• AÙNH SAÙNG TRONG NHIEÁP AÛNH

• Nhieáp aûnh laø thu hình aûnh treân vaät lieäu nhaïy vôùi aùnh saùng( vaät lieäu caûm quang). Vì theá khoâng coù aùnh saùng laø khoâng coù nhieáp aûnh. Do ñoù chuùng ta caàn nghieân cöùu caùc loaïi aùnh saùng ñeå khoâng nhöõng thu hình ñuùng saùng maø coøn taïo ñuôïc aûnh ñeïp.

• AÙNH SAÙNG : Coù 2 loaïi• - Aùnh saùng thieân nhieân• - Aùnh saùng nhaân taïo

• Ánh sáng tự nhiên rất đa dạng, có sự khác biệt lớn giữa các nhân tố ảnh hưởng đến nó. Nguồn sáng tự nhiên nói chung do mặt trời cung cấp nhưng bản thân nó cũng lại có sự khác biệt, tuỳ theo khoảng thời gian trong ngày cũng như thay đổi theo thời tiết khí hậu. Các nhân tố ảnh hưởng có thể làm thay đổi nguồn sáng theo nhiều hướng: từ sắc nét và ấm đến nhẹ và lạnh.

• Tuy nhiên, khi ánh sáng chu du, xuyên qua bầu khí quyển của trái đất thì các bước sóng ngắn hơn bị tán xạ. Bầu khí quyển chứa nhiều khí, phân tử và nguyên tử. Các hạt Photon này đi qua khí quyển và xảy ra va chạm vật lý giữa các hạt nguyên tử, làm cho chúng bị chuyển hướng. Các bước sóng ngắn hơn dễ bị lệch hướng hơn so với bước sóng dài vì vậy các hạt photon bị tán xạ đi mọi hướng. Chính những va chạm này làm cho màu xanh da trời trội hơn so với các màu khác.

I/ Các hướng chiếu sáng

Chiếu sáng trực diện

•   Chúng ta đang ở góc nhìn có thể thấy nguồn sáng chiếu trực diện vào vật thể, đến từ ngay sau lưng người xem. Đây là góc nhìn thường thấy trong nhiếp ảnh cổ điển, nó không làm lộ quá rõ vùng sáng khi có nguồn sáng mạnh, sắc chiếu vào. Tuy nhiên, cũng có 1 vài trường hợp ngoại lệ, người ta lại chiếu thẳng luồng ánh sáng dịu vào và cũng thu được nhiều bức ảnh khá đẹp và hấp dẫn Với cách chiếu sáng này, bóng đổ phần lớn không có nên ít làm lộ hình dáng hay kết cấu của vật thể. Kết quả mọi thứ thành như bề mặt phẳng. Tuy nhiên, nếu ta dùng nguồn sáng nhẹ, lan rộng thì lại có thể khắc phục 1 số lỗi: che nếp nhăn, vêt nhơ. Do vậy, người ta rất hay dùng thủ pháp chiếu sáng này trong ảnh chân dung hay nhiếp ảnh.

Chiếu sáng cạnh bên

•  Chiếu sáng cạnh bên là lựa chọn rất tốt khi chúng ta muốn thể hiện hình dáng, bố cục không gian 3 chiều của vật thể. Bóng đổ ở đây thường rất rõ và có sự tương phản cao. Loại chiếu sáng này có thể dùng để tạo bóng đổ kịch tính lên các bề mặt như tường hay tạo không khí cho toàn phông cảnh. Nhìn chung cách chiếu sáng này rất hấp dẫn, thường sử dụng tạo hiệu ứng lớn. Nó chính là ánh sáng chúng ta thường thấy khi bắt đầu 1 ngày mới và kết thúc lúc chiệu muộn. Nó cũng có trong các bộ phim, nhiếp ảnh.  Mặt hạn chế của cách chiếu sáng này là 1 phần bức ảnh có thể bị mất bóng đổ, nó có thể làm lộ 1 số nhược điểm như các vết nhăn. Trong nhiếp ảnh truyền thần, cách chiếu sáng này thường đa phần dành cho nam giới vì nó tạo cảm giác nam tính khi có sự thô ráp trong tấm hình, đặc biệt bóng đổ ở đây không có các cạnh mềm.

Chiếu sáng mặt sau

• Chiếu sáng mặt sau là khi chúng ta đang nhìn thẳng vào nguồn sáng và các mặt của vật thể sẽ hiện lên, đối diện với chúng ta, làm lộ cả phần bóng lẫn phần tối của bức hình. Thường người ta dùng cách chiếu sáng này để tạo sự tương phản trong tình huống, nhìn rất kịch tính. Nếu nguồn sáng đến từ 1 góc nhỏ (so với điểm nhìn của chúng ta) thì vật thể sẽ có đường viền ánh sáng quanh 1 hay nhiều góc cạnh của vật thể. Ánh sáng càng mạnh thì các đường viền ánh sáng càng nhiều.

 Chiếu sáng từ đỉnh

• Chiếu sáng từ đỉnh ít dùng mặc dù nó xuất hiện khá thường xuyên vào ban ngày. Chúng ta có thể bắt gặp cách chiếu sáng này vào giữa trưa nắng, tại 1 số vùng và các tình huống khác như trên sân khấu. Với ánh sáng nhẹ, đây là 1 cách hữu hiệu làm lộ hình dáng vật thể. Dưới ánh sáng mạnh, nó có thể tạo không khí huyền bí nhờ vào bóng đổ khá kịch tính dưới từng vật thể: Ví dụ khi ta dùng ánh sáng mạnh chiếu từ trên đầu người xuống, chỗ mắt người sẽ tạo thành hõm đen (do nằm trong vùng bóng đổ hoàn toàn).Các hoạ sĩ ít dùng cách chiếu sáng này tuy nhiên không hẳn là không nên dùng nó. Vào ngày nắng, cách chiếu sáng này rất chân thực, toàn bộ bầu trời như 1 nguồn sáng khổng lồ. Loại ánh sáng này cũng ít khi dùng trong các tình huống tạo bầu không khí cho toàn phông cảnh.

Chiếu sáng trực tiếp từ trên xuống có thể tạo cảm giác hăm doạ, lầm lì. Nó nhấn mạnh trong cấu trúc xương và độ sâu của hõm mắt

Chiếu sáng từ dưới

• So với cách chiếu sáng từ trên xuống thì cách chiếu sáng này có vẻ thường thấy hơn. Trong bối cảnh tự nhiên, ta có thể thấy cách chiếu sáng này với người đứng cạnh 1 đống lửa hay trên tay họ cầm bó đuốc. Ánh sáng phản xạ có thể từ dưới lên (như bề mặt nước). Với cách chiếu sáng này, mọi vật trong vùng chiếu sáng và bóng đổ thường bị đảo ngược, từ vẻ bề ngoài thân quen nhất đến lập dị (thử tưởng tượng 1 người với ánh sáng ngọn đuốc chiếu từ dưới mặt lên: bóng đổ sẽ đi từ trên xuống).

• II/ - Nguoàn saùng thieân nhieân:• - Nguoàn saùng trôøi cho chuùng ta coù 2 loaïi aùnh saùng:• 1/ - Saùng khuyeách taùn: - ( taûn) Aùnh saùng khi baàu

trôì phuû maây hoaëc aùnh saùng phaûn chieáu töø moät böùc vaùch. Cho hình aûnh dòu nheï, baèng phaúng, khoâng boùng ñoå

• 2/ - Saùng chieáu thaúng: - ( tuï) Khi baàu trôøi trong xanh, maët trôøi chieáu thaúng vaøo vaät chuïp, duø chieáu höôùng naøo ñeàu taïo boùng ñoå. Aùng saùng naøy raát maïnh, cho hình aûnh gaét, taïo noåi, taïo khoái

• Aùnh saùng trôøi coù ñieåm lôïi vaø baát lôïi:• -Lôïi: Aùnh saùng maïnh• -Baát lôïi: khoù ñieàu khieån aùng saùng ñöôïc, höôùng

chieáu saùng thay ñoåi lieân tuïc suoát ngaøy

• III/ - Nguoàn saùng nhaân taïo:• - Goàm nguoàn saùng cuûa caùc loaïi ñeøn nhö :• - Ñeøn Tungsteng - Ñeøn Neùon - Ñeøn Flash (Ñeøn chôùp ñieän töû).• 1/ - Ñeøn Tungsteng : - laø loaïi ñeøn daây toùc, coù nhieät ñoä maøu

töø 3.000oK – 3.200oK cho aùnh saùng Vaøng – Ñoû. Chuïp phim maøu duøng cho aùnh saùng trôøi döôùi aùnh saùng naøy aûnh seõ bò aùp saéc vaøng ñoû (Phaûi gaén tröôùc oáng kính kính loïc maøu lam 80A – 80B).

• 2/ - Ñeøn Neùon : - Laø loaïi ñeøn Huyønh Quang, coù nhieät ñoä maøu khoaûng 5.400oK cho aùnh saùng xanh. Neáu chuïp phim maøu duøng cho aùnh saùng trôøi seõ bò aùp saéc xanh lam (Phaûi gaén tröôùc oáng kính kính loïc maøu hoàng FLD – FLW).

• 3/ - Ñeøn Flash : Laø loaïi ñeøn chôùp ñieän töû coù nhieät ñoä maøu töø 5.600oK – 6.000 oK cho aùnh saùng traéng nhö aùnh saùng trôøi. Neân khi chuïp phim maøu duøng cho aùnh saùng trôøi vôùi aùnh saùng naøy thì aûnh seõ khoâng bò aùp saéc, aûnh seõ coù maøu trung thöïc.

ÑEØN FLASH

• Caáu taïo :• - Cô baûn laø moät boùng ñeøn baèng thaïch anh hai ñaàu laø

hai cöïc, trong chöùa khí Xeùnon daøi khoaûng töø 2 – 3cm, ñöôøng kính 2mm. Hai ñaàu noái vôùi 1 tuï ñieän (Capa) vaø noái vôùi moät nguoàn cung caáp ñieän. Khi ñoùng maïch (chuïp) ñieän trong tuï phoùng moät nguoàn ñieän raát maïnh trong oáng ñeøn taïo ra aùnh saùng gaàn nhö aùnh saùng trôøi vaø tia chôùp cuûa noù coù toác ñoä raát nhanh töø 1/1000s – 1/5000s neân baét ñöùng ñöôïc caùc chuyeån ñoäng nhanh.

• - Tuoåi thoï cuûa boùng deøn raát cao. Coù theå chôùp haøn vaïn laàn.

• - Tia saùng cuûa ñeøn flsah khaù saùng vaø raát nhanh (töø 1/500 – 1/1000s, neân coù theå chuïp ñöôïc nhöõng cöû ñoäng nhanh.

• - AÙnh saùng cuûa ñeøn flash töông ñöông vôùi aùnh saùng trôøi, neân coù theå chuïp aûnh vôùi phim maøu loaïi aùnh saùng trôøi maø tröôùc oáng kính khoâng caàn phaûi gaén kính loïc ñieàu chænh maøu saéc

• Flash Guide Number (chæ soá höôùng daån):• - Naêng löïc laøm vieäc (söùc maïnh) cuûa moät ñeøn flash ñöôïc ñaùnh giaù qua chæ

soá Guide Number (GN). Thoâng soá naøy cho bieát cöï ly xa nhaát hay taàm hoaït ñoäng (range flash) cuûa moät ñeøn flash laø bao nhieâu m (hoaëc feet), öùng vôùi moät giaù trò khaåu ñoä vaø ISO cho tröôùc. Thoâng thöôøng, ISO ñöôïc choïn tham chieáu laø ISO 100.

• - Ví duï: 1 ñeøn Flash coù GN laø 48 (öùng vôùi ñôn vò tính khoaûng caùch = m). Taïi ISO 100, ta coù theå xaùc ñònh khoaûng caùch lôùn nhaát maø ñeøn naøy coù theå bao phuû öùng vôùi töøng khaåu ñoä oáng kính theo coâng thöùc:

• Coâng thöùc tính chæ soá höôùng daån cuûa ñeøn Flash (Guide Number = GN)•

GN = Khaåu ñoä (f-stop) X Khoaûng caùch (distance)•

Suy ra : Khaåu ñoä (f-stop) = GN/ Khoaûng caùch (distance)• 48/3m=16• Khoaûng caùch (distance)= GN / Khaåu ñoä (f-stop)• 48/8=6m• - Caùc ñeøn flash thoâng duïng thöôøng coù GN=24, coù nghóa laø ôû khoaûng caùch

3m thì khaåu ñoä f:8. • - Caùc ñeøn flash gaén lieàn theo maùy aûnh thöôøng coù GN chæ vaøo khoaûng

15,16)

• Ghi chuù : • - Khi chuïp aûnh vôùi aùnh saùng trôøi thì ñoä phôi

saùng (thôøi chuïp) phuï thuoäc vaøo khaåu ñoä, toác ñoä.

• - Nhöng khi chuïp baèng ñeøn Flash, thì ñoä phôi saùng seõ phuï thuoäc vaøo 3 yeáu toá :

• * Khaåu ñoä • * Khoaûng caùch• * Ñoä maïnh cuûa ñeøn Flash (GN). • - Coøn toác ñoä chuïp luoân luoân ñaët ôû toác ñoä

aên ñeøn cuûa maùy aûnh. Khoâng ñöôïc ñeå toác ñoä chuïp cao hôn toác ñoä aên ñeøn cuûa maùy aûnh, coù theå ñeå toác ñoä chaäm hôn toác ñoä aên ñeøn cuûa maùy aûnh, nhöng khoâng neân chaäm quaù seõ bò hieän töôïng boùng ma.