05 การกลายเสียงสระของค ายืมภาษา ...05...

05การกลายเสยงสระของค�ายมภาษาบาลและสนสกฤตในภาษาไทย

ดร.สาโรจน บวพนธงาม *

Dr. Saroj Buaphanngam

* อาจารยประจำาภาควชาภาษาไทย คณะมนษยศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม

Vowel Changes in Pali and Sanskrit Loanwords in Thai

148 148

บ ท ค ด ย อ

คำายมในภาษาไทยกวาครงหนงเปนคำาทยมมาจากภาษาบาลและสนสกฤต ทงนเพราะภาษาบาลและสนสกฤตกบภาษาไทยเกดการสมผสกนนานนบพนป บทความนมงศกษาการเปลยนแปลงทางเสยงของคำายมภาษาบาลและสนสกฤตในภาษาไทยเฉพาะการกลายเสยงสระเทานน โดยอาศยแนวคดดานการศกษาภาษาศาสตรเชงประวตและเปรยบเทยบ การเปลยนแปลงทางเสยงของคำายมภาษาบาลและสนสกฤตในภาษาไทยเปนการเปลยนแปลงอยางเปนระบบ โดยเฉพาะการกลายเสยงสระในคำายมภาษาบาลและสนสกฤตนนกเพอปรบลดจำานวนพยางคในคำาใหสอดคลองกบโครงสรางพยางคของคำาไทย กระบวนการกลายเสยงสระในคำายมภาษาบาลและสนสกฤต ไดแก การยดสระเสยงสนใหเปนสระเสยงยาว การทอนสระเสยงยาวใหเปนสระเสยงสน การเลอนเสยงสระ การกลายเสยงสระจากสระเดยวเปนสระประสม การกลายเสยงสระจากสระประสมเปนสระเดยว การกลายเสยงสระเปนพยญชนะ และการสญเสยงสระทายคำา

ค�าส�าคญ: คำายมภาษาบาลและสนสกฤต, การเปลยนแปลงทางเสยง, การกลายเสยงสระ

149 149

A b s t r a c t

Over half of the loanwords found in Thai are borrowed from Pali and Sanskrit. This phenomenon is a result of language contact between Pali Sanskrit and Thai all of which have been around for over a thousand years. This article aims to study phonological changes in Pali and Sanskrit loanwords that are used in Thai with emphasis on vowel changes, according to a historical-comparative linguistics-based study. The process of the phonological change in Pali and Sanskrit loanwords in Thai was found to be systematical. Specifically, the vowel changes in Pali and Sanskrit loanwords were to reduce the number of syllables in original Pali and Sanskrit words. Here are the processes of vowel change in Pali and Sanskrit loanwords in Thai: lengthening, shortening, vowel shifting, diphthongization, monothongization, consonantization and apocope.

Keywords: Pali and Sanskrit loanwords, phonological change, vowel change

150 150

บทน�าคำายมทงหมดทพบในภาษาไทยมประมาณ 26.1 เปอรเซนต และ

ในจำานวน 26.1 เปอรเซนตนเปนคำายมทมาจากภาษาบาลและสนสกฤต* มากถง 14.5 เปอรเซนต (Titima Suthiwan and Uri Tadmor 2009: 604) ภาษาบาลและสนสกฤตมอทธพลตอภาษาไทยทงดานอกขรวธ เสยง คำาและสำานวนภาษา โดยเฉพาะภาษาสนสกฤตซงมอกขรวธสวนใหญคลายกบภาษาบาลนบวามอทธพลตออกขรวธและคำาศพทภาษาไทยเปนอยางมาก (William. J. Gedney 1947: Introduction 1) แมวาภาษาบาลและสนสกฤตกบภาษาไทยจะมลกษณะทแตกตางกนอยางมาก ถงกระนนนบแตอดตกระทงปจจบนคนไทยกยงคงยอมรบและนยมคำายมภาษาบาลและสนสกฤต อทธพลจากพทธศาสนาและศาสนาพราหมณ-ฮนดเปนปจจยสำาคญททำาใหคนไทยนยมคำายมจากภาษาบาลและสนสกฤต

ภาษาบาลและสนสกฤตกบภาษาไทยเปนภาษาตางตระกลกน ภาษาบาลและสนสกฤตเปนภาษาตระกลอนโด-อารยน ซงเปนสาขาของตระกลภาษาอนโด-ยโรเปยน สวนภาษาไทยเปนภาษาตระกลไท ซงเปนสาขาของตระกลภาษาไท-กะได ภาษาบาลและสนสกฤตมรปลกษณของคำาเปนภาษามวภตตปจจย มหนวยผนคำาสำาหรบเปลยนแปลงรปคำาเพอบอกหนาทและ

* อกษรยอทใชในการอธบายทมาของคำาคอ (ป.) หมายถง คำาทใชเฉพาะในภาษาบาล (ส.) หมายถง คำาทใชเฉพาะในภาษาสนสกฤต และ (ป. ส.) หมายถง คำาภาษาบาลและภาษาสนสกฤตทมรปและเสยงเหมอนกน

การกลายเสยงสระของคำายมภาษาบาลและสนสกฤตในภาษาไทย

151 151

ส า โ ร จ น บ ว พ น ธ ง า ม

ความหมายทางไวยากรณของคำา ในขณะทภาษาไทย มรปลกษณของคำาเปนภาษาคำาโดด ไมมหนวยผนคำาและไมมการเปลยนแปลงรปคำา นอกจากนภาษาบาลและสนสกฤตกบภาษาไทยยงมความแตกตางดานโครงสรางภาษาอก 4 ประการ ไดแก ความแตกตางดานหนวยเสยง ดานลกษณะพยางค ดานระบบคำาและดานประโยคและการเรยงคำา (สาโรจน บวพนธงาม 2558: 150-174) ดวยความแตกตางของโครงสรางภาษาดงกลาวมานเอง จงทำาใหคำายมภาษาบาลและสนสกฤตในภาษาไทยเกดการเปลยนแปลง ทงนการเปลยนแปลงทางเสยงของคำายมภาษาบาลและสนสกฤตกเพอให เขากบธรรมชาตและลกษณะของภาษาไทย

การเปลยนแปลงของภาษาจะเกดขนไดเมอมกลไกบางอยางทำาใหภาษาเปลยนแปลงไป กลไกดงกลาว ไดแก การกลายเสยง การเทยบแบบและการยมภาษาอน (ปราณ กลละวณชย 2542: 384) ดวยเหตทคำาภาษาบาลและสนสกฤตในภาษาไทยมลกษณะเปนคำายม อกทงระบบเสยงภาษาบาลและสนสกฤตกแตกตางกบระบบเสยงภาษาไทย ดงนนเมอรบคำาภาษาบาลและสนสกฤตมาใชในภาษาไทย การออกเสยงคำายมภาษาบาลและสนสกฤตจงเปลยนแปลงไปจากเดมแนนอน คำายมภาษาบาลและสนสกฤตทเปลยนแปลงไปนในทางภาษาศาสตรถอวาเปนกลไกการกลายเสยง การ กลายเสยงนอาจเปนไปตามธรรมชาตของภาษา แตบางครงการกลายเสยงกอาจเปนไปเพราะความตงใจของผใชภาษาทตองการความสะดวกหรอเพอ

152 152

ใหเกดเสยงไพเราะ (บรรจบ พนธเมธา 2518: 116)เนองจากกระบวนการกลายเสยงของคำายมภาษาบาลและสนสกฤต

ในภาษาไทยนนเกดขนทงกบเสยงสระ พยญชนะ วรรณยกตรวมถงโครงสรางพยางคซงมประเดนและรายละเอยดทสำาคญจำานวนมาก อยางไรกตาม ในบทความนผเขยนจะศกษาเฉพาะการกลายเสยงสระเทานน

ภาษาบาลและสนสกฤตกบภาษาไทยมทงเสยงสระทเหมอนกนและทแตกตางกน ฉะนนถาธรรมชาตและลกษณะของเสยงสระเหมอนกน (vowel correspondences) และไมขดกบกฎโครงสรางคำาไทย (morphophonemic formulae) คำายมภาษาบาลและสนสกฤตในภาษาไทยบางคำากจะใชเสยงสระตรงกน กลาวคอคำาภาษาบาลและสนสกฤตเดมทใชสระเสยงสน คำายมภาษาบาลและสนสกฤตในภาษาไทยกใชสระเสยงสน (ยกเวนสระ ฤ /ɻ /) และคำาภาษาบาลและสนสกฤตเดมทใชสระเสยงยาว คำายมภาษาบาลและสนสกฤตในภาษาไทยกใชสระเสยงยาว ดงน /a/ > /a/ /i/ > /i/ /u/ > /u/ /aː/ > /aː/ /iː/ > /iː/ /uː/ > /uː/ เชน รฏ /ɻaʈʈha/ > รฐ /rát/ มตร /mitɻa/ > มตร /mít/ คณ /ɡuɳa/ > คณ /khun/ ศาลา /ҫaːlaː/ > ศาลา /sǎːlǎː / ศล /ҫiːla/ > ศล /sǐːn/ รป /ɻuːpa/ > รป /rûːp/ (William. J. Gedney 1947: 88) แตกมสระในคำาภาษาบาลและสนสกฤตเดมบางคำาทกลายเปนสระอนทมลกษณะของเสยงสระตางออกไปเมอเปนคำายมในภาษาไทย ทงนอาจเปนเพราะคำาภาษาบาลและสนสกฤตเดมบางคำานนมเสยงสระและลกษณะพยางคขดกบกฎโครงสรางคำาไทย หรอขดกบธรรมชาตการออกเสยงคำาไทย ฉะนนสระในคำายมเหลานนกจะกลายเปนเสยงสระทมใชแตในภาษาไทยซงไมมในระบบเสยงสระของภาษาบาลและสนสกฤตเดม เชน /i/ > /ɯ/ /ai/ > /ɛː/ ในคำาวา ผลก /phalika/ > ผลก /pha.lɯk/ ไวทย /ʋaidja/ > แพทย /phɛːt/ การกลายเสยงสระของคำายมภาษาบาลและสนสกฤตในภาษาไทยเปนปรากฏการณทเกดขนอยางเปนระบบซงมกระบวนการดงตอไปน

153 153

1. การยดสระเสยงสนใหเปนสระเสยงยาว (lengthening) คำาภาษาบาลและสนสกฤตเดมบางคำาทใชสระเสยงสน เมอนำามาใชใน

ภาษาไทยจะกลายเปนสระเสยงยาว ดงน /a/ > /aː/ /i/ > /iː/ /u/ > /uː/* การยดสระเสยงสนใหกลายเปนสระเสยงยาว เปนกระบวนการผอนคลายเสยง (relaxation of articulatory effort) โดยเฉพาะสระเสยงสนทายพยางคหรอทายคำาเพอไมใหเปนเสยงลงนำาหนกและไมใหเปนคำาตาย การยดเสยงสระจะชวยใหการออกเสยงงายและสะดวกขน (บรรจบ พนธเมธา 2518: 116) ตามทฤษฎภาษาศาสตรเชงประวต ปรากฏการณนเรยกวา simplification (Theobora Bynon 1978: 123) หรอการกลายเพอใหออกเสยงไดงายขน เชน

ค�าภาษาบาลและสนสกฤตเดม ค�ายมภาษาบาลและสนสกฤตในภาษาไทย

คร (ป.) /ɡaɻu/ > คร /khruː/

คร (ป. ส.) /ɡiɻi/ > คร /khiː.riː/

ปรมาณ (ป. ส.) /paɻamaːɳu/ > ปรมาณ /pa.ra.maː.nuː/

มฤตย (ส.) /mɻtju/ > มฤตย /ma.rɯt.ta.juː/

ราตร (ส.) /ɻaːtɻi/ > ราตร /raː.triː/

ศตร (ส.) /ҫatɻu/ > ศตร /sàt.truː/

สปน (ป.) /sapana/ > สาบาน /sǎː.baːn/

สวสต (ส.) /sʋasti/ > สวสด /sa.wàt.diː/

นอกจากนการยดสระเสยงสนใหกลายเปนสระเสยงยาว ยงเปนผลจากกระบวนการชดเชยเสยงทสญไป (compensatory lengthening) (ดษฎพร

* การถายถอดเสยงของคำาภาษาบาลและสนสกฤตเดมและคำายมภาษาบาลและสนสกฤตในภาษาไทย ผเขยนไดใชสทสญลกษณซงประยกตจากระบบสทอกษรสากล (IPA or International Phonetic Alphabet)

154 154

ชำานโรคศานต 2526: 21) โดยเฉพาะคำาบาลและสนสกฤตเดมทมหลายพยางคซงพยางคทายสดอาจเปนเสยงสระ และ/หรอเสยงพยญชนะกบเสยงสระทสญไป เสยงสระทอยขางหนาเสยงทสญไปนนจะยดเปนเสยงยาวเพอชดเชย (บรรจบ พนธเมธา, 2518: 116) เชน

ค�าภาษาบาลและสนสกฤตเดม ค�ายมภาษาบาลและสนสกฤตในภาษาไทย

เจตย (ป.) /cetija/ > เจดย /ceː.diːØØ/

สมรถ (ส.) /samaɻtha/ > สามารถ /sǎː.mâːtØ/

สญญ (ป.) /suɲɲa/ > สญ /sǔːnØØ/

อสร (ป. ส.) /asuɻa/ > อสร /ʔa.sǔːnØ/

2. การทอนสระเสยงยาวใหเปนสระเสยงสน (shortening) คำาภาษาบาลและสนสกฤตเดมบางคำาทใชสระเสยงยาว เมอนำามาใช

ในภาษาไทยจะกลายเปนสระเสยงสนดงน /aː/ > /a/ /iː/ > /i/ /uː/ > /u/ การทอนสระเสยงยาวใหกลายเปนสระเสยงสนเปนกระบวนการทำาใหงายเพอใหออกเสยงไดถนดและงายขน โดยเฉพาะคำาหลายพยางคทโครงสรางพยางคประกอบดวยสระเสยงยาวและมพยญชนะทายซงไมสอดคลองกบลกษณะพยางคของคำาไทยจะมการทอนเสยงยาวใหสนลงเพอใหออกเสยงไดถนดขน (บรรจบ พนธเมธา 2518: 118-119) การทอนสระเสยงยาวใหเปนสระเสยงสนเพอใหสอดคลองกบลกษณะพยางคหรอโครงสรางพยางคของคำาไทยนเปนการกลายเสยงแบบมเงอนไขกำาหนด (conditioned change) และเปนผลสบเนองจากกระบวนการปรบโครงสรางพยางคของคำาภาษาบาลและสนสกฤตเดมเพอใหสอดคลองกบโครงสรางพยางคของคำาไทย การปรบโครงสรางพยางคนเปนกระบวนการปรบโครงสรางใหมเชงระบบ (systematic restructuring) (Theobora Bynon 1978: 122) โดยมกจะเกดกบคำาภาษาบาลและสนสกฤตเดมทม

155 155

โครงสรางพยางคแบบ C(C)VVC หรอ C(C)VV.CV(V) เมอยมมาใชในภาษาไทยจะปรบโครงพยางคใหมดงน C(C)VØC จะเหนไดวา เมอมการปรบโครงสรางพยางคใหม สระเสยงยาวจะกลายเปนสระเสยงสน เชน

ค�าภาษาบาลและสนสกฤตเดม ค�ายมภาษาบาลและสนสกฤต ในภาษาไทย

ตษณม (ส.) /tuːʂɳiːm/ > ดษณ /dùt.sa.niː/

นล (ป. ส.) /niːla/ > นล /nin/

วปรต (ป. ส.) /ʋipaɻiːta/ > วปรต /wí.pa.rìt/ /wíp.pa.rìt/

วณา (ป. ส.) /ʋiːɳaː/ > พณ /phin/

สถล (ส.) /sthuːla/ > สถล /sa.thǔn/

นอกจากน การทอนสระเสยงยาวใหเปนสระเสยงสนยงเปนผลสบเนองจากพยางคลดนำาหนกของคำาไทย กลาวคอพยางคทมเสยงหนกหรอพยางคทประกอบดวยสระเสยงยาว เมอมการลดนำาหนก เสยงสระจะเบาลงหรอและอาจแปรเปลยนไปได (กาญจนา นาคสกล และคณะ 2545: 40-41) บรรจบ พนธเมธา (2518: 118-119) กลาววา การทอนสระเสยงยาวใหเปนเสยงสนกเพอใหสอดคลองกบการเนนเสยงแบบไทย กลาวคอคำาไทยจะไมเนนเสยงทพยางคหนาแมจะเปนสระเสยงยาวกตาม เสยงยาวทพยางคหนาเมอไมเนนเสยง จงกลายเปนเสยงสนไปตามธรรมชาต เชน


จฬา (ป.) /cuːɭaː/ > จฬา /cu.laː/

นต (ป. ส.) /niːti/ > นต /ní.tìʔ/

สกร (ป. ส.) /suːkaɻa/ > สกร /su.kɔːn/

อาศจรย (ส.) /aːҫcaɻja/ > อศจรรย /ʔàt.sa.can/

156 156

3. การกลายเปนเสยงสระอนคำาภาษาบาลและสนสกฤตเดมบางคำาทใชเสยงสระ /a/ /aː/ /i/

/iː/ /u/ /uː/ ซงเปนเสยงสระทมใชในภาษาไทยดวยเชนกน แตเมอนำามาใชในภาษาไทย เสยงสระดงกลาวกลายเปนเสยงสระอนซงทงภาษาบาลและสนสกฤตและภาษาไทยตางกมใชดวยกน หรอบางคำาอาจกลายเปนเสยงสระอนซงเปนสระทมใชแตในภาษาไทยเทานน ไดแก /ɔː/ /ɯ/ /ɯː/ /ɛ/ /ɛː/ /ia/ การกลายเสยงสระลกษณะเชนนบางครงอาจอธบายไดด วยกระบวนการเปลยนแปลงทางเสยงเพราะเงอนไขของเสยงแวดลอม เชน การกลมกลนเสยง การผลกเสยง เสยงแวดลอมทมอทธพลตอการกลมกลนเสยงอาจจะเปนเสยงสระหรอพยญชนะกได และอาจจะเปนเสยงทอยขางหนาหรอขางหลงซงเปนเสยงทอยชดกนในพยางคเดยวกนหรออยไกลกนในพยางคอนกได (ดษฎพร ชำานโรคศานต 2526: 29) แตบางครงกเปนการเลอกออกเสยงตามความถนด (simplification) หรออาจเกดจากกระบวนการปรบใหเปนสงใหมหรอใหเขากบระบบใหมทเรยกวา innovation หรอ innovatory change (Theobora Bynon 1978: 114) การกลายเปนเสยงสระอนของคำายมภาษาบาลและสนสกฤตในภาษาไทย มลกษณะดงตอไปน

3.1 การเลอนเสยงสระ (vowel shifting) 3.1.1 การเลอนระดบของลนซงเปนทเกดของเสยงสระทอยภายในคำา

ใหสงขน ไดแก การเลอนจากสระกลาง ตำา สน /a/ ใหสงขนเปนสระหนา สง สน /i/ สระหนา กลาง สน /e/ สระหลง กลาง สน /o/ หรอ ยาว /oː/ และสระหลง สง สน /u/ ดงน

/i/ /u/

/e/ /o/ /oː/

/a/

157 157

/a/ > /i/ เชนค�าภาษาบาลและสนสกฤตเดม ค�ายมภาษาบาลและสนสกฤต

ในภาษาไทย

วกล (ป. ส.) /ʋakula/ > พกล /phí.kun/

วรณ (ส.) /ʋaɻuɳa/ > พรณ /phí.run/

จากตวอยาง การทเสยงสระ /a/ ในพยางคแรก [ʋa] กลายเปนสระ /i/ ในพยางค [phí] เกดจากกระบวนการแปลงเสยงใหตางกนหรอการผลกเสยง (dissimilation) ทงนเพราะเสยง /ʋ/ เปนพยญชนะอรรธสระของเสยงสระ /u/ ซงมลกษณะการออกเสยงคลายกบเสยงสระ /u/ ในพยางค [ku] และ [ɻu] ทตามมา ฉะนนเพราะอทธพลของเสยงสระ /u/ ทตามมาซงมลกษณะการออกเสยงโดยใชรมฝปากและลนคลายกบเสยงพยญชนะ อรรธสระ /ʋ/ ในพยางคหนา เสยงสระ /a/ ในพยางค [ʋa] ขางหนาจงกลายเปนเสยงสระ /i/ ในพยางค [phí] เพอใหแตละพยางคมเสยงสระแตกตางกนซงจะชวยใหออกเสยงไดสะดวกขน

/a/ > /e/ เชนค�าภาษาบาลและสนสกฤตเดม ค�ายมภาษาบาลและสนสกฤต


ปญจ (ป. ส.) /paɲca/ > เบญจ- /ben.càʔ/

วชร (ส.) /ʋaɟɻa/ > เพชร /phét/

วชฌฆาต (ส.) /ʋaɟɟhaɡhaːta/ > เพชฌฆาต /phét.cha.khâːt/

สรวชญ (ส.) /saɻʋaɟɲa/ > สรรเพชญ /sǎn.phét/

จากตวอยางจะเหนวา กระบวนการทสระ /a/ กลายเปนสระ /e/ เปนเพราะเงอนไขหรออทธพลของเสยงพยญชนะเพดานแขงทตามมา ปรากฏการณดงกลาวเปนการกลมกลนเสยงตามเสยงหลง (regressive

158 158

assimilation) โดยทการออกเสยงสระ /a/ ซงเปนสระกลาง ตำา และมพยญชนะเพดานแขงตามมาจะสงผลใหมการเลอนลนใหสงขนซงเปนตำาแหนงของเสยงสระ /e/ ฉะนน สระ /a/ จงกลายเปนสระ /e/

/a/ > /o/ หรอ /oː/ เชนค�าภาษาบาลและสนสกฤตเดม ค�ายมภาษาบาลและสนสกฤต


กมล (ป. ส.) /kamala/ > โกมล /koː.mon/

มรกต (ป. ส.) /maɻakata/ > มรกต /mɔː.ra.kòt/

หงส (ป.) หำส (ส.) /haŋsa/ > หงส /hǒŋ/

จากตวอยาง การทสระ /a/ กลายเปนสระ /o/ เปนผลจากกระบวนการปรบโครงสรางใหม (restructuring) และการใชแนวเทยบ (analogy) โดยเทยบกบระบบการเขยนคำาไทย (writing system) และ การออกเสยงคำาไทย กลาวคอคำาไทยทมโครงสรางพยางคแบบ CVC และมระบบการเขยนดงนคอ รปพยญชนะตน + สระลดรป (omission of vowel) + รปพยญชนะทาย (ยกเวนรปพยญชนะทาย <ร>) ลกษณะพยางคหรอคำาเชนนจะออกเสยงเปนสระ /o/ เชน <จน> ออกเสยงวา /con/ <พบ> ออกเสยงวา /phóp/ (กาญจนา นาคสกล และคณะ 2545: 88) ดงนนคำายมภาษาบาลและสนสกฤตในภาษาไทยเมอมการปรบโครงสรางพยางคใหมและมลกษณะรปเขยนแบบรปพยญชนะตน + สระลดรป (สระ <โ-ะ> ลดรป) + รปพยญชนะทายจงออกเสยงคำายมลกษณะดงกลาวเปนสระ /o/ โดยเทยบกบการออกเสยงคำาไทย ลกษณะการกลายเสยงเชนนเปนการกลายเสยงตามแนวเทยบ (analogical change)

อนงจากตวอยางคำา กมล /kamala/ การทสระ /a/ ในพยางค [ka] กลายเปนสระ /oː/ ในพยางค [koː] นนจะตองพจารณาลำาดบขนตอนของการกลายเสยงหรอลำาดบของการเปลยนแปลง (rule ordering) ดวย ดษฎพร

159 159

ชำานโรคศานต (2526: 15) กลาววา การเปลยนแปลงอาจเกดขนอยางมขนตอนคอ ในระยะหนงอาจเกดการเปลยนแปลงอยางหนง ในระยะตอมาจงเกดการเปลยนแปลงอยางอนตอไป ฉะนนลำาดบขนตอนการกลายเสยงคำา กมล /kamala/ จงเปนไปดงนคอ สระ /a/ ในพยางค [ma] กลายเปนเสยงสระ /o/ ในพยางค [mon] โดยใชแนวเทยบกบระบบการเขยนคำาไทยและการออกเสยงคำาไทยกอน จากนนสระ /a/ ในพยางค [ka] กจะกลมกลนกบเสยงสระหลง คอเสยงสระ /o/ ในพยางค [mon] พรอมทงเกดการยดเสยงสระสน /o/ ใหเปนเสยงสระยาว /oː/ ซงเปนกระบวนการผอนคลายเสยงเพอใหออกเสยงงายขน ลำาดบขนตอนการกลายเสยงสามารถแสดงไดดงน

กมล /kamala/ > กมล /ka.mon/ > กมล /ko.mon/ > โกมล /koː.mon/

/a/ > /u/ เชน


ชมพนท (ป.) /ɟambuːnada/ > ชมพนท /chom.phuː.nút/

พทร (ป. ส.) /badaɻa/ > พทรา /phút.saː/

จากตวอยางคำา ชมพนท /ɟambuːnada/ การทสระ /a/ ในพยางค [na] กลายเปนสระ /u/ ในพยางค [nút] เมอเปนคำายมในภาษาไทยเปนผลจากกระบวนการกลมกลนเสยงสระ (vowel harmony) การกลมกลนเสยงสระเปนการกลมกลนเสยงทอยไกล (distant assimilation) กลาวคอเสยงสระในพยางคหนงอาจจะเปลยนไป เพราะอทธพลของเสยงสระในพยางคอน (ดษฎพร ชำานโรคศานต 2526: 30) จากตวอยางจะเหนไดวา หนวยเสยงสระ /uː/ ในพยางค [buː] มอทธพลทำาใหสระ /a/ ในพยางค [na] ทตามมากลายเปน /u/ ในพยางค [nút] ในคำา ชมพนท /chom.phuː.nút/

160 160

สวนคำา พทร /badaɻa/ การทสระ /a/ ในพยางค [ba] กลายเปนสระ /u/ ในพยางค [phút] สนนษฐานวา เปนการกลายเสยงเนองจากการยมผานภาษาอนคอภาษาเขมร โดยทเมอเปรยบเทยบคำายมภาษาบาลและสนสกฤตในภาษาเขมรกบคำายมภาษาบาลและสนสกฤตในภาษาไทยพบวา คำาดงกลาวมเสยงสระใกลเคยงกบคำายมภาษาบาลและสนสกฤตในภาษาเขมรมากกวาเสยงสระของคำาภาษาบาลและสนสกฤตเดมดงน พทร (ป. ส.) /badaɻa/ > พทรา (ข.) /puttriə/ (กงวล คชชมา 2548: 572) > พทรา (ท.) /phút.saː/ เมอพจารณาลำาดบขนของการเปลยนแปลง (rule ordering) จะเหนไดวา เสยงสระ /u/ ในคำา /phút.saː/ ใกลเคยงกบคำา /puttriə/ มากกวาคำา /badaɻa/ นนกหมายความวา สระ /a/ ในพยางค [ba] กลายเปนสระ /u/ ในพยางค [put] ในภาษาเขมรกอนทจะกลายมาเปนสระ /u/ ในพยางค [phút] ในภาษาไทย

3.1.2 การเลอนระดบของลนซงเปนทเกดของเสยงสระทอยภายในคำาใหตำาลง ไดแก การเลอนจากสระหนา สง สน /i/ หรอ ยาว /iː/ ใหตำาลงเปนสระหนา กลาง ยาว /eː/ และการเลอนจากสระหลง สง สน /u/ หรอ ยาว /uː/ ใหตำาลงเปนสระหลง กลาง สน /o/ หรอ ยาว /oː/ ดงน

/i/ /iː/ /u/ /uː/

/eː/ /o/ /oː/

/i/ หรอ /iː/ > /eː/ เชนค�าภาษาบาลและสนสกฤตเดม ค�ายมภาษาบาลและสนสกฤต


วตาน (ป. ส.) /ʋitaːna/ > เพดาน /pheː.daːn/

สมา (ป. ส.) /siːmaː/ > เสมา /sěː.maː/

161 161

/u/ หรอ /uː/ > /o/ หรอ /oː/ เชน ค�าภาษาบาลและสนสกฤตเดม ค�ายมภาษาบาลและสนสกฤต


กหก (ป. ส.) /kuhaka/ > โกหก /koː.hòk/

มณฑก (ป. ส.) /maɳɖuːka/ > มณฑก /mon.thók/

จากตวอยาง การทสระหนา สง เลอนลงมาเปนสระหนา กลาง (/i/ หรอ /iː/ > /eː/) และการทสระหลง สง เลอนลงมาเปนสระหลง กลาง (/u/ หรอ /uː/ > /o/ หรอ /oː/) เปนเพราะอทธพลของเสยงสระกลาง ตำา (/a/ หรอ /aː/) ในพยางคทตามมา ทงนเนองจากการออกเสยงสระสงในพยางคหนา ระดบของลนจะอยสง และเมอออกเสยงสระตำาในพยางค ทตามมาทนท ระดบของลนตองเลอนจากระดบสงลงมาระดบตำาผานระดบกลางในทนทซงคอนขางไมสะดวก ดงนนเพอความสะดวกในการออกเสยง สระสงในพยางคทมาขางหนา จงเลอนลงมาเปนสระกลางคอ สระ /eː/ หรอ /o/ /oː/ ซงเปนสระทมระดบของลนอยกลางชองปาก เพอไมใหระดบของลนหางกนมากเกนไป

3.1.3 การเลอนตำาแหนงของลนซงเปนทเกดของเสยงสระใหตางออกไป ไดแก การเลอนจากสระหนา สง สน /i/ หรอ ยาว /iː/ เปนสระกลาง สง สน /ɯ/ หรอ ยาว /ɯː/ และการเลอนจากสระกลาง ตำา สน /a/ เปนสระหลง ตำา สน /ɔ/ หรอ ยาว /ɔː / ดงน

/i/ /iː/ /ɯ/ /ɯː/

/a/ /ɔ/ /ɔː/

การกลายเสยงสระลกษณะนเปนกระบวนการปรบใหเปนสงใหมหรอใหเขากบระบบใหม (innovation) ทงนเพราะภาษาบาลและสนสกฤตไมมหนวยเสยงสระ /ɯ/ หรอ /ɯː/ และ /ɔ/ หรอ /ɔː / ดงนนจงตองปรบ

162 162

ใหเขากบระบบภาษาไทยซงเปนระบบใหมดงน /i/ หรอ /iː/ > /ɯ/ หรอ /ɯː/ เชน


ปรกษา (ส.) /paɻiːkʂaː/ > ปรกษา /prɯk.sǎː/

พช (ป. ส.) /biːɟa/ > พช /phɯːt/

/a/ > /ɔ/ หรอ /ɔː/ เชน ค�าภาษาบาลและสนสกฤตเดม ค�ายมภาษาบาลและสนสกฤต


กญชร (ป. ส.) /kuɲɟaɻa/ > กญชร /kun.chɔːn/

วครห (ส.) /ʋiɡɻaha/ > วเคราะห /wí.khrɔʔ/

3.2 การกลายเสยงสระจากสระเดยวเปนสระประสม (diphthongization)

การกลายเสยงจากสระเดยวเปนสระประสม ไดแก การเลอนจากสระหนา สง สน /i/ หรอ ยาว /iː/ มาสสระกลาง ตำา สน /a/ กลายเปนสระประสมเลอนลง (falling diphthong) คอ /ia/

การกลายเสยงจากสระเดยวของคำาภาษาบาลและสนสกฤตเดมมาเปนสระประสมในภาษาไทยมกเกดขนกบคำา 2 พยางคขนไปในภาษาบาลและสนสกฤตเดมทพยางคหนาของคำาประกอบดวยสระ /i/ หรอ /iː/ และพยางคทตามมาประกอบดวยเสยงพยญชนะและเสยงสระ /a/ เมอออกเสยงคำา 2 พยางคตอเนองกนอยางรวดเรว สระ /i/ หรอ /iː/ ของพยางคหนาจะเลอนมารวมกบเสยงสระตำาของพยางคทตามมาจนกลายเปนเสยงสระประสม /ia/ ปรากฏการณการกลายเสยงเชนนเปนผลจากกระบวนการรวบพยางค (contraction) เชน

163 163

ค�าภาษาสนสกฤตเดม ค�ายมภาษาสนสกฤตในภาษาไทย

กษณ /kʂiːɳa/ > เกษยณ /ka.sǐan/

ศร /ҫiɻa/ > เศยร /sǐan/

สถร /sthiɻa/ > เสถยร /sa.thǐan/

3.3 การกลายเสยงสระจากสระประสมเปนสระเดยว (monothongization)

การกลายเสยงจากสระประสมเปนสระเดยว ไดแก การเปลยนเสยงสระประสม /ai/ ทมพยญชนะทายของคำาภาษาสนสกฤตเดมใหเปนเสยงสระหนา ตำา ยาว /ɛː/ เนองจากสระประสม /ai/ ในภาษาสนสกฤตออกเสยงคลายสระเกน <ไอ> /aj/ ในภาษาไทย แตสระเกน <ไอ> ในภาษาไทยนนประกอบดวยเสยงสระ /a/ โดยมเสยงพยญชนะทายเปน /j/ ซงจะมเสยงพยญชนะทายอกไมได ดงนนคำาภาษาสนสกฤตเดมทมสระประสม /ai/ และมพยญชนะทายตามมาเมอนำามาใชในภาษาไทยจงกลายเปนสระเดยว /ɛː/ แทน และยงคงมเสยงพยญชนะทาย แตเสยงพยญชนะทายนนเปลยนไปตามระบบเสยงภาษาไทย เชน


ไวทย /ʋaidja/ > แพทย /phɛːt/

ไวศย /ʋaiҫja/ > แพศย /phɛːt/

ไสนย /sainja/ > แสนยา /sɛːn.jaː/

ในภาษาบาลและภาษาสนสกฤต สระประสม <เอ> /e/ เปนการประสมกนระหวางสระ /a/ กบ /i/ (Edward Delavan Perry 1994: 8) เพยงแตออกเสยงสนกวาสระประสม <ไอ> /ai/ ในภาษาสนสกฤต ซงเปนการประสมกนระหวางสระ /aː/ กบ /i/

คำาภาษาบาลเดม (และคำาภาษาสนสกฤตเดมบางคำา) ทใชสระประสม

164 164

/e/ มพยญชนะทาย โดยเฉพาะพยญชนะทาย <ย> /j/ เมอนำามาใชในภาษาไทย สระประสม /e/ จะกลายเปนเสยงสระเดยวกลาง ตำา สน /a/ และยงคงเสยงพยญชนะทาย <ย> /j/ เดมไว เชน ค�าภาษาบาลเดม ค�ายมภาษาบาลในภาษาไทย

เวยยากรณ /ʋejjaːkaɻaɳa/ > ไวยากรณ /waj.jaː.kɔːn/

อธปเตยย /adhipatejja/ > อธปไตย /ʔa.thíp.pa.taj/

หรอสระประสม /e/ กลายเปนสระเดยวหนา ตำา ยาว /ɛː/ แตเสยงพยญชนะทายนนเปลยนไปตามระบบเสยงภาษาไทย เชน


เวศยา /ʋeҫjaː/ > แพศยา /phɛːt.sa.jǎː/

ขอสงเกต: คำาภาษาบาลทใชสระประสม <เอ> /e/ และมพยญชนะทาย <ย> /j/ รปดงน <เอยย> เมอนำามาใชในภาษาไทย สระประสม /e/ จะเปลยนเปนสระเดยวกลาง ตำา สน /a/ และม /j/ เปนพยญชนะทายตามเดมดงน <aj> แตในภาษาไทยใชรปเขยนวา <ไอย> ถงแมวา <ย> ทตามหลงรปสระ <ไอ> นนจะไมออกเสยงกตาม ทงนคำายมภาษาบาลในภาษาไทยคงรป <ย> ทตามหลงรปสระ <ไอ> ไวกเพอใหรวากลายมาจากรปเขยน <เอยย> ของรปเขยนเดมในภาษาบาลเทานน สวนพยางคทาย <ย> /ja/ ของ <เอยย> ตดออกเพอปรบลดจำานวนพยางคใหสนลง

4. การกลายเสยงสระเปนพยญชนะ (consonantization)การกลายเสยงสระเปนพยญชนะ ไดแก การปรบเปลยนเสยงสระ

โวคอลก (vocalic)* เสยงสน ลนมวน /ɻ/ ในภาษาสนสกฤตเดมใหกลายเปน

* สระโวคอลกเปนชอเรยกสระทเกดจากหนวยเสยงพยญชนะเสยงเปด /ɻ/ /l/ ปรากฏรวมกบหนวยเสยงสระ /i/ /iː/ หรอ /u/ /uː/ อก 3 หนวยเสยง ไดแก <ฤ> /ɻ/ <ฤา> /ɻ ː/ <ฦ> /l/ ในภาษาสนสกฤตสระทง 3 นมลกษณะเปนพยญชนะกอพยางคหรอเปนแกนของพยางค (syllabic consonant) (อนนต เหลาเลศวรกล 2539: 189)

165 165

เสยงพยญชนะลนรว (trill) หรอลนกระทบ (tap) หรอลนสะบด (flap) ไดแก /r/ พรอมทงแทรกเสยงสระ /ɯ/ หรอ /ɯː/ หรอ /i/ หรอ /əː/ เมอนำามาใชในภาษาไทย การกลายดงกลาวเปนผลสบเนองจากกระบวนการปรบใหเขากบระบบเสยงใหมและการปรบโครงสรางพยางคใหม ดงน

/ɻ/ > /rɯ/ หรอ /rɯː/ หรอ /ri/ หรอ /rəː/ เชนค�าภาษาสนสกฤตเดม ค�ายมภาษาสนสกฤตในภาษาไทย

ฤต /ɻtu/ > ฤด /rɯ.duː/

ฤษ /ɻʂi/ > ฤๅษ /rɯː.sǐː/

ฤทธ /ɻddhi/ > ฤทธ /rít/

ฤกษ /ɻkʂa/ > ฤกษ /rəːk/

5. การสญเสยงสระทายค�า* (apocope)คำาภาษาบาลและคำาภาษาสนสกฤตเดมสวนใหญลงทายคำาดวยเสยง

สระ เสยงสระทอยทายพยางคโดยเฉพาะพยางคสดทายของคำาจะเกดการสญเสยงไปเมอนำามาใชในภาษาไทย เหลอแตเสยงพยญชนะตนพยางค

* สญลกษณประกอบการอธบายหนวยเสยงสระและพยญชนะในโครงสรางพยางคของคำาบาลและสนสกฤตเดมมดงนสญลกษณ ความหมาย ตวอยางC พยญชนะ ก, จ, ต, ฏ, ป, ย, ร, ว, ส, ศ, หT พยญชนะกกตนพยางค ก, จ, ต, ฏ, ปṮ พยญชนะกก เกดทเพดานออน ก, ข, ค, ฆṰ พยญชนะกก เกดทเพดานแขง จ, ฉ, ช, ฌṬ พยญชนะกก ลนมวน ฏ, , ฑ, ฒT พยญชนะกก เกดทฟน ต, ถ, ท, ธT พยญชนะกก เกดทรมฝปาก ป, ผ, พ, ภN พยญชนะนาสกตนพยางค ญ, ณ, น, มL พยญชนะเหลวตนพยางค ร, ล, ฬS พยญชนะเสยดแทรกตนพยางค ศ, ษ, สW พยญชนะกงสระตนพยางค ว, ยV สระ, สระเสยงสน อะ, อ, อVV สระเสยงยาว, สระประสม อา, อ, อ, เอ, ไอ, โอ, เอา# สวนสดทายของคำา t# หมายถง [t] เปนเสยงสดทายของคำาØ เสยงสระหรอพยางคทสญไป ทาน (ป. ส.) /daːna/ > ทาน /thaːnØ/

166 166

เทานน สวนเสยงพยญชนะตนพยางคหรอเสยงพยญชนะแทรกกลาง* (interlude) ของพยางคทสญเสยงสระไปแลวนนจะกลายมาเปนเสยงพยญชนะทายของพยางคทอยขางหนา และถาเสยงพยญชนะตนพยางคหรอเสยงพยญชนะแทรกกลางเปนพยญชนะซอนกจะเกดการสญเสยงพยญชนะทซอนนนไปเหลอเพยงเสยงเดยวเทานน ทงนเพราะโครงสรางพยางคของคำาไทยมเสยงพยญชนะทายไดเพยงเสยงเดยวเทานน ดงน

5.1 การสญเสยงสระทายพยางคในพยางคสดทายของคำายมภาษาบาลและสนสกฤตโดยเสยงพยญชนะตนพยางคในพยางคทสญเสยงสระไปนนกลายมาเปนเสยงพยญชนะทายของพยางคทอยขางหนาดงน

5.1.1 TV SV และ WV > TØ เมอปรากฏในเสยงแวดลอมดงน V__ #

ṮV > kØ เชน ค�าภาษาบาลและสนสกฤตเดม ค�ายมภาษาบาลและสนสกฤต

ในภาษาไทยนรก (ป. ส.) /naɻaka/ > นรก /na.rókØ/

นาค (ป. ส.) /naːɡa/ > นาค /nâːkØ/

เมฆ (ป. ส.) /meɡha/ > เมฆ /mêːkØ/

สนข (ป.) /sunakha/ > สนข /su.nákØ/

ṬV TV ṰV หรอ SV > tØ เชน ค�าภาษาบาลและสนสกฤตเดม ค�ายมภาษาบาลและสนสกฤต


นาฏ (ป. ส.) /naːʈa/ > นาฏ /nâːtØ/

* เสยงพยญชนะแทรกกลาง คอเสยงพยญชนะหรอกลมเสยงพยญชนะทปรากฏระหวางเสยงสระในจลพากยเดยว (single microsegment) จลพากย กคอถอยคำาทตอเนองกนไปโดยไมมชวงหยด (Charles F. Hockett 1958: 85-86) พดอกนยหนงกคอการออกเสยงคำาหลายพยางคทไมมชวงหยดนนเอง เชน วศว <ʋiҫʋa> หนวยเสยง /ҫ/ และ /ʋ/ คอเสยงพยญชนะแทรกกลาง

167 167


รถ (ป. ส.) /ɻatha/ > รถ /rótØ/

วช (ป. ส.) /ʋiːɟa/ > พช /phɯːtØ/

วษ (ส.) /ʋiʂa/ > พษ /phítØ/

อากาศ (ส.) /aːkaːҫa/ > อากาศ /ʔaː.kàːtØ/

TV หรอ WV > pØ เชน


ปาป (ป. ส.) /paːpa/ > บาป /bàːpØ/

ลาภ (ป. ส.) /laːbha/ > ลาภ /lâːpØ/

อาชว (ป. ส.) /aːɟiːʋa/ > อาชพ /ʔaː.chîːpØ/

5.1.2 NV และ LV > NØ เมอปรากฏในเสยงแวดลอมดงน V__ #NV > nØ หรอ mØ เชน


กาม (ป. ส.) /kaːma/ > กาม /kaːmØ/

สนาน (ส.) /snaːna/ > สนาน /sa.nǎːnØ/

สญญาณ (ป.) /saɲɲaːɳa/ > สญญาณ /sǎn.jaːnØ/

อาศรม (ส.) /aːҫɻama/ > อาศรม /ʔaː.sǒmØ/

168 168

LV > nØ เชน


กาล (ป. ส.) /kaːla/ > กาล /kaːnØ/

กาฬ (ป.) /kaːɭa/ > กาฬ /kaːnØ/

มาร (ป. ส.) /maːɻa/ > มาร /maːnØ/

อตล (ป. ส.) /atula/ > อดล /ʔa.dunØ/

5.1.3 jV > jØ เมอปรากฏในเสยงแวดลอมดงน V__ # เชน


กาย (ป. ส.) /kaːja/ > กาย /kaːjØ/

หฤทย (ส.) /hɻdaja/ > หฤทย /ha.rɯʔ.thajØ/

อนตราย (ป. ส.) /antaɻaːja/ > อนตราย /ʔan.ta.raːjØ/

5.2 การสญเสยงสระทายพยางคในพยางคสดทายของคำายมภาษาสนสกฤต โดยเสยงพยญชนะเปด ลนมวน /ɻ/ ซงเปนพยญชนะในตำาแหนงแรกของพยญชนะประสม ซงทำาหนาทเปนพยญชนะแทรกกลางพยางคไดสญไป ในขณะเดยวกนพยญชนะตนพยางคของพยางคทสญเสยงสระไปนนซงอยในตำาแหนงตอจากพยญชนะเปด ลนมวนนนกกลายมาเปนเสยงพยญชนะทาย ดงน

ɻCV > ØTØ เมอปรากฏในเสยงแวดลอมดงน V__ #ɻṮV > ØkØ เชน


มารค /maːɻɡa/ > มรรค /máØkØ/

169 169


วรค /ʋaɻɡa/ > วรรค /wáØkØ/

อรฆ /aɻɡha/ > อรรฆ /ʔàØkØ/

ɻTV หรอ ɻSV > ØtØ เชน


กรต /kiːɻti/ > เกยรต /kìaØtØ/

ปรวรต /paɻiʋaɻta/ > ปรวรรต /pa.ri.wáØtØ/

วรษ /ʋaɻʂa/ > พรรษ /pháØtØ/

อรถ /aɻtha/ > อรรถ /ʔàØtØ/

ɻTV หรอ ɻWV > ØpØ เชน


ครภ /ɡaɻbha/ > ครรภ /kháØpØ/

ทรป /daɻpa/ > ทรรป /tháØpØ/

สรว /saɻʋa/ > สรรพ /sàØpØ/

5.3 การสญเสยงสระและ/หรอเสยงสระกบเสยงพยญชนะทายคำาในพยางคสดทายของคำายมภาษาสนสกฤต โดยเสยงพยญชนะเปด ลนมวน /ɻ/ หรอเสยงพยญชนะเสยดแทรก เกดทเสนเสยง /h/ ซงเปนพยญชนะในตำาแหนงแรกของพยญชนะประสมและทำาหนาทเปนพยญชนะแทรกกลางพยางคไดสญไป ในขณะเดยวกนพยญชนะตนพยางคของพยางคทสญเสยงสระและ/หรอเสยงสระกบเสยงพยญชนะทายคำาแลวนนซงอยในตำาแหนงตอจากพยญชนะเปด ลนมวนหรอพยญชนะเสยดแทรก เกดทเสนเสยงนนกกลายมาเปนเสยงพยญชนะทาย ดงน

170 170

ɻNV(C) > ØNØ(Ø) เมอปรากฏในเสยงแวดลอมดงน V__ #ɻɳV > ØnØ เชน

ค�าภาษาสนสกฤตเดม ค�ายมภาษาสนสกฤตในภาษาไทยจรณ /cuːɻɳa/ > จรณ, จรณ /cuːØnØ/, /cuØnØ/

วรณ /ʋaɻɳa/ > วรรณ, พรรณ /waØnØ/, /phaØnØ/

ɻmV(C) > ØmØ(Ø) เชน

ค�าภาษาสนสกฤตเดม ค�ายมภาษาสนสกฤตในภาษาไทยกรมน /kaɻman/ > กรรม /kaØmØØ/

จรมน /caɻman/ > จรรม /caØmØØ/

ธรม /dhaɻma/ > ธรรม /thaØmØ/

hmV > ØmØ เชน

ค�าภาษาสนสกฤตเดม ค�ายมภาษาสนสกฤตในภาษาไทยพรหม /brahma/ > พรหม /phroØmØ/

5.4 การสญเสยงสระทายคำาในพยางคสดทายของคำายมภาษาบาลและสนสกฤต โดยเสยงพยญชนะทอยในตำาแหนงทสองและ/หรอในตำาแหนงทสามของพยญชนะประสม ซงทำาหนาทเปนพยญชนะแทรกกลางกสญไปดวย ในขณะเดยวกนพยญชนะทอยในตำาแหนงแรกของพยญชนะประสมทสญไปแลวนนกกลายมาเปนเสยงพยญชนะทาย ดงน

CC(C)V > CØ(Ø)Ø เมอปรากฏในเสยงแวดลอมดงน V__ #

ṮC(C)V > kØ(Ø)Ø เชน


จกร (ส.) /cakɻa/ > จกร /càkØØ/

171 171


ทกข (ป.) /dukkha/ > ทกข /thúkØØ/

ภกต (ส.) /bhakti/ > ภกด /phákØØ/

วกตร (ส.) /ʋaktɻa/ > พกตร /phákØØØ/

สมคร (ส.) /samaɡɻa/ > สมคร /sa.màkØØ/

ṬC(C)V TC(C)V ṰC(C)V หรอ SC(C)V > tØ(Ø)Ø เชน


เกษตร (ส.) /kʂetɻa/ > เกษตร /ka.sèːtØØ/

กจจ (ป.) /kicca/ > กจ /kìtØØ/

เขตต (ป.) /khetta/ > เขต /khèːtØØ/

นฏฏ (ป.) /naʈʈa/ > นฏ /nátØØ/

มาตร (ส.) /maːtɻa/ > มาตร /mâːtØØ/

ศาสตร (ส.) /ҫaːstɻa/ > ศาสตร /sàːtØØØ/

TCV หรอ ʋCV > pØØ เชน


กปป (ป.) /kappa/ > กป /kàpØØ/

กาวย (ส.) /kaːʋja/ > กาพย /kàːpØØ/

ทรวย (ส.) /draʋja/ > ทรพย /sápØØ/

172 172


ศพท (ส.) /ҫabda/ > ศพท /sàpØØ/

NC(C)V > ŋØ(Ø)Ø หรอ nØ(Ø)Ø หรอ mØ(Ø)Ø เชน


วงศ (ส.) /ʋaŋҫa/ > วงศ /woŋØØ/

ศนย (ส.) /ҫuːnja/ > ศนย /sǔːnØØ/

สญญ (ป.) /suɲɲa/ > สญ /sǔːnØØ/

อภรมย (ส.) /abhiɻamja/ > อภรมย /ʔà.phí.romØØ/

สรปภาษาบาลและสนสกฤตกบภาษาไทยมบางลกษณะทเหมอนกน

และมบางลกษณะทแตกตางกน ลกษณะทแตกตางกนมทงดานระบบเสยง โครงสรางพยางค ระบบคำาและการเรยงคำา แมภาษาบาลและสนสกฤตกบภาษาไทยจะมลกษณะทแตกตางกน ถงกระนนนบแตอดตกระทงปจจบนคนไทยกยงคงยอมรบและนยมคำายมภาษาบาลและสนสกฤต อทธพลจากพทธศาสนาและศาสนาพราหมณ-ฮนดเปนปจจยสำาคญททำาใหคนไทยยอมรบและนยมคำายมจากภาษาบาลและสนสกฤต นอกจากนอทธพลจากวรรณคดบาลและวรรณคดสนสกฤตกเปนปจจยสำาคญอกเชนกนททำาให คนไทยนยมคำายมภาษาบาลและสนสกฤต คำาภาษาบาลและสนสกฤตเดมเมอใชเปนคำายมในภาษาไทยจะมการกลายเสยงคอนขางมาก ทงนกเพอใหเขากบระบบเสยงและโครงสรางพยางคของคำาไทย การกลายเสยงสระของคำาภาษาบาลและสนสกฤตในภาษาไทยนน ประกอบดวยกระบวนการยด

173 173

สระเสยงสนใหเปนสระเสยงยาว การทอนสระเสยงยาวใหเปนสระเสยงสน การเลอนเสยงสระ การกลายเสยงสระจากสระเดยวเปนสระประสม การ กลายเสยงสระจากสระประสมเปนสระเดยว การกลายเสยงสระเปนพยญชนะและการสญเสยงสระทายคำา กระบวนการกลายเสยงสระดงกลาวเปนไปตามธรรมชาตของการสมผสภาษาและการยมภาษา ทงนกเพอใหคนไทยออกเสยงคำายมภาษาบาลและสนสกฤตไดงายและสะดวกขนนนเอง

174 174

บรรณานกรม

ภาษาไทย:

กงวล คชชมา, 2548. ค�ายมบาลสนสกฤตในภาษาเขมร. วทยานพนธปรญญาศลปศาสตรดษฎบณฑต สาขาวชาภาษาเขมร บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร, กรงเทพฯ.

กาญจนา นาคสกล และคณะ, 2545. บรรทดฐานภาษาไทย เลม 1: ระบบเสยง อกษรไทย การอานค�าและการเขยนสะกดค�า. สถาบนภาษาไทย กรมวชาการ กระทรวงศกษาธการ.

ดษฎพร ชำานโรคศานต, 2526. ภาษาศาสตรเชงประวตและภาษาไทเปรยบเทยบ. กรงเทพฯ: ภาควชาภาษาไทย คณะอกษรศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

บรรจบ พนธเมธา, 2518. บาลสนสกฤตในภาษาไทย. กรงเทพฯ: สำานกพมพมหาวทยาลยรามคำาแหง.

ปราณ กลละวณชย, 2542. “การเปลยนแปลงของภาษา.” ใน เอกสารการสอนชดวชาภาษาไทย 3 หนวยท 7-15. พมพครงท 8. นนทบร: สำานกพมพมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.

สาโรจน บวพนธงาม, 2558. ภาษาบาลและสนสกฤตในภาษาไทย. เชยงใหม: ภาควชาภาษาไทย คณะมนษยศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม.

อนนต เหลาเลศวรกล, 2539. ลกษณะค�ายมภาษาบาล-สนสกฤตในมหาชาตค�าหลวง กณฑทศพร ชชก และกมาร. วทยานพนธปรญญาอกษรศาสตรมหาบณฑต ภาควชาภาษาตะวนออก บณฑตวทยาลย จฬาลงกรณมหาวทยาลย, กรงเทพฯ.

ภาษาองกฤษ :

Bynon, Theodora, 1978. Historical Linguistics. Reprinted. Cambridge: Cambridge University Press.

Gedney, William. J., 1947. “Indic loanwords in spoken Thai.” Ph.D. Dissertation Faculty of the Graduate School Yale University, United States of America.

Hockett, F. Charles, 1958. A Course in Modern Linguistics. New York: The Macmillan Company.

Perry, Edward Delavan, 1994. A Sanskrit Primer. Reprint. Delhi: Motilal Banarsidass.

Suthiwan, Titima and Tadmor, Uri., 2009. “Loanwords in Thai.” In Martin Haspelmath and Uri Tadmor (Eds.), Loanwords in the world’s languages: a comparative handbook (pp. 599-616). Berlin: De Gruyter Mouton.

05 การกลายเสียงสระของค ายืมภาษา ...05...

Documents