez

77Her Makamn Bir Adam Vardr

77dareciler

77Zilkade Ve Zilhicce

77Haram Aylarda Oru

78Zilka'de Ay

78Zilka'de Denilmesinin Sebebi

78Slikin Vazifesi?

78tr ve Tasavvuf Manlar

78ile?

79Hikmet Ehli Olmak in

79Drt ve Katlarndaki Hikmet?

79Ms Aleyhisselm Mkt'ta

79Da Bann Mikt ve Md Olmas

80Dalarn Fazileti

80Ruhanlerin Cemaati

80Bursaya Urayanlar

80Ms Aleyhisselm Tr-i Sina'da

81Rabbi Onunla Kelm Etti

81Kelmullahn Almeti?

81Cihetlerden Mnezzeh Bir Ses

81Allh Tel Hazretlerinin Zt ve Kelm

81Allah' Grme ekilleri

82z Eletiri Yapn

82iitme Duyusu

82Yahudiler

82Efendimiz (s.a.v.)m Dmanlar

83Efendimizin (s.a.v.) Mira'ta ki Makam

83Ms Aleyhisselm Ka Kelime Konutu?

83Tr-i Sina'da?

83eytann Aldatma midil

83eytann almas

84eytan Melekt Alemine Giremez

84Tilvetle Huzur

84Allh Tely Grme stei

84Muhabbet Zevkini Tadnca

85Cesed ve Ruhun Gdas

85Sende Olmayan ddia Etme

85Makama Gre Konuma

85R'yetllahn Delili

86Sadreddin Konev'ye Gre Ms Aleyhisselm'n Hli

86Ms Aleyhisselm'a lh Cevap

86Grmeye G Yettlremezsin

86Dnya Gzyle Allh Tel Hazretlerini Gren lr

86Ms Aleyhisselm'n Derecesi Daha da Ykseldi

87Dosttan Gelen Hitap

87R'yetllah Hakknda Ehl-i Snnetin Delili

87Tefsir Ehlinin Grlerinin Tenkidi

87Beeriyet ve Vucd Allh Tel'yi Grmeye Engeldir

88Efendimiz (s.a.v.) Allh Tel'y Ba Gzyle Grd

88R yetin Tahakkuku in Gerekli Olan Makam

88Srlar Ayara Verilmez

88Tecelliyi Grebilen Gzler

89Hulul ve ttihd Yoktur

90Ms Aleyhsselm'n R'yetllah Arzusunun Te'vili

90Mahlukata En Byk Keramet Efendimiz (s.a.v.)'dr

90R'yet stekle

91Len (y) Kelimesi

91Mutezile R'yetllah' nkr Etti

91Cihan Bir Aydadr Bakmasn Bilene

91Daa Bak

91Zebr Da

92Hitab tlh Hangi Dada Tecelli Etti?

92Tevazu Eden Daa Gelen lh Tecelliler

92Nefsi Dizginlemek

92r ve Tasavvuf! Manlar

92R'yetllah'm Bir Delili Daha

93Mmkin ve Gayri mmkin

93Ms Aleyhisselm'a tabn Gelmemesinin Hikmeti?

93Allh Tel Daa Tecelli Edince

93lh Nur Da'a Tecelli Etti

93Yetmi Perdenin Ardnda Dirhem Kadar Nur

94Az Bir Nr Da Datt

94Baka Bir Delil

94Da Parampara Oldu

94Da Ms Aleyhisselm'a Fidye Klnd

940 n Meydana Gelen Baz Hadiseler

95Dan Alt Daa Blnmesi

95Da Sekize Blnd

95Da e Blnd

95Nazargh lh?

96tr ve Tasavvuf? Manlar

96Ms Aleyhisselm Baygn Dt

96Ms Aleyhisselm ld m?

96Tur Da Aka Gelince

96Dan Maneviyt

96Cennete Girecek Meknlar

97Aylmak?

97Ms Aleyhisselm'n Tevbes

97Ms Aleyhisselm'm Tur Danda Grdkleri

98Tenkit

99Tahkik ve Mkefe Ehline Gre

99Te'vilt-i Necmiyyeden...

100Baz eyler Aklanmaz

100Kueyr (k.s.) Hazretlerinden...

100Sekr Halinde Sylenen Szler

101"leiry Kelimesi Ve Musa (a.s.)

101Ayrlk Kargas tyor

101Bellarn En iddetlisi

101Gayriye Bakmak Emri

102Ltuf

102Kulluun Hazz Rabbin Hakk

102R'yetllah Dnyada mmkn m?

102Aziz Mahmd Hdy Hazretlerine Gre

103R'yetllah nkr Edenler

103Keaf Tefsirinin Srmeleri

103M'telizenin Hata Dolu iiri

103Mutezile Mezhebine Cevap

103Mutezile Mezhebinin Yanl Grleri

uayb AleyhisselmYce Meali:

Kavminden byklenmek isteyen cumhur cemaat dediler ki:

'Y uayb! Katiyyen seni de, seninle beraber mn edenleri de memleketimizden karrz; yahut ki, sret-i kat'iyyede milletimize/bizim dinimize dnersiniz."

Dedi ki:

-Ya!., istemezsekte mi?88 Dorusu, Allah bizi ondan kurtarm iken, sizin milletinize/dininize dnecek olursak, bir yalan syleyerek Allah'a iftira etmi imiiz demek olur. Ona dnmemiz, bizim iin olacak ey deildir; meer ki rabbimiz Allah dilemi olsun... Rabbimiz her eyi ilmiyle kuatm; biz Allah'a dayanmz.

Ey bizim rabbimiz! Kavmimizle bizim aramz hak ile fetih buyur; sen fatihlerin en hayrlssn.

Kavminden, kfreden cumhur cemaat de dediler ki:

-"Yemin ederiz, eer uayb'a uyarsanz, hi phe yok, o takdirde siz kat' hsrana/ziyana deceksiniz."90

Derken, onlar o recfe/sarsnti tutuverdi; derhal vatanlarnda ke kaldlar...91

uayb' tekzb edenler, sanki orada bir enlik tutmamlard/sanki orada yaamamlard. uayb' tekzb edenler, hsrana denler, onlar olmulard.92

Dnd de onlardan, dedi ki: "Ey kavmim! Alimallah size rabbimin risletlerini ibl eyledim/ulatrdm, size nashat de ettim; imdi, kfir bir kavme nasl acrm!?"93 Tefsr-i erifi:

"Kavminden byklenmek

steyen cumhur cemaat dediler ki:"

uayb Aleyhisselm'dan bu mevizeleri iitmelerinden sonra, dediler.

Bu kav/-/ erif istinaftr.

"Y uayb! Katiyyen seni de,

mn edenleri de karrz;"

"oiman edenler,"kavl~ierifi, elbetteseni karacaz" kavl-i erifndeki kef 0) zamirinin zerine atftr.

"Ey uayb" kavH erifi de iki atf arasnda cmle-i itirziyyedir.

karmann nce uayb Aleyhisselm'a nisbet edilmesi ve daha sonra da ikinci olarak da m'minlere nisbet edilmesi; karma iinde uayb Aleyhisselm'n asaletine ve m'minlerin de ona tabi olduklarna tembih iindir... u kavl-i erif ondan haber verdii gibi:

"Seninle beraber,"

Bu kavl-i erif, karma fiiline taalluk etmektedir; yoksa imn'a taalluk etmemektedir.

Mans: "Vallahi! Biz seni ve sana tabi olanlar elbette karacaz," demektir. (Nereden?)

"Memleketimizden,"

Size olan buuzdan, kinden ve sizin mesken ve komuluktan doan fitnenizi def etmek iin...

Bu kavl-i erifte una iaret vardr:

istil (boyunduruklarnn altna almak), mtekebbirlerin (byklk taslayanlarn) anlatandandr ve cebbarlarn (zulm ehlinin) yapageldikleri ilerdendir ki, azizler hep zelil olanlar memleketlerinden karrlar. Bu kendisinde nimetlerin bolluunun taknl ve mstani olmann verdii tuyandandr, tstibdd (zulm) bunu ummiletirdi.

Dnya sevgisi btn hatalarn ba ve dnya sevgisinin fitnesi btn bellarn en by olduundan, Allh Tel hazretleri, dnya ehlini memleketlerde helak ve fesadn sebebi kld. Allh Tel hazretleri buyurduu gibi;

-"Bir memleketi helak etmek murad ettiimiz vakit ise, onun devletlilerine (itaat) emrederiz. Onlar itaat etmez de orada fsk yaparlar... Bunun zerine o memleket aleyhine hkm hak olur! Artk onu tedmr ve helak eder de ederiz!"

Dnyann Mekri

Hafz (k.s.) buyurdular:

-"Bu hile ve aldanma ile srt- mstakimde gitme!

Zira acuze olan dnya, mekir ve hilelerini dzmektedir..."

Eski Dine Dnme

"Yahut ki, sret-i kat'iyyede

milletimize/bizim dinimize dnersiniz."

"Avdet etmek" birinci rc etmek ve dnmek, demektir. Malmdur ki, uayb Aleyhisselm kesinlikle onlarn dinlerinden ve

milletlerinden deildir.

nk peygamberlere kk gnahlar bile ilemeleri caiz deildir. Ancak (akl selim sahiplerinin ve eriatn) kendisinden nefret etmedikleri eyleri yaparlar. Kfr yle dursun, byk gnahlar asla ilemezler...

Burada eski dine dnmek ii, uayb Aleyhisselm'a ve onunla beraber olan m'minlere isnat olundu. Ancak bu m'minlerin (ok olmalar hasebiyle) uayb Aleyhisselm'a talbinden dolaydr. (Bu tr talibler, belagatta oktur...)

Zira dnmek, ancak srgn ve tahliye sadece zorlama ve sndrma ile zikredildi. hra cevabnda uayb Aleyhisselm'a taaruz etmemesi daha feshatli olduu gibi...

Sanki onlar yle dediler:

-"Aramzda olan eye davet etmeyiz; ta ki siz bizim milletimiz ve dinimize girinceye kadar..."

Bir nceki cmlenin yolu zere;

-"Elbette biz seni dndreceiz," demediler.

Muhakkak ki onlarn murad; onlarn kendi istekleriyle dinlerine dnmesidir; onlarn memleketleri terk edip gitmelerine kar tedbir olarak, iki ehven-i serden birini semek iin sylediler; yoksa ikrah, azap ve ikencenin sair ynleriyle dndrmek deildir...

Bunda u iaret vardr:

Hayr ehli, ancak kendi eklinde olanlara meylettikleri gibi; er ehli de byledir; ancak kendi grlerinde olanlardan raz olur ve kendilerinin zerinde olduu (ahlak ve fikir) zerinde olanlardan memnun olurlar. Her biri kendi yolunda olan benzerlerinden olur ve dierlerine zt olurlar.

Ne gzel buyurmular:

-"Her ku, kendi cinsiyle kanat rpar.

Gvercin gvercin ile, doan kuu doan kuuyla..."

"Dedi ki:"

uayb Aleyhisselm, onlarn btl konumalarna reddiye olarak ve onlarn kt inanlarn tekzip etmek iin buyurdu:

"Ya!., istemezsekte mi?

Takdiri; yani bizler ona m dneceiz, ikrah ettiimiz halde mi? demektir. Yani ona nasl dneriz; halbuki bizler onu kerih ve kt gryoruz.

(Buna gre) Hemze, vuk'un inkr ve onun irkin bir ey olduunu ifade etmek iindir. Kavl-i erifte olduu gibi;mi?"

-"Ya!" dedi, "Sana apak isbat edecek bir ey getirdimse de

uayb Aleyhisselm'n Cevab

"Dorusu, bir yalan syleyerek Allah'a iftira etmi imiiz demek olur."

5l "Eer sizin milletinize/dininize dnecek olursak," irk olan dininize...

Bu mahzf olan artn cevabdr. M kabli buna dellet etmektedir. Yani;

"Eer sizin milletinize/dininize dnecek olursak," (3/203)

"Allah bizi ondan kurtarm iken..."

0 takdirde, Allh Tel hazretlerine kar byk bir yalan sylemi ve iftira etmi oluruz. Zira o durumda biz, Allh Tel hazretlerinin bir orta ve dengi olduunu dnm oluruz! Halbuki;

-"O'nun misli gibi bir ey yoktur."

0 takdirde, bizim zerinde olduumuz slm dininin btl bir din; irk (ve kfrn de) hak olduu bize beyan edilmi olur. Hangi iftira bundan daha byktr???

"Bizim iin olacak ey deildir;"

Sahih ve doru olmaz bizim iin;

"Bizim ona dnmemiz..."

Hallerden bir hl ve vakitlerden bir vakitte...

"Meer ki rabbimiz Allah dilemi olsun..."

Ancak Allh Tel hazretlerinin dilemesiyle bizim ona dnmemiz olur; bu Allh Tel hazretlerinin dilemedii eylerdir. Ondan haber verildii gibi u kavl-i erif ile;

"Rabbimiz,"

Muhakkak ki onlarn taarruzu Allh Tel Hazretlerinin Rububiyetinin unvnnadr... O kendisinden sz edilen eyden, onlarn dinden dnmeleri (mrted olmalar) Allah'n meiyetinin olmas kesinlikle muhl'dir...

Yine Allh Tel hazretlerinin;

"Allah bizi ondan kurtarm iken..." (kavl-i erifinde beyn edildii gibi) Allh Tel hazretlerinin onlar, kfr ve irkten temizlemesi, Allah'n meiyetinin asla kfr ve irk ynnde tecelli etmediine delildir...

Denildi ki, mans: "Ancak Allh Tel hazretlerinin, bizim rsvaylmz dilemesi mstesna..."

Bu kavl-i erifte una delil vardr: Muhakkak ki kfr, Allh Tel hazretlerinin meetiyle (dilemesiyle) olmaktadr. Ne olursa olsun...

Yalnz bu kavl-i eriften murad, kfre dnme meknnda ve tehlikeli vakann vuku bulmasnda Allh Tel hazretlerinin dilemesinin byle olmas eklinde olduu iin deildir... Belki bundan murad, onun vukunun muhal olduunu beyan etmektir. Sanki yle denildi:

-"Bizim tslamdan dnmemiz ancak, Rabbimiz Allh Tel hazretlerinin meeti ve dilemesiyle olur... Heyhat! Rabbimizin bu dilemesi ise muhaldir. Allh Tel hazretlerinin meet ve dilemesinin kfr ve irke olmadna dair zikredilen deliller ile...

Her Sey* Hmryle kuatm Rabbimiz;"

"ilmiyle"kelimesi, temyiz olmak zere nasbtr. Filiyetten menkl'dr. Takdiri yledir: "Bizim Rabbimizin ilmi her eyi kuatt..."

u kavl-i erif gibidir:

"Ve ba bembeyaz alev ald/sam aard!"

Kavl-i erifin mans: Allh Tel hazretlerinin ilmi, eyadan. olan ve olacak her eyi kuatt, demektir. Kullarn halleri, azmettikleri, niyetleri ve kullarndan her birine layk olan eylerde o eylerin cmlesindendir.

Bizi kfr ve irkten kurtardktan sonra, bizim, ona sarlmamz ve ona balanmamzla birlikte, Rabbimizin bizim geri ona dnmemizi bizim iin dilemesi Allh Tel hazretlerinin lutfne muhaldir. Hsseten u kavl-i erifin konutuu ey yeter:

"Biz Allah'a dayanmz."

Bizi iman zere sabit klmas ve bizi erlilerden hals edip kurtarmas iin Allh Tel hazretlerine tevekkl ettik.

Bu nasihattan sonra, uayb Aleyhisselm, inat kfirlerden yz evirip, Allh Tel hazretlerine dua ve niyazda bulundu:

uayb Aleyhisselm'n Duas

"Ey bizim rabbimiz! Kavmimizle

bizim aramz hak ile fetih buyur;"

Bizimle onlarn arasna hkmet! Benim zerinde olduumun hak olduuna ve onlarn zerinde olduu eyin btl olduuna dellet eden hkmn ver! Ve her iki frkann layk olduu eyle onlarn arasn ayrt!

"Ve sen ftihlerin en hayirlssn."

"Ftih", hkim'dir. Umman ehlinin lgatiyle hkime, fatih ismi verildi... nk hkim, mklen aar ve ilerin arasn ayrt eder. Mkili fethedende de olmas caiz olur; beyn edildii zaman...

Mans: Bizimle onlarn arasn kefedinceye kadar bizim iimizi izhr et ve hak ile btln arasn birbirinden ayr!

Te'vlt- Necmjyyeden

Te'vilt-i Necmiyyede buyuruldu:

"Bizimle onlarn arasna hkmet!" yani bizim iin

takdir buyurmu olduun, hayrl sonucu ve onlar (kfir ve mrikler) iin takdir etmi olduun kt sonucu izhr et!

Cumhurun Aznla zulm

"Kavminden, kfreden cumhur

cemaat de dediler ki:"

Bu kavl-i erif, "Kavminden byklenmek isteyen cumhur cemaat dediler ki:" kavl-i erifinin zerine atftr.

Yani onlarn kfr zerine srar eden eraf, uayb Aleyhisselm ve onunla beraber iman edenlerin iman zerine salbetlerin (dayanmalarn) grmelerinin akabinde onlara dediler. Ve cumhur, kavimlerinin imandan uzaklaarak, kendilerine sebatkar olarak tabi olmamasndan ve onda kendilerine nefret etmekten korktuklar iin, (sylediklerini) kasem ile te'Md ederek yle dediler:

-"Vallahi!

"Yemin ederiz, eer uayb'a uyarsanz..."

Eer uayb'n dinine girer ve atalarnzn dinini terk ederseniz; ) "Hi phe yok, o takdirde siz kat'

hsrana ve ziyana deceksiniz."

Dinde hsran ve ziyana urarsnz; hidyetiniz sebebiyle dalleti satn almanzdan dolay zarara urarsnz.

Veya dnyev ilerde sizin iin hsl olmu olan aldatma ve tatff (kendilerine alrken fazla tartmalar ve bakalarna satarken de eksik satmalar) iinde zarar edersiniz.

Racfe

"Derken, onlar o recfe/sarsnt tutuverdi;"

"Recfe yani sarsnt" iddetli zelzele, demektir. Ve bu ekilde El-Ankebt ve Hd srelerinde de vaki oldu:

"O zulmedenleri ise, sayha/iddetli ses tutuverdi de diyarlarnda ke kaldlar..."

Cebrail Aleyhisselm'n sayhas... Ve belki bu sayha (ses) zelzelenin balangcdr.

Onlarn helklan bazen yakn sebebe isnat olundu ve bazen de uzak sebeplere isnat olundu.

Medyenlilerin Helaki

Ibni Abbs (r.a.) buyurdular:

Yeryz onlar byk bir sarsntyla sarst. Onlara iddetli bir scaklk geldi. zerlerine bir bulut ykseldi. Hepsi bulutun glgesine ktlar; ondan rahatlk ve serinlik aryorlard. uayb Aleyhisselm'n kavminin hepsi, o bulutun altna girdiklerinde; Cebrail Aleyhisselm'n sayhas (sesi) ile beraber onlarn zerlerine azap salverildi.

"Derhal vatanlarnda kaldlar..."

Yani kendi ehirlerinde oldular, demektir. Hd sresinde de yle buyurdu:

-"Kendi diyarlarnda ke kaldlar..."

Haddd (r.h.) buyurdular:

Evlerinin yaknlarnda glgenin altnda iken helak oldular. Allh Tel hazretleri buyurduu gibi;

"Kendilerini de o zulle/glge gnnn azab alverdi..."

"ktler..."

Yzlerinin ve dizlerinin zerine (dp) lm bir halde kaldlar, demektir. Meknlarnda rahatlamak iin evlerine ynelmi bir halde hepsi helak oldu... (3/203)

Rivayet olundu:

Onlar (uayb Aleyhisselm'n kavmi), o bulutun altnda yandlar. Hep ldler; cisimler olduklar halde kller gibi yandklar yere serpilip atldar...

Glge Gnnn Azab

bni Abbs (r.a.) hazretleri buyurdular:

Allh Tel hazretleri, onlarn zerine cehennem'den bir kap at. Cehennemden onlara ok iddetli bir scaklk gnderdi. Onlarn canlarn almaya balad. Onlar, evlerinin ilerine (en kuytu) yerlerine girdiler. Hibir su ve glge onlara fayda vermedi. Scaklk onlarn derilerini yakt. Allh Tel hazretleri onlara bir glge gnderdi. O bulutun iinde ok gzel ve serin bir rzgar ve bulutun rzgar vard. Kavim birbirlerine arp bardlar:

-"Size bunun altna komak lazmdr. (Bulutun altna koun)11 diye...

(Hepsi koutlar.) O bulutun altnda toplandlar. Erkekleri, kadnlar, sabileri (ocuklar ve bykleri) hepsi orada topland. Allh Tel hazretleri, onlarn zerine bir ate gnderdi. Yeryz

onlar sallad (zelzele oldu). Kzarm ekirgenin yanmas gibi yandlar. Ve yanp kl oldular. Ve ite bu Allh Tel hazretlerinin;

-"Glge gnnn azab..." diye beyan ettii azaptr...

Te'vlt- Necmiyyeden

Onlarn (uayb Aleyhisselm'n kavminin) inatlarndan dolay, hakk btl; btl da hak olarak, felh'a (kurtulua eren) kiiyi, zararda ve hsranda grdler.

"Derken, onlar o recfe/sarsmt tutuverdi;"

Onlarn suretleri, manlarna tbi oldu.

"Kendi vatanlarnda ke kaldlar..."

Muhakkak ki onlar, ke kaldlar. Ruhlar, ebh (glge ve hayl) diyarnda diz st ke kaldlar.

Sanki Yaanmam Bir Hayat

"uayb' tekzb edenler,"

stinaf cmlesidir.

Onlarn daha nce gemi olup syledikleri u szlerinden dolay uradklar, mbtel olduklar bely beyn etmektedir.

-"Y uayb! Katiyyen seni de, seninle beraber mn edenleri de memleketimizden karrz; yahut ki, sret-i kat'iyyede milletimize/bizim dinimize dnersiniz."

Onlarn azaba arplmalar ve akbetleri bunun mukbilindeydi...

sm-i mevsi mbted 'dr. Haberi de u kavl-i eriftir:

"Sanki orada bir enlik tutmamlard/sanki

orada yaamamlard."

Yani bir kerede kkleri kaznd. Sanki kuvvet ve gleriyle burada ikmet etmemi oldular.

Yani bu kendi szlerinin ayniyle cezaya arpldlar... Kendileri, o ehirden karlp, sonra ebediyyen bir daha oraya girmeyen kiiler oldular.

menzil (yerleilen ev, mekan) demektir, udi menziller (evler) demektir. Onlarn iinde olduklar evler ve mekanlar, demektir. (Mesel halk arasnda) "Biz falanca mekana konduk" denilir. Yani "biz ona yerletik" demektir.

Byklk Taslayanlar

Bunda una iaret vardr:

Muhakkak ki , tekzib edenler (Allh Tel hazretlerinin peygamberlerini yalanlayanlar) ve byklk taslayan (mstekbirler iin) her ne kadar kendi vakitlerinde bir galebeleri olsa bile, onlarn gnleri elbette sr'atle sona erecektir,.. Zamanla onlarn zikirleri (isimlerinin anlmas) tamamen unutulur. (Ya hep kt kiiler olarak anlrlar...) Onlarn eserleri izmihlale urar. Hak ehli hak ile beraber btn ilere galebe alm olurlar. Ve btl ise btn vasflaryla snp gider,..

Mesnev'de buyuruldu:

-"Mnkirlerin bir minareleri (ve dayanaklar) vardr.

Gr! Onlarn hallerine hidlik eden bir lem olsun

Bir mimber var mdr ki,

O mimber mnkirlerin zamann ansn.

Galibin dostu ol, galip olasn.

Malba rabet etmekten sakn.

Malba asla rabet etme!.."

uayb Aleyhisselm' yalanlayanlar

"uayb' tekzb

edenler, hsrana denler, onlar olmulard."

Baka bir istinaftr.

Onlarn bir baka szlerinden dolay arpldklar bely beyn etmektedir. Yani uayb Aleyhisselm' tekzb edenler, sylemi olduklar bir baka szleriyle belya uradlar. Zarara ve hsrana urayanlar kendileri oldular. Hem dnya ve hem de hiretleri hsrana urad; uayb Aleyhisselm'a tabi olanlar deil... Bu zet aklama ile uayb Aleyhisselm'n (ve ona tabi olanlarn) kurtulduklarn tasrih edip aklamaktan iktifa etti. Hd Sresinde vaki olduu gibi: -"Vakt ki emrimiz geldi, Hd'u ve maiyyetinde mn etmi olanlar tarafmzdan bir rahmet ile kurtardk, hem onlar galz/iddetli bir azaptan kurtardk..."

Son Sesleni

-"Dnd de onlardan, dedi ki: "Ey kavmim! Alimallah size rabbimin risletlerini ibl eyledim/ulatrdm, size nasihat de ettim;1'

Kavmi helak olduktan sonra, uayb Aleyhisselm onlara olan zntsnden ve iddetli hznnden byle dedi. Sonra kendi nefsinin aleyhinde bunu inkr etti ve buyurdu ki:

"imdi nasl acrm!?"

Yani iddetli bir hznle onlar iin mahzun olurum, demektir. Faris olarak, imdi nasl onlar iin kederleneyim, gam ekip zleyim?

fiili, mzr mtekellim sfgasyladr. "acmak" masdarmdan olup, ^ babndan (sls mcerredin drdnc babndan) gelmekte olup iddetli hzn manasnadr.

"kfir bir kavme1'

Kfr zerine srar edenlere nasl zleyim? Zira bunlar, kendilerinin zerine inen ilh azaba mstahak olmakla zlmeye ve mahzun olmaya layk deiller.

Veya uayb Aleyhisselm bunlar, onlarn kendisini tasdik etmemelerinden ve kendisinin onlarn helak olmalarna olan iddetli hznnden dolay zr beyn etmek zere buyurdular. Buna gre bu kavl-i erifin mans yledir:

Gerekten ben size tebl etme ve sizi korkutma iinde mbalaa ettim ve btn almam size nasihat etmeye ve size efkat etmeye harcadm; btn bunlarla beraber siz benim szlerimi tasdik etmediniz. imdi ben size nasl acyaym ve zleyim?

Mesnev'de buyuruldu:

-"O size hi acmaz.

Gnl (sizin iin) gam ekmez.

Ey s kavmim! Gam ve kederin ta kendisi sizlersiniz"

(Yine Mevln) buyurdular:

-"Onlarn her birisi gerekten ktyd.

Ben kfir bir kavmin ardndan nasl kederlenip zleyim???."

Te'vlt- Necmiyyeden

Te'vilt- Necmiyyede buyuruldu:

Yani ben tebl mkellefiyetinin ahdinden ktm, demektir. Zira peygamberlere (a.s.) den ancak tebldir. Zira (uayb Aleyhisselm buyurdular:) Eer ben size gzel nasihat ettiysem; sizin ikrarnz ve inkrnzdan hibir ey benim aleyhimde deildir. Eer sizler gzellik yaptysanz o gzel miras (cennetler) sizindir.

Eer sizler, ktlk yaptysanz onun zaran btn elemleriyle size aittir. (3/204)

Eyann mliki onunla eyaya daha evldr. Halk onun halkdr; mlk de onun mlkdr. O isterse onlara hidyet nasip eder ve o isterse onlar iv edip bozar.

"imdi nasl acrm kfir bir kavme!?"

Nefye ve kaybedilene zlme yoktur. Olmak ve vctta eser yoktur. Zira her ey hakm ve hikmetinde kmil bir hikmete bali ve kudretinde mkemmel olan Allh Tel hazretlerinden sdr olmaktadr...

Te'vlt- Necmiyyenin szleri bitti.

Varla Sevinme Yoklua zlme

Allh Tel hazretleri buyurdu:

-"Ne yer yznde, ne de nefislerinde bir musibet baa gelmez ki, biz onu fiile karmazdan evvel, bir kitab'da yazlm olmasn! phesiz bu, Allah'a gre kolaydr!

unun iin ki, kaybettiinize gam yemeyesiniz, zlmeyesiniz ve size verdiine de gvenmeyesiniz! Allah ok vnen - kurulann topunu sevmez..."

Bu (hl ve makam) ancak "Fen-i Kll" nnda hsl olur. Fen-i kll ise peygamberler (a.s.) iin ve kmil evliyalar iin olan (bir makamdr)....

Er Meydan!

Bil ki: ibtil ehli (belya urayanlar) hakikat nazarnda, rahmet mahalli deillerdir. Zira Allh Tel hazretleri, ona olan cefs sebebiyle onu mbtel klmtr. Onu ilmiyle iktisap etmitir. Ona nasl merhamet edilir? Bundan dolay hakikat ehli, Allah'n yaratklarnn en rahmetlisi (ve mahlukata en ok merhamet eden

kiiler) olmalaryla beraber (ayni zamanda) ok keskin kl gibidirler . u kavl-i erife bakmyormusun?

-"Allah'n dininde bunlara bir acyacanz tutmasn; Allah'a ve hiret gn'ne gerekten inanyorsanz..."

eriatn Kararna Kayg Duyma Sa'd (k.s.) buyurdular:

eriat kime fetva verdiyse; onun helkma...

Agh ol Ta ki sen onun ldryle kederlenip zlme!

Emir Allah'n Kudret Elindedir

Allh Tel hazretleri gayyr'dr (ok kskantr). Allah'n kulu da onun gayretindedir. Hilim ve gadab, eriatn kendisine izin verdii kadaryla, peygamberlerin ahlakndandir. O, kalbin btn vasflarndan bo olmasndan geersiz sayp azarlamaz. nk zahir hkmlere riyet, hakikatte yanlmalara zt deildir. Akll kiiye den vazife, ilh emir ile idare olunmasdr.

"Niin; Hayr! Nasl (Ve benzeri kelimeleri) kalbinden ve dilinden ykseltip karmaldr. nk emir, Allah'n elindedir; onun elinde deildir....

Evliya Olmak steyenler!

ibrahim Edhem (k.s.) hazretleri, bir adama;

-"Sen evliyullah olmak ister misin?" diye sordu. O adam:

-"Evet!" dedi. brahim Edhem (k.s.) buyurdular:

-"Hibir eye rabet etme!

Dnya ve hirete taalluk eden hibir eye...

Nefsini Allh Tel hazretlerine boalt! (Kalbinde Allah'tan baka hibir ey olmasn!)

Yznle Allh Tel hazretlerine dn!

Senin zerinde olan vebalini kabul etsin (ve ykn kaldrsn) diye...

Bundan renildi ki, kimin ikbli kendi nefsi ve hev- hevesi (arzu ve istekleri) olursa; o kii, asla hakk bulamaz.

Kimin ikbli btn hallerinde ve makamlarnda Mevl'sna olursa; gizli kalmad gibi..

.

Peygamberlerin Gnderildii ehirlerin Halleri

Yce Meali:

Biz hangi memlekete bir peygamber gnderdikse, evvela ahlisini iddet ve zaruretle skmizdr ki, niyaza dsnleryyalvarsmlar.94

Sonra da, fenalk yerine gzellie tebdil etmiizdir; t ki, oalmlar ve demilerdir: "Dorusu atalarmza skntl haller de olmu, srrlu demler de.../' Tam o vakit, biz de kendilerini, hatrlarndan gemezken, anszn tutmu bastrvermiizdir.95

Tefsr-i erifi:

"Biz hangi memlekete gnderdikse (Biz bir memlekete gndermedik)" ehir veya kasabaya...

Mezfd'tir... "bir peygamber..." Ehli o peygamberi tekzip etti;

"Ancak," Muhakkak ki,

"Biz onun ahlisini tutup skmadr ki"

Hallerin en ummsinden istisn-i mferra'dr.

Mans yledir: Helak edilen memleketlerden herhangi bir memlekete biz peygamberlerden bir peygamber gnderdik; hallerin her birinde tekzp ettikleri iin elbette biz de o memleket ehlini o halde tutup skmiizdr.

Cfcli "iddet ile..." "iddet" fakirlik demektir.

"Vezaruretle"

Zarar ve hastalk ile... Lakin peygamber gndermenin balangc ile zikredilen (fakirlik ve zaruretle) tutup skmak birbirine yakn man deildir... Belki tutmak, peygamber gndermeye tabidir ve ondan asla ayrlmaz. Bu da o memleket ehlinin peygamberlerine tabi olmaktan kibirlenmeleri ve peygamberlere kar kendilerini aziz (soylu ve erefli) grmelerinin sonucudur...

"Niyaza dsnler/yalvarsmlar..."

1 - Tazarru ile yalvarsnlar,

2- Tezelll edip niyazda bulunsunlar,

3- Kibir ridlarn indirsinler

4- Ve kendilerine denk olan (dier insanlara kar) izzet, eref ve soyluluk beslemekten vazgesinler diye (inkr ehlini onlar fakr-u zaruretle tutarz...)

Zira iddet, hususiyetle de alk, kiiyi tevazu ve alak gnll olmaya iter ve kiiyi kullarn ounun haklarna riyet etmeye boyun edirir.

Hastalk ve htiy

mam Zemaher'nin beltndandr:

-"Hastalk ve hacet, sararm olan Eb Cehl karpuzunun urubundan daha ac birer nianedirler..."

kelimesi, harfinin zammesiyle Eb Cehfl karpuzunun sar yapraklarndan bir eittir. Bu yapraklar aclkta ok yksek ve tesirlisidir...

Skntdan Sonra Genilik

Sonra da, tebdil etmiizdir;"

Bu kavl-i erif, "Biz tutup skmadr," kavi-i erifinin zerine atftr. Onun hkmne dhildir.

"fenalk yerine" Onlara dokunan fenaln yerine...

"gzellie"

Biz onlarn iinde olduklar bel ve mihnetlere karlk onlara, bolluk, bereket ve genilik verdik. nk iddetten sonra gelen nimet, (nimeti verene) boyun emeye, teslim olmaya ve nimetin kryle megul olmaya davet eder....

Hasene ve Seyyie

Burada "iddet, sknt ve madd zorlua" "fenalk" ismi verildi. nk iddet gerekten insana ktlk yapmaktadr. "madd genilik, bolluk ve berekete" de "gzellik" ad verildii gibi.... nk bereketin eseri insann zerinde gzel olur...

Yoksa, "seyyie" kelimesi irkin olan iin ismidir. Allh Tel hazretleri de irkinlik yapmaz...

"gzellik" ve "fenalk" mevsuflarnn zikredilmesinden mstan olan lafzlardandr.

Bu kelimelerde mfret ve cemi sgalar birbirine eittir.

ster ikisi amellere sfat olsunlar, isterse sevaplara sfat olsunlar fark etmez.

Veya refah, boluk ve bereketten ve iddetten birer hl olsunlar hepsi msvdir...

Af (lu) Fiilinin Mans

"T ki, oalmlar..."

Say ve adet bakmndan oaldlar... Ve nimet onlar martt. (Mesel halk arasnda) otlar oald ve teksif olunup i ie girdiinde; i Up "Otlar oald" denilir.

"Sakallan salvermek" cmlesi de bu fiilden gelmektedir; u hadis-i erifte olduu gibi;

-"Byklan ksaltn; sakal affedin (brakn, oaltn)"

ir buyurdu:

-"oaldlar; azlktan sonra; ve onlar diler:

Bir zamanlar yanlarnda hibir deve yoktu..." (3/205)

Ders Almayanlarn Sonu

"Ve dediler:"

Kendilerinin mbtel olduklar (balarna gelen) iki emrin (fakirlik ve iddetin) noksan sfatlardan mnezzeh olan Allh Tel hazretlerinden imtihan iin olduuna vkf olmadan dediler ki:

Dorusu atalarmza skntl haller de olmu, srrlu demler de...."

Bize dokunduu gibi... Bu dehrin (zamann ve tabiatn) bir det ve geleneidir. Bazen ktlk yapar ve bazen de iyilik yapar. Atalarmza ve babalarmza isabet eden ktlklerle beraber onlar dinlerini terk etmedikleri ve baka dinlere intikal edip girmedikleri gibi; sizler de dininiz zerine sabit kaln. Dininizden ayrlmayn...

"Tam o vakit, biz de kendilerini, tutmuuzdur." Bunun ardndan,

"Anszn,"

Birden bire; tutmalarn en iddetlisi ve en kuvvetli bir ekliyle tutuverdik. hatrlarndan gemezken,.

Azabn inmesini hatrlarndan geirmediler ve onlar, ktlklerden hibir eyi dnp akllarna getirmediler. Bunun hasreti ok byk ve ok iddetlidir. nk kii, bel'nn balanglarn grdnde nefsini ona gre hazrlar ama eer bel anszn gelirse, bunun hilfna olup ok acl olur...

Memleketlerin Saadet Ve FelketiYce Meali:

Eer o memleketlerin ahlisi mn edip, Allah'tan korksaydlar, elbette zerlerine yerden, gkten bereketler aardk. Velkn tekzb ettiler/yalanladlar da, kendilerini amelleriyle tuttuk ahverdik.96

Ya imdi u ky/kasaba ahlisi geceleyin uyurlarken, azabmzn kendilerine baskn halinde gelivermeyeceinden emin mi oldular!?97

Yine o ky-kasaba ahlisi, kuluk vakti oynayp, elenip dururlarken, kendilerine azabmzn gelivermeyeceinden emin mi oldular!?98

Ya artk Allah'n mekrinden emin mi oldular!?.. Fakat, kendilerine yazk eden kavimlerden bakas Allah'n mekrinden emin olmaz.

Hl irad etmedi mi o eski sahiplerinden sonra bu arz'a vris olan kimseleri u hakikat ki: Eer dilemi olsak, onlarn da gnahlarn balarna arpardk... Fakat, kalblerinin zerini tab'eder, mhrleriz de, onlar hakk iitmezler.100

te o memleketler... Bunlarn bana gelenlerden bazsn sana kssa olarak naklediyoruz. Cellim hakk iin, onlara peygamberleri beyyinelerle/ak delil ve mucizelerle geldiler. yle iken, mn etmek istemediler. nk, ondan evvel inkr etmeyi det etmilerdi. Allah kfirlerin kalblerini ite byle tab'eder/mhrler.101

Hem, onlarn ekserisinde ahde vef/sznde durmak grmedik. u muhakkak ki, ekserisini tatten kar fsklar grdk...102

Tefsr-i erifi:

"Eer o memleketlerin ahlisi"

Yani helak olan memleketlerin ahlisi, demektir. "Memleketlerden" kavl-i erifi buna dellet eder.

iman ve Takva

"mn edip, Allah'tan korksaydlar.' Kfr ve isyanlarnn yerine iman edip, takvl olsalard, elbette zerlerine

yerden, gkten bereketler aardk.

Onlarn zerine hayr ve iyilii geniletir ve her taraftan onlara srr ve sevin verecek eyler yaratrdk; onlarn balarna gelen eit eit azablarn ve akbetlerin yerine ki, o azablann bazlar gkten geldi; bazlar da yerden...

Tefsir ehlinin ou; sem bereketlerinin yamur ve yer bereketlerinin de bitkiler, (yeillikler, meyve ve sebzeler) plduu grndedirler...

"Ve lkin tekzb ettiler/yalanladlar..." Peygamberleri yalanladlar. "Onlar tuttuk alverdik."

Bu tutma u kavl-i erifte sz edilen tutmadr: "Tam o vakit, biz de kendilerini, Anszn tutmuuzdur."

"kendilerini amelleriyle"

Kfr ve ma'siyetlerin eitlerini...

Gmten Tavanlar

Bu yet-i kerimede u iaret vardr:

Kiinin kendisine (ve bakmakla ykml olduu kiilere) yeterli bir rzk geniliine sahip olmas kiinin saadetidir; eer kredici ise...

Veya kavl-i eriften murd;

"Biz o Rahmn'a kfreden kimselerin her halde evlerine elbette gmten tavanlar yapardk..." ki Allh Tel hazretlerine kretmeyenler iin oka vebal olsun diye...

Mslmanlarn hizmetinde

Fris tefsirde buyuruldu:

Hakyik-i Selm'da buyuruldu: Eer bunlar, minnetin vaadlerini grselerdi; bu korkutmalar ve tehdidlere muhalefet etmekten korunsalard; elbette bu onlarn gnllerinde nur ile mahede olunurdu. Gnlerine aydnlk verir ki, o takdir de gklerin bereketi onlara verilirdi. Gklerin bereketi onlarn organlarna ve a'zalarna hizmet ederdi. Onlar, her eyi doru olarak grselerdi elbette yeryznn bereketi de onlardan ibaret olurdu...

Marifet Kanatlar

Ne gzel buyurmular:

-"Yer ve gkte mevcd olan her ey; Secde ehlinin eli ve koludurlar. Yeryz itaat edene kanat oldu. Semnn marifetlerine kanat rp...

"

Emin Olmak

"Ya imdi u ky/kasaba ahlisi emin mi oldular!?"

Hemze (f) vaki ve istikbahi inkr iindir. Yoksa vukun inkr iindir.

Fe harfi de, "Tam o vakit biz de kendilerini, Anszn tutmuuzdur. Kavi-i erifinin zerine atf iindir.

Manas: Ey Resulm Muhammedi (s.a.v.)I Bu tutmalardan sonra Mekke ehli ve evresindeki tekzib ehli, eminmi oluyorlar?

"Azabmzn kendilerine baskn halinde gelivermeyeceinden"Geceleyin,"

"Ve onlar uyurlarken,"

Onlar kendi yataklarnda ve evlerinde uyurlarken ve gafletlerinden dolay habersizler iken...

Kuluk Vakti

Ky-kasaba ahlisi emin mi oldular!?"

"Kuluk vakti kendilerine azabmzn

gelivermeyeceinden..."

Gndzn kulu vaktinde... Farsa olarak sabah kahvalt vaktinde, demektir demektir.

"Duha-kuluk" aslnda ykseldii zaman, gnein ziysdir.

"Ve onlar, oynayp, elenip dururlarken..."

Gafletlerinin ifrat derecesinde olmasndan dolay btn himmet ve gayretlerini oyun ve elenceye sarf etmektedirler. Himmet ve gayretlerini ne din ve ne de dnyalarna fayda vermeyecek olan konulara harcamaktadrlar.

Veya dnya ilerinde kendilerine fayda vermeyecek olan eylerle megul oldular, demektir. Zira kim sadece dnya ile megul olur da hiretten yz evirirse o kii oynayan gibidir....

Yani peygamberleri tekzib edenler, ne gece ve ne de gndz ilh azab'tan emin olamazlar...

Mekrullah ve emniyet

"Ya artk Allah'n mekrinden emin mi oldular!?..."

"Mekrullah", Allh'n kula vermi olduu istidrc'tan istiaredir... Allh Tel hazretleri, kulunu onun hi ummad bir yerden tutar. Bundan murad, bu (zikredilen) iki vakitte ilh azabn gelmesidir...

Haddd (r.h.) buyurdular:

Allh Tel hazretleri azab "mekr" diye isimlendirmesi genilik ve mecaz yn zerinedir. nk mekr, mkir (mekri yapan) tarafndan, memkr (yani mekredilmi) olann (amelleri) sebebiyle fark edilmeyen cihetten iner.

Ama hile demek olup zahir olan mekr se gizli olann zddnadr ve bunun Allh Tel hazretlerine isnat edilmesi caiz olmaz...

"Allah'n mekrinden emin olmaz."

harfi, mahzf bir art/n cevbnn fe harfidir

Yani Allh Tel hazretlerinin istidrc ve tutmas bu ekil zerine olunca; onun mekrinden asla emin olunmaz. Bu man ile: (3/206)

"Ancak kendilerine yazk eden kavim

(emin olur)..." Kr eden kavimden olmayanlar...

Denildi ki, bu yet-i kerimenin mans yledir: Allh Tel hazretlerinin azabndan, sler emin olamaz. Veya Allah'n azabndan gnahkrlar emin olamaz.

Peygamberler (a.s.) hazert, bir ma'syet zerine Allah'n azabndan emin olmazlar. Bundan dolay kendi nefislerinde s olmazlar... (Kail'in szleri) bitti.

Te'vlt-i Necmiyyeden

Te*vlt- Necmiyyede buyuruldu:

Allh Tel hazretlerinin mekri, kahr ehline kahr iledir; ltuf ehline de ltuf iledir..

"Allah'n mekrinden emin olmaz."

Kahr ehlinden;

Ancak kendilerine yazk eden kavim (emin olur)..."

Dnya ve hiret saadetinde zarar edenler emin olurlar. Ltuf "den baalan sadece zarar ve ziyan edenlerdir. Bunlar dnya ve uKbalann hasara uratp, Mevl'y kr (olarak kazananlardr)... te buna gre bu ehlullh olanlara (Allah ehli olup, dnya ve hiretten el ekenler) mekrullah'tan (Allah'n mekrinden) emindirler... nk bunlar hakknda mekrullah ltuf ile tecelli eder. u kavl-i erif buna dellet eder:

-"mn edip de, imanlarn bir hakszlkla telbis etmeyen/kartrmayan kimseler... te korkudan emin olmak onlarn hakkdr ve hidyete erenler onlardr."

Ve bundan dolay Allh Tel hazretleri buyurdu:

-Hani bir vakitdi... 0 kfirler seni tutup balamalar veya ldrmeleri veya srp karmalar iin -sana tuzak kuruyorlard. Onlar tuzak kurarlarken, Allah da karln kuruyordu. yle ya, Allah tuzaklarn hayrlsn kurar."

nk onlarn mekri, kahr ile mstahak olan ve mstahak olmayan iin olan mekrdir.

Allah'n mekri ise, mstahak olan hakknda ltuf ile olan bir mekrdir. Bunu anla! Ve gerekten bundan ibret al!... Te'vflt- Necmiyyenin szleri bitti.

Kerem Ehli

Bil ki: "Mekrullah'tan emin olmak, gerekten kfr sayld. Lakin bu (hkm) mekr ehline nisbetledir; kerem ehli deil...

Evliya Mjdeleri Syleyemez

Zira evliy'nn kmil ve mkemmel olanlar (mrid-i kmiller ve onlara tabi olan evliya) dnyev hayatlarnda selmet ile mjdelenirler. Allh Tel hazretleri buyurduu gibi:

-"Mjde onlarn; dnya hayatta da hrette de..."

Onlar iin dnyev ve uhrev selmet vardr. Allh Tel hazretleri buyurduu gibi:

-Uyan! Ki, Allah'n evliyas zerlerine ne korku vardr, ne de onlar mahzun olurlar."

Lakin onlar, selmetlerini gizlerler. nk onlar gizlemekle memurdurlar. Onlarn kendi selmetlerini bilmeleri onlar iin kfidir (yeterlidir). Onlar, bakalarnn, kendi (manev hallerini) bilmelerine muhta deillerdir.

Peygamberler Haber Verirler

Amma peygamberler (a.s.) hazert ise, kendi selmetlerini haber verme (salhiyetleri) vardr. nk onlar sridirler (ser kanunlar koyan kiilerdirler...) Onlardan baka hibir kimsenin emin oluncaya ve dualar ve arlar kabul oluncaya kadar; selmetlerine bir ilim ve almetleri yoktur....

Gemi mmetlerden bret Almak

"Hl irad etmedi

mi o eski sahiplerinden sonra bu arz'a vris olan kimseler:"

"Hidyet verir" HM lm ile mteaddf oldu. Beyn etmek

manasnadr.

Meful mahzftr.

"Eer dilemi olsak," cmlesidir.

"O eski sahiplerinden sonra bu arz'a vris

olurlar," kavl-i erifinin mans: Kendilerinden nce helak olan kavimlerden sonra, onlarn yerlerine varis olurlar, memleketlerine yerleirler, demektir.

Onlardan murad ise Mekke ehli ve evresinde olanlardr.

Mans: Eer onlara (Mekke ehli ve evresindekilere) onlarn

(kendilerinden nce helak olan kavimlerin) kibetleri edilmemi olsayd; onlar da seleflerinin (kendilerinden ncekilerin) yoluna girerlerdi...

f "hakikat,"

Mhaffefe'dir. Yaniennehn, demektir. "Eer dilemi olsak, onlarn da gnahlarn balarna arpardk..."

Gnahlarnn ve ktlklerinin cezas, demektir. Veya gnahlar sebebiyle; kendilerinden ncekileri cezaya arptmz gibi...

Mft Sa'd elebi (r.h.) buyurdular:

Bu kavl-i erifin muzfn takdirine hacet duyulmakszn; "Biz onlar helak ettik" mansn tazmin etmesi caiz olur...

"Fakat, kalblerinin zerini tab'eder, mhrleriz"

Bu kavl-i erif "Hl irad etmedi mi?" kavl-i erifinin mefhmu zerine atftr.

Sanki yle denildi:

Onlar hidyet bulmazlar ve biz de onlarn kalblerinin zerine tab ederiz yani onlarn kalblerinin zerine akibetlerini mhrleriz, demektir.

"Onlar hakk iitmezler..."

Helak olan mmetlerin haberlerini iitmezler; nerede kald ki, dnsnler, ona iyi nazar edip baksnlar, ayrca kat kat hidyetleri ganimet bilip hidyet ersinler...

Gnl Kula

Kifi (r.h.) buyurdular:

Gnl kula, (iittii zaman) hakkn szlerinden fayda grrl Su ve topraktan meydana gelen kulan iitmesinde fayda yoktur...

Gnl Kula Lazmdr

-"Bu (hikmet dolu) szler iin gnl Kula gerekir.

Bu kulaklar se ondan asla fayda grmezler.

Zira bataki kulaklar btn hayvanlarda var.

Sr kula ise Adem neslinin ba kulana mahsustur.

Ba kula sz syleyen tarafndandr.

Ba kula gerekten ok kolaydr; eer uyank se..."

Kssalar ibret indir

"te o memleketler..."

Yani zikirleri geen memleketlerin mmet ve milletleri ... Lam- tarif and iindir.

"Sana kssa olarak naklediyoruz." Onlar sana okuyoruz "Bunlarn bana gelenlerden bazsn..."

harfi cerri tebz iindir.

Yani haberlerinin bazsn... (Hepsini deil...) Kendisine vaaz ve tezkr (hatrlatma ve dndrme) olanlar kssa ederek naklediyoruz...

"Cellim hakk iin, onlara

peygamberleri beyyinelerle/ak delil ve mucizelerle geldiler."

Be (^) harf-i cerriya mezkr fiile taailuk etmektedir. Ta'diyet iin olmak zere... Ya da mahzf bir fiile taalluk etmektedir; Failinden hl vaki oldu.

Yani, beyyinelere (ak delil ve mucizelere) yaparak ve sarlarak geldiler, demektir.

Manas: Vallahi bu helak olan mmetlerden her mmete kendilerine huss peygamberleri, bir ok ak beyyine, mucizeler ve peygamberliin shhatine dellet eden ve kesin iman etmeyi gerektiren (akl ve nakl) delillerle geldiler... (3/207),

Kfir Ecdadn tnansz Evld

"yle iken, mn etmek istemediler."

Bu kavimlerden hibirine, peygamberler kendilerine gelme annda ona iman etmeleri olmad ve (peygamberlerin yolu zere) istikamette olmadlar.

"nk, ondan evvel inkr etmeyi det etmilerdi..."

Be (^) harfi, kavl-i erifinin" slasdr.

Yani, peygamberlerin gelmelerinden nce tekzib ettikleri eylere (iman etmediler) belki tekzibe devam ettiler... Onlar tekzib ettikleri eyler; btn peygamberlerin topluca zerinde icma ettikleri eriatlarn usl (dinlerin asl olan tevhid'tir...) Peygamberler, mmetlerini ona davet ettiler. Tevhid dini ve onun lzmlar (er-i erifin hkmleri) gibi...

Peygamberler kendilerine gelmeden nce tekzb etmelerinin mans: Onlar chiliyet dneminde tevhd kelimesini kesinlik iitmemi deillerdi. Belki bu mmetlerden her bir mmet, (u veya bu ekilde) kendilerinden nce olan atalarndan geri kalan kiilerden tevhid kelimesini iitmilerdi. Bu iittiklerini (kendilerine daha peygamberler gelmeden) tekzib ettiler. Ve peygamberlerinin kendilerine gelmesinden sonraki halleriyle peygamberlerin kendilerine gelmeden nce ki hlleri gibi oldu... Onlar bu halleriyle sanki, hibir peygamber gnderilmemi gibi oldular...

Onlarn zikredilen imanlarnn olmamasndan murat, tekzib ve kfr zerine isrr etmelerinin olmasnn cevazdr. Ve;

"nk, ondan evvel inkr etmeyi det etmilerdi..." kavl-i erifyle iaret edilen tekzibin peygamberlerin gnderilme anndan ta onlarn srar ve inat anlarna kadar devam edentekzibleridir...

Buna gre bu kavl-i erifin mans: Bu zaman ve takdir de onlar, yle iken, mn etmek istemediler; mrleri mddetince, daha evvel inkr etmeyi det edinmi olduklar peygamberler, kendilerine geldiinde de iman etmediler, peygamberlerin uzun zamanlar devam eden davetleri ve mucizeleri onlara tesir etmedi...

Onlarn tekzb edip, yalanladklar eyler, peygamber (a.s.) hazeratnn getirmi olduu btn eriatlarn usl (tevhd) ve fur'udur (fkh ve amele taalluk eden ilh hkmlerdir)...

Her iki takdire gre de, ard arda geien zamir merci ' bakmndan birbirlerine muvafakat etmektedirler...

Denildi ki: "onlar tekzib ettiler" fiilinin zamiri, onlarn seleflerine (atalarna) rcidir. Buna gre mans: Baba ve atalarnn tekzib ettii eylere evldlar iman eder olmad, demektir.

Mevl Ebus-Sud Efendi bunu, (bu many) kelm'da zorlamaya (ve mandan sapmaya) hamletti .

Bu fakir (Allme eyh fmam smail Hakk Bursev k.s. hazretleri de) der ki: eer zamir merc bakmndan muvafakat ederlerse; bu ekilde babalarn tekzbi hakikatte oullarnn tekzibi klnr. Ancak burada atalarna isnat edilmesi mnsip olan tekzib evlda isnat edildi. Bu isnatta onlarn (ecdd ile evldn) arasnda birlik olmas ve onlarn bazlarnn dier bazlarnn yaptklarndan rz ve memnun olmalarndandr. Buna gre manada asla bir zorluk ve sapma yoktur. Bunun benzerleri Bakara sresinde Efendimiz (s.a.v.) hazretlerine muasr olan Yahudilerin Efendimiz (s.a.v.) hazretlerine hitap etmelerinde de gemiti...

Kalblerin Mhrlenmesi

"ite byle"

Mefl olmak zere nasb mahatiindedir. tab'eder/mhrler,"

iddetli ve muhkem bir mhr misli; mhrler, (kim?)

"Allah kfirlerin kalblerini."

Zikredilen kfirleri ve dierlerinin kalblerini mhrler. Ondan dolay onlarn kalblerine yetler, mucizeler, korkutmalar tesir etmiyor.

aretin daha nce Allh Tel hazretlerinin kalblerini mhrledii gemi mmetlerin kfirlerinin kalblerinin yzerine mhrleme de olmas caiz olur. Ebediyen iman etmeyecek olan kfirlerin kalbleri zerine mhr vurulur...

Ahidlerin Bozanlar

"Hem, onlarn ekserisinde grmedik."

fiili, karlatk, grdk, tesadf ettik, manasnadr. "Ahde vef/sznde durmak."

harf-i cerri mefi'de mezd'tir. Muzf mahzftur.

Zira ahdin kendisini nefyetmenin hibir yn yoktur. Yani biz onlarn oklarn ahidlerine vefa eder grmedik. Zira onlar meakkat, fakirlik ve zaruret kendilerini kuatma annda Allah'n ahdini bozdular. Zira onlar;

-"Ahdimiz olsun ki, eer bizi bundan hals edersen/kurtarrsan seksiz phesiz kreden kullarndan oluruz." dediler. (0 skntlar kaldrlnca yine kfrlerine devam ettiler...)

Bu iin (yani ahdi bozmann) onlarn oklarna tahsis klnmas, deildir; nk onlarn bazlar da ahidlerini if ettiler; fakat aksine bazlar da (oklar da) hi ahid etmediler ve ahd edenler de ahidierini if etmediler...

biz grdk, fiiiinin "biz biidik" mansna da oimas muhtemeldir... Buna gre, "Ahde vef/sznde durmak." Kavi-i erifi birinci mefi; "onlarn okian" kavi-i erifi de ikinci mefidr...

"Ve muhakkak ki," Muhaffefe 'dir. an iindir... ekserisini grdk... Biz mmetlerin ounu bildik, "tatten kar fsklar."

Taattan kan ve ahidlerini bozan kiiler olarak grdk.

Hikaye (Ms A.s Gvercin ve Doan )

"Futuht-i Mekkiyyenin" (Faris) tercmesinin son cildinde yle buyuruldu.

Allh Tel hazretleri Ms Aleyhisselm'a vahiy buyurdu:

-"Ey Ms! Bir mitle sana gelen ve sana snan koru Ve senden bir ey isteyeni de mutlaka istediini ver

Ms Aleyhisselm seyahatte bulunuyordu. Bir gvercin gelip omuzlarnn zerine kondu. Ve hemen onun ardndan da bir doan kuu geldi. O gvercini kapmak iin Ms Aleyhisselm'm dier omuzunun zerine kondu. Gvercin Ms Aleyhisselm'dan kendisini Doan kuuna kar korumasn istedi. Doan kuu, mutlaka gvercini yiyeceini belirterek, fesh bir dil ile Ms Aleyhisselm'a yle seslendi: (3/208)

-"Ey Imrn olu! Gvercini koruma! O benim rzkmdr."

Ms Aleyhisselm,

-"Ne tez (acele) mbtel oldum (Snan korumak ve istekte bulunann isteini reddetmemekle imtihan olundum)!

Ms Aleyhisselm Allh Tel hazretlerine vermi olduu ahde sdk kalmak iin eline ba alp kendi oyluundan biraz kesip Doan kuuna vermek iin harekete geti. Tam ba vuraca zaman; onlar (Doan kuu ve Gvercin) dile geldiler:

-"Ey tmrn olul O kadar acele etme Bizler Allah'n gnderdii melekleriz! Senin ahdine olan shhat ve szne ball lmek iin buradayz ve senin ahdine vefa ediini grmek istedik!" dediler...

ittiklerinle Amel

Ne gzel buyurmular:

Ey dinleyici!

Dinlemek fayda vermez;

Sen dinlediin ve iittiinle pnel etmediin vakit...

Eersen dnyada hayr iinden aciz olursan;

(Hi unutma) kyamet gnnde asla hayr yapacak deilsin!"

man ve Ahde Vefa

Kelm (sz) peygamberlerin ahidlerini if etmeleri ve fsklann rnsaklarn (szlemelerini) bozmalar hakknda deildir. Burada Kelam (sz) iman ve slm' iddia edip; sonra gnlerden bir gn andn ifa etmeyenler hakkndadr...

Hafz (k.s.) buyurdular:

-"Kimseden vefa steme!

Ve eer sz kabul etmezsen;

Bo yere "Simurg" ve "Kimya" talibi olma"."

Mminlerin Reslllah (s.a.v.)'e Biatleri

Abdurrahman bin Avf, bin Mlik el-Ece (r.a.) buyurdular;

-"Biz Efendimiz (s.a.v.) hazretlerinin yannda, dokuz, sekiz veya yedi kiiydik. Efendimiz (s.a.v.) hazretleri buyurdular:

-"Allah'n Resulne bat etmez misiniz?" Bizler, kendisine daha yeni bat etmitik. Ve;

-"Ey Allah'n resul (s.a.v.)! Biz sana bat ettik imdi ne zerine bat edelim?" Efendimiz (s.a.v.) hazretleri buyurdular:

1- Allh Tel hazretlerine ibdet etmeniz;

2- Allah'a hibir ey irk komayn,

3- Be vakit namaz kln,

4- itaat edin,

5- Gizli kelimeyi (srr) saklayn.

6- nsanlardan hibir ey istemeyin..."

Ben (o gnk) neferleri daha sonra grdm. Onlardan biri (binek zerindeyken) kams dt de; (yayan olandan) istemedi.

steme ve ahdi bozma iinin kendisine bulamasndan korktuu iin (kendisi bineinden inip) kamsn ald."

Yani ahdi bozmak korkusundan ve vefa emrine olan ihtimamndan dolay kamsn kimseden istemedi.

Dnyalk steyen

Sen bu erlere bak! Onlarn bat ettikleri eylere ve hak yoluna girilerine ve bu yolda yar halinde olmalarna bak! Onlarn ellerinden den bir kams bakasnn kendilerine vermesini istemekten kandklarna gre bunlarn bu iin stnde olan hallerde ve kendilerine varid olan durumlarda halktan bir ey isteme konusunda ne dnrsn? Acaba byle durumlarda nasl davranyorlard?

Ey adam! Ya sen?

Biz ve bu adam fasit hatralarn meydannda dolamaktayz... Sonra biz bununla kanaat etmiyoruz! Belki biz uuyoruz; senin muradnn tarafna btl filer (iler) ve kesat olan szler tarafna (doru kanat rpyoruz...)

mrme yemin olsun byle bir hl, avamn yolu (bile) deildir... Nasl sofilerin yolu olsun???

Gerek Sofu

O sofular ki, onlar (tarikata girme anlarnda) byk bir akit ile akit ve and ettiler:

1- Allh Tel hazretlerinden baka hibir eyi akllarna getirmemeyi,

2- Allah'n ztna vsl olmaktan gayri hibir eyi Allah'tan istememeyi ...

Nerede bu sofular???Vallahi muhakkak bu bizim zamanmzda

1 - Tasavvufun ancak ismi kald.

2- Takva elbisesinden ise ancak resmi (grn) kald .

Dua

Allh Tel hazretlerinden bizi ztnn mihrabna tevecch ettirmesini (yneltmesini) isteriz! Sizi eflinin ve sfatlarnn tarikatna (yoluna) koymasn isteriz. Allah'tan bizim zerimize bereketinin yamurlarn yadrmasn isteriz. Allah'tan bizi hidyetlerinin hssasyla ereflendirmesini isteriz.

Muhakkak ki inayetinin meru klnmasnda feyyz'dr...

.

Ms AleyhisselmYce Meali:

Sonra, onlarn arkasndan yetlerimizle Musa'y, Fir'avn'a ve cemiyetine gnderdik; tuttular, o yetlere zulmettiler. Ettiler de, bak o mfsitlerin akbeti/sonlar nasl oldu!?103

Ms dedi ki:

-"Ey Fir'avn! Bil ki, ben rabb'l-alemn tarafndan bir resulm."104

Birinci vazifem, Allah'a kar haktan baka bir ey sylememekliimdir. Hakkat ben size, rabbinizden bir beyyine ile geldim. Artk Ben srail'i benimle beraber gnder."105

Dedi ki:

-"Eer bir yet ile/mucize ile geldinse, getir onu bakalm, sadklardan isen..."106

Bunun zerine asasn brakverdi. Ne baksn; o, koskoca bir ejderha kesiliverdi.107

Ve elini syrd kard. Ne baksn; o, bakanlara bembeyaz parlyor.108

Tefsr-i erifi:

"Sonra, onlarn arkasndan Musa'y gnderdik;"

Yani vakalar zikredilen resul (ve nebilerin) devirlerinin sona ermesinden sonra, Ms Aleyhisselmi resul olarak, gnderdik, demektir. Onlar (bu sre-i erifede buraya kadar haklarnda malmat verilen peygamberler);

Nuh, Hd, Slh, Lut, ve uayb Aleyhimsselm'dr...

"sonra" kelimesinin terh (mhlet ve arada zamann) olmasna dellet etmesiyle beraber, (onlardan sonra Musa'y gnderdik diye) tasrih edilip aklanmas; Ms Aleyhisselm'n gnderilmesinin Resul gndermedeki ilh snnetin cereyan etmesi snnetiyle gnderildiini iln iindir...

Gryorsun ki, Allh Tel hazretleri, mahlukatnn zerine olan rahmetinin kemlinden dolay, her bir asrn sona ermesi ve her bir kavmin sonunda, her peygamberden sonra bir peygamber gndermektedir; bir kavimden sonra baka bir kavim ve bir asrdan sonra bir asr (zaman) yaratt gibi...

Allh Tel hazretleri, peygamberlerin elinde mucizeleri izhr etmektedir. Onlar (kavimleri) mucizelerin nuruyla, tabiatn zulmatndan hakikat nuruna kartmak iin...

Muhakkak ki her zamann ehli ve her asrn ounluu (hak) dinden ve dinin hakikatlerinden gafil olan kiilerdir... Bunlar; Dinden ve dini hakikatlerden gafildirler.

"Dnya denizfnde gark olmu-boulmulardr.

"ehvetler vdisi"nde helak olmulardr.

"Nefsn hayvani lezzetler" de helak olmu olup; bunlarn bazlarnn zulmt dierlerinin fevkinde (ok stndedirler...

(Ms Aleyhisselm' ne ile gnderdik?)

"yetlerimizle,"

Bu kavi-i erif, f bizi gnderdik, fiilinin mef tnden hl'dir. O da , "Ms"kelimesidir.

Ms A.s. a Verilen Dokuz Mucize

Yani Ms Aleyhisselm' ayetlerimizle iltibas ederek (donatarak) gnderdik. O ayetler de, "yt-i tis'" Dokuz mucizedir. O dokuz mucize;

1- As,

2- Yed-ibeyz (beyaz el),

3- Ktlk yllan,

4- Meyvelerin eksiltilmesi,

5- Tufan,

6-ekirge,

7- Kumul,

8- Kurbaa,

9- Kan'dir...

Bunlarn hepsinin (teker teker aklamas) ileri de gelecei gibi...

(Ms Aleyhisselm' ayetlerimizle kime gnderdik?)

"Fir'avn'a,"

Meliklerin Lakaplar

Firavun, Amalika'llardan Msra melik olan her bir kiinin lakabdr. Nasl ki, Kisr, Fris (ran) meliklerinin hepsinin lakab olduu gibi... (3/209)

Kayser, Rum meliklerinin hepsinin lakab,

Hkn, in meliklerinin hepsinin lakab,

Tubba1, Yemen meliklerinin hepsinin lakab,

Kyl, Arab meliklerinden hepsinin,

Nec, Habe meliklerinin hepsinin,

Halife, Badad meliklerinin hepsinin,

Sultan, Seluklularn (ailesinin) hepsinin lakab olduu gibi...

Ms A.s'n Firavunu

Firavunun ismi; Kbus idi.

Veya, Velid bin Musab bin Reyyan idi.

Firavun Kbt kabilesindendi.

Firavunun mr, drtyz (400) seneden daha oktu ... (Ms Aleyhisselm' daha kime gnderdik"Ve cemiyetine (gnderdik;)"

Kavminin erafna, demektir. Ms Aleyhisselm o kavmin hepsine gnderildii halde risletinin Firavun ve erfiy'a tahsis edilmesi; ileri akl etmede kavmin Firavun ve erafa tabi olmasndandr. (Yani kavmin, akln, firavun ve erafa kiraya vermesindendir...)35 Ve vrd (yeni bir eyin gelmesi) ve sudur (bir yeniliin ortaya kmasn) da bakalarnn onlara tab olmasndandr ..."(Tuttular) o yetlere zulmettiler."

Bu fiil Be (^) harf-i cerriyle mteadd oldu.

"zulmettiler." "inkr ettiler" mansm tazammun ettii iin...

Yani mucizeleri inkr ettiler.

Mucizeleri sihir klmakla ve onlar asl yerlerinin gayrisine koymakla (mucizeyi sihir yerine koymakla) byk bir zulm ettiler.

"bak,"

Akl gzyle bak, demektir. Ey (ibretle) bakmak ve dnp (hallerinden ders almak) durumunda olan kii bak!

" "O mfsitlerin akbeti /sonlan nasl oldu!?"

Onlara yaptmz iin keyfiyetine bak!

"nasl" kelimesi, if "oldu" naks fiilinin haberidir, bu "kibet" kelimesi de onun ismidir.

Cmlenin hepsi harf-i cerr'm alnmasyla nasp mahalllndedlr. Zira takdiri, sjiJ "una bak" demektir.

"mfsidler" kelimesinin zamirlerinin yerine konulmas, zulmn ifsad lazm kldn iln etmek iindir...

Ms A.s.'a Peygamberlik

Fris tefsirde buyuruldu:

Hazret-i Ms Aleyhisselm, Msr'dan kap hicret ettii vakit, Medyen'e vard. uayb Aleyhissselm'n sohbetine eriti. uayb Aleyhisselm'n kz Sfr ile nikah (akdi) kyld. (Daha sonra) Msr'a dnmek zere azmedip mracaatta bulundu. Ms Aleyhisselm yol esnasnda "Eymen vdi"sine ulat. Peygamberlik nU'atn giydi, (peygamberlik verildi.) Kendisine;

1- As,

2- Yed-ibeyz (beyaz el), Mucize olarak verildi.

Noksan sfatlardan mnezzeh olan Hak Tel hazretleri onu

kabul etti. Ve buyurdu ki:

-"Msr'a git! Firavun'u Allh Tel'ya davet et!"

Ms Aleyhisselm, Msra geldi. Firavun ile yapm olduu

mulkt (konumalar)dan sonra onu (ve kavmini Allh Tel

hazretlerine) davet etmeye balad....

As- Ms A.s.

Haddd (r.h.), bni Abbas (r.a.) hazretlerinden naklen buyurdular:

Ms Aleyhisselm'n asasnn uzunluu on zira idi.. Ms aleyhisselm'n asas, cennet mersinindendi. (yani Mersin aacndandi). Ms Aleyhisselm, asasn yere vurduunda; yerden otlar kard.

Onu braktnda, ylan olurdu.

Asay taa vurduunda, tatan sular fkrrd.

Ms Aleyhisselm, asas ile Firavunun kapsna vurdu. O sarayda olan herkes korktu ve titredi.

San lk Boyayan

Firavun'un salarna ak dt. Utand. Ve san siyaha boyad. (nsanlk tarihinde) san ilk olarak siyaha boyayan kii, Firavun'dur.

Sa Boyamak

Sa siyaha boyamak haramdr. Bu ii yapan (ve san siyaha boyatan kii) asla cennetin kokusunu gremez.

"Muhf'in sahibi buyurdu:

Sa boyamann haram olmas, gazilerin (savamakta olan Mslmanlarn) gayri olanlar iindir... Gazilerden kim bunu (san boyama) iini, dmanlarn gzlerine heybetli grnmek iin yaparda; sslenmek iin yapmazsa; bu haram deildir...

Firavun'u Davet

"Ms dedi ki:"

Ms Aleyhisselm beraberinde Harun Aleyhisselm olduu halde, Firavun'un zerine dhil olduklarnda; Allh Tel hazretleri

ikisini (Ms Aleyihsselm ile Hazret-i Hrunu) Firavuna rislet (peygamberlik) ile gnderdi. Ve Ms Aleyhisselm dedi ki:

"Ey Fr'avn! Bil ki, ben bir resulm."

Sana (gnderilmi),

Rabb'l-alemn tarafndan,"

Seni lemlerin Rabbi olan Allh Tel hazretlerine ibdet etmeye davet ediyorum. Seni Rububiyyet davasn gtmekten nehyediyorum. Bunun zerine Firavun, Ms Aleyhisselm'a;

-"Yalan sylyorsun! Sen peygamber falan deilsin!" dedi. Ms Aleyhisselm buyurdular:

-"Birinci vazifem, Allah'a kar haktan baka bir ey sylememekliimdir.

Bana yakan Allh Tel hazretlerine kar ancak hakk ve doruyu sylemektir.

timi Tetkik

Burada Jfe harf-i cerri, temekkn ifde etmesinden dolay, harf-i ceninin yerine konuldu. Bu senin;

"yay zerinde attm" ve "iyi bir hal zerinde geldim; szne benzer ki, bunlarn mans:

"Ben yay ile attm" ve "Gzel bir halile geldim" demektir.

Veya kelimesi "haris-dkn" mansn tazammun etmektedir.

11El-Medrik' tefsirinde buyuruldu:

Burada fjfe harf-i ceninin, "Resul" kelimesinde bulunan fiil mansna taalluk etmesi de caiz olur.

Yani muhakkak ki ben bir peygamberim! Hakikaten layk olan risalet ile Allh Tel hazretlerine kars ancak hak ve doru olan sylemekle gnderildim...." Demektir.

Ms A.s'n Beyyineler

(Ne ile geldim?)

"Hakikat ben size, bir beyyine ile geldim."

Zahiri bir mucize... Olan... (Kim tarafndan olan?) "Rabbinizden..."

Yani as ve yed-i beyz ile geldim.

"Artk Ben srail'i benimle beraber gnder."

Onlar serbest brak; t ki benimle mukaddes topraklara gelsinler. Arz-r mukaddes onlarn babalarnn vatandr.

srail Oullar ve Msr

srail oullarnn vatanlarndan uzak kalmalarnn sebebi uydu:

Yakb Aleyhisselm (ktlk senesinde) evladlar ve torunlaryla

birlikte Msr'a geldi. Orada karar klp yerletiler. (Zamanla) nesilleri

oald. Yakub Aleyhisselm. Hazret-i Yusuf ve Yusuf Aleyhisselm'n kardeleri orada veifat ettiler.

Melik ki, Yusuf Aleyhisselm'm Firavunuydu. O ld, onun yerine olu Mus'ab geti. srail Oullarna hrmet ediyordu. Onlara taarruz etmiyordu. (3/210) O da ld. Onun yerine Velid geip firavun oldu. Bu kii, Ms aleyhisselm'n zamanndaki Firavun'dur. Saltanat tahtna oturdu. Dil ve laf ile;

-'Benim! En yksek rbbiniz!" dedi. israil oullar, onun davasn kabul etmediler. Firavun, srail oullarna;

-"Sizin atalarnz, bizim insanlarmzn iileri, hizmetileri ve kleleriydiler! Sizlerde bizim klelerimizin ocuklarsnz!11 dedi. Ve bylece Firavun, srail oullarna kle muamelesi yapt...

Firavun, srail oullarn en zor ilerde altryordu.

Kerpi (tula) ve benzeri eyleri imal etmek,

Toprak (ve ehrin plklerini) tamak.

Evler (ve binalar) ina etmek.

Ve benzeri ilerde altryordu .

Ms Aleyhisselm geldiinde; tsril oullarn atalarnn "Arz- mukaddes" olan vatanna gtrmek istedi.

Yusuf A.s ile Ms

Yusuf Aleyhisselm'n Msra girdii gn ile Ms Aleyhisselm'm Msr'a girdii gnn aras tam drtyz (400) yl idi

Firavunun Mucize stemesi

"Dedi ki:" Firavun:

Bu cmle istinaf- beyniyyedir.

"Eer bir yet ile/mucize ile geldinse,"

Sen iddia ettiin gibi, gnderildii zatn katndan eer bir yet (ve mucize) ile geldiysen;

"(Haydi) getir onu,"

Onu huzura getir ki onunla senin doruluun sabit olsun!

tyan ile meci fiili

"getirmek) ve "gelmek ve getirmek) kelimeleri her ne kadar ayn mana iseler de, aralarnda bir fark vardr. u cihetle ki:

"gelmek) fiili bir eyin balang noktasndan nakledilmesinde (yani balang tarafndan gelmeye balamak mans) mlhaza edilir.

uy "getirmek), ise onun sonuna ulatrmas (nakledilen eyi sona ulatrmak mans) mlhaza edilir...

Zira gelmenin balangc gnderici tarafndan gndermeye balanmasdr. (Ms Aleyhisselm'm bir peygamber olarak mucizeyle gelmesidir), Getirmenin sonun ise, kendisine gnderilen kiide son bulmasdr. (O da Ms Aleyhisselm'm getirmi olduu mucizeleri Firavuna gstermesidir...)

"Eer sen sdklardan isen..." Dvanda...

Asann Ylan Olmas

"Bununzerine asasn brakverdi." Elinden brakt... "(Ne baksn;) o, koskoca bir ejderha kesiliverdi."

At yelesi gibi bir yelesi olan san (renkte) byk bir erkek ylan oui "Apak'oldu.

Ylan olma ii zahir ojup asla kendisinde phe edilmeyecek ekilde apakt. Onun as cinsinden bir ey olduu hibir kimsenin aklna ve hatrna gelmezdi.

Firavunun Kamas

Rivayet olundu:

(Firavun, saraynn nndeki meydana btn ehir halkn toplayarak, Ms Aleyhisselm'dan kendisine mucize gstermesini istedi...)

Ms Aleyhisselm, asasn braknca, tyl (kll) bir ylan oldu. Yani ylann srtnda, mzrak gibi uzun siyah kllar vard. Azn am bir haldeydi. ki enesinin aras seksen zira kadar geniti. enesinin

alt tarafn yere, st enesini de kasrn (Firavunun saraynn) tepesine koydu. Sonra Firavunun tarafna yneldi. Firavun korkudan kat. Firavunun kamas paniklemesine sebep oldu. nsanlar hezimete uradlar. zdiham oldu. Bu izdiham da tam yirmibebin (25000) kii ld. Firavun barp (yalvard):

1 -"Ey Ms! Seni gnderenin hakk iin onu tut! Ben sana iman edeceim! Ve seninle birlikte israil oullarn gndereceim!" dedi. Ms Aleyhisselm onu tuttu. Ylan, as oluverdi.....

r Manlar

Bunda (Ms Aleyhisselm'm asasnn ylan olma hadisesinde) u iaretler vardr:

Allh Tel hazretleri, Ms Aleyhisselm'n asasn ylan yapt. nk Ms Aleyhisselm, asasn kendi nefsine izafe etmiti; Ms Aleyhisselm;

-"Bu benim asm'dr dediinde...

Sonra Ms Aleyhisselm, o asay ihtiyalarnn giderilme mahalli klmt ve yle demiti:

-"zerine dayanrm ve onunla davarlarma yaprak rparm. Benim onda daha dier hacetlerim de vardr...."

Bunda una iaret vardr:

"Senin (Allah'tan gayri) nefsine izafe ettiin, hacet ve ihtiyacnn giderilme mahalli olarak grdn her ey (btn nesneler ve kimesneler hakikatte ylandrlar ve seni sryor.

Bundan dolay, Allh Tel hazretleri Ms Aleyhisselm'a

Buyurdu ki:

-"Brak onu/yere, y Ms!"

Yani onu tutma, ona gvenme! Ona dayanma! Yoksa kendisi onu elinde as yapmaya kadir deildir. Te'vlt- Necmiyyede de byledir...

Yed-i Beyz Mucizesi

Sonra Firavun, Ms Aleyhisselm'a sordu: -"(Bundan baka) senin yannda baka yet (mucize) var m?" Ms Aleyhisselm; -"Evet!" dedi.

"Ve elini syrd kard."

Elini cebinden veya koltuunun altndan kartt.

"Ne baksn; o, bakanlara

bembeyaz parlyor."

Yani beyaz olduu halde... detlerin dnda nurn bir beyaz olarak kartt. Baklar, hayret ve aknlkla onun zerinde toplanyordu. Onun iine akl erdiremiyorlard. Bundan dolay rivayet olunur: Firavun Ms Aleyhisselm'n elinin nurn beyazln grnce sordu:

-"Bu nedir ?" (firavun sonra iyice bakp inceleyince, aknlkla:

-"Aaaaf Bu senin) Elindir!" dedi.

Sonra Ms Aleyhisselm elini cebine koydu. Ms Aleyhisselm'n zerinde, ynden bir aba vard. Ms Aleyhisselm elini yine cebinden kartt. Eli nurn ve gnein aydnlna galebe alan (gnein aydnlndan daha byk bir aydnla) sahipti. Ms Aleyhisselm esmerdi hem de ok esmerdi...

aretler

Bunda u iaretler vardr:

Eller, eyaya taalluk etmeden nce, bembeyazdlar. Eyaya yaptklarnda ve eyaya sarldklarnda ise zulmn oldular. Eer sen elini ondan (nesnelerden ve kimesnelerden) ekersen, elin (daha nce) olduu gibi bembeyaz olur. Gerekten bunu iyi anla!

Firavun bu mucizeyi grdnde Ms Aleyhisselm'n ii hakknda memleketinin ve kavminin eraf ile meveret etti.

MavirlerYce Meali:

Fir'avn'n kavminden o cemiyet dedi ki: -"Bu, phesiz ok bilgi bir sihirbaz.109 Sizi yerinizden karmak istiyor. Binaenaleyh, ne emredersiniz?"110 Dedi ki:

-"Onu ve kardeini beklet ve ehirlere toplayclar yolla.111 Mahir sihirbazlarn hepsini sana getirsinler."112 Btn sihirbazlar da Fir'avn'a geldiler; dediler ki: i3 Senler biz olursak, bize mkfat phesiz yar

Dedi ki:

-"Evet! Hem o vakit siz elbette gzdelerdensiniz.'114

Tefsr-i erifi:

"Fr'avn'm kavminden o cemiyet dediki:"

Kavmin eraf ki onlar meveret ehli olanlard. "Bu, phesiz bir sihirbaz."

Cd'dr.

"ok bilgi..."

Sihir ilminde, mahir ve yksek dereceye ulam biridir.

0 ada sihir ok yaygnd. Hi phesiz her sanat ehli deiik deiik tabakalar (dereceler) zeredirler. Her bir kendi uzmanl ve mahareti itibariyle deiiktirler.

Kavim (Firavunun mavirleri ve eraf) Ms AleyhisselnYin sihir ilminde en yksek mertebeye ulam uzman bir kii sandlar. Ve onlar, Ms Aleyhisselm'n ilmini; mlk ve risleti talep etmeye vesile kldn zannettiler ve dediler ki: (3/211)

"Sizi karmak istiyor."

Sihriyle, "yerinizden"

Msr'dan karmak ve hkmeti de israil oullar iin klmak istiyor. Firavun bunu iittii vakit, onlara sordu;

Binaenaleyh, ne e'mredersiniz?"

Nn'un harfinin fethasiyledir.

kavN erifinde ki kelimesi fiilinin ikinci mefl

olmak zere mahallen mensbtur. Harf-i cenin hazffyledir. Birinci mefl de mahzftur.

Takdiri yledir: Bana ne gibi bir eyi emredersiniz? Yani durum byle olunca bana ne yapmam iaret edersiniz?" demektir.

Firavunun Mavirlerinin Yanl Tavsiyeleri

'- "Dediler:11 Firavuna dediler ki: "Onu beklet/1

Asl "onu beklet" tir. Hemze sakin ve h (u) mazmmdur. , bekletmek, te'hr etmek yani geciktirmek, demektir. (Dahakimi?)

"ve kardeini"

Harun Aleyhisselm'.... Ms Aleyhisselm'n isminin zikrine taarruz edilmemesinin sebebi; denildi ki Ms Aleynisselm'm zaten kendisiyle beraber olmasndandr. Dier ayetlerde onun nida edilmesiyle yetinildi.

"Ve ehirlere yolla"

Cr (harf-i cer olan kelimesi,) "gnder" fiiline taalluk etmektedir...

"ehirler"kelimesi, "ehir"kelimesinin cemiidir.

Surlar olan zerinde melik'in vali tayin edildii yerdir. Msrn yksek arazilerinde bulunan ehirlerdir. Msrn baz ehirleri vard.Orada ok sayda sihirbazlar vard; onlar hacet zamanlarnda onlara gelirlerdi.

Mans, polisleri ehirlere gnder, demektir.

Mefi mahzftur.

Yani "Sihirbazlar toplayclar," demektir. Manas:

Orada bulunan sihirbazlar, senin iin toplayp, sana getirsinler, demektir.

"Mhir sihirbazlarn hepsini sana getirsinler."

Yani mhir sihirbazlar sana getirirler, demektir.

Sihir Nedir?

Lgatte sihir: Acib eyleri ortaya kartmak iin, ok ince hileler, yapmaktr. Bunun asl emrin (bir iin) gizlenmesinden gelmektedir. Bundan dolay gecenin sonunu "seher" (vakti) ad verildi. Gecenin karanl kaldndan dolay, ahs gizlenebildii iindir. Ak ciere de "sahr" ad verildi. Akciere bu ismin verilmesi; bazen itii ve bazen de ekilip zayflad iindir...

Sihirbazlarn Hadiseyi Mezarda ki Babalarna Danmalar

(Farisi tefsirde buyurdu:)

Haberden varid oldu ki: Ms Aleyhisselm'n asr kadar sihirbazlarn ok olduu hibir asr yoktu. 0 ada nice sihirbazlar vard. Sihirbazlarn reisleri, Msr topraklarnn en uzak ehirlerde otururlard.

Tefsr-i Dimyt'de varid oldu.

Msr topraklarnn en uzak iki karde vard ki, bunlarn sihir ilmine vukfyetleri tam idi. Firavunun elileri ve haberi onlara eriti. Annelerine dediler ki:

-"(Anne) bizimle babamzn mezarnn bana gell Babamzn mezarna gidip bunu kendisine danalm!" Babalarnn mezarna vardlar. Babalarna;

-"Ey babacmz! Msr Meliki (Firavun), bizi istemektedir. nk u an o ok kt ve skntl bir durumdadr. u cihetle ki, iki kii ortaya kmlar. Bunlarn askerleri, ordular ve savalar yok!

Ama bunlar, Firavunu zor durumda brakp, btn halkn nnde mahcup etmiler. Deniliyor ki onlarn bir asalar var. O asay yere braktklarnda ejderha (byk bir ylan) oluyor. Ve bu ejderha nne gelen her eyi yiyor (ve yutuyor). Firavun, onlarla muraza ve mcdele etmek iin bize ferman gndermi (Bize ne tavsiye edersin?)

0 anda kabrin sahibinden yle bir ses geldi:

-"Msra varnl 0 iki zat uyuduklar zaman onlarn ylan olan asalar ne yapyor?" diye sorun. Eer onlarn o asalar hl ejderha olarak m kalyor yoksa (kendiliinden) as'ya m dnyor? (Bunu iyi renin) Eer onlar uykuda iken bilen asalar ylan olara kalyorsa; bilin ki onlarn yapt ey, cadlk yani sihir deildir. Zira kendileri uyku halindeyken sihirbazlarn sihirlerinde hibir eser ve tesir kalmaz... Eer onlarn halleri bu ekildeyse (onlar, uyku halindeyken bile ylan olan asalar hl ylan olarak kalyorsa) artk ne siz ve ne de bakas kesinlikle olarak galebe alamaz. Zira onlar iki lim (yani Allah tarafindan kendilerine bilgi verilmi peygamberlerdir ki) hibir kuvvet ve muzara onlara kar gelemez...." diyerek kssa etti.

Kssa edildiine gre bu iki karde, yanlarnda on iki bin (12000) akirt (talebe), dost ve arkadalar olduu halde Msr'a gitmek iin yola koyuldular. On iki konaklk yoldan Ms'a geldiler. Onlarla beraber yetmi bin kadar sihirbaz ve cad Msr'a geldi. Hepsi Firavunun evresinde toplandlar....

Sihirbazlarn Yanldklar Nokta

Ve onlar, kendilerinin te'hr, gzel tedbr, ok almak, gayret etmek ve abalamaklarla takdir olunanlardan bir eyi deitire bileceklerinin vehmine kapldlar. Bilemediler ki hak elbette galip gelecektir. Hkm sabkat etmitir. Hkm hulul ettii zaman; ilim vefehmin (anlamann) saltanatnn kalmayacan bilemediler....

Sihirbazlarn Dnyalk Peinde Komalar

"Btn sihirbazlar da Fir'avn'a geldiler:"

Toplayclarn onlara gnderilmesinden sonra, "Dediler ki:"

Kendilerinin Ms Aleyhisselm'a galebe alacaklarna gvenerek, dediler ki:

"Elbette gaalip gelenler

biz olursak, bize mkfat phesiz ya?"

Bunu cretin sabit olduu ve Firavunun kendilerine icabet edeceinin kesin olduunu haber vermek yoluyla sylediler.

Sanki yle dediler:

-"Bu takdirde elbette bizim iin byk bir ecir ve mkfat vardr!"

Veya (istifham) Hemze (sinin) takdiriyle takrfri istifham (soru) yoluyla bunu sylediler.

Onlarn, "Eer biz olursak" szleri mcerred olarak

subtn yerini tayin iindir. Yoksa galebe almada tereddd iin deildir. Zamirin ortalanmas ve haberin lam ile sslenmesi ise kasr iindir. Yani:

- "Muhakkak ki galip olacaklar bizleriz; Ms deil!" demektir.

Dedi ki: "Evet!"

(Firavun, onlara):

-"Evet! Muhakkak sizin iin byk bir ecir vardr!" dedi.

"Hem o vakit siz"

Bununla beraber sizler;

"Elbette gzdelerdensiniz."

Benim yanmda byk bir mertebe sahibi olacaksnz.

Kelb (r.h.) buyurdular: Firavun sihirbazlara:

-"Siz benim meclisime ilk giren ve benim meclisimden en son kan kiiler olursunuz."dedi. (3/212)

Te'vlt- Necmiyyeden Tasavvuf? Manlar

Te'vlt- Necmiyyede buyurdu:

Allh Tel hazretleri bu konumay (ve o sihirbazlarn bu dileklerini) Firavunun dili zere, hak ve sdk kld. Allh Tel hazretleri onlar (kendi yannda yani onlar) Allh Tel hazretlerinin katnda mukarrabn (yakn olanlardan) olanlardan yapmakla, onlarn bu konumalarn hak ve doru kld. Firavunun yannda deil... (Yani onlar Firavuna dman oldular; Allh Tel hazretlerine de dost....) Te'vlt- Necmiyyenin szleri bitti.

ki Kiiye Kar Yetmibin Kii

Faris tefsirde buyurdu:

Varid oldu ki sihirbazlar cemaatinin en iyileri drt kiiydi. O iki karde;

1- abr,

2- adr idiler; dierleri de kendi deniliyordu:

3- Huttat,

4- Musaffa...

"Lbb" isimli kitabta varid oldu ki, bu drt sihirbaz, sihirbazlarn en iyileriydi; fallllllllaaakat onlarla beraber (iyi sihirbazlardan) em'n adnda biri daha vard. em'n Msra geldi...

br ile Gdr, kendileriyle babalarn arasnda geen sual (yani babalarnn kabrine gidip bu durumu sorduklarnn ve babalarndan alm olduklar) ceveb o kavme (sihirbazlar) topluluuna kssay anlattlar... Ms Aleyhisselm'in asasnn ejder olma iini, aratrdlar. Ms Aleyhisselm uykuda iken de ylan olarak kalp kalmadn apak bir. ekilde renemediler. Ms Aleyhisselm uyurken asann ejderha olarak m kald yoksa denek olarak m kaldn tam renemedikleri iin bu i onlara tereddtl geldi ve hatralarna phe dodu...

Ta ki Firavun, Ms Aleyihsselm' talep etme vaktine kadar bu tereddtleri srd. Btn cadlar yani sihirbazlar, meydanda ve mnazara meclisinde karar kurdular.

Sihirbazlar, nizm ve intizm iinde durdular.

Ms Aleyhisselm elinde asas ile meydana geldi.

Firavun byk bir sevin ile tahtnn zerinde kurulup oturdu.

Firavunun arkasnda Msr halk... Hepsi mnazara ve hadiseyi seyrediyorlard. Bir tarafta yetmibin (70.000) sihirbaz... Dier taraftan da Ms Aleyhisselm ve kardei hazret-i Harun Aleyhisselm... Sihirbazlar byk bir edep (ve sayg ile) ne geldi.

Sihrin ve Firavunun Malbiyeti

Yce Meali:

Dediler ki:

-"Y Ms! Sen mi hnerini ortaya atacaksn, yoksa atanlar biz mi olacaz?"115

Ms dedi ki:

-"Siz atn!

Vakt ki, atacaklarn attlar; insanlarn gzlerini bylediler ve onlar dehete drdler. Hasl byk bir sihir gsterdiler.116

Biz de Musa'ya:

-"Asan brakver!" diye vahyettik. Bir de baktlar ki o, onlarn btn uydurduklarn yalayp yutuyor.117

Artk hak meydana kt ve onlarn btn yaptklar hie gitti.118

Artk orada malup olmulard; kk dmlerdi.'

Sihirbazlar hep birden secdeye kapandlar...120

Dediler ki:

-lymn ettik o rabb*l-alemn'e;121

Ms ve Harun'un rabbine..."122

Fir'avn dedi ki:

-"Siz, ona ben izin vermeden mn ettiniz hal Bu, herhalde bir hud'a/hile! Siz bu hileyi ehirde kurmusunuz, yerli ahaliyi ondan karmak istiyorsunuz. 0 halde yaknda anlarsnz.123

Mutlak sizin ellerinizi, ayaklarnz aprazna keseceim. Sonra, mutlak sizin hepinizi birden asacam!"

Dediler ki:

-"Biz, phesiz rabbimize dneceiz.125

Senin bize kzman da srf rabbmizin yetleri gelince mn etmemizden... Ey bizim rabbimiz! zerimize sabr yadr ve canmz mn selmetiyle al!"126

Tefsr-i erifi:

Dediler ki: "Y Ms! Sen mi hnerini

ortaya atacaksn..."

Asan sen mi nce atacaksn?

"Yoksa atanlar biz mi olacaz?"

iplerimizi ve asalarmz nce biz mi atalm?

Sihirbazlar, (nce veya sonra asasn atma iinde) Ms Aleyhisselm muhayyer braktlar.

nk "Ya da" kelimesi burada mahayyerlik iindir. Ve mecazen zerine atf harfi tik olunur...

Edep tmana Sebep Oldu

Mfessirn-i izam (r.h.) hazretleri buyurdular: Sihirbazlar, Ms Aleyhisselm'a kar edepli ve terbiyeli davran ve hareketleri onlarn iman etmelerine sebep oldu.

Sihirbazlara ncelik

Ms dedi ki: "Siz atini

Sual: Sihir yapmay emretmek caiz olmad halde nasl olur da Ms Aleyhisselm, sihirbazlara;

Ms dedi ki: "Siz atn!" buyurdu.

Cevp: (Bu soruya yle) cevap verildi: Ms Aleyhisselm'n, Ms dedi ki: "Siz atn!" buyurmas, yani: Kendi dnce ve inancnza gre hak zereyseniz; siz atn, demek caiz olur... Onlara atma emrinin mucizeyi te'kd etmek iin olmas da caiz olur.

Sihre Rz Yoktur

Kd Beyzv (r.h.) buyurdular:

Ms Aleyhisselm, onlara bir ikram, hogr, oniara ziydelik ve kendi snna tam bir vesika (kuvvetlendirme) iin sihirbazlara; "Siz atin" buyurdu. Yani Ms Aleyhisselm'n onlara nce atmalarn emretmesi, sihrin mubah olduu kabilinden bir emir ve kfre rz deildir. Mans:

-"Atn Atacanz!'* demektir.

Sihirbazlarn Halk Bylemesi

"Vakt ki, attlar;" O atacaklarn... "nsanlarn gzlerini bylediler..."

Yani insanlarn gzlerinin nnde sihirler yaptlar ve hakikati olmayan eylerle onlar hayret ettirmekle onlar bylediler. bnu'-eyh (r.h.) buyurdular:

Sihirbazlar, sihir, hakk btl ve btl hak gstermek sebebiyle kendilerinin zerinde olduklarnn idrk edilmesini iin; yaptklar malzemeleri evirdiler, evirdiler, hareket ettirdiler...

"ve onlar dehete drdler."

Burada (bab) bab) manasnadr. Sin (^) harfi te'kfd iindir. Mans ruhbettir.

Yani insanlar dehete drmekte tam mbalaa ettiler, demektir.)

"Hasl byk bir sihir gsterdiler." O vakitte....

Sihirbazlarn Byk Sihirleri

Rivayet olundu:

Onlar (Firavunun yetmibin kiilik sihirbaz ordusu) byk halatlar ve kaln ve uzun aalar topladlar. Onlar byk csseli ylanlarm gibi gsterdiler. O halatlarn ve aalarn ilerini cva ile doldurdular- Sonra da onlarn bir ok as (sopa ve deneklerin) iine koydular. Gnein harareti onlar sttka, cvann tesiriyle onlar hareket ettiler. Bazlar bazlarnn zerine geldi. Halatlar birbirine doland. ok idiler. Onlar grenler onlarn kendiliinden hareket ettiini tahayyl etti. Ve bylece (grenlere gre) meydn ylanlarla doldu... (Herkes o sopa, byk aa ve uzun iplerin ylan olduun zannettiler...)

Asann Btn Byleri Yok Etmesi

"Biz de Musa'ya:

-"Asan brakver!" diye vahyettik. Bir de baktlar ki o, onlarn btn uydurduklarn yalayp yutuyor." Krk man:

"Biz vahiy ettik," (kime?)

"Musa'ya:" (Ne vahyettik?) "brakver!"(Neyi brak?)

"Asan," "Bir de baktlar ki" (O ne yapyor? "yalayp yutuyor," (neyi?)

eyi ki," (yle eyki?)

"Onlar uyduruyorlar."

"Bir de baktlar ki" kavi-i erifin bandaki Fe fa) harfi fesahat iindir...

Yani Ms Aleyhisselm da asasn brakverdi. Ms Aleyhisselm'in asas ylan oldu. Ve birde baktlar ki, asa, sihirbazlarn btn by ve sihirlerini yalayp yutuyor. Yani yutuyor ve yiyor, demektir.'dan geliyor. veznindedir. (Halk arasnda) "onu yutmak/a yutup yedim"denilir. Btn bunlar, onu sratlice tutup yediim ve yaladm zaman sylenir.

"Onlar uyduruyorlar." (fiili) yani day ftiradan uyduruyorlar," demektir. Bu sarf- nazar etmek, bir eyi evirmek ve bir eyi olduu ynden kalbetmektir.

Sihirbazlarn iman

Rivayet olundu:

Ms Aleyhisselm'm as's sihirbazlarn btn sihirlerini yalayp tamamen yutunca; orada hazr olan (yzbinlerce) kiiye yneldi. nsanlar, korktular. Katlar. Byk bir izdiham oldu. Byk bir kalabalk telef oldu. Helak olanlarn saysn ancak Allh Tel hazretleri bilir...

Sonra Ms Aleyhisselm onu tuttu. 0 da hemen eskiden olduu gibi as oluverdi. 0 sihirbazlarn sihirde kulland cirmi byk olan (ip, halat, sopa, denek, aa ve malzemelerini) tamamen yok etti. Veya onlar latf czlere (yani molekllere bld.)

Bu hadiseyi gren Sihirbazlar;

-"Eer bu (Ms Aleyhisselm'n asasnn sihirlerimizi yemesi) sihir olmu olsayd; elbette halatlarmz (iplerimiz) ve asalarmz (aalarmz) yerinde kalrd..." dediler.

Hak Meydan kmas

"Artk hak meydana kt," Hak sabit oldu. Ve Ms Aleyhisselm'n;

-"Ey Fir'avn! Bil ki, ben rabb'l-alemn tarafndan bir resulm." Szndeki doruluu ortaya kt. Allh Tel hazretleri, bu mucizeyi Ms Aleyhisselm'n elinde izhr etmekle Ms Aleyhisselm'n peygamberliinde sdk olduunu ispat etmi oldu.

"Ve onlarn btn yaptklar hie gitti."

Onlarn yapa geldikleri eylerin ve amellerinin yani sihirlerinin btl olduu ortaya kt.

Firavun Malp Oldu

"Artk malup olmulard;"

Firavun ve ona tabi olanlar malup dtler.

orada" (3/213)

0 meclis ve meydanda...

"kkdmlerdi."

Zelil ve hakir oldular. Suskun duruma dtler, (mt oldular)! Burada inklap, ; olmak mansmdar.

Sihirbazlar Secdeye Kapandlar

Sihirbazlar hep birden secdeye kapandlar..."

Hemen secdeye kapandlar. yle iddetli bir ekilde yere kapandlar ki sanki biri onlar tutmu ve iddetli bir ekilde yere atmt. Nasl? Hayr onlar o grdkleri hak yere kapanmaya (secdeye) mecbur kld.

Bu kelm'da "stire-i temsiliyye" vardr. Zira sihirbazlarn kahredici (dmanlar malp edici) mucizeleri grdkleri zamanla halleri, (yani) sratlice yere kapanp secde etme durumlar; iddetli bir ekilde yz st atlan bir kiinin hline benzetildi.... Onlarn hallerinden mebbehn bihin haline dellet eden eyle, tabir olundu...

Sihirbazlarn man Etmeleri

Dediler ki: ymn ettik o rabb'l- alemn'e..."

"Ms ve Harun'un rabbine..."

ikinciyi birinciden bedel kldlar...

Onlarn muradlannn Firavun olduu anlalmasn diye... Zira (malum olduu zere) Ms Aleyhisselm daha kk iken Firavun onu alp beslemiti. Ancak Firavun kesinlikle Harun Aleyhisselm' beslememiti .

Yzbinlerce nsan man Etti

bni Abbs (r.a.) hazretleri buyurdular:

Sihirbazlar, iman ettiler. (Ve o gn) srail oullarndan tam altiyzbin (600000) kii iman etti.

Firavunun Kfre Saplanmas

"Fir'avn dedi ki:"

Sizirbazlarn (iman ve secde etmelerini) inkr eder ve onlar yaptklar eyden dolay azarlayarak dedi ki:

"Siz ona mn ettiniz ha!"

Tek bir Hemze (!) iledir. Ya azarlama mansn tazammun

eden mahza ihbar iindir. Veya Hemzenin hazyle istifhm- tevbihi iindir...

"B/bette bize mkfat phesiz ya?' kavl-i erifinde getii gibi...

"ben, size izin vermeden"

Ben size izin vermeksizin siz iman ettiniz (yle mi?) demektir. u kavl-i erifte olduu gibi:

-"De ki: "Eer rabbimin kelimeleri iin deniz mrekkep olsayd, her halde rabbimin kelimeleri tkenmeden deniz tkenirdi; bir misli de ilave getirsek bile!"

nk ondan izin, bundan mmkndr...

Bu, herhalde bir hud'a/hile! Siz bu

hud'ay kurmusunuz,"

Yani sizler yapp ilediniz, demektir. Yoksa hl ve iin hakikati sizden sdr olan durum delilin kuvvetinden ve mucizesinin zuhurundan dolay deildir. Belki bu hadise sizin Ms ile beraber kurmu olduu bir hilenin sonucudur...

ehirde" Yani Msr'dan kararlatrlan bu yere kmadan nce siz bu plan kurdunuz, demektir.

Sz Alm Olmas

Rivayet olundu:

Ms Aleyhisselm, Sihirbazlarn emiri (bakanlar) ile karlat. Ms Aleyhisselm ona;

-"Ne diyorsun? Eer seni malb edersem bana iman edecek misin? Benim getirdiklerimin hak olduuna ehdet edecek, misin?" diye sordu. 0 sihirbaz da;

-"Vallahi! Eer sen beni malb edersen; elbette sana iman edeceimi" dedi. (Ve bu ekilde Ms Aleyhisselm'a sz verdi...)

Firavun da onlarn konumalarn dinliyordu... u kavl-i erif Firavunun onlarn konumalarn iitmesinden kaynakland: yerli ahaliyi ondan karmak istiyorsunuz.

Yani Ktbfleri kartmak ve buraya kendinizi ve srail oullarna hlis klmak istiyorsunuz.

O halde yaknda anlarsnz

Yaptklarnzn kibetini grrsnz! Bu Firavun tarafndan tehdidi ieren bir szdr. Tafsilt da udur:

Firavunun man Eden Sihirbazlara Tehdidi

Mutlak sizin ellerinizi, ayaklarnz aprazna keseceim."

Birer taraf el ve bacaktan keseceim; yani sa eliniz ve sol ayanzdan keseceim, demektir.

"Sonra, mutlak sizin hepinizi birden asacaml"

Nil nehrinin kenarnda, hurma aalarna... Sizi rusvy etmek ve szin benzerlerinize de bir ibret olmas iin

Denildi:

Bu ii (insann el ve ayaklarn aprazvari olarak kesen ve insanlar ilk idam eden ve bunu) bir kanun haline getirip meru klan Firavundur.

slm'da El ve Ayaklarn aprazna Kesilmesi

Allh Tel hazretleri, el ve ayaklarn aprazna kesilmesini, sadece "Kutt-i't-Tark" (Yol kesen, Mslman toplumlarnda emniyet, can, mal ve namus emniyetini bozup yolculara saldran ve onlarn mallarn alan, canlarn heder eden ve namuslarn kirleten ekiy) iin; yapm olduklar bu gnahn byklnden dolay, eller ve ayaklarn aprazna kesilmesi meru klnd ....Bundan dolay Allh Tel hazretleri yol kesen ekyay Allah ve Reslyle muharebe edenler olarak isimlendirdi