ช

สารบญ หนา บทคดยอภาษาไทย....................................................................................................................... ง

บทคดยอภาษาองกฤษ................................................................................................................... จ กตตกรรมประกาศ........................................................................................................................ ฉ

บทท

1 บทน า................................................................................................................................ 1

ความเปนมาและความส าคญของปญหา...................................................................... 2 ปญหาของการวจย...................................................................................................... 5 วตถประสงคของการวจย............................................................................................ 8 ขอค าถามของการวจย................................................................................................. 8 สมมตฐาน................................................................................................................... 8 ขอบขายของการวจย................................................................................................... 9 นยามศพทเฉพาะ......................................................................................................... 13 2 วรรณกรรมทเกยวของ....................................................................................................... 14 การใชหลกธรรมาภบาล.............................................................................................. 14 ความหมายของธรรมาภบาล................................................................................... 15 องคประกอบของธรรมาภบาล................................................................................ 18 แนวคดและทมาของหลกธรรมาภบาล.................................................................... 25 ววฒนาการของธรรมาภบาล................................................................................... 42 ธรรมาภบาลในตางประเทศ................................................................................... 52 สรป.................................................................................................................... 78 สถาบนอดมศกษา....................................................................................................... 79 ความส าคญของการศกษา....................................................................................... 80 จดมงหมายของสถาบนอดมศกษาเอกชน............................................................... 83 ความหมายของสถาบนอดมศกษาเอกชน............................................................... 84 วตถประสงคและบทบาทของสถาบนอดมศกษาเอกชน.............................................. 90 กฎหมายตางประเทศทเกยวของกบสถาบนอดมศกษาเอกชน........................................ 92 หลกธรรมาภบาลในสถาบนอดมศกษาเอกชน............................................................ 96

ซ

บทท หนา การน าธรรมาภบาลมาใชในมหาวทยาลย..................................................................... 97 สรป............................................................................................................................. 99 3 วธด าเนนการวจย................................................................................................................. 100 ขนตอนการด าเนนการวจย.......................................................................................... 100 ตวแปรทศกษา...................................................................................................... 103 ระเบยบวธวจย..................................................................................................... 103 แผนแบบการวจย.................................................................................................. 103 ประชากร.............................................................................................................. 103 เครองมอทใชในการวจย...................................................................................... 106 การเกบรวบรวมขอมล......................................................................................... 108 การวเคราะหขอมลและสถตทใชในการวจย.......................................................... 108 สรป............................................................................................................................. 109 4 การวเคราะหขอมล............................................................................................................... 111 ตอนท 1 การศกษาวเคราะหและก าหนดองคประกอบของหลกธรรมาภบาล............. 112 สรปสาระส าคญจากการศกษาวเคราะหแนวคด ทฤษฎ............................................... 114 ผลสรปความคดเหนจากการสมภาษณผทรงคณวฒเกยวกบการใช

หลกธรรมาภบาลในสถาบนอดมศกษาเอกชน............................................... 119 สรปสาระส าคญจากการวเคราะหเอกสารและความคดเหนจากการสมภาษณ

ความคดเหนผเชยวชาญและผทรงคณวฒ...................................................... 122 ตอนท 2 การวเคราะหความเปนไปไดและความเหมาะสมขององคประกอบ ............. 127 ตอนท 3 การวเคราะหเพอตรวจสอบยนยนการใชหลกธรรมาภบาล

ในสถาบนอดมศกษาเอกชนโดยวธอางองผทรงคณวฒ................................. 143

ฌ

บทท หนา 5 สรปผลการวจย อภปรายผล และขอเสนอแนะ..................................................................... 146 สรปผลการวจย............................................................................................................... 147 อภปรายผล..................................................................................................................... 151 ขอเสนอแนะการวจย......................................................................................................... 156 ขอเสนอแนะส าหรบการวจยครงตอไป.................................................................... 157 บรรณานกรม................................................................................................................................. 158 ภาคผนวก...................................................................................................................................... 171 ภาคผนวก ก หนงสอขอความอนเคราะหใหขอมลสมภาษณ...................................... 173 ภาคผนวก ข แบบสอบถามความคดเหนผเชยวชาญและผทรงคณวฒ

เพอก าหนดขอบขายในการวจย.................................................... 175 ภาคผนวก ค หนงสอขอความอนเคราะหตรวจเครองมอวจย....................................... 178 ภาคผนวก ง หนงสอขอทดลองเครองมอวจย............................................................ 181 ภาคผนวก จ หนงสอขอความอนเคราะหเกบรวบรวมขอมล....................................... 183 ภาคผนวก ฉ เครองมอทใชในการวจย (แบบสอบถาม) ............................................ 186 ภาคผนวก ช ผลการวเคราะหความเชอถอไดของแบบสอบถาม................................. 193 ภาคผนวก ซ หนงสอขอความอนเคราะหแสดงความคดเหน

ผลการวจย................................................................................... 202 ภาคผนวก ฌ แบบสมภาษณผเชยวชาญและผทรงคณวฒเพอตรวจสอบ

ผลการวจย................................................................................... 205 ประวตผวจย................................................................................................................................... 207

ญ

สารบญตาราง ตารางท หนา

1 กลมตวอยางทน าไปทดลองใช (try out)................................................................ 104 2 จ านวนกลมตวอยางและผใหขอมล........................................................................ 105 3 คาความเชอมนของแบบสอบถาม.......................................................................... 107 4 สรปสาระส าคญจากการศกษาวเคราะหแนวคดทฤษฎ.......................................... 114 5 แสดงผลสรปความคดเหนจากการสมภาษณผทรงคณวฒเกยวกบ

การใชหลกธรรมาภบาลในสถาบนอดมศกษาเอกชน.................................... 119

6 สรปสาระส าคญจากการวเคราะหเอกสารและความคดเหนจากการสมภาษณ

ความคดเหนผเชยวชาญและผทรงคณวฒ...................................................... 122

7 สถานภาพสวนตวของผตอบแบบสอบถาม........................................................... 127

8 แสดงคาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐานและคาระดบของแตละตวแปร

ทเปนองคประกอบของธรรมาภบาลในสถาบนอดมศกษาเอกชน................ 129

9 ผลการวเคราะหองคประกอบเชงส ารวจของหลกธรรมาภบาล ในสถาบนอดมศกษาเอกชน.......................................................................... 135

10 องคประกอบท 1 หลกความรบผดชอบ................................................................ 136 11 องคประกอบท 2 หลกนตธรรมและความเสมอภาค............................................. 137 12 องคประกอบท 3 หลกความโปรงใส.................................................................... 138 13 องคประกอบท 4 หลกความคมคา........................................................................ 139 14 องคประกอบท 5 หลกความมนคง........................................................................ 140 15 องคประกอบท 6 หลกความมสวนรวม................................................................ 141 16 องคประกอบท 7 หลกคณธรรมตอบคคลและองคกร........................................... 142 17 องคประกอบท 8 หลกการใชอ านาจหนาท........................................................... 142

ฎ

สารบญแผนภม แผนภมท หนา

1 ภาพรวมธรรมาภบาลกบการบรหารสถานศกษา................................................. 7 2 ขอบขายแนวคดเชงทฤษฎในการวจย................................................................. 12 3 การบรหารจดการทด ส านกงานคณะกรรมการขาราชการพลเรอน .................... 22 4 การบรหารจดการทดของ UN ESCAPE............................................................. 45 5 ความสมพนธระหวางกลไกประชารฐทดและสวนตางๆ ของสงคม................... 60 6 โครงสรางของธรรมาภบาล................................................................................ 64 7 แสดงหลกการของธรรมาภบาล.......................................................................... 68 8 แสดงขนตอนการวจย......................................................................................... 101 9 แสดงแผนผงการวจย......................................................................................... 103

1

บทท 1

บทน า

ปจจบนเปนทยอมรบกนวา การพฒนาประเทศชาตจ าเปนตองเรมตนทจะตองพฒนาทรพยากรมนษยกอน และในการพฒนานนจ าเปน ตองอาศยการศกษาเปนเครองมอ เปนเครองชน าของสงคม ผทไดรบการศกษาทดหรอระบบการศกษาทด มมาตรฐานท าใหบคลากรมคณภาพ เปนก าลงส าคญในการพฒนาประเทศ สถานศกษาจงเปนองคกรการจดการศกษา ผมหนาทรบผดชอบคอผบรหารสถานศกษา การบรหารการศกษาจะไดคณภาพจ าเปนตองอาศยผบรหารทมวสยทศน ความร ความสามารถ และมคณธรรมในการด าเนนการ จงจะท าใหองคกรประสบความส าเรจตามความมงหมายทคาดไว ในระยะทผานมาสถาบนอดมศกษาไดขยายตวและมความหลากหลายรปแบบมากขน โดยเฉพาะอดมศกษาแนวใหมซงมงใหเกดคณภาพ ประสทธภาพ และความเสมอภาคในโอกาสการศกษา 1 การปรบเปลยนแนวคดการบรหารจดการสถาบนอดมศกษาในบรบทเกามา เปนการบรหารจดการ ในบรบทใหม ผบรหารสถานศกษาจงจ าเปนตองปรบกระบวนการการบรหารเพอรองรบความเปลยนแปลงและความหลากหลาย โดยเนนการปรบเปลยนและสรางวฒนธรรมใหมของสถาบนใหเออตอการเรยนรและการท างานรวมกนอยางสรางสรรค สอดคลองกบกบ ธนาคารโลกทใหความส าคญในการทอดมศกษาจ าเปนตองปรบกระบวนทศนสปฏวตความรและเศรษฐกจความรเพอการพฒนาในเชงเศรษฐกจและสงคม ดวยการพฒนาประชากรใหมทกษะสงและมความคดรเรม การบรหารจดการโดยใชหลกธรรมาภบาล และในทสดสถาบนอดมศกษาแตละประเทศในภมภาคจะสามารถคงอยไดอยางเตมภาคภม ทามกลางการแขงขนการใหบรการการศกษาทหลงไหลจากทวโลก ทงยงสามารถคงเอกลกษณของประเทศและภมภาคไดอยางเตมท2

1มหาวทยาลยราชภฎนครสวรรค, คมอการประกนคณภาพ (นครสวรรค : สวรรควถการ

พมพ, 2548), 9. 2พรทพย กาญจนนตย,บทความ เรอง จากธนาคารโลกสอาเซยน : บทเรยนและกาวตอไป

ของQA [Online], assessed 6 April 2009. Available from : www.fullbrightthai.org/data/knoeledge/ paper_WB_ASEAN.doc

1

1

2

ความเปนมาและความส าคญของปญหา ทามกลางการเปลยนแปลงอยางรวดเรวในยคปจจบนมผลท าการ บรหารงานไมวาจะเปนภาครฐ หรอภาคเอกชนจ าตองบรหารงานใหทนตอกระแสของความเปลยนแปลง ใหทนสมย โดยเฉพาะการเปลยนแปลงเพอทจะน าประเทศชาตใหมการพฒนากาวหนา โดยเนนถงการบรหารกจการบานเมองทด หรอธรรมาภบาล ( Good Governance) เพอใหการปฏบตงานมประสทธภาพและประสทธผล สงเสรมการเมองภาคพลเมอง สทธและเสรภาพของประชาชน การมสวนรวมของประชาชน และการตรวจสอบอ านาจรฐ เปนตน ท าใหประชาชนเรมม ความสนใจตนตวเกยวกบธรรมาภบาลยงขน และเปนทเชอกนวาหากประเทศไทยมการน าหลกธรรมาภบาลไปปรบใชกบการปฏบตงานในภาครฐ ภาคเอกชน และภาคประชาชนแลว จะท าใหประเทศมการพฒนาไปในทศทางทด และเกดความเปนธรรมในสงคม เศรษฐกจและการเมอง 3ธรรมาภบาลจงเปนมตของกระบวนทศนใหมในการบรหารงานภาครฐ โดยเนนบทบาทของผบรหารงานภาครฐจดบรการใหมคณภาพสงตามทประชาชนตองการ สนบสนนใหเกดความเปนอสระในการบรหารงานแตละระดบมากขน4 มการบรหารงานอยางโปรงใส คอ การตรวจสอบไดและอธบายได ทกขนตอนตองมผรบผดชอบ 5 ตอมารฐบาลโดยส านกนายกรฐมนตรไดออกระเบยบวาดวย การสรางระบบบรหารกจการบานเมองทด พ.ศ. 2542 ขนมา โดยเฉพาะการบรหารจดการของสถานศกษา ทตองน าหลกวาดวยการบรหารกจการบานเมองและสงคมทด ‚ธรรมาภบาล” มาบรณาการในการบรหารและจดการศกษา หลกการดงกลาวไดแก 1) หลกนตธรรม 2 ) หลกคณธรรม 3) หลกความโปรงใส 4) หลกการมสวนรวม 5) หลกความรบผดชอบ และ 6) หลกความคมคา 6 หลกธรรมาภบาลสามารถแยกการบรหารออกเปนแตละดานดงน ในดานภาครฐ รฐจะตองลดกฎระเบยบทไมจ าเปนทเป ดโอกาสใหเจาหนาทใชอ านาจในทางมชอบ ใหมการใชเทคโนโลยสารสนเทศใหมากขนเพอใหมความโปรงใส รวมทงมมาตรการใหภาคเอกชนให บรการ

3 สถาบนพระปกเกลา, อางถงใน บษบง ชยเจรญวฒนะ และคณะ, ตวชวดธรรมาภบาล :

บทน า. (กรงเทพฯ : สถาบนพระปกเกลา, 2544), ค าน า. 4 ไชยวฒน ค าชและคณะ, ธรรมาภบาล : ค าน าส านกพมพ (กรงเทพฯ : บรษทส านกพมพน าฝน จ ากด, 2545), ค าน า.

5 เกษม วฒนชย,ธรรมาภบาลบทบาทส าคญกรรมการสถานศกษา,รายงานปฎรปการศกษาไทย 5, 64 (สงพมพ.สกศ. 87/2545. ส านกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต 15 เมษายน 2545), 8.

6กระทรวงศกษาธการ, ส านกงานเขตพนทการศกษา, คมอการบรหารสถานศกษาขนพน ฐานทเปนนตบคคล (กรงเทพฯ : โรงพมพองคการรบสงสนคาและพสดภณฑ, 2546), 1.

3

ประชาชนแทนภาครฐ มการตรวจสอบการท างานของรฐโดยประชาชนและองคกรทเกยวของ และระบบการบรหารของรฐมความยตธรรม ในดานภาคเอกชน การมธรรมาภบาลคอการท าใหผบรหารไมทจรตและกระท าการโดยค านงถงผลประโยชนตอผมสวนไดสวนเสยตอธรกจ 7 เปนการบรหารเศรษฐกจ ทจะตองมโครงสรางกฎหมายและสถาบนทดมระบบขาวสารขอมลทดสามารถตอบปญหาและตรวจสอบได ในดานการศกษา “การศกษา” นบวามความส าคญมากตอการพฒนาทรพยากรมนษยไมวาจะเปนการพฒนาสวนอนใดในประเทศตองเรมจากการพฒนาคนเสยกอน จงจะเปนพนฐานของการพฒนาสวนอนไปดวย การพฒนาคนสามารถท าไดหลายๆรปแบบ อยางส าคญทสดของการพฒนาคนคอการใหการศกษา8 ดงนนการบรหารการศกษานบวามบทบาทส าคญทสดในการจดการศกษา จะประสบ ความส าเรจหรอการบรรลจดมงหมายของการศกษาตามทก าหนดไวใน พ.ร.บ.การศกษาแหงชาต พ.ศ.2542 ยอมตองอาศยผบรหารสถานศกษาเปนหลก โดยเฉพาะแนวโนมทเปนอยผบรหารการศกษาระดบเหนอขนไป ยอมตองอาศยความเปนมออาชพของผบรหารเปนอยางมาก จงจะน าไปสความมสมฤทธผลทางการศกษา 9 ผบรหารจะตองเปนผบรหารมออาชพยคใหม จ าตองปรบเปลยน วฒนธรรมการบรหารเดมทไมพงปรารถนาและไมสอดคลองกบแนวทางการบรหารตามแนวปฏรปการศกษา นนคอ เนนการบรหารโดยองคคณะบคคล หรอการบรหารแบบมสวนรวม10

หลกการบรหารจดการทด (Good Governance) เปนการสงเสรมการใหสถาบนอดมศกษาใหมคณภาพมงสความเปนเลศ สอดคลองกบความตองการของผเรยนและชมชน ( People needed) ท าใหเกดการประหยดทรพยากร งบประมาณ เพอยกระดบคณภาพการศกษา ซงเปนผลมาจากการเขามามสวนรวมในการตดตามตรวจสอบ มผลท าใหการจดการศกษาในทองถนดขน โดยเฉพาะหลกการมสวนรวมทเปดโอกาสใหประชาชนมสวนรวมรบรและเสนอความคดเหนในการ

7 สถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย. “สงคมโปรงใสไรทจรต” การสมมนาวชาการ

TDRI ประจ าป 2543,18-19 พฤศจกายน. ณ โรงแรมแอมบาสเดอรซต จงหวดชลบร, (2543), 4. 8 อาภรณ รตนมณ, ท าไมการศกษาไทยจงพฒนาชา [Online], assessed 14 June 2008.

Available from : http://school8education.police.go.th/technical/technical05html 9ส านกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต, อางถงใน ธระ รญเจรญ, สภาพและปญหา

การบรหารและการจดการศกษาขนพนฐานของสถานศกษาในประเทศไทย . (กรงเทพฯ : ส านกนโยบายแผนและมาตรฐานการศกษา ศาสนา และวฒนธรรม สกศ., 2545.), ฉ.

10ธระ รญเจรญ, และคณะ. บรรณาธการ, การบรหารเพอปฏรปการเรยนร (กรงเทพฯ :บรษทขาวฟาง จ ากด, 2546), 12.

4

ตดสนใจ ดงนนรปแบบการบรหารงานทดจงเปนองคประกอบทส าคญของ ผบรหารในสถานศกษาทกระดบทจะสรางความเขมแขง การใชหลกธรรมาภบาลจงเปนหวใจส าคญของทกองคกรไมวาจะเปนหนวยงานของรฐหรอเอกชน แตตองอาศยการปรบตวและเตรยมความพรอมของประชาชนและผบรหารทกระดบ11 ระบบการศกษามหลายระดบโดยเฉพาะอยางยงระดบอดมศกษามอทธพลอยางมากตอการพฒนาประเทศ อดมศกษาจงถกน ามาใชเปนเครองมอในการเสรมสรางศกยภาพในการแขงขนกบนานาประเทศ ส าหรบประเทศไทยสถาบนอดมศกษาเปนองคกรทจดการเรยนการสอนระดบปรญญาตรขนไปมการจดการทมความหลากหลายเพอใหสอดคลองกบการเปลยนแปลงอยางรวดเรวของสงคมและพฒนาดานเทคโนโลย 12 ดงนนการลงทนเพออดมศกษาจงเปนการลงทนทส าคญส าหรบอนาคตของประเทศจงตองพฒนาทงคณภาพและปรมาณ 13 ประสทธภาพการบรหารอดมศกษาอาจพจารณาไดจากวสยทศนในแผนแมบทของการก าหนดทศทางของแผนอดมศกษา ระยะยาว 15 ป (พ.ศ.2543-2557)ทมจดมงหมายเพอพฒนาคนไทยเปนมนษยทสมบรณทงรางกาย จตใจ สตปญญา ความรและคณธรรม มจรยธรรมและวฒนธรรมในการด ารงชวต สามารถอยรวมกบผอนอยางมความสข แผนแมบทดงกลาว มไดมผลผกพนจ ากดเพยงอาจารยและนกศกษาอกตอไป หากแตสถาบนอดมศกษาจะตองค านงถง ‚บคคลทงหมดในชาต ‛ ซงจะท าใหขอบเขตความรบผดชอบของสถาบนอดมศกษาครอบคลมไปสประชากรทงหมด ดงนนท าใหทราบวาการศกษามความส าคญสามารถทจะพฒนาทกๆดานของชาตได ถาคนในชาตมการศกษา ผทมบทบาทในสถานศกษาทจะท าใหองคกรมคณภาพและประสทธภาพคอผบรหารสถานศกษาทควรมวสยทศน มจรยธรรม มจรรยาบรรณวชาชพ มการบรหารงานโดยใชหลกธรรมาภบาลยอมท าใหสถานศกษาดงกลาวมประสทธภาพ สงประสทธผลใหผรบการศกษามคณภาพสามารถตอบสนองตอความเปลยนแปลงตางๆทเกดขน สงผลใหประเทศชาตใหอยรอดปลอดภยและแขงขนกบนานาประเทศได

11 เรองเดยวกน, ค าน า 12 ประเสรฐ จรยานกล, ‚การวเคราะหวฒนธรรมองคกรในการบรหารสถาบนของวทยาลย

ครนครศรธรรมราช ‛ (ปรญญาครศาสตรดษฎบณฑต สาขาวชาการอดมศกษา จฬาลงกรณ มหา วทยาลย, 2535), 5.

13 บญเสรม วรกลและคณะ, รายงานการศกษาวจยเรอง แนวทางการจดระบบงบประมาณและการลงทนเพออดมศกษา มหาวทยาลยธรกจบณฑต. มนาคม (2546), ค าน า.

5

ปญหาของการวจย โลกในปจจบนมการพฒนาดานเทคโนโลยท าใหกระแสสารสนเทศแผกระจายครอบคลมพนทสวนตางๆของโลกอยางรวดเรว สงผลใหสถาบนการศกษาจดการศกษาเพอพฒนาการเรยนรใหรองรบการเปลยนแปลงดงกลาว ดงนนสถาบนอดมศกษาทงภาครฐและภาคเอกชนตองมการปรบตวและเตรยมความพรอมเพอพฒนาศกยภาพของสถาบน ทงในดานพฒนาหลกสตร พฒนาการเรยนการสอนรปแบบใหมและปรบปรงระบบบรหารจดการความเสยงใหมประสทธภาพ14 โดยเฉพาะไดมการศกษาวจยศกยภาพในการแขงขนของประเทศตางๆ รวม 49 ประเทศ โดยสถาบน International Institute for Management Development (IMD) ในประเทศสวสเซอรแลนดในปพ.ศ. 2544 ประเทศไทยอยในอนดบท 38 จาก 49 ประเทศ ประสทธภาพของภาครฐอยในอนดบท 39 โดยเฉพาะปญหาดานการศกษาประเทศไทยอยในอนดบท 44 จาก 49 ประเทศ เนองจากการจดการระบบการศกษาของไทยรวมไปถงระดบอดมศกษาไมสามารถตอบสนองความสามารถในการแขงขนทางเศรษฐกจของประเทศ 15 และไดมการวจยดวยวธการจดอนดบคณภาพ ท าใหประเทศไทยไมตดอนดบใน 500 อนดบโลก ยกเวนจฬาลงกรณมหาวทยาลยตดอนดบ 60 มหาวทยาลยทดทสดในโลกเฉพาะดานการแพทยและชวภาพ ดงนน จะเหนไดวาการบรหารการอดมศกษาไทยดานคณภาพยงไมเปนไปตามเปาหมาย 16 และผลจากการเปลยนแปลงของโลกไปสโลกยคโลกาภวฒน ท าใหการศกษาใน สถาบนอดมศกษาเอกชนมอตราการตกออกและออกกลางคนสงกวาสถาบนอดมศกษาปด อตราเฉลยเทากบรอยละ 31 ซงนกศกษาในสถาบนอดมศกษาเอกชนสวนหนงซงไมสามารถสอบแขงขนเขาศกษาในสถาบนอดมศกษาของรฐไดและมความพรอมในการศกษาระดบอดมศกษานอยกวา จ านวนปในการศกษาของนกศกษาทคงเรยนอยจนส าเรจการศกษาเทากบ 4.8 จะเหนไดวาการสญเปลาของทรพยากรของรฐและผเรยนซงตกออกหรอออกกลางคนกอนจบการศกษาเปนปญหาส าคญทตองพจารณาแกไขในการ

14สเมธ แยมนน, เปดสมมนาการบรหารความเสยงของสถาบนอดมศกษาเอกชนไทย

[Online], assessed 6 May 2008. Available from : http://www.sema.go.th/node/2546 15 ส านกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต.ส านกนายกรฐมนตร, ความสามารถในการ

แขงขนระดบนานาชาต พ.ศ. 2544. (กรงเทพฯ) : [Online], assessed 19 December 2008. Available from : http://kormor.obec.go.th/discipline/dis076.pdf. 16สมบตร นพรตน, อดมศกษา : ปญหาประเทศไทย (พษณโลก : มหาวทยาลยนเรศวร, 2547),10.

6

จดสรรทรพยากรเพอการอดมศกษา 17 จากการศกษาผลการวจยแลวท าใหทราบวาผลผลตของสถาบนอดมศกษานนไมไดเปนไปตามปรชญาและวตถประสงคขององคกร จงสงผลตอการพฒนาประเทศชาตในภาพรวม สถาบน อดมศกษาจะมคณภาพ ประสทธผล หรอประสทธภาพนนมกปรวนแปรไปตามผน าเสมอ 18 ไมเพยงแตขนอยกบตวผน าแลวยงขนอยกบปจจยอกหลายอยาง เชน ปจจยทมการบรหารงานทด ความสามารถในการจดองคกร และการใชทรพยากรอยางคมคา19 หรอไมอกดวย

การบรหารจดการสถาบนอดมศกษาโดยทวไป จะแบงระดบบคลากรทปฏบตงานออก เปน 3 ระดบ ดงตอไปน20

1. ระดบปฏบตงาน ซงบคคลในระดบนจะมความรความสามารถเฉพาะทางทไดฝกฝนมาเปนบคลากรในคณะวชาหรอสถาบนอดมศกษา ไดแกอาจารย พนกงานสายสนบสนนการเรยนการสอน เจาหนาทธรการ เปนตน

2. ระดบหวหนางานขนตน เปนบคลากรทมประสบการณท างานมากกวาระดบปฏบตงานทไดรบเลอกหรอแตงตงใหเปนผบรหารในหนวยงานยอยในองคกร เชนหวหนาภาควชา หรอหวหนาสาขาวชา หวหนาหนวยงานสนบสนนตางๆ ความส าเรจของผบรหารระดบนคอสามารถจดการหรอปฏบตงานไดส าเรจตามเปาหมายหรอนโยบายขององคกรระดบผบรหาร

3. ระดบสงขององคกรเปนบคลากรทก าหนดนโยบาย แผนงาน เปาหมายส าคญ ในสถาบนอดมศกษาบคลากรระดบสงน ไดแก อธการบด รองอธการบด คณบด และรองคณบด เปนตน

17 เกษม วฒนชย, ‚ การปฏรปอดมศกษา : คนไทยไดอะไร. เอกสารประกอบการบรรยาย

การสมมนาทางวชาการ เรองความกาวหนาการอดมศกษาไทย เนองในโอกาสวนคลายวนสถาปนาทบวงมหาวทยาลย ครบรอบปท 29‛ ณ อมแพค (กนยายน), 2544, ค าน า.

18 รง แกวแดง, โรงเรยนนตบคคล (กรงเทพฯ : วฒนาพานช, 2546), 21. 19 Steers.R.M., Organizational Effectiveness : A Behavioral view (Santa Monica : C.A.

Goodyear,1997), 46. 20 สกญญา โฆวไลกล, การวเคราะหระบบเพอการบรหารสถาบนอดมศกษา (กรงเทพฯ : โรงพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2547), 2 – 3.

7

ผบรหารทกระดบจะตองแสดงความสามารถในบรหารงานมการใชทรพยากรทมอยอยางจ ากดใหมประสทธภาพ กอใหเกดผลลพธสงสด 21ดงนนการบรหารงานในสถาบนอดมศกษาจงมความส าคญอยางยง สวนจะการบรหารสถานศกษาใหมประสทธภาพและประสบกบความส าเรจไดนนไมมทฤษฎ และหลกการใดทเหมาะไดทกสถานศกษา เนองจากสถานศกษามมากมายและมความหลากหลายขนอยกบผบรหารทเปนมออาชพ มการใชหลกธรรมาภบาล ใชความรความเชยวชาญในการน าเทคนควธทฤษฎและหลกการตางๆทหลากหลายมาบรณาการ หรอเพอปรบใชกบการบรหารจดการศกษาใหเหมาะสมกบสภาพการณ สถานท ระยะเวลา และปจจยแวดลอม จงประสบกบความส าเรจและมประสทธภาพในทสด22

หลกนตธรรม

หลกความคมคา หลกคณธรรม ดานวชาการ ดานงบประมาณ

ผเรยนเปนคนเกง/ด/มสข หลกความ ดานบรหารทวไป ดานบรหารบคคล หลกความ

รบผดชอบ โปรงใส

หลกการมสวนรวม

แผนภมท 1 ภาพรวมธรรมาภบาลกบการบรหารสถานศกษา ทมา : กระทรวงศกษา ,ส านกงานเขตพนทการศกษา, คมอการบรหารสถานศกษาขนพนฐานทเปนนตบคคล (กรงเทพฯ :โรงพมพองคการรบสงสนคาและพสดภณฑ(ร.ส.พ.), 2546), 31.

21 วจารณ พานช, บทความบรหาร (Executive Report) กรอบแผนอดมศกษาระยะยาว 15 ป

พ.ศ. 2551-2565 [Online], assessed 6 April 2009. Available from : http://gotoknow.org/blog/ council/146400 22 กระทรวงศกษา ,ส านกงานเขตพนทการศกษา,คมอการบรหารสถานศกษาขนพนฐานทเปนนตบคคล (กรงเทพฯ : โรงพมพองคการรบสงสนคาและพสดภณฑ(ร.ส.พ.), 2546), 31.

8

สถาบนอดมศกษา ควรม ความเปนอสระในการด าเนนงาน ( Autonomy)มการปกครองตนเอง (Self governance) เพอทใหสามารถปฏบตภารกจหลก คอ การสอน การวจย การใหบรการทางวชาการ และการสงเสรมศลปวฒนธรรม ไดอยางมประสทธภาพ ในขณะทมความเปนอสระในการด าเนนภารกจกตองม ความรบผดชอบ (Accountability) ตอการด าเนนงานดวย คอ มการตรวจสอบและการประเมนการด าเนนภารกจควบคกนไป มโครงสรางงานทด มการก ากบดแลตรวจสอบได การบรหารจดการทโปรงใสแบบธรรมาภบาลจะท าใหการบรหารงานมประสทธภาพและกอใหเกดประสทธผล จากความเปนมาและสภาพปญหาดงกลาวขางตน ผวจยพบวาสถาบนอดมศกษาเอกชนในการด าเนนงานมรปแบบการบรหารงานบคคล บรหารงานการเงน และบรหารงานวชาการทเปนการเฉพาะสวนของแตละสถาบน อาจท าใหมการบรหารจดการทขาดความเปนอสระท าใหไมมประสทธภาพ เกดปญหาดานโครงสรางและขบวนการบรหารจดการ โดยเฉพาะถาผบรหารสถานศกษาไมไดใช “หลกธรรมาภบาล” หรอหลกการบรหารกจการบานเมองทดมาด าเนนการบรหารงานอยางจรงจง ความส าเรจของงานไมมประสทธภาพ และประสทธผลไดตามวตถประสงค และไมสามารถแขงกบสถาบนอดมศกษาของรฐและนานาประเทศได ผวจยจงสนใจทจะศกษาวา ผบรหารไดน าหลกธรรมาภบาลมาใชหรอไม

วตถประสงคของการวจย เพอใหสอดคลองกบปญหาของการวจย ผวจยไดก าหนดวตถประสงคของการวจย ดงน 1. เพอทราบการใชหลกธรรมาภบาลในสถาบนอดมศกษาเอกชน 2. เพอพฒนาและน าเสนอหลกการใชธรรมาภบาลในสถาบนอดมศกษาเอกชน

ขอค าถามของการวจย เพอบรรลวตถประสงคของการวจยในครงน ผวจยจงไดก าหนดขอค าถามของการวจยดงน 1. การใชหลกธรรมาภบาลในสถาบนอดมศกษาเอกชนมองคประกอบอยางไร

2. ผลการพฒนาหลกการใชธรรมาภบาลในสถาบนอดมศกษาเอกชนเปนอยางไร

สมมตฐานการวจย เพอเปนแนวทางในการวจยและเปนพนฐานในการวเคราะหขอมล ผวจยไดตงสมมตฐานการวจย การใชหลกธรรมาภบาลในสถาบนอดมศกษาเอกชนมลกษณะเปนพหองคประกอบ

9

ขอบขายของการวจย การวจยเพอศกษาองคประกอบหลกธรรมาภบาลในครงน ผวจยไดศกษาวจยโดยไดประมวลแนวคดทเกยวของกบองคประกอบหลกธรรมาภบาล ดงน 1. ระเบยบส านกนายกรฐมนตรวาดวยการสรางระบบบรหารกจการบานเมองและสงคม ทด พ.ศ. 254223 ม 6 องคประกอบไดแก 1) หลกนตธรรม (The rule of law) 2) หลกคณธรรม (Ethics) 3) หลกความโปรงใส (Transparency) 4) หลกการมสวนรวม (Participation) 5) หลกความรบผดชอบ (Accountability) และ 6)หลกความคมคา (Value for money)

2. ส านกงานคณะกรรมการขาราชการพลเรอน (ก.พ.) ม 8 องคประกอบ ไดแก 1) หลกความโปรงใส (Transparency) 2) หลกนตธรรม ( Rule of law) 3) หลกความรบผดชอบ (Responsiveness) 4) หลกความเสมอภาค ( Equity and inclusiveness) 5) หลกการมฉนทานมตรวมในสงคม (Consensus orientation) 6) หลกคณธรรม ( Morality) 7) หลกความคมคาหรอหลกประสทธภาพและประสทธผล ( Effectiveness and efficiency) และ 8) หลกการมสวนรวม (Participation) 3. คณะกรรมการองคการระหวางประเทศดานเศรษฐกจและสงคมแหงเอเชยแปซฟค United Nation Economic and Social Commission for Asia and the Pacific : UNESCAP) ม 8องคประกอบไดแก24 1) การมสวนรวม (Participatory) 2) การปฏบตตามกฎ (Rule of law) 3) ความโปรงใส (Transparency) 4) ความรบผดชอบ (Responsiveness) 5) ความสอดคลอง (Consensus oriented) 6) ความเสมอภาค (Equity and inclusiveness) 7) หลกประสทธภาพและประสทธผล (Effectiveness and efficiency) และ 8) การมเหตผล (Accountability)

4. องคการสหประชาชาต (UNESCO) ม 8 องคประกอบ ไดแก25 1) หลกความโปรงใส (Transparency) 2) หลกนตธรรม ( Rule of law) 3) หลกความรบผดชอบ ( Responsiveness) 4) หลกความเสมอภาค (Equity and inclusiveness) 5) หลกการมฉนทานมตรวมในสงคม ( Consensus

23 ชนะศกด ยวบรณ, ‚กระทรวงมหาดไทยกบการบรหารจดการทด,” ใน การปกครองทด (Good Governance) (กรงเทพฯ : บพธการพมพ, 2543), 3-12. 24 สทศนา สทธคณสมบต, ผแปล, What is good governance [Online], accessed 12 March 2551. Available from : http:// www.unescap.org

25 Good Governance and Public Management in Thai Socialโดย ณชนนทน จนทรสบแถว จาก มหาวทยาลยเกษตรศาสตร [Online], accessed 5 March 2550. Available from : http://www. qa.ku.ac.th

10

orientation) 6) หลกคณธรรม ( Morality) 7) หลกความคมคา หรอหลกประสทธภาพและประสทธผล (Effectiveness and efficiency) และ 8) หลกการมสวนรวม (Participation)

5. United Nation Deverlopment Programme : (UNDP) ม 9 องคประกอบไดแก26 1) การมสวนรวมของประชาชน (Public participation) 2) กฏหมายทยตธรรม (Rule of law) 3) ความเปดเผยโปรงใส ( Transparency) 4) การมฉนทานมตรวมในสงคม ( Consensus orientation) 5) กลไกการเมองทชอบธรรม ( Political legitimacy) 6) ความเสมอภาค ( Equality) 7) ประสทธภาพและประสทธผล ( Efficiency and effectiveness) 8) พนธะความรบผดชอบตอสงคม ( Accountability) และ 9) การมวสยทศนเชงกลยทธ (Strategic vision)

6. วชา มหาคณ ระบบของธรรมาภบาล ม 6 องคประกอบไดแก27 1) การท างานโดยสจรตและชอบธรรม 2) ท างานด วยความโปร งใส รอบคอบ ระมดระวง 3) ท างานด วยอดมการณ มเหตมผล 4) ท างานให สงคมตามแนวทางแหงจรยธรรมและความถกต อง 5) ท างานโดยเป ดโอกาสให ทกคนเข ามามส วนรวมในการท างาน และ 6) ตองด าเนนกจการสาธารณะทไม ขดตอกฎหมาย 7. อรพนท สพโชคชย ม 6 องคประกอบไดแก28 1) การมสวนรวมของสาธารณชน(Public participation) 2) ความสจรตและโปรงใส ( Honesty and transparency) 3) พนธะความรบผดชอบตอสงคม (Responsiveness and accountability) 4) กลไกทางการเมองทชอบธรรม (Political legitimacy) 5) กฎเกณฑทยตธรรมและชดเจน ( Fair legal framework and predictability) และ 6) ประสทธภาพและประสทธผล (Efficiency and effectiveness)

26 เกรยงศกด เจรญวงคศกด, ‚ธรรมรฐภาคการเมอง:บทบาทภาคการเมอง,” สารวฒสภา 6,

9 (กนยายน 2545), 35. 27 วชา มหาคณ, “ธรรมาภบาลเพอชวตท พอเพยง,” ปาฐกถาพเศษ เนองในงานวนวชาการ

มหาวทยาลยเชยงใหม ครงท 2 วถวจย ตามรอยพระยคลบาท, วนท 8 ธนวาคม 2549. 28 อรพนท สพโชคชย, อางถงในไพบลย วฒนศรธรรม, บรรยาย, ธรรมาภบาลของราชการไทย วนพธท 12 ธนวาคม 2550 ณ หอประชมนวนครนทร โรงเรยนเตรยมทหาร จงหวดนครนายก.

11

8. พระภาวนาวสทธคณ (เสรมชย ชยมงคโล ป.ธ. 6)29 ไดกลาวถงหลกธรรมาภบาล ม 4 องคประกอบไดแก 1) หลกความถกตอง (accuracy/valid) 2) หลกความเหมาะสม (Appropriate/Proper) 3) หลกความบรสทธ/โปรงใส (Purity/Transparency) และ 4) หลกความยตธรรม (Justice) 9. แนวทางการด าเนนชวต ม 8 องคประกอบไดแก30 1) สมมาทฏฐ – ความเหนขอบ 2) สมมาสงกปปะ – ความด ารชอบ 3) สมมาวาจา – ความเจรจาชอบ 4) สมมากมมนตะ – การท างานชอบ 5) สมมาอาชวะ – เลยงชวตชอบ 6) สมมาวายามะ – เพยรชอบ 7) สมมาสต – ระลกชอบ และ 8) สมมาสมาธ – ตงใจมนชอบ 10. หลกทศพธราชธรรม (‚ธรรมาภบาล‛ Good Governance) 10 ประการ‛31 1) ทาน ทาน 2) สล ศล 3) ปรจจาค ปรจจาคะ 4) อาชชว อาชชวะ 5) มททว มททวะ 6) ตป ตบะ 7) อกโกธ อกโกธะ 8) อวหสญจ อวหงสา 9) ขนตญจ และ 10) อวโรธนะ 11. นอกจากน ผวจยยงไดใชความคดเหนของผทรงคณวฒทมความเชยวชาญทางดานธรรมาภบาลทงภาครฐและเอกชน และผเชยวชาญดานการจดการศกษา มาท าการวเคราะหและสงเคราะหประกอบการวจยในครงนดวย และจากแนวคดและทฤษฎดงกลาวสามารถน ามาประกอบเปนขอบขายทผวจยใชเปนแนวทางในการวจยในครงน โดยเขยนเปนดงแผนภมท 2

29ปาฐกถาธรรมเรอง หลกธรรมาภบาล (ตอนท5)โดยพระภาวนาวสทธคณ (เสรมชย ชยมงค

โลป.ธ.6) ออกอากาศทางสถานวทยกระจายเสยงแหงประเทศไทย วนอาทตยท 21 พฤศจกายน พ.ศ.2547 [Online], accessed 24 Febuary 2552. Available from : http://www.dhammakaya.org/ dhamma/lecture/lecture78.php

30ทกษณ ชนวตร, ค ากลาวในการเปดการประชมเชงปฏบตการเรอง การก ากบดแลกจการทด : ทานก ากบ เราดแล ณ ศนยประชมแหงชาตสรกต 14 มนาคม 2545. 31สเมธ ตนตเวชกล, ค าประกอบการบรรยายเรอง ‚การเสรมสรางสมรรถนะบคลากรสายสนบสนนและชวยวชาการดวยการเรยนรตามรอยพระยคลบาท เสรมสรางเมองไทยใสสะอาด‛

12

อรพนท สพโชคชย วชา มหาคณ

แผนภมท 2 ขอบขายแนวคดเชงทฤษฎในการวจย ทมา : ระเบยบส านกนายกรฐมนตร วาดวยการบรหารกจการบานเมองและสงคมทด พ.ศ.2542. : ส านกงานคณะกรรมการขาราชการพลเรอน(ก.พ.) : สทศนา สทธคณสมบต, ผแปล, What is good governance : ณชนนทน จนทรสบแถว, “Good Governance and Public Management in Thai Social‛ : เกรยงศกด เจรญวงคศกด, ‚ธรรมรฐภาคการเมอง : บทบาทภาคการเมอง,” สารวฒสภา 6,9 (กนยายน 2545),35. : วชา มหาคณ, “ธรรมาภบาลเพอชวตท พอเพยง,” ปาฐกถาพเศษ เนองในงานวนวชาการมหาวทยาลยเชยงใหม ครงท 2 วถวจย ตามรอยพระยคลบาท, วนท 8 ธนวาคม 2549.

: อรพนท สพโชคชย, อางถงในไพบลย วฒนศรธรรม, ‚บรรยายธรรมาภบาลของราชการไทย‛ วนพธท 12 ธนวาคม 2550 ณ หอประชมนวนครนทร โรงเรยนเตรยมทหาร จงหวดนครนายก

ระเบยบส านกนายกรฐมนตรวาดวยการสรางระบบบรหารกจการ

บานเมองและสงคมทด พ.ศ. 2542 “6 องคประกอบ”

ส านกงานคณะกรรมการขาราชการพลเรอน (ก.พ.)

“8 องคประกอบ”

องคประกอบ‚good governance‛ของUnited Nation Development

Programmed :(UNDP) “9 องคประกอบ”

United Nation Economic and Social Commission for Asia and the Pacific

: ( UNESCAP) “8 องคประกอบ”

แนวคดทฤษฎของ อรพนท สพโชคชย

”องคประกอบธรรมาภบาล” “6 องคประกอบ”

แนวคดทฤษฎของ

วชา มหาคณ“ธรรมาภบาลเพอชวตท พอเพยง” “6 องคประกอบ”

องคประกอบ‚good governance‛ขององคการสหประชาชาต (UNESCO) “8 องคประกอบ”

แนวคดทฤษฎหลกธรรมะของ

พระพทธเจา “ขอปฏบต ปานกลางคอมรรค 8‛

แนวคดทฤษฎของ ”ทศพธราชธรรม”

10 ประการ

แนวคดทฤษฎของพระภาวนาวสทธคณ(เสรมชยชยมงคโลป.ธ.6) “หลกการบรหารสากลทด”

“4 องคประกอบ”

การใชหลก ธรรมาภบาล ในสถาบนอดม ศกษาเอกชน

ความคดเหนของผเชยวชาญและผทรงคณวฒเกยวกบหลกธรรมาภบาล

13

: ปาฐกถาธรรมเรอง ‚หลกธรรมาภบาล ” (ตอนท5) โดย พระภาวนาวสทธคณ (เสรมชย ชยมงคโลป.ธ.6) อากาศทางสถานวทยกระจายเสยงแหงประเทศไทย วนอาทตยท 21 พฤศจกายน พ.ศ.2547.

: ทกษณ ชนวตร, “ค ากลาวในการเปดการประชมเชงปฏบตการเรอง การก ากบดแลกจการทด : ทานก ากบ เราดแล‛ ณ ศนยประชมแหงชาตสรกต 14 มนาคม 2545.

: สเมธ ตนตเวชกล, “ค าประกอบการบรรยายเรอง การเสรมสรางสมรรถนะบคลากรสายสนบสนนและชวยวชาการดวยการเรยนรตามรอยพระยคลบาท เสรมสรางเมองไทยใสสะอาด‛ : การสมภาษณผทรงคณวฒและผเชยวชาญเกยวกบหลกธรรมาภบาล

นยามศพทเฉพาะ ในการวจยครงนเพอใหความเขาใจความหมายทตรงกนจงไดก าหนดนยามศพท เฉพาะการ

วจยไว ดงน การใชหลกธรรมาภบาล หมายถง การกระท าหรอวธปฏบตในการบรหารจดการทดหรอการ

ปกครองทดและมความเปนธรรมไมวาจะเปนภาครฐ ภาคเอกชนหรอภาคประชาชน เป นผลลพธ ของการจดการกจกรรมและ เป นกระบวน การทเกดขนอย างต อเนอง ผลลพธทดมคณภาพ มประสทธภาพ ประสทธผล เปนธรรม โปรงใส มความรบผดชอบ มสวนรวม ยตธรรม มจรรยาบรรณควบคกบหลกคณธรรม สามารถ ตรวจสอบได ประหยดและใชทรพยากรคมคา ตลอดจนรบผดชอบตอชมชน สถาบนอดมศกษาเอกชน หมายถง มหาวทยาลยเอกชนในภาคกลางทสงกดส านกงานคณะกรรมการการอดมศกษา (สกอ.) ตามพระราชบญญตสถาบนอดมศกษาเอกชน (ฉบบท 2) พ.ศ.2535 และไดรบอนมตใหมวทยะฐานะเปนมหาวทยาลย

14

บทท 2

วรรณกรรมทเกยวของ

ในการศกษาวจย เรอง ‚การใชหลกธรรมาภบาลในสถาบนอดมศกษาเอกชน ‛ ครงนมวตถประสงค คอเพอ 1)ทราบการใชหลก ธรรมาภบาลในสถาบนอดมศกษาเอกชน 2) พฒนาและน าเสนอการใชหลกธรรมาภบาลในสถาบนอดมศกษาเอกชน การก าหนดขอบขายในการวจยไดจากการศกษาวเคราะหจากเอกสารและงานวจยทเกยวของ โดยแบงเนอหาออกเปน 2 ตอนหลก ๆ ดงนคอ

ตอนท 1 หลกธรรมาภบาล

การใชหลกธรรมาภบาล การใชหลกธรรมาภบาล (The Practive of Good Governance) หมายถง การกระท าหรอวธปฏบตในการปกครองหรอบรหารจดการทด ดงเชนการใชธรรมาภบาลในภาครฐคอกระบวนการจดโครงสราง ระบบการบรหารงาน ขนตอนกระบวนการท างานมาตรฐานการบรหารภาครฐ ความรบผดชอบตอสาธารณะของผทเกยวของส าคญ ๆ ในการบรหารจดการและด าเนนงานขององคกรในภาครฐยคใหม สรางความมนคงในสงคมและเพอการพฒนาทยงยนมเสถยรภาพ มคณคา เปนกลไกทนาเชอถอ32

ความเปนมาของหลกธรรมาภบาล จากวกฤตเศรษฐกจทเกดขนในปจจบนไดสงผลกระทบตอทกภาคสวนของสงคม สาเหต

ส าคญประการหนงเกดขนจากความบกพรอง ความออนแอ และหยอนประสทธภาพของกลไกดานการบรหารจดการในระดบชาต และระดบองคกร ทงในภาครฐและเอกชน รวมไปถงการทจรตและการกระท าผดจรยธรรมในวชาชพ ซงแยกพจารณาไดดงน 33 1) การขาดกลไกและกฎเกณฑท

32 สทธชย ธรรมเสนห, รายงานการวจย ‚การศกษาแนวทางพฒนาการประกอบธรกจตามแนวพระราชด าร ดานสงคมตามหลกธรรมาภบาลและธรรมาภบาล, ‛ มหาวทยาลยราชภฎสวนสนนทา (2549), 5.

33 ส านกความสมพนธตางประเทศ สป. ‚แนวคดเกยวกบหลกธรรมาภบาล ‛ ฉบบท 2 ป 2549 ประจ าเดอนมกราคม – มนาคม 2548, 12.

14

15

ดพอในการบรหารกจการบานเมองและสงคม ขณะทกลไกทมอยบกพรองไมสามารถปรบเปลยนกลไกและฟนเฟองการบรหารจดการตาง ๆ ของภาครฐและภาคเอกชนใหทนตอสถานการณได 2) ความออนดอยและถดถอยของกลมขาราชการ นกวชาการ หรอเทคโนแครต (Technocrats) ซงคนกลมนตองมบทบาทส าคญในการศกษา คนควา เสนอแนะนโยบาย และแกไขขอบกพรองตางๆ ทจ าเปนในการบรหารประเทศ 3) ระบบการตดสนใจและการบรหารจดการทงของภาครฐและภาคธรกจเอกชนมลกษณะทขาดความโปรงใสบรสทธและยตธรรม สงผลใหองคกรไมมประสทธภาพ ขณะเดยวกนกเปดโอกาสหรอชองทางใหเกดความฉอฉลผดจรยธรรมในวชาชพขนได 4) ประชาชนขาดขอมลขาวสาร ขาดความรความเขาใจเกยวกบสถานการณบานเมองอยางชดเจน จงท าใหไมมโอกาสในการรวมตดสนใจและรวมแกไขปญหา 5) ปญหาการทจรตประพฤตมชอบทงในภาครฐและเอกชนซงเกดขนอยางกวางขวาง

จากสาเหตดงกลาว หากไมไดรบการจดการแกไขและปองกน โอกาสการฟนตวจากวกฤตเศรษฐกจของไทยอาจตองใชเวลานานกวาทควร ดงนนการแกไขปญหาอยางยงยนกคอ การขจดสาเหตของปญหาดงกลาวขางตน และสรางธรรมรฐ หรอธรรมาภบาล (Good Governance) เพอการบรหารกจการบานเมองและสงคมทด ใหปรากฏเปนจรงในภาครฐ ภาคเอกชน และภาคประชาชน ความหมายของธรรมาภบาล (Good Governance)

ความหมายของธรรมาภบาล (Good Governance) เปนศพทใหมในวงการวชาการทใชกนมาหลงรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 2540 และ ปรากฏอยในพจนานกรมโดยใหความหมายของค าวา Governance ดงน ‚Governance means (1) the act, process, or power of governing; government, (2) the state of being governed.‛ 34 หมายถง การกระท า กระบวนการ หรออ านาจในการบรหารการปกครอง ซงเมอใชกบรฐจะมความหมายใกลเคยงเกยวของกบค าวาภาครฐ (State) ซงอาจจะหมายถงทงรฐบาล (Government) และระบบราชการ (Civil service) นอกจากน ค าวา Governance ยงอาจจะใชไดส าหรบองคกรของภาคเอกชนในความหมายทเฉพาะเจาะจง ในความหมายส าหรบการบรหารการปกครอง หนวยงาน เชนการใชรวมกบค าวา Corporate governance จะหมายถง กลไกขอบเขตการด าเนนงาน กตกา กฎระเบยบ และวถทางทองคกรใดองคกรหนงจะใชในการบรหารจดการภายในของหนวยงาน สรปค าวา Governance คอ กระบวน การโดยการตดสนใจ ซงวเคราะหไดวา Governance จะใหความส าคญกบองคกรทมรปแบบ( Formal) และไมมรปแบบ( Informal) คนทอยในองคกรเปนผตดสนใจและกระท าตาม

34 The American Heritage Dictionary. Boston : Houghton Mifflin, 1982, 569.

16

โครงสรางและแนวทางทไดก าหนดไว สวนค าวา ‚ธรรมรฐ” ‚ธรรมาภบาล” หรอ ‚การบรหารจดการทด” มความหมายทเปนภาษาองกฤษเดยวกนคอ “ Good Governance” 35 ไดเรมใชกนมาประมาณ 10 กวาปทผานมา โดยปรากฎในรายงานของธนาคารโลกเมอป ค.ศ. 1989 ซงผใหความหมายมากมาย ดงน ความหมายตามพจนานกรม “ธรรม” หรอ ธรรมะ หมายถง คณความด ความจรง ค าสอนในพทธศาสนา “รฐ” หมายถง บานเมอง แวนแควน “Good” หมายถง ด เบกบาน เปนสขสมบรณ มประโยชน “Good Governance” หมายถง การบรหาร การปกครอง การควบคม การครอบง า รปแบบการปกครอง วธการบรหาร สามารถสรปรวมตามความหมายของธรรมาภบาล (Good Governance) คอ การปกครอง การบรหาร การจดการ การควบคมดแลกจการตาง ๆ ใหเปนไปตามครรลองธรรมาภบาล สามารถน าไปใชในภาครฐ และภาคเอกชน สวนค าวา Governance จงเปนเรองของ การอภบาล เปนวธการใชอ านาจขณะท Good Governance เปนการรวมค าของ ธรรม และอภบาล เปนธรรมาภบาล เปนวธการทดในอ านาจเพอบรหารจดการทรพยากรขององคกร โดยหลกธรรมาภบาลสามารถน าไปประยกตใชไดในภาคตางๆ อาท ภาครฐ ธรกจ ประชาสงคม ปจเจกชน และองคกรระหวางประเทศ โดยมเปาหมายของการใชหลกธรรมาภบาลคอ เพอการมความเปนธรรม ความสจรต ความมประสทธภาพและประสทธผล ซงวธการทจะสรางใหเกดมธรรมาภบาลขนมาไดกคอ การมความโปรงใส มความรบผดชอบถกตรวจสอบได และการมสวนรวมเปนส าคญ ซงอาจประกอบไปดวยหลกการอนๆ อกไดดวยแลวแตผน าไปใช ธรรมาภบาลอาจประกอบไปดวยกฎหมาย ระเบยบตางๆ ประมวลจรยธรรม ประมวลการปฏบตทเปนเลศและวฒนธรรม36 ธรรมาภบาลเปนเรองของหลกการบรหารแนวใหม ทมงเนนหลกการโดยมใชทเปนรปแบบทฤษฎการบรหารงาน แตเปนหลกการการท างาน ซงหากมการน ามาใชเพอการบรหารงานแลว จะเกดความเชอมนวาจะน ามาซงผลลพธทดทสด คอ ความเปนธรรม ความสจรต ความมประสทธภาพ ประสทธผล ตงมนอยบนหลกการบรหารงานทเทยงธรรม สจรต โปรงใสตรวจสอบได มจตส านกในการท างาน มความรบผดชอบในสงทไดกระท า พรอมตอบค าถามหรอตอบสนองตอผมสวนไดสวนเสย และพรอมรบผด มศลธรรม จรยธรรมในการท างาน การค านงถงการมสวนรวมในการรบร ตดสนใจ ด าเนนการและประเมนผล ตลอดจนรวมรบผลจากการตดสน37

35 เสนย ค าสข, (กรกฎาคม-กนยายน 2544). ‚ธรรมรฐ.‛ นกบรหาร. 21(1) : 54-66. 36 บวรศกด อวรรณโณ , ธรรมาภบาลในองคกรอสระ. เอกสารประกอบการบรรยาย 8

มถนายน 2545. (นนทบร : สถาบนพระปกเกลา อางใน ถวลวด บรกล, 2546), 8-18. 37 ถวลวด บรกล และคณะ , โครงการศกษาเพอพฒนาดชนวดผลการพฒนาระบบบรหาร

จดการทด. นนทบร : สถาบนพระปกเกลา, 2545, 3.

17

Good Governance มการใชค าเรยกทแตกตางกน เชน ธรรมาภบาล ธรรมรฐ สประศาสนการ ประชารฐ การปกครองทด การบรหารงานทด เปนตน สวนสถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทยไดอธบายค า วา ‚ธรรม‛ แปลวา ความด หรอกฎเกณฑ สวนค าวา ‚อภบาล ‛ แปลวา บ ารงรกษา ปกครอง เมอรวมกนจงกลายเปน ‚ธรรมาภบาล ‛ ซงมความหมายเดยวกบค าวา ‚Good Governance‛

สวนศพทในภาษาองกฤษค าวา Good Governance นน ไดมแนวคดในเรองของ Good Governance มมานาน ตอมาธนาคารโลก ( World Bank) ไดน าไปใชครงแรกเมอ ค.ศ. 1989 ในรายงานเรอง ‚Sub–Sahara : From Crisis to Sustainable Growth‛38 โดยใหความหมาย ‚Good Governance‛ เปนลกษณะและวถทางของการใชอ านาจทางการเมองเพอจดการงานของบานเมอง และการจดการทรพยากรทางเศรษฐกจและสงคมของประเทศใหมประสทธภาพ มระบบทยตธรรม มกระบวนการกฎหมายทอสระ ในสวนราชการฝายนตบญญตและสอทมความโปรงใสรบผดชอบและตรวจสอบได ในสวนของเอกชนมการน าหลกธรรมาภบาลมาใช ดวยเชนกน ซงเรยกวา Corporate Governance หรอ บรรษทภบาล บรรษทภบาลเปนการด าเนนการไปดวยหลกธรรมทถกตองเพอเสรมศกยภาพในการแขงขน และเพมประสทธภาพ มการจดการทด ชวยใหระบบถวงดลและระบบตรวจสอบ ดขน เปนการใชหลกการอยรวมกนอยางสมดล ใหสงทไมดถกขจด คงไวแตสงทด ตามหลกธรรมะของพระพทธเจาคอ ‚มชฌมาปฏปทา‛39 ธรรมาภบาลจงจ าเปนตองมองคประกอบตาง ๆ ในเรองของการบรหารจดกา รคอ 1) สมมาทฎฐ ความเหนชอบ หรอความเหนทถกตอง ความเหนทตรงตอสภาพธรรมทงหลายตามความเปนจรง เพราะความเกดม ความแกและความตาย จงม เพราะความอยากม ความยดมนคออปาทานจงม 2) สมมาสงกปปะ ความด ารชอบ หรอความนกคดในทางทถกตอง 3) สมมาวาจา การเจรจาชอบ มวาจาทประกอบดวยประโยชน 4) สมมากมมนตะ การประกอบการงานชอบ 5) สมมาอาชวะ การประกอบอาชพชอบ 6) สมมาวายามะ ความเพยรชอบ 7) สมมาสต ความระลกได นกได ส านกอยไมเผลอ และ8) สมมาสมาธ ความตงมนของจต หรอภาวะทจตแนวแนตอสงทก าหนด มอารมณเปนหนง ไมฟงซานสายไปในอารมณตาง ๆ มรรคทง 8 องคน ท าใหผปฏบตด ารงตนอยในความสจรต ประพฤตแตในสงทเกอกล ใหเกดประโยชนแกตนเอง และผอน ท าใหกลาเผชญตอ

38นฤมล ทบจมพล , ‚แนวคดและวาทกรรม วาดวยธรรมรฐแหงชาต ,‛ ในการจดการ

ปกครอง (Good Governance). (กรงเทพฯ : คณะรฐศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2541), 15-31. 39ทกษณ ชนวตร, ‚ค ากลาวในการเปดการประชมเชงปฏบตการเรอง การก ากบดแลกจการ

ทด : ทานก ากบเราดแล‛ ณ ศนยประชมแหงชาตสรกต, 14 มนาคม 2545.

18

สถานการณตางๆ ดวยความเขมแขง หนกแนน มจตใจสงบ สามารถด าเนนการแกไขปญหาตาง ๆ ไดดวยความมสต และปญญาเพอ สงเสรมความเชอมนของประชาชนทมตอรฐบาลได ประชาธปไตยและธรรมาภบาลควรด าเนนควบคกนไป อาจไมจ าเปนตองเกยวของกบการปกครองแบบเสรประชาธปไตย 40 ดงนนพอสรปไดวา บทบาทของธรรมาภบาลในประเทศไทย คอธรรมาภบาล ทมจดมงหมายทจะสรางผลตผลทเพมขน ประสทธผลมากขน และการจดการทมประสทธภาพซงสงผลใหประชาชนโดยทวไปพอใจกบกระบวนการและการแกปญหา องคประกอบของหลกธรรมาภบาล (Good Governance)

ธรรมาภบาล คอ องคประกอบทท าใหเกดการจดการอยางมประสทธภาพ มคณธรรม โปรงใส และตรวจสอบได เพอสรางระบบบรหารกจการบานเมองและสงคมทดใหเกดขนทกภาคของสงคม41 องคการพฒนาแหงสหประชาต (United Nation Deverlopment Programme :UNDP) ใหค านยาม ‚ธรรมาภบาล ‛ วา หมายถงการด าเนนงานของภาคการเมอง การบรหารและภาคเศรษฐกจทจะจดการกจการของประเทศในทกระดบ ประกอบดวยกลไก กระบวนการ และสถาบนตาง ๆทประชาชนและกลมสามารถแสดงออก ซงผลประโยชนปกปองสทธของตนเองตามกฎหมาย และแสดงความคดเหนทแตกตางกน42 ซงประกอบดวย43 1) การมสวนรวมของประชาชน ( Public partioipation) ประชาชนทงหญงและชายมสวนรวมในกระบวนการตดสนอยางเทาเทยมกน ไมวาจะเปนการมสวนรวมโดยตรงหรอทางออม โดยผานสถาบนตางๆทมอ านาจโดยชอบธรรม 2) กฏหมายทยตธรรม ( Rule of law) การปกครองประเทศจะใชกฎหมายเปนบรรทดฐานและทกคนตองเคารพกฎหมาย โดยทกรอบของกฎหมายทใชในประเทศตองมความยตธรรมและถกบงคบใชกบทกคนในกลมตางๆ อยางเสมอภาคเทาเทยมกน 3) ความเปดเผยโปรงใส ( Trasparency)

40Commonwealth Secretariat. Promoting Good Governance : Principles, Practices and

Perspectives. (London : Commonwealth Secretariat, 2000). 41 อดม มงเกษม, Governance กบการพฒนาขาราชการ. (กรงเทพฯ : ไอเดยสแควร, 2545),

ค าน า. 42 สดจต นมตกล , ‚กระทรวงมหาดไทยกบการบรหารจดการทด ,‛ ในการปกครองทด

(Good Governance). (กรงเทพฯ : บพธการพมพ, 2543), 24. 43 เกรยงศกด เจรญวงคศกด , ‚ธรรมรฐภาคการเมอง:บทบาทภาคการเมอง ,‛ สารวฒสภา

6,9 (กนยายน 2545) : 35.

19

กระบวนการท างาน กฏเกณฑกตกาตางๆ มความเปดเผยตรงไปตรงมา ขอมลขาวสารตาง ๆ ในสงคมสามารถถายโอนไดเปนอสระ ( Free flow of information) ประชาชนสามารถเขาถงและรบทราบขอมลหรอขาวสารสาธารณะของทางราชการไดตามทกฏหมายก าหนด 4) การมฉนทานมตรวมในสงคม (Consesus orientation) การตดสนใจด าเนนนโยบายใดๆ ของรฐตองมการประสานความตองการหรอผลประโยชนทแตกตางของกลมคนในสงคม ใหเกดเปนความเหนทตรงกน (Board consensus) บนพนฐานของสงทเปนประโยชนสงสดแกสงคมโดยรวม 5) กลไกการเมองทชอบธรรม ( Political legitimacy) การเขาสอ านาจทางการเมองมความชอบธรรม และเปนทยอมรบของสงคม 6) ความเสมอภาค ( Equality) ประชาชนทกคนมความสามารถทเทาเทยมกนในการเขาถงในโอกาสตางๆในสงคม เชน โอกาสพฒนาหรอมความกนดอยด 7) ประสทธภาพและประสทธผล ( Efficiency and effectiveness) กระบวนการและสถาบนตาง ๆ เชน รฐสามารถจดสรรใชทรพยากรตางๆไดอยางคมคาและเหมาะสม เพอตอบสนองความตองการของสงคมโดยรวม รวมถงการท างานอยางรวดเรว มคณภาพและกอใหเกดประโยชนสงสด 8) พนธะความรบผดชอบตอสงคม ( Accountability) การตดสนใจใดๆ ของภาครฐภาคเอกชน และภาคประชาชน ตองกระท าโดยมพนธะความรบผดชอบในสงทตนเองกระท าตอสาธารณชนหรอ ผมสวนไดเสยกบหนวยงานนน โดยค านงถงผลประโยชนทจะเกดขนแกสวนรวมเปนหลก และมจตใจทเสยสละ เหนคณคาของสงคมทตนสงกดอย 9) การมวสยทศนเชงกลยทธ ( Strategic vision) การทผน าและประชาชนในประเทศมวสยทศนในการสรางธรรมาภบาล และพฒนาอยางยงยน

ตอมา อรพนธ สพโชคชย 44 ไดศกษารายงานขององคการพฒนาแหงสหประชาชาต(United Nation Deverlopment Programme : UNDP) ซงไดชใหเหนถงคณลกษณะและองคประกอบของ หลกธรรมาภบาล (Good Governance) ตาม UNDPโดยเปรยบเทยบกบ การบรหารงานทไมมหลกธรรมาภบาล ( Bad Governance)ไวดงน

1. Bad Governance จากรายงานขององคการพฒนาแหงสหประชาชาต ( UNDP) ไดอธบาย Bad Governance ไววาสงคมใด มลกษณะ Bad Governance จะสามารถดไดจากตวชวดหลายประการ เชน 1) ประชาชนในสงคมไดรบบรการสาธารณะทไมมคณภาพจากหนวยงานราชการหรอรฐวสาหกจ 2) ประเทศขาดศกยภาพในการก าหนด หรอด าเนนนโยบาย หรอการตดสนใจดานนโยบายผดพลาดและสบสนไมไดอยบนพนฐานทางวชาการและเหตผล 3) การบรหารการคลงของประเทศลมเหลว ซงรวมถงปญหาการเงนการคลงของประเทศ และการก าหนดงบประมาณ

44 อรพนธ สพโชคชย , ‚สงคมเสถยรภาพและกลไกประชารฐทด ( Good Governance).‛

เอกสารรายงาน TDRI. มกราคม, ฉบบท 20, 24.

20

ทไมสอดคลองกบสภาพความเปนจรง 4) การก าหนดกฎระเบยบทไมสามารถปฏบตไดอยางจรงจง 5) ความไมโปรงใสของกระบวนการตดสนใจ มการทจรตและแสวงหาผลประโยชนจากทรพยสนสาธารณะ สวนนรนดร เมองพระไดกลาววาเมอ ‚Good Governance‛ ทธนาคารโลกใหความหมายวา ‚เปนการด าเนนงานการก าหนดนโยบายทประชาชนสามารถรบทราบและเขาใจได มลกษณะทเปดเผยและเปนนโยบายทมประโยชน เจาหนาทของรฐมจรยธรรมปฏบตหนาทเพอประโยชน แหงสาธารณชน และในทางกลบกน ‚poor หรอ bad governance‛ คอ การทฝายบรหารก าหนดนโยบายโดยขาดการวางแผนไมค านงถงประโยชนของประชาชน เจาหนาทของรฐขาดความรบผดชอบ ไมมการปฏบตตามหลกนตธรรม ใช อ านาจในทางทมชอบ ประชาชนไมมสวนรวมในกจการสาธารณะและมการฉอราษฎรบงหลวงอยทวไป‛ 45

2. Good Governance องคประกอบไตรลกษณของธรรมาภบาล คอผปกครอง/รฐ วธการปกครอง ประชาชน หรอ Produce + Management Process+ Customer46

นยามองคประกอบของ Good Governance ยงคงมการอธบายทหลากหลายเนองจากองคกรทงภาครฐและเอกชนมหลากหลายสาขา ดงนนความหมายหรอค าจ ากดความจงไมเจาะจงแตสามารถน าไปใชไดเนองจากสามารถครอบคลมไดทกองคกร อยางไรกตามในภาพทคลายคลงกน คอ การบรหารจดการทดจะตองมลกษณะและเงอนไขดงน 1) การมสวนรวมของสาธารณชน (Public participation) คอเปนกลไกกระบวนการทประชาชนมสวนรวมในกระบวนการตดสนใจอยางเทาเทยมกน (Equity) การใหเสรภาพแกสอมวลชนและใหเสรภาพแกสาธารณชนในการแสดงความคดเหนอยางสรางสรรค 2) ความสจรตและโปรงใส (Honesty and transparency) คอเปนกลไกทมระบบกตกาและการด าเนนการทเปดเผย โดยประชาชนสามารถเขาถงและไดรบขอมลขาวสารอยางเสร เปนธรรม ถกตองและมประสทธภาพ ตรวจสอบการบรหารและ ตดตามผลได 3) พนธะความรบผดชอบตอสงคม (Responsiveness and accountability) คอการเปนกลไกทมความรบผดชอบ มหนาทตอสาธารณชน มการด าเนนงานเพอตอบสนองความตองการของกลมตางๆในสงคมอยางเปนธรรม รวมถงการมความรบผดชอบทมตอประชาชนสงคมโดยรวม 4) กลไกทางการเมองทชอบธรรม (Political legitimacy) คอเปนกลไกทมองคประกอบของผทเปนรฐบาลหรอผ

45 นรนดร เมองพระ , ‚การจดท างบประมาณโดยหลกธรรมาภบาล ,‛ เอกสารวชากา ร

หลกสตรการเมองการปกครองในระบอบประชาธปไตยส าหรบนกบรหารระดบสง รนท 4, สถาบนพระปกเกลา พ.ศ.2543, 5.

46 สมหวง วทยาปญญานนท , ‚ธรรมาภบาลในองคกร ‛ (20 สงหาคม 2550) [Online], accessed 6 April 2009. Available from : www.budmgt.com/bm01/good-org-governance.html

21

ทเขารวมบรหารประเทศทมความชอบธรรมเปนทยอมรบของคนในสงคมโดยรวมไมวาจะโดยการแตงตงหรอเลอกตง 5) กฎเกณฑทยตธรรมและชดเจน( Fair legal framework and predictability) คอมกรอบของกฎหมายทยตธรรมและเปนธรรมส าหรบกลมคนตางๆในสงคม ซงกฎเกณฑมการบงคบใชและสามารถใชบงคบได 6) ประสทธภาพและประสทธผล (Efficiency and effectiveness) คอเปนกลไกทมประสทธภาพในการด าเนนงานไมวาจะเปนดานการจดกระบวนการท างาน การจดองคกร การจด สรรบคลากร และมการควบคมการใชทรพยากรสาธารณะตางๆ อยางคมคาและเหมาะสม มการด าเนนการและใหบรการสาธารณะทใหผลลพธอยางคมคา

องคประกอบของธรรมาภบาลเปนเรองเกยวกบกรอบของเปาหมาย วตถประสงค แนวทาง และวธปฏบตในการบรหารจดการทด โดยพจารณาจากการน าแนวนโยบายและหลกเกณฑการปฏบตเพอใหเกดธรรมาภบาลของหนวยงานหลกทมความส าคญไดแก องคการระหวางประเทศ หนวยงานราชการภาครฐ เชน ส านกนายกรฐมนตร ส านกงานคณะกรรมการขาราชการพลเรอน (ก.พ.) 47 เปนตน จะพบวาแตละหนวยงานจะก าหนดองคประกอบมลกษณะคลายคลงกนดงน 1) หลกความโปรงใส (Transparency) เปนการสรางความไววางใจซงกนและกน โดยปร บปรงกลไกการท างานขององคกรทกองคกรใหมความโปรงใส มกระบวนการท างาน กฎเกณฑ กตกา ขอมลขาวสารทเปดเผยตรงไปตรงมาตรวจสอบได ประชาชนสามารถเขาถงขอมลขาวสารของทางราชการไดสะดวก มระบบตรวจสอบทด มสอมวลชนทเปนอสระ 2) หลกนตธรรม (Rule of law) มกฎหมาย และกฎเกณฑทมความเทยงตรง เปนธรรมตอทกฝายในสงคม และการบงคบใชกฎหมาย มความยตธรรม และบงคบใชอยางเสมอภาคเทาเทยมกนไมเลอกปฏบต 3) หลกความรบผดชอบ (Responsiveness) ตระหนกในสทธและหนาทมจตส านกในความรบผดชอบตอสงคมการตดสนใจกระท าการใดๆตองกระท าโดยมพนธะความรบผดชอบตอสาธารณะหรอผมสวนไดเสยกบหนวยงานนน และกลาทจะยอมรบผลจากการกระท านน ๆ 4) หลกความเสมอภาค (Equity and inclusiveness) มการกระจายการพฒนาและประโยชนตางๆ ทรฐพงจดสรรอยางทวถงทดเทยมกน ประชาชนทกคนสามารถเขาถงโอกาสตาง ๆ ในสงคม 5) หลกการมฉนทานมตรวมในสงคม (Consensus orientation) เมอมความแตกตางในความเหนในสงคมจะตองด าเนนการหาขอตกลงรวมทดทสด เปนกลางทสด 6) หลกคณธรรม (Morality) คนในสงคมมจตส านกและยด

47 ส านกงานคณะกรรมการขาราชการพลเรอน(ก.พ.) ความจ าเปนในการสรางระบบบรหาร

กจการบานเมองและสงคมทดในสงคมไทย : การบรหารจดการบานเมองทด [Online], accessed 10 August 2008. Available from : http://www.ocsc.go.th/goodgovernanceggh.pdf.

22

มนในความถกตอง ดงาม มคณธรรม จรยธรรม มความซอสตยสจรต ขยน อดทน มระเบยบวนย 7) หลกความคมคา หรอหลกประสทธภาพและประสทธผล ( Effectiveness and efficiency) มการบรหารจดการอยางมประสทธภาพและประสทธผล และใชทรพยากรอยางคมคาโดยยดถอประโยชน0สงสดของสงคมและประเทศชาต 8) หลกการมสวนรวม (Participation) บรหารจดการโดยใชหลกการมสวนรวมของประชาชนในสงคมในทก ๆ ระดบ โดยเฉพาะอยางยงการมสวนรวมในการตดสนใจทส าคญ และมผลกระทบตอผคนและสงคม แผนภมท 3 การบรหารจดการทด (Good Governance)ส านกงานคณะกรรมการขาราชการพลเรอน (ก.พ.)

ส านกนายกรฐมนตร ไดก าหนดระเบยบส านกนายกรฐมนตรว าด วยการสร างระบบบรหารกจการบ านเมองและสงคมทด พ.ศ. 2542 ขน ระเบยบนมผลบงคบใช ตงแตวนท 11 สงหาคม 2542 โดยทกส วนราชการต องถอปฏบตและรายงานผลการปฏบตต อคณะรฐมนตรและรฐสภาตามระเบยบส านกนายกรฐมนตร ซงได ระบถงหลกส าคญของธรรมาภบาล 6 หลกดงน 1) หลกนตธรรม เป นการตรากฎหมายและกฎข อบงคบให ทนสมยและเป นธรรม เป นทยอมรบของสงคมอนจะท าให สงคมยนยอมพร อมใจกนปฏบตตามกฎหมายและกฎขอบงคบ เหลานนโดยถอว าเป น การปกครองภายใตกฎหมายมใช อ าเภอใจหรออ านาจของตวบคคล 2) หลกคณธรรม เป นการยดมนในความถกต องดงาม โดยรณรงค ให เจ าหน าทของรฐยดถอหลกนในการปฏบตหน าท เพอให เป น ตวอย างแก สงคมและส งเสรมสนบสนนใหประชาชนพฒนาตนเองไปพร อมกน เพอให คนไทยมความซอสตย จรงใจ ขยน อดทน มระเบยบวนย ประกอบอาชพสจรตจนเป นนสยประจ าชาต 3) หลกความโปรงใส เป นการสรางความไว วางใจซงกนและกนของคนในชาตโดยปรบปรง กลไกการ

1. หลกความโปรงใส 2. หลกนตธรรม 3. หลกความรบผดชอบ 4. หลกความเสมอภาค 5. หลกการมฉนทานมตรวมในสงคม 6. หลกคณธรรม 7. หลกความคมคา 8. หลกการมสวนรวม

การบรหารจดการทด (Good Governance)

23

ท างานขององค กรทกวงการให มความโปร งใส มการเปดเผยข อมลข าวสารทเป น ประโยชน อย างตรงไปตรงมาด วยภาษาทเข าใจง าย ประชาชนเขาถงข อมลข าวสารได สะดวกและมกระบวนการให ประชาชนตรวจสอบความถกตองชดเจน 4) หลกความมส วนร วม เป นการเป ดโอกาสให ประชาชนมส วนร วมรบร และเสนอ ความเหนในการตดสนใจป ญหาส าคญของประเทศไมว าด วยการแสดงความเหน การไตสวนสาธารณะ ประชาพจารณ การแสดงประชามต 5) หลกความรบผดชอบ เป น การตระหนกในสทธหน าท ความส านกในความรบผดชอบต อ สงคม การใส ใจป ญหาสาธารณะของบานเมองและกระตอรอร นในการแก ป ญหา ตลอดจนการเคารพในการความ คดเหนทแตกต างและความกล าทจะยอมรบผลจาการกระท าของตนเอง 6) หลกความคมค า เปนการบรหารจดการและใช ทรพยากรทมจ ากดเพอให เกดประโยชน สงสดแก ส วนรวม โดยรณรงค ให คนไทยมความประหยดใช ของอย างค มคา สร างสรรค สนค าและบรการทมคณภาพสามารถแข งขนได ในเวทนานาชาต และพฒนาทรพยากรธรรมชาตให สมบรณยงยน ตอมาพระราชกฤษฎกาวาดวยหลกเกณฑและวธบรหารกจการบานเมองทด พ.ศ. 2546 กลาวถงการบรหารกจการบานเมองทด หมายถง การปฏบตราชการทมความมงหมายใหบรรลเปาหมายตามมาตราท 6 บญญตไวคอ 1) เกดประโยชนสขประชาชน 2) เกดผลสมฤทธตอภารกจของรฐ 3) มประสทธภาพและเกดความคมคาในเชงภารกจของรฐ 4) ไมมขนตอนการปฏบตเกนความจ าเปน 5) มการปรบปรงภารกจของสวนราชการใหทนตอสถานการณ 6) ประชาชนไดรบความสะดวกและไดรบการตอบสนองความตองการ 7) มการประเมนผลการปฏบตราชการอยางสม าเสมอ ไมเคล กลลอแรนด ( Michael Gillirand) ไดใหความเหนวา ธรรมาภบาลเปนแนวคดทมความสมพนธเชอมโยงอยางใกลชดกบคณคาทมลกษณะในเชงสถาบน เชน 1) ความเปนประชาธปไตย 2) การเคารพสทธมนษยชน 3) ภาระรบผดชอบทสามารถตรวจสอบได 4) ความโปรงใส 5) การเพมประสทธภาพและประสทธผลของระบบราชการ 48 สวนกระทรวงมหาดไทยไดก าหนดองคประกอบในการเสรมสรางการบรการกจการบานเมองและสงคมทดของกระทรวงมหาดไทยม 11 องคประกอบคอ การมสวนรวม ความยงยน สงทชอบธรรม ความโปรงใส ความเปนธรรมและเสมอภาค ความรและทกษะของเจาหนาท ความเสมอภาคทางเพศ ความอดทนอดกลน หลกนตธรรม ความรบผดชอบ และการเปนผก ากบดแล จะเหนไดวาองคประกอบของธรรมาภบาลทเสนอโดยกระทรวงมหาดไทยเนนดานการบรหาร การปกครอง

48Michael Gillirand, อางใน บษบง ชยเจรญวฒนะ, เรองเดยวกน.

24

การพฒนาและการกระจายอ านาจ ซงเปนสายงานทกระทรวงมหาดไทยรบผดชอบโดยตรง 49 รายละเอยดดงน 1) การมสวนรวม (Participation) เปนการมสวนรวมทงประชาชนและเจาหนาทรฐในการบรหารงานเพอใหเกดความคดรเรมและพลงการท างานทสอดประสานกน เพอบรรลเปาหมายในการใหบรการประชาชน 2) ความยงยน ( Sustainability) มการบรหารงานทอยบนหลกการของความสมดลทงในเมองและชนบท ระบบนเวศน และทรพยากรธรรมชาต 3) ประชาชนมความรสกวาเปนสงทชอบธรรม ( Legitimacy) และใหการยอมรบ ( Acceptance) การด าเนนงานของแตละหนวยงานสอดคลองกบความตองการของประชาชน ประชาชนพรอมทจะยอมสญเสยประโยชนสวนตวเพอประโยชนสวนรวมทตองรบผดรวมกน 4) มความโปรงใส (Transparency) ขอมลตาง ๆ ตองตรงกบขอเทจจรงของการด าเนนการ และสามารถตรวจสอบได มการด าเนนงานทเปดเผยชดเจนและเปนไปตามทก าหนดไว 5) สงเสรมความเปนธรรม ( Equity) และความเสมอภาค (Equality) มการกระจายการพฒนาอยางทวถงเทาเทยมกน ไมมการเลอกปฏบต มระบบการรบเรองราวรองทกขทชดเจน 6) มความสามารถทจะพฒนาทรพยากร และวธบรหารกจการบานเมองและสงคมทด เจาหนาทของทกหนวยงานจะตองรบการพฒนาความรและทกษะ เพอใหสามารถน าไปปรบใชกบการท างานได และมการก าหนดขนตอนการด าเนนงานทชดเจน เพอใหทกหนวยงานยดถอเปนแนวปฏบตรวมกน 7) สงเสรมความเสมอภาคทางเพศ ( Promotion gender balance) เปดโอกาสใหสตรทงในเมองและชนบทเขามามสวนรวมในการพฒนาชมชนและสงคมในทก ๆ ดาน โดยเฉพาะอยางยงใหเขามามสวนรวมในการปกครองทองถนมากขน 8) การอดทนอดกลน ( Tolerance) และการยอมรบ ( Acceptance) ตอทศนะทหลากหลาย( Diverse perspectives) รวมทงตองยตขอขดแยงดวยเหตผล หาจดรวมททกฝายยอมรบรวมกนได 9) การด าเนนงานตามหลกนตธรรม( Operating by rule of law) พฒนา ปรบปรง แกไข และเพมเตมกฏหมายใหมความทนสมยเปนธรรม 10) ความรบผดชอบ ( Accountability) เจาหนาทตองมความรบผดชอบตอประชาชน ความพงพอใจของประชาชนตอการปฏบตงานจะเปนตวชวดส าคญในการประเมนความส าเรจของหนวยงานและเจาหนาท 11) เปนผก ากบดแล (Regulator) แทนการควบคม โอนงานบางอยางไปใหองคกรทองถนซงใกลชดกบประชาชนมากทสด หรองานบางอยางกตองแปรรปใหเอกชนด าเนนงานแทน จากขอมลทงหมดทน าเสนอเรองโครงสรางและองคประกอบส าคญของธรรมาภบาลนน สามารถเหนไดวาองคประกอบทเดนชดอนสรางใหเกดธรรมาภบาลในองคกรตางๆทงภาครฐ

49สดจต นมตกล, กระทรวงมหาดไทยกบการบรหารจดการทด, ในการปกครองทด (Good

Governance). (กรงเทพฯ : บพธการพมพ, 2543), 24.

25

ภาคเอกชนและภาคประชาชน ทงทเปนงานธรกจบรการรวมถงภาคการศกษา ทกชนดนนมองคประกอบทส าคญอย 6 ประการคอ 1) หลกนตธรรม 2) หลกคณธรรม 3) หลกการมสวนรวม 4) หลกความโปรงใส 5) หลกความรบผดชอบ และ 6) หลกความคมคา แนวคดและทมาของหลกธรรมาภบาล

แนวคดเรองหลกธรรมาภบาลทมมานานไดเขามามอทธพลต อการเปลยนแปลงทส าคญของระบบการเมองไทยในเวลาตอมากล าวคอ การปฏรประบบการเมองโดยการร างรฐธรรมนญฉบบประชาชน หรอรฐธรรมนญแห งราชอาณาจกรไทย พ.ศ.2540 ทได ประกาศใช เมอวนท 11 ตลาคม 2540 ซงนบเป น เอกสารส าคญของการบรหารรฐกจแนวใหม ทมเจตนารมณ ม งส งเสรมสทธเสรภาพ และศกดศรของความเป นมนษย การมส วนร วมของประชาชน การตรวจสอบอ านาจรฐ การสรางความโปร งใสในการปฏบต หน าท และการกระจายอ านาจ 50 จงมการประยกต แนวคดธรรมรฐหรอธรรมาภบาลมาใช อย างเป นรปธรรม เพอให เกดทงการปฏรปการเมองและการบรหารราชการแผนดน ควบค กนไป ในส วนของหลกการธรรมาภบาลของรฐธรรมนญฉบบน สร างระบบการบรหารกจการบ านเมองทดส าหรบสงคมไทย โดยการสร างช องทางใหม ส าหรบการมส วนร วมของภาคประชาชนและประชาสงคม เน นการเป ดโอกาสให ประชาชน เขามามส วนร วมในการตดสนใจของภาครฐมากขน รวมทงการประกนและค มครองสทธขนพนฐานของประชาชน และ ส งเสรมภาครฐให มการบรหารการปกครองทโปร งใส สามารถถกตรวจสอบโดยประชาชนมากขน จะเหนได ว ารฐธรรมนญแห งราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 2540 ได วางรากฐานทสอดคล องกบหลกการของธรรมรฐหรอธรรมาภบาล ดงนนธรรมาภบาลท าหนาทเป นกลไกเครองมอและแนวทางการด าเนนงานทเชอมโยงกนของภา คเศรษฐกจ สงคม และการเมอง เป นการสรางความร วมมอจากภาครฐ ภาคเอกชน และภาคประชาชน มความชอบธรมของกฎหมาย มเสถยรภาพ มโครงสรางและกระบวนการบรหารทประสทธภาพความปร งใส และสามารถตรวจสอบได อนจะน าไปส การพฒนาประเทศทยงยน 51

50นรนต เศรษฐบตร, อางถงในบษบง ชยเจรญวฒนะ, ในสถาบนพระปกเกลา, 2549, ค าน า. 51 บษบง ชยเจรญวฒนะ และบญม ล , รายงานการวจย ‚ตวชวดธรรมาภบาล ,‛ สถาบน

พระปกเกลา. (กรงเทพฯ : โรงพมพครสภาลาดพราว, 2544), 7.

26

แนวความคดเรองธรรมาภบาลในต างประเทศ ในชวงป ค.ศ. 1995 โดยธนาคารเพอการพฒนาแห งเอเชย52 (ADB) ซงเป นองค การทให

ความส าคญกบแนวคด Good Governance โดยได ให นยามของ Good Governance ว าเปนลกษณะการใช อ านาจในการจดการทรพยากรทางเศรษฐกจและสงคมของประเทศเพอใช ในการพฒนา 53 Good Governance จงมความเกยวข องโดยตรงกบการจดการและกระบวนการพฒนา ทงในส วนงานของภาครฐและภาคเอกชน มเครองบ งชหรอชวดใน 4 มต ประกอบดวย 1) หลกการตรวจสอบได (Accountability) 2) หลกการมส วนรวม (Participation) 3) หลกความคงเส นคงวาของกฎหมาย (Predictability) 4) หลกความโปร งใส (Transparency) แนวความคด ดงกลาว ได รบการทดลองใช เมอหลายประเทศในเอเชยตะวนออกและเอเชย ตะวนออกเฉยงใตเกดภาวะวกฎตเศรษฐกจ และขยายตวอย างรวดเรวต อเนองจากป ค.ศ. 1997 อกหนงองค การโลกบาลทให ความส าคญของ หลกธรรมาภบาล หรอ Good Governance ในฐานะเครองมอทช วยและส งผลต อการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจอย างมประสทธภาพ เสถยรภาพ และความยงยน ได แก คณะกรรมการกองทนการเงนระหว างประเทศ (International Monetary Fund-IMF) โดยในป ค.ศ. 1996 กองทนการเงนระหว างประเทศไดมมตทจะเผยแพรหลกการ Good Governance ดวยวธการให ค าแนะน า และใช หลกการนเป นเงอนไขในการให ความช วยเหลอต อ ประเทศทต องการขอก ยมเงนผ านการแสดงหนงสอเจตจ านง (Letter of intent) เงอนไขแกมบงคบทปรากฎผกพนมากบบทบาทในการให ความช วยเหลอทางด านเทคนคเกยวกบหลกการ Good Governance ของกองทนการเงนระหว างประเทศ ท าให ประเทศไทยเป นตวอย างหนงของประเทศทประสบป ญหาวกฤตทางเศรษฐกจ จ าเป นต องยอมรบเพอขอก ยมเงนมาบรรเทาภาวะป ญหาในป ค.ศ. 1997

สวนแนวคดธรรมาภบาลในประเทศไทย ปรากฎครงแรกในแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแห ง ชาตฉบบท8 (พ.ศ.2540 – 2544) เนองจากภาครฐเป นสถาบนของประเทศทมบทบาทส าคญในกระบวนการพฒนา ประกอบกบตามโครงสรางและกลไกการบรหารจดการของภาครฐในขณะนนยงมข อจ ากดหลายประการ อาท การรวมศนย อ านาจ ประสทธภาพของการบรหาร การบงคบใช กฎหมายอย างเขมแขง การมส วนร วมจากเอกชนและประชาชน ความชอบธรรมและเป น ธรรมของการใช อ านาจการบรหาร ความรบผดชอบทางการบรหาร ความไม ตอเนองด านนโยบาย

52 “แนวคดเรองธรรมาภบาล .” บทความ วชาการ [Online], accessed 18 January 2008.

Available from : http://www.software602.com/ 53 Webster’s New universal Unabridged Dictionary, (London : Dorset & Baber, 1979).

อ าง ถงในสจตรา บณยรตพนธ , 2549 : 6

27

รวมทงการด าเนนงานตามแนวทางของแผนพฒนาประเทศ จงไดก าหนด ‚ยทธศาสตร การพฒนาประชารฐ‛ เพอการพฒนาให รฐและประชาชนมความเข าใจทด มความรบผดชอบและมความ เอออาทรตอกน ทงนเพอใหความสมพนธ ระหว างรฐและประชาชนด าเนนไปในเชง สรางสรรค และเสรมสรางสมรรถนะซงกนและกน เปนแนวทางเพอสรางการบรหารจดการบ านเมองทด ปรากฎในยทธศาสตรการพฒนาประชารฐระหว างภาครฐกบประชาชน เพอให เกดการประสานร วมมอกนในการพฒนาประเทศของทกภาคส วน54 การพฒนาประชารฐตามแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแห ง ชาตนน มวตถประสงค หลายประการกล าวคอ 1) เพอเสรมสร างการใช หลกนตธรรมในการบรหารรฐกจ การจดการพฒนาและการด าเนนงานต าง ๆ ของทกภาคส วนของสงคมให มากยงขน 2) เพอสนบสนนให ทกภาคส วนในสงคม มส วนร วมในกจกรรมของภาครฐ โดยเฉพาะอยางยงในการพฒนาประเทศ 3) เพอเพมพนประสทธภาพและประสทธผลของภาครฐในการบรหารรฐกจและการจดการบรหารประเทศ 4) เพอสนบสนนให เกดความต อเนองในงานบรหารรฐกจและการจดการพฒนาประเทศทงในด านนโยบายและการปฏบต

และตอเนองมาจนถงแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแห งชาตฉบบท 9 (พ.ศ. 2545 – 2549) โดยในแผนทงสองฉบบดงกล าว ยงคงมการให ความส าคญอย างตอเนองกบการสร างระบบบรหารจดการทด โดยเฉพาะของภาคธรกจเอกชน และการส งเสรมสนบสนนการด าเนนงานของกลไกตรวจสอบการปฏบตงานของภาครฐทจดตงขน ตามบทบญญตของรฐธรรมนญฉบบป พ.ศ. 2540 และผลกดนให การก าหนดทศทางการพฒนาจ าต องด าเนนการพฒนาแบบองค รวม โดยการพฒนาใหภาครฐมสมรรถนะ และพนธกจหลกในการเสรมสร างศกยภาพและสมรรถนะของคน ท าใหคนในสงคมเป นพนธมตรกบเจ าหน าทของรฐ และมส วนร วมในการพฒนาประเทศทงในด านเศรษฐกจสงคม วฒนธรรมและสงแวดล อมอย างยงยน โดยการสนบสนนศกยภาพและโอกาสการพฒนาของคน การพฒนาสภาพแวดล อมทางสงคม การเสรมสร างศกยภาพการพฒนาของภมภาคและชนบท การพฒนาสมรรถนะและประสทธภาพของระบบเศรษฐกจ การจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดล อม และการพฒนาระบบบรหารจดการ ตอมาระเบยบส านกนายกรฐมนตรว า ดวยการสรางระบบบรหารกจการบานเมองและสงคมทดพ.ศ. 2542 ไดระบความหมาย ธรรมาภบาล หมายถง ‚การบรหารกจการบ านเมองและสงคมทด ‛ เปนแนวทางส าคญในการจดระเบยบให สงคมทงภาครฐ ภาคธรกจเอกชนและภาคประชาชน ซงครอบคลมถงฝ ายวชาการ ฝ ายปฏบตการ ฝ ายราชการและ ฝ ายธรกจสามารถอย รวมกนอย างสงบสข มความยตธรรม ความโปร งใส และความมส วนร วมม

54ส านกงานคณะกรรมการพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต อางถงในสถาบนพระปกเกลา,

2548 : 16.

28

ความรรกสามคค และรวมกนเปนพลงกอใหเกดการพฒนาอยางยงยนและเปนสวนเสรมความเขมแขง หรอสร างภมค มกนแก ประเทศเพอบรรเทาป องกน หรอแก ไขเยยวยาภาวะวกฤตภยนตรายทหากจะมมาในอนาคต นอกจากนในการบรหารกจการบ านเมองและสงคมทดควรจดหรอส งเสรมให สงคมไทยอย บนพนฐานของหลกส าคญอย างนอย 6 ประการ ดงน (ระเบยบส านกนายกรฐมนตรว าดวยการสร างระบบบรหารกจการบ านเมองและสงคมทด พ.ศ. 2542) 1) หลกนตธรรม ไดแก การตรากฎหมาย กฎ ข อบงคบต างๆ ให ทนสมยและเป นธรรมเป น ทยอมรบของสงคม และสงคมยนยอมพร อมใจปฏบตตามกฎหมาย กฎ ขอบงคบเหล านนโดยถอว า เป นการปกครองภายใต กฎหมายมใชตามอ าเภอใจหรออ านาจของตวบคคล 2) หลกคณธรรม ไดแก การยดมนในทางถกต องดงาม โดยรณรงค ให เจาหน าทของรฐยดถอหลกนในการปฏบตหน าทใหเป นตวอย างแก สงคม และสงเสรมสนบสนนให ประชาชนพฒนาตนเองไปพร อมกนเพอให คนไทยมความซอสตย จรงใจ ขยน อดทน มระเบยบวนยประกอบอาชพสจรตจนเป นประจ าชาต 3) หลกความโปร งใส ไดแก การสร างความไววางใจซงกนและกนของคนในชาต โดยปรบปรงกลไกการท างานของทกองค การทกวงการ ใหมความโปร งใสมการเป ดเผยข อมลข าวสารท เป นประโยชน อย างตรงไปตรงมาด วยภาษาทเข าใจง าย ประชาชนเข าถงข อมลข าวสารได สะดวกและมกระบวนการให ประชาชน ตรวจสอบความถกต องชดเจนได 4) หลกความมส วนร วม ไดแก การเป ดโอกาสให ประชาชนมส วนร วมรบร และเสนอความเหนในการตดสนใจป ญหาส าคญของประเทศ ไม วาด วยการแจงความเหน การไต สวน สาธารณะ การประชาพจารณ การแสดงประชามตหรออน ๆ 5) หลกความรบผดชอบ ไดแก การตระหนกในสทธหน าท ความส านกในความรบผดชอบ ตอสงคม การใส ใจป ญหาสาธารณะของบ านเมองและกระตอรอร นในการแก ป ญหา ตลอดจนการเคารพในความคดเหนทแตกต างและความกลาทจะยอมรบผลจากการกระท าของตน 6) หลกความค มค า ไดแก การบรหารจดการและใช ทรพยากรทมจ ากดเพอให เกดประโยชน สงสดแก สวนร วมโดยรณรงค ใหคนไทย มความประหยดใชของอย างคมค า55 สรางสรรค สนคา และบรการทมคณภาพ สามารถแขงขนไดในเวทโลกและรกษาพฒนาทรพยากรธรรมชาตใหสมบรณ พระราชกฤษฎกาวาดวยการบรหารราชการทด พ.ศ. 2546 ซงเปนแนวปฏบตทเปนรปธรรมเกยวกบการพฒนาระบบราชการให แก หน วยงานต าง ๆ ทเมอส วนราชการได มการน าแนวทางการปฏบตตามพระราชกฤษฎกาฯ มาปรบใช ย อมเป นพนฐานอนดทจะช วยน ามาซงการปฏบตงานใน

55ส านกงานคณะกรรมการขาราชการพลเรอน (ก.พ.) ระเบยบส านกนายกรฐมนตร วาดวย

การสรางระบบบรหารกจการบานเมองและสงคมทด พ.ศ. 2542. [Online], accessed 20 August 2008. Available from : http://www.ocsc.go.th/goodgovernanceggh.pdf.

29

ภาครฐทมประสทธภาพ ประสทธผล และจะช วยแก ป ญหาทสงสมในระบบราชการรวมทงป ญหาการคอรปชนในภาครฐทสงสมมา เป นเวลานาน มผลบงคบใช ตงแต วนท 10 ตลาคม 2546 แบ งเป น 8 หมวด มสาระทส าคญในหมวดและมาตราต าง ๆ ไดแก

หมวด 1 การบรหารกจการบานเมองทด ได แก การบรหารราชการเพอบรรลเป าหมาย ดง ตอไปน (มาตรา 6) 1) เกดผลประโยชน สขของประชาชน 2) เกดผลสมฤทธต อภารกจของรฐ 3) มประสทธภาพและเกดความค มค าในเชงภารกจของรฐ 4) ไม มขนตอนในการปฏบตงานเกนความจ าเป น 5) มการปรบปรงภารกจของส วนราชการให ทนต อสถานการณ 6) ประชาชนได รบการอ านวยความสะดวกและไดรบการตอบสนองความตองการ 7) มการประเมนผลการปฏบตราชการอยางสม าเสมอ

หมวด 2 การบรหารราชการเพอให เกดประโยชน สขของประชาชน หมายถง การปฏบตราชการทมเป าหมายเพอให เกดความผาสกและความเป นอย ทดของประชาชนความสงบและปลอดภยของสงคม ส วนรวมตลอด จนประโยชน สงสดของประเทศ (มาตรา 7) โดยส วนราชการจะตองด าเนนการโดยถอว าประชาชนเป นศนย กลางทจะได รบการบรการจากรฐ (มาตรา 8) หมวด 3 การบรหารราชการเพอให เกดผลสมฤทธต อภารกจของรฐ ให ส วนราชการปฏบตโดยก อนจะด าเนนการตามภารกจใดตองจดท าแผนปฏบตราชการไว ล วงหน าระบขนตอนระยะเวลาและงบฯทจะต องใช ในการด าเนนการของแตละขนตอนเป าหมายของภารกจ ผลสมฤทธของภารกจและตวชวดความส าเรจของภารกจ และจดให มการตดตามและประเมนผลการปฏบตตาม แผนฯ โดยในกรณทการปฏบตภารกจ หรอการปฏบตตามแผนปฏบตราชการเกดผลกระทบต อ ประชาชน ใหเป นหน าทของส วนราชการทจะต องด าเนนการแก ไขหรอบรรเทาผลกระทบนน หรอเปลยนแผน ปฏบตราชการให เหมาะสม (มาตรา 9) หมวด 4 การบรหารราชการอย างมประสทธภาพ และเกดความค มค าในเชงภารกจของรฐโดยสวนราชการตองก าหนดเปาหมายแผนการท างาน ระยะเวลาแลวเสรจ และงบประมาณทจะตองใช ในแต ละงานหรอโครงการ และต องเผยแพร ให ข าราชการและประชาชนทราบทวกนด วย (มาตรา 20) และในการจดซอหรอจดจ าง ใหส วนราชการด าเนนการโดยเป ดเผยและเทยงธรรม (มาตรา 23) หมวด 5 การลดขนตอนการปฏบตงาน ในการปฏบตงานทเกยวข องกบการบรการประชาชนหรอการตดต อประสานงานระหว างสวนราชการด วยกน ให ส วนราชการแต ละแห งจดท าแผนภมขนตอนและระยะเวลาการด าเนนการรวมทงรายละเอยดอน ๆ ทเกยวข องในแต ละขนตอน เป ดเผยไว ณ ทท าการและในระบบเครอข ายสารสนเทศของส วนราชการ เพอให ประชาชนหรอผ ทเกยวข องเขาตรวจดได (มาตรา 29)

30

หมวด 6 การปรบปรงภารกจของส วนราชการ ส วนราชการมหน าทส ารวจตรวจสอบและทบทวน กฎหมาย กฎระเบยบ ข อบงคบ และประกาศทอย ในความรบผดรบชอบ เพอด าเนนการยกเลก ปรบปรง หรอจดให มกฎหมาย กฎระเบยบ ข อบงคบ หรอประกาศขนใหม ให ทนสมยและเหมาะสมกบสภาวการณ หรอสอดคล องกบความจ าเป นโดยจ าเปนโดยค านงถงความสะดวกรวดเรวและลดภาระของประชาชนเป นส าคญ (มาตรา 35) หมวด 7 การอ านวยความสะดวกและการตอบสนองความต องการของประชาชน เมอสวนราชการใดได รบการตดต อสอบถามเป นหนงสอจากประชาชน หรอจากส วนราชการด วยกนเกยวกบงานทอย ในอ านาจหน าทของส วนราชการนนจะต องตอบค าถามหรอแจ งการด าเนนการให ทราบภายในสบห าวนหรอภายในก าหนดเวลาทก าหนดไว (มาตรา 38) โดยการปฏบตราชการในเรองใด ๆ โดยปกตให ถอว าเปนเรองเป ดเผย เว นแต กรณมความจ าเป น (มาตรา 43) และต องจดให มการเปด เผยข อมลเกยวกบงานประมาณรายจ ายแต ละป ให ประชาชนสามารถขอดหรอตรวจสอบได (มาตรา 47) หมวด 8 การประเมนผลการปฏบตราชการ เมอส วนราชการได ด าเนนงานไปตาม เป าหมาย สามารถเพมผลงานและผลสมฤทธโดยไม เป นการเพมค าใช จ ายและค มค าต อภารกจของรฐ หรอสามารถด าเนนการตามแผนการลดค าใช จ ายต อหนวยตามหลกเกณฑ ให ก.พ.ร. เสนอคณะรฐมนตรจดสรรเงนรางวลการเพมประสทธภาพให แก ส วนราชการนน หรอให ส วนราชการใช เงนงบประมาณเหลอ จายของส วนราชการนน เพอน าไปใช ในการปรบปรงการปฏบตงานของส วนราชการหรอจดสรรเป น รางวลให ขาราชการในสงกด (มาตรา 49) ดงนน การทประเทศไทยได มความพยายามน าหลกธรรมาภบาลเข ามาประยกต ใช ในทางปฏบตไม วาจะเป นในภาคการเมองและภาคราชการ จงอาจช วยบรรเทาป ญหาการทจรตคอรปชนและป ญหาความไร ประสทธภาพ และน ามาส ผลลพธ สดท าย คอความกนดอย ดของประชาชนในทสด ซงนอกจากธรรมาภบาลจะเป นวธการในการบรรเทาป ญหาแล ว ยงเป นเป าหมายสดท ายของสงคมทจะต องรวมกนสรางใหเกดขน เนองจากสงคมใดมธรรมาภบาลเป นพนฐานย อมบ งชว ามการพฒนาในระดบหนง และแม ในป จจบนแนวคดธรรมาภบาลจะได รบการตอบสนองทงจากภาครฐและเอกชนในการน ามาประยกต ใช ในการบรหารจดการอย างเป นรปธรรม แต ในส วนของภาคประชาชนและเอกชนในการน ามาประยกต ใช ในการบรหารจดการอย างเปนรปธรรมแต ในส วนของภาคประชาชน และประชาสงคมกควรได รบการถ ายทอดและปลกฝ งค านยม ให เกดการมส วนร วมเกอหนนต อการพฒนา ทงทางเศรษฐกจ สงคม และการเมอง เพอสร างธรรมาภบาลทสมดลในทกระดบและทกภาค ส วนของสงคมอย างสมบรณ

31

โดยสรปแลว ความพยายามสรางธรรมาภบาลในภาคราชการไทย คอการก าหนดใหสวนราชการตาง ๆ ตองปรบปรงวธการบรหารราชการ และการใหบรการสาธารณะ เปนไปตามหลกการบรหารกจการบานเมองทด ซงมเปาหมายหลกเพอใหสวนราชการพฒนาระบบรปแบบกระบวนการ การบรหารงานและการใหบรการสาธารณะใหมมาตรฐานเทาเทยมสากล และมคณภาพสงขน56

สวนโคฟ อนนน 57 (Kofi Annan) เลขาธการองคการสหประชาชาต กลาววา ธรรมาภบาลเปนแนวทางการบรหารงานของรฐทเปนการกอใหเกดการเคารพสทธมนษยชน หลกนตธรรม สรางเสรมประชาธปไตย มความโปรงใสและเพมประสทธภาพ สอดคลองกบความคดเหนของ ไพโรจน วงศวภานนท ไดกลาวถงธรรมาภบาลวา เปนกระบวนการหรอวธท างานทจะสงผลดไมวาจะเปนเรองประสทธภาพ ความเปนธรรม การมสวนรวม การมระบบก ากบดแลกจการทดจะชวยปองกนความเสยหายไดเนนๆ เปนระบบเตอนภยทด 58 หรอหลก 5 ประการของตลาดหลกทรพยท เนนกระบวนการมากกวาผลลพธ ไดแก 1) สทธของผถอหนและหนาทหลกของความเปนเจาของ 2) การปฏบตตอผถอหนทกคนอยางเทาเทยมกน 3) การระบและใหความส าคญกบผมสวนไดเสย หรอ Stakeholders 4) การเปดเผยขอมลและความโปรงใส ( Disclosure & Transparency) 5) ความรบผดชอบของคณะกรรมการ สวนสถาบนพฒนาองคกรชมชน (องคการมหาชน) ไดใหความหมายของ ‚ธรรมาภบาล‛วา ‚ธรรมะ‛ 59 คอ ความถกตอง ธรรมาภบาล คอ การรกษาความถกตองเพราะวาท าอะไรทจะส าเรจจะตองมความถกตองทกเรอง

56สมฤทธ ยศสมศกด, บทความ คอรรปชน ธรรมาภบาล และจรยธรรมในสงคมไทย การ

ประชมวชาการรฐศาสตร และรฐประศาสนศาสตรแหงชาตครงท 7 (2549), 4. 57Thomas G. Weiss, Governance, Good Governance and Global : Conceptual and Actual

Challenges, (London : third World Quarterly, 2000), 795-814. 58 ธรรมาภบาลในรฐวสาหกจ [Online], accessed 2 April 2009. Available from http://

www.ryt9.com/s/prg/96425/ [Online]. accessed 24 February 59สถาบนพฒนาองคกรชมชน, ความหมายของธรรมาภบาล [Online], accessed 24 February

2009. Available from : http://www.codi.or.th/index.php?option=com_content&task=view&id=59 &Itemid=43

32

ประเวศ วะส ไดใหค านยามของธรรมรฐไววา คอ รฐทมความถกตองเปนธรรม ซงหมายถงความถกตองเปนธรรมใน 3 เรองใหญ ๆ 60 คอ 1) การเมองและระบบราชการทโปรงใส รบผดชอบตอสงคม ถกตรวจสอบได 2) ภาคธรกจทโปรงใส รบผดชอบตอสงคม สามารถตรวจสอบได 3) สงคมทเขมแขง ความเปนประชาสงคม (Civil Society) สามารถตรวจสอบภาครฐ และภาคธรกจใหตงอยในความถกตองได และมความคดเหนตอไปวา ธรรมะ61 หมายถงความถกตอง รฐหมายถงทกสวนของประเทศทกสวนของสงคม ดงนนธรรมรฐกบการปฏรปสงคมจงเปนสงทเกยวเนองกน รฐกบสงคมเปน Part and whole สงทจะเชอมรฐ กบสงคมเขาดวยกนกคอ จตส านก ฐานคดทจะขาดไมไดของธรรมรฐกคอการทตองสงเสรมใหสงคมและประชาชนมจตส านกถงความเทาเทยม ความยตธรรม ความถกตองเปนธรรม 62 สวนการเคลอนไหวทางสงคมทเกดขนในกระบวนการปฏรปนนตองอาศยการมสวนรวมของประชาคมอยางตอเนอง และจ าเปนอยางยงทการเคลอนไหวนนจะตองมาจากพลงของสงคมเอง หรอทเรยกวาเปนการเคลอนไหวทเปนไปตามธรรมชาต และเกดจากการรเรมของประชาชนเอง โดยปราศจากการจดตงจากภาครฐ ซงเรองนรฐจะตองมอบสทธอ านาจสวนหนงใหกบประชาชนนนคอ Social movement / Social energy / Empowerment ตอมาธรยทธ บญม ซงเรยก Good Governance วา ธรรมรฐ63 ไดใหความหมายวา คอ การบรหารการจดการประเทศทดในทก ๆ ดาน และทก ๆ ระดบ การบรหารการจดการทดดงกลาวจะเกดขนไดตอเมอมหลกคดวาทงประชาชน ขาราชการบรหารประเทศเปนหนสวน (Partnership) กนในการก าหนดชะตากรรมของประเทศ การมกฎเกณฑ กตกาทจะท าใหเกดความโปรงใส ตรวจสอบได ประสทธภาพ ความเปนธรรม และการมสวนรวมของสงคมในการก าหนดนโยบายบรหาร ตรวจสอบประเมนผลอยางจรงจง เปนกระบวนการความสมพนธ ( Interactive relation) ระหวางภาครฐ ภาคสงคม ภาคเอกชน และประชาชนทวไป ในการทจะท าใหการบรหาร

60ประเวศ วะส, บทความ. การสรางธรรมาภบาลในขบวนการพฒนา, 17 February 2005.

สถาบนพฒนาองคกรชมชน. [Online]. accessed 24 February 2009. Available from : http://www. codi.or.th/index.php?option=com_content&task=view&id=59&Itemid=43

61ประเวศ วะส, ยทธศาสตรชาต. กรงเทพฯ : ส านกงานกองทนเพอสงคมธนาคารออมสน, 2542. [Online]. accessed 23 March 2007. Available from : http://www.kmutt.ac.th/sd/html/ pdf/tam.pdf

62ประเวศ วะส , อางถงในพทยา วองกล , ธรรมรฐจดเปลยนสงคมไทย . รวมบทความโครงการวถทศน. ส านกงานกองทนสนบสนนการวจย. 2541, 2.

63ธรยทธ บญม, บทความ ‚สถาบนทปรกษาเพอพฒนาประสทธภาพในราชการ (สปร.),10.

33

ราชการแผนดนด าเนนไปอยางมประสทธภาพ เปนความรวมมอแบบสอสาร 2 ทาง ระหวางรฐบาลประชาธปไตย และฝายสงคม เอกชน องคกรทไมใชหนวยงานรฐ (NGOs) โดยเนนการมสวนรวม (Participation) ความโปรงใสตรวจสอบได การรวมมอกนก าหนดนโยบาย ( Shared policy making) และการจดการตนเอง (Self-Management) ของภาคสงคมเพมมากขนเพอน าไปสการพฒนาทยงยนและเปนธรรมมากขน64 สอดคลองกบ อมรา พงศาพชญ 65 แปลค าวา Good Governance วาธรรมราษฎร หรอธรรมรฐ และใหนยามความหมายวา คอ การ(ก ากบ)ดแลผลประโยชนของสวนรวมและการรกษาผลประโยชนซงกนและกนระหวางสมาชกในสงคม โดยมกฎกตกาทตกลงรวมกน มกฎกตกาทตกลงรวมกนทจะใชในการดแลผลประโยชนของสวนรวม กฎกตกาขนต าประกอบดวย 1) การท างานอยางมหลกการและเหตผล ตอบสนองความตองการของสงคมมความชอบธรรมและรบผดชอบในผลของการตดสนใจ (Accountability) 2) การท างานอยางโปรงใสและสามารถคาดการณได (Transparency and predictability) 3) การมสวนรวมของผทเกยวของในการรบรรวมตดสนใจและตรวจสอบการจดการและบรหารงาน (Participation) 4) การด าเนนงานทใหความส าคญกบหลกการประชาธปไตยและความเสมอภาคเทาเทยมกน สวนนโยบายทก าหนดใหมบรรทดฐานทสามารถใชไดผล ควรมองคประกอบ 5 ประการ 66 ไดแก 1) Accountability หมายถงการท างานอยางมหลกการ มเหตผล อธบายได 2) Participation หมายถง การมสวนรวมของประชาชน 3) Predictability หมายถงความสามารถทคาดการณ ท านายถงความ กาวหนาเปลยนแปลงได 4) Transparency หมายถง ความสะอาด โปรงใส ไมมความลกลบด ามด 5) Interrelate หมายถง ความเกยวเนองเชอมรอยของทง 4 ขอเขาดวยกน ตอมา อานนท ปนยารชน ไดอธบายวา หลกธรรมาภบาล ( Good Governance) หมายถง ผลลพธของการจดกจกรรม ซงบคคลและสถาบนทงในภาครฐ และเอกชนมผลประโยชนรวมกนได มลกษณะเปนกระบวนการทเกดขนอยางตอเนอง ซงอาจน าไปสการผสมผสานผลประโยชนท

64ธรยทธ บญม. 3 ยทธศาสตร 10 แนวทางสธรรมรฐ. มตชนรายวน, 26 มกราคม 2541, 17. 65อมรา พงศาพชญ. ธรรมรฐและธรรมราษฎรกบองคกรประชาสงคม, ใน ม.ร.ว. พฤทธสาน

ชมพล (บก.) การจดการปกครอง รวมบทความจากการประชมทางวชาการในวาระครบรอบ 50 ป คณะรฐศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย 17 - 19 สงหาคม 2541 (อดส าเนา), (2543), 2.

66ธรยทธ บญม. เรองเดยวกน (สปร.), 13.

34

หลากหลายและขดแยงกนได 67 และไดใหความหมายของธรรมาภบาลวาหมายถง ‚การททกฝายในสงคมไมวาจะเปนภาครฐ ภาคธรกจ และภาคประชาสงคม มสวนรวมในการทจะชวยเหลอเกอกลและสงเสรมกน ผลกดนใหสงคมเกดการพฒนาทเปนธรรมและยงยน ‛ 68 ซงในการด าเนนการตองอยภายใตหลกการทส าคญ 5 ประการคอ 1) มความรบผดชอบและมเหตผลทอธบายได 2) การมสวนรวมของประชาชน 3) มการคาดการณได 4) มความโปรงใส และ 5) มความเชอมโยงระหวางองคประกอบทง 4 และไดกลาวเพมวา ‚ถาเราจะม Good Governance ได เราจะตองม Conscientious concerned และ Committed citizens นนคอ ตองมประชาชนทมส านกในความรบผดชอบ รผดรถก ( Conscientious) ส านกแลวตองเปนหวงเปนใย รรอนรหนาว ไมดดาย (Concerned) และเมอไมดดายแลวจะตองมพนธะทมงมน หรอ Commitment ทจะชวยกนท าใหบานเมองนดขน ไมใชเพยงแตตองการจะเหนบานเมองนนาอยขน ไมใชเพยงแตตองการจะวจารณเทานน แตตองมงมนทจะเขาไปมสวนรวมในการลงมอ กระท าใหบานเมองของเราดขน ‛ 69 นอกจากนกฎหมายกมความส าคญอยางมากกบการสรางธรรมาภบาลในสงคมไทยดวยเชนเดยวกน ‚กฎหมายทจะสามารถสงเสรมธรรมาภบาลนน ตองเปนกฎหมายทสามารถจดสรรประโยชนของบคคลทกหมทกเหลาในสงคมไดอยางเปนธรรม หรออาจกลาวไดวาเปนกฎหมายทอยภายใตหลกนต ธรรม หรอ The rule of law ซงตองมทงกฎหมายทมความยตธรรมตอทกฝายในสงคมและปจเจกชน และตองมผใชกฎหมายและระบบยตธรรมทดดวย ‛ และชยอนนต สมทรวณช 70 ใหความหมายธรรมาภบาลวา การทกลไกของรฐ ทงการเมองและการบรหาร มความแขงแกรง มประสทธภาพ สะอาด โปรงใส และรบผดชอบ เปนการใหความ ส าคญกบภาครฐและรฐบาลเปน

67อานนท ปนยารชน , ปาฐกถา ธรรมรฐกบอนาคตประเทศไทย , (25 มนาคม 2541) อางถง

ในนฤมล ทบจมพล, แนวคดและวาทกรรมวาดวย ‚ธรรมรฐแหงชาต‛, เอกสารประกอบการประชมทางวชาการ เนองในวาระครบรอบ 50 ป คณะรฐศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2541, 4.

68อานนท ปนยารชน, บทความ. ภมคมกนคอรรปชน ประชาธปไตย ธรรมาภบาลและคอรรปชน. [Online]. accessed 28 February 2007. Available from : http://www.bangkokbiznews.com/ 2006/09/19/w017_138038.php?news_id=138038

69อานนท ปนยารชน, ในปาฐกถา เรอง สงแวดลอมวฒนธรรมกบธรรมรฐ (2541), 1. 70ชยอนนต สมทรวณช , Good Governance กบการปฎรปการศกษา - การปฎรปการเมอง.

ม.ป.พ., 2541, บทน า.

35

ดานหลกเชนเดยวกบกลาณรงค จนทก71 ทกลาววา ธรรมรฐ คอ การท าใหระบบการบรหารจดการทดทงภาครฐและเอกชน ตองเกดจากส านกความรสกของภาคนนๆ เพอประโยชนของการอยรวมกนการสรางธรรมรฐจงขนอยกบขาราชการและนกการเมอง ทง 2 ฝายตองเปนคนด มความโปรงใส สวน เสนห จามรก 72 เหนวา Good Governance หรอการบรหารจดการทดนน มความหมายถงระบบการปกครองทอ านาจรฐสะทอนและสนองตอบตอปญหา ความตองการของคนสวนใหญ ซงจะเหนวามตวละครในดานหนงคอ อ านาจรฐ และอกดานหนงคอ คนสวนใหญของประเทศ การทจะท าใหเกดระบบการปกครองทอ านาจ รฐตองสนองตอบความตองการของคนสวนใหญตองมตวเชอมกคอ ประชาธปไตยและสทธมนษยชน ตอมาม.ร.ว.ปรดยาธร เทวกล 73 ไดเหนความส าคญของหลกธรรมาภบาลโดยกลาววา การก ากบดแลกจการทดของธนาคาร มความส าคญทงการด าเนนธรกจของธนาคารและสงคมในวงกวางโดยความส าคญตอการด าเนนธรกจของธนาคารนนม 2 ประการ 1) การก ากบดแลกจการทดจะชวยปองกนความเสยงทธนาคารจะลมละลาย ท าใหประชาชนทวไปมความเชอมนตอธนาคาร และเลอกทจะมาฝากเงนกบธนาคาร นอกจากนหากธนาคารประสบปญหาใดๆ ผฝากเงนจะไมตระหนกและพากนถอนเงนออกจากธนาคาร เพราะเชอมนวาธนาคารจะสามารถแกไขปญหานนๆได 2) การก ากบดแลทดจะชวยใหการตดสนใจของผบรหารของธนาคารมความรอบคอบ ไมด าเนนธรกจโดยไมค านงถงความเสยง เพราะเชอมนวารฐบาลจะเขามาชวยเหลอธนาคารในกรณทธนาคารประสบปญหา ( Moral hazard) ปญหาดงกลาวเกดขนได ถาธนาคารไมมการก ากบดแลทด ความส าคญของการก ากบดแลกจการทดของธนาคารตอสงคมในวงกวางนน คอ การปองกนมใหการระดมเงนฝากจากประชาชนทวไปมาใชในการด าเนนธรกจทไมกอใหเกดประโยชน และท าใหเกดความเสยหาย เมอธนาคารประสบปญหาจนถงขนลมละลาย ซงท าใหผฝากเงนทมจ านวนมากไดรบความเสยหายไปดวย และสงผลเสยหายตอระบบเศรษฐกจของประเทศในทายทสด และพรนพ พกกะพนธ ใหความหมาย Good Governance ไววา เปนผลลพธของการจดกจกรรมซงบคคลหรอสถาบนทวไป ทงภาครฐและภาคเอกชนมผลประโยชนรวมกนไดกระท าลงไปในหลายทาง ม

71กลาณรงค จนทก, อางถงใน จตมงคล โสณกล. ธรรมรฐภาครฐบาล. : วฏจกร, 6 พฤษภาคม

2541, 3. 72เสนห จามรก, Good Governance และธรรมรฐ. ผจดการรายวน. 21 พฤษภาคม 2541, 8. 73ปรดยาธร เทวกล , เสวนา การก ากบดแลกจการทดส าหรบธนาคาร . วารสารเพอความร

เรองการลงทนและความเคลอนไหวในตลาดทนไทย. ตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย (12 ตลาคม พ.ศ. 2549), 2.

36

ลกษณะเปนกระบวนการทเกดขนอยางตอเนอง ซงอาจน าไปสการผสมผสานประโยชนทหลากหลาย ทขดแยงกนได 74

ตอมา ปรชา วชราภยไดกลาวถงทศทางการบรหารราชการแผนดนนบตงแตสมยโบราณ หวงใหการบรหารราชแผนดนมทง 3 อยาง75 คอ คณธรรม จรยธรรม และธรรมาภบาล การบรหารราชการแผนดนเปนการบรหาร เพอใหเกดความส าเรจของรฐลงไปใหกบประชาชนโดยเจาหนาทรฐหรอ ขาราชการมหนาทท าใหประชาชนเกดความมนใจ ศรทธาและเกดความไววางใจใหขาราชการหรอเจาหนาทของรฐท างาน ซงถาประชาชนหรอผรบบรการไมเชอถอขาราชการ หรอไมไวใจเจาหนาทของรฐและไมเกดความศรทธา จะท าใหประชาชนไมเชอวาเจาหนาทของรฐจะท างานดวยธรรมาภบาล ซงธรรมาภบาลเปนหลกทจะทท าใหประชาชนเชอมน ศรทธาและไววางใจหนวยงานของรฐหรอเจาหนาทของรฐหรอขาราชการ เชนเดยวกบ วชา มหาคณ ไดกลาวถงวถชวตตามระบบของธรรมาภบาลและในด านของชวตทพอเพยง ซงมอย 6 อย างคอ 76 1) การท างานโดยสจรตและชอบธรรม 2) ท างานดวยความโปรงใส รอบคอบ ระมดระวง 3) ท างานด วยอดมการณ มเหตมผล 4) ท างานใหสงคมตามแนวทางแหงจรยธรรมและความถกตอง 5) ท างานโดยเปดโอกาสให ทกคนเข ามามส วนร วมในการท างาน 6) ต องด าเนนกจการสาธารณะทไม ขดต อกฎหมาย หรอความสงบเรยบร อยหรอศลธรรมอนดของประชาชน และชยวฒน สถาอานนท 77 อธบาย Good Governance หมายถง การบรหารกจการของบานเมองดวยความเปนธรรม เคารพสทธของผคนพลเมองอยางเสมอกน มระบบตวแทนประชาชนทสะทอนความคดของผคนไดอยางเทยงตรง มรฐบาลทไมถออ านาจเปนธรรม แตใชอ านาจอยางทประชาชนจะตรวจสอบได ซงเปนความคดเหนเดยวกบ สมชาย ภคภาสนววฒน ทใหความเหนวา โดยทวไป ธรรมรฐ หมายถง การบรหารหรอ

74สธรรม รตนโชต , สาขาวชาการจดการธรกจทวไป คณะวทยาการจดการ มหาวทยาลย

ศลปากร วทยาเขตสารสนเทศเพชรบร, 2548, 5. 75ปรชา วชราภย , ทศทางการบรหารราชการแผนดนและการสงเสรมคณธรรม จรยธรรม

และธรรมาภบาลภาครฐ. วารสารด ารงราชานภาพ. 7(23). (2550), 1-11. 76วชา มหาคณ, ‚ธรรมาภบาลเพอชวตทพอเพยง,‛ ปาฐกถาพเศษ เนองในงานวนวชาการ

มหาวทยาลยเชยงใหม ครงท 2 วถวจย ตามรอยพระยคลบาท, วนท 8 ธนวาคม 2549, 1. 77จดหมายเปดผนกจากทประชมคณาจารยรฐศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 8 สงหาคม

2540,1-3.

37

การปกครองทดและมความเปนธรรม 78 และนพ คงเดช ไดกลาวสรปวา ธรรมาภบาล (Good Governance) ประกอบดวย 1) การมสวนรวมของภาคเอกชนและประชาสงคม (Participatory) 2) แบบยงยน (Sustainable) มความถกตองตามท านองคลองธรรม 3) ถกกฎหมายเปนทยอมรบของคนทวไป (Legitimate and acceptable to the people) 4) มการบรหารงานอยางโปรงใสและสามารถตรวจสอบได (Transparent) 5) มความเสมอภาคและความเทาเทยมกนของคนในสงคม (Equity and equality) 6) มความเสมอภาคระหวางเพศชายและหญง (Gender balance) 7) มการสนบสนนภมปญญาของทองถน (Strengthens indigenous mechanisms) 8) มการสนบสนนทรพยากรโดยทองถนเพอประโยชนของทองถนเอง (Mobilize resources for social purposes) โดยอาศยกลไกและทรพยาการภาครฐทมการพฒนามากขน วรภทร โตธนะเกษม 79 กลาวถง Good Governance วา หมายถง ‚การก ากบดแลทด ‛ หรอหมายถง ‚การใชสทธความเปนเจาของทจะปกปองดแลผลประโยชนของตนเองโดยผานกลไกทเกยวของในการบรหาร ‛ โดยหวใจส าคญของ Good Governance คอความโปรงใส (Transparency) ความยตธรรม ( Fairness) และความรบผดชอบในผลของการตดสนใจ ( Accountability) ตอมาเกษยร เตชะพระ ไดใหความหมายของ ธรรมาภบาลหรอธรรมรฐ เปน 3 ลกษณะ คอ 1) ธรรมรฐอ านาจนยม หมายถง การมองธรรมรฐในทศนะของฝายมนคง เชน กองทพ ฝา ยปกครอง และภาคราชการ โดยสมพนธกบการอธบายบทบาทของทางราชการในการสรางธรรมรฐในสงคมไทย 2) ธรรมรฐเสรนยมหมายถง การมองธรรมรฐในแงของนกธรกจ นกจดการสมยใหมมองคประกอบไดแก การมสวนรวมจากประชาชน(Participation) มหลกการและความรบผดชอบ (Accountability) การสามารถคาดการณได (Predictability) และมความโปรงใส (Transparency) ตลอดจนตองมระบบกฎหมายทมความยตธรรม (Rule of law) 3) ธรรมรฐชมชนนยม หมายถง ธรรมรฐในแนวคดเรองการกระจายอ านาจ การเสรมความเขมแขงใหแกภาคสงคมทจะไปตรวจสอบภาครฐและเอกชนได ปรชา ชางขวญยน ใหความหมา ยวา ธรรมาภบาลเปนรฐทมงความดงาม ความมศลธรรมเปนจดหมายสงสด ความมงคงของรฐมไวเพอกระจายทรพยไปสคนทกหมเหลา ไมใหเดอดรอนดวยเรองการอปโภคบรโภค ในนโยบายดานเศรษฐกจนนตองไดทรพยมาดวยความชอบธรรม และ

78ส านกความสมพนธตางประเทศ สป. แนวคดเกยวกบหลกธรรมาภบาล ฉบบท 2 ป 2549

ประจ าเดอนมกราคม – มนาคม 2548. 79วรภทร โตธนะเกษม , การสราง Good Governance. ในองคกร, วารสาร กสท. (ตลาคม

2542), 19.

38

มสวนเกอกลประชาชนการใชทรพยกตองใชโดยธรรม สอดคลองกบ ปรชญา เวสารชช ระบถงความหมายของการบรหารจดการทด วาหมายถง กลไกการท างานของหนวยงานใดๆ ไมวารฐบาล ระบบราชการ หรออะไรกตามทมรปแบบวธการบรหารจดการทด โดยพจารณาถงสามเรองหลกๆไดแก หลกการทด วธการทด และผลลพธทดมคณภาพดวย คอจะตองมประสทธภาพ มประสทธผล เปนธรรม โปรงใส และมความรบผดชอบ พลเอกสรยทธ จลานนท 80 กล าววา ธรรมาภบาลหมายถง การบรหารจดการทด ด วยความเทยงตรง ถกต อง และยตธรรม ธรรมาภบาลสะท อนถงกระบวนการ ซงรฐและประชาชนรวมกนสร างสรรค สงทด เหมาะสม และเป นธรรมในสงคม ม งการปกครองทด โปร งใส และเปนธรรม มการจดกจกรรมทมประสทธภาพ ประสทธผลและยตธรรม เป นส วนหนงของระบบคณธรรม จรยธรรมทม ง เน นไปทการบรหารจดการทดดงกล าวมาแล วการทจะมธรรมาภบาลจ าเปน ตองมองคประกอบทส าคญคอการท างานอย างมหลกการ มความรบผดชอบ มความโปร งใส เปดเผยตรวจสอบได ประชาชนมส วนร วมในกระบวนการบรหาร การทแก ไขสงเหล านให มการทจรตประพฤตมชอบลดลง ตองอาศยหลกของธรรมาภบาลเป นส าคญ

พระภาวนาวสทธคณ (เสรมชย ชยมงคโล ป.ธ. 6) ไดกลาวถงหลกธรรมาภบาลทไดประมวลรวมไวในหลกการบรหารสากลทด 4 ประการ คอ อนเปนหลกการบรหารและการปกครองพระราชอาณาจกรของพระมหากษตรยาธราชเจาใหอาณา ประชาราษฎรอยเยนเปนสขตลอดมาจนตราบเทาทกวนนนน ไดแก 1) หลกความถกตอง 2) หลกความเหมาะสม 3) หลกความบรสทธ 4) หลกความยตธรรม 81 บวรศกด อวรรณโณใหความหมายวา ธรรมาภบาลเปนระบบโครงสราง กระบวนการและความสมพนธของภาครฐ ภาคธรกจเอกชนและภาคประชาสงคมในการบรหารจดการเศรษฐกจ

80ค ากล าวปาฐกถาพเศษ เรอง การเสรมสร างคณธรรม จรยธรรม และธรรมาภบาลใน

สงคมไทย, ในการสมมนาทางวชาการประจ าป ครบรอบ 52 ป คณะรฐประศาสนศาสตร, สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร , 10 กมภาพนธ 2550. [Online], accessed 24 February 2009. Available from : http://kromchol.rid.go.th/budgets/analyst-group/data_main/policy/moral.pdf

81พระภาวนาวสทธคณ (เสรมชย ชยมงคโลป.ธ.6), ปาฐกถาธรรมเรอง ‚หลกธรรมาภบาล” (ตอนท5) ออกอากาศทางสถานวทยกระจายเสยงแหงประเทศไทย , วนอาทตยท 21 พฤศจกายน พ.ศ. 2547. [Online], accessed 24 February 2009. Available from : http://www.dhammakaya.org/ dhamma/lecture/lecture78.php

39

การเมอง และสงคมของรฐซงเปนการบรหารจดการทด 82 รวมถงลขต ธรเวคน ไดกลาวถง ธรรมรฐาภบาล คอ กระบวนการปกครองบรหารประเทศโดยม กฎเกณฑความถกตอง เพอประโยชนของสงคมและประชาชน ไมละเมดกฎหมายและหลกนตธรรม มหลกการใหญ 5 ประการ83

ดงตอไปน คอ 1) ความชอบธรรม (Legitimacy) ซงไดแก การปกครองบรหาร การเสนอนโยบาย การใชทรพยากรทมความชอบธรรม โดยตองสอดคลองกบกฎระเบยบและกฎหมาย 2) การมสวนรวม (Participation) การปกครองบรหารทค านงถงธรรมรฐาภบาลจะตองเปดโอกาสใหประชาชนผเสยภาษ หรอผทถกกระทบโดยตรงจากนโยบาย มสวนรวมแสดงความคดเหนเพอการตดสนใจ 3) ความโปรงใส (Transparency) ในหลกการธรรมรฐาภบาลนนจะไมมการอาง ถงความลบของทางราชการทรฐมอาจจะเปดเผยไดยกเวนเรองทเกยวกบความมนคง 4) การมความรบผดชอบ (Accountability) ซงหมายถงการสามารถจะชแจงกบประชาชนไดถงสงทเกดขน 5) ประสทธภาพประสทธผล (Efficiency and effectiveness) ประสทธภาพไดแกการท าโครงการใหส าเรจดวยการใชงบประมาณ เวลา และทรพยากรใหนอยทสด แตใหไดผลออกมาดทสด

สรชย ขวญเมอง 84 กลาววา ธรรมาภบาล หมายถง การปกครองทเปนธรรม ใหเปนไปอยางมประสทธภาพและประสทธผล เพอน าไปสการพฒนาประเทศทยงยน บนพนฐานของความถกตองชอบธรรม โดยใหความส าคญของการมสวนรวมของประชาชนเปนส าคญ และได ก าหนดองคประกอบมลกษณะดงน 1) หลกความโปรงใส (Transparency) เปนการสรางความไววางใจซงกนและกน โดยปรบปรงกลไกการท างานขององคกรทกองคกรใหมความโปรงใส มกระบวนการท างาน กฎเกณฑกตกา ขอมลขาวสารทเปดเผยตรงไปตรงมาตรวจสอบได ประชาชนสามารถเขาถงขอมลขาวสารของทางราชการไดสะดวก มระบบตรวจสอบทด มสอมวลชนทเปนอสระ 2) หลกนตธรรม (Rule of law) มกฎหมายและกฎเกณฑทมความเทยงตรงเปนธรรมตอทกฝายในสงคม และการบงคบใชกฎหมาย มความยตธรรม และบงคบใชอยางเสมอภาคเทาเทยมกนไมเลอกปฏบต 3) หลกความรบผดชอบ (Responsiveness) ตระหนกในสทธและหนาท มจตส านกในความรบผดชอบตอสงคม การตดสนใจกระท าการใด ๆ ตองกระท าโดยมพนธะความรบผดชอบตอสาธารณะหรอผมสวนไดเสยกบหนวยงานนน และกลาทจะยอมรบผลจากการกระท านน 4) หลก

82บวรศกด อวรรณโณ, เรองเดยวกน,หนาเดยวกน. 83ลขต ธรเวคน , หลกธรรมรฐาภบาล ( Good Governance). หนงสอพมพผจดการรายวน

(วนท 27 ตลาคม 2548), 4. 84สรชย ขวญเมอง, บทความ ธรรมาภบาล (Good Governance). วารสารครศาสตร Journal

of the Faculty of Education.(2008), 6.

40

ความเสมอภาค (Equity and inclusiveness) มการกระจายการพฒนาและประโยชนตางๆ ทรฐพงจดสรรอยางทวถงทดเทยมกน ประชาชนทกคนสามารถเขาถงโอกาสตาง ๆ ในสงคม 5) หลกการมฉนทานมตรวมในสงคม (Consensus orientation) เมอมความแตกตางในความเหนในสงคมจะตองด าเนนการหาขอตกลงรวมทดทสด เปนกลางทสด 6) หลกคณธรรม (Morality) คนในสงคมมจตส านกและยดมนในความถกตองดงามมคณธรรม จรยธรรม มความซอสตยสจรต ขยน อดทน มระเบยบวนย 7) หลกความคมคาหรอหลกประสทธภาพและประสทธผล (Effectiveness and efficiency) มการบรหารจดการอยางมประสทธภาพและประสทธผล และใชทรพยากรอยางคมคา โดยยดถอประโยชนสงสดของสงคมและประเทศชาต 8) หลกการมสวนรวม (Participation) บรหารจดการโดยใชหลกการมสวนรวมของประชาชนในสงคมในทก ๆ ระดบ

การศกษาวจยทเกยวข องกบ Good Governance การน ากรอบแนวคดมาใช เพอก าหนดประเดนของการศกษาวจย จงพบว ามความนยมสร างตวชวดพนฐาน หรอน าเอาตวชวดพนฐาน (Common indicators) ทมอย ไปประยกต ใช ให เหมาะสมกบบรบทของการศกษาในแต ละงานวจย องค การสหประชาชาต85 ไดสรปองคประกอบพนฐานทส าคญของแนวคด Good Governance ไว อย างน อย 3 ประการดงน 1) Good Governance เป นแนวคดทต องอาศยความเชอมโยงรวมทงความสมพนธ ทสนบสนนซงกนและกนระหว างผ ทมส วนได ส วนเสยทง 3 กล ม ประกอบด วย ภาครฐ ภาคเอกชนและภาคประชาสงคม 2) วธการให ค านยาม Good Governance พบว า มตทได รบความนยมใช มากทสด ได แก หลกความรบผดชอบ (Accountability) หลกความโปร งใส (Transparency) หลกการมส วนร วม (Participation) หลกนตธรรม (Rule of law) ด านความคงเส น คงวาของกฎหมาย (Predictability) ด านการคอรปชนและตวแปรอน ๆ (เช น หลกประสทธภาพ ) 3) Good Governance เป นแนวความคดหนงทมบทบาทส าคญต อการกระต นส งเสรมศกยภาพให ภาคประชาสงคม (Civil society) เพอให เกดการส งเสรมการพฒนาทนมนษย (Human capital) ถอเป นสงจ าเป นส าหรบการขยายความสามารถของประเทศเพอสร างรายไดและลดปญหาความยากจนในอนาคต หรอก อให เกดการพฒนาทางการบรหารปกครองของประเทศไปได อย างยงยน นอกจากนยงช วยเพมประสทธภาพของระบบทางเศรษฐกจ สอดคลองกบอมรา พงศาพชญ และนตยา กทลรดะพนธ ทได ท าการศกษาวจยเรององค การให ทนเพอประชาสงคมในประเทศไทย ได ปรากฏเนอหาของบทความทกล าวถงการส งเสรมศกยภาพขององค การส ง เสรม การพฒนาเพอให มความน าเชอถอและมความโปร งใส ซงต องอาศยกระบวนการจดการทด ซงเรยกว า

85เรองเดยวกน,8.

41

Good Governance ประกอบ 86 ไปด วย 1) การมส วนร วม (Participation) 2) มความโปร งใส (Transparency) 3) การท างานอย างมหลกการและเหตผลสามารถตรวจสอบได (Accountability) และ 4) สามารถคาดการณ ได สวน สมชาย ภคภาสน ววฒน ให ความเหนว าโดยทวไปธรรมรฐ หมายถง การบรหารหรอการปกครองทดและมความเป นธรรม87 และ แสงทพย ยมละมย กลาว วา ‚ธรรมาภบาล‛ หรอ ‚ธรรมรฐ‛ ไมมค าจ ากดความทแนนอน บคคลแตละคนตางใหความหมายและมความเขาใจแตกตางกนไปตามแนวความคด การศกษา และประสบการณของตน แตอาจสรปไดวา ธรรมาภบาลหมายถง ระบบการบรหารจดการหรอการปกครองทดซงสามารถสรางความเปนธรรมและความสมดลแกกลมผลประโยชนทกฝายทเกยวของได ธรรมาภบาลนนยอมไมถกจ ากดเฉพาะการใชกบการบรหารจดการภาครฐเทานนหากแตสามารถน าไปใชกบการบรหารจดการภาคเอกชนเพอใหเกดผลประโยชนสงสดตอองคกร และสงคมโดยรวมไดอกดวย 88 ดงนน จากการศกษาผวจยพบวาแตละหนวยงานและนกวชาการตาง ๆ ไดใหความหมายของ ‚ธรรมาภบาล ‛ (Good Governance) หลากหลาย ค านยามแตสามารถ น าไปประยกต ใชหรอน ามาปรบไดขนอยกบ วตถประสงคของแต ละองค การ ซงมความหลากหลายบรบทและวตถประสงค แต อย างไรกตามเนอหาโดยรวมของ ธรรมาภบาล ( Good Governance) เป นไปในทศทางทสอดคล องและใกล เคยงกนกบบรบทการพฒนาและสงเสรมระบอบประชาธปไตยและมความเหมาะสมกบสงคมและลกษณะการปกครองในปจจบนของประเทศไทย ดงนน ธรรมาภบาลจงเปนหลกเกณฑการปกครองบานเมองตามวถทางธรรมาธปไตย เปนการปกครองบานเมองทมความเปนธรรม มกฎเกณฑทดตงอยบนรากฐานของความถกตอง สามารถปฏบตได มความ ดงาม มนคง มความโปรงใส มจรยธรรมและจรรยาบรรณในวชาชพ บคคลในองคกรมสวนรวมออกความคดเหน ทกขนตอนสามารถตรวจสอบและมค าตอบ รบผดชอบในสงทกระท า และมการจดการทรพยากรอยางคมคา ประหยดและมประสทธภาพ เปนแนวทางในการจดระเบยบใหสงคมใหสามารถอยรวมกนไดอยางสงบสข และตงอยในความถกตองเปนธรรม อนจะน าไปสการพฒนาประเทศทยงยน

86อมรา พงศาพชญ, รายงานการวจยเรอง ‚องคการใหทนเพอประชาสงคมในประเทศไทย‛

[Online], accessed 21 January 2009. Available from : http://www.software602.com/ 87ความเปนมาของธรรมาภบาล บทความ [Online], accessed 24 February 2009. Available

from : http://www.kmutt.ac.th/sd/html/pdf/tam.pdf 88แสงทพย ยมละมย , ธรรมาภบาลกบขอขดแยงการรวมบญชธนาคารแหงประเทศไทย ,

เอกสารวชาการในหลกสตรการเมองการปกครองในระบอบประชาธปไตยส าหรบนกบรหารระดบสง รนท 4, (สถาบนพระปกเกลา, 2543), 43-44.

42

ววฒนาการของธรรมาภบาล (Good Governance) อภบาลเปนแนวคดการปกครองทมมาแตโบราณกาลนบแตสมยเพลโต( Plato)และอรสโต เตล (Aristotle) นกปราชญหลายทานพยายามทจะคนหารปแบบการปกครองทดแตกยงหาความหมายและขอบเขตทชดเจนยงไมได 89 ตอมารปแบบการปกครองดงกลาวผสมผสานกบระบบราชการของ Weberian90 ไดถกน าไปใชในประเทศตาง ๆ แตรปแบบนนยากทจะน าไปประยกตใชและสานตอ เนองจากการขยายตวของระบบราชการทขาดความยดหยนในการจะปรบตวใหทนกบกระแสโลกทแปรเปลยนไปตลอดเวลา ยงกอใหเกดชองทางการบดเบอนการใชอ านาจและการคอรรปชน ในชวงตนพ.ศ. 2523 นกวชาการสวนใหญเหนพองกนวาแนวทางการบรหารภาครฐทยงเปนอยไมสอดคลองกบเศรษฐกจและสงคมโลกทเปลยนแปลงและปรบปรงรปแบบการปกครองใหม ในชวงดงกลาวมองคกรระหวางประเทศทส าคญ ๆ เชน ธนาคาร โลก(World Bank) และกองทนนานาชาตไดเขามามบทบาทในการสนบสนนและพฒนาแนวคดเกยวกบการปกครองทด หรอทเรยกกนวา ‚Good Governance‛ หรอธรรมาภบาล องคการสหประชาชาต หรอ United Nation91 ใหความส าคญกบธรรมาภบาล เพราะเปนหลกการพนฐานในการสรางความเปนอยของคนในสงคมทกประเทศ ใหมการพฒนาทยงยนเทาเทยม กนและมคณภาพทดขน การด าเนนการตองเกดจากความรวมมอระหวางภาครฐและภาคเอกชนเพอกระจายอ านาจใหเกดความโปรงใส 92 (UNESCO) โดยมการก าหนดแนวทางในการบรหารงาน (Good Governance) ไวเบองตนเพอเปนแบบอยางในการปฏบตตามซงมหลกการ ดงน 93 1) หลก

89สถาบนพระปกเกลา อางถงใน บษบง ชยเจรญวฒนะ และคณะ , ตวชวดธรรมาภบาล

(กรงเทพฯ : สถาบนพระปกเกลา, 2544), 5. 90ลกษณะการปกครองทมโครงสรางเปนล าดบขน มการเมองทเปนกลาง มเปาหมายท

ปฏบตได และมการประสมประสานของระบบคณธรรม อางถงใน บษบง ชยเจรญวฒนะและคณะ, เรองเดยวกน, 5. 91 United Nation (UN). Building Partnership for Good Governance. (New York : United nation Press, 2000).

92สทธชย ธรรมเสนห, รายงานการวจย ‚การศกษาแนวทางพฒนาการประกอบธรกจตามแนวพระราชด าร ดานสงคมตามหลกบรรษทภบาลและธรรมาภบาล‛ (2549), 5.

93ณชนนทน จนทรสบแถว , Good Governance and Public Management in Thai Social. (มหาวทยาลยเกษตรศาสตร ). [Online], accessed 5 March 2007. Available from : http://www. qa.ku.ac.th

43

ความโปรงใส (Transparency) เปนการสรางความไววางใจซงกนและกน โดยปรบปรงกลไกการท างานขององคกรทกองคกรใหมความโปรงใส มกระบวนการท างาน กฎเกณฑกตกา ขอมลขาวสารทเปดเผยตรงไปตรงมาตรวจสอบได ประชาชนสามารถเขาถงขอมลขาวสารของทางราชการไดสะดวก มระบบตรวจสอบทด มสอมวลชนทเปนอสระ 2) หลกนตธรรม (Rule of law) มกฎหมาย และกฎเกณฑทมความเทยงตรง เปนธรรมตอทกฝายในสงคม และการบงคบใชกฎหมาย มความยตธรรม และบงคบใชอยางเสมอภาคเทาเทยมกนไมเลอกปฏบต 3) หลกความรบผดชอบ (Responsiveness) ตระหนกในสทธและหนาท มจตส านกในความรบผดชอบตอสงคม การตดสนใจกระท าการใด ๆ ตองกระท าโดยมพนธะความรบผดชอบตอสาธารณะหรอผมสวนไดเสยกบหนวยงานนน และกลาทจะยอมรบผลจากการกระท านน ๆ 4) หลกความเสมอภาค (Equity and inclusiveness) มการกระจายการพฒนาและประโยชนตางๆ ทรฐพงจดสรรอยางทวถงทดเทยมกน ประชาชนทกคนสามารถเขาถงโอกาสตาง ๆ ในสงคม เชน โอกาสในการพฒนาในความเปนอยทดไดอยางเทาเทยมกน โดยเฉพาะอยางยงส าหรบกลมผดอยโอกาสทสดในสงคม ซงจะตองถกนบรวมในการไดรบประโยชนและโอกาสดงกลาวดวย 5) หลกการมฉนทานมตรวมในสงคม (Consensus orientation) เมอมความแตกตางในความเหนในสงคมจะตองด าเนนการหาขอตกลงรวมทดทสด เปนกลางทสด และเปนความสนใจรวมของสงคมนน ๆ การทจะไดมาซงฉนทานมตรวมนจ าเปนตองมความเขาใจถงวฒนธรรมประวตศาสตรและแงมมทางสงคมของชมชนนนๆ เปนอยางด 6) หลกคณธรรม (Morality) คนในสงคมมจตส านกและยดมนในความถกตองดงาม มคณธรรม จรยธรรม มความซอสตยสจรต ขยน อดทน มระเบยบวนย 7) หลกความคมคาหรอหลกประสทธภาพและประสทธผล ( Effectiveness and efficiency) มการบรหารจดการอยางมประสทธภาพและประสทธผล และใชทรพยากรอยางคมคาโดยยดถอประโยชนสงสดของสงคมและประเทศชาต 8) หลกการมสวนรวม (Participation) บรหารจดการโดยใชหลกการมสวนรวมของประชาชนในสงคมในทก ๆ ระดบ โดยเฉพาะอยางยงการมสวนรวมในการตดสนใจทส าคญ และมผลกระทบตอผคนและสงคม

สวนUnited Nation Economic and Social Commission for Asia and the Pacific : (UN ESCAP) หลกการของธรรมาภบาล หรอ Good Governance ตามท UN ESCAP ก าหนดไวม 8 ประการคอ การมสวนรวม (Participatory) การปฏบตตามกฎหมาย (Rule of law) ความโปรงใส(Transparency) ความรบผดชอบ (Responsiveness) ความสอดคลอง (Consensus oriented) ความเสมอภาค (Equity and inclusiveness) การมประสทธภาพและประสทธผล (Efficiency and

44

effectiveness) และการมเหตผล ( Accountability)94 1) การมสวนรวม (Participatory) การมสวนรวมของสมาชกทงชายหญง คอการตดสนใจทส าคญในสงคมและสรางความสามคคใหเกดกบประชาชน การมสวนรวมสามารถท าไดโดยอสระไมมการบงคบ สมาชกเตมใจใหความรวมมอดวยตนเอง หรอมสวนรวมผานหนวยงาน สถาบนหรอผแทนตามระบอบประชาธปไตย 2) การปฏบตตามกฎ (Rule of law) ธรรมาภบาลตองการความถกตองตามกรอบของกฎหมาย ไมเลอกปฏบต ไมล าเอยง มการปฏบตอยางเสมอภาค และเปนธรรมกบประชาชนโดยเทาเทยมกน ทกคนในสงคมอยภายใตขอก าหนดของกฎหมายเดยวกน 3) ความโปรงใส (Transparency) ความโปรงใสเปนการตรวจสอบความถกตอง มการเปดเผยขอมลอยางตรงไปตรงมาสงนชวยแกปญหาการทจรตและคอรปชนไดทงในภาครฐและเอกชนสอจะเขามามบทบาทอยางมาก ในการตรวจสอบและรายงานผลงานด าเนนงานโดยการน าเสนอขาวสารทถกตองใหแก สงคมไดรบทราบ 4) ความรบผดชอบ (Responsiveness) ความรบผดชอบเปนการพยายามใหคนทกฝายท าหนาทของตนใหดทสดในการปฏบตงาน กลาทจะคด กลาทจะตดสนใจและรบผดชอบตอผลการคดและการตดสนใจนน ๆ 5) ความสอดคลอง (Consensus oriented) ความสอดคลองตองกนเปนการก าหนดและสรปความตองการของคนในสงคม ซงมความแตกตางกนอยางมาก โดยพยายามหาจดสนใจรวมกนและความตองการทสอดคลองตองกนของสงคมมาเปนขอปฏบตเพอลดปญหาความขดแยงในสงคมการจะพฒนาสงคมไดตองทราบความตองการทสอดคลองตองกนของสงคมนน ๆ ดวยวธการเรยนรวฒนธรรมของสงคมนน ๆ กอน 6) ความเสมอภาค (Equity and inclusiveness) ความเสมอภาคเปนสทธขนพนฐานทประชาชนทกคนพงไดรบจากรฐบาลทงการบรการดาน สวสดการตลอดจนสาธารณปโภคดานอน ๆ 7) หลกประสทธภาพและประสทธผล (Effectiveness and efficiency) เปนวธการจดการทรพยากรทมอยอยางจ ากด โดยการผลตและจ าหนายเพอใหไดผลตอบแทนทคมคากบเงนทลงทน หรอการใชทรพยากรใหไดประโยชนสงทสดตอมวล มนษยชาต โดยมการพฒนากระบวนการเพมผลผลตอยางตอเนองและยงยน 8) การมเหตผล (Accountability) การมเหตผลเปนความตองการในทกสงคม ประชาชนทกคนตองตดสนใจและรบผดชอบตอการกระท าของตนดวยผลทสมเหตสมผล การมเหตผลไมสามารถกระท าไดถาปราศจากการปฏบตตามกฎหมาย ความโปรงใส และตรวจสอบได

94สทศนา สทธคณสมบต , ผแปล, ธรรมาภบาลทดคออะไร (What is good governance). [Online], accessed 12 March 2008. Available from : http:// www.unescap.org

45

แผนภมท 4 การบรหารจดการทด (Good Governance) ของ UN ESCAPE จากหลกการดงกลาวขางตน ประเทศไทยกไดมการปรบเปลยนหลกการใหเขากบการบรหารงานในประเทศ โดยปรบเปลยนและลดจ านวนหลกการลงเหลอเพยง 6 หลกการ และไดมการบญญตไวในพระราชบญญตระเบยบบรหารราชการแผนดน (ฉบบท 5) พ.ศ.2545 95 เพอสงเสรมใหประเทศไทยมการพฒนาทยงยน โดยมหลกการดงน 96 หลกนตธรรม (Rule of law) หลกคณธรรม (Morality) หลกความโปรงใส (Transparency) หลกความมสวนรวม (Participation) หลกความรบผดชอบ (Responsiveness) และหลกความคมคา (Effectiveness and efficiency) สรปไดวาการบรหารจดการทด หรอ ธรรมาภบาล (Good Governance) ทแตละหนวยงานใหความส าคญ ไมวาจะเปนใน เรอง องคประกอบ กระบวนการตดสนใจทางการบรหาร ทการบรหารงานจะตอง เกยวของกบผปฏบตจ านวนมาก และเกยวของกบผทมสวนไดสวนเสย ไมวาจะเปนหนวยงานภาครฐภาคเอกชน องคกรทองถน ประชาชน ซงผปฏบต ธรรมาภบาลประกอบดวยหลกการตางๆ หลายหลกการ แลวแตจะน าเรองของธรรมาภบาลไปใช และใหความส าคญกบเรองใดมากกวากน ตลอดจนขนกบบรบทของประเทศ หรอบรบทของหนวยงาน ดงนนสามารถสรปได

95มลนธประเทศไทยใสสะอาด, [Online], accessed 8 October 2006. Available from :

http://www.fact.or.th . 96ถวลวด บรกล , การบรหารจดการบานเมองทด . เอกสารประกอบการสมมนาโครงการ

ยกระดบการใหบรการสาธารณะของหนวยงานรฐและองคกรปกครองสวนทองถน People’s Audit.กรงเทพฯ : ส านกงานพฒนาระบบราชการ, (2547), 2-11.

หลกการของการจดการงานทด 1. การมสวนรวม 2. การปฏบตตามกฎ 3. ความโปรงใส 4. ความรบผดชอบ 5. ความสอดคลอง 6. ความเสมอภาค 7. หลกประสทธภาพและประสทธผล 8. การมเหตผล

การบรหารจดการทด (Good Governance)

46

วาธรรมาภบาล มหลกการส าคญ 6 หลกการ 97 ทเปนทยอมรบทวไปวาเปนหลกการส าคญของธรรมาภบาล คอ 1) หลกนตธรรม (Rule of law) คอ การมกฎหมายทเปนธรรมกบทกฝาย มการบงคบใชกฎหมายอยางเสมอภาคและไมมการเลอกปฏบต ไมมมาตรฐานเชงซอน (Double standard) มการดแลการปฏบตใหเปนไปตามกรอบของกฎหมาย ไมใหมการใชกฎหมายไปแสวงหาประโยชนโดย มชอบ มการปรบปรงกฎหมายใหทนสมยสอดคลองกบอารยประเทศ มกรอบการปฏบตทเคารพสทธและเสรภาพของประชาชน รวมทงก าหนด กรอบเวลาการปฏบตทชดเจนใหประชาชนทราบ 2) หลกคณธรรม (Ethics) คอ การไมทจรต ไมประพฤตผดวนย ไมกระท าผดมาตรฐานวชาชพและจรรยาบรรณ รวมถงการมพฤตกรรมทพงประสงค ทปลอดจากการคอรรปชน หรอฉอราษฎรบงหลวง การไมละเมดจรยธรรมหรอธรรมเนยมปฏบตและกฎหมาย ทงน ผทมอาชพตางกนกจะมแนวปฏบตหรอจรยธรรมทตางกน อาท ผปกครองประเทศยอมตองยดคณธรรมเปนส าคญ และปฏบตตนเปนตวอยางอยางเครงครด 3) ดานความโปรงใส (Transparency) คอ การมความโปรงใสเกยวกบการบรหารงานในทกๆ ดาน อาทเชน การมระบบงานทชดเจน มระบบคณธรรมในการเลอกบคลากร รวมถงการใหคณใหโทษ ฯลฯ เปดโอกาสใหสงคมภายนอกเขาถงขอมลขาวสารและผลการด าเนนงานทผานมา หรอมการเผยแพรขอมลขาวสารและผลการด าเนนงานตอสาธารณะ 4) หลกการมสวนรวมของประชาชน (Participation) คอ กระบวนการทผมสวนเกยวของ หรอผมสวนไดสวนเสย มโอกาสไดแสดงทศนะและเขารวมกจกรรมตางๆ ทมผลตอชวตความเปนอยของประชาชน รวมทงมการน าความคดเหนดงกลาวไปประกอบการพจารณา ก าหนดนโยบายและการตดสนใจของรฐ ประกอบดวยการใหขอมลขาวสารตอผมสวนเกยวของ การเปดรบความคดเหนจากประชาชน (ประชาพจารณ) การวางแผนรวมกน และการพฒนาศกยภาพของประชาชนใหสามารถเขามามสวนรวมได 5) หลกจตส านกและความรบผดชอบ (Accountability) คอ หลกการทส าคญทองคการทงภาครฐ ภาคเอกชน และภาคประชาสงคม เปดโอกาสใหมการตรวจสอบ ซงจะสะทอนถงความรบผดชอบตอสาธารณะ และตอผมสวนเกยวของหรอผมสวนไดสวนเสย (Stakeholders) เปนการแสดงถงความรบผดชอบในการตดสนใจ ซงสงผลกระทบตอสาธารณะ จตส านกและความรบผดชอบจ าเปนตองปฏบตโดยยดหลกนตธรรมและความโปรงใส 6) หลกความคมคา (Value for money) หรอหลกประสทธภาพและประสทธผล (Efficiency and effectiveness) คอ การค านงถงประโยชนสงสดแกสวนรวม ในการบรหารจดการ

97วารสารทหารพลรม ฉบบท 2 ป 2549 ประจ าเดอน มกราคม-มนาคม 2549. ธรรมาภบาล

กบการจดการภาครฐ . [Online], accessed 12 May 2007. Available from : http://www.rta.mi.th/ 26007u/content/volume49-2/m49-2-5-03.htm

47

และการใชทรพยากรทมอยอยางจ ากดใหเกดประโยชนสงสดและยงยน รวมทงมการปองกนรกษาสงแวดลอม และมความสามารถในการแขงขนกบภายนอก สวนพล.อ.เปรม ไดกลาวถงการบรหารกจการบานเมองทด98 (Good Governance) จ าเปนตองใชหลกจรยธรรม ซงหมายความวา คณความดทพงยดเปนขอประพฤตปฏบต ทงนหลกจรยธรรมสามารถแยกออกเปน 2 มมมองดงน 1) จรยธรรมตามหลกนตรฐ ยดหลกการวา การบรหารงานใดไดด าเนน การถกตองตามตวบทกฎหมาย ถอวาการบรหารงานนนถกตองตามหลกจรยธรรม 2) จรยธรรมตามมาตรฐานจรยธรรม ยดหลกความพยายามแสวงหาวาดวยความดทยดถอควรเปนอยางไร แลวน ามาใชเปนมาตรฐานจรยธรรมก าหนด เปนแนวทางปฏบต จรยธรรมตามมาตรฐานจรยธรรมจงมความครอบคลมกวางขวางกวาจรยธรรมตามหลกนตรฐ อยางไรกตาม จรยธรรมตามมาตรฐานจรยธรรมมจดออนทส าคญ คอ ขาดบทบงคบการลงโทษเมอมการละเมด เปน ความแตกตางจากจรยธรรมตามหลกนตรฐ ความจรงแลวจรยธรรมของการบรหารมมาตงแตโบราณกาลในสมยสมบรณาญาสทธราชย มหลกธรรมของพระเจาแผนดน ทเรยกวา ทศพธราชธรรม นนคอ จรยธรรมในการปกครองราชอาณาจกร มหลกธรรมทเรยกวา จกรวรรดวตร คอวตรของพระจกรวรรด หรอพระจรยาทพระจกรวรรดพงบ าเพญสม าเสมอ ม 12 ประการทเปนจรยธรรมเชนเดยวกน และจรยธรรมของการบรหารภาครฐจะไมมทางเกดผลส าเรจไดถาผบรหารไมมจรยธรรม การทประเทศตาง ๆ ทงทเปนประเทศพฒนาแลว เชน สหรฐอเมรกายงใหความส าคญของจรยธรรม เพราะเชอวา การบรหารทยดหลกกฎหมายเพยงอยางเดยวไมเพยงพอทจะน าไปสการบรหารจดการทดได และจรยธรรมของการบรหารงานภาครฐ ยอมน าไปใชในการบรหารงานภาคเอกชนไดดวย การบรหารงานภาครฐและภาคเอกชนนน ผบรหารจะตองมจตส านกทดดงน 1) ความซอสตย เปนจรยธรรมทงของการบรหารภาครฐและของผบรหาร ความซอสตยในการบรหารงานคอ ความซอสตยของผบรหาร ความซอสตยไมไดหมายถงการประพฤตปฏบตถกตองตามกฎหมายเทานน แตตองถกตองตามจรยธรรมและศลธรรมดวย ความซอสตยมไดหมาย เฉพาะตนเองมความซอสตย เทานน แตหมายถง ตองควบคมใหคนรอบตวเรา มความซอสตย การ บรหารและผบรหารไมซอสตย เพราะมกเลสกอใหเกดปญหาการทจรตและประพฤตมชอบองคกร องคการใดผบรหารมกเลสตองขจดดวยหรโอตตปปะ 2) กฎหมาย เปนทยอมรบกนวา กฎหมายไมสามารถอดชองโหวการบรหารของผบรหารทจะแสวงหาผลประโยชนใหกบตนเองไดอยางมประสทธภาพ กฎหมายวางมาตรฐานขนต าของการประพฤตมชอบไวเทานนแตมาตรฐานทางจรยธรรมในเรองของการประพฤตชอบและความซอสตยนนสงกวา

98เปรม ตณสลานนท, จรยธรรมจตส านก กระตนใหผน าพงส าเหนยก . [Online], accessed

4 December 2008. Available from : www.dailynews.co.th/

48

กฎหมาย ในบางเรองกฎหมายเขยนวาไมผ ดแตเมอเอามาตรฐานทางจรยธรรมมาจบกอาจถอวาผดได 3) ความเปนธรรม บางวาความเปนธรรมอยทกฎหมาย ถาท าถกกฎหมายกถอวาเปนธรรมบางวาความเปนธรรมอยทจตส านกของผบรหาร บางกวาถาคนสวนใหญไดประโยชนสงสดถอวาเปนธรรม รฐธรรมนญปจจบน มาตรา 30 วรรค 4 บญญตวา ‚มาตรการทรฐก าหนดขนเพอขจดอปสรรคหรอสงเสรมใหบคคลสามารถใชสทธและเสรภาพเชนเดยวกบบคคลอน ‛ ยอมไมถอเปนการเลอกปฏบตโดยไมเปนธรรม ในความเปนธรรมตองมความยตธรรมอยดวย ผบรหารจะตองไมลแกอ านาจใชอ านาจเบยดเบยนผอน ใชชองวางของกฎหมายเพมอ านาจใหตนเอง ผบรหารจะตองมมาตรฐานในการบรหารเพยงมาตรฐานเดยวไมใชสอง (หลาย) มาตรฐาน 4) ประสทธภาพ และจรยธรรมของการบรหารงาน สามารถหาหนทางทจะให ประสทธภาพไปดวยกนไดกบจรยธรรมไมวาจะเปนเรองความซอสตยความโปรงใสหรอความเปน ธรรม 5) ความโปรงใส เปนจรยธรรมของการ เพอใหประชาชนสามารถตรวจสอบการบรหารภาครฐได ไดมบทบญญตในรฐธรรมนญและในพระราชบญญตขอมลขาวสารบญญต ใหรฐเปดเผยขอมลอนเปนสาธารณ ประโยชนแกประชาชนการหลกเลยงไมเปดเผยขอมลถอไดวาขดจรยธรรม 6) ความมนคงของรฐ คอผลประโยชนของรฐอยางหนง การใชจรยธรรมในการบรหารความมนคงอาจจะกระทบสทธและเสรภาพของประชาชนจงจ าเปนตองหาความสมดลใหได 7) คานยม มผลกระทบโดยตรงตอจรยธรรม คนสวนใหญยงเชอวา ความร ารวย สามารถสรางชอเสยง เกยรตยศ และฐานะได จงมคนจ านวนไมนอยรบสรางความร ารวย โดยไมแยแสตอจรยธรรม และทแปลกคอจะนยมยกยองคนร ารวย วาเปนคนด นาเคารพนบถอ โดยไมใสใจวา เขา เหลานนร ารวยมาดวยวธใด ปาฐกถาธรรมของหลวงปา หรอพระราชญาณวสฐ ว. (เสรมชย ชยมงคโล ป.ธ.6) เจาอาวาสวดหลวงพอสดธรรมกายาราม ไดกลาวถง การปกครองการบรหารแบบบรณาการ ( Integration) ของหวหนาฝายบรหาร (CEO-Chief Executive Officer) ขององคกรตางๆ ไมวาจะเปนองคกรของทางราชการในสวนกลาง องคกรปกครองสวนทองถนกด องคกรรฐวสาหกจ และองคกรธรกจเอกชนกด องคกรทางการศาสนา และองคกรสาธารณะอนๆ กด ทจะใหบงเกดผลส าเรจดวยด มประสทธภาพสง ชอวา การบรหารการปกครองทด (Good Governance) นน ประมวลรวมยอลงใน "หลกธรรมาภบาล" 4 ประการ คอ 1) หลกความถกตอง (Accuracy/Valid) การบรหารการปกครองทดตองเปนไปดวยความถกตองตามกฎหมายของบานเมอง ถกตองตามหลกวชาการ ถกตองตามความตองการ และ/หรอไดรบความพงพอใจของประชาชนทเกยวของทกฝาย และถกตองตามหลกศลธรรม ถกตองตามกฎหมายของบานเมอง รวมความถ งระเบยบ กฎ ขอบงคบขององคกรทออกตามกฎหมายของบานเมองดวย ถกตองตามหลกวชาการ หมายถง หลกวชาการทไดศกษาวเคราะหขอมลอนจ าเปนทเชอถอได (Reliable) ทถกตอง (Accurate/Valid) ทตรงประเดน (Relevant) และสมบรณพอ

49

(Perfect/Sufficient) ประมวลวางเปนหลกปฏบตหรอเปนทฤษฎขนตามวธการทางวทยาศาสตร (Scientific method) ไวดแลว ถกตองตามนโยบายและสมฤทธผลตามวตถประสงคหรอเปาหมายขององคกร ถกตองตามความตองการหรอความพงพอใจ (Satisfaction) ของผบงคบบญชา ผปฏบตงานทกระดบ และถกตองตามความตองการหรอความพงพอใจของประชาชนโดยสวนรวม ถกตองตามหลกศลธรรมในฐานะทประเทศไทยเปนเมองพทธประชากรสวนใหญ ( 95%) เปนพทธศาสนกชน และพระธรรมค าสงสอนของพระพทธเจายอมบงเกดผลดแกผปฏบตตามในกาลทกเมอ การบรหารงานทด คอ ทถกตองตามหลกศลธรรม จงชวยใหการบรหารทกองคกรไดผลดมประสทธภาพสง ‚ศล‛ เปนขอหาม ผบรหารและผปฏบตงานทกระดบพงมศลอยางนอยศล 5 (เบญจศล) ไดแก ไมเจตนาฆาสตว ไมเจตนาลกฉอคดโกงหรอคอรปชน ไมเจตนาประพฤตผดในกาม ไมเจตนาโกหกหลอกลวง และไมเสพสงเสพตดมนเมาใหโทษ เปนทตงแหงความประมาท ‚ธรรม‛ เปนขอปฏบตอยางนอย เบญจธรรม คอ คณธรรมของคนด 5 ประการ ไดแก ความมเมตตา กรณา เหนอกเหนใจกน ไมคดประหตประหารกน การใหปน การเสยสละก าลงกาย สตปญญา เวลา และก าลงทรพย เพออนเคราะหสงเคราะหผอน มความสนโดษในคครองของตน มความส ารวมในกาม มความซอสตว ความจรงใจ และมสตสมปชญญะ รผดชอบ ชว-ด รบาป-บญ คณ-โทษ รทางเจรญ-ทางเสอมแหงชวตตามทเปนจรง เปนตนถกตองตามหลกธรรมทเปนอปการะส าคญตอการบรหารการปกครอง 2) หลกความเหมาะสม (Appropriate/Proper) หมายถง ความรจกบรหารจดการองคกร หรอหนวยงาน และปกครองดแล ผอยใตบงคบบญชา ดวยความเหมาะสมกบเหตผล เหมาะสมกบบคคลกบชมชน กบกาลเวลา สถานท และใหเหมาะสมกบสถานการณแวดลอม เมอยามจ าเปนกใหรจกยดหยน ( Flexible) หรอประนประนอม ( Compromise) โดยไมเสยหลกการ ใหการปฏบตงานส าเรจอยางไดผลดทสด ใหมสวนเสยหายนอยทสด หรอใหไมเสยหายเลย ความแขงกราว หรอ แขงกระดาง ดวยมานะ ทฐ ชนด "ยอมหกไมยอมงอ" มใชอบายทด ทจะใหประสบผลส าเรจไดตลอดไป 3) หลกความบรสทธ/โปรงใส (Purity/Transparency) หมายถง การบรหารการปกครอง การตดสนใจหรอการวนจฉยสงการใดๆ กเปนไปดวยความบรสทธใจ คอ ดวยเจตนาบรสทธ มงตรงตอความส าเรจอยางไดผลด มประสทธภาพสงขององคกร และมงตรงตอประโยชน และความสนตสข โดยสวนรวม ของประชาชนเปนส าคญ จงเปนการบรหารทสจรต มความโปรงใส (Transparent) ตรวจสอบได 4) หลกความยตธรรม (Justice) หมายถง การบรหารการจดการกจกรรม และ/หรอ โครงการตาง ๆ ขององคกรอยางมประสทธภาพ (High effciency) กลาวคอ ใหบรรลผลส าเรจดวยด มประสทธผล ( Effectiveness) และใหไดรบความพงพอใจ (Satisfaction) โดยธรรมจากชนผเกยวของทกฝาย อยางสง ตอคาลงทน ( Investment costs)ไดแกก าลงงบประมาณ ก าลงบคลากรและทรพยากร และระยะเวลาทใชในการบรหารจดการ ทต า คอ

50

อยางประหยด และคมคา และหมายถง การปกครองบงคบบญชา ดแลปฏบตตอผอยใตบงคบบญชา ดวยความเปนธรรม ดงนนหลกธรรมาภบาล 4 ประการเปนหลกในการปกครองบงคบบญชา ดแล ผอยใตบงคบบญชา และใชในการบรหารจดการโครงการตางๆ ขององคกร ใหประสบความส าเรจและใหบรรลผลดมประสทธภาพสง ตอมา ลขต ธรเวคน ไดกลาวถงการบรหารงานแบบธรรมาภบาลไววาใน ระบอบการปกครองแบบประชาธปไตย 99 คอการปกครองทประชาชนมอ านาจในการปกครองตนเอง แตเนองจากประชากรมมากจงตองใชวธการเลอกตวแทน ตวแทนเหลานนจะท าหนาทในการออกกฎหมายหรอเปนฝายนตบญญต การบรหารประเทศหรอฝายบรหาร และบางครงกมสวนในการใหการอนมตในอ านาจตลาการ นอกเหนอจากนนกยงมองคกรตางๆ อกในสงคมทตองไดรบการอนมตจากประชาชนในการใชอ านาจทเรยกวา อ านาจรฐ เชน การปกครองสวนทองถนเปนตน ผลการปฏบตงานของผใชอ านาจรฐ (Performance) ผใชอ านาจรฐนนไดอ านาจมาอยางถกตองตามกฎหมายและมความชอบธรรมทางการเมอง บรหารประเทศดวยความสามารถ แกวกฤตเศรษฐกจใหดขน รกษาความสงบเรยบรอยในสงคม ยกฐานะของระดบศลธรรมจรยธรรมสงขน มหลกนตธรรม ผใชอ านาจรฐไมวาจะเปนฝายนตบญญต ฝายบรหาร หรอฝายตลาการทมาจากการเลอกตง การบรหารอนเปนทยอมรบกนทวไปวา เปนหลกการและวธปฏบตทตองน าไปใชทงในสวนของการเมองทงระดบชาตและระดบทองถนและสวนของการบรหารอนไดแกระบบราชการปรชญาหรอหลกการนนคอหลกธรรมาภบาล (Good Governance) ซงประกอบดวย 5 ขอใหญๆ คอ 1) ความชอบธรรม (Legitimacy) ในสวนของความชอบธรรมนนไดแก การบรหารประเทศในนโยบายใดกตาม จะตองไมขดตอกฎหมาย และตองเปนทยอมรบของประชาชนวามเหตมผล สมควรตอการใชงบประมาณนนโครงการหลายโครงการอาจจะถกตองตามกฎหมายแตอาจจะไมสมเหตสมผล กจะขาดความชอบธรรม 2) ความโปรงใส (Transparency) ความโปรงใส คอ กระบวนการท างานทไมมการปกปดขอมลนอกจากทจ าเปน เปดใหทกฝายมโอกาสเทาเทยมกนทจะเขาถงขอมล รวมทงการเสนอตนเขามาประมลงานของรฐ ซงความโปรงใสนจะตองครอบไปถงกระบวนการท างานของกลไกของรฐทกระดบทกขนตอน 3) การมสวนรวมของประชาชน (Participation) การมสวนรวมของประชาชน เปนการเมองสมยใหมทตองเปดใหประชาชนแสดงความคดเหน ท าการประชาพจารณ และบางครงลงประชามต เพอใหเกดความมนใจวาไดอาณตจากประชาชนอยางแทจรง 4) ความรบผดชอบทตรวจสอบไดโดยประชาชน (Accountability) ความ

99 ลขต ธรเวคน, ประชาธปไตย-ธรรมาภบาล, (25 กรกฎาคม 2550). [Online], accessed 17

February 2009. Available from : http://www.manager.co.th/Daily/ViewNews.aspx?News ID=9500000086883

51

รบผดชอบทตรวจสอบไดโดยประชาชน นน หมายถง การทตองสามารถตอบค าถามดวยขอมล ดวยเหตดวยผล 5) ประสทธภาพ (Efficiency) และประสทธผล (Effectiveness) ประสทธภาพไดแก ความสามารถท าโครงการใดใหเสรจและไดผลได ( Output) ออกมา โดยใชงบประมาณ เวลานอยกวาผอน สวนประสทธผล คอผลลพธ (Outcome) คอผลทไดนนสอดคลองกบความมงหมายทตงไว100

อารต เครยไดจดท ารายงาน ‚ธรรมาภบาลประจ าป 2550 วาดวยเรองดชนธรรมาภบาลโลกระหวางป 2539 – 2549‛ (Governance Matters 2007 : Worldwide Governance Indicators 1996 –2006) ระหวางสถาบนธนาคารโลก (World Bank Institute) และส านกงานรองประธานดานเศรษฐศาสตรการพฒนาแหงธนาคารโลก (World Bank Development Economics Vice – Presidency) เรอง ‚การวดระดบธรรมาภบาลกอใหเกดความทาทายรปแบบใหม ‛ ธรรมาภบาลเปนเรองซบซอนและมหลากหลายแงมม ดงนนตวชวดเพยงตวเดยวยอมไมสามารถวดประสทธภาพดานธรรมาภบาลของประเทศไดอยางสมบรณ‛ ดชนธรรมาภบาลโลกเปนเครองมอวดองคประกอบของธรรมาภบาล6 ประการ101 ไดแก 1) เสยงของประชาชนและความรบผดชอบในผลงาน (Voice & Accountability) วดจากสทธในการมสวนรวมเลอกรฐบาลของพลเมองในประเทศ ตลอดจนเสรภาพในการแสดงความคดเหนและในการรวมกลม รวมถงการมสอเสรทเปนอสระจากอ านาจทางการเมอง 2) เสถยรภาพทางการเมองและสนตภาพภายในประเทศ (Political stability & Absence of violence) วดจากโอกาสความเปนไปไดทรฐบาลจะถกท าลายเสถยรภาพถกลมลางดวยวธการรนแรงหรอวธทไมชอบดวยรฐธรรมนญ รวมถงการกอการราย 3) ประสทธภาพในการท างานของรฐบาล (Government effectiveness) วดจากคณภาพการใหบรการสาธารณะ คณภาพระบบราชการ ความเปนอสระจากแรงกดดนทางการเมอง คณภาพในการก าหนดและด าเนนนโยบาย ตลอดจนความนาเชอถอของรฐบาลในการมงมนตอนโยบายดงกลาว 4) ประสทธภาพของภาครฐในการก ากบดแล (Regulatory quality) วดจากความสามารถของรฐบาลในการก าหนดและด าเนนนโยบายรวมทงกฎระเบยบทสมเหตสมผล ซงจะสงเสรมและกอใหเกดการพฒนาภาคเอกชน 5) การบงคบ

100 ลขต ธรเวคน, เรองเดยวกน. 101อารต เครย, รายงานธรรมาภบาลประจ าป 2550 การวดระดบธรรมาภบาลกอใหเกดความ

ทาทายรปแบบใหม . [Online], accessed 10 April 2009. Available from : http://web.worldbank. org/WBSITE/EXTERNAL/COUNTRIES/EASTASIAPACIFICEXT/THAILANDINTHAIEXTN/0,,contentMDK:21405585~menuPK:487349~pagePK:2865066~piPK:2865079~theSitePK:486697,00.html

52

ใชกฎหมาย (Rule of law) วดจากระดบความมนใจทมตอกฎกตกาของสงคมและการปฏบตตามกฎกตกานนๆ โดยเฉพาะอยางยงคณภาพของการบงคบใชสญญา ต ารวจและระบบศาล ตลอดจนแนวโนมของอาชญากรรมและการใชความรนแรง 6) การควบคมการทจรตคอรรปชน (Control of corruption) วดจากการใชอ านาจรฐเพอประโยชนสวนตน ซงครอบคลมทงการคอรรปชนขนาดเลกและขนาดใหญ รวมทงการกมอ านาจรฐของอภสทธชนและเพอประโยชนสวนบคคล

ธรรมาภบาลในตางประเทศ

ธรรมาภบาล (Good Governance) ในสหรฐอเมรกา102 ประเทศทพฒนาแลวอยในประเทศสหรฐอเมรกา เนนการเพมประสทธภาพทางเศรษฐกจ และปรบปรงประสทธผลขององคกรของรฐ การทระบบการเมองและเศรษฐกจของสหรฐอเมรกา เตบโตจากระบอบประชาธปไตยและทนนยม จงไดปพนฐานทางกฎหมายทยตธรรม ใหความส าคญตอความเสมอภาค และความโปรงใส ปจจบนสหรฐอเมรกามความพยายามทจะปรบการท างานขององคกรของรฐ ใหมประสทธภาพมากขน มการสงเสรมธรรมาภบาลใหเปนวฒนธรรมองคกรมากกวาการทจะตองมองคกรคอยตรวจสอบ และในประเทศทก าลงพฒนา เชน ฟลปปนส อนโดนเซย ทก าลงอยในชวงของการน าธรรมาภบาลมาใช เพอเปนกลไกทชวยพฒนาเศรษฐกจและสงคมของประเทศใหดขน สรางระบบการท างานในองคกรของรฐใหโปรงใสชดเจน ทงนการน า Good Governance มาใชจะท าใหประเทศเกดความเชอมนตอการลงทนได หลกการปกครองทดทไดรบการยอมรบและถอปฏบตอยางกวางขวางในสหรฐอเมรกาแตไมไดรจกในนามของ Good Governance กลาวคอ 103 ระบบธรรมาภบาลบรษทของประเทศสหรฐฯ อาศยระบบกฎหมาย 3 สวนคอ 1) กฎหมายบรษทมหาชนของแตละมลรฐฯ ซงมความแตกตางกนบางในรายละเอยด โดยสวนใหญถกประกาศ ใชชวงปลายครสศตวรรษท 19 ถงตนครสศตวรรษท 20 2) กฎหมายหลกทรพยและตลาดหลกทรพย ซงควบคมการบงคบใชโดยรฐบาลกลาง (Federal law : The Securities Act of 1933, the Securities Exchange Act of 1934) และ 3) กฎระเบยบขององคกรอสระของเอกชน (Self-regulatory Organizations)

102Sam Agree, Promoting Good Governance : Principles, Practices and Perepective

(London : Commonwealth Scretarion, 2000), 63. 103 สถาบนพระปกเกลา, (เรองเดยวกน), 23.

53

ไดวางกฎระเบยบคณสมบตและหลกเกณฑการปฏบตส าหรบบรษทมหาชนและผประกอบวชาชพทเกยวของ โดยกฎหมายรฐบาลกลางมอ านาจบงคบเหนอกวา (Pre-emption) กฎหมายของมลรฐฯ และกฎระเบยบขององคกรอสระไดหากปรากฏวาขดกน 104 กฎหมายลาสดทเกยวของกบธรรมาภบาลบรษทคอ Sarbanes-Oxley Act ปค.ศ. 2002 ซงก าหนดหนาทของคณะกรรมการตรวจสอบใหมอ านาจควบคมการเปดเผยขอมลอยางชดเจน 105 ระบบกฎหมายของสหรฐฯทองกฎหมายจารตประเพณ มระบบความรบผดแบบ Identification ทเนนไปทตวผบรหารและกรรมการ ตางจากในเยอรมนทมระบบความรบผดแบบ Vicarious liability ซงตกอยทบรษท กลาวคอบรษทจะรบผดแทนกรรมการและผบรหาร

การก าเนดของบรษทมหาชนในสหรฐฯในราวตนศตวรรษท 19 กไดรบอทธพลจากปรชญาการเมองประชาธปไตย ตลอดจนแนวคดของการรกษาประโยชนสขของชมชนและสงคมอยมาก 106สภาพทเกดขนลวนสอดคลองกนไปในขณะเดยวกน กคอการขาดแคลนเงนทนท าใหตองอาศยผถอหนจ านวนมากและการถอหนแบบกระจาย น าไปสรปแบบการคานอ านาจโดยคณะกรรมการทไมใชผถอหนหลก ในกรอบของฉนทามตแบบของสหรฐฯจงเออใหผบรหารยอมรบการคานอ านาจซงกนและกนภายใตการเปดเผยขอมล โดยการสนบสนนของกฎหมายและการบงคบใชกฎหมายทเขมงวดตอผบรหารและกรรมการโดยองบรรทดฐานในเรองของหนาทการประพฤตปฏบตดวยความระมดระวง (Duty of care) และความซอสตยตอบรษท (Duty of loyalty)107

104R. Karmel, ‘Reconciling Federal and State Interests in Securities Regulation in the

United States and Europe’, Brooklyn J. of International Law, 2003, 28 : 495. 105J. Nofsinger, and K. Kim, Infectious Greed : Restoring Confidence in America’s

Companies, (New York: Financial Times Prentice Hall, 2003),232. 106A Schocket. Consolidating Power: Technology, Ideology, and Philadelphia’sGrowth in

the Early Public’, Enterprise & Society, 2002, 3 : 627. 107M Eisenberg. ‘Corporate Law and Social Norms’, Columbia Law Review,1999, 99 :

1253.

54

ธรรมาภบาล (Good Governance) ในประเทศเยอรมน108 ปจจยทางเศรษฐกจ การเมองและขอระเบยบตาง ๆ ลวนมผลในการเกดววฒนาการของ

กฎหมายบรษท ประวตศาสตรการเมอง คอ รากฐานของโครงสรางธรรมาภบาลบรษทในประเทศสหรฐอเมรกาในปจจบน 109 อยางเชนในสหรฐฯ คอความไมไววางใจในอ านาจเศรษฐกจของธนาคารพาณชยและบคคลทมงคงร า รวย110 ซงน าไปสการออกกฎหมาย Sherman act ในปค .ศ. 1890 ซงหามกจกรรมใดๆ ซงน าไปสการผกขาดทางธรกจ111

แตสงหนง ททงสหรฐฯและเยอรมนมเหมอนกน คอ การถอวาบรษทจ ากดและบรษทมหาชนจ ากดเปนทรพยสนสวนรวม ซงไดสทธพเศษในเรองการจ ากดความรบผดตามกฎหมาย เมอใดกตามผถอหนใหญทมการพสจนไดวา เจตนาใชรปแบบบรษทจ ากดอ าพรางความเปนเจาของกจการและการจ ากดความรบผดเพอเอาเปรยบบคคลทสาม สทธพเศษของการเปนทรพยสนสวนรวมจะถกยกเลก บคคลนนตองรบผดเสมอเจาของกจการสวนตว โดยไมมการจ ากดความรบผดอกตอไป 112 ดวยเหตนฉนทามตทางวฒนธรรมทถอวาบรษทมหาชนคอทรพยสนสวนรวมคอพนฐานส าคญของการรวมรบการแบงปนและการคานอ านาจในบรษทมหาชน ซงไดมวจยของ Tennekes, Hendrik Joost ไดท าการวจยเรอง การสงคมสงเคราะหและหลกธรรมาภบาลมาใชวเคราะหแนวนโยบายในประเทศเนเธอรแลนดและประเทศเยอรมน พบวา หลงจากสงครามเยนผานไปแลวประเทศทงสองไดก าหนดนโยบายในการดแลประเทศในโลกทสาม โดยนกสงคม

108M Roe ‘Political Foundations for Separating Ownership from Control’ in J.McCahery,

P. Moserland, T. Raajmakers and L. Renneboog , (eds.) Corporate Governance Regimes: Convergence and Diversity, (New York: Oxford University Press,2002), 113.

109R Karmel.‘Reconciling Federal and State Interests in Securities Regulation in the United States and Europe’, Brooklyn J. of International Law, 2003, 28 : 495.

110H Jackson.Regulation in a Multi-Sectored Financial Services Industry: An Exploratory Essay, Harvard Law School Discussion Paper No. 258,1999.

111W Kovacic.and C. Shapiro, Antitrust Policy : A Century of Economic and Legal Thinking, Working Paper Competition Policy Center, University of California, Berkele,No. CPC99-09.

112C Alting.‘Piecing the Corporate Veil in American and German Law – Liability of Individuals and Entities: A Comparative View’, Tulsa J. of Comparative &International Law 2 : 187, 1995.

55

สงเคราะหไดน าเอาหลกธรรมาภบาลมาใชในการประเมนผลตามนโยบายของประเทศทงสองแตยงขาดความเขาใจในการก าหนดรปแบบการประเมน เพราะการก าหนดยทธศาสตรในกระบวนการจดท านโยบาย มการแยกยอยออกเปนสวน ๆ มากเกนไป และยงขาดความเขาใจในความหมายของธรรมาภบาล113 ธรรมาภบาล (Good Governance) ในประเทศองกฤษ ความรบผดชอบและความโปรงใส ของหนวยงานของรฐเปน สงส าคญของธรรมาภบา ลพจารณาไดจากการเลอกตง การควบคมทางรฐสภา การควบคมทางตลาการ การกระจายโครงสรางและสายบงคบบญชาของรฐบาล การใหประชาชนมสวนรวม การวพากษวจารณของสอมวลชน และการมมาตรการควบคมดานบรหารภายในองคกร แตทงหมดทงปวงนลวนแตเกยวพนระหวางอ านาจหลก 3 ฝาย114 คอ ฝายบรหาร ฝายนตบญญต และฝายตลาการ หลาย ๆ ประเทศรวมทงประเทศองกฤษมอบหมายใหฝายนตบญญตดแลควบคมการปฏบตงานของรฐ โดยการอภปรายและการก ากบดแลของคณะกรรมาธการตางๆ หากคณะกรรมาธการนตบญญตปฏบตงานไดอยางมประสทธภาพ กจะเปนการชวยเพมคณภาพตอการวางนโยบาย และจะเปนการตรวจสอบการใชอ านาจทเกนขอบเขตของรฐบาล ตลอดจนสามารถตดตามผลของการปฏบตงานของรฐบาลได ธรรมาภบาล (Good Governance) ในญปน (JICA)

ส าหรบองคการความรวมมอระหวางประเทศของญปน (JICA) นน ไดผนวกแนวคดเรองGood Governance กบงานทางดานการมสวนรวมซงก าหนดเปนนโยบายและด าเนนการอยแลวสรปไดวา 1) Good Governance ม 2 ดานคอ ความสามารถของรฐทจะท างานอยางไดผลและมประสทธภาพ โดยดจากองคการบรการ และกลไกการท างาน รวมทงรฐตองมความชอบธรรมตอบสนองความตองการของประชาชน (Accountability to the people) และดแลเรองสทธมนษยชนโดยดจากการทรฐพยายามท างานอยางมประชาธปไตย 2) Good Governance จะน าไปสการพฒนาทยงยน พงตนเองได และมความยตธรรมทางสงคม โดยทรฐมอดมการณหรอแนวความคดทจะน าไปสการพฒนาทพงตนเองการพฒนาทยงยน และมความยตธรรมทางสงคม และรฐมหลกการในการท าหนาทอยางมประสทธภาพและประสทธผล 3) Good Governance คอ รากฐานของการ

113Hendrik Joost. Tennekes, ‚Donos and Good Governance: Analysis of a policy

discourse in the Netherland and Germany.‛ (Ph.D. Dissertation, University Twente,2005), 27. 114สถาบนทปรกษาเพอพฒนาประสทธภาพในราชการ (สปร.), 45.

56

พฒนาอยางมสวนรวม โดยก าหนดใหรฐมหนาททจะสงเสรมการมสวนรวม และสรางบรรยากาศใหเกดกระบวนการการมสวนรวม115 ธรรมาภบาล (Good Governance) ในประเทศมาเลเซย

ธรรมาภบาลไดถกใชโดยนกปฏรป เพอทจะมการปฏรปการเมอง ในอดตนายกรฐมนตรมหาเธรของประเทศมาเลเซยไดนยามค าวาธรรมาภบาลวา หมายถงการด าเนนงานทางการเมองเศรษฐกจ และการบรหาร ทประชาชนสามารถเขามามสวนรวมในการจดการ ดวยกลไกและกระบวนการตางๆ ฯพณฯ มหาเธร ยงไดกลาวตอไปอกวา สถานการณในปจจบนไดชใหเหนวารฐไมไดเปนศนยกลางของการบรหารอก ตอไป ซงเหนไดจากการทกลมตาง ๆ ไดแสดงออกซงสทธของตนเอง เพอเขามามบทบาทในการบรหารประเทศ116 สอดคลองกบงานวจยของพตแนม (Putnam) ไดท าการวจยเรอง ประชาธปไตยในการปกครองทองถนของประเทศอตาล พบวาแมในประเทศเดยวกนมกฏหมายและการกระจายอ านาจเหมอนกน แตการบรหารทองถนในภาคใตของอตาลกลบมปญหาอทธพลและการทจรตมาก ผดกบการปกครองทองถนทางตอนเหนอทประสบความส าเรจสงกวาและมการทจรตนอยมาก โดยพตแนมไดแสดงผลการวจยไววา ความสมพนธแนวราบทเทาเทยมกนระหวางกลมและบคคลตางๆตลอดจนความรวมมอกนและความเขมแขงของกลมประชาคม (Civil social) ในภาคเหนอ ท าใหการบรหารทองถนภาคเหนอของอตาลทงในการจดการภาครฐและภาคเอกชน มการใชธรรมาภบาลในการปกครองดกวาในภาคใต ซงมความสมพนธแบบแนวดง ( Vertical relation) ระหวางเจาพอหรอผมอทธพล กบบรวารและคนในทองถน 117 และสอดคลองกบงานวจยของครสตนา เอม บลเมล ( Blume Christina M) ไดศกษาการวจยเรอง ความชวยเหลอระหวางประเทศ ความรวมมอกนระหวางนกสงคมสงเคราะหและการน าหลกธรรมาภบาลมาใช (ประเทศเคนยา) งานวจยนพบวา หลกธรรมาภบาลมความจ าเปนอยางยงตอความรวมมอ ตองาน ความชวยเหลอระหวางประเทศของนกสงคมสงเคราะหเหลานในประเทศเคนยา ( Kenya) กคอความสามารถของ นกสงคมสงเคราะหในการเขาถงวฒนธรรม ขนบธรรมเนยมประเพณ และ

115เรองเดยวกน, 11. 116Mahathir Mohamed. State of Governance: Mahathir Mohamed, Prime Minister of

Malaysia. Public Administration and Development: The International Journal of Management Research and Practice 1998,18(5).

117Robert Putnam, Making Democracy Work:Civil Tradition in Modern Italy,n.p, 19, อางใน บวรศกด อวรรณโณ, การสรางธรรมาภบาลในสงคมไทย. (กรงเทพฯ : วญญชน, 2542), 22.

57

รวมไปถงการปรบตว เขาหากนเพอทจะสรางความรวมมอเปนกลมยอยๆ เพอทจะกอใหเกดประโยชนในการสอสาร และการแลกเปลยนขอมลขาวสาร ทายทสดนกสงคมสงเคราะห จากความรวมมอกนระหวางประเทศทมจ านวนมากในประเทศเคนยา ยงกอใหเกดการสรางภาพสงคมใหมๆ โดยการน ากจกรรมและความมสวนรวมตางๆ เขามาเปนปจจยในการเชอมตอ118 ธรรมาภบาล (Good Governance) ในประเทศสงคโปร มาเลเซย ไดน าธรรมาภบาลมา ใชโดยนกปฏรปเพอทจะมการปฏรปการเมอง ขณะทในประเทศสงคโปรธรรมาภบาลไดถกน ามาใชปองกนการปฏรป 119 สอดคลองกบงานวจยของคราด(Clake ,Vicki Clinell Burge) ไดท าการวจยเรอง การใชหลกธรรมาภบาลในการกระจายอ านาจการปกครองระบอบประชาธปไตยในประเทสกานา พบวา ในประเทศทดอยพฒนาการปกครองตามระบอบประชาธปไตยไดมการกระจายอ านาจจากสวนกลางไปสทองถน โดยประชาชนมสวนรวมมากขน ท าใหเกดกลยทธการพฒนาทเปนจรงเปนจง มการปรบตวในการปฏบตตางๆ ของทองถนโดยใชหลกธรรมาภบาลใหเหมาะสมกบทองถน จนถอเปนกญแจส าคญการใชหลกธรรมาภบาล ท าให เกดการเปลยนแปลงไปในทางทดขน แตกคงยงมปญหาอยจากการทยงคงมการถอพรรคถอพวกพอง120 ธรรมาภบาล (Good Governance) ในประเทศฟลปปนส

ประเทศฟลปปนสไดน าหลกธรรมาภบาลมาชวยในการปฏรปภาครฐหลงภาวะวกฤตเศรษฐกจในภมภาคเอเชย โดยจดตงโครงการ Philippine Quality Award : PQA ในปพ.ศ. 2540 เพอสรางคณภาพของหนวยงานภาครฐดวยการใชคณลกษณะของ Total Quality Management : TQM มาเปนเครองมอน าไปสหลกธรรมาภบาลของประเทศ PQA จะประเมนคณลกษณะของTQM 7 ประการ ซงแตละคณลกษณะมความสอดคลองกบการชวดระดบการมธรรมาภบาลในองคประกอบตางๆ ดงน 1) Public accountability คอความรบผดชอบตอความตองการของ

118Christina M. Blumel, ‚Foreign Aid, Donor Coordination and the Pursuit of Good

Governance (kenya)‛ (Ph.D. Dissertation, University of Maryland, 2001),35. 119S Subramaniam. The Dual Narrative of ‚Good Governance‛ : Lessons for

Understanding Political and Cultural Change in Malaysia and Singapore. Contemporary Southeast Asia: A Journal of International & Strategic Affairs ,2001,23(1).

120Vicki Clinell Burge .Clake ,‛In search of Good Governance: Decentralization and Democracy in Ghana‛(Ph.D. Dissertation, Northern Illinois University,2001), 35.

58

ประชาชนและความสามารถในการตรวจสอบการปฏบตงานของรฐได 2) Transparency คอคณภาพของความโปรงใสในการด าเนนงานทกอยางของรฐและความสามารถในการใหบรการขอมลทถกตองและรวดเรวของหนวยงานของรฐ 3) Efficiency คอระดบและคณภาพของการใหบรการประชาชนภายใตทรพยากรทมอย 4) Results focus คอการใหความส าคญกบผลการด าเนนงานและเงอนไขของทรพยากร 5) Empowerment คอการประสานงานและความรวมมอของหนวยงานตางๆ เพอใหการบรการทดแกประชาชน 6) Predictability of policies คอความคงเสนคงวาและความยตธรรมในการปฏบตทางกฏหมาย กฏระบยบ และนโยบาย 7) Social development orientation คอการพฒนาคณภาพของชวตและความเปนอยของประชาชน 8) Competitiveness คอการกระตนใหเกดการแขงขนในการพฒนาคณภาพของสนคาและบรการในราคายอมเยาว 9) Participation คอความยดหยนของโครงสรางของรฐ และการทมกลไกของรฐทเปดโอกาสใหผทมสวนไดเสยสามารถแสดงความคดเหน หรอมสวนรวมในการตดสนใจของรฐ 10) Sound economic management คอศกยภาพและความเปนไปไดของการบรหารของหนวยงาน ไดมงานวจยของ ฟลป คมเมท (Kimmet Philip) ไดศกษาวจยเรอง การน าหลกธรรมาภบาลมาใชในระบอบการเมองการปกครองอาเซยน 4 ประเทศ งานวจยนพบวาในประเทศทพฒนาแลว หลกธรรมาภบาลไดถกน ามาใชในเชงกลยทธทางการเมองมากกวาการน าเนอหาสาระไปประยกตใชในเชงนโยบาย โดยเฉพาะอยางยงงานวจยนเกยวกบการน าหลกธรรมาภบาลไปใชในประเทศเอเซยตะวนออกเฉยงใต 4 ประเทศน ไดแก ฟลปปนส ไทย มาเลเซย และอนโดนเซย โดยพจารณาเปนประเทศไปและเปรยบเทยบกบกรณศกษา โดยศกษาวาประเทศเหลานมการน าหลกธรรมาภบาลไปใชอยางไรบาง รวมไปถงการมสวนรวมของหลกธรรมาภบาล ในการเลอกตงป 2004 ซงพบวา หลกธรรมาภบาลไดถกน าไปใชอยางกวางขวาง และเปนประเดนส าคญในการปฎรป รปแบบการปกครอง นอกจากนนประเทศในเอเชยตะวนออกเฉยงใตทไดกลาวมาน ยงไดเรยนรในการน าหลกธรรมาภบาลเพอพฒนาการเมอง การปกครอง โดยเนนการน าหลกธรรมาภบาลไปใชพฒนาบานเมอง โดยเฉพาะในสภาวะทบานเมองมความไมแนนอน และเศรษฐกจคบขน เพอเปนรปแบบและเปนหนทางในการบรหารประเทศใหมๆ เนองจากหลกธรรมาภบาลชวยสนบสนนการเมอง การปกครอง ซงแนวคดของหลกธรรมาภบาลทมาจากชาตตะวนตก ซงกอใหเกดรปแบบการบรหารใหมๆและกอใหเกดการพฒนาทางประชาธปไตย ซงนนกคอหนงในจดประสงคส าคญของหลกธรรมาภบาลนนเอง121

121 Kimmet Philip, ‚The Politics of Good Governance in the Asean 4‛ (Master Degree,

Griffith University, 2005), 32.

59

ธรรมาภบาล (Good Governance) ในประเทศฝรงเศส ฝรงเศสถอวาเปนประเทศทมความกาวหนาในดานการสรางธรรมาภบาล จนธนาคารโลกและกองทนการเงนระหวางประเทศถอวาเปนตนแบบดานการพฒนา Governance ซงในประเทศมการปกครองทองถน คอ122 เทศบาล (Commune) เปนการปกครองทเลกทสดแตกเปนการปกครองทเกาแกทสด มองคการบรหารเทศบาลของฝรงเศสเรยกวา Conseil municipal ไดรบการเลอกตงโดยตรงทก 6 ป และคณะกรรมการเทศบาลจะเลอกสมาชกของคณะกรรมการ 1 คนท าหนาทนายกเทศมนตร (Maire) นายกเทศมนตรมอ านาจในการบรหารภายในเทศบาล รวมทงเปนตวแทนของรฐในการจดท านตกรรมของรฐจดทะเบยนตางๆรกษาความสงบ จดการเลอกตงภายใน รวมทงจดท าประกาศตางๆ ของรฐ ถอวาเปนการบรหารงานโดยประชาชนมสวนรวมในการเลอกตง ตอมามการน าค า วา Good Governance นไปใชในการพฒนาดานตางๆ เชน องคการพฒนาแหงสหประชาชาต (United Nations Development Programme, UNDP) เปนแกนน าในการผลกดนแนวคดและสรางการยอมรบรวมกนในระดบโลกวา "กลไกประชารฐทดและการพฒนาคนทยงยนเปนประเดนส าคญทไมสามารถจะแยกออกจากกนได กลไกประชารฐเปนรากฐานทท าใหคนในสงคมโดยรวมอยรวมกนอยางสนตสข" ดงนน มนษยทกสงคมไมวาจะเปนสงคมทพฒนาแลวหรอสงคมทยงดอยพฒนา สงคมประชาธปไตยหรอสงคมเผดจการ คอ การสรางกลไกประชารฐทด ทสามารถสงเสรม สนบสนนการพฒนาคนในสงคมทยงยน กลไกประชารฐเปนสวนทเชอมโยงองคประกอบของสงคมทง 3 สวนเขาดวยกน คอ ประชาคม (Civil society) ภาคธรกจเอกชน (Private sector) และ ภาครฐ (State หรอ Public sector) ดงทแสดงในแผนภมท 5

122 เรองเดยวกน, 46.

60

แผนภมท 5 ความสมพนธระหวางกลไกประชารฐทดและสวนตางๆ ของสงคม ทมา : ปรบปรงจาก Presentation Slides of Training Module: Developing Capacities for Effective Governance: A Workshop for UNDP Country Offices, Management Development and Governance Division, UNDP, 1997. United Nation and Development Programme : UNDP ไดใหค านยาม ‚ธรรมาภบาล‛ วา หมายถง การด าเนนงานของภาคการเมอง การบรหาร และภาคเศรษฐกจทจะจดการกจการของประเทศในทกระดบ ประกอบ ดวยกลไก กระบวนการ และสถาบนตางๆทประชาชนและกลมสามารถแสดงออกซงผลประโยชนปกปองสทธของตนเองตามกฎหมาย และแสดงความเหน ทแตกตางกนบนหลกการของการมสวนรวม ความโปรงใส ความรบผดชอบ การสงเสรมหลกนตธรรม เพอใหมนใจไดวาการจดล าดบความส าคญทางการเมอง เศรษฐกจและสงคม ยนอยบนความเหนพองตองกนทางสงคม และเสยงของคนยากจนและผดอยโอกาสไดรบการพจารณาในการจดสรรทรพยากรเพอการพฒนา123 จากทไดศกษาการบรหารจดการทด หรอธรรมาภบาล (Good Governance) จากหลากหลายประเทศ ผวจยพอ สรปไดวา องคประกอบ ของวธการปกครองทด นนควร จะเนนทกฎเกณฑ ทสามารถน ามาปฏบตไดสอดคลองกบการเปลยนแปลงทเกดขน การ วางระบบ โครงสรางองคกร กระบวนการบรหารทตอเนอง จรงจงและความสมพนธรวมกนทงของภาครฐ ภาคธรกจเอกชนและภาคประชาสงคม ในการบรหารจดการเศรษฐกจ การเมองและสงคม

123สดจต นมตกล, เรองเดยวกน, 13.

ภาครฐ

(Public sector)

ภาคธรกจเอกชน (Private sector)

ประชาคม ( Civil society)

กลไกประชารฐทด (Good

Governance)

61

ธรรมาภบาล (Good Governance) ในประเทศไทย การบรหารกจการบานเมองและสงคมทดมมาแตอดตซงในอดตภายใตระบบสมบรณาญา

สทธราชย การบรหารกจการบานเมองและสงคมของไทยไดก าหนดใหเปนภาระหนาทของพระมหากษตรยททรงปกครอง โดยสงคมไดก าหนดหลกทศพธราชธรรมหรอธรรม 10 ประการของพระราชาในการบรหารงานแผนดน ดงหลกทศพธราชธรรม ( ‚ธรรมาภบาล ‛ Good Governance) 10 ประการ ทพระบาทสมเดจพระเจาอยหวทรงเปลงค าวา ‚ธรรมาภบาล ‛ มาหลายสบป ในวนแรกทเสดจขนครองราชย ‚เราจะครองแผนดนโดยธรรม เพอประโยชนสขแหงมหาชนชาวสยาม‛ จงสงเคราะหเขาในหลกทศพธราชธรรมาภบาล อนเปนธรรมาภบาลส าหรบพระมหากษตรยาธราชเจา ผปกครองประชาชน ซงเรยกวา ราชธรรมาภบาล ดงนนค าวา ‚ธรรม ‛ หรอ ‚หลกธรรม‛ ในการครองแผนดน ถอเปนสวนหนงคอ ‚หลกทศพธราชธรรม 10 ประการ‛124 คอธรรมาภบาลทสมบรณ ทพระบาทสมเดจพระเจาอยหวทรงน ามาใชในการด าเนนพระราชกรณยกจ นบแตนนมาอยางสม าเสมอ คอธรรมอนเปนขอปฏบตของพระราชา ซงจะเหนไดวาพอขนรามค าแหงมหาราชนน ทรงปกครองบานเมองดวยราชธรรมาภบาล 10 ประการ ดงน 1) ทาน ทาน (การใหทาน) คอ การสละทรพยสงของ บ ารงเลยง ชวยเหลอประชาราษฎร และบ าเพญสาธารณประโยชน 2) สล ศล (การรกษาศล การมศล) คอ การส ารวมกายและวจทวาร ประกอบแตการสจรต รกษากตตคณใหควรเปนตวอยางและเปนทเคารพนบถอของประชาราษฎร 3) ปรจจาค ปรจจาคะ (การบรจาค และเสยสละประโยชนสวนตน) คอ การเสยสละความสขส าราญ ตลอดจนชวตของตน เพอประโยชนสขของประชาชน และความสงบเรยบรอยของบานเมอง 4) อาชชว อาชชวะ (ความ ซอตรง ) คอ ซอตรง ทรงสตย ไรมารยาปฏบตภารกจโดยสจรต มความจรงใจ ไมหลอกลวงประชาชน 5) มททว มททวะ (ความสภาพ ออนโยน) คอ การมอทธยาศย ไมเยอหยง ไมหยาบคาย ไมกระดาง ไมถอองค มความสงาเกดแตทวงท กรยาสภาพนมนวล ละมนละไม 6) ตป ตบะ (ความทรงเดช) คอ ความแผดเผากเลสตณหา มใหเขามาครอบง าจต ระงบยบยงขมใจได 7) อกโกธ อกโกธะ (การระงบความโกรธ) คอ การไมกรวโกรธ ลอ านาจความโกรธ จนเปนเหตใหวนจฉยความและการกระท าตาง ๆ ผดพลาด เสยธรรมาภบาล มเมตตาประจ าใจไวระงบความเคองขน วนจฉยความและการกระท าการดวยจตอนราบเรยบเปนตวของตวเอง 8) อวหสญจ อวหงสา (ความไมเบยดเบยน) คอ การไมบบคน กดข เชน เกบภาษขดรด

124สเมธ ตนตเวชกล , ค าประกอบการบรรยายเรอง การเสรมสรางสมรรถนะบคลากรสายสนบสนนและชวยวชาการดวยการเรยนรตามรอยพระยคลบาท เสรมสรางเมองไทยใสสะอาด , (3 สงหาคม 2548),23.

62

หรอเกณฑแรงงานเกนขนาด ไมหลงระเรงอ านาจ ขาดความกรณา หนทางเบยดเบยน ลงโทษอาชญาแกประชาราษฎรผใดเพราะอาศยความอาฆาตเกลยดชง 9) ขนตญจ (ความอดทน) คอ การอดทนตองานทตรากตร า ถงจะล าบากกาย ท าเหนอยเพยงใดกไมยอถอย ถงจะถกย าถกหยนดวยค าเสยดส ถากถาง อยางใดกไมหมดก าลงใจ ไมยอละทงกรณทบ าเพญโดยชอบธรรม 10) อวโรธนะ (การหนกแนนในธรรมและความถกตอง) คอ การวางองคเปนหลกหนกแนน ในธรรมคงท ไมเอนเอยงหวนไหวเพราะถอยค าทดราย ลาภสกการะ หรออนฎฐารมณใด ๆ สถตมนในธรรม ทงสวนยตธรรมถอความเทยงธรรม นตธรรม คอระเบยบแบบแผนหลกการปกครอง ตลอดจนขนบธรรมเนยมประเพณอนดงาม ไมประพฤตใหคลาดเคลอนวบตไป หลกการนเปนเสมอนหลกประกนวา เมอประเทศมพระราชาทเนนหลกทศพธราชธรรมแลวบานเมองยคนนจะมความมนคงสงบสข เพราะเมอบรหารบานเมองใหสอดคลองตามหลกทศพธราชธรรมแลว ยอมเปนการใหความส าคญกบสทธเสรภาพของประชาชน บรหารอยางตรงไปตรงมา ไมล าเอยงหรอทจรต ท าใหประชาชนมความพอใจ มความรกใคร นบถอและปฏบตตามองคพระมหากษตรย ในสมยพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว ไดมการน ารปแบบของระบบราชการของประเทศตะวนตก ซงมการแบงงานตามความเชยวชาญเปนกระทรวง กรมตาง ๆ มาใช และไดขยายระบบราชการเพอใหการบรหารงานครอบคลมทวประเทศ เพอสรางความเขมแขงใหรฐในการตอตานภยคกคามจากมหาอ านาจ เมอมการเปลยนแปลงการปกครองในป พ.ศ. 2475 และน าระบอบการปกครองแบบประชาธปไตยมาใช แตในทางปฏบตการตดสนใจระดบชาตอยในมอของขาราชการระดบสง ประชาชนไมมโอกาสมสวนรวมในการบรหารบานเมองอยางแทจรง ทงน เนองจากพนฐานการศกษาของคนไทยยงต า สอมวลชนยงไมมพลง และไมมกลไกการมสวนรวมหรอการตรวจสอบจากประชาชน ท าใหประชาชนสวนใหญไมสนใจในการบรหารบานเมองระดบ ประเทศ หลงสงครามโลกครงท 2 บทบาทของรฐเนนเรองการพฒนาเศรษฐกจมากขน มการพฒนาระบบราชการ ใหเขมแขงเพอรองรบภาระในการพฒนาประเทศ สงผลใหระบบราชการขยายตวและทวความซบซอนขนเรอย ในขณะทความสมพนธระหวางภาครฐกบประชาชนยงหางไกลกน ประกอบกบการทระบบราชการขาดการตรวจสอบจากภายนอก และผปกครองและผใชอ านาจยคหลง ๆ มองขามหลกคณธรรมในการปกครองดงเชนทถอปฏบตมาในอดต สงผลใหมการใชอ านาจของรฐไปในทางทเปนการละเมดสทธเสรภาพของประชาชน มการทจรตประพฤตมชอบปรากฏบอยครงขน สภาพการณดงกลาวไดสะสมเนนนานมา ตลอดจนเปนสาเหตส าคญประการหนงทท าใหประเทศไทยตองประสบกบปญหาวกฤตทางเศรษฐกจในป 2540 สงคมไทยไดรวมมอกนในการสรางระบบบรหารกจการบานเมองและสงคมทด เพอชวยกนพลกฟนวกฤตทางเศรษฐกจ และสรางเกราะปองกนไมใหวกฤตเกดขนอกในอนาคต ไดมรฐธรรมนญแหง

63

ราชอาณาจกรไทยป พ.ศ. 2540 ทเปนหลกประกนในการวางรากฐานการบรหารกจการบานเมองและสงคมทดทเปนประชาธปไตยมากยงขน เพราะจากรฐธรรมนญฉบบนประชาชนไดรบการคมครองสทธ เสรภาพ มกลไกการตรวจสอบระบบการเมองและระบบราชการใหใชอ านาจอยางชอบธรรม และมประสทธภาพ และยงสรางความตระหนกใหทกคนในสงคมไทยผนกก าลงรวมกนพฒนาประเทศและชวยฟนฟเศรษฐกจไทยใหมนคง และไปสการแขงขนในเวทโลกไดในทาย ทสด125

สวนหลกธรรมาภบาลทน ามาใชในประเทศไทย สาเหตมาจากการเกดวกฤตเศรษฐกจในป 2540 ทสงผลกระทบตอทกภาคสวนของสงคม สาเหตส าคญเกดจากความบกพรอง ความออนแอและหยอนประสทธภาพของกลไกดานการบรหารจดการในระดบชาต และระดบองคกรทงในภาครฐและเอกชน รวมไปถงการทจรตและการกระท าผดจรยธรรมในวชาชพพจารณาไดจากการขาดกลไก และกฎเกณฑทดพอในการบรหารกจการบานเมองและสงคม พบวา กลไกทมอยบกพรอง รวมถง เมอถกกระทบแลวยงไมสามารถปรบเปลยนกลไกและฟนเฟองการบรหารจดการตาง ๆ ของภาครฐและภาคเอกชนทนตอสถานการณได ความออนดอยและถดถอยของกลมขาราชการ หรอนกวชาการ ควรจะตองมบทบาทส าคญในการศกษา คนควา เสนอแนะนโยบายและแกไขขอบกพรองตาง ๆ ทจ าเปนในการบรหารประเทศ ระบบการตดสนใจและบรหารจดการทงภาครฐและภาคธรกจเอกชนมลกษณะทขาดความโปรงใส บรสทธ และยตธรรม สงผลใหตวระบบเองไมมประสทธภาพ ขณะเดยวกนกเปดโอกาสหรอชองทางใหเกดการฉอฉล ผดจรยธรรมในวชาชพขนไดประชาชนขาดขอมลขาวสาร ขาดความรความเขาใจเกยวกบสถานการณบานเมองอยางชดเจน จงท าใหไมมโอกาสในการรวมตดสนใจและรวมแกไขปญหาปญหาการทจรต ประพฤตมชอบทงในภาครฐและเอกชน ซงเกดขนอยางกวางขวางและมการรวมกนการท าทจรตอยางเปนกระบวนการ ดงนน การแกไขปญหาอยางยงยนกคอ การขจดสาเหตของปญหาดงกลาวขางตนโดยการสรางธรรมาภบาลเพอการบรหารกจการบานเมองและสงคมทด ใหปรากฏเปนจรงในภาครฐ ภาคเอกชน และภาคประชาชน

125ส านกงานคณะกรรมการขาราชการพลเรอน (ก.พ.) , [Online], accessed 20 August

2008. Available from : http://www.ocsc.go.th/goodgovernanceggh.pdf.

64

การบรหารทด (Good Governance)

รฐ ประชาชน แผนภมท 6 : โครงสรางของธรรมาภบาล ตอมาระเบยบส านกนายกรฐมนตรวาดวยการสรางระบบบรหารกจการบานเมองและสงคมทด พ.ศ. 2542 ไดใหค าจ ากดความของธรรมาภบาล ( Good Governance) ไววา การบรหารกจการบานเมองทด ซงเปนแนวทางส าคญในการจดระเบยบใหสงคมทงภาครฐ ภาคธรกจเอกชนและภาคประชาชน ซงครอบคลมถงฝายวชาการ ฝายปฏบตการ ฝายราชการ และฝายธรกจสามารถอยรวมกนอยางสงบสข มความรรกสามคคและรวมกนเปนพลงกอใหเกด การพฒนาอยางยงยน และเปนสวนเสรมความเขมแขงหรอสรางภมคมกนแกประเทศเพอบรรเทาปองกน หรอแกไขเยยวยาภาวะวกฤตภยนตรายทหากจะมมาในอนาคต เพราะสงคมจะรสกถงความยตธรรม ความโปรงใสและความมสวนรวม อนเปนคณลกษณะส าคญของศกดศรความเปนมนษย และการปกครองแบบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข สอดคลองกบความเปนไทย รฐธรรมนญและกระแสโลกยคปจจบน 126 ไมวาจะเปนการประชมในระดบชาตหรอระดบนานาชาตมหลายฝายไดกลาวถงวตถประสงคหลกการและแนวทางปฏบตในเรองธรรมาภบาลทแตกตางกนออกไป

นอกจากธรรมาภบาลจะครอบคลมเรองการบรหารรฐกจ (Public Administration) และความสมพนธระหวางรฐกบประชาชน ธรรมาภบาลยงไดขยายไปถงเรองการปรบใชกระบวนการประชาธปไตยในการแกปญหาทเกดขนในประเทศตาง ๆ อยางเหมาะสมอกดวย ตามค านยามดงกลาวแนวคดเรองธรรมาภบาลมความเกยวของกบฝายตาง ๆ แตกตางกนออกไป ซงไดแก ภาครฐ ภาคประชาสงคม และองคกรบรหารงานภาครฐ โดยองคกรทบรหารงานภาครฐจะตองก าหนดบทบาทของตนเองภายใตตวชวดของสงคมและตองค านงถงจรรยาบรรณ ซงจะท าใหมนใจไดวารฐบาลจะด าเนนการใหบรการสาธารณะไดเปนอยางด และสามารถสงตองานภายหลงหมด

126อางแลวใน,สรชย ขวญเมอง.

ธรรมาภบาล ความดงาม ความยตธรรม

65

วาระโดยไมมขอบกพรอง 127 เมอธรรมาภบาลเปนสถานะสงสดของการพฒนาและการบรหารจดการกจการของประเทศ คอการมระบอบการปกครองแบบประชาธปไตยทใหประชาชนเขาไปมสวนรวมในกระบวนการตดสนใจ ท าใหการบรการของรฐเปนไปอยางมประสทธภาพ เคารพสทธมนษยชน มความโปรงใส รบผดชอบ และกอใหเกดสงทเปนประโยชนแกสงคม นอกจากนน ธรรมาภบาลยงเปนแนวคดสวนหนงของกระบวนการพฒนาอกดวย ดงนน ธรรมาภบาลจงประกอบดวยหลกการ มสวนรวมหลกความโปรงใส และหลกความรบผดชอบ เพอท าใหการด าเนนการทางการเมอง สงคม และเศรษฐกจ มความสอดคลองกบความตองการของประชาชน แสดงใหเหนวาธรรมาภบาลเปนสงทแสดงถงความเสมอภาค ความยากจน และคณภาพชวต การบรหารจดการทางการเมองคอกระบวนการตดสนใจเพอก าหนดนโยบาย สวนการบรหารจดการคอระบบการน านโยบายไปปฏบต ดงนนโดยรวมแลวธรรมาภบาลจงหมายถงกระบวนการและโครงสรางทจะควบคมความสมพนธทางดานการเมองและเศรษฐสงคม128 สรปไดวา หลกการการบรหารแนวใหม คอ การบรหารจดการทด หรอธรรมาภบาล (Good Governance) ซงองคกรภาครฐและเอกชนใหความสนใจและพยายามทจะน ามาใชเพอใหเกดผลลพธของการท างานทดทสด ธรรมาภบาลจดเปนแนวคดส าคญในการบรหารงาน และการปกครองในปจจบน เพราะโลกปจจบนไดหนไปใหความสนใจกบเรองของโลกาภวตนและธรรมาภบาลหรอการบรหารจดการทดมากขนแทนการสนใจพฒนาอตสาหกรรมดงแตกอน ธรรมาภบาลจงเปนทงหลกการ กระบวนการและเปนเปาหมายไปในตว การมธรรมาภบาลอาจน ามาสการมประชาธปไตยทสมบรณไดในทสด และการมประชาธปไตยกน ามาสการมผลทางสงคมคอการมการพฒนาประเทศไปในทางทสรางความสงบสขอยางตอเนอง และสถาพร ตลอดจนน ามาสการแกปญหาความขดแยงตางๆทจะเกดขนไดโดยสนตวธ 129 แนวทางของธรรมาภบาลควรจะมความเขาใจในการท างานและความมประสทธภาพในรฐบาลรวมทงผล ประโยชนทน ามาสสาธารณชน ส าหรบเรองประสทธ ภาพธรรมาภบาลยงคงตองกระท ารวมกบการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจ และประสทธภาพในการ

127Thomas G Weiss.Governance, Good Governance and Global Governance:Conceptual

and Actual Challenges. Third World Quarterly, 2000,2. 128Ibid. 129ถวลวด บรกล และ สตธร ธนานธโชต , รายงานการวจยเรอง ‚การวดระดบความเปน

ประชาธปไตยและพฤตกรรมการเลอกตงสมาชกสภาผแทนราษฎร‛. นนทบร:สถาบนพระปกเกลา, 2546, บทท3.

66

ดแลความกนดอยดของประชาชนของรฐบาล 130 Healy and Robinson 131 แนะน าวา ขณะทธรรมาภบาลกลาวถงความส านกรบผดชอบความโปรงใส การมสวนรวมของประชาชน และเรองของกฎหมาย ธรรมาภบาลยงหมายรวมถงประสทธภาพระดบสงขององคกรทเกยวของกบการวางนโยบาย และการน านโยบายไปปฏบตโดยเฉพาะ นโยบายทางเศรษฐกจ เสถยรภาพและความกนดอยด ของประชาชน ธรรมาภบาลตองการความแนนอนในผลทเกดจากการน านโยบายไปใช โดยเฉพาะธรรมาภบาลใหความสนใจตอบรรทดฐานของพฤตกรรมทชวยตรวจสอบวารฐบาลไดท าตามอยางทไดบอกไวกบประชาชนวาจะท าอะไรบาง

เปาหมายของธรรมาภบาล คอการพฒนาและอยรวมกนอยางสนตสขของทกภาคในสงคม132 คอ ธรรมาภบาลมจดมงหมายในการสรางความเปนธรรมในการพฒนาทางเศรษฐกจและสงคมใหกบทกภาคในสงคม ไมใชภาคใดภาคหนง ดงท อรพนท สพโชค ไดสรปเอาไววา ‚การทสงคมใดมกลไกประชารฐทด หรอม Good Governance นน เสมอนมกลไกทเปนพลงขบเคลอนทด ทเปนเครองมอยนยนวาการบรหารการจดการทางเศรษฐกจ สงคม และการเมองนน จะตงอยบนรากฐานทมนคงเปนทยอมรบของคนสวนใหญในสงคม ซงรวมถงเรองของประชาชนในกลมผดอยโอกาสและกลมผยากจน มกระบวนการจดสรรทรพยากรตางๆทเปนธรรมตอคนในสงคม มการจดการระบบเศรษฐกจทมประสทธภาพและประสทธผล ดงนน การด าเนนการของสงคมเพอรกษาความสมดลภายในของระบบเศรษฐกจ สงคม และการเมอง จะมความมนคง มเสถยรภาพ และประชาชนมความสงบสข‛ 133 โครงสรางและขบวนการของธรรมาภบาล จะตองมกฎเกณฑเปนตวก าหนดอาจประกอบ ดวยรฐธรรมนญ กฎหมาย กฎและขอบงคบ รวมตลอดถงกฎเกณฑทมไดเปนลายลกษณอกษร เปน กฎเกณฑทางธรรมเนยมประเพณ ทางศาสนา ทางศลธรรม หรอจรยธรรม 134 อรพนธ สพโชคชยสรปในบทความเรอง ‚สงคมเสถยรภาพและกลไกประชารฐทด ‛ (Good Governance) แลว เหนไดวา 4 ใน 6 ขอ เปนเรองโครงสรางและกระบวนการธรรมาภบาล กลาวคอ 1) การมสวนรวมของ

130Yash Tandon. Reclaiming Africa’s Agenda: Good Governance and the Role of the

NGOs in the African Context. (Australian Journal of International Affairs1996),50 (3). 131John Healy and Michael Robinson. Democracy, Governance and Economic Policy:

Sub-Saharan Africa in Comparative Perspective. (London, UK: ODI, 1992),30. 132อางแลวใน,บวรศกด อวรรณโณ. 133เรองเดยวกน, 42. 134เรองเดยวกน, 42.

67

สาธารณชน ( Public participation) 2) ความสจรตความโปรงใส ( Honesty and transparency) 3) พนธะความรบผดชอบตอสงคม ( Accountability) ทงความรบผดชอบของภาคการเมอง (Political Accountability) และของภาคราชการประจ า ( Bureaucracy accountability) 4) กฎเกณฑทยตธรรมและชดเจน (Fair legal framework and predictability)

จากความหมายและแนวคดเกยวกบธรรมาภบาล (Good Governance ) ทนกวชาการและหนวยงานตางๆ ซงไดแก ธนาคารโลก ธรยทธ บญม อานนท ปนยารชน ศ.นพ. ประเวศ วะส ชยอนนต สมทรวณช และอกหลาย ๆ ทานไดใหความหมายไวนน พอสรปไดวา กระบวนการ หรอโครงสรางการบรหารทมประสทธภาพ ไดนนควรประกอบดวย หลกนตธรรม หลกคณธรรม หลกความโปรงใส หลกการมสวนรวม และหลกความคมคา ถาจะกระท าใหส าเรจใหครบทกหลกการควรใหความส าคญหรอศกษาแตละองคประกอบกอนเปนอนดบแรก ดงน

68

แผนภมท 7 : แสดงหลกการของธรรมาภบาล (Good Governance) อางองจาก ณชนนทน จนทร อางใน หลกธรรมาภบาลกบการบรหารงานภาครฐในสงคมไทย สบแถว http://irrigation.rid.go.th หลกธรรมาภบาล มองคประกอบทส าคญ 6 ประการดงน 1. หลกนตธรรม (The rule of law) คอ การตรากฎหมาย กฎ ระเบยบขอบงคบและกตกาตาง ๆ ใหทนสมยและเปนธรรม ตลอดจนเปนทยอมรบของสงคมและสมาชก โดยมการยนยอมพรอมใจและถอปฏบตรวมกนอยางเสมอภาคและเปนธรรม

หลกความโปรงใส(Transparency)

- เปดเผยขอมลครบถวน - ฟงความคดเหนจากทกคน - ตรวจสอบสาธารณะ สนบสนนคนท าด

หลกคณธรรม (Morality)

- ปฎบตตนเปนตวอยาง - ดวยความซอสตย - ยตธรรม อดทน - เสยสละตอสวนรวม

การมสวนรวม(Participation)

- สนบสนนงบประมาณ ความคด แรงงาน อปกรณ ฯลฯ

หลกความคมคา(Effectiveness and

efficiency) - ประหยด - ประสทธภาพ ก าหนดมาตรฐาน - จดท ารายละเอยดการ ปฎบตงานการ ประเมนผล

หลกนตธรรม (Rule of law) - การออกกฎระบยบ - ขอบงคบเปนธรรม - การปฎบตกฎ ระเบยบท สงคมยอมรบ - ไมเลอกหรอละเวนปฎบต

หลกธรรมาภบาล

(Good Governance)

หลกความรบผดชอบ(Responsiveness)

-รบผดชอบหนาทตอตนเองและสงคม

-ไมฉอโกง ปลกฝง คานยม

-รบผดชอบตอสงคม

69

แนวคดและหลกการเรองนตธรรม การคมครองสทธและเสรภาพ ถอปฏบตอยางเสมอภาค ความชอบธรรมดวยกฎหมายทางเนอหา กฎ กตกาททนสมย และเปนธรรม ความเปนกฎหมายสงสดของ รธน. หลกความผกพนตอกฎหมาย

หลกนตธรรม คอทงเจตนารมณ สาระ และการบงคบใชกฎหมาย ตองเปนธรรมกบทกฝาย เออประโยชนตอมหาชนคนหมมาก ไมใชเพอคนกลมใดกลมหนง ตองเสมอภาค ชดเจน และคาดการณได เนนการมสวนรวมของประชาชน แตกลไกทางกฎหมายอยางเดยวไมเพยงพอส าหรบการแกไขปญหาการทจรต จงจ าเปนตองสรางองคประกอบตาง ๆ ในสงคมไทย เพอสนบสนนใหกลไกตาง ๆ มประสทธภาพมากยงขนองคประกอบเหลานน คอสงคมสามารถเขาถงขอมลขาวสารทถกตอง ทนการณและครบสมบรณ มกระบวนการรองรบอยางเปนทางการ ท าใหเกดความชดเจนในกระบวนการตดสนใจ นบเปนอาวธส าคญในกระบวนการสรางความโปรงใส สงคมตองมความโปรงใส สงคมตองสรางกลไกความรบผดชอบทตรวจสอบได135

อกความหมายหนงหลกนตธรรม 136 คอ หลกกฎหมายทเปนธรรมหรอหลกแหงความสมพนธในเรองกฎหมายกบเรอง เหตผล ศลธรรม ความยตธรรม ความเสมอภาคในรปแบบหรอความเสมอภาคในเนอหา สทธและเสรภาพของประชาชน และรฐ ยดมนในลทธปจเจกชน ถอวามนษยสามารถก าหนดบงการชวตของตนได โดยมสทธและเสรภาพในสวนทไมขดกบกฎหมายและไมอยภายใตอาณตค าบญชาของผใด ดงนนรฐจงใหค ามนวาการทจะจ ากดสทธและเสรภาพของประชาชนไดนน กเฉพาะแตทมกฎหมายบญญตไวเทานน รฐแทรกแซงกจการเอกชนนอยทสดโดยรบรองความเปนอสระของศาล ความเสมอภาคทางกฎหมาย เปนการประกนความชอบธรรม

135อานนท ปนยารชน, ค ากลาวเปดการสมมนาวชาการประจ าป 2543 เรอง ‚สงคมโปรงใส

ไรทจรต,‛ [Online], accessed 28 February 2007. Available from : http://www.anandp.in.th/th_ speech/t040402.htmlhttp://www.anandp.in.th/th_speech/t040402.html

136ประเสรฐ ตณศร, เอกสารประกอบค าบรรยาย หลกนตธรรม. [Online], accessed 7 February 2009. Available from : http://www.niti6r2.com/images/introc_1159080383/nitiprachya8.doc

หลกนตธรรม

70

ความมนคง รบรองอสรภาพของปจเจกบคคลโดยปราศจากการแทรกแซงคกคามจากรฐ โดยถอหลกความศกดสทธของกฎหมาย คอ กฎหมายเปนสงสงสด กฎหมายนนมความชอบธรรมและมเหตผลเอออ านวยผลประโยชนบคคลในสงคมในลกษณะเทาเทยมกน รฐเปนผใชกฎหมายและอยภายใตกฎหมายนน 2. หลกคณธรรม (Morality) คอ การยดถอและเชอมนในความถกตองดงาม โดยการรณรงคเพอสรางคานยมทดงามใหผปฏบตงานในองคกรหรอสมาชกของสงคมถอปฏบต ไดแก ความซอสตยสจรตความเสยสละ ความอดทนขยนหมนเพยร ความมระเบยบวนย เปนตน ในอดต เพลโตเป นทร จกกนในหลายๆ ฐานะ อาทเช น นกปรชญา นกรฐศาสตร ไดจ าแนกคณธรรมออกเป น 4 ขอใหญ โดยเรยกชอต างกนไปว าปรชาญาณ ความกลาหาญ การร จกประมาณ และความยตธรรมโดยเปรยบเทยบการควบคมจตใจกบการปกครองรฐ อดมรฐต องมบคคล 4 ฝาย คอฝ ายปกครองต องมปรชาญาณ ฝายทหารต องมความกล าหาญ ฝายธรการต องมการร จกประมาณ โดยทกผ ายตองอย ภายใต กตกาเดยวกนคอความยตธรรม คณธรรมทง 4 น เปนคณธรรมหลกหรอแม บทคณธรรมอนๆ ทมชอเรยกกนอย มากมายนน ลวนแต ประกอบขนจากคณธรรมหลกในอตรา สวนตางๆ กนจะขาดขอใดขอหนงไมได ถาขาดตงแต 1 ขอขนไปจะเกดเปนกเลส ตอมาอรสโตเตล ศษย ของเพลโต อธบายคณธรรมคอการเดนสายกลางระหว างกเลสทตรงข าม และ ทส าคญไดพยายามชให เหนถงทศนะทางคณธรรมของเพลโตกว างออกไปอกว า สามารถพจารณาเหนหลกคณธรรมไดจากการประยกตใชซงไดแก 1) ความรอบคอบ (Prudence) ซงทเพลโตเรยกวาปรชาญาณ คณธรรมนหมายถงการเล งเหนหรอหยงร ไดง ายและชดเจนว าอะไรควรหรอไม ควรประพฤตความรอบคอบส วนมากเกดจากการคดค านงและประสบการณ 2) ความกลาหาญ (Courage) ทางจตใจ ไดแก กลาเสยงการถกเข าใจผด กล าเผชญการใส ราย การเยาะเย ย เมอมนใจว าตนกระท าความด กลาหาญทางกายภาพ คอกล าเสยงความยากล าบาก อนตรายและความตาย เพออดมการณ 3) การร จกประมาณ (Temperance) มนษย มสญชาตญาณกระต นให กระท ากจกรรมบางอย างและมความ ส านกควบคมพลงในตวให อย ในขอบเขตจรยธรรม ใช พลงเลยขอบเขตอย างไม ถกต องก าวก ายสทธอนชอบธรรมของผ อนจงก อให เกดป ญหาย งยากแก สงคมและตนเอง 4) ความยตธรรม (Justics) เปน พนฐานของคณธรรมทกอยาง ความยตธรรมเปนแมบท เป นสารตถะ เป นแก นของคณธรรมทกชนด สงคมมความยตธรรมสมาชกจงสงบสข เพราะมนใจว า เขาจะไดรบสทธอนชอบธรรม เพอไม ใหละเมดสทธ ตองลงโทษตามสมควรแก โทษให เขดจ า

71

แนวคดและหลกการของหลกคณธรรม ความมระเบยบวนย ความถกตองดงาม

ความยตธรรม ความซอสตย สจรต ความเสยสละ

3. หลกความโปรงใส (Transparency) คอ การท าทเปดเผยขอมลขาวสารอยางตรงไปตรงมา

และสามารถตรวจสอบความถกตองไดโดยการปรบปรงระบบและกลไกการท างานขององคกรใหมความโปรงใสมการเปดเผยขอมลขาวสารหรอเปดใหประชาชนสามารถเขาถงขอมลขาวสารไดสะดวก ตลอดจนมระบบหรอกระบวนการตรวจสอบและประเมนผลทมประสทธภาพ ซงจะเปนการสรางความไววางใจซงกนและกน ความหมาย ค าว า “ความโปร งใส” (Transparency) มผ ให ความหมายต างๆ มากมาย ดงนพจนานกรมภาษาไทย ฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2542137 ได ให ความหมายค าว า ‚โปรง‛ หมายถง มสมบตทแสงผ านได และมองเหนได ตลอด อานนท ป นยารชน ได เรมเผยแพร ต อสาธารณชนในสมยทเข ารบต าแหน งนายกรฐมนตร ท าใหเป นทเขาใจโดยทวไปว า ‚ความโปรงใส‛ หมายถง สถานะทชดเจน ชดแจ งไม คลมเครอของการบรหารภาครฐ ในการด าเนนธรกรรมใดใดต องสามารถตรวจสอบได อธบายต อ สาธารณะไดอย างมเหตมผลและมหลกเกณฑ 138 และ ธวช ภษตโภยไคย (ทปรกษาสมาคมผตรวจสอบภายในแหงประเทศไทย) ไดกล าววา ความโปรงใส เป นหวใจของการด าเนนธรกจ ความโปร งใสจะเกดขนได อย างมประสทธภาพและ ได ผลกต องมระบบ ‚ธรรมาภบาล ‛ หรอการก ากบดแลทด โดยมคณะกรรมการตรวจสอบเป น ผ รบผดชอบ และมหน วยงานตรวจสอบภายใน เป นเครองมอด าเนนการ ความโปรงใสเปนหวใจทจะท าให การด าเนนธรกจมความชอบธรรม และเป นประโยชน

137พจนานกรมภาษาไทย, ฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2542. 138ความเปนมาเพอความโปรงใสในประเทศ บทความ กลไกการตอตานคอรปชนใน

รฐธรรมนญไทย ฉบบป พ.ศ.2540 : ปญหา อปสรรค และทศทางในอนาคต สมมนาบทบาทกระบวนการยตธรรมในการแกปญหาคอรปชน,8.

หลกคณธรรม

72

ต อทกฝ ายไม มการป ดบงซอนเร น บดเบอน หรอ เอาแต ประโยชนส วนตน อย างไรกตามความโปรงใสจะเกดขนได ไม เพยงแต จะมระบบการก ากบดแลทด และมผ บรหารทสจรตมคณธรรมเทานน ผเกยวของกบกจการทงหลายกเป น ส วนส าคญทจะต องมความร ในเรองของความใปร งใส ในขณะเดยวกนผ บรหารกต องร จกท าใจ ยอมรบการต าหนหากผดพลาด และต องพร อมทจะปรบปรงแก ไข และทส าคญจะต องรบฟ ง ความคดเหนของผ อน139 สวนบรษทเครอซเมนตไทย ฯมหลกการบรหารงานยดหลกความโปร งใส เป ดเผย และสามารถตรวจสอบได เป นป จจยส าคญทจะด ารงไว ซงชอเสยง ความศรทธาของผ มส วนได สวนเสย ทมต อ บรษทเครอซเมนต ไทย ฯ และการบรหารงานด วยความเป นธรรมตลอดมา การบรหารงานทมความโปร งใสพร อมเป ดเผยข อมลอย างถกต องครบถ วนและทนเวลา ทงยงมกลไกในการตรวจสอบข อมลทงปวงไดด วยความชดเจน 140

สอดคลองกบมนตร กนกวารไดกลาวถงหลกความโปรงใส (Transparency) วาคอการปรบปรงกลไกการท างานขององค กรใหมความโปรงใส เป ดเผยข อมลข าวสาร และมกระบวนการให ประชาชนเข า ถงขอมลข าวสาร และตรวจสอบความถกต องได ซงบญญตไว ในรฐธรรมนญทสอดคล องกบหลกการของรฐธรรมนญ 141 และ จารวรรณ เมณฑกา ได ให ความหมายอย างกว าง ๆ ว าการด าเนนการของรฐด าเนนการอย าง โปร งใส คอการทสาธารณชนมโอกาสรบร นโยบายด านต าง ๆ ของรฐบาล และมความมนใจว า รฐบาลมความตงใจจรงในการด าเนนการตามนโยบายนน142 4. หลกการมสวนรวม (Participation) คอ การท าใหประชาชนมสวนรวมรบร และรวมเสนอความเหนในการตดสนใจส าคญ ๆ ของสงคม โดยเปดโอกาสใหประชาชนมชองทางในการเขามามสวนรวม การบรหารแบบมสวนรวม หมายความวา การทผบรหารหรอผน าไดเปดโอกาสหรอใหโอกาสผใตบงคบบญชาไดเขามามสวนรวมในการตดสนใจในเรองบางประการขององคการ ทผบรหารไดพจารณาแลววาจะชวยท าใหเกดประโยชนแกองคการมากกวาทผบรหารจะตดสนใจ

139ธวช ภษตโภยไคย , ทปรกษาสมาคมผตรวจสอบภายในแหงประเทศไทย . บทความ

ความโปรงใส จะเปนจรงไดอยางไร. Available from : www.theiiat.or.th . 140หลกการบรหารจดการทด ของบรษทเครอซเมนตไทย. บทความ [Online], accessed 18

February 2009. Available from : http://www.siamcement.com. 141 มนตร กนกวาร, ป ญหาการบกรกทดนของรฐ บทบาทใหม ของข าราชการฝ ายปกครอง

เทศาภบาล : ( 2546), 31-34 142จารวรรณ เมณฑกา , ความโปรงใส (Transparency) ในการด าเนนการของรฐ วารสารผ

ตรวจการแผนดนของรฐสภา. (2546),39-47.

73

เพย งผเดยว อกทงยงเปนการท าใหชองวางระหวางผบรหารกบบคลากรในองคการลดนอยลง ดงเชน สมยศ นาวการ ไดกลาวถงการบรหารแบบมสวนรวมวา เปนการมสวนรวมของบคลากรในการตดสนใจมผลกระทบตอพวกเขาและผบงคบบญชา การใหความส าคญกบบคลากรและกลมงานท าใหการบรหารโดยใหคนงานมสวนรวมเปนสงทหลกเลยงไมได 143 ซชคน (Sashkin) ได กล าวถงการบรหารงานแบบมส วนร วม เป นเรองเกยวกบการให พนกงานได มการวางแผน และควบคมกจกรรมการปฏบตงานด วยตวของเขาเอง อย างไรกตามผใตบงคบบญชากจะสามารถเขามามสวนรวมในการวางแผนและควบคมงานไดในลกษณะตาง ๆตามความส าคญทแตกต างกนไป ซงซชคน (Sashkin) ได เสนอวธส าคญ 4 ประการในการบรหารงานแบบมส วนร วม ดงน144 1) การมส วนร วมในการตงเป าหมาย (Participation in goal setting) มความหมายถงการทผ ปฏบตงานทงในระดบบคคล ระดบผ บงคบบญชา หรอระดบกล ม ไดมส วนรวมในงาน ในการก าหนดเปาหมายของงานเพอทพวกเขาจะได พยายามท าให งาน หรอผลการปฏบตงานนนบรรลเป าหมายทวางไว และเกดผลงานทด 2) การมส วนร วมในการตดสนใจ (Participation in decision making) เป นการมส วน ร วมของผ ใต บงคบบญชาในการมส วนร วมให ค าปรกษาหารอในหลายๆโอกาส มอทธพลในการก าหนดเป าหมายของงาน มส วนร วมรบผดชอบในทางเลอกของวธการตดสนใจ ตลอดจนตรวจสอบและประเมนทางเลอกในการตดสนใจต างๆ 3) การมส วนร วมในการแก ป ญหา (Participation in problem solving) เป นความต องการผ ใต บงคบบญชาเป นผ มความสามารถในการวเคราะห ข อมล พฒนาแนวคดใหม ๆ ในการท างาน โดยตงอย บนพนฐานของข อมลนน ๆ และมความคดรเรมสร างสรรค มความคดใหม ๆ ในการพฒนาปรบปรงงาน 4) การมส วนร วมในการเปลยนแปลง (Participation in change) การมส วนร วมในรปแบบนจะมความยาก และซบซ อนและถอเป นจดทส าคญทสด ซงรปแบบนจะมาหลงจากการมส วนรวมในการแก ป ญหา โดยทงผ บงคบบญชาและผ ใต บงคบบญชานน ได เข ามามส วนร วม ในการสร าง วเคราะห และแปรความหมายของขอมลองคการ เพอทจะท าใหเกดนวตกรรมใหม ๆ ในการแกปญหาขององคการ เพอน าไปสความส าเรจในการพฒนาองคการ ตอมา เดวสและนวสตรอม (Davis and Newstrom) ได กล าวข างต นว าการบรหารแบบม สวนรวม ต องประกอบด วย 5 องค

143สมยศ นาวการ , การบรหารและพฤตกรรมองคการ . (กรงเทพฯ : ส านกพมพผจดการ ),

(2540), 4. 144M. Sashkin , A manager’s guide to participative management (New York : AMA.

Membership Publications Division, 1982), 110-113.

74

ประกอบ ดงน 145 1) บรรยากาศของการมส วนร วม (Environment) 2) องค การ (Organization) 3) มส วนส งเสรมสนบสนนผ ร วมงาน (Employee) ให มโอกาสในการม ส วนร วมในการบรหาร 4) ภาวะผ น า (Leadership) 5) การใช เทคโนโลย (Technology) สวนในการบรหารแบบมส วนร วมจากแนวคดของ ธงชย สนตวงษ ให ความหมายว า การจดองค การ หมายถง การก าหนดโครงสร างอ านาจหน าท การแบ งส วนงาน และการจดสายงานเพอให การปฏบตงานเป นไปตามวตถประสงค การจดองค การ เป นหน าทของผ บรหารทเกยวข องกบการจดระเบยบหน าทงานต าง ๆ ภายในองค การ การจดองค การเป นเรองทตอเนองและเป นเหตเปนผลโดยตรงจากแผนงานทก าหนดไว ช วยให ผ ปฏบตงานทราบถงขอบเขตของงาน ป องกนการท างานซ าซ อน และขจดความขดแย งในหน าทการงาน ช วยใหก าลงความพยายามมจดหมายชดเจน146 อซซ (Uzzi) กล าวไว ในบทความเรอง ‚Participative Management : What it is and is not‛ วาสงส าคญในการบรหารแบบมส วนร วมม 2 ประการ คอ 1) การให ข อมลข าวสารทถกต องครบถ วน และทนสมยต อพนกงาน เนองจากพนกงานเป นผ มบทบาทในการร วมตดสนใจ ดงนน ข อมลข าวสารจงเป นทรพยากรทส าคญทจะท าให การตดสนใจนนถกต องเหมาะสมและมประสทธภาพ 2) พนกงานทกคนมความรสกเป นเจาของกจการรวมกน และร วมมอกนอย างเตมทตามกระบวนการมส วนรวม147 สอดคลองกบแนวคดของธรรมรส โชตกญชร ไดกล าวถงลกษณะทส าคญทเกยวกบการบรหารแบบมส วนร วม คอเป นกระบวนการของการให ผ ใต บงคบบญชามส วนเกยวข องในการตดสนใจ เป นการมส วนร วมอย าง แขงขนของบคคล ใช ความคดสร างสรรค และความเชยวชาญในการแก ป ญหา148

145Keith Davis and John W. Newstrom , Human Behavior at Work: Organizational,

7thed. International Student Edition, Environment Organization Participation Employees Technology Leadership, (New York: McGraw-Hill Book Company, 1985),195-196.

146ธงชย สนตวงษ, องคการและการบรหาร, พมพครงท 10. (กรงเทพฯ:โรงพมพไทยวฒนาพานช, 2539), 227.

147Jones Uzzi, Participative Management: What it is and is not [Online], accessed 14 November 2002. Available from : http://proquest.umi.com/pqdweb?

148ธรรมรส โชตกญชร , การบรหารแบบมสวนรวม. ในประมวลสาระชดวชาทฤษฎและแนวปฏบตในการบรหารการศกษา, หนวยท 9-12 . (กรงเทพฯ : มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช , 2536), 224.

75

เมตต เมตตการณจต ไดใหความหมายของการมสวนรวม หมายถง การเปดโอกาสใหประชาชน ไมวาจะเปนบคคลหรอกลมบคคลเขามามสวนรวมในกจกรรม ไมวาจะเปนทางตรงหรอทางออม ในลกษณะของการรวมรบร รวมคดรวมท า ทมผลกระทบตอตนเองหรอชมชน 149ปตอมาอทธ โลหะชาละ ไดใหความหมายของ การบรหารแบบมสวนรวมวา การทผบรหารหรอผน าไดเปดโอกาสหรอใหโอกาสผใตบงคบบญชาไดเขามามสวนรวมในการตดสนใจในเรองบางประการขององคการ ทผบรหารไดพจารณาแลววาจะชวยใหเกดประโยชนแกองคการมากกวาทผบรหารจะตดสนใจเพยงผเดยว อกทงยงเปนการท าใหชองวางระหวางผบรหารกบบคลากรในองคการลดนอยลง150และอรณ รกธรรม ไดใหความหมายของการมสวนรวม หมายถง การทบคคลเขาไปเกยวของกบการด าเนนกจกรรมในดานของการก าหนดแนวทางการปฏบตงาน หรอเขาไปมสวนในกระบวนการใดกระบวนการหนงขององคการ151

ศภราภรณ ธรรมชาต ใหความหมายการมสวนรวม หมายถง ความรวมมอ รวมปฏบตและรวมรบผดชอบดวยกน ไมวาจะเปนของบคคลหรอของกลม ทงนเพอใหเกดการด าเนนงาน เกดการพฒนาและเกดการเปลยนแปลงไปในทศทางทตองการ ซงการมสวนรวมของประชาชนเปนยทธศาสตรทส าคญของการพฒนาชมชน สงผลใหการด าเนนงานหรอการด าเนนงานกจกรรมตางๆตามแผนงานหรอโครงการเกดประสทธผล152มผลการวจยของนดา ด ารหเลศ ใหความหมายการมสวนรวม หมายถง การทประชาชนมการปฏบต รวมกนในการพฒนาชมชนโดยความสมครใจในลกษณะของการรวมตดสนใจ รวมปฏบตงาน รวมประเมนผล รวมบ ารงรกษา และรวมรสก

149

เมตต เมตตการณจต , การมสวนรวมในการบรหารโรงเรยนของคณะกรรมการ ศกษาประจ า โรงเรยนเทศบาลในจงหวดนครราชสมา. วทยานพนธปรญญาศกษาศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาบรหารการศกษา (มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช, 2541), บทท2.

150 อทธ โลหะชาละ, การมสวนรวมในงานวชาการของครและอาจารยวทยาลยอาชวศกษาเชยงราย . การศกษาแบบอสระ การศกษามหาบณฑต (การบรหารการศกษา) บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยเชยงใหม. (2542), บทท2.

151อรณ รกธรรม, การพฒนาและการฝกอบรมบคคล : ศกษาเชงพฤตกรรม. พมพครงท 3. (กรงเทพมหานคร : โครงการเอกสารและต ารา คณะรฐประศาสนศาสตร สถาบนบณฑตพฒน บรหารศาสตร, 2540), บทท2.

152ศภราภรณ ธรรมชาต , การมสวนรวมของประชาชนทองถนในการอนรกษทรพยากรชายฝง กรณศกษาอ าเภอละง จงหวดสตล . วทยานพนธปรญญาศกษาศาสตรมหาบณฑต สาขา สงแวดลอมศกษา (มหาวทยาลยมหดล, 2541, บทท2.

76

เปนเจาของ 153 สอดคลองกบชชาต พวงสมจตร ไดใหความหมายของการมสวนรวม หมายถง การเปดโอกาสใหประชาชนเขามามสวนตดสนใจในกจการใดๆ ทมผลกระทบถงตวประชาชน 154 และจนดา มณเนตร ใหความหมายของการมสวนรวม หมายถง ความรวมมอของประชาชนไมวาของปจเจกบคคลหรอกลมคนทเหนพองตองกน และเขารวมรบผดชอบ หรอเขารวมกจกรรมทเปนประโยชนตอสงคม เพอด าเนนการพฒนา และเปลยนแปลงในทาง ทตองการ โดยการกระท าผานกลมหรอองคการเพอใหบรรลถงการเปลยนแปลงทพงประสงค155 5. หลกความรบผดชอบ (Responsibility) ผบรหาร ตลอดจนคณะขาราชการ ทงฝายการเมองและขาราชการประจ า ตองตงใจปฏบตภารกจตามหนาทอยางดยง โดยมงใหบรการแกผมารบบรการ เพออ านวยความสะดวกตาง ๆ มความรบผดชอบตอความบกพรองในหนาทการงานทตนรบผดชอบอย และพรอมทจะปรบปรงแกไขไดทนทวงท ความหมายของ ‚ความรบผดชอบ ตามพจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2525 บอกไววา การยอมตามผลทดหรอไมดในกจการทไดกระท าไป ‛ พระบรมราโชวาท ส าคญทสด ต องเข าใจความหมายของค าว า ‚ความรบผดชอบ ‛ ให ถกตอง ขอใหเขาใจว า ‚รบผด‛ ไม ใช การรบโทษหรอถกลงโทษ ‚รบชอบ‛ ไม ใช รางวลหรอรบค าชมเชย การร จกรบผดหรอยอมรบว าอะไรผดพลาดเสยหาย และเสยหายเพราะอะไร เพยงใดนน มประโยชน ท าใหบคคลร จกพจารณาตนเอง ยอมรบความผดของตนเองโดยใจจรง เป นทางทจะช วยแก ไขความผดได และใหร วาจะตองปฏบตแกไขใหมสวนการรจกรบชอบหรอรวาอะไรถกอน156 ไดแกถกตามความม งหมาย ถกตามหลกวชา ถกตามวธการนน มประโยชน ท าให ทราบแจ งว า จะท าให

153นดา ด ารหเลศ , การมสวนรวมในการพฒนาสงแวดลอมชมชนของประชาชนในชมชน

บานครวกรงเทพมหานคร. วทยานพนธปรญญาศกษาศาสตรมหาบณฑต สาขาสงแวดลอมศกษา(มหาวทยาลยมหดล, 2542), บทท2.

154ชชาต พวงสมจตร , ‚การวเคราะหปจจยทสงเสรมและปจจยทเปนอปสรรคตอการมสวนรวมของ ชมชนกบโรงเรยนประถมศกษาในเขตปรมณฑลกรงเทพมหานคร ,‛ วทยานพนธ ปรญญาครศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาบรหารการศกษา (จฬาลงกรณ มหาวทยาลย, 2540), บทท2.

155 จนดา มณเนตร, การมสวนรวมของต ารวจปาไมในการอนรกษทรพยากรปาไม. วทยา นพนธ ปรญญาศกษาศาสตรมหาบณฑต สาขาสงแวดลอมศกษา (มหาวทยาลยมหดล, 2540), บทท2.

156พระบรมราโชวาท ในพธพระราชทานปรญญาบตรของมหาวทยาลยเกษตรศาสตร : 16 กรกฎาคม 2519.

77

งานเสรจสมบรณได อย างไร จกได ถอปฏบตตอไปความรบผดชอบ คอ หน าททได รบมอบหมายให ท าจะหลกเลยงละเลยไม ได ความรบผดชอบ หรอ Responsibility ทดร.รช แปลวา การกระท าสงทถก หมายถง การกระท าทถกเวลา (หมายถง กาลเทศะ) ทนเวลา ตรงตอเวลาดวย เปนกจกรรมฝกใหรบผดชอบตอตวเอง ตอครอบครว และตอสงคมในทสด157

แนวคดและหลกการของความรบผดชอบ การบรหารงานอยางมประสทธภาพ การมระบบตดตามประเมนผล การมเปาหมายทชดเจนและมแผนส ารอง การจดการกบผไมมผลงาน มความรบผดชอบในหนาทและความ กระท าสงทถกเวลา ทนเวลา รบผดชอบ บกพรองในหนาท ตอตนเอง ครอบครว และสงคม

6. หลกความคมคา (Cost effectiveness or economy) คอการบรหารจดการและใชทรพยากรทมจ ากด ในการบรหารจดการจ าเปนจะตองยดหลกความประหยดและความคมคา และรกษาทรพยากรธรรมชาตใหสมบรณยงยนเพอใหเกดประโยชนสงสดแกสวนรวม พระราชบญญตระเบยบบรหารราชการแผนดน (ฉบบท 5) พ.ศ. 2545 (มาตรา 3/1) การบรหารราชการตามพระราชบญญตนตองเปนไปเพอประโยชนสขของประชาชน เกดผลสมฤทธตอภารกจภาครฐ ความมประสทธภาพ ความคมคาในเชงภารกจแหงรฐ การลดขนตอนการปฏบตงาน การลดภารกจและยบเลกหนวยงานทไมจ าเปน การกระจายภารกจและทรพยากรใหแกทองถน การกระจายอ านาจตดสนใจ การอ านวยความสะดวก และการตอบสนองความตองการของประชาชน ทงน โดยมผรบผดชอบตอผลของงาน การด าเนนการตามหลกการความคมคา ไดแก สรางจตส านกแกผรวมงานของหนวยงานในการประหยดการใชทรพยากร ลดขนตอนการใหบรการ/การท างานใหสะดวกยงขนใชเทคโนโลยทเหมาะสมเพอลดตนทน/เพมผลผลต ก าหนดเปาหมาย และมาตรฐานการท างานมระบบการตดตามประเมนผลเพอเปรยบเทยบความคมทนในการด าเนนการเรอง ตาง ๆ

157 รช, บทความ ความรบผดชอบ . นตยสารบนทกคณแม ปท 11 พฤศจกายน 2547.

[Online], accessed 18 February 2009 Available from : http://www.elib-online.com/doctors48/ child_respons001.html

หลกความ รบผดชอบ

78

มระบบการรายงานผลทสอดคลองกบระบบการประเมนผล รวมถงการท างานท ไมมขนตอนการปฏบตงานเกนความจ าเปน รวมทงการปฏบตงานในรป one step service มการ ทบทวนและปรบปรงกระบวนการ และขนตอนท างานใหมอยเสมอ ทบทวนล าดบความส าคญ และความจ าเปนทางแผนงานและโครงการทกระยะ การยบเลก หนวยงานทไมจ าเปน และปรบปรงกฎหมาย กฎ ระเบยบ ตาง ๆ ใหเหมาะสมกบเหตการณอยเสมอ มการประเมนผลการปฏบตงานอยางสม าเสมอ ซงไดแก การตรวจสอบและวดผลการปฏบตงาน เพอใหเกดระบบการควบคมตนเอง

แนวคดและหลกการเรองของหลกความคมคา การประหยดและความคมคา รกษาทรพยากรทมใหยงยน การใชทรพยากรใหเกดประโยชนสงสด

สรป

ดงนน ผวจยสรปจากแนวคดของนกวชาการและผปฎบตไดวา ธรรมาภบาลเปนหลกการและแนวคดทสะทอนถงประสทธภาพและประสทธผลของการบรหารจดการยคใหม เปน แนวทางพฒนาระบบบรหารจดการทดอยางตอเนอง และน าปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงมาเปนพนฐานการพฒนาทงการด าเนนชวตในทางสายกลาง การยดถอหลกความพอเพยง การน าความรตาง ๆ มาใชอยางรอบคอบ และการเสรมสรางพนฐานจตใจของคนในชาตใหเกดมโนส านกในคณธรรม มความซอสตยสจรต พรอมทงน าหลกบรหารจดการทดมาก าหนดเปนแนวทางการพฒนาองคการ สามารถเพมประสทธภาพการบรหารงานได อกทงยงเปนกลไกในการควบคมตดตามและตรวจสอบโดยมประชาชนหรอองคการภายนอกมสวนรวมจดระบบทสนบสนนใหมการปฏบตตามส านกทด ไมวาจะเปนในเรองของการบรหารงานอยางมประสทธภาพ ไมสนเปลอง การตดตามการทจรต ความโปรงใส โดยค านงถงผทเกยวของทจะไดรบผลกระทบ และปองกนไมใหเกดความเสยหายแกการบรหารองคการ ทงนเพอ สามารถ ใชเปนภมคมกนของภาคเศรษฐกจและสงคม พรอมรบการเปลยนแปลงทงภายในและภายนอกประเทศใหเปนปจจบนเสมอ

หลกความคมคา

79

ตอนท 2 สถาบนอดมศกษาเอกชน

การอดมศกษา การจดการศกษาในระดบอดมศกษาในประเทศไทย เรมขนตงแตรชสมยของพระบาท

สมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว พ.ศ.2459 และอดมศกษาสมยนนมมากมายและหลากหลาย158 จนป พ.ศ. 2502 รฐบาลสมยจอมพลสฤษด ธนะรชต นายกรฐมนตรไดตราพระราชบญญตโอนมหาวทยาลยทกแหงไปสงกดส านกนายกรฐมนตร ตอมาประกาศคณะปฏวตฉบบท 26 ลงวนท 29 กนยายน พ.ศ.2515 ไดจดตงทบวงมหาวทยาลยในสงกดส านกนายกรฐมนตร มหนาทเกยวกบการด าเนนการและก ากบการศกษาของรฐในระดบอดมศกษานอกเหนอจากทอยในอ านาจของกระทรวงศกษา ในปพ.ศ. 2520 รฐบาลสมยนายธานนทร กรยวเชยร เปนนายกรฐมนตร ไดตราพระราชบญญตเปลยนชอทบวงมหาวทยาลยของรฐเปนทบวงมหาวทยาลย เนองจากโอนงานก ากบดแลสถาบนอดมศกษาเอกชนจากกระทรวงศกษาธการมาอยในสงกดทบวงมหาวทยาลย และยกฐานะเปนทบวงอสร ะมฐานะเทยบเทากระทรวงไปอยในสงกดส านกนายกรฐมนตรเพอใหเกดความคลองตวในการท างาน และในป พ.ศ. 2546 ประกาศในราชกจจานเบกษาใหจดตงส านกงานคณะกรรมการการอดมศกษาสงกดกระทรวงศกษาธการ โดยมสถานศกษาของรฐและเอกชนทจดการศกษาระดบปรญญาตรขนตรงตอส านกงานคณะกรรมการการอดมศกษา 159 หรอ สกอ. นอกจากนยงมการจดการศกษาโดยมหาวทยาลย วทยาลย หรอบณฑตวทยาลย ทอาจจะไมอยในสงกดของสกอ. เชน วทยาลยพยาบาลกองทพบก ซงอยภายใตการดแลของกระทรวงกลาโหม160

158ส านกงานคณะกรรมการการอดมศกษา กระทรวงศกษาธการ, ประวตส านกงาน

คณะกรรมการการอดมศกษา [Online], accessed 17 March 2009. Available from : http://www. mua.go.th/org/orghish.php

159กอบกล จามรนาค , ‚วธการและผลกระทบของการไดมาซงอธการบดมหาวทยาลยของรฐ,‛ วทยานพนธปรญญามหาบณฑต สาขาการบรหารการศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลย เกษตรศาสตร, 2545), 8-9.

160 มาตรฐานดานธรรมาภบาลของการบรหารการอดมศกษา .งานวจย [Online], accessed 6 April 2009. Available from : www.moph.go.th/ops/college/sprns/file/QA51/QA_ED51/

80

ความมงหมายของความเปนสากลของการอดมศกษา มนกวชาการ ไดใหความหมายของความเปนสากลของการศกษา ไวดงน

ทองอนทร วงศโสธร และคณะ ไดใหความหมายของความเปนสากลของการศกษาในระดบ อดมศกษาวา หมายถงความพยายามของสถาบนอดมศกษาในการรวมมอกบหนวยงาน หรอสถาบน อดมศกษาในตางประเทศ ในการด าเนนการดานการสอน การวจย การบรการทางดานวชาการ และการท านบ ารงศลปวฒนธรรมในฐานะทสถาบนอดมศกษาเปนสวนหนงของประชาคมโลก และกนก วงศตระหงาน ไดกลาวถงความส าคญของความเปนสากลของอดมศกษาในการประชม เรอง วกฤตอดมศกษา วนท 26 พฤศจกายน 2539 ไววา การพฒนาสถาบนการศกษาของประเทศในระดบอดมศกษาใหไปสระดบสากลได ทงในดานวชาการและบรหาร เนองจากเอเชยตะวนออกเฉยงใตเพยง unit เดยว เปนแหลงขนาดใหญ ถาไทยเปนศนยกลางของอดมศกษา หรอทางการศกษาของภมภาคนได จะเปนรากฐานส าคญของบทบาทของประเทศไทยในระยะยาว ในอนาคตการศกษาจะเปนสนคาออกทส าคญของประเทศ161 ความส าคญของการศกษา การศกษาหมายความถงทงการเรยนการสอน ทกษะเฉพาะ และสงทจบตองไมได กลาวคอการถายทอดความร ทกษะการตดสนทด และภมปญญา เปาหมายพนฐานของการศกษา คอการถายทอดวฒนธรรมจากรนไปสอกรน หรออกความหมาย การศกษาคอการพฒนาคน ซงการพฒนาหมายถงการแกไขขอบกพรองใหดขน หรอการเสรมขอดใหคงสภาพหรอดยงขน 162 ในปจจบนการศกษาเปนเรองทไดรบความสนใจจากบคคลในวงการตางๆ เพราะถอวาการศกษาเปนกจการทางสงคมทสามารถพฒนาในดานตางๆ ทงในสวนบคคล สงคม และประเทศชาต และมความเคลอนไหวอยางตอเนอง ขณะน ไดแก การศกษาระดบอดมศกษา โดยเฉพาะในแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตฉบบท 10 (ฉบบปจจบน พ.ศ. 2550 - พ.ศ. 2554) ไดมงเนนความส าคญในการพฒนาทรพยากรมนษยวาเปนศนยกลางของการพฒนาประเทศทกดาน สวนแผนอดมศกษาระยะยาวฉบบท 2 เมอสนสดแผนในป พ.ศ. 2565 เปนการ ‚ยกระดบคณภาพ อดมศกษาไทย เพอผลตและพฒนาบคลากรทมคณภาพ สามารถปรบตวส าหรบงานทเกดขนตลอดชวต โดยใชกลไก

161ทองอนทร วงศโสธร, ไพฑรย สนลารตน และวรรณนภา โพธนอย, อางถงใน กนก

วงศตระหงาน ความเปนสากลของการอดมศกษา (กรงเทพฯ : ทบวงมหาวทยาลย, 2540), 11. 162 วกพเดย สารานกรมเสร บทความอดมศกษา [Online], accessed 19 March 2009.

Available from : http://th.wikipedia.org/w/index.php?title

81

ของธรรมาภบาล เพอเพมขดความสามารถในการแขงขนของประเทศในโลกาภ วตนการเงน การก ากบมาตรฐาน และเครอขายอดมศกษาบนพนฐานของเสรภาพทางวชาการ ความหลากหลาย และเอกภาพเชงระบบ‛163

สวนทางดานกฎหมายการศกษาทใชในปจจบน ตามพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 ทระบถงการจดการศกษาเพอพฒนาคนไทยใหเปนมนษยทสมบรณทงรา งกาย จตใจ สตปญญา ความรและคณธรรม มจรยธรรมและวฒนธรรม สามารถอยรวมกบผอนไดอยางมความสข ซงสอดคลองกบพระราโชวาททวา ‚การพฒนาบานเมองใหเจรญยงขนไปนน ยอมตองพฒนาบคคลกอน การทจะพฒนาบคคลนนตองดวยปจจยประการเดยวคอการศกษา ‛164 ส านกงานคณะกรรมการการอดมศกษาจง ไดก าหนดเกณฑมาตรฐานหลกสตรอดมศกษา พ.ศ.2548 และแนวทางการบรหารเกณฑ มาตรฐานหลกสตรอดมศกษา พ .ศ. 2548 ขน เพอการบรหารจดการหลกสตรระดบอดมศกษาใหเปนไปในทศทางเดยวกน และเพอการเพมศกยภาพในผลตทรพยากรบคคลอยางมประสทธภาพ 165 พรอมกนนน ส านกงานคณะกรรมการอดมศกษามหนาทพจารณาเสนอมาตรฐานการอดมศกษาทสอดคลองกบความตองการตามแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต และสอดคลองกบมาตรฐานการศกษาของชาต คณะกรรมการการอดมศกษา จงไดจดท ามาตรฐานการอดมศกษาขนตามประกาศกระทรวงศกษาธการ เรองมาตรฐานการอดมศกษาฯ เมอวนท 7 สงหาคม พ.ศ. 2549 ซงถอไดวาเปนมาตรฐานดานคณภาพบณฑต มาตรฐานดานการบรหารจดการการอดมศกษา และมาตรฐานดานการสรางและพฒนาสงคมแหงการเรยนร คณะกรรมการการอดมศกษาจงด าเนนการในการก ากบดแล ตรวจสอบและประเมนคณภาพภายในของสถาบน อดมศกษาแตละแหง การทจะใหสถาบนอดม ศกษาทงของภาครฐและเอกชนใหมมาตรฐานเดยวกน คณะกรรมการการอดมศกษาจงไดก าหนดตวบงชหลกภายใตมาตรฐานการอดมศกษายอย

163 วจารณ พานช, บทความบรหาร (Executive Report) กรอบแผนอดมศกษาระยะยาว 15 ป

พ.ศ. 2551-2565. [Online], accessed 6 April 2009. Available from : http://gotoknow.org/blog/ council/146400

164พระบาทสมเดจพระเจาอยหวภมพลอดลยเดช , ‚พระบรมราโชวาท ‛ วถประชาธปไตย ‘หวใจธรรมาภบาล’ (5 มนาคม 2550), (2543) : 80.

165นศากร จนทรแกว , เอกสารเชงวเคราะหและขอเสนอเพอการพฒนางาน, เรอง ‚กระบวน การพฒนาหลกสตรใหสอดคลองตามเกณฑมาตรฐานหลกสตรอดมศกษา พ .ศ. 2548 และแนวทางการบรหารเกณฑมาตรฐานหลกสตรอดมศกษา พ.ศ.2548,” [Online], accessed 9 October 2008. Available from : http://www.tsu.ac.th/esd/Articles/00649.doc

82

แตละดาน ใหมการบรหารจดการอดมศกษาตามหลกธรรมาภบาลและพนธกจของการอดมศกษา ไดแก 1) มการบรหารจดการบคลากรทมประสทธภาพและประสทธผล มความยดหยนสอดคลองกบความตองการทหลากหลายของประเภทสถาบนและสงคม เพอเพมศกยภาพในการปฏบตงานอยางมอสระทางวชาการ 2) มการบรหารจดการทรพยากรและเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารทมประสทธภาพ คลองตว โปรงใส และตรวจสอบได มการจดการศกษาผานระบบและวธการตางอยางเหมาะสมและคมคาคมทน 3) มระบบการประกนคณภาพเพอน าไปสการพฒนาคณภาพและมาตรฐานการอดมศกษาอยางตอเนอง166 สอดคลองกบกระทรวงศกษาธการทมแนวคดในการบรหารงานด านบคลากรในสถานศกษาให เกดความคล องตว อสระ และอย ภายใตกฎหมา ยระเบยบ หลกธรรมาภบาล บคลากรทางการศกษาควรได รบการพฒนาให มความรความสามารถและขวญก าลงใจ มความมนคงและก าวหนาในวชาชพ ซงจะส งผลตอการพฒนาคณภาพการศกษาของผเรยนเปน ส าคญ167 การพฒนาคณภาพและมาตรฐานของอดมศกษาเปนเรองส าคญและจ าเปนเพอการพฒนาและความสามารถในการแขงขนทงในระยะสนและระยะยาวในประเทศไทย ดงนนสถาบนอดมศกษาจงมหนาทจดการศกษาระดบอดมศกษาและด าเนนตามภารกจทงในดานการผลต การวจย การบรการวชาการ และการท านบ ารงศลปวฒนธรรม ใหมคณภาพและใหไดมาตรฐาน ซงสอดคลองกบทบวงมหาวทยาลยทไดจดตงคณะท างานสงเสรมการบรหารสถาบนอดมศกษาดวยหลกธรรมาภบาล เนองจาก เหนไดวาเรองธรรมาภบาลมบทบาทอยางมากตอสถาบนอดมศกษา การบรหารสถาบนอดมศกษาจงมความแตกตางจากการบรหารองค กรโดยทวไป แม วาสถาบน อดมศกษาจะมความหลากหลายตามวตถประสงค ของการกอตง แต การบรหารงานของสถาบน อดมศกษาจะมลกษณะทส าคญ ได แก การบรหารบคลากรทเ ปนคณาจารยถอเปนหวใจส าคญของคณภาพการจดการศกษาระดบอดมศกษา และการบรหารวชาการหรอหลกสตรทเป นสงสะท อน ความเชยวชาญหรอเข มแขงของสถาบนนน การบรหารทรพยากรทสนบสนนการเรยนการสอน การบรหารการเงน ทรพย สน บคลากรสายสนบสนน การบรหารงานวจย การบรหารงานบรการวชาการแก ชมชน รวมทงการตรวจสอบตดตามและประเมนผลการด าเนนการ ตางๆ ตามภารกจหลกของแต ละสถาบนภายใต หลกการของความมอสรภาพในการด าเนนการ (Autonomy) และความมเสรภาพทางวชาการ (Academic Freedom)

166 เรองเดยวกน 167กระทรวงศกษาธการ. คมอการบรหารสถานศกษาขนพนฐานทเปนนตบคคล. (กรงเทพฯ

: โรงพมพองคกรรบสงสนคาและพสดภณฑ, 2545), 39 - 40.

83

จดมงหมายสถาบนอดมศกษา ภาวช ทองโรจน เลขาธการคณะกรรมการการอดมศกษาอธบายถงสถาบนอดมศกษาวา

อดมศกษา หมายถง การศกษาทสงขนจากระดบมธยมศกษา 168 ค าวาอดมศกษามรากศพทมาจากค าบาล ไดแก อดม หมายถง สงสด และศกษา หมายถง การเลาเรยน ดงนนอดมศกษา จงหมายถงการเรยนขนสงสด สถาบนอดมศกษาหรอมหาวทยาลยเป นหน วยงานทท าหน าทผลตก าลงคนระดบอดมศกษาทม ภารกจหลก 4 ประการ คอ การผลตและพฒนาก าลงคนระดบกลางและระดบสง การวจยเพอสร างและพฒนาองค ความร การบรการวชาการแก สงคม และการท านบ ารงศลปวฒนธรรม เป นแหล งรวมของวทยาการหลายแขนง และเปนศนย รวมของนกวชาการทมความรความสามารถเป นจ านวนมาก บทบาทส าคญยงของสถาบนอดมศกษาจงกล าวได ว าเป น ‚ตวน าการเปลยนแปลง ‛ (Change agent) หรอเป นองคกรขบเคลอนการเปลยนแปลงของสงคมจะต องด าเนนการตามบทบาทและความรบผดชอบของการเปนสถาบนอดมศกษา เพอทจะน าประเทศไปสสงคมทพงปรารถนาในทสด169

การกอตงสถาบนอดมศกษาของไทยโดยมจดมงหมายเพอพฒนาความเจรญงอกงามทางสตปญญาและความคด รวมทงเปนแหลงประดษฐคดคนวทยาการใหมๆ ตลอดจนการเปนผน าเพอความกาวหนาทางวชาการแขนงตางๆ และหนาทส าคญของมหาวทยาลย คอ การสรางองคความรใหมๆ หรอปรบปรงสรางสรรคความรทมอยใหทนสมยและสมบรณยงขน รวมทงถายทอดความรนนๆ เพอใหเปนบรการทเปนประโยชนแกสงคม มงสรางสรรคคนในระดบวชาการและวชาชพชนสง ผน าและปญญาชน เพอการพฒนาประเทศ มงพฒนาบคคลใหเปนผมคณธรรม มจรยธรรม มความร ตลอดจนสบสานศลปและวฒนธรรมของชาต เพอใหสามารถด าเนนชวตอยอยางมคณคาแกบคคล สงคม และประเทศชาต170

168ภาวช ทองโรจน, บทความเรอง สภาสถาบนอดมศกษากบการพฒนาอดมศกษา. [Online],

accessed 3 September 2008. Available from : http://www.mua.go.th/org/orghish.php 169อทย บญประเสรฐ และจราภรณ จนทรสพฒน , รายงานการวจย “ภารกจโครงสรางและอตรก าลงของสถานศกษาตามพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 . “(กรงเทพฯ : วซท คอมมวนเคชน, 2545), 5-30.

170อบล เรยงสวรรณ, อดมศกษาไทย (กรงเทพฯ : 2538), 246.

84

ระดบอดมศกษา ประเทศไทยแบงการศกษาออกเปนระดบดงน ระดบอนบาล ระดบประถมศกษา ระดบมธยมศกษา และระดบอดมศกษา สวนการแบงระดบภายในอดมศกษาจะแบงออกเปน 3 ระดบ ดงน ระดบแรก เปนระดบทต า กวาปรญญาตร ไดแกประกาศนยบตรวชาชพชนสงและอนปรญญา ระดบทสองคอระดบปรญญาตร ระดบทสาม คอ ระดบทสงกวาปรญญาตรซงเรยกวาระดบบณฑตศกษา ความหมายของสถาบนอดมศกษาเอกชน มการใหค าจดความของสถาบนอดมศกษาเอกชน ดงน สถาบนอดมศกษาเอกชน คอ สถาบนอดมศกษาทเปดท าการเรยนการสอนภายใตการบรหารของหนวยงานเอกชนในประเทศไทย สถาบนอดมศกษาเอกชนอยภายใตการควบคมดแลของส านกงานคณะกรรมการการอดมศกษา 171 ซงมวตถประสงคในการจดการศกษา การวจย ใหบรการทางวชาการแกสงคม และท านบ ารงศลปวฒนธรรม โดยหลกสตรทไดรบอนญาตใหเปดสอนนน หลงจากไดรบการรบรองจากส านกงานคณะกรรมการการอดมศกษาแลว จะสงหลกสตรดงกลาวใหส านกงานคณะกรรมการขาราชการพลเรอนพจารณารบรองคณวฒ เพอใหผส าเรจการศกษาสามารถบรรจเขารบราชการในอตราเงนเดอนเทยบเทากบสถาบนอดมศกษาของรฐ และ ปฐมพงษ นฤพฤฒพงศ ไดใหความหมายของมหาวทยาลยเอกชน หมายถง สถาบนอสระทางการบรหารและทางการวชาการมากกวาสถาบนของรฐ มแนวคดแบบธรกจการศกษามากกวาความมงหวงความเปนเลศทางวชาการ ผน าสถาบนมกจะเปนบคคลในตระกลผกอตงมากกวาทจะเลอกสรรจากนกวชาการโดยอาชพหรอนกบรหารวชาการ172 การบรหารงานในสถาบนอดมศกษาเอกชน กลไกส าคญทหลายประเทศใชการปฏรปอดมศกษาไดส าเรจคอธรรมมาภบาลและการบรหารทจะมประสทธภาพนนขนอยกบการบรหารงานของผน าหรอทเรยกวาผบรหารนน

171วกพเดยสารานกรมเสร [Online], accessed 10 March 2009. Available from : http://th.

wikipedia.org/w/index.php?title ‘; 172ปฐมพงศ นฤพฤฒพงศ, บทความทางวชาการ มหาวทยาลย (นอกระบบ) แหงการคาหรอ

แหลงการศกษาของเยาวชน. วารสารรฐสภาสาร ฉบบท 8 ป 2543.

85

ปรยาพร วงศ อนตรโรจน กล าวว า ความส าคญของการบรหารสถานศกษาเป นภารกจหลกของผ บรหารทจะต องก าหนดแบบแผน วธการและขนตอนต างๆ ในการปฏบตงานไว อยางมระบบ เพราะถาระบบการบรหารงานไมดจะกระทบกระเทอนตอสวนอน ๆ ของหนวยงาน นกบรหารทดต องร จกเลอกวธการบรหารทเหมาะสมและมประสทธภาพ เพอทจะให งานนนบรรลจดม งหมายทวางไว การบรหารงานนนจะตองใช ศาสตร และศลป เพราะว าการด าเนนงานมใช เพยงกจกรรมท ผบรหารจะกระท าเพยงล าพงคนเดยว แตยงมผ ร วมงานอกหลายคนทมส วนท าให งานนนประสบความส าเรจ ผ ร วมงานแต ละคนมความแตกต างกนทงในด านสตป ญญาความสามารถ ความถนด และความต องการท ไมเหมอนกนจงเป นหน าทของผ บรหารทจะเป น ผ น าเทคนควธและกระบวนการการบรหารทเหมาะสมมาใชให เกดประสทธภาพและบรรลเป าหมายของสถานศกษา173 ในการจดการศกษาในระดบอดมศกษา มหนวยงานมากมายทมบทบาทหนาทในการจดการศกษา ทงมหาวทยาลยของรฐ มหาวทยาลยเอกชน มหาวทยาลยราชภฎ เปนตน ยอมกอใหเกดการแขงขนทางดานวชาการ เพอใหการจดการศกษามคณภาพและตรงตามความตองการของประเทศ ตามแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมฉบบท 9 (พ.ศ. 2545 – 2549) มงในการพฒนาคน ดงนน ในการบรหารจดการในสถาบนอดมศกษาเหลาน จ าเปนตองมการวางแผน ปรบเปลยนก าหนดทศทาง สรางเอกลกษณ จดแขงขององคกร การแขงขนในการจดการศกษาในอนาคตจ าเปนตองเกดขน องคกรจะตองเขมแขง บคลากรตองเขมแขงจงจะสได การพฒนาความเขมแขงจะตองดบรบทความพรอม จงจะสามารถท าได การพฒนาองคการแหงการเรยนรเปนทางเลอกหนงของหนวยงานทางการศกษาในระดบอดมศกษา174 ธงชย สนตวงศ กล าวไว ว า การบรหารงานบคลากร หมายถง ภารกจของผ บรหารทกคนทม งปฏบตในกจกรรมทงปวงทเกยวของกบบคลากร เพอให ป จจยด านบคลากรขององค กรเป น ทรพยากรมนษย ทมประสทธภาพสงสดตลอดเวลา ซงส งผลส าเรจต อเป าหมายขององค กร175 สอดคลองกบนพพงษ บญจตราดลย ทกล าวถงขอบข ายการบรหารงานบคลากรไว ดงน วาการ

173ปรยาพร วงศอนตรโรจน , การบรหารงานวชาการ. (กรงเทพฯ : ศนยสอเสรมกรงเทพ ,

2544), 9. 174ศโรจน ผลพนธน, แนวคดและวสยทศนการพฒนามหาวทยาลยราชภฎ สวนดสต (กรงเทพฯ

: 2548 – 2551), ค าน า. 175ธงชย สนตวงศ, องคกรและการบรหารจดการแผนใหม. (กรงเทพฯ :โรงพมพไทย, 2543), 25.

86

คดเลอกและสรรหาบคลากร การบ ารงรกษาบคลากร การพฒนาบคลากร การให บคคลพ นจากงาน176 สตอกดลล ( Stogdill) ไดสรปผลวจยระหวางปค.ศ. 1904-1948 จ านวน 124 เรอง พบวา คณสมบตทสอดคลองกบความหมายของผน าในฐานะผใชความสามารถของตนชวยใหผอนปฏบตภารกจไดบรรลเปาหมาย คณลกษณะทตรงตามสมมตฐานดงกลาว ไดแก มความเฉลยวฉลาด(Intelligence) ความรสกไวในการรบรตอความตองการของผอน ( Alertness to the needs of others) ความเขาใจงาน ( Understanding of the tasks) มความรเรม มความอดทนตอการแกปญหาตางๆ มความมนใจตนเอง (Self-confidence) ตองการแสวงหางานรบผดชอบ (Desire to accept responsibility) และตองการอยในฐานะทมอ านาจและการควบคม (A position of dominance and control)177 คณหญงทพาวด เมฆสวรรค 178 ไดกลาวถง ‚วาระแห งชาตด านจรยธรรม ธรรมาภบาล และการป องกนการทจรตและประพฤตมชอบในภาคราชการ ‛ วาการบรหารงานควร จะมองค ประกอบแหงป จจยความ ส าเรจมอย 3 ดาน คอ 1) การสรางผ น าและองค การตนแบบทด เพอเป น แบบอยางของการเรยนรและขยายผล 2) การพฒนาระบบคณธรรม จรยธรรม และธรรมาภบาล การปรบเปลยนกระบวนทศน คานยม การจดการความร ทเกยวข อง การปรบปรงระบบบรหารงานบคคล และการผลกดนให มจรรยาบรรณ การวางระบบการบรหารจรยธรรม การวดผล และการตรวจสอบ 3) การวางระบบสนบสนนและโครงสร างพนฐานด านคณธรรม จรยธรรมและธรรมาภบาล การออกกฎหมายและจดให มหนวยงานรบผดชอบอย างจรงจง การสอสารท าความเข าใจเพอผลกดนให เกดการเปลยนแปลง การเป ดให ประชาชนเข ามามส วนร วม รวมถงปารชาต คณปลม ทไดศกษาวจยเรองการพฒนารปแบบองคการแหงการเรยนรของมหาวทยาลยเอกชนในประเทศไทย โดยมจดมงหมายเพอพฒนารปแบบขององคการแหงการเรยนรทเหมาะสมกบมหาวทยาลยเอกชนในประเทศไทย และทดสอบความเปนไปไดของรปแบบขององคการแหงการเรยนรทเหมาะสมกบมหาวทยาลยเอกชนในประเทศไทย ผลการศกษาพบวา รปแบบท

176 นพพงษ บญจตราดล, หลกการบรหารการศกษา. (กรงเทพฯ : บพธการพมพ, 2534), 53. 177 R.M.,Stogdill, ‚Personal Factors Associated with Leadership : A survey of the

Literature,‛. Journal of Psychology, (1948) : 35-71. 178 ทพาวด เมฆสวรรค, การประชมเชงปฏบตการ ‚การขบเคลอนวาระแห งชาตด าน

จรยธรรม ธรรมาภบาล และการป องกนการทจรตและประพฤตมชอบ ในภาคราชการ,‛ 8 ธนวาคม 2549. [Online], accessed 24 February 2009. Available from : http://www.igpthai.org/nation_sit/ pdf/02open.pdf

87

เหมาะสมขององคการแหงการเรยนรของมหาวทยาลยเอกชนในประเทศไทยตามแนวคดของผเชยวชาญพบวา ประเดนส าคญทกอใหเกดหลกการทง 5 ตามแนวคดของเซงก ประกอบดวยหลกการท 1 ความรอบรแหงตนไดแก การสรางแรงบนดาลใจใหเกดความอยากทจะเรยนรและสามารถปรบเปลยนความกดดนในการท างาน ใหเปนแรงกระตนทจะน ามาสรางสรรคผลงานได หลกการท 2 การสรางแบบจ าลองความคด ไดแก การมทกษะในการฟงและมการเปดใจทจะยอมรบความคดเหนของผอน และการใชแหงความรหลายๆ แหลงเพอเปนขอมลในการตดสนใจ หลกการท 3 การสรางวสยทศนรวม ไดแก พนกงานตองมความเขาใจในวสยทศนขององคการอยางชดเจน และยอมรบวาความส าเรจขององคการเปนภาระของพนกงานทกคน หลกการท 4 การเรยนรเปนทม ไดแก การพฒนาและสงเสรมระบบการท างานเปนทมและการสรางแรงยดเหนยวระหวางสมาชกในทม หลกการท 5 ความคดเชงระบบ ไดแก มการแลกเปลยนความคดเหนระหวางผทท างานในหนวยงานเดยวกนและระหวางหนวยงาน และการมความเขาใจในการจดล ากดบความส าคญของงาน สวนแนวคดของผบรหารมหาวทยาลยเอกชนพบวาประเดนส าคญทกอใหเกดหลกการทง 5 ประกอบดวย หลกการท 1 การมสตและฝกจตใจใหมความมงมนในการใฝเรยนใฝร และการใชขอมล ขอเทจจรงและเหตผลทกครงในการคดวเคราะหและตดสนใจ หลกการท 2 ไดแก การปรบระบบการศกษาทสามารถสอนใหคดและวเคราะหไดดวยตนเอง และการใชแหลงความรหลาย ๆแหลงเพอเปนขอมลในการตดสนใจ หลกการท 3 ไดแก การยอมรบความสามารถของผอน และการตดตอสอสารทมประสทธภาพ หลกการท 4 ไดแก การมกระบวนการประเมนผลการปฏบตงานของสมาชกในทม และการมกระบวนการฝกอบรมสมาชกในทม หลกการท 5 ไดแกการมความเขาใจในการจดล าดบความส าคญของงาน และระบบโครงสราง นโยบายและกระบวนการท างานขององคการตองมการออกแบบใหสามารถดดแปลงแกไข มความยดหยนและตอบสนองตอสงทมากระทบทงภายในและภายนอกองคการ 179

ผลงานการวจยของเฉลมชย สมทา เรองการบรหารโดยใชหลกธรรมาภบาลของผบรหารสถานศกษา ตามความคดเหนของครปฏบตการสอนในสงกดส านกงานเขตพนทการศกษาเลย พบวา ผบรหารสถานศกษาใชหลกธรรมาภบาลในการบรหารสถานศกษาอยในระดบ “มาก” เรยง

179ปารชาต คณปลม, ‚การพฒนารปแบบองคการแหงการเรยนรของมหาวทยาลยเอกชนใน

ประเทศไทย‛ (วทยานพนธระดบดษฎบณฑต สาขาบรหารการศกษา มหาวทยาลยบรพา, (2548), บทคดยอ.

88

ตามล าดบคอ หลกคณธรรม หลกความรบผดชอบ หลกนตธรรม หลกการมสวนรวม หลกความคมคาและหลกความโปรงใส180 ดงนนสามารถ สรปได ว า สถาบนการศกษามความส าคญอยางมากในการพฒนาประเทศชาตใหอยรอดปลอดภย เมอคนในประเทศชาตมการศกษานนจะท าใหการด าเนนงานในชาตยอมไดรบการพฒนาตามไปดวย โดยเฉพาะ การบรหารงานด านบคคลในสถานศกษามความส าคญมากเพราะเป น ป จจยแหงความส าเรจและมประสทธภาพ โดย สถานศกษาใดมบคลากรทมความสามารถไมวาจะเปนผบรหารระดบใดทบรหารโดยใชหลกธรรมาภบาล และมความเปนผน าไมวาจะในเรอง การกระจายอ านาจ ความโปร งใส ความรบผดชอบทตรวจสอบได ตลอดจนการมส วนรวมของบคคล ชมชนและองค กรทเกยวข องทางด านการบรหารบคคลให กบสถานศกษา การวางแผนก าหนดอตราก าลง การสรรหาและบรรจแต งตง การพฒนาและเสรม สรางประสทธภาพในการท างาน ตลอดทงในเรองการด าเนนการทางวนยและการรกษาวนย และรวมถงคณาจารยทมความร ความสามารถ มสมรรถนะในหนาท มคณธรรมและจรรยาบรรณย อมส งผลให สถานศกษาแห งนนมทงคณภาพและประสทธภาพ ในการสร างคนซงเปนทรพยากรทส าคญทสดในการพฒนาประเทศชาตสามารถแขงขนทงในประเทศและในนานาประเทศได

หลกการและบทบาทของสถาบนอดมศกษาเอกชน

ประวตความเปนมาของสถาบนอดมศกษาเอกชน 181 มมาแลวตงแต พ.ศ. 2453 ในสมยพระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหว และจากเอกสารขอสงเกตเกยวกบการศกษาของกระทรวงศกษาธการ ซงลงเปนบทความในหนงสอสถตพยากรณ ตงแต พ.ศ. 2480-2487 กได ตงขอสงเกตไววา ‚...ในปจจบนนยงไมมมหาวทยาลยหรอสถานศกษาทเปนของเอกชนเลย... ‛ นอกจากนนในป พ.ศ. 2484 ยงไดมความพยายาม ทจะเสนอรางอดมศกษาได อนเปนการผลกดนของเอกชนชาวอเมรกน ทจะจดตงมหาวทยาลยและจดการศกษาระดบอดมศกษาไดในชวง พ.ศ. 2491 และ 2492 ไดมความพยายามท านองเดยวกนอก แตเรองกตกไปดวยทาท

180เฉลมชย สมทา , ‚การบรหารโดยใชหลกธรรมาภบาลของผบรหารสถานศกษา ตาม

ความคดเหนของครปฏบตการสอนในสงกดส านกงานเขตพนทการศกษาเลย เขต 1 ,‛ วทยานพนธปรญญามหาบณฑต สาขาการบรหารการศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยขอนแกน , 2547 , บทคดยอ.

181ทบวงมหาวทยาลย, รายงานการสมมนาทางวชาการ เรอง แนวทางการพฒนาทางวชาการของสถาบนอดมศกษาเอกชน. สมาคมสถาบนอดมศกษาเอกชน, กนยายน. (2531).

89

ปฏเสธของรฐบาลขณะนน ซงยงคงมองวาการศกษาระดบสงพงเปนหนาทของรฐ ประกอบกบในสมยนนกยงมจ านวนสถาบนและจ านวนนกศกษาไมมากนก อยในวสยทรฐบาลจะรบภาระแตผเดยวได ตอมาการขาดแคลนสถานทเรยนระดบอดมศกษาของรฐมมากขน ซงเกนก าลงทรฐจะสามารถตอบสนองแตเพยงผเดยวไดอกตอไป จงไดเรมมความพยายามรวมกนจากหลายฝายใน การน าภาคเอกชนเขามาชวยแบงเบาภาระการจดการศกษา และแกปญหาขาดแคลนสถานทเรยน จงมการเสนอรางพระราชบญญตจดตงมหาวทยาลยเอกชน พ.ศ. 2498 โดยนายทม ภรพฒน สมาชกสภาผแทนราษฎร จดหวดอบลราชธาน เมอวนท 14 มกราคม 2498 ‚...เนองดวยมหาวทยาลยในประเทศไทยเวลาน มแตของรฐบาลจดตงขนและมรวมอยในกรงเทพฯ แหงเดยว สถานทเลาเรยนไมเพยงพอ และไมสะดวกแกผประสงคจะเขาศกษาเลาเรยน จงสมควรทรฐบาลจะหาหนทางใหมมหาวทยาลยขนหลาย ๆ แหง และมการกระจายไปทวราชอาณาจกรในหวเมองใหญ ๆ แตเปนททราบแลววา รฐบาลยงไมมก าลงจะจดท าได จงควรอนญาตใหเอกชนชวยจดตงขนเพอแบงเบาภาระรฐบาล ทงในทางการเงนและการจดด าเนนงานในมหาวทยาลยจะไดเปนหนทางน าความเจรญกาวหนามาสประเทศชาตไดรวดเรวยงขน... ‛อยางไรกตาม ทประชมสภาผแทนราษฎรไดลงมตในวนท 11 สงหาคม 2498 ไมรบหลกการโดยอางเหตผลส าคญคอ เปนการขดกบแผนการศกษาแหงชาตขณะนน ไดแก แผนการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2494 ซงอนญาตใหเอกชนเขารวม จดการศกษาไดเฉพาะในระดบต ากวาอดมศกษาเทานน ตอมาไดมการเสนอเรองการเปดโอกาสใหเอกชนจดตงมหาวทยาลย เขาสการประชมสภาการศกษาแหงชาต ในวนท 18 มนาคม 2508 ซงมตของทประชมครงนทส าคญคอ ‚...เปดโอกาสใหเอกชนไดจดตงสถาบนการศกษาระดบอดมศกษา...ใหเปดโอกาส ใหจดตงวทยาลยได โดยด าเนนการสอนในระดบไมเกนสามปแรกของมหาวทยาลยของรฐบาล...‛

ตอมาคณะรฐมนตรในคราวประชมเมอวนท 15 มถนายน 2508 จงไดมมตรบหลกการทสภาการศกษาแหงชาตเสนอ โดยใหวทยาลยเอกชนทไดรบอนญาตใหจดตงขนน ด าเนนการสอนในระดบประกาศนยบตร โดยใหอยในความควบคมของกระทรวงศกษาธการตามแบบโรงเรยนราษฎร ป 2508 จงถอไดวาเปนจดก าเนด ของการมสถาบนอดมศกษาเอกชนขนในประเทศไทยท าใหกลมสถาบนอดมศกษาเอกชน ไดรวมตวกนเรยกรองขอจดสอนหลกสตรปรญญาตร 4 ป สบเนองจากการทรฐบาลจะจดตงมหาวทยาลยรามค าแหง ซงจะมผลกระทบตอสถานะของวทยาลยเอกชนอยางมาก ในทสดคณะกรรมการวทยาลยเอกชนและคณะกรรมการบรหารสภาการศกษาแหงชาต ไดรวมกนด าเนนการรางหลกเกณฑรบรองมาตรฐานการศกษา เพอใหวทยาลยเอกชนสามารถจดการศกษาระดบปรญญาได และไดประกาศในป พ.ศ.2514 จงเปนจดเรมตนของการทสถาบนอดมศกษาเอกชนไดมฐานะเปนสถาบนระดบปรญญโดยสมบรณ

90

สถาบนอดมศกษาเอกชนไดยายมาอยในสงกดทบวงมหาวทยาลยของรฐแลว ไดมการพฒนาและขยายตวมาโดยล าดบ เนองจากทบวงมหาวทยาลยของรฐมนโยบายทจะสงเสรมบทบาทของสถาบนอดมศกษาเอกชนอยางจรงจง เพอใหสามารถชวยแบงเบาภาระการจดการอดมศกษาของรฐ โดยเฉพาะอยางยงใน พ.ศ. 2522 ซงไดรบการเหนชอบจากรฐบาล และประกาศใชเปนกฎหมายในปเดยวกน ซงพระราชบญญตดงกลาว นบไดวาเปนกาวการพฒนาทส าคญยงของการอดมศกษาเอกชนทท าใหสถาบนอดมศกษาเอกชนมศกดศร และความรบผดชอบทดเทยมสถาบนอดมศกษาของรฐ กลาวคอ พระราชบญญตดงกลาวไดเปดโอกาสใหสถาบนอดมศกษาเอกชนจดการศกษาถงระดบมหาวทยาลยไดเปนครงแรก182 ตอมาไดมการออกพระราชบญญตสถาบนอดมศกษาเอกชน พ.ศ. 2522 (ฉบบท 2) พ.ศ. 2535 ซงมการใหอ านาจการบรหารงานดานตาง ๆ แกสถาบนมากยงขน จงมสวนชวยเสรมสรางความจรญเตบโต และความหลากหลายในระบบอดมศกษาไทย วตถประสงคและบทบาทของสถาบนอดมศกษาเอกชน วตถประสงคของสถาบนอดมศกษาเอกชน สรปภาพรวมไดดงน 1) เพอใหความรแกเยาวชนของชาต ใหสามารถน าไปประกอบอาชพได 2) เพอสนองความตองการทางการศกษาของชาตเปนการสรางความเสมอภาพทางการศกษา รวมทงเปนการกระจายโอกาสทางการศกษาไปสสวนภมภาค 3) เพอสงเสรมความกาวหนาทางวชาการ พฒนาความรและเทคโนโลยใหม ๆ ใหสอดคลองกบเศรษฐกจและสงคมของชาต 4) เพอปลกฝง สงเสรม คณธรรม จรยธรรม วฒนธรรม ความมระเบยบวนย ความรบผดชอบตอสงคมและประเทศชาต 5) เพอแบงเบาภาระของรฐ 6) เพอเปนการใหบรการทางวชาการแกสงคม 7) เพอเปนการเสรมสรางคณภาพชวต และยกระดบการศกษาของประชาชนในสวนภมภาค

บทบาทหรอภารกจของสถาบนอดมศกษาเอกชน ไดกลาวถงบทบาทและภารกจของสถาบนอดมศกษาเอกชนไว 4 ประการ 183 คอ ประการแรก บทบาทในการสอนและผลตบณฑตสถาบนอดมศกษาเอกชน มหนาทรบผดชอบในการสอนระดบอดมศกษา เพอผลตบณฑตทม

182 ทบวงมหาวทยาลย, เอกเทศและความเสมอภาคทางการศกษาระดบอดมศกษาใน

ประเทศไทย. คณะท างานเฉพาะกจ ศกษาวเคราะหโอกาสและความเสมอภาคทางการศกษา ระดบ อดมศกษาในประเทศไทย. ม.ป.ท. (2537).

183ประกอบ คปรตน, โครงการวางแผนอดมศกษาระยะยาว 15 ป (2531-2545). บทบาทอดมศกษาเอกชน (ส านกงานวชาการ จฬาลงกรณมหาวทยาลย : กรงเทพฯ, 2539), 12.

91

ความรความสามารถในระดบสง เชนเดยวกบสถาบนอดมศกษาของรฐ ภายใตการก ากบดแลของทบวงมหาวทยาลย ซงบทบาทหนาทในการสอนและการผลตบณฑตดงกลาวจะถกก ากบดแลโดยทบวงมหาวทยาลย ซงจะมคณะกรรมการทรบผดชอบในแตละสถาบน เชน คณะกรรมการสอบไลภายนอก คณะกรรมการรบรองมาตรฐาน เปนตน ประการทสอง คอบทบาทในการวจยกฎทบวงฉบบท 2 (พ.ศ. 2525) ออกตามความในพระราชบญญตสถาบนอดมศกษาเอกชน พ.ศ. 2522 ก าหนดใหสถาบนอดมศกษาเอกชน ทมฐานะเปนมหาวทยาลย และสถาบนมภารกจในดานการวจยควบคไปกบการสอนและการผลตบณฑต ประการทสาม คอ การบรการทางวชาการแกสงคม กระท าไดหลายทาง เชน จดโครงการตาง ๆ ทใหบรการทางวชาการแกสงคม 184 ประการทส คอ การท านบ ารงศลปวฒนธรรมของชาต โดยจดตงใหมหนวยงานด าเนนการในการสงเสรมอนรกษ และเผยแพรศลปวฒนธรรมไทย อนเปนเอกลกษณของชาตใหคงอย และพฒนาใหเจรญยงขน สงเสรมการศกษา การคนควา185

ดงนน พระราชบญญตสถาบนอดมศกษาเอกชน พ.ศ. 2522 จงใหสถาบนเอกชนสามารถด าเนนภารกจดงกลาวไดอยางมประสทธภาพทดเทยมกบสถาบนของรฐ 186 กลาวคอ 1) สถาบนอดมศกษาสามารถเปลยนสถานภาพจากวทยาลย เปนมหาวทยาลย มภารกจเชน เดยวกบมหาวทยาลยของรฐ 2) สามารถจดการศกษาไดตงแตระดบปรญญาตร ถงปรญญาเอก สามารถใหต าแหนงทางวชาการ ไดแก ศาสตราจารย รองศาสตราจารย และผชวยศาสตราจารย แกอาจารยในสถาบนได 3) สามารถใหปรญญากตตมศกดในสาขาวชาทเปดสอนแกบคคลภายนอกทเหมาะสมได 4) สามารถรบความชวยเหลอดานการเงน อปกรณการศกษา หรอประโยชนอนๆ จากบคคล ภายนอกได รวมถงการรวมมอกบสถาบนการศกษาในประเทศหรอตางประเทศ กลาวไดวา การยายโอนจากสงกดส านกงานคณะกรรมการศกษาเอกชนของกระทรวง ศกษาธการมาสงกดวทยาลยเอกชน ทบวงมหาวทยาลยมผลท าใหสถานภาพของสถาบนอดมศกษาเอกชนดขน

ในปจจบนรฐไดใหความเสมอภาคและการไมเลอกปฏบต โดยก าหนดในกฎหมายและแนวนโยบายของรฐในเรองทจะสงเสรมและสนบสนนการอดมศกษาเอกชน โดยบญญตไวในรฐธรรมนญในสวนทวาดวยเรอง นโยบายแหงรฐวาจะสงเสรมใหเอกชนรวมรบผดชอบใน

184 John A Perkins. Qrganization and Fanetion of the University as an Organization. (New

York : McGraw-Hill 1973) , 6-7. 185อดลย วเชยรเจรญ, ค าอธบายเกยวกบหลกการและความมงหมายของมหาวทยาลย.

(กรงเทพฯ : ศวพร, 2507), 11-20. 186 พระราชบญญตสถาบนอดมศกษาเอกชน พ.ศ. 2522 แกไขเพมเตม ฉบบท 2 พ.ศ. 2535.

92

การศกษาทกระดบ ทกประเภท และในรฐธรรมนญฉบบดงกลาว ยงก าหนดใหตองมกฎหมายวาดวยการศกษาแหงชาต ซงถอเปนกฎหมายแมบททางการศกษาของไทยฉบบแรก และในกฎหมายฉบบเดยวกนยงก าหนดใหมกฎหมายวาดวยสถาบนอดมศกษาเอกชนเปนการเฉพาะ กฎหมายตางประเทศทเกยวของกบสถาบนอดมศกษาเอกชน

กฎหมายทเกยวของกบสถาบนอดมศกษาเอกชน ประเทศสหรฐอเมรกา สถาบนอดมศกษาของประเทศสหรฐอเมรกามทงเปนของรฐและเอกชน 187 ในแตละรฐจะมวทยาลยหรอมหาวทยาลยของรฐ ทมความหลากหลายกนมาก เนองจากสหรฐอเมรกาไมมองคกรกลางแหงชาต ทท าหนาทวางแผนการศกษาโดยเฉพาะเชนกบประเทศอน ๆ ทมกระทรวง ศกษาธการ แตจะมอบใหสถาบนอดมศกษาแตละแหงพฒนาแนวทางเฉพาะของตน โดยในแตละรฐจะมคณะกรรมการประสานงาน ในสวนของเอกชนนน มหาวทยาลยเอกชนสวนหนงเกดจากการขยายตวของวทยาลยเอกชน โดยมคาเลาเรยนทสง และมการเนนการคดเลอกคณภาพนกศกษาและเนนการสอน ดานธรกจ โดยจะเปนการจดการเรยนการสอนในระดบบณฑตศกษาสถาบนอดมศกษาเอกชนในสหรฐอเมรกา จะเนนความคลองตวในการด าเนนงาน ความมอสระ และสามารถจดการเรยนการสอนใหมคณภาพสงอยางดเยยม ซงบางแหงจดไดดกวาสถาบนของรฐมาก เนองจากรฐในแตละรฐมอ านาจมากในการก าหนดนโยบาย ควบคมดแลสถาบน อดมศกษาของตน ดงนนการศกษาสถาบนอดมศกษาเอกชนของสหรฐอเมรกา จงจ าเปนจะตองศกษาระบบการศกษาโดยกวางและระบบการศกษสในแตละรฐ ซงในทนแตละรฐจะมกฎหมายเขามาก ากบดแลการศกษาระดบอดมศกษาของตน188

สรปไดวา การอดมศกษาของอเมรกาทงรฐและเอกชน มความคลองตวในการด าเนนงานมอสระ และสามารถจดการเรยนการสอนใหมคณภาพอยางสง โดยอยในกรอบของความหลากหลายเปนการจดการศกษาแบบมวลชน อนเปนผลดตอผศกษาในสถาบนอดมศกษาและทองถน

187 ทบวงมหาวทยาลย, ก.การอดมศกษาของสหรฐอเมรกา ทบวงมหาวทยาลย, 2533. 188 Dighton Inc. 1986. History of University in the United State. The Encyclopedia of

Education. Vol. No.5 (New York : The Macmillan), abstract.

93

กฎหมายทเกยวของกบสถาบนอดมศกษาเอกชน ประเทศออสเตรเลย ออสเตรเลยไดใหความส าคญตออดมศกษาของชาตและรฐ ไดใหความสนบสนนในการ

จดตงมหาวทยาลยกระจายอยตามหวเมองใหญ ๆ ทวประเทศออสเตรเลย ทงมหาวทยาลยของรฐและเอกชน เนองจากออสเตรเลยใหแตละรฐปกครองกนเอง และดแลมหาวทยาลยในรฐของตนเอง ในป พ.ศ. 2531 รฐบาลออสเตรเลยไดจดท าการปฏรปอดมศกษาโดยก าหนดนโยบายออกมาเปนรปของสมดปกขาวเรยกวา ‚White Paper Reforms‛ โดยมเปาหมายหลกดงน คอลดจ านวนมหาวทยาลยหรอสถาบนอดมศกษา เพอสามารถควบคมคณภาพและมาตรฐานไดอยางทวถง โดยจดตงระบบการศกษาของชาต เรยกวา Unified National Systme (UNS) เพอใหมเอกภาพดานอดมศกษา ท าการรวบรวมจ านวนมหาวทยาลยเลก ๆ เขาไปอยในเครอขายของมหาวทยาลยใหญ ท าใหจ านวนมหาวทยาลยนอยลงแตมขนาดใหญขน

การจดการศกษาในระดบอดมศกษาของออสเตรเลย ไดจดการศกษาโดยเนนทเอกภาพทางนโยบาย จดสรรงบประมาณใหโดยใหเกดความเปนธรรมทงในดานการบรหาร การจดการ บคลากร ตลอดถงหลกสตร คณภาพของหลกสตร มงเนนความตองการในอนาคต การพฒนาแรงงาน ตามความตองการของประเทศ การใหความชวยเหลอบคคลทดอยโอกาส จดใหอดมศกษาเปนสนคาสงออก เพอหารายไดเขาสถาบนการศกษาและประเทศ ดงนนการอดมศกษาของประเทศออสเตรเลยจงเนนใหแตละรฐปกครองกนเองและดแลมหาวทยาลยในรฐของตนเอง ใหเกดเอกภาพทางนโยบายในการบรหารจดการดานการเงน บคลากรและหลกสตร โดยใหการศกษาจดเปนสนคาสงออก ก าหนดใหออสเตรเลยเปนแหลงการศกษานานาชาต เขามาศกษาตอเพอเปนการหารายไดจากนกเรยนตางชาต และหลกสตรมงเนนถงวชาการทจ าเปนในอนาคต และใหมความยดหยน สามารถถายโอนหนวยกต ระหวางสถาบนได

สรป

จากเจตนารมณของรฐธรรมนญทเกยวของกบการศกษา ไดก าหนดใหการจดการศกษาของเอกชนมความส าคญทดเทยมกบการจดการศกษาของรฐ โดยใหเอกชนมสวนรวมใหบรการทางการศกษา เนองจากการจดการศกษาของเอกชนเปนการแบงเบาภาระในการจดการศกษาของภาครฐ และเปนการกระจายโอกาสทางการศกษาไดอยางทวถง ซงจะใหรฐจดการใหบรการทางการศกษาแตเพยงฝายเดยว กไมสามารถท าไดอยางรวดเรวและทวถง เนองจากรฐเองมขอจ ากด ในดานตาง ๆ มากมาย ซงเปนปญหาและอปสรรคในการใหบรการและการจดการศกษา และรฐธรรมนญ (พ.ศ. 2540) จงไดก าหนดรบรองใหเอกชนรวมใหบรการทางดานการศกษา และใหม

94

ความส าคญไมยงหยอนไปกวาการจดการศกษาของภาครฐ โดยไดก าหนดใหมกฎเกณฑเกยวกบการศกษาแหงชาตอนเปนกฎหมายแมบทเกยวกบการศกษาของรฐทงมวล (พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542) ไดบญญตถงหลกเกณฑแนวนโยบายและวธการในการจดการศกษาไวอยางชดเจน และสอดคลองกบรฐธรรมนญ โดยเฉพาะอยางยงการจดการศกษาของเอกชน เชน การบรหารและการจดการศกษาของเอกชน ก าหนดใหมความเปนอสระ สามารถจดการศกษาไดทกระดบและทกประเภท ก าหนดใหรฐจะตองใหการสนบสนนดานการเงน ดานการลดหยอนหรอยกเวนภาษและสทธประโยชนอน ๆ แกสถาบนการศกษาของเอกชน แสดงใหเหนถงเจตนารมณและความมงหมายของรฐ ในการเปนหลกประกนใหแกสถาบนการศกษาของเอกชน ในการเขามามสวนรวมในการจดการศกษาของชาต โดยใหมมาตรการและมาตรฐานเชนเดยวกบสถาบนการศกษาของรฐทชดเจน189

ส าหรบประเทศไทย การจดการอดมศกษาของไทยสามารถแบงแยกไดอยางชดเจน ระหวางสถาบนอดมศกษาของรฐ และสถาบนอดมศกษาเอกชน โดยสถาบนอดมศกษาของรฐนน จะมกฎหมายในการควบคมดแลสถาบนของตน โดยมพระราชบญญตมหาวทยาลยวของแตละแหง สวนในสถาบนอดมศกษาเอกชน จะมพระราชบญญตสถาบนอดมศกษาเอกชน ควบคมก ากบดแล

ขอดของสถาบนอดมศกษาเอกชนของไทยนน จะมลกษณะความเปนอนหนงอนเดยว เนองจากสถาบนอดมศกษาเอกชนของไทย อยภายใตกฎหมายฉบบเดยวกน คอพระราชบญญตสถาบนอดมศกษาเอกชน ซงจะมหลกเกณฑและวธปฏบตเดยวกน ในแตละลกษณะและประเภทของสถาบน ความเปนอนหนงอนเดยวกนของสถาบนอดมศกษาเอกชนนเอง จงกอใหเกดการรวมตวเพอกอตงสมาคมสถาบนอดมศกษาเอกชนแหงประเทศไทยขน เพอสนบสนนใหการด าเนนงานของสถาบนอดมศกษาเอกชนใหมประสทธภาพ190

189ทบวงมหาวทยาลย, รายงานสมมนาทางวชาการ เรอง ทศทางสถาบนอดมศกษาเอกชน

ตามพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2547. สมาคมสถาบนอดมศกษาเอกชน, พฤศจกายน(2547) .

190วทยาลยเซนตจอหน, รายงาน การสมมนาอธการบดสถาบนอดมศกษาเอกชน. สมาคมสถาบนอดมศกษาเอกชน, มนาคม : 2537), 16.

95

หลกธรรมาภบาลกบการศกษา (Good Governance and Education)

‚การพฒนาบานเมองใหเจรญยงขนไปนน ยอมตองพฒนาบคคลกอน การทจะพฒนาบคคลนนตองดวยปจจยประการเดยวคอการศกษา ‛191 สภาพสงคม และการด ารงชวตของคนเราในปจจบนมการเปลยนแปลงตลอดเวลา ในขณะทมนษยมความตองการพนฐานของมนษยคอ ความสข ความสมบรณทงรางกายและจต ใจ ความตองการดงกลาวของมนษยในขณะนไมเรยบงายเหมอนอดต แตกลบมความยงยากและซบซอนมากยงขน ทงสงคมและตวมนษยเองมการแขงขน แยงชง เอารดเอาเปรยบในทก ๆ วถทาง ท าเพอตนเองมากขน ละเลยสงคมและสงแวดลอม ซงเปนบอเกดแหงความเหนแกตว น าไปสปญหาตางๆ ของสงคม หลกการบรหารสถาบนอดมศกษา คอ 1) เสรภาพทางวชาการ ( Acadamic freedom) 2) ความเปนอสระ (Autonomy) 3) ความรบผดชอบตอสงคม (Social responsibility) ดงนนการพฒนา มนษยทดทสดคอ การใหการศกษาทมคณภาพ ระบบของการศกษาทมคณภาพ ตองเรมจากการบรหารโดยหลกธรรมาภบาลทเปน พนฐานทจะชวยพฒนาสงคมทงระบบใหมคณภาพและมประสทธภาพโดยยดถอหลก 6 ประการ คอ 1) ความซอสตยสจรต 2) ความเปดเผยโปรงใส 3) ความรบผดชอบทสามารถตรวจสอบได 4) ความชอบธรรมและยตธรรม 5) ความมคณภาพและประสทธภาพ 6) ความมคณธรรมจรยธรรม การน าธรรมาภบาลมาประยกตใช ในสถานศกษา ชมชน สงคม สงคมไทย ซงสงคมไทยทพงปรารถนาในอนาคตคอ สงคมทมความสงบสข เปนสงคมทมความสข เปนสงคมทมสมรรถภาพ มความยตธรรม มความเมตตากรณา มครอบครวทอบอน มชมชนทเขมแขง และมหลกศาสนา วถประชาธปไตย หลกธรรมมาภบาลเปนเครองยดเหนยวในการด ารงชวตของคนในสงคมไทยเพอใหประเทศไทยมความเปนไทอยตลอดไป ส าหรบหลกธรรมาภบาลกบการศกษา Good Governance เปนการกระจายอ านาจการมสวนรวมทางการศกษา นบเปนปจจยทส าคญทสดในการปฏรปการศกษาตามเจตนารมณแหง พ.ร.บ.การศกษาฯ พ.ศ. 2542 แกไขเพมเตม (ฉบบท 2) พ.ศ. 2545 เพราะจะชวยใหมคณะบคคลเขามามสวนรวมในการจดการศกษา/หนวยงานทางการศกษา และบรหารจดการโรงเรยนใหมประสทธภาพ ผสมผสานกบภมปญญาของทองถน สอดคลองกบความตองการของผเรยนและชมชน (People needed) ท าใหเกดการประหยดการใชทรพยากร เพราะทกภาคสวนรวมพฒนาโดยเขามามสวนรวม (Participation) ในความรบผดชอบ เพอยกระดบคณภาพการจดการศกษา ผลจาก

191พระบาทสมเดจพระเจาอยหวภมพลอดลยเดช, พระบรมราโชวาท. วถประชาธปไตย หวใจ ธรรมาภบาล (Good Governance). (2543):80. [Online], accessed 20 February 2009 Available from : http://www.vcharkarn.com/include/vcafe/showkratoo.php?Pid=84820

96

การเขามามสวนรวมในการตดตามตรวจสอบ มผลท าใหการจดการศกษาในทองถนดขน และการมสวนรวมในการจดการศกษาจะตองกระจายหรอมอบอ านาจในการจดการศกษา ไปใหประชาชนเขามามสวนรวมในทกขนตอนของการจดการศกษา ตงแตขนของการวางแผน ก าหนดหลกสตร รวมกนสรางโรงเรยนและชมชนใหกลายเปนองคกรชมชนแหงการเรยนรรวมกน (Learning society) จนถงขนของการตดตามประเมนผลคณภาพของการจดการศกษา บทบญญตในรฐธรรมนญฯ พ.ศ.2540 พ.ร.บ.ก าหนดแผนและขนตอนการกระจายอ านาจไปสองคกรปกครองสวนทองถน พ.ศ.2542 และ พ.ร.บ.การศกษาฯ พ.ศ.2542 ลวนสรางกลไกในการกระจายอ านาจทางการศกษา รวมทงกลไกการบรหารจดการทเกยวของ ใหเอออ านวยตอการกระจายอ านาจทางการศกษาไปใหแกองคกรปกครองสวนทองถน ชมชน และประชาชนในทสด หลกธรรมาภบาลในสถาบนอดมศกษา

การอดมศกษาตามแนวนโยบายพนฐานแหงรฐ รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 2540 ในหมวด 5192 แนวนโยบายพนฐานแหงรฐ

มาตรา 81 ไดระบถงประเดนตาง ๆ ทเกยวกบการศกษาไวอยางเจาะจง ใหตอบสนองแนวนโยบายพนฐานแหงรฐการอดมศกษาทสอดคลองกบแนวนโยบายพนฐานแหงรฐนนม มตส าคญ มตทตองพจารณาคอการอดมศกษาทมคณภาพ และการอดมศกษาทมประสทธภาพ ดงนน การน าธรรมาภบาลมาจดกรอบรปแบบของการบรหารจดการจงเปนโอกาสอนดทจะท าใหทราบไดวาประสทธภาพการท างานของมหาวทยาลยอยในระดบใดสามารถทจะประเมนมาตรฐานของมหาวทยาลยนน ๆ ได แตทงนตองขน อยกบการพฒนาตวชวดธรรมาภบาลใหมความชดเจนเปนรปธรรมและเปนทยอมรบได ดงนน บทบาทของผบรหารสถานศกษาควรมลกษณะทเปนผบรหารสถานศกษาตนแบบ คอการบรหารงานอยางมอสระเพอใหเกดความคลองตวตอการบรหารดานวชาการ การบรหารงานบคคล การบรหารงบประมาณ และการบรหารงานทวไป สอดคลองกบผลงานการวจยของศรนาถ นนทวฒนภรมณ เรอง การบรหารสถานศกษาขนพนฐานตามหลกธรรมาภบาล อ าเภอเมองล าพน จงหวดล าพน พบวาการบรหารงานดานวชาการ ดานบรหารงานบคคล ดานบรหารงบประมาณ และดานการบรหารทวไป ผบรหารสถานศกษาน าหลกะรรมาภบาลมาใชบรหารสถานศกษา ทผานระดบคณภาพการมความตระหนกถงความส าคญและระดบการมความพยายาม จนถงระดบคณภาพ

192เกรยงศกด เจรญวงศศกด , ผอ านวยการสถาบนอนาคตศกษาเพอการพฒนา . [Online],

accessed 28 February 2007. Available from : http://www.bangkokcity.com/service/scoop/detail. php?boid=15398

97

การบรรลผลตามเกณฑ 193 และผลงานการวจยของชยภม สชมภ เรองรปแบบการบรหารจดการเขตพนทการศกษาตามหลกธรรมาภบาล เขตพนทการศกษาพษณโลก พบวา ผมสวนไดเสยมความตองการการบรหารจดการเขตพนทการศกษาตามหลกธรรมาภบาลในระดบมากทกดาน194 สถาบนอดมศกษาเปนองคกรส าคญทจะเรมตนใหเปนแบบอยางในการเผยแพรใหความรถงการใชหลกธรรมาภบาล ซงนายชวน หลกภยไดน าเสนอการใชหลกธรรมาภบาลในสถาบน อดมศกษาของรฐไว ดงน 1) หลกนตธรรม คอการท าใหกฎหมาย กฏกตกาตาง ๆ เปนทยอมรบของประชาชนใหมการยดถอปฏบตรวมกนอยางเสมอภาคและเปนธรรม 2) หลกความโปรงใส คอการท าใหสงคมไทยเปนสงคมทมการเปดเผยขอมลขาวสารตรงไป ตรงมา สามารถตรวจสอบความถกตองได ชวยใหการท างานของภาครฐ และภาคเอกชนปลอดทจรตและคอรรปชน 3) หลกการมสวนรวม คอการท าใหสงคมไทยเปนสงคมทประชาชนมสวนรบรและเสนอความคดเหนในการตดสนใจทส าคญของสงคม โดยประชาชนมความสามคค รวมมอในการท างาน ตลอดจนไมมความผกขาดทงโดยภาครฐและภาคเอกชน 4) หลกความรบผดชอบ คอ การท าใหสงคมไทยเปนสงคมททกฝายมความรบผดชอบตอบทบาทหนาทของตน เคารพความคดเหนทแตกตาง โดยพยายามหาทางออกททกฝายยอมรบรวมกนได กลารบผลการกระท าของตน 5) หลกความคมคา คอ การท าใหสงคมไทยเปนสงคมทรครคาทรพยากรธรรมชาตและบรหารงานดวยความประหยด มประสทธภาพ และประสทธผล โดยเฉพาะอยางยงภาครฐตองใหบรการทมคณภาพตอประชาชน การน าธรรมาภบาลมาใชในมหาวทยาลย

กอนหนาทจะมการน าธรรมาภบาลไปปรบปรงใชในการบรหารงานในสถาบน อดมศกษาหรอมหาวทยาลย นายอนนท ปนยารชน ไดแสดงทรรศนะเกยวกบธรรมาภบาลในมหาวทยาลย ควรมองคประกอบดงตอไปน 1) ความเปนอสระในการบรหารจดการ และความเปนอสระในนโยบายการศกษา 2) ความรบผดชอบในการตดสนใจของตนเอง 3)คณภาพการศกษาหมา ย

193 ศรนารถ นนทวฒนภรมณ , ‚การบรหารสถานศกษาขนพนฐาน ตามหลกธรรมาภบาล

อ าเภอเมองล าพน จงหวดล าพน ,‛ วทยานพนธปรญญามหาบณฑต สาขาการบรหารการศกษา บณฑตวทยาลย (มหาวทยาลยเชยงใหม, 2547), บทคดยอ.

194 ชยภม สชมภ, ‚เรองรปแบบการบรหารจดการเขตพนทการศกษาตามหลกธรรมาภบาล เขตพนทการศกษาพษณโลก ,‛ วทยานพนธปรญญามหาบณฑต สาขาการบรหารการศกษา บณฑตวทยาลย (มหาวทยาลยนเรศวร, 2548), บทคดยอ.

98

รวมถงคณภาพของอาจารย นกศกษาและหลกสตร มงบประมาณรายไดและรายจาย195 ตอมาในการประชมประธานสภาอาจารยมหาวทยาลยทวประเทศ(ปอมท.) 196 เมอป พ.ศ. 2543 ไดมการสมมนาเกยวกบการบรหารจดการทดในมมมองของประชาคมมหาวทยาลย โดยการน าธรรมาภบาลมาปฏบตใชในสถาบนอดมศกษา โดยเฉพาะมหาวทยาลยของรฐซง องคประกอบส าคญของธรรมาภบาลทนายชวน หลกภย นายกรฐมนตร ในขณะนน น าเสนอในทประชม มดงน 1) หลกนตธรรม คอการท าใหกฎหมาย กฎและกตกาตาง ๆ เปนทยอมรบของประชาชนใหมการคอปฏบตรวมกนอยางเสมอภาคและเปนธรรม 2) หลกความโปรงใส คอการท าใหสงคมไทยเปนสงคมทมการเปดเผยขอมลขาวสารตรงไปตรงมาสามารถตรวจสอบความถกตองไดชวยใหการท างานภาครฐและภาคเอกชนปลอดจากทจรตและคอรปชน 3) หลกการมสวนรวม คอการท าใหสงคมไทยเปนสงคมทประชาชนมสวนรวมรบรและเสนอความเหนในการตดสนใจส าคญของสงคม โดยประชาชนมความสามคค รวมมอในการท างานเรองส าคญ ตลอดจนไมมการผกขาดทงโดยภาครฐหรอภาคเอกชน 4) หลกความรบผดชอบคอการท าใหสงคมไทยเปนสงคมททกฝายมความรบผดชอบตอบทบาทหนาทของตน เคารพในความคดเหนทแตกตางโดยพยายามหาทางออกททกฝายยอมรบรวมกนไดกลารบผลการกระท าของตน 5) หลกความคมคาคอ การท าใหสงคมไทยเปนสงคมทรคณคาทรพยากรของชาตและบรหารงานดวยความประหยดมประสทธภาพและประสทธผลโดยเฉพาะอยางยงภาครฐตองใหบรการทมคณภาพแกประชาชน จากองคประกอบดงกลาว สงส าคญคอการมความรในเรองของผลของการบรหารทจะน าไปสกระบวนการประเมนผลกระทบ ซงเปนการประเมนประสทธผลของรฐทจะใหบรการ หรออกนยหนงธรรมาภบาลไดรวมผลกระทบทรฐบาลกอใหเกดขนตอชวตของประชาชน197

195อานนท ปนยารชน, มมมองนายอานนท. (กรงเทพฯ : มตชน, 2542), 13. 196ประธานสภาอาจารยมหาวทยาลยทวประเทศ (ปอ มท.) ‚การบรหารจดการทดในมมมอง

ของประชาคมมหาวทยาลย,‛ ในเอกสารประกอบการประชมวชาการประจ าป 2543. ท ปอ มท. จดรวมกบสภาขาราชการ (มหาวทยาลยเกษตรศาสตร 25 – 26 พฤษภาคม, 2543).

197Kenneth Stowe. Good Piano Won’t Play Bad Music : Administrative Reforms and Good Governance. Public Management, 2001, abstract.

99

สรป

จากการทศกษาหลกธรรมาภบาลตลอดจนงานวจยทเกยวของจะเหนไดวา ธรรมาภบาลหรอการบรหารกจการบานเมองทด (Good Governance) เปนแนวคดและแนวทางของการบรหารจดการบานเมองและสงคมใหเปนไปอยางมประสทธภาพและประสทธผล เพอน าไปสการพฒนาประเทศทยงยนบนพนฐานของความถกตองชอบธรรม โดยใหความส าคญของการมสวนรวมของประชาชนเปนส าคญ สวนการน าหลกการบรหารการจดการบานเมองทดหรอหลกธรรมาภบาลมาใชโดยเฉพาะอยางยงในสถาบนอดมศกษาเอกชนทมความจ าเปนอยางยงส าหรบประเทศไทยเพราะหลกธรรมาภบาล กคอ การบรหารทสามารถตรวจสอบไดมประสทธผลและเปนระบบทเปดโอกาสใหประชาชนไดมสวนรวม เพอใหเกดความโปรงใสในการปฏบตงาน มการตรวจสอบได เรยกวามภาวะรบผดชอบ มการกระจายอ านาจ อกหลกหนงคอหลกนตรฐ นตธรรม คอ ไมใหมการเลอกปฏบต เมอใดทฝายปกครองใชกฎหมายมากกวาทกฎหมายก าหนดกจะกระทบตอสทธเสรภาพของประชาชน ดงนนองคกรใดไมวาจะเปนภาครฐ ภาคประชาชน หรอสถาบนอดมศกษาเอกชนไดน าหลกธรรมาภบาลไปใชในองคกรแลวซงจะสงผลใหประชาชนโดยรวมและสงคมไทยเตบโตดวยความแขงแกรงสามารถแขงขนกบตางประเทศไดอยางมประสทธภาพ อนจะชวยใหประเทศชาตมความสงบสขและพฒนาอยางรวดเรวและยงยน

100

บทท 3

การด าเนนการวจย

การวจยเรอง ‚การใชหลกธรรมาภบาลในสถาบนอดมศกษาเอกชน ‛ มวตถประสงค เพอ1) ทราบการใชหลก ธรรมาภบาลในสถาบนอดมศกษาเอกชน 2) พฒนาและน าเสนอการใชหลกธรรมาภบาลในสถาบนอดมศกษาเอกชน ซง เป นการวจยเชงพรรณนา (Descriptive research) โดยใชสถาบนอดมศกษาเอกชนในภาคกลางเปนหนวยวเคราะห (Unit of analysis) ประกอบด วยขนตอนการด าเนนการวจยและระเบยบวธวจยโดยมรายละเอยดดงน

ขนตอนการด าเนนการวจย

เพอให การวจยด าเนนการเป นไปตามระเบยบวธวจย และสอดคล องกบวตถประสงค ของการวจยทก าหนดไว ผวจยจงไดก าหนดขนตอนการด าเนนการวจยไว 3 ขนตอนดงน

ขนตอนท 1 การจดเตรยมโครงการวจย เป นขนตอนการจดเตรยมโครงการ เพอใหการด าเนนงานเปนไปอยางมระบบ และเปนไปตามระเบยบวธการด าเนนการวจย โดยการศกษา เอกสารและงานวจยทเกยวของ ต ารา บทความ ขอมลสถต การวจยของหน วยงานต างๆและวทยานพนธทเกยวข องกบเรองการใชหลกธรรมาภบาลในสถาบนอดมศกษาเอกชน เพอจดท าโครงการการวจยโดยขอค าแนะน าความเหนในการจดท าโครงร างการวจยจากอาจารย ทปรกษา และน ามาปรบปรงแก ไขเพอเสนอบณฑตวทยาลยพจารณาอนมตหวข อวทยานพนธ

ขนตอนท 2 การด าเนนการวจย เป นขนตอนการทผวจยศกษาวเคราะห ก าหนดขอบขายเพอสร างและพฒนาเครองมอน าไปทดลองใช ปรบปรงคณภาพ น าเครองมอทสร างและพฒนาแล ว ไปเกบขอมลจากกล มตวอย าง และน าข อมลทได มาทดสอบความถกต องวเคราะหข อมลและแปลผลการวเคราะหขอมล ซงสามารถแบงออกเปน 5 ขนตอนยอยไดดงแผนภมแสดงขนตอนการวจย ดงน

100

101

แผนภมท 8 แสดงขนตอนการวจย

ขนตอน การด าเนนการ ผลทได 1. ก าหนดขอบขายในการวจย 1.1 ศกษาแนวคดทฤษฎ เกยวกบหลกธรรมาภบาล 1.2 ก าหนดขอบขายการวจย

1. ศกษาวเคราะหเอกสารตางๆและขอมลทางอนเตอรเนต เกยวกบหลกธรรมาภบาล 2. สรปขอบขายในการวจย

1.ขอมล หลกการแนวคดเกยวกบหลกธรรมาภบาล 2.ขอบขายในการวจย

2. ศกษาองคประกอบของ หลกธรรมาภบาล 2.1 สรางและพฒนาเครองมอ 2.2 เกบรวบรวมขอมล สงเคราะหขอมล

1. ใหผเชยวชาญตรวจสอบแลว น ามาหาคา IOC 2. try out เพอหาคาสมประสทธ อลฟา 3. สอบถามขอมลจากกลม ตวอยาง (tryout) 4. สงเคราะหและวเคราะห ขอมลทได

องคประกอบของหลก ธรรมาภบาลในสถาบน อดมศกษาเอกชน

3. การศกษาหลกธรรมาภบาลในสถาบนอดมศกษาเอกชน

1.สงแบบสอบถามเพอสอบถามระดบความคดเหนของผบรหารและผปฏบต 2.น าขอมลมาวเคราะหองคประกอบ Factor analysis

การใชหลกธรรมาภบาลในสถาบนอดมศกษาเอกชน

4.ตรวจสอบความเหมาะสมของการใชหลกธรรมาภบาลในสถาบนอดมศกษาเอกชน

1.สอบถามความคดเหนจากผทรงคณวฒโดยสมมนาองผเชยวชาญ(connoisseurship)

ความเหมาะสมการใชหลกธรรมาภบาลในสถาบนอดมศกษาเอกชน

5.การใชหลกธรรมาภบาลในสถาบนอดมศกษาเอกชน

1.จดท ารายงานการวจย 2.น าเสนอบณฑตวทยาลย

การใชหลกธรรมาภบาลในสถาบนอดมศกษาเอกชน

102

ขนตอนท 3 การรายงานผลการวจย เปนขนตอนการจดท าร างรายงานผลการวจยเพอน าเสนอตอ คณะกรรมการควบคมวทยานพนธเพอตรวจสอบความถกตอง ปรบปรงแกไขขอบกพรอง ตามทคณะกรรมการผ ควบคมวทยานพนธ เสนอแนะ พมพ จดท ารายงานฉบบสมบรณ เสนอต อ บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากรเพอขออนมต ซงเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตร

ตวแปรทศกษา ตวแปรทใช ในการศกษาวจยครงนคอการใชหลกธรรมาภบาลของผบรหารและผปฏบตงานในสถาบนอดมศกษาเอกช นซงประกอบดวยองคประกอบดงน 1) หลกความรบผดชอบ (Accountability) ไดแก การตระหนกในสทธ หนาท ความส านกในความรบผดชอบตอสงคม การใสใจปญหา และกระตอรอรนในการแกปญหา ตลอดจนการเคารถในความคดเหนทแตกตาง และความกลาทจะยอมรบผลจากการกระท าของตน 2) หลกนตธรรมและความเสมอภาค (Rule of law and equality) ไดแก การตรากฎหมาย กฎ ขอบงคบตาง ๆ ใหทนสมยและเปนธรรม เปนทยอมรบของสงคม และสงคมยนยอมพรอมใจปฏบตตามกฎหมาย กฎ ขอบงคบเหลานน 3) หลกความโปรงใส (Transparency) ไดแก การสรางความไววางใจซงกนและกน โดยปรบปรงกลไกการท างานใหมความโปรงใส มการเปดเผยขอมล ขาวสารทเปนประโยชนอยางตรงไปตรงมาดวยภาษาทเขาใจงาย บคลากรสามารถเขาถงขอมลขาวสารไดสะดวก และมกระบวนการใหตรวจสอบความถกตองชดเจนได 4) หลกความคมคา (Value for money) ไดแก การบรหารจดการและใชทรพยากรทมจ ากด เพอใหเกดประโยชนสงสดแกสวนรวม โดยรณรงคบคลากรในองคกรใหมความประหยด ใชของอยางคมคา สรางสรรค และรกษาทรพยากรธรรมชาตใหสมบรณยงยน 5) หลกความมนคง (Security) ไดแก หนาท หรอหลกทยงยน เพอความมนคงหรอปลอดภย มความมนใจในองคกรทสามารถเผชญความเปลยนแปลงได 6) หลกการมสวนรวม (Participation) ไดเปดโอกาสใหบคลากรในองคกรมสวนรวมรบรและเสนอความเหนในการตดสนใจปญหาส าคญขององคกร ไมวาดวยการแจงความเหน การไตสวน การประชาพจารณ การแสดงอน ๆ 7) หลกคณธรรม (Ethics) ไดแก การยดมนในความถกตอง ดงาม โดยรณรงคใหบคลากรยดหลกนในการปฏบตหนาทใหเปนตวอยางแกองคกร เพอใหบคลากรมความซอสตย จรงใจ ขยน อดทน มระเบยบวนย และสจรตในการประกอบอาชพ 8) หลกการใชอ านาจหนาท (Authority performance) ไดแกความสามารถของผบรหารในการชกจงใจใหผใตบงคบบญชาปฏบตตามทตองการ เปนการออกค าสงดวยความมนใจ และสงนนมความชดเจน มการชแนะแนวทางในการใชทรพยากรทงหมดขององคกร จนองคกรสามารถบรรลผลส าเรจตามวตถประสงค

103

ระเบยบวธวจย

เพอให การวจยครงนด าเนนการเปนไปตามวตถประสงค ของการวจย ผ วจยจงไดก าหนดระเบยบวธวจย ซงประกอบดวยแผนแบบการวจย ประชากร และกล มตวอย าง ตวแปรทศกษา การสร างเครองมอ การเกบรวบรวมข อมล การวเคราะหขอมล และสถตทใช ในการวจย โดยมรายละเอยดดงน

แผนแบบของการวจย การวจยครงนเปนการวจย เชงพรรณนา (Descriptive research) ทมการศกษาโดยไม มการ

ทดลอง (The one shot, non-experimental case study design) ในทกตอนศกษาสภาพการ ของขนตอนการด าเนนการวจย ซงสามารถสรปเปนแผนผงของแผนแบบการวจยไดดงน

O

R X

แผนภมท 9 : แสดงแผนผงการวจย เมอ R หมายถง กลมตวอย างทได จากการส ม

X หมายถง ตวแปรตางๆทน ามาศกษา O หมายถง ขอมลทได จากการศกษา

ประชากร ประชากรทใช ในการศกษาวเคราะหและเกบรวบรวมข อมลของการวจยครงนมดงน 1. การสรางองคประกอบของหลกธรรมาภบาล ประชากรทผวจยเกบรวบรวมขอมล โดยการสมภาษณความคดเหนของผเชยวชาญและผทรงคณวฒ ทผวจยเลอกวธการสมภาษณแบบเจาะจง (Purposive sampling) โดยมเกณฑในการ

104

คดเลอกผใหสมภาษณ ไดแก 1) ผทรงคณวฒหรอผเชยวชาญ หรอผบรหาร ทใชธรรมาภบาลในองคกรของรฐหรอเอกชน ยกเวนสถาบนอดมศกษา และ 2) ผทรงคณวฒ หรอผเชยวชาญหรอผบรหารทใชธรรมาภบาลในสถาบนอดมศกษา โดยผวจยมวตถประสงคในการน าแนวคดทมาจากความเชยวชาญ และประสบการณทเกยวของ น าไปวเคราะห สงเคราะหผนวกกบแนวคดทฤษฎ และเอกสารงานวจยทเกยวของตามวตถประสงคการวจย เพอสรปเปนขอกระทงค าถามในแบบสอบถาม ซงมรายชอผทรงคณวฒ (ดงรายละเอยดในภาคผนวก ข) 2. รางแบบสอบถามพรอมรางเกณฑและรายชอผทรงคณวฒ เพอใหผทรงคณวฒวเคราะหความสอดคลองใหขอคดเหนและขอเสนอแนะ น าเสนออาจารยทปรกษาใหความเหนชอบและปรบปรงแกไข ซงมรายชอผทรงคณวฒ (รายละเอยดในภาคผนวก ค) 3. น าแบบสอบถามจ านวน 66 ขอ ไปทดลองใช (Tryout) กบกลมตวอยางสถาบนอดม ศกษาเอกชน ทไมใชกลมตวอยางในการวจยครงน จ านวน 1 มหาวทยาลย ดงรายละเอยดตารางท 1 ตารางท 1 กลมตวอยางทน าไปทดลองใช (tryout)

ล าดบท สถาบน ผใหขอมล

รวม ผบรหาร ผปฏบต

1. มหาวทยาลยเอเชยอาคเนย 20 20 40

ซงผใหขอมล ไดแก ผบรหาร 20 คน ผปฏบต 20 คน รวมทงสน 40 คน แลวน ามา วเคราะห เพอหาคาความเชอมนของแบบสอบถามทงฉบบโดยใชคาสมประสทธแอลฟา ( -Coefficient) ตามวธของครอนบาด 198 (Cronbach) ซงมผลการวเคราะหขอมลพบวาคาความเชอมน (Reliability) ของแบบสอบถามทงฉบบมคาเทากบ 0.969 4. การศกษาหลกธรรมาภบาลในสถาบนอดมศกษาเอกชน

4.1 ประชากร ประชากรทใชในการศกษาหลกธรรมาภบาลในสถาบนอดมศกษาเอกชนในครงน

คอผบรหารสถาบนอดมศกษาเอกชนในภาคกลาง 19 สถาบน

198 Lee Cronbach, Eassential of Psychological Testing, 3rded. (New York : Harper & Row

Publishers, 1974), 161

105

4.2 กลมตวอยาง จากสถาบนอดมศกษาเอกชนในภาคกลางจ านวน 19 สถาบน ผวจยไดค านวณกล ม

ตวอยางจากการเปดตารางของเครซซและมอรแกน ( Krejcie and Morgan)199 ไดขนาดกล มตวอยางของสถาบนอดมศกษาเอกชนจ านวน 14 มหาวทยาลย หลงจากนนท าการส มแบบแบ งชน (Stratified random sampling) ตามสดส วน ของจ านวนผบรหาร และผปฏบตในแตละสาขาวชาของสถาบนอดมศกษาเอกชนสาขาวชาละ 40 คน ประกอบ ด วยผบรหาร 20 คน และผปฏบตสาขาวชาละ 20 คน รวมมผบรหาร 280 คน ผปฏบต 280 คน รวมทงสน 560 คน ดงรายละเอยดตารางท 2

ตารางท 2 จ านวนกลมตวอยางและผใหขอมล ล าดบท

ชอสถาบน ผใหขอมล

รวม ผบรหาร ผปฏบต

1. มหาวทยาลยกรงเทพ 20 20 40 2. มหาวทยาลยเซนตจอหน 20 20 40 3. มหาวทยาลยศรปทม 20 20 40 4. มหาวทยาลยหอการคาไทย 20 20 40 5. มหาวทยาลยหวเฉยวเฉลมพระเกยรต 20 20 40 6. มหาวทยาลยเกษมบณฑต 20 20 40 7. มหาวทยาลยเกรก 20 20 40 8. มหาวทยาลยรตนบณฑต 20 20 40 9. มหาวทยาลยสยาม 20 20 40 10. มหาวทยาลยปทมธาน 20 20 40 11. มหาวทยาลยอสสมชญ 20 20 40 12. มหาวทยาลยชนวตร 20 20 40 13. มหาวทยาลยรงสต 20 20 40 14. มหาวทยาลยอสเทรนเอเชย 20 20 40

รวม 280 280 560

199 Krejcie and Morgan, อางถงใน จตราภา กลฑลบตร , การวจยส าหรบนกวจยรนใหม

(กรงเทพฯ :โรงพมพบรษทสหธรรมก, 2550), 330.

106

5. ตรวจสอบความเหมาะสมของการใชหลกธรรมาภบาลในสถาบนอดมศกษาเอกชน 5.1 ประชากร ประชากรทผวจยใชในการสมภาษณเพอตรวจสอบความเหมาะสมของการใช

หลกธรรมาภบาลในสถาบนอดมศกษาเอกชนดวยวธสมมนาองผเชยวชาญ ( Connoisseurship) คอผทมประสบการณการบรหารสถาบนอดมศกษาเอกชนในต าแหนงรองอธการบด/คณบด/ผอ านวยการในสถาบนอดมศกษาเอกชน

5.2 กลมตวอยาง กลมตวอยางในการสมภาษณผทรงคณวฒในการอภปรายองผเชยวชาญ

(Connoisseurship) ผวจย ไดรางเกณฑคดเลอกผทรงคณวฒโดยเปนรองอธการบด/คณบด/ผอ านวยการในสถาบนอดมศกษาเอกชนเสนออาจารยทปรกษาใหความเหนชอบและปรบปรงแกไขและใชเกณฑดงกลาวเลอกผทรงคณวฒเสนอใหอาจารยทปรกษาเหนชอบ เสนอแนะและปรบปรงแกไขไดรายชอผทรงคณวฒ (ดงรายละเอยดในภาคผนวก ญ)

เครองมอทใช ในการวจย ในการศกษาวจยครงนผวจยไดใชเครองมอส าหรบเกบรวบรวมขอมล รวมทงหมด 3 ฉบบคอ

ฉบบท 1 แบบสมภาษณ ท ไมมโครงสร าง (Unstructured interview) ฉบบท 2 แบบสอบถามความคดเหน (Questionnaires) ฉบบท 3 แบบสมภาษณผลการวจย (Interview)

ซงเครองมอแต ละประเภทได ใช เกบรวบรวมข อมลในแตละขนตอนของการวจยดงน ขนท 1 ศกษาวเคราะหหลกการแนวคดทฤษฎและงานวจยทเกยวของกบหลกการแนวคด

ทฤษฎ หลกธรรมาภบาลและหลกธรรมภบาลในสถาบนอดมศกษาเอกชน ทงในและตางประเทศ เพอใหไดขอบขายการวจย ภายใตการแนะน าของอาจารยทปรกษาใหความเหนชอบ และปรบปรงแกไขเพอน าไปสมภาษณความคดเหนจากผทรงคณวฒ โดยการสมภาษณแบบไมม โครงสราง (Unstruetured interview) ดวยเทคนคการสมภาษณแบบปฏสมพนธ (Interactive interview) จากผทรงคณวฒ 9 คน ซงแบงออกเปน 2 กลมคอกลมท 1 เปนผทรงคณวฒหรอผเชยวชาญหรอผบรหาร ทใชธรรมาภบาลในองคกรของรฐหรอเอกชนยกเวนสถาบนอดมศกษา และกลมท 2 เปนผทรงคณวฒหรอผเชยวชาญหรอผบรหารทใชธรรมาภบาลในสถาบนอดมศกษา

ขนท 2 ศกษาวเคราะหความเปนไปไดของการใชหลกธรรมาภบาลในสถาบนอดมศกษาเอกชน ในขนตอนนผวจยไดด าเนนการน าขอสรปทไดจากการสงเคราะหหลกการแนวคดทฤษฎ

107

และความคดเหนของผทรงคณวฒ น ามาวเคราะหเนอหา (Content analysis) ก าหนดเปนขอบขายการวจย เพอสรางแบบสอบถามวดระดบความคดเหนของลเครท (Likert) โดยการน าตวแปรความคดจากการวเคราะหเอกสารและการสมภาษณมาสรางเปนกระทงค าถามตามขอบขายของการวจย เพอวดระดบความคดเหนดานองคประกอบ โครงสราง และกระบวนการบรหารสถาบนอดมศกษาเอกชน แบบสอบถามในครงนใชแบบสอบถาม (Questionnaires)

ขนท 3 น าแบบสอบถามไปใหผทรงคณวฒจ านวน 5 ทาน ซงประกอบดวยผบรหารการศกษา นกวชาการ และผทรงคณวฒทางดานการวดและประเมนผล ท าการพจารณาตรวจสอบ แกไขความเทยงตรงเชงเนอหา (Content validity) วเคราะหดชนความสอดคลองรายขอ IOC (Index of Item Objective Congruence) เพอปรบปรงเครองมอกอนน าไปทดลองใช (Tryout) โดยน าแบบสอบถามทไดไปทดลองกบผบรหารและผปฏบต ในมหาวทยาลยเอเชยอาคเนยทไมใชกลมตวอยางในการวจย จ านวน 40 คน น าแบบสอบถามกลบคนมาวเคราะหหาคณภาพ โดยหาคาความเชอมน (Reliability) โดยวธหาคาสมประสทธแอลฟา ( -Coefficient) ของครอนบาค 200 (Cronbach) น าผลการวเคราะหมาประกอบการพจารณา เพอจดท าแบบสอบถามฉบบสมบรณและพบวาแบบสอบถามมคาความเชอมน ดงรายละเอยดตารางท 3

ตารางท 3 คาความเชอมนของแบบสอบถาม

แบบสอบถาม จ านวนขอค าถาม

คาสมประสทธความเชอถอได Cronbach’s Alpha

1 หลกนตธรรม (Rule of Law) 10 .9261 2 หลกคณธรรม (Ethics) 14 .9298 3 หลกความโปรงใส (Transparency) 15 .9031 4 หลกการมสวนรวม (Participation) 5 .8129 5 หลกความรบผดชอบ (Accountability) 9 .9226 6 หลกความคมคา (Value for money) 13 .9118 หลกธรรมภบาลโดยรวม 66 .9757

200Lee Cronbach, eassential of Psychological Testing. 3rded. (New York : Harper & Row

Publishers, 1974), 161.

108

ขนท 4 การตรวจสอบและยนยนหลกการใช ธรรมาภบาลในสถาบนอดมศกษาเอกชนทเหมาะสม โดยวธอางองผทรงคณวฒในขนตอนน ผวจยไดน ารางหลกการใชธรรมาภบาลในสถาบนอดมศกษาเอกชน ทไดจากการวเคราะหองคประกอบ (Factor analysis) 6 องคประกอบหลก จ านวน 66 ขอ ใหผทรงคณวฒ 9 คนตรวจสอบโดยใชแบบสมภาษณความคดเหนเกยวกบความเหมาะสม ถกตองและ ความเปนไปได รวมทงประโยชนในการน าไปใช และตอนท 2 เปนแบบสอบถามปลายเปด (Open ended) เพอใหไดขอวพากษ วจารณอน ๆ น ามาสรป และปรบปรงเปนองคประกอบการใชหลกธรร มาภบาลในสถาบนอดมศกษาเอกชนตอไป

การเกบรวบรวมขอมล การเกบรวบรวมขอมลครงน ผวจยเกบรวบรวมขอมลโดยด าเนนการตามขนตอนตอไปน 1. ผวจยท าหนงสอจากบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร ไปยงผทรงคณวฒ 9 คน เพอนดพบ สมภาษณ จดบนทกรวบรวมขอมล 2. ผวจยท าหนงสอจากบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากรไปยงนายกสมาคมสถาบน อดมศกษาเอกชนแหงประเทศไทย เพอขอความอนเคราะหใหจดสงแบบสอบถามถงสถาบน อดมศกษาเอกชนทเปนกลมตวอยาง 3. ผวจยท าหนงสอจากบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร ขอความอนเคราะหไปยงสถาบนอดมศกษาเอกชนทเปนกลมตวอยาง รวบรวมแบบสอบถามและสงกลบผวจย ผวจยไดรบแบบสอบถามทสมบรณกลบคนจ านวน 475 ฉบบ คดเปนรอยละ 83.82 น ามาตรวจความสมบรณของแบบสอบถาม เพอท าการวเคราะหขอมลตอไป 4. ผวจยท าหนงสอจากบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร ไปยงผทรงคณวฒ 9 คน ดวยวธสมมนาองผเชยวชาญ (Connoisseurship) เพอสมภาษณความคดเหนตอผลการวจย

การวเคราะห ขอมลและสถตทใช ในการวจย ในการวเคราะห ขอมลและสถตทใชในการวจยครงนมดงน 1. การวเคราะห ข อมลจากแบบสมภาษณ ผ เชยวชาญและผ ทรงคณวฒ (Connoisseurship) ดวยการวเคราะหเนอหา (Content analysis) และจ าแนกตามองคประกอบของหลกธรรมาภบาล

2. ใชการวเคราะห ความสอดคลอง IOC (Index of Item Objective Congruence) ส าหรบขอค าถามในรางแบบสอบถามกบองคประกอบตามหลกธรรมาภบาล 3. การวเคราะห ค าระดบความคดเหนของผ ตอบแบบสอบถาม เกยวกบการใชหลก

109

ธรรมาภบาลในสถาบนอดมศกษาเอกชน โดยใช คาเฉลย (x) และส วนเบยงเบนมาตรฐาน (S.D.) ทงนในการ วเคราะห ถอว า ค าเฉลยของคะแนนทได จากการตอบแบบสอบถามของผ ให ข อมล ตกอย ใน ช วงพฤตกรรมใดกแสดงว าลกษณะ การปฏบตทตรงตามสภาพทเป นจรงแบบนน โดยผ วจยได น าคาเฉลยไปเปรยบเทยบกบเกณฑ ตามแนว คดของเบสท (Best)201 ซงมรายละเอยดดงน

คาเฉลย 1.00 – 1.49 แสดงว า อย ในระดบน อยทสด คาเฉลย 1.50 – 2.49 แสดงว า อย ในระดบน อย คาเฉลย 2.50 – 3.49 แสดงว า อย ในระดบปานกลาง คาเฉลย 3.50 – 4.49 แสดงว า อย ในระดบมาก คาเฉลย 4.50 – 5.00 แสดงว า อย ในระดบมากทสด 4. การวเคราะห องค ประกอบเชงส ารวจ (Exploratory factor analysis) ใช โปรแกรม

ส าเรจรป SPSS (Statistical Package for the Social Science) โดยใชการวเคราะห ด วยวธสกดองค ประกอบ ‚PCA‛ (Principal Component Analysis) มเกณฑ การเลอกตวแปรทเข าอย ในองค ประกอบตวใดตวหนงโดยพจารณาจากค าความแปรปรวนของตวแปร (Eigenvalue) ทมากกว า 1 และถอเอาคาน าหนกองค ประกอบ (Factor loading) ของตวแปรแต ละตวขององค ประกอบนนมค า ตงแต 0.5 ขนไปทบรรยายดวยตวแปรตงแต 3 ตวแปรขนไปตามวธของไกเซอร (Kaiser)202

5. การวเคราะห เพอตรวจสอบความเหมาะสมของ การใชหลก ธรรมาภบาลในสถาบน อดมศกษาเอกชนใช การวเคราะห ด วยค าความถ (Frequency) และร อยละ (Percentage) และการวเคราะหเนอหา (Content analysis)

สรป

วตถประสงค ของการวจยครงนคอ เพอ 1) ทราบการใชหลก ธรรมาภบาลในสถาบน อดมศกษาเอกชน 2) การพฒนาและน าเสนอหลกการใชธรรมาภบาลในสถาบนอดมศกษาเอกชน ส าหรบวธด าเนนการวจยซงผ วจยได ด าเนนการตามขนตอนใน 3 ขนตอนคอ การจดเตรยมโครงการการด าเนนการวจยและการรายงานผลการวจย ซงในขนตอนของการด าเนนการวจยนนได แบ ง

201 John W.Best, Research in Education ,Englewood Cliffs (New Jersey : Prentice– Hall

Inc., 1970), 190. 202 Kaiser, อ างถงใน Barbara G. Tabachnik, and Linda S. Fidell, Using Multivariate

Statistics (New York : Harper & Row, 1983), 411.

110

ออกป น 3 ตอนคอ ตอนท 1 การศกษาวเคราะห และก าหนดขอบขายในการวจย ผ วจยได ด าเนนการศกษาวเคราะห แนวคดทฤษฎและงานวจยเกยวกบหลกธรรมาภบาลในสถาบนอดมศกษาเอกชน แล วน ามาสรปเป นแนวทางในการสมภาษณ ความคดเหนของผ เชยวชาญและผ ทรงคณวฒ หลงจากนนน ามาสรปรวมเป นบทสรป เพอสร างเป นตวแปรของแบบสอบถาม โดยน าตวแปรทได จากตอนท 1 มาสรางเปนแบบสอบถามโดยพจารณาจากความค าสอดคล องและความตรงของเนอหาค า IOC (Index of Item Objective Congruence) ของเครองมอโดยผ เชยวชาญแลวน าไปทดลอง (Try out) กบกลมตวอย างสถาบนอดมศกษา เอกชนทไม ใช กล มตวอย างในการวจยครงน แล วน าเครองมอไปสอบถามความคดเหนของกล มตวอย างจากสถาบนอดมศกษาเอกชนจ านวน 14 มหาวทยาลย รวมผ ใหขอมล 475 คน รวบรวมแบบสอบถามและสงกลบผวจย แลวน ามาสมภาษณผทรงคณวฒดวยวธสมมนาอางองผเชยวชาญ ( Connoisseurship) เมอได แบบสอบถามกลบคนมาได น ามาวเคราะหขอมลด วยวธการหาคาโดย ใช คาเฉลย ( x ) และส วนเบยงเบนมาตรฐาน (S.D.) การวเคราะห องค ประกอบหลก (Factor Analysis) โดยวธสกดป จจย ‚PCA‛ (Principal Component Analysis) ได จ านวน 8 องค ประกอบ หลงจากนนเพอใหตรงกบวตถประสงคขอ 2 โดย น าร างการใชหลกธรรมาภบาลในสถาบนอดมศกษาเอกชนไปเพอพฒนา โดยด าเนนการตรวจสอบโดยใช วธสมมนาองผ เชยวชาญ (Connoisseurship) ซงใหผทรงคณวฒ/ ผ บรหารสถาบนอดมศกษาเอกชน รวม 9 คนให ความคดเหนตรวจสอบและวพากษ รางการใชหลก ธรรมาภบาลในสถาบนอดมศกษาเอกชนทเหมาะสมแล วน าข อ สรปทไดจากขนตอนนมาน าเสนอ การใชหลก ธรรมาภบาลในสถาบนอดมศกษาเอกชนต อไป

111

บทท 4

ผลการวเคราะหขอมล เพอใหเปนไปตามวตถประสงคของการวจย และการน าเสนอผลการวเคราะหขอมลในการวจยเรอง ‚การใชหลกธรรมาภบาลในสถาบนอดมศกษาเอกชน‛ ผวจยไดน าขอมลมาวเคราะหและเสนอผลการวเคราะห โดยใชตารางประกอบค าบรรยาย จ าแนกออกเปน 3 ตอน ดงรายละเอยดตอไปน

ตอนท 1 การศกษาวเคราะหและก าหนดองคประกอบของหลกธรรมาภบาลในสถาบน อดมศกษาเอกชน ซงเปนขอบขายในการวจย ประกอบดวย 3 ขนตอนดงน

1.1 การวเคราะหเอกสารและผลงานวจยเกยวกบแนวคดทฤษฎของหลกธรรมาภบาล และหลกธรรมาภบาลในสถาบนอดมศกษาเอกชน ดวยการวเคราะหเนอหา ( Content analysis) เพอเปนแนวทางในการสมภาษณความคดเหนของผเชยวชาญและผทรงคณวฒ 1.2 การสมภาษณความคดเหนของผเชยวชาญและผทรงคณวฒเกยวกบองคประกอบของหลกธรรมาภบาลในสถาบนอดมศกษาเอกชน จ านวน 9 คน ประกอบดวย ผทรงคณวฒหรอผเชยวชาญหรอผบรหารทใชธรรมาภบาลในองคกรของรฐ หรอเอกชน ยกเวนสถาบนอดมศกษาและผทรงคณวฒ หรอผเชยวชาญหรอผบรหารทใชธรรมาภบาลในสถาบนอดมศกษา

1.3 สรปการวเคราะหเอกสารและความคดเหนจากการสมภาษณผเชยวชาญและผทรงคณวฒ เพอน ามาสรางเปนตวแปร

ตอนท 2 การวเคราะหความเปนไปได และความเหมาะสมขององคประกอบ 2.1 การวเคราะหองคประกอบเชงส ารวจ (Exploratory factor analysis) ความคดเหนของกลมตวอยางทเปนสถาบนอดมศกษาเอกชน เพอสกดตวแปรใหเหลอตวแปรทส าคญ ประกอบดวย 3 ขนตอนดงน

2.1.1 การวเคราะหสถานภาพสวนตวของผตอบแบบสอบถาม 2.1.2 การวเคราะหระดบความคดเหนเกยวกบตวแปรทเปนองคประกอบของหลกธรรมาภบาลในสถาบนอดมศกษาเอกชน

111

112

2.1.3 การวเคราะหองคประกอบเชงส ารวจ (Exploratory factor analysis) ดวยวธการสกดปจจย (Principal componet analysis) ‚PCA‛ เพอใหไดตวแปรทส าคญ

ตอนท 3 การวเคราะหตรวจสอบยนยนการใชหลกธรรมาภบาลในสถาบนอดมศกษาเอกชนโดยวธสมมนาองผเชยวชาญ (Connoisseurship) ประกอบดวย

3.1 การวเคราะหคาความถ และคารอยละของผเชยวชาญ และผทรงคณวฒทมตอหลกธรรมาภบาลดานความเหมาะสมความเปนไปได ความถกตองและการใชประโยชน 3.2 การสงเคราะหขอสรปความคดเหนในดานขอเสนอแนะเพมเตม และขอวจารณของผทรงคณวฒทมตอองคประกอบของหลกธรรมาภบาลในสถาบนอดมศกษาเอกชน

ซงสามารถแสดงรายละเอยดการวเคราะหขอมลของแตละขนตอนไดดงน ตอนท 1 การวเคราะหและก าหนดขอบขายในการวจย ประกอบดวย 3 ขนตอน คอ 1.1 การวเคราะหเอกสาร รายงาน สรปการสมมนาและบทความ ทเกยวของกบแนวคดทฤษฎ ดวยการวเคราะหเนอหา ( Content analysis) และขอคนพบทเกยวกบหลกธรรมาภบาลดงตอไปน

1. ระเบยบส านกนายกรฐมนตรวาดวยการสรางระบบบรหารกจการบานเมองและสงคมทด พ.ศ. 2542 ม 6 องคประกอบ ไดแก 1) หลกนตธรรม (The rule of law) 2) หลกคณธรรม (Ethics) 3) หลกความโปรงใส (Transparency) 4) หลกการมสวนรวม 5) หลกความรบผดชอบ (Accountability) 6) หลกความคมคา (Value for money)

2. ส านกงานคณะกรรมการขาราชการพลเรอน (ก.พ.) ม 8 องคประกอบ ไดแก 1) หลกความโปรงใส ( Transparency) 2) หลกนตธรรม ( Rule of law) 3 ) หลกความรบผดชอบ (Responsiveness) 4) หลกความเสมอภาค ( Equity and inclusiveness) 5) หลกการมฉนทานมตรวมในสงคม (Consensus orientation) 6) หลกคณธรรม ( Morality) 7) หลกความคมคาหรอหลกประสทธภาพและประสทธผล (Effectiveness and efficiency) 8) หลกการมสวนรวม (Participation)

3. คณะกรรมการองคการระหวางประเทศดานเศรษฐกจ และสงคมแหงเอเชยแปซฟค United Nation Economic and Social Commission for Asia and the Pacific : UNESCAP) ม 8 องคประกอบ ไดแก 1) การมสวนรวม (Participatory) 2) การปฏบตตามกฎ (Rule of Law) 3) ความโปรงใส (Transparency) 4) ความรบผดชอบ (Responsiveness) 5) ความสอดคลอง (Consensus oriented) 6) ความเสมอภาค (Equity and inclusiveness) 7) หลกประสทธภาพและประสทธผล (Effectiveness and efficiency) 8) การมเหตผล (Accountability)

113

4. องคการสหประชาชาต (UNESCO) ม 8 องคประกอบ ไดแก 1) หลกความโปรงใส (Transparency) 2) หลกนตธรรม (Rule of law) 3 ) หลกความรบผดชอบ ( Responsiveness) 4) หลกความเสมอภาค (Equity and inclusiveness) 5) หลกการมฉนทานมตรวมในสงคม (Consensus orientation) 6) หลกคณธรรม (Morality) 7) หลกความคมคาหรอหลกประสทธภาพและประสทธผล (Effectiveness and efficiency) 8) หลกการมสวนรวม(Participation)

5. United Nation Deverlopment Programme : (UNDP) ม 9 องคประกอบ ไดแก 1) การมสวนรวมของประชาชน ( Public partipation) 2) กฏหมายทยตธรรม ( Rule of law) 3) ความเปดเผยโปรงใส (Transparency) 4) การมฉนทานมตรวมในสงคม ( Consesus orientation) 5) กลไกการเมองทชอบธรรม ( Political legitimacy) 6) ความเสมอภาค ( Equality) 7) ประสทธภาพและประสทธผล (Efficiency and effectiveness) 8) พนธะความรบผดชอบตอสงคม ( Accountability) 9) การมวสยทศนเชงกลยทธ (Strategic vision)

6. วชา มหาคณ ระบบของธรรมาภบาลม 6 องคประกอบไดแก 1) การท างานโดยสจรตและชอบธรรม 2) ท างานด วยความโปร งใส รอบคอบ 3) ท างานด วยอดมการณ มเหตมผล 4) ท างานใหสงคมตามแนวทางแห งจรยธรรม และความถกต อง 5) ท างานโดยเป ดโอกาสให ทกคนเข ามามส วนร วมในการท างาน 6) ตองด าเนนกจการสาธารณะทไม ขดต อกฎหมาย

7. อรพนท สพโชคชย ม 6 องคประกอบ ไดแก 1) การมสวนรวมของสาธารณชน(Public participation) 2) ความสจรตและโปรงใส ( Honesty and transparency) 3) พนธะความรบผดชอบตอสงคม (Responsiveness and accountability) 4) กลไกทางการเมองทชอบธรรม (Political legitimacy) 5) กฎเกณฑทยตธรรมและชดเจน (Fair legal framework and predictability) 6) ประสทธภาพและประสทธผล (Efficiency and effectiveness)

8. พระภาวนาวสทธคณ ไดกลาวถงหลกธรรมาภบาล ม 4 องคประกอบไดแก 1) หลกความถกตอง (accuracy/valid) 2) หลกความเหมาะสม (Appropriate/Proper) 3) หลกความบรสทธ/โปรงใส (Purity/Transparency) 4) หลกความยตธรรม (Justice)

9. หลกธรรมะของพระพทธเจาคอ ‚มชฌมาปฏปทา‛ ม 8 องคประกอบ ไดแก 1) สมมาทฎฐ 2) สมมาสงกปปะ 3) สมมาวาจา 4) สมมากมมนตะ 5) สมมาอาชวะ 6) สมมาวายามะ 7) สมมาสต 8) สมมาสมาธ

10. หลกทศพธราชธรรม (‚ธรรมาภบาล‛ Good Governance) 10 ประการ ทาน ศล ปรจจาคะ อาชชวะ มททวะ ตบะ อกโกธะ อวหงสา ขนตญจ อวโรธนะ ซงสรปสาระส าคญไดดงน

114

ตารางท 4 สรปสาระส าคญจากการศกษาวเคราะหแนวคดทฤษฎ

แนวคดทฤษฎทศกษา/รายละเอยดสาระส าคญทน ามาใช

ความหมายของธรรมาภบาล ผลการศกษาพบวาความหมายของธรรมาภบาล หมายถงการบรหารจดการทด หรอการปกครองทดและมความเปนธรรม ไมวาจะเปนภาครฐ ภาคเอกชนหรอภาคประชาชน เป นผลลพธ ของการจดการกจกรรมและ เป นกระบวนการทเกดขนอย างต อเนอง โดยพจารณาถง สามเรองหลกๆไดแก หลกการทด วธการทด และผลลพธทดมคณภาพคอจะตองมประสทธภาพ มประสทธผล เปนธรรม โปรงใส มความรบผดชอบ มสวนรวม ยตธรรม มจรรยาบรรณควบคกบหลกคณธรรม สามารถตรวจสอบได ประหยดและใชทรพยากรคมคา ตลอดจนรบผดชอบตอชมชน

องคประกอบ สาระส าคญทน ามาใช

1. หลกความรบผดชอบ (Accountability)

ผลการศกษาพบวาสาระส าคญของหลกความรบผดชอบกลาว คอเปนการบรหารงานอยางมประสทธภาพมระบบตดตามประเมนผลการมการสร างความเปนเจ าของร วมกน การมแผนส ารองการมเป าหมายทชดเจนและจดการกบผ ไม มผลงาน

ประกอบดวยรายละเอยดดงน 1. มการพฒนาและตดตามการจดสรรงบประมาณอยางตอเนอง 2. มบรการขอมลขาวสาร โดยมเวบไซตและประชาสมพนธให บคลากรทราบขอมล ขาวสารทเปนประโยชน 3. มโครงการใหบรการความรแกหนวยงานภายนอก 4. มการจดท าแผนและกลไกการพฒนาศกยภาพของผบรหาร ตามผลการประเมน และด าเนนการตามแผนอยางครบถวน 5. มการน าผลการประเมนไปปรบใชในการพฒนากระบวนการ จดการความรใหเปนสวนหนงของกระบวนงานปกตและ ปรบปรงแผนการจดการความร

115

ตารางท 4 (ตอ)

องคประกอบ สาระส าคญทน ามาใช

2. หลกนตธรรมและ ความเสมอภาค (Rule of Law and Equality )

ผลการศกษาพบวาสาระส าคญของหลกนตธรรม กลาวคอมหลกการแบงแยกอ านาจ หลกการคมครองสทธและเสรภาพ และหลกความชอบดวยกฎหมาย ประกอบดวยมรายละเอยดดงน 1. มการปรบยทธศาสตรใหสอดคลองกบยทธศาสตรของสถาบน 2. มการก าหนดวสยทศนเปาประสงคอยางชดเจน 3. มการวางแผนกลยทธและแผนระยะยาวในดานการพฒนา คณภาพใหสอดคลองกบพนธกจและวสยทศนทสถาบนได ก าหนดไว 4. มระบบและกลไกการพฒนาและบรหารหลกสตรทดโดย ด าเนนการในรปของคณะกรรมการอยางชดเจน 5. มการจดสรรงบประมาณลงไปทกหนวยงานอยางยตธรรม 6. มการประเมนความพงพอใจของบคลากรทกระดบอยางเปน

ระบบ

3. หลกความปรงใส (Transparency)

ผลการศกษาพบวาสาระส าคญของหลกความโปรงใส กลาวคอการแสดงใหเหนถงพฤตกรรมทร เหนได อย างชดเจน ว าเจาหนาทของรฐใชอ านาจหนาทกระท าการใดเพอประโยชน สาธารณะ ประกอบดวยรายละเอยดดงน 1. มกระบวนการสรรหา แตงตงผบรหารทเปนระบบ โปรงใส ตรวจสอบได 2. มระบบและกลไกในการบรหารทรพยากรบคคลทเปนการ สงเสรม สมรรถนะในการปฏบตงาน เชน การสรรหา การจด วางคนลง

3. ผบรหารด าเนนการบรหารดวยหลกธรรมาภบาลและใช ศกยภาพภาวะผน าทมอยโดยค านงถงประโยชนของ มหาวทยาลย/หนวยงานและผมสวนไดสวนเสย

116

ตารางท 4 (ตอ)

องคประกอบ สาระส าคญทน ามาใช

4. หลกความคมคา (Value for money)

ผลการศกษาพบวาสาระส าคญของหลกความคมคากลาว คอการน าทรพยากรทประเทศมอย อย างจ ากดมาใช ในกจกรรม ตาง ๆ อย างไรจะท าใหเกดประโยชน สงสดกบประชาชนส วนใหญ หรอ เกดผลประโยชน มากกว าตนทนทเสยไปและเปนการประหยด ประกอบดวยรายละเอยดดงน 1. มระบบการจดการความร 2. มระบบและกลไกในการจดสรร การวเคราะหคาใชจาย ตรวจสอบการเงนและงบประมาณอยางมประสทธภาพ 3. มการจดหาปจจยเกอหนน เชนคอมพวเตอรมาชวยในการ ปฏบตงานใหมประสทธภาพ 4. จดหาครภณฑเพมเตมอยางตอเนอง รวมทงบ ารงรกษา ครภณฑทมอยใหใชงานไดอยางมประสทธภาพ 5. มการใชทรพยากรภายในและภายนอกส านกรวมกน

5. หลกความมนคง (Security)

ผลการศกษาพบวาสาระส าคญของหลกความมนคงกลาว คอหลกประกนในการท างานทมนคง ไดรบการสนบสนนจากผบรหารและผรวมงาน มสวสดการทด ประกอบดวยรายละเอยดดงน 1. สงเสรมใหบคลากรสายวชาการและสายสนบสนนจดท า ฐานขอมลรวมกน 2. มระบบสงเสรมสนบสนนบคลากรทมศกยภาพสงใหม โอกาสประสบความส าเรจและกาวหนาในอาชพ 3. มระบบสวสดการและเสรมสรางสขภาพทดและสราง บรรยากาศทดใหบคลากรท างานไดอยางมประสทธภาพและ อยอยางมความสข 4. สงเสรมใหมการประเมนความพงพอใจของบคลากรทกระดบ อยางเปนระบบ

117

ตารางท 4 (ตอ)

องคประกอบ สาระส าคญทน ามาใช

6. หลกการมสวนรวม (Participation)

ผลการศกษาพบวา สาระส าคญของหลกการมสวนรวม กลาวคอเป นกระบวนการซงประชาชน หรอผ มส วนได เสยได มโอกาสแสดงทศนะ และเขาร วมในกจกรรม ต าง ๆ ทมผลตอชวตความเปนอย ของประชาชน รวมทงมการน าความคดเหนดงกลาวไปประกอบการพจารณาก าหนดนโยบาย และการตดสนใจของรฐ การมสวนรวมของประชาชนเปนกระบวนการสอสารในระบบเป ดการรบฟงความคดเหนการใหขอมล การรวมตดสนใจ ประกอบดวยรายละเอยดดงน 1. มระบบและกลไกการบรการวชาการแกสงคมทบรณาการ 2. มการน าความรและประสบการณจากการบรการวชาการมา ใชพฒนาการการเรยนการสอนและการวจย 3. เปดโอกาสใหบคคลภายนอกเขามามสวนรวมในการพฒนา มหาวทยาลย 4. มกระบวนการหรอกลไกการตดตามตรวจสอบโดยภาค ประชาชน 5. สงเสรมใหมการจดการความรและการบรหารงานโดยให บคลากรทกคนมสวนรวม

7. หลกคณธรรม (Ethics)

ผลการศกษาพบวาสาระส าคญของหลกคณธรรมกล าวคอ การปฏบตเกยวกบการตดสนใจภายในกรอบของมาตรฐานทางศลธรรม ปลอดจากการท าผดวนย ปลอดจากการท าผดกฏหมายและจรรยาบรรณ ประกอบดวยรายละเอยดดงน 1. มระบบและกลไกในการบรหารทรพยากรบคคลเพอพฒนา และธ ารงรกษาไวใหบคลากรมคณภาพและประสทธภาพ 2. มกระบวนการส งเสรมการปฏบตตามจรรยาบรรณวชาชพ 3. มมาตรการสรางขวญก าลงใจ มาตรการลงโทษ รวมทงการ พฒนา และรกษาบคลากรทมคณภาพ

4. บคลากรของมหาวทยาลยมวญญาณของความเปนอาจารยและผวจย

118

ตารางท 4 (ตอ)

องคประกอบ สาระส าคญทน ามาใช

8. หลกการใชอ านาจ หนาท (Authority

Performance)

ผลการศกษาพบวาสาระส าคญของหลกการใชอ านาจหนาทกลาวคอมการจดท าแผนและกลไกการพฒนาตามศกยภาพและความถนดของผปฏบต และมการประเมนผลงานอยางเปนธรรม ประกอบดวยรายละเอยดดงน 1. มการจดการองคความรและสนบสนนใหบคลากรไดแสดง ศกยภาพในสาขาทตนเองถนดอยางตอเนอง 2. การท างานของบคลากรเปนเอกภาพ 3. มกระบวนการประเมนศกยภาพและผลการปฏบตงานของ ผบรหารทชดเจนและเปนทยอมรบในมหาวทยาลย/หนวยงาน 4. มการจดท าแผนการบรหารทรพยากรบคคลทเปนรปธรรม

จากการศกษาเอกสาร รายงาน สรปการสมมนาและบทความทเกยวของกบแนวคดทฤษฎ

และขอคนพบเกยวกบองคประกอบของการใชหลกธรรมาภบาลในสถาบนอดมศกษาเอกชน พบวา สาระส าคญทสามารถน าไปใชเปนขอบขายในการวจยได ประกอบดวยความหมายของหลกความรบผดชอบ หลกนตธรรมและความเสมอภาค หลกความโปรงใส หลกความคมคา หลกความมนคง หลกการมสวนรวม หลกคณธรรม และหลกการใชอ านาจหนาท 1.2 การสมภาษณความคดเหนของผเชยวชาญและผทรงคณวฒเกยวกบธรรมาภบาล และ องคประกอบธรรมาภบาลในสถาบนอดมศกษาเอกชน ผวจยไดด าเนนการสมภาษณ ความคดเหนของผเชยวชาญและผทรงคณวฒ จ านวน 9 คนซงผวจยไดแบงผเชยวชาญออกเปน 2 กลมดงน 1) ผทรงคณวฒหรอผเชยวชาญหรอผบรหารทใชธรรมาภบาลในองคกรของรฐหรอเอกชนยกเวนสถาบนอดมศกษา 2) ผทรงคณวฒหรอผเชยวชาญหรอผบรหารทใชธรรมาภบาลในสถาบนอดมศกษา ในการวจยครงน ซงสรปสาระส าคญไดดงน

119

ตารางท 5 แสดงผลสรปความคดเหนจากการสมภาษณผทรงคณวฒเกยวกบการใชหลกธรรมาภบาล ในสถาบนอดมศกษาเอกชน

องคประกอบ สาระส าคญทน ามาใช

1. หลกความรบผดชอบ (Accountability)

ผลการสมภาษณพบวาสาระส าคญมดงน 1. มการวเคราะหและระบปจจยเสยงทสงผลกระทบหรอสราง ความเสยหายหรอความลมเหลวหรอลดโอกาสทจะบรรล เปาหมายในการด าเนนงานและจดล าดบความส าคญ 2. มการจดท าแผนบรหารโดยแผนดงกลาวตองก าหนด มาตรการหรอแผนปฏบตการในการสรางความร ความเขาใจ ใหกบบคลากรทกระดบ และการด าเนนการแกไข ลด หรอ ปองกนทจะเกดขนอยางเปนรปธรรม 3. มการด าเนนการตามแผนการด าเนนงาน 4. มการสรปผลการด าเนนงานตามแผนการด าเนนงานตลอดจน มการก าหนดแนวทางและขอเสนอแนะในการปรบปรง แผนการด าเนนงานโดยไดรบความเหนชอบจากผบรหาร สงสดของสถาบน 5. ปฏบตงานดวยความตระหนกในหนาทอยางแทจรง โดยท า หนาทใหดทสด

2. หลกนตธรรมและ ความเสมอภาค (Rule of Law and Equality)

ผลการสมภาษณพบวาสาระส าคญมดงน 1. มกระบวนการประเมนศกยภาพและผลการปฏบตงานของ ผบรหารทชดเจนและเปนทยอมรบในสถาบน 2. มการจดท าแผนและกลไกการพฒนาศกยภาพของผบรหาร ตามผลการประเมน และด าเนนการตามแผนอยางครบถวน 3. มการแตงตงคณะกรรมการหรอคณะท างาน โดยมผบรหาร ระดบสงและตวแทนทรบผดชอบพนธกจหลกของสถาบน รวมเปนคณะกรรมการหรอคณะท างานโดยผบรหารระดบสง ตองมบทบาทส าคญในการก าหนดนโยบายหรอแนวทางใน การด าเนนงาน 4. มการน าความคดเหนของประชาชนไปประกอบการบรหารงาน โดยมเจาหนาทรบผดชอบและมการด าเนนงานอยางเปนรปธรรม

120

ตารางท 5 (ตอ) องคประกอบ สาระส าคญทน ามาใช

3. หลกความโปรงใส (Transparency)

ผลการสมภาษณพบวาสาระส าคญมดงน 1. มกระบวนการสรรหาผบรหารทเปนระบบโปรงใสตรวจสอบได 2. มการเปดเผยขอมลขาวสารแกประชาชนอยางโปรงใส ผาน ชองทางตาง ๆ อาท เอกสาร สงพมพ เวบไซด นทรรศการ 3. มระบบการรบฟงความคดเหนของประชาชนผานชองทางท เปดเผยและเปนทรบรกน โดยทวอยางนอย 3 ชองทาง 4. ก าหนดภารกจของแตละฝายอยางชดเจน เพอปองกนความ ซ าซอน และความไมโปรงใสในการท างาน 5. มการจดท างบประมาณอยางเปนระบบ

4. หลกความคมคา (Value for money)

ผลการสมภาษณพบวาสาระส าคญมดงน 1. หนวยงานมเครองมอ อปกรณ ดานเทคโนโลยอยางเพยงพอ และทนสมย 2. มการพฒนาทกษะของผใชงานเครอขายสารสนเทศอยาง สม าเสมอ 3. มระบบโปรแกรมคอมพวเตอรสารสนเทศทเหมาะสมกบการ ท างานททนสมยอยเสมอ 4. หนวยงานใชกระดาษนอยลงและมาใชเทคโนโลยไดมากขน 5. อตราก าลงของบคลากรมความเหมาะสมกบปรมาณงาน 6. มการกระจายอ านาจหนาทและความรบผดชอบในการท างาน อยางเหมาะสม 7. บคลากรมความร ความสามารถ และความช านาญในงานท รบผดชอบ 8. มการสนบสนนใหบคลากรเขารบการฝกฝน อบรมเพมพน ความรใหม ๆ เสมอ 9. บคลากรสามารถเขาถงเครอขายสารสนเทศได 10. มการสงงาน ประชมทางอนเตอรเนต

121

ตารางท 5 (ตอ) องคประกอบ สาระส าคญทน ามาใช

5. หลกความมนคง (Security)

ผลการสมภาษณพบวาสาระส าคญมดงน 1. มการตงคณะกรรมการวางเกณฑในการเลอนต าแหนงและขน เงนเดอน 2. มการเลอนขนบคลากรตามล าดบขนตอน 3. มสวสดการทปรบตามตามเศรษฐกจในปจจบน 4. ผลตอบแทนไดรบเหมาะสมกบปรมาณและคณภาพของงาน 5. มการวางแผนอตราก าลงคนอยางชดเจน 6. มการทบทวนภารกจและโครงสรางของหนวยงานใหมความ เหมาะสม 7. ท าธรกจแบบมองการณไกล ค านงถงประโยชนระยะยาว

6. หลกการมสวนรวม (Participation)

ผลการสมภาษณพบวาสาระส าคญมดงน 1. มทปรกษาทมาจากภาคประชาชน ทงทเปนทางการและไม เปนทางการ และมการด าเนนกจกรรมรวมกนอยางตอเนอง และชดเจน 2. มกระบวนการหรอกลไกการตดตามตรวจสอบโดยภาค ประชาชน 3. ในหนวยงานมการแลกเปลยนความรซงกนและกน 4. ใหบคคลในหนวยงานรวมตดสนใจในงานหลก

7. หลกคณธรรม (Ethics)

ผลการสมภาษณพบวาสาระส าคญมดงน 1. มการประเมนความพงพอใจของบคลากรทกระดบอยางเปนะบบ 2. มการน าผลการประเมนความพงพอใจเสนอผบรหารระดบสง และมแนวทางในการปรบปรง 3. มการก าหนดตวบงชและเปาหมายตามพนธกจและ ยทธศาสตรของสถาบน 4. มการจดท าแผนการบรหารทรพยากรบคคลทเปนรปธรรม 5. มระบบในการตดตามผลการด าเนนงานตามตวบงช 6. มวสยทศนและประเดนยทธศาสตรของสถาบนอดมศกษาใน ระดบคณะหรอเทยบเทา

122

ตารางท 5 (ตอ) องคประกอบ สาระส าคญทน ามาใช

8. หลกการใชอ านาจ หนาท (Authority performance)

ผลการสมภาษณพบวาสาระส าคญมดงน 1. มระบบและกลไกในการบรหารทรพยากรบคคลทเปนการ สงเสรมสมรรถนะในการปฏบตงาน เชน การ สรรหา การจด วางคนลงต าแหนง การก าหนดเสนทางเดนของต าแหนง การ สนบสนนเขารวมประชม ฝกอบรมและหรอเสนอผลงานทาง วชาการ การประเมนผลการปฏบตงาน มาตรการสรางขวญ ก าลงใจ มาตรการลงโทษ รวมทงการพฒนา และรกษา บคลากรทมคณภาพ 2. มระบบสวสดการและเสรมสรางสขภาพทด และสราง บรรยากาศทดให บคลากรท างานไดอยางมประสทธภาพและ อยอยางมความสข 3. มระบบสงเสรมสนบสนนบคลากรทมศกยภาพสงใหม โอกาสประสบความส าเรจและกาวหนาในอาชพอยางรวดเรว ตามสายงาน

1.3 สรปการวเคราะหเอกสารและความคดเหนจากการสมภาษณความคดเหนผเชยวชาญ

และผทรงคณวฒ เพอสรปมาเปนตวแปรและน ามาสรางเปนกระทงค าถามของแบบสอบถามซงไดตวแปรเปนองคประกอบหลกธรรมาภบาลในสถาบนอดมศกษาเอกชนจ านวนตวแปร 8 ตวแปรดงน 1) หลกความรบผดชอบ 2) หลกนตธรรมและความเสมอภาค 3) หลกความโปรงใส 4) หลกความคมคา 5) หลกความมนคง 6) หลกการมสวนรวม 7) หลกคณธรรม 8) หลกการใชอ านาจหนาท ตารางท 6 สรปสาระส าคญจากการวเคราะหเอกสารและความคดเหนจากการสมภาษณ

ความคดเหนผเชยวชาญและผทรงคณวฒ องคประกอบ สาระส าคญทน ามาใช

1. หลกความรบผดชอบ (Accountability)

1. ผบรหารไดท าความเขาใจและเหนชอบกบงานทไดรบมอบหมาย 2. ผบรหารไดสอสารและท าความเขาใจในเรองของแผนแกทก คนทรบผดชอบ

123

ตารางท 6 (ตอ) องคประกอบ สาระส าคญทน ามาใช

3. บคลากรตระหนกในความรบผดชอบในหนาทของตนและ ของสวนรวม รวมทงพรอมรบการตรวจสอบ 4. ผลการปฏบตของบคลากรในหนวยงานเปนไปตามเปาหมาย ทก าหนด 5. มการประเมนผลงานบคลากรเปนระยะๆและมการน าผล ประเมนงานไปปรบปรงการท างาน 6. บคลากรน าความรใหมๆทไดรบมาเผยแพร แลกเปลยนกบ ผรวมงานและมาใชเปนประโยชนตอการท างาน 7. มการน าผลการวจยมาปรบปรงการท างาน

2. หลกนตธรรมและ ความเสมอภาค (Rule of law and equality )

1. กฎ ระเบยบตางๆของหนวยงานตองออกโดยคณะกรรมการ 2. สามารถดขอมลเกยวกบภาระหนาทหรอขนตอนการ ด าเนนงานของหนวยงานไดเสมอ 3. ไดแจงขนตอนการท างานใหบคลากรไดรบทราบ 4. การออกค าสงตางๆไดยดหลกความเปนธรรมและเสมอภาค 5. หนวยงานมมาตรการจดการความขดแยงภายในหนวยงาน 6. การใชอ านาจแตละหนวยงานสามารถถกตรวจสอบได 7. ระบบการตรวจสอบทเขมแขงและมประสทธภาพ 8. มการทบทวน ปรบปรงและยกเลก โครงสรางและหลกเกณฑ ใหเหมาะสมกบสถานการณอยเสมอ 9. หนวยงานภายนอกมารวมตรวจสอบการด าเนนงาน 10. ผบงคบบญชาค านงถงความเทาเทยมของบคลากรใน หนวยงาน

3. หลกความโปรงใส (Transparency)

1. ระบบการตรวจสอบภายในหนวยงานทเขมแขงและ ประสทธภาพสง 2. บคลากรทเขามาท างานใหมเขามาดวยความสามารถ มการใช เสนสายนอยลง 3. มระบบการบรหารการเงนและพสดทรดกม 4. มผลตอบแทนใหแกบคลากรทปฏบตงานดและผลส าเรจ

124

ตารางท 6 (ตอ) องคประกอบ สาระส าคญทน ามาใช

5. มการกระจายบคลากรและความรบผดชอบในการท างาน อยางเหมาะสม 6. บคลากรสามารถเขาถงระบบสารสนเทศไดตลอดเวลา 7. มการเผยแพรขอมลความรใหมๆใหบคคลภายนอกทราบ 8. ขอมลทเผยแพรมความถกตอง ไมมการบดเบอน การเผยแพร สอสาร และท าความเขาใจในวสยทศน พนธกจ และเปาหมาย ของหนวยงานใหแกบคลากรในหนวยงานและสาธารณชน ทราบโดยทวไป

4. หลกความคมคา (Value for money)

1. มการใชเทคโนโลยเครองมออปกรณตางๆททนสมยและลด ตนทน 2. หนวยงานมเครองมอ อปกรณ ดานเทคโนโลยทนสมยและ เพยงพอ 3. มการตรวจสอบดแลระบบสารสนเทศสม าเสมอ 4. มการสงงาน ประชมทางอนเตอรเนต 5. หนวยงานใชกระดาษนอยลงและมาใชเทคโนโลยไดมากขน 6. บคลากรสามารถเขาถงเครอขายสารสนเทศได 7. มการแลกเปลยนความรซงกนและกน 8. มการวางแผนอตราก าลงคนอยางชดเจน 9. การท างานของบคคลสวนใหญท างานเตม 8 ชวโมง พก 1 ชวโมง 10. อตราก าลงของบคลากรมความเหมาะสมกบปรมาณงาน 11. มการกระจายอ านาจหนาทในการท างานอยางเหมาะสม 12. บคลากรมความร ความสามารถ และความช านาญในงานท รบผดชอบ 13. มการสนบสนนใหบคลากรเขารบการฝกฝน อบรมเพมพน ความรใหมๆเสมอ

5. หลกความมนคง (Security)

1. มการเลอนขน เลอนเงนเดอนทเปนธรรม 2. มระบบการเลกจางทเปนธรรม 3. กระบวนการในการตดสนใจในหนวยงานไดใชมตเสยงสวนใหญ

125

ตารางท 6 (ตอ) องคประกอบ สาระส าคญทน ามาใช

4. บคลากรมความมนใจและปลอดภยเมอขอค าปรกษาหารอใน ปญหาตางๆ 5. มการจดท างบประมาณอยางเปนระบบ 6. ผลตอบแทนไดรบเหมาะสมกบปรมาณและคณภาพของงาน 7. มการทบทวนภารกจและโครงสรางของหนวยงานให เหมาะสมกบสถานการณในปจจบน

6. หลกการมสวนรวม (Participation)

1. บคลากรในหนวยงานมสวนรวมในการตดสนใจเลอกตงผม อ านาจ/ผบงคบบญชา 2. บคลากรมสวนรวมในการวางนโยบายและแสดงความคดเหน อยางอสระ 3. รบฟงความคดเหนจากผทเกยวของ และปรบปรงการท างาน เมอไดรบขอเสนอแนะ 4. บคลากรในหนวยงานใหความรวมมอในการปฏบตงานเปน อยางด 5. มการประสานสมพนธ ท างานเปนทม และสรางเครอขาย 6. เปดโอกาสใหบคลากรมสวนรบรการปฏบตงาน 7. บคลากรในหนวยงานมความเขาใจแผนงานหลกและแผนงานรอง

7. หลกคณธรรม (Ethics)

1. บคคลตองไดรบโทษทางวนยเมอท าผด 2. ยดหลกความเปนธรรม ความเสมอภาคในการปฏบตงาน 3. ท างานดวยความซอสตยสจรต ไมมผลประโยชนดานการเงนท ขดแยงกบการปฏบตหนาท 4. มการลงโทษจรงจง หนกเบาตามเหตและพฤตการณของการ กระท าผดของหนวยงานทก าหนดไว 5. มคาตอบแทน (เงนเดอน สวสดการ) ทเปนธรรม 6. มการปรบปรง แกไขตามทมเรองรองเรยน 7. ผบรหารท างานดวยความเสยสละและอทศตนเพอใหบรรล เปาหมาย 8. มความจงรกภกดและผกพนตอหนวยงาน

126

ตารางท 6 (ตอ) องคประกอบ สาระส าคญทน ามาใช

9. มการการยกยอง ใหก าลงใจและไดรบค าชมเชยกบผทปฏบตด 10. มการก าหนดหลกเกณฑในการลดขนตอนและตดตามก ากบ ดแลการท างานเสมอ

8. หลกการใชอ านาจ หนาท (Authority performance)

1. ผบรหารใหความสนบสนนแกสมาชกในทมงานทกคนอยาง เทาเทยมกน 2. กอนเรมปฏบตงานบคลากรจะทราบดชนชวด และมาตรฐาน การปฏบตงานอยางชดเจน 3. มการตดตามประเมนผลการปฏบตงานและมการวางแผนส ารอง 4. ผบรหารจดท าสอประกอบ ใหผปฏบตทมหนาทรบผดชอบ เขาใจในแผนงานเสมอ 5. ผบรหารรบฟงความคดเหนจากบคลากรในหนวยงาน

จากผลการวเคราะหองคประกอบของการใชหลกธรรมาภบาลในสถาบนอดมศกษาเอกชน ตามความคดเหนของกลมตวอยาง ซงม 8 องคประกอบ สามารถสรปเปนแผนภมไดดงน

แผนภมท 9 สรปผลการวเคราะหองคประกอบของการใชหลกธรรมาภบาลในสถาบนอดมศกษา เอกชน ตามความคดเหนของกลมตวอยาง

1. หลกความรบผดชอบ (Accountability)

2. หลกนตธรรมและ ความเสมอภาค

(Rule of Law and Equality)

8. หลกการใชอ านาจหนาท (Authority)

performance)

7. หลกคณธรรม (Ethics)

6. หลกการมสวนรวม (Participation)

5. หลกความมนคง (Security)

4. หลกความคมคา (Value for money)

3.หลกความโปรงใส (Transparency)

หลกธรรมาภบาล ในสถาบน

อดมศกษาเอกชน

127

ตอนท 2 การวเคราะหความเปนไปไดและความเหมาะสมขององคประกอบ ประกอบดวย 3 ขนตอน คอ การวเคราะหการใชหลกธรรมาภบาล เพอหาหลกธรรมาภบาลทเหมาะสม โดยวธการวเคราะหองคประกอบเชงส ารวจ (Exploratory factor analysis) การวเคราะหองคประกอบเชงส ารวจ (Exploratory factor analysis) ตามความคดเหนของกลมตวอยางทเปน บคลากรในสถาบนอดมศกษาเอกชน ไดแก หวหนาภาควชา/หวหนาสาขาวชา/ผชวยสาขาวชา และอาจารยประจ าสาขาวชา เพอสกดตวแปรใหเหลอตวแปรทส าคญ ประกอบดวย 3 ขนตอนดงน 2.1 การวเคราะหสถานภาพสวนตวของผตอบแบบสอบถาม 2.2 การวเคราะหระดบความคดเหนเกยวกบตวแปรทเปนองคประกอบของหลกธรรมาภบาล 2.3 การวเคราะหองคประกอบเชงส ารวจ (Exploratory factor analysis) ดวยวธการสกดปจจย (Principal Componet Analysis) ‚PCA‛ เพอใหไดตวแปรทส าคญ รายละเอยดของแตละขนตอนมดงตอไปน

2.1 การวเคราะหสถานภาพสวนตวของผตอบแบบสอบถาม สถานภาพสวนตวของผตอบแบบสอบถาม ซงเปนหวหนาภาควชา หวหนาสาขาวชา

หรออาจารยประจ าในสถาบนอดมศกษาเอกชน จ านวน 14 สถาบน รวมทงสน 560 คน เมอแยกพจารณาตามเพศ อาย วฒการศกษา การด ารงต าแหนง และ ประสบการณในการท างาน ดงรายละเอยดในตารางท 7

ตารางท 7 สถานภาพสวนตวของผตอบแบบสอบถาม สถานภาพ จ านวน รอยละ เพศ 1. ชาย 2. หญง

214 261

45.05 54.95

รวม 475 100.00 อาย 1. นอยกวา 30 ป 2. 31 – 40 ป 3. 41 – 50 ป 4. มากกวา 50 ป

45

228 162 40

9.47

48.00 34.11 8.42

รวม 475 100.00

128

ตารางท 7 (ตอ) สถานภาพ จ านวน รอยละ วฒการศกษา 1. ปรญญาตร 2. ปรญญาโท 3. ปรญญาเอก

23

367 85

4.84

77.26 17.90

รวม 475 100.00 การด ารงต าแหนง 1. หวหนาภาควชา 2. หวหนาสาขาวชา 3. อาจารยประจ า

99

122 254

20.84 25.69 53.47

รวม 475 100.00 ประสบการณการท างาน 1. นอยกวา 10 ป 2. 11-20 ป 3. มากกวา 20 ป

168 235 72

35.37 49.47 15.16

รวม 475 100.00 จากตารางท 7 พบวา ผตอบแบบสอบถามรวมทงสน 475 คน สวนใหญเปนเพศ หญง จ านวน 261 คน คดเปนรอยละ 54.95 เพศชาย 214 คน คดเปนรอยละ 45.05 ผตอบแบบสอบถามทมอาย 31-40 ป มมากทสด จ านวน 228 คน คดเปนรอยละ 48.0 นอยทสดคอ อายมากกวา 50 ป จ านวน 40 คน คดเปนรอยละ 8.42 ดานระดบการศกษา พบวา ระดบปรญญาโทมมากทสด จ านวน 367 คน คดเปนรอยละ 77.26 นอยทสดคอระดบปรญญาตร จ านวน 23 คน คดเปนรอยละ 4.84 ดานการด ารงต าแหนง พบวา อาจารยประจ ามมากทสด จ านวน 254 คน คดเปนรอยละ 53.47 และด ารงหวหนาภาควชา จ านวน 99 คน คดเปนรอยละ 20.84 ดานประสบการณในการท างานพบวาผทมประสบการณในการท างาน 11-20 ป มมากทสด จ านวน 235 คน คดเปนรอยละ 49.47 นอยทสดคอมากกวา 20 ป จ านวน 72 คน คดเปนรอยละ 15.16 2.2 การวเคราะหระดบความคดเหนเกยวกบตวแปรทเปนองคประกอบของหลกธรรมาภบาลในสถาบนอดมศกษาเอกชน

129

การวเคราะหระดบความคดเหนเกยวกบตวแปรทเปนองคประกอบของหลกธรรมาภบาลในสถาบนอดมศกษาเอกชนในแตละตวแปรทงหมด 66 ตวแปรตามเกณฑระดบคณภาพการบรหารทก าหนดไว ดงรายละเอยดในตารางท 8

ตารางท 8 แสดงคาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐานและคาระดบของแตละตวแปรทเปนองคประกอบ ของธรรมาภบาลในสถาบนอดมศกษาเอกชน (n = 475)

ล าดบท

หลกธรรมาภบาล คาเฉลย

สวนเบยงเบนมาตรฐาน

(S.D.)

คาระดบการปฏบต

1 ผบรหารไดก าหนดขอบเขตอ านาจหนาทในการปฏบตงานอยางชดเจน

3.84 0.79 มาก

2 มการตรวจสอบการใชอ านาจในการปฏบตงาน 3.54 0.84 มาก 3 ผบรหารไดแจงขนตอนการท างานใหบคลากรไดรบทราบ

เสมอ 3.64 0.87 มาก

4 ผบรหารไดออกกฎ ระเบยบตางๆ ของหนวยงาน ออกโดยอาศยอ านาจตามกฎหมาย

3.71 0.90 มาก

5 ผบรหารไดพจารณาการออกค าสงตางๆ โดยยดหลกความเสมอภาค

3.55 0.92 มาก

6 ผบรหารมหนวยงานจดการความขดแยงภายในหนวยงาน 3.27 0.93 ปานกลาง 7 การใชอ านาจแตละหนวยงานสามารถถกตรวจสอบได 3.47 0.94 ปานกลาง 8 มระบบการตรวจสอบทเขมแขงและมประสทธภาพ 3.36 0.89 ปานกลาง 9 ผบรหารไดทบทวน ปรบปรงและยกเลก โครงสรางและ

หลกเกณฑใหเหมาะสมกบสถานการณอยเสมอ 3.40 0.87 ปานกลาง

10 ผบรหารไดค านงถงความเทาเทยมของบคลากรในหนวยงานเสมอ

3.52 0.97 มาก

11 บคคลไดรบโทษเมอท าผดวนย 3.44 0.96 ปานกลาง 12 ผบรหารมการลงโทษจรงจง หนกเบาตามเหตและ

พฤตการณของการกระท าผด 3.41 0.97 ปานกลาง

130

ตารางท 8 (ตอ) (n = 475)

ล าดบท

หลกธรรมาภบาล คาเฉลย

สวนเบยงเบนมาตรฐาน

(S.D.)

คาระดบการปฏบต

13

ผบรหารไดยดหลกความเปนธรรม ความเสมอภาคในการปฏบตงาน และกลายนหยดในสงทถกตอง

3.80 0.86 มาก

14 ผบรหารไดขยนหมนเพยรในการปฏบตงานโดยค านงถงผลประโยชนของสวนรวม

3.88 0.82 มาก

15 ผบรหารไดท างานดวยความเสยสละและอทศตนเพอใหบรรลเปาหมายของหนวยงานทก าหนดไว

3.94 0.83 มาก

16 ผบรหารมคณธรรม จรรยาบรรณในการบรหารจดการ 3.80 0.87 มาก 17 ผบรหารรบฟงความคดเหนจากบคลากรในหนวยงาน 3.71 0.90 มาก 18 บคลากรมความจงรกภกดตอหนวยงาน 3.56 0.86 มาก 19 บคลากรมความผกพนซงกนและกน 3.57 0.90 มาก 20 บคลากรทปฏบตดควรไดรบการยกยอง ใหก าลงใจไดรบค า

ชมเชยและมคาตอบแทนทเปนธรรม 3.49 1.00 ปานกลาง

21 บคลากรมความปลอดภยในการปรกษา หารอทงเรองสวนตว/งานตาง ๆทเกดขน

3.52 0.87 มาก

22 ผบรหารไดมการปรบปรง แกไขตามทมเรองรองเรยน 3.39 0.89 ปานกลาง 23 ผบรหารใหเวลาเพยงพอในการปฏบตงานและตาม

สถานการณ 3.43 0.86 ปานกลาง

24 ผบรหารมระบบการเลกจางทเปนธรรม 3.44 0.90 ปานกลาง

25 ผบรหารมระบบการตรวจสอบภายในหนวยงาน 3.53 0.83 มาก

26 บคลากรสามารถดขอมลเกยวกบภาระหนาทหรอขนตอนการด าเนนงานของหนวยงานไดเสมอ

3.48 0.85 ปานกลาง

27 บคคลากรทเขามาใหมๆมความรและความสามารถสงไมเขามาแบบเสนสาย

3.52 0.82 มาก

28 มระบบการบรหารการเงนและพสดทรดกม 3.53 0.86 มาก

131

ตารางท 8 (ตอ) (n = 475)

ล าดบท

หลกธรรมาภบาล คาเฉลย

สวนเบยงเบนมาตรฐาน

(S.D.)

คาระดบการปฏบต

29 มการเลอนขนตามความสามารถ 3.29 0.92 ปานกลาง

30 มการกระจายบคลากรในการท างานอยางเหมาะสม โดยมอบหมายหนาทความรบผดชอบแกบคลากรในทท างานอยางเหมาะสม

3.29 0.85 ปานกลาง

31 ภายในหนวยงานมการแลกเปลยนความรซงกนและกน 3.42 0.87 ปานกลาง 32 มการกระจายขอมลขาวสารขององคกรอยางเปดเผยใหแก

บคลากรภายในและบคคลภายนอกไดรบอยางทวถง 3.47 0.88 ปานกลาง

33 ผบรหารไดมการแจงผลการด าเนนการของหนวยงานใหบคลากรภายนอกทราบทางเครอขายสารสนเทศอยางทวถง

3.53 0.85 มาก

34 ขอมลทเผยแพรใหบคคลภายใน/ภายนอกมความถกตอง ไมมการบดเบอน

3.39 0.88 ปานกลาง

35 บคคลภายนอกสามารถตรวจสอบถามขอมลหนวยงานไดจากเครอขายสารสนเทศ

3.37 0.91 ปานกลาง

36 บคลากรมสวนรวมในการวางนโยบายและแสดงความคดเหนอยางอสระ ผบรหารเปดโอกาสให

3.44 0.85 มาก

37 บคลากรในหนวยงานใหความรวมมอในการปฏบตงานเปนอยางด

3.57 0.79 มาก

38 ผบรหารมการประสานสมพนธ ท างานเปนทม และสรางเครอขายในการท างาน

3.52 0.84 มาก

39 ผบรหารมการเผยแพร สอสาร และท าความเขาใจในวสยทศน พนธกจ และเปาหมายของหนวยงานใหแก บคลากรในหนวยงานและสาธารณชนทราบโดยทวไป

3.56 0.83 มาก

40 บคลากรมสวนรวมเปนคณะกรรมการตาง ๆในหนวยงาน 3.61 0.80 มาก

41 ผบรหารใหทกฝายมสวนรวมในการจดท าแผนกลยทธ 3.60 0.85 มาก

132

ตารางท 8 (ตอ) (n = 475)

ล าดบท

หลกธรรมาภบาล คาเฉลย

สวนเบยงเบนมาตรฐาน

(S.D.)

คาระดบการปฏบต

42 ผบรหารจดท าสอและท าความเขาใจในเรองของแผนใหผปฏบตทมหนาทรบผดชอบเขาใจในแผนงานเสมอ

3.44 0.85 ปานกลาง

43 บคลากรในหนวยงานมความเขาใจแผนงานหลกและแผนงานรอง

3.42 0.85 ปานกลาง

44 มคณะกรรมการรบเรองรองทกขหรอปรกษาหารอเบองตน 3.54 0.85 มาก

45 ผบรหารมการก าหนดหลกเกณฑในการลดขนตอนและตดตามก ากบดแลการท างานเสมอ

3.44 0.83 ปานกลาง

46 กอนเรมปฏบตงานบคลากรจะทราบดชนชวด และมาตรฐานการปฏบตงานอยางชดเจน

3.35 0.86 ปานกลาง

47 ผบรหารมการตดตามประเมนผลการปฏบตงาน และมการวางแผนส ารองในกรณมความขดแยง

3.33 0.87 ปานกลาง

48 บคลากรตระหนกในความรบผดชอบในหนาทของตนและของสวนรวม รวมทงพรอมรบการตรวจสอบ

3.50 0.83 มาก

49 ผลการปฏบตของบคลากรในหนวยงานของทานเปนไปตามเปาหมายทก าหนด

3.50 0.80 มาก

50 ผบรหารไดมการประเมนผลงานบคลากรเปนระยะๆ 3.57 0.86 มาก 51 ผบรหารไดน าผลประเมนงานไปปรบปรงการท างาน 3.45 0.88 ปานกลาง

52 บคลากรน าความรใหมๆทไดรบมาเผยแพร แลกเปลยนกบผรวมงาน

3.45 0.79 ปานกลาง

53 ผบรหารไดน าผลการวจยมาปรบปรงการท างาน 3.27 0.87 ปานกลาง 54 มรางวลและผลตอบแทนทไดรบเหมาะสมกบปรมาณ 3.27 0.86 ปานกลาง 55 อตราก าลงของบคลากรมความเหมาะสมกบปรมาณ 3.17 0.88 ปานกลาง 56 มการจดท างบประมาณอยางเปนระบบ 3.52 0.89 มาก 57 มการวางแผนอตราก าลงคนอยางชดเจน 3.37 0.87 ปานกลาง

133

ตารางท 8 (ตอ) (n = 475)

ล าดบท

หลกธรรมาภบาล คาเฉลย

สวนเบยงเบนมาตรฐาน

(S.D.)

คาระดบการปฏบต

58 ผบรหารมการกระจายอ านาจหนาทในการท างานและตดสนใจ

3.38 0.87 ปานกลาง

59 บคลากรมความร ความสามารถ และความช านาญในงาน ทรบผดชอบ

3.57 0.83 มาก

60 หนวยงานมเครองมอ อปกรณ ดานเทคโนโลยอยางเพยงพอ 3.39 0.96 ปานกลาง

61 ผบรหารสนบสนนใหบคลากรเขารบการฝกฝน อบรมเพมพนความรใหมๆ อยเสมอ

3.61 0.85 มาก

62 ผบรหารมการพฒนาทกษะของผใชงานเครอขายสารสนเทศอยางสม าเสมอ

3.47 0.86 ปานกลาง

63 หนวยงานมเครองมอ อปกรณ ดานเทคโนโลยและระบบโปรแกรมคอมพวเตอร สารสนเทศทเหมาะสมกบการท างานททนสมย และหลากหลาย

3.41 0.93 ปานกลาง

64 ผบรหารไดท าการตรวจสอบดแลระบบสารสนเทศสม าเสมอ 3.37 0.93 ปานกลาง

65 มงบสนบสนนใหบคลากรศกษาตอในสายอาชพ 3.59 0.85 มาก

66 หนวยงานใชกระดาษนอยลงและมาใชเทคโนโลยไดมากขน 3.48 0.87 ปานกลาง

จากตารางท 8 พบวาโดยภาพรวมตวแปรทง 66 ขอ มคาเฉลย x อยระหวาง 3.17 –3.94 แสดงวา กลมตวอยางมความคดเหนเกยวกบตวแปรโดยเฉลยตงแตระดบปานกลางถงระดบมาก โดยทตวแปรทมคาเฉลย ความคดเหนอยในระดบมากมทงหมด 32 ตวแปร และ ตวแปรทมคาเฉลย ความคดเหน อยในระดบ ปานกลาง มทงหมด 34 ตวแปร ความคดเหนเกยวกบหลกธรร มาภบาลทอยในระดบมาก และมคาเฉลยสงสดคอ ตวแปรท 15 ท างานดวยความเสยสละ และอทศตนเพอใหบรรลเปาหมายของหนวยงานทก าหนดไว โดยมคาเฉลย x เทากบ 3.94 ตวแปรทอยในระดบมาก และมคาเฉลยสงเปนอนดบสอง คอ ตวแปรท 14 ขยนหมนเพยรในการปฏบตงานโดยค านงถงผลประโยชนของสวนรวม มคาเฉลย x เทากบ 3.88 สวนตวแปรทอยในระดบปานกลาง และม

134

คาเฉลยต าสด รองอนดบสดทาย ม 3 ตวแปรทมคาเฉลยเทากบ 3.27 คอ ตวแปรท 6 หนวยงานมมาตรการจดการความขดแยงภายในหนวยงาน ตวแปรท 53 หนวยงานมมาตรการจดการความขดแยงภายในหนวยงาน และตวแปรท 54 ผลตอบแทนไดรบเหมาะสมกบปรมาณและคณภาพของงาน และตวแปรทอยในระดบปานกลาง และมคาเฉลยต าสดเปนอนดบสดทาย คอ ตวแปรท 55 อตราก าลงของบคลากรมความเหมาะสมกบปรมาณและคณภาพของงานมคาเฉลย x เทากบ 3.17 เมอพจารณาคาสวนเบยงเบนมาตรฐาน (S.D.) พบวามคาอยระหวาง 0.79 – 1.00 แสดงวากลมตวอยางมความคดเหนตอตวแปรสอดคลองกน 2.3 ผลการวเคราะหองคประกอบของหลกธรรมาภบาลในสถาบนอดมศกษาเอกชน ในการวเคราะหองคประกอบเชงส ารวจ (Exploratory factor analysis) ผวจยไดวเคราะหคาน าหนกองคประกอบ (Factor loading) แลวสรปรวมตวแปรตาง ๆ ไดจ านวน 10 องคประกอบ แสดงคาความแปรปรวนของตวแปร (Eigenvalues) และคารอยละของความแปรปรวน (Percent of variance) ซงสามารถสรปผลไดดงน

จากการสกดองคประกอบดวยวธการสกดปจจย (Principal component analysis) และการวเคราะหสวนประกอบดวยการหมนแกนแบบแวรแมกซ (Varimax rotation) ได 10 องคประกอบ โดยพจารณาจากคาความแปรปรวนของตวแปร (Eigenvalue) ทมากกวา 1 ตามวธของไกเซอร (Kaiser) และเมอพจารณาเลอกองคประกอบจากจ านวนตวแปรในแตละองคประกอบทตองมตวแปรบรรยายองคประกอบนน ๆ ตงแต 3 ตวแปรขนไปและมคาน าหนกองคประกอบ (Factor loading) แตละตวแปรเทากบ 0.50 ขนไป พบวาองคประกอบทมจ านวนตวแปรในแตละองคประกอบตงแต 3 ตวขนไป และจ านวนตวแปรท เปนไปตามเกณฑของคาน าหนกองคประกอบ (Factor loading) ทงหมดจ านวน 8 องคประกอบ รวมจ านวนตวแปรทงสน 49 ตวแปร และองคประกอบทไมเปนไปตามเกณฑม 2 องคประกอบ และจ านวนตวแปรทไมเปนไปตามเกณฑมจ านวนทงหมด 17 ตวแปร ดงนน องคประกอบ ของการบรหารงานแบบธรรมาภบาล ประกอบดวย 8 องคประกอบ คอ หลกความรบผดชอบ หลกนตธรรมและความเสมอภาค หลกความโปรงใส หลกความคมคา หลกความมนคง หลกความมสวนรวม หลกคณธรรม และ หลกการใชอ านาจหนาท ดงแสดงในตารางท 3 ซงทง 8 องคประกอบน สอดคลองกบการวเคราะหเอกสารของผวจย และการวเคราะหความคดเหนของผเชยวชาญและผทรงคณวฒ ทก าหนด หลกธรรมาภบาลไว 6 หลกคอ หลกนตธรรม หลก คณธรรม หลกความโปรงใส หลกการมสวนรวม หลกความรบผดชอบ หลกความคมคา รายละเอยดของแตละตวแปรในแตละองคประกอบทง 8 องคประกอบทไดจากการวเคราะหองคประกอบเชงส ารวจ แสดงในตารางท 9 ถง ตารางท 17

135

ตารางท 9 ผลการวเคราะหองคประกอบเชงส ารวจของหลกธรรมาภบาลในสถาบนอดมศกษาเอกชน (n = 475)

องคประกอบ จ านวนตวแปรในองคประกอบทมคาน าหนกเกน 0.50

คาความแปรปรวนของตวแปร

(Eigenvalues)

คารอยละของความแปรปรวน

(Percent of Variance) หลกความรบผดชอบ 7 28.092 42.564 หลกนตธรรม 8 3.336 5.055 หลกความโปรงใส 9 2.247 3.405 หลกความคมคา 7 1.941 2.941 หลกความมนคง 5 1.763 2.671 หลกความมสวนรวม 6 1.533 2.323 หลกคณธรรม 3 1.178 2.198 หลกการใชอ านาจหนาท 4 1.451 1.178

รวม 49 41.541 62.335 จากตาราง 9 พบวา องคประกอบของหลกธรรมาภบาลในสถาบนอดมศกษาเอกชนมจ านวน 8 องคประกอบ รวมจ านวนตวแปรทเปนไปตามเกณฑคาน าหนกองคประกอบเทากบ 49 ตวแปร และรอยละของความแปรปรวนทงหมด 8 องคประกอบ ซงทง 8 องคประกอบ ประกอบดวย หลกความรบผดชอบ หลกนตธรรมและความเสมอภาค หลกความโปรงใส หลกความคมคา หลกความมนคง หลกความมสวนรวม หลกคณธรรม และ หลกการใชอ านาจหนาท โดยหลกความรบผดชอบมคารอยละของความแปรปรวนมากทสด คอ 42.564 และ หลกการใชอ านาจหนาท มคารอยละของความแปรปรวนนอยทสด คอ 1.178

136

ตารางท 10 องคประกอบท 1 หลกความรบผดชอบ (n = 475)

ตวแปร ขอความ คาน าหนกองคประกอบ

49 ผลการปฏบตของบคลากรในหนวยงานของทานเปนไปตามเปาหมายทก าหนด

0.699

51 ผบรหารไดน าผลประเมนงานไปปรบปรงการท างาน 0.681 50 ผบรหารไดมการประเมนผลงานบคลากรเปนระยะๆ 0.673 52 บคลากรน าความรใหมๆทไดรบมาเผยแพร แลกเปลยนกบผรวมงาน 0.629 48 บคลากรตระหนกในความรบผดชอบในหนาทของตนและของสวนรวม

รวมทงพรอมรบการตรวจสอบ 0.628

53 ผบรหารไดน าผลการวจยมาปรบปรงการท างาน 0.621 47 ผบรหารมการตดตามประเมนผลการปฏบตงาน และมการวางแผนส ารอง

ในกรณมความขดแยง 0.529

คาความแปรปรวนของตวแปร (Eigenvalues) คารอยละของความแปรปรวน (Percent of Variance)

28.092 42.564

จากตาราง 10 พบวาองคประกอบท 1 ‚หลกความรบผดชอบ ‛ ซงบรรยายดวยตวแปร

ส าคญ จ านวน 7 ตวแปร มคาน าหนกตวแปรในองคประกอบอยระหวาง 0.529 ถง 0.699 มคาความแปรปรวนของตวแปร (Eigenvalues) เทากบ 28.092 และคารอยละของความแปรปรวนเทากบ 42.564 แสดงวา ตวแปรทง 7 ตวแปรเปนตวแปรทรวมกนบรรยายองคประกอบนไดดทสด และองคประกอบนสามารถอธบายความแปรปรวนของพฤตกรรมการบรหารงานแบบธรรมาภบาลไดรอยละ 42.564 ซงเมอเทยบคาความแปรปรวนของตวแปร (Eigenvalues) กบองคประกอบอน ๆ แลว องคประกอบนมความส าคญเปนอนดบ 1

137

ตารางท 11 องคประกอบท 2 หลกนตธรรมและความเสมอภาค (n = 475)

ตวแปร ขอความ คาน าหนกองคประกอบ

6 ผบรหารมหนวยงานจดการความขดแยงภายในหนวยงาน 0.732 8 มระบบการตรวจสอบทเขมแขงและมประสทธภาพ 0.720

12 ผบรหารมการลงโทษจรงจง หนกเบาตามเหตและพฤตการณของการกระท าผด

0.662

7 การใชอ านาจแตละหนวยงานสามารถถกตรวจสอบได 0.631 11 บคคลไดรบโทษเมอท าผดวนย 0.629 9 ผบรหารไดทบทวน ปรบปรงและยกเลก โครงสรางและหลกเกณฑให

เหมาะสมกบสถานการณอยเสมอ 0.582

5 ผบรหารไดพจารณาการออกค าสงตางๆ โดยยดหลกความเสมอภาค 0.578 10 ผบรหารไดค านงถงความเทาเทยมของบคลากรในหนวยงานเสมอ 0.559

คาความแปรปรวนของตวแปร (Eigenvalues) คารอยละของความแปรปรวน (Percent of variance)

3.336 5.055

จากตาราง 11 พบวาองคประกอบท 2 ‚หลกนตธรรมและความเสมอภาค ‛ ซงบรรยายดวยตวแปรส าคญ จ านวน 8 ตวแปร มคาน าหนกตวแปรในองคประกอบอยระหวาง 0.559 ถง 0.732 มคาความแปรปรวนของตวแปร (Eigenvalues) เทากบ 3.336 และคารอยละของความแปรปรวนเทากบ 5.055 แสดงวา ตวแปรทง 8 ตวแปร เปนตวแปรทรวมกนบรรยายองคประกอบนไดดทสด และองคประกอบนสามารถอธบายความแปรปรวนของพฤตกรรมการบรหารงานแบบธรรมาภบาล ไดรอยละ 5.055 ซงเมอเทยบคาความแปรปรวนของตวแปร (Eigenvalues) กบองคประกอบอน ๆ แลว องคประกอบนมความส าคญเปนอนดบ 2

138

ตารางท 12 องคประกอบท 3 หลกความโปรงใส (n = 475)

ตวแปร ขอความ คาน าหนกองคประกอบ

34 ขอมลทเผยแพรใหบคคลภายใน/ภายนอกมความถกตอง ไมมการบดเบอน 0.705 35 บคคลภายนอกสามารถตรวจสอบถามขอมลหนวยงานไดจากเครอขาย

สารสนเทศ 0.694

32 มการกระจายขอมลขาวสารขององคกรอยางเปดเผยใหแกบคลากรภายในและบคคลภายนอกไดรบอยางทวถง

0.623

39 ผบรหารมการเผยแพร สอสาร และท าความเขาใจในวสยทศน พนธกจ และเปาหมายของหนวยงานใหแก บคลากรในหนวยงานและสาธารณชนทราบโดยทวไป

0.580

28 มระบบการบรหารการเงนและพสดทรดกม 0.570 37 บคลากรในหนวยงานใหความรวมมอในการปฏบตงานเปนอยางด 0.548 31 ภายในหนวยงานมการแลกเปลยนความรซงกนและกน 0.545 38 ผบรหารมการประสานสมพนธ ท างานเปนทม และสรางเครอขายในการ

ท างาน 0.529

36 บคลากรมสวนรวมในการวางนโยบายและแสดงความคดเหนอยางอสระ ผบรหารเปดโอกาสให

0.521

คาความแปรปรวนของตวแปร (Eigenvalues) คารอยละของความแปรปรวน (Percent of Variance)

2.247 3.405

จากตาราง 12 พบวาองคประกอบท 3 ‚หลกความโปรงใส ‛ ซงบรรยายดวยตวแปรส าคญ จ านวน 9 ตวแปร มคาน าหนกตวแปรในองคประกอบอยระหวาง 0.521 ถง 0.705 มคาความแปรปรวนของตวแปร (Eigenvalues) เทากบ 2.247 และคารอยละของความแปรปรวนเทากบ 3.405 แสดงวาตวแปรทง 9 ตวแปร เปนตวแปรทรวมกนบรรยายองคประกอบนไดดทสด และองคประกอบนสามารถอธบายความแปรปรวนของ พฤตกรรมการบรหารงานแบบธรรมาภบาล ไดรอยละ 3.405 ซงเมอเทยบคาความแปรปรวนของตวแปร (Eigenvalues) กบองคประกอบอน ๆ แลว องคประกอบนมความส าคญเปนอนดบ 3

139

ตารางท 13 องคประกอบท 4 หลกความคมคา (n = 475)

ตวแปร ขอความ คาน าหนกองคประกอบ

63 หนวยงานมเครองมอ อปกรณ ดานเทคโนโลยและระบบโปรแกรมคอมพวเตอร สารสนเทศทเหมาะสมกบการท างานททนสมย และหลากหลาย

0.799

64 ผบรหารไดท าการตรวจสอบดแลระบบสารสนเทศสม าเสมอ 0.774 65 มงบสนบสนนใหบคลากรศกษาตอในสายอาชพ 0.688 62 ผบรหารมการพฒนาทกษะของผใชงานเครอขายสารสนเทศอยางสม าเสมอ 0.644 60 หนวยงานมเครองมอ อปกรณ ดานเทคโนโลยอยางเพยงพอ 0.641 66 หนวยงานใชกระดาษนอยลงและมาใชเทคโนโลยไดมากขน 0.605 61 ผบรหารสนบสนนใหบคลากรเขารบการฝกฝน อบรมเพมพนความรใหมๆ

อยเสมอ 0.582

คาความแปรปรวนของตวแปร (Eigenvalues) คารอยละของความแปรปรวน (Percent of Variance)

1.941 2.941

จากตาราง 13 พบวาองคประกอบท 4 ‚หลกความคมคา ‛ ซงบรรยายดวยตวแปรส าคญ จ านวน 7 ตวแปร มคาน าหนกตวแปรในองคประกอบอยระหวาง 0.582 ถง 0.799 มคาความแปรปรวนของตวแปร (Eigenvalues) เทากบ 1.941 และคารอยละของความแปรปรวนเทากบ 2.941 แสดงวาตวแปรทง 7 ตวแปรเปนตวแปรทรวมกนบรรยายองคประกอบนไดดทสด และองคประกอบนสามารถอธบายความแปรปรวนของ พฤตกรรมการบรหารงานแบบธรรมาภบาล ไดรอยละ 2.941 ซงเมอเทยบคาความแปรปรวนของตวแปร (Eigenvalues) กบองคประกอบอน ๆ แลว องคประกอบนมความส าคญเปนอนดบ 4

140

ตารางท 14 องคประกอบท 5 หลกความมนคง (n = 475)

ตวแปร ขอความ คาน าหนกองคประกอบ

21 บคลากรมความปลอดภยในการปรกษา หารอทงเรองสวนตว/งานตาง ๆทเกดขน

0.622

22 ผบรหารไดมการปรบปรง แกไขตามทมเรองรองเรยน 0.621 24 ผบรหารมระบบการเลกจางทเปนธรรม 0.617 23 ผบรหารใหเวลาเพยงพอในการปฏบตงานและตามสถานการณ 0.603 25 ผบรหารมระบบการตรวจสอบภายในหนวยงาน 0.538

คาความแปรปรวนของตวแปร (Eigenvalues) คารอยละของความแปรปรวน (Percent of Variance)

1.763 2.671

จากตาราง 14 พบวาองคประกอบท 5 ‚หลกความมนคง‛ ซงบรรยายดวยตวแปรส าคญ

จ านวน 5 ตวแปร มคาน าหนกตวแปรในองคประกอบอยระหวาง 0.538 ถง 0.622 มคาความแปรปรวนของตวแปร (Eigenvalues) เทากบ 1.763 และคารอยละของความแปรปรวนเทากบ 2.671 แสดงวา ตวแปรทง 5 ตวแปรเปนตวแปรทรวมกนบรรยายองคประกอบนไดดทสด และองคประกอบนสามารถอธบายความแปรปรวนของ พฤตกรรมการบรหารงานแบบธรรมาภบาล ไดรอยละ 2.671 ซงเมอเทยบคาความแปรปรวนของตวแปร (Eigenvalues) กบองคประกอบอน ๆ แลว องคประกอบนมความส าคญเปนอนดบ 5

141

ตารางท 15 องคประกอบท 6 หลกความมสวนรวม (n = 475)

ตวแปร ขอความ คาน าหนกองคประกอบ

42 ผบรหารจดท าสอและท าความเขาใจในเรองของแผนใหผปฏบตทมหนาทรบผดชอบเขาใจในแผนงานเสมอ

0.609

41 ผบรหารใหทกฝายมสวนรวมในการจดท าแผนกลยทธ 0.606 40 บคลากรมสวนรวมเปนคณะกรรมการตาง ๆในหนวยงาน 0.558 45 ผบรหารมการก าหนดหลกเกณฑในการลดขนตอนและตดตามก ากบดแล

การท างานเสมอ 0.535

43 บคลากรในหนวยงานมความเขาใจแผนงานหลกและแผนงานรอง 0.532 44 มคณะกรรมการรบเรองรองทกขหรอปรกษาหารอเบองตน 0.501

คาความแปรปรวนของตวแปร (Eigenvalues) คารอยละของความแปรปรวน (Percent of Variance)

1.533 2.323

จากตาราง 15 พบวาองคประกอบท 6 ‚หลกความมสวนรวม ‛ ซงบรรยายดวยตวแปรส าคญ จ านวน 6 ตวแปร มคาน าหนกตวแปรในองคประกอบอยระหวาง 0.501 ถง 0.609 มคาความแปรปรวนของตวแปร (Eigenvalues) เทากบ 1.533 และคารอยละของความแปรปรวนเทากบ 2.323 แสดงวา ตวแปรทง 6 ตวแปร เปนตวแปรทรวมกนบรรยายองคประกอบนไดดทสด และองคประกอบนสามารถอธบายความแปรปรวนของ พฤตกรรมการบรหารงานแบบธรรมาภบาล ไดรอยละ 2.323 ซงเมอเทยบคาความแปรปรวนของตวแปร (Eigenvalues) กบองคประกอบอน ๆ แลว องคประกอบนมความส าคญเปนอนดบ 6

142

ตารางท 16 องคประกอบท 7 หลกคณธรรมตอบคคลและองคกร (n = 475)

ตวแปร ขอความ คาน าหนกองคประกอบ

18 บคลากรมความจงรกภกดตอหนวยงาน 0.681 19 บคลากรมความผกพนซงกนและกน 0.657 17 ผบรหารรบฟงความคดเหนจากบคลากรในหนวยงาน 0.522

คาความแปรปรวนของตวแปร (Eigenvalues) คารอยละของความแปรปรวน (Percent of Variance)

1.451 2.198

จากตาราง 16 พบวาองคประกอบท 7 ‚หลกคณธรรมตอบคคลและองคกร ‛ ซงบรรยายดวยตวแปรส าคญจ านวน 4 ตวแปร มคาน าหนกตวแปรในองคประกอบอยระหวาง 0.447 ถง 0.681 มคาความแปรปรวนของตวแปร (Eigenvalues) เทากบ 1.451 และคารอยละของความแปรปรวนเทากบ 2.198 แสดงวา ตวแปรทง 4 ตวแปร เปนตวแปรทรวมกนบรรยายองคประกอบนไดดทสด และองคประกอบนสามารถอธบายความแปรปรวนของพฤตกรรมการบรหารงานแบบธรรมาภบาล ไดรอยละ 2.198 ซงเมอเทยบคาความแปรปรวนของตวแปร (Eigenvalues) กบองคประกอบอน ๆ แลว องคประกอบนมความส าคญเปนอนดบ 7 ตารางท 17 องคประกอบท 8 หลกการใชอ านาจหนาท

(n = 475)

ตวแปร ขอความ คาน าหนกองคประกอบ

1 ผบรหารไดก าหนดขอบเขตอ านาจหนาทในการปฏบตงานอยางชดเจน 0.700 3 ผบรหารไดแจงขนตอนการท างานใหบคลากรไดรบทราบเสมอ 0.673 2 มการตรวจสอบการใชอ านาจในการปฏบตงาน 0.618 4 ผบรหารไดออกกฎ ระเบยบตางๆ ของหนวยงาน ออกโดยอาศยอ านาจตาม

กฎหมาย 0.576

คาความแปรปรวนของตวแปร (Eigenvalues) คารอยละของความแปรปรวน (Percent of Variance)

1.178 1.785

143

จากตาราง 17 พบวาองคประกอบท 8 ‚หลกการใชอ านาจหนาท ‛ ซงบรรยายดวยตวแปรส าคญ จ านวน 4 ตวแปร มคาน าหนกตวแปรในองคประกอบอยระหวาง 0.576 ถง 0.700 มคาความแปรปรวนของตวแปร (Eigenvalues) เทากบ 1.178 และคารอยละของความแปรปรวนเทากบ 1.785 แสดงวา ตวแปรทง 4 ตวแปร เปนตวแปรทรวมกนบรรยายองคประกอบนไดดทสด และองคประกอบนสามารถอธบายความแปรปรวนของ พฤตกรรมการบรหารงานแบบธรรมาภบาล ไดรอยละ 1.785 ซงเมอเทยบคาความแปรปรวนของตวแปร (Eigenvalues) กบองคประกอบอน ๆ แลว องคประกอบนมความส าคญเปนอนดบ 8

ตอนท 3 การตรวจสอบและรางการใชหลกธรรมาภบาลในสถาบนอดมศกษาเอกชน ในขนตอนนผวจยไดน ารางองคประกอบทไดจากการวเคราะห และพฒนารปแบบทเหมาะสม และเปนไปไดในขนตอนท 2 มาตรวจสอบและเพมความนาเชอถอในการสรางรปแบบทเหมาะสม โดยการน าเสนอองคประกอบหลกธรรมาภบาลในสถาบนอดมศกษาเอกชน ซงเนนรปแบบทผวจยไดพฒนาจากขอมลทงหมด ดวยวธการประเมนในรปแบบการสมมนาองผเชยวชาญ (Connoisseurship) โดยน าเสนอรปรางการใชหลกธรรมาภบาลในสถาบนอดมศกษาเอกชน ใหผเชยวชาญและผทรงคณวฒไดพจารณาประเดนดานความเหมาะสม ความเปนไปได ความถกตอง และการใชประโยชน พรอมทงขอเสนอแนะ การวพากษ เพอปรบปรงใหไดรปแบบทเหมาะสม ซงผวจยไดคดเลอกผเชยวชาญและผทรงคณวฒทเปนผบรหารระดบ รองอธการบด คณบด และผอ านวยการ สถาบนอดมศกษาเอกชน จ านวน 9 คน ซงผเชยวชาญและผทรงคณวฒมความคดเหนเกยวกบรางการใชหลกธรรมาภบาลในสถาบนอดมศกษาเอกชน ดงน 1. หลกความรบผดชอบ (Accountability) สถาบนอดมศกษาเอกชน ควรมการกระจายอ านาจการตดสนใจลงสระดบลาง เพอใหมความรบผดชอบทกระดบ มความชดเจน ควรมรายงานประจ าป รายการถงผลการปฏบตงานทมตวชวดความส าเรจ ควรมระบบตรวจสอบการท างานทกอยาง เพอใหมนใจวางานทด าเนนการนน เปนไปตามแผนการท างาน และทส าคญในบทบาทของผบรหารตองรบผดชอบตอการท างานและผลงานอยางจรงจง กระตอรอรนในการแกปญหาและเคารพในความคดเหนทแตกตาง จะท าใหผปฏบตมความมนใจในผบรหารมากขน 2. หลกนตธรรมและความเสมอภาค (Rule & law and equality) ผบรหารในสถาบน อดมศกษา ควรมการยดมนในวตถประสงคขององคกร และตองมความเขาใจอยางชดแจงในวตถประสงค และตองประกาศพนธกจและวตถประสงค เพอเปนแนวทางในการด าเนนงานใหบคคลากรในองคกรทราบและเขาใจในหนาทของผบรหาร ในกรณมการสบเปลยนหนาทภายใน

144

องคกร ควรมความยตธรรม มขอก าหนด กตกา หลกเกณฑทแนนอน เปนธรรม อยางเสมอภาคและเทาเทยมกน เพอสรางความนาเชอถอใหกบองคกร 3. หลกความโปรงใส (Transparency) การด าเนนงานในองคกร ผบรหารควรแจงใหผปฏบตทราบถงหนาทและความรบผดชอบของตนและผปฏบตใหชดเจน ใหมความเหมาะสมกบขนาดขององคกร ไมมความซบซอน ผบรหารควรตดสนใจและวนจฉยอยางโปรงใส ระบบการสอสารทด มการกระจายขาวสารเปนรายสปดาห รายเดอน เพอใหผปฏบตไดทราบการเคลอนไหขององคกร ไดทราบถงหนวยงานไหนทจะตดตองาน รถงขนตอนของการท างาน เพอสรางความมนใจในการท างาน 4. หลกความคมคา (Value for money) การบรหารงานในองคกรไมควรมขนตอนการปฏบตงานเกนความจ าเปน ควรปรบปรงหนวยงานทซ าซอนใหทนสมยตอสถานการณ ควรมการบรหารจดการทรพยากรทมใหเกดประโยชนคมคาตอสวนรวม รณรงคใหบคลากรมความประหยด เลอกน าเทคโนโลยสมยใหมมาใช และพฒนาบคลากรในองคกรอยางตอเนอง เพอใหบคลากรเหนวาตนเองมคณคาในองคกร 5. หลกความมนคง (Security) ผบรหารควรมการประเมนผลการท างานของบคลากรสม าเสมอ การประเมนผลงานนน สามารถประเมนไดไมวาจะเปนรายบคคล หรอเปนกลมกได หลกเกณฑการประเมนขนอยกบลกษณะของงานในหนวยงานนน เมอประเมนแลวตองมนใจวาผทไดเลอนต าแหนงนน มทกษะ ความร ความสามารถ และมประสบการณในหนาทนน

6. หลกการมสวนรวม (Participation) ผบรหารควรมระบบหรอหนวยงานในการรบฟงความคดเหน และการรบเรองรองทกขนน ควรมบคคลภายนอกเขามามสวนรวม ไมวาจะมสวนรวมในการรบฟง เสนอแนะหรอตดสนใจ เพอบคลากรจะมนใจวาเรองราวจะมการตดสนอยางโปรงใส และขณะเดยวกนผบรหารควรสนบสนนใหหนวยงานมสวนรวมในการบรหารงานในองคกรดวย

7. หลกคณธรรม (Ethics) ผบรหารควรประพฤตตนเปนแบบอยางทด ยดมนในสงทถกตอง ดงาม สนบสนนใหบคลากรมความซอสตย จรงใจ ขยนท างาน มความอดทน มระเบยบวนย ในกรณมบคลากรประพฤตตนด มคณธรรม ผบรหารควรใหก าลงใจสงเสรมเปนรางวลในการประพฤตตนนน เพอความภาคภมใจใหกบบคลากร และในทางกลบกนถาบคลากรมความประพฤตไมด กควรลงโทษตามระเบยบวนยเชนกน

8. หลกการใชอ านาจหนาท (Authority performance) ผบรหารเมอตองตดสนใจ ควรตดสนใจอยางโปรงใสและยตธรรม กอนการตดสนใจควรมขอมลทด รบฟงขอเสนอแนะจากผรวมงาน หรอผทมประสบการณ เมอผบรหารตดสนใจอยางหนงอยางไปแลว ตองมความ

145

รบผดชอบในผลงานของตน มการประเมนผลงานเปนระยะ ๆ รวมถงตองพฒนาทกษะในการปฏบตงานดวย และการบรหารงานตองมนใจวามระบบบรหารความเสยงทมประสทธภาพเปนระบบในการท างาน เพอใหบคลากรในองคกรมนใจและไวใจถงการใชอ านาจหนาทของผบรหาร จากองคประกอบทง 8 ประการ หากสถาบนอดมศกษาเอกชน ไดน าไปศกษาถงองคประกอบไหนทสามารถน าไปพฒนาหรอปรบเปลยนการใชใหเหมาะสมกบปณธานขององคกรนนโดยจรงจง ยอมสงผลใหองคกรมคณภาพการศกษามากขน และสงผลใหเปนการพฒนาการศกษา พฒนาสงคมและพฒนาประเทศใหยงยน สามารถแขงขนกบนานประเทศได

146

บทท 5

สรปผลการวจย อภปรายผล และข อเสนอแนะ

ในการวจยเรอง การใชหลกธรรมาภบาลในสถาบนอดมศกษาเอกชน ม วตถประสงคเพอ 1) ทราบการใชหลก ธรรมาภบาลในสถาบนอดมศกษา เอกชน 2) พฒนาและน าเสนอการใชหลกธรรมาภบาลในสถาบนอดมศกษาเอกชน เปนการวจยเชงพรรณนา ผวจยไดก าหนดแนวทางและรายละเอยดตาง ๆ ของการวจย โดยไดด าเนนการวจยแบงออกเปน 3 ขนตอน ดงน ขนตอนท 1 การศกษาวเคราะห เพอก าหนดขอบขายในการวจย ในขนตอนน ผ วจยได ศกษาเพอก าหนด ขอบขายในการวจยประกอบดวย 3 ขนตอน คอ 1) การวเคราะหเอกสาร รายงาน สรปการสมมนาและบทความทเกยวของกบแนวคดทฤษฎดวยการวเคราะหเนอหา (Content analysis) และขอคนพบทเกยวกบหลกธรรมาภบาล 2) การสมภาษณความคดเหนของผทรงคณวฒ/ผเชยวชาญทเกยวของกบองคประกอบของหลกธรรมาภบาล โดยไดวเคราะห สงเคราะหผลการสมภาษณความคดเหนจากผทรงคณวฒ/ผเชยวชาญ ทผวจยเลอกวธการสมภาษณแบบเจาะจง ( Purposive sampling) โดยมเกณฑการคดเลอกผทรงคณวฒในการสมภาษณ ไดแก 2.1) ผทรงคณวฒหรอผเชยวชาญหรอผบรหารทใชธรรมาภบาลในองคกรของรฐหรอเอกชนยกเวนสถาบนอดมศกษา 2.2) ผทรงคณวฒหรอผเชยวชาญหรอผบรหารทใชธรรมาภบาลในสถาบน อดมศกษา รวมจ านวน 9 คน เพอสรปผลการสมภาษณและแนวคดทฤษฎทไดจากการวเคราะหเอกสารแลวน ามาสรางเปนตวแปรขอค าถามขององคประกอบหลกธรรมาภบาลในสถาบนอดมศกษาเอกชน 3) น าผลจากการวเคราะหเอกสารทเกยวกบแนวคดทฤษฎดวยการวเคราะหเนอหา ( Content analysis) ขอคนพบทเกยวกบหลกธรรมาภบาล ผนวกกบผลการวเคราะหการสมภาษณความคดเหนจากผทรงคณวฒทผวจยสมภาษณแบบเจาะจง ( Purposive sampling) น ามาวเคราะหรวมกบหลกการและแนวปฏบตของสถาบนอดมศกษาเอกชน เพอก าหนดขอบขายการวจยเรอง การใชหลกธรรมาภบาลในสถาบนอดมศกษาเอกชน ผวจยได สรปความคดเหนดงกล าวแล วน ามาสงเคราะห สรปรวมกบหลกการแนวคดทฤษฎ และงานวจยทเกยวกบการบรหาร งานแบบธรรมาภบาลในสถาบนอดมศกษาเอกชน ซงพบว าองคประกอบด วยประกอบจ านวน 8 องค ประกอบ คอ 1)หลกความรบผดชอบ (Accountability) 2) หลกนตธรรมและความเสมอภาค (Rule of law and equality) 3) หลกความโปรงใส (Transparency) 4) หลกความคมคา (Value for money) 5) หลก

146

147

ความมนคง ( Security) 6) หลกการมสวนรวม (Participation) 7) หลกคณธรรม (Ethics) 8) หลกการใชอ านาจหนาท (Authority performance)

ขนตอนท 2 การศกษาวเคราะห ความเป นไปได และพฒนา รางการใชหลก ธรรมาภบาลในสถาบนอดมศกษาเอกชนในขนตอนนผ วจยได น าขอมลทได จากการศกษาในขนตอนท 1 ซงเปน องค ประกอบของการใชหลกธรรมาภบาลในสถาบนอดมศกษาเอกชน จ านวน 8 องค ประกอบมาสร างเปนขอค าถามแบบประมาณค า 5 ระดบของลเคร ท (Likert Scale) ได จ านวน 103 ขอ แล วน าไปหาค าความสอดคล องและความตรงกบสงทต องการวด ‚คา IOC‛ (Index of Item Objective Congruence) ซงผลการวเคราะห เหลอข อค าถามจ านวน 66 ขอ แล วน าไปถามความคดเหนของกล ม ตวอย างทเป นสถาบนอดมศกษาเอกชน ในภาคกลางจ านวน 14 มหาวทยาลย ผใหข อมลประกอบ ดวยผบรหาร 20 คน และผปฏบตในสถาบนอดมศกษาเอกชน 20 คน รวม 40 คน รวมจ านวนทงสน 560 คน แล วน าแบบสอบถามทได กลบคนมาจ านวน 475 ฉบบ คดเป นร อยละ 83.82 มาวเคราะห องค ประกอบเชงส ารวจ (Exploratory factor analysis) เพอหาองค ประกอบหลกซงผลการวเคราะห ได 8 องค ประกอบมาสรปเป นร างการใชหลกธรรมาภบาลในสถาบนอดมศกษาเอกชน

ขนตอนท 3 การตรวจสอบ รางการใชหลกธรรมาภบาลในสถาบนอดมศกษาเอกชน ทเหมาะสมในขนตอนนเป นการตรวจสอบความเป นไปได ความถกต อง และการน าไปใช ประโยชนของการใชหลกธรรมาภบาลในสถาบนอดมศกษาเอกชน จาก รางการใชหลกธรรมาภบาลในสถาบนอดมศกษาเอกชน โดยใช วธสมมนาองผเชยวชาญ (Connoisseurship) ซงเป นการน าเสนอรปแบบทได ใหรองอธการบด/ คณบด/ผอ านวยการในสถาบนอดมศกษาเอกชนจ านวน 9 คน ผลการพจารณาพบวาการใชหลกธรรมาภบาลในสถาบนอดมศกษาเอกชนท ได มความเป นไปได ถกต องเหมาะสมและเปนประโยชน

สรปผลการวจย

จากผลการวจยครงน ผวจยสามารถสรปผลการวจยตามจดประสงค ของการวจยได ดงน 1. การใชหลกธรรมาภบาลในสถาบนอดมศกษาเอกชนมองคประกอบทได จากวธการตามขนตอนดงน 1.1 จากการวเคราะห เอกสารและงานวจยทเกยวข อง และการสมภาษณ ผ เชยวชาญผ ทรงคณวฒผ วจยพบว าการใชหลกแบบธรรมาภบาลในสถาบนอดมศกษาเอกชน ประกอบด วย 8 องค ประกอบ ดงน 1) หลกความรบผดชอบ 2) หลกนตธรรมและความเสมอภาค 3) หลกความโปรงใส 4) หลกความคมคา 5) หลกความมนคง 6) หลกการมสวนรวม 7) หลกคณธรรม และ

148

8)หลกการใชอ านาจหนาท ซงสอดคลองกบแนวคดทฤษฎทไดศกษาและความคดเหนของผทรงคณวฒและผเชยวชาญ ซงไดก าหนดเปนกรอบตวแปรทศกษาของการใชหลกธรรมาภบาลในสถาบนอดมศกษาเอกชนเพอน าไปศกษาความเป นไปได 1.2 จากการน าตวแปรทได มาสรางเป นแบบสอบถาม เพอน าไปศกษาความเป นไปไดของการใชหลกธรรมาภบาลในสถาบนอดมศกษาเอกชน โดยการสอบถามความคดเหนของกลมตวอยางทมาจากสถาบนอดมศกษาเอกชน และยนยนความคดเหนจากกลมตวอยางดงน การวเคราะห องค ประกอบหลกของ การใชหลกธรรมาภบาลในสถาบนอดมศกษาเอกชน ตามความคดเหนของกลมตวอยางโดยการ ว เคราะห องค ประกอบเชงส ารวจ (Exploratory Factory Analysis) ด วยวธการสกดปจจย (Principal Component Analysis) ‚PCA‛ พบว ามองค ประกอบทส าคญ 8 องค ประกอบ ซงประกอบด วยตวแปรทงหมด 49 ตวแปร จากเดมทงหมด 66 ตวแปร โดยถกตดทงไป 17 ตวแปร โดยพจารณาจากค าผลรวมความแปรปรวนร วมจากมากไปหาน อยและในแต ละองค ประกอบได จดเรยง ล าดบตวแปรตามค าน าหนกองคประกอบ (Factor loading) ไดดงน องค ประกอบท 1 ‚หลกความรบผดชอบ (Accountability)‛ ประกอบด วย 7 ตวแปร คอ

1. ผลการปฏบตของบคลากรในหนวยงานของทานเปนไปตามเปาหมายทก าหนด 2. ผบรหารไดน าผลประเมนงานไปปรบปรงการท างาน 3. ผบรหารไดมการประเมนผลงานบคลากรเปนระยะๆ 4. บคลากรน าความรใหมๆทไดรบมาเผยแพร แลกเปลยนกบผรวมงาน 5. บคลากรตระหนกในความรบผดชอบในหนาทของตนและของสวนรวม รวมทงพรอม

รบการตรวจสอบ 6. ผบรหารไดน าผลการวจยมาปรบปรงการท างาน 7. ผบรหารมการตดตามประเมนผลการปฏบตงาน และมการวางแผนส ารองในกรณม

ความขดแยง

องค ประกอบท 2 ‚หลกนตธรรมและความเสมอภาค(Rule of law and equality )‛ ประกอบดวย 8 ตวแปร คอ

1. ผบรหารมหนวยงานจดการความขดแยงภายในหนวยงาน 2. มระบบการตรวจสอบทเขมแขงและมประสทธภาพ 3. ผบรหารมการลงโทษจรงจง หนกเบาตามเหตและพฤตการณของการกระท าผด 4. การใชอ านาจแตละหนวยงานสามารถถกตรวจสอบได

149

5. บคคลไดรบโทษเมอท าผดวนย 6. ผบรหารไดทบทวน ปรบปรงและยกเลก โครงสรางและหลกเกณฑใหเหมาะสมกบ สถานการณอยเสมอ 7. ผบรหารไดพจารณาการออกค าสงตางๆ โดยยดหลกความเสมอภาค 8. ผบรหารไดค านงถงความเทาเทยมของบคลากรในหนวยงานเสมอ

องค ประกอบท 3 ‚หลกความโปรงใส (Transparency)‛ ประกอบด วย 10 ตวแปร คอ

1. ขอมลทเผยแพรใหบคคลภายใน/ภายนอกมความถกตอง ไมมการบดเบอน 2. บคคลภายนอกสามารถตรวจสอบถามขอมลหนวยงานไดจากเครอขายสารสนเทศ 3. มการกระจายขอมลขาวสารขององคกรอยางเปดเผยใหแกบคลากรภายในและบคคล ภายนอกไดรบอยางทวถง 4. ผบรหารมการเผยแพร สอสาร และท าความเขาใจในวสยทศน พนธกจ และเปาหมาย ของหนวยงานใหแก บคลากรในหนวยงานและสาธารณชนทราบโดยทวไป 5. มระบบการบรหารการเงนและพสดทรดกม 6. บคลากรในหนวยงานใหความรวมมอในการปฏบตงานเปนอยางด 7. ภายในหนวยงานมการแลกเปลยนความรซงกนและกน 8. ผบรหารมการประสานสมพนธ ท างานเปนทม และสรางเครอขายในการท างาน 9. บคลากรมสวนรวมในการวางนโยบายและแสดงความคดเหนอยางอสระ ผบรหารเปด โอกาสให

องค ประกอบท 4 ‚หลกความคมคา (Value for money)‛ ประกอบด วย 7 ตวแปร คอ

1. หนวยงานมเครองมอ อปกรณ ดานเทคโนโลยและระบบโปรแกรมคอมพวเตอร สารสนเทศทเหมาะสมกบการท างานททนสมย และหลากหลาย 2. ผบรหารไดท าการตรวจสอบดแลระบบสารสนเทศสม าเสมอ 3. มงบสนบสนนใหบคลากรศกษาตอในสายอาชพ 4. ผบรหารมการพฒนาทกษะของผใชงานเครอขายสารสนเทศอยางสม าเสมอ 5. หนวยงานมเครองมอ อปกรณ ดานเทคโนโลยอยางเพยงพอ 6. หนวยงานใชกระดาษนอยลงและมาใชเทคโนโลยไดมากขน 7. ผบรหารสนบสนนใหบคลากรเขารบการฝกฝน อบรมเพมพนความรใหมๆ อยเสมอ

150

องค ประกอบท 5 ‚หลกความมนคง (Security)‛ ประกอบด วย 5 ตวแปร คอ

1. บคลากรมความปลอดภยในการปรกษา หารอทงเรองสวนตว/งานตาง ๆทเกดขน 2. ผบรหารไดมการปรบปรง แกไขตามทมเรองรองเรยน 3. ผบรหารมระบบการเลกจางทเปนธรรม 4. ผบรหารใหเวลาเพยงพอในการปฏบตงานและตามสถานการณ 5. ผบรหารมระบบการตรวจสอบภายในหนวยงาน

องค ประกอบท 6 ‚หลกการมสวนรวม (Participation)‛ ประกอบด วย 6 ตวแปร คอ 1. ผบรหารจดท าสอและท าความเขาใจในเรองของแผนใหผปฏบตทมหนาทรบผดชอบ เขาใจในแผนงานเสมอ 2. ผบรหารใหทกฝายมสวนรวมในการจดท าแผนกลยทธ 3. บคลากรมสวนรวมเปนคณะกรรมการตาง ๆในหนวยงาน 4. ผบรหารมการก าหนดหลกเกณฑในการลดขนตอนและตดตามก ากบดแลการท างานเสมอ 5. บคลากรในหนวยงานมความเขาใจแผนงานหลกและแผนงานรอง 6. มคณะกรรมการรบเรองรองทกขหรอปรกษาหารอเบองตน

องค ประกอบท 7 ‚หลกคณธรรม (Ethics)‛ ประกอบด วย 3 ตวแปร คอ

1. บคลากรมความจงรกภกดตอหนวยงาน 2. บคลากรมความผกพนซงกนและกน 3. ผบรหารรบฟงความคดเหนจากบคลากรในหนวยงาน

องค ประกอบท 8 ‚หลกการใชอ านาจหนาท (Authority performance)‛ ประกอบด วย 4 ตวแปร คอ

1. ผบรหารไดก าหนดขอบเขตอ านาจหนาทในการปฏบตงานอยางชดเจน 2. ผบรหารไดแจงขนตอนการท างานใหบคลากรไดรบทราบเสมอ 3. มการตรวจสอบการใชอ านาจในการปฏบตงาน 4. ผบรหารไดออกกฎ ระเบยบตางๆ ของหนวยงาน ออกโดยอาศยอ านาจตามกฎหมาย

151

อภปรายผล ผลจากการวจยครงน มประเดนส าคญและขอคนพบ สามารถน ามาอภปรายผลตามวตถประสงคของการวจย ผวจยพบวา 1) องคประกอบของการใชหลกธรรมาภบาลในสถาบน อดมศกษาเอกชน ม 8 องคประกอบ และ2) ผลการพฒนาการใชหลกธรรมาภบาลโดยสมมนาองผเชยวชาญ (Connoisseurship) ดงรายละเอยดตอไปน 1. องคประกอบการบรหารงานแบบธรรมาภบาลในสถาบนอดมศกษาเอกชน ประกอบดวย 8 องคประกอบเรยงล าดบความส าคญโดยพจารณาจากคาน าหนกองคประกอบจากมากไปหานอย ประกอบ ดวย 1) หลกความรบผดชอบ 2) หลกนตธรรมและความเสมอภาค 3) หลกความโปรงใส 4) หลกความคมคา 5) หลกความมนคง 6) หลกการมสวนรวม 7) หลกคณธรรม และ 8)หลกการใชอ านาจหนาท โดยแตละองคประกอบเกดจากการใชวธทางสถต ดวยเหตนท าใหองคประกอบทง 8 องคประกอบ มตวแปรในแตละองคประกอบครอบคลมและคอนขางสอดคลองกบแนวคดเกยวกบการบรหารงานแบบธรรมาภบาลของนกวจยทไดศกษาไว ดงนนสามารถอภปรายผลในภาพรวมทง 8 องคประกอบ ไดดงน

1.1 องคประกอบดานหลกความรบผดชอบจากการวจยปรากฏวาเปน องคประกอบทส าคญตอหลกการบรหารงานแบบธรรมาภบาลมากทสดซงสามารถอธบายคาแปรปรวน ของตวแปรทงหมดไดรอยละ 42.564 โดยมตวแปรยอย 7 ตวแปร โดยพจารณาจากคาน าหนกองคประกอบ พบวาผบรหารมความตระหนกในหนาทและความรบผดชอบ มการก าหนดความรบผดชอบทชดเจน มการประเมนผลการปฎบตงานขององคกรเปนกระบวนการพจารณาถงการด าเนนการในกจกรรมตางๆ ภายในองคกรวาจะบรรลวตถประสงคขององคกรทตงไวหรอไม และน าผลการประเมนมาปรบปรงแกไขมาพฒนาเพอใหเกดผลสมฤทธตอภารกจขององคกร การประเมนและการตรวจสอบการท างาน ใหขอมลยอนกลบแกผปฎบตงานเกยวกบการปฎบตงานอยางเปดเผย ท าใหผปฎบตทราบวาจะตองถกประเมนในเรองใด เพอน าไปสการปรบปรงงานใหมคณภาพและประสทธภาพ เพอใหใหสอดคลองกบวตถประสงคขององคกร เพอใหผปฏบตงานปราบผลส าเรจในการท างานตามเปาหมาย สอดคลองกบแคพเพลนและนอรตน (Robert S.kaplan, and David P.Norton) ทเสนอแนวคดในเรองของการประเมนองคกรวา แทนทองคกรจะพจารณาเฉพาะดชนชวดทางดานการเงนอยางเดยว เนองจากเปนการประเมนไดเพยงแตปจจยภายในองคกร ไมสามารถประเมนปจจยภายนอกองคกรได ดงนนการประเมนควรใหความส าคญตอดชนชวดในมมมองดานอนๆดวย สอดคลองกบไพศาล ตงสมบรณ ทไดศกษาวจยผบรหารสถานศกษา สงกดส านกงานเขตพนทการศกษาสมทรสาครพบวาผบรหารใชหลกธรรมาภบาลในการบรหารงาน ดานหลกความรบผดชอบ มากทสด และสอดคลองกบแนวคดของ ดร.รช ทวาความรบผดชอบคอ การกระท าสงท

152

ถก หมายถง การกระท าทถกเวลา (หมายถง กาลเทศะ) ทนเวลา ตรงตอเวลาดวย เปนกจกรรมฝกใหรบผดชอบตอ ตวเอง ตอครอบครว และตอสงคมในทสด

1.2 องคประกอบดาน หลกนตธรรมและความเสมอภาค เปนองคประกอบทมความส าคญตอการบรหารงานแบบธรรมาภบาลในสถาบนอดมศกษามากเปนอนดบทสอง ซงสามารถอธบายความแปรปรวนของตวแปรทงหมดไดรอยละ 5.055 โดยมตวแปรยอย 8 ตวแปร การทองคประกอบดานหลกความรบผดชอบตอการปฏบตงานมากเปนอนดบทสอง โดยพจารณาจากคาน าหนกองคประกอบ พบวาผบรหารไดมการทบทวน ปรบปรงกฎ ระเบยบ ขอบงคบใหเหมาะสมยงขน และไดปรบเปลยนโครงสราง สายงานการปฏบตงานภายในองคกร ใหสอดคลองกบสถานการณและการเปลยนแปลงของสงคมอยเสมอรวมถงไดสอดแทรกหลกคณธรรม จรรยาบรรณ ใหบคลากรตระหนกในคณธรรม และจรยธรรม มความซอสตย สจรต เมอผ ปฏบตงานไดทราบถงขอบเขตหนาทการท างานทชดเจน ปองกนการท างานทซ าซอนเพอปองกนการขดแยงในองคกร สอดคลองกบแนวคดของ ธงชย สนตวงษ ใหความหมายวา การจดองคการหมายถง การก าหนดโครงสราง อ านาจหนาท การแบงสวนงาน และการจดสายงานเพอใหการปฏบตงานเปนไปตามวตถประสงค การจดองคกรเปนหนาทของผบรหารทเกยวของกบการจดระเบยบหนาทงานตางๆภายในองคกร การจดองคกรเปนเรองทตอเนอง และเปนเหตเปนผลโดยตรงจากแผนงานทก าหนดไว ชวยใหผปฏบตงานทราบถงขอบเขตของงาน จดวางชองทางเพอการตดตอสอสารและการตดสนใจ ปองกนการท างานซ าซอน และขจดความขดแยงในหนาทการงาน สอดคลองกบ นภาพร รงโรจนสาคร ทไดศกษาวจยโดยพบวาผบรหารสถานศกษาจงหวดสมทรสาคร ในภาพรวมมระดบพฤตกรรมทางคณธรรมตามระบบการบรหารกจการบานเมองและสงคมทด อยในระดบมาก

1.3 องคประกอบ หลกความโปรงใส เปนองคประกอบทมความส าคญตอการบรหาร งานแบบธรรมาภบาลในสถาบนอดมศกษามากเปนอนดบทสาม ซงสามารถอธบายความแปรปรวนของตวแปรทงหมดไดรอยละ 3.405 โดยมตวแปรยอย 9 ตวแปร โดยพจารณาจากคาน าหนกองคประกอบ พบวา ผบรหารสรางเครอขายการประชาสมพนธ มรายงานผลการด าเนนงานเปดเผยตอผทเกยวของใหทราบ มหนวยงานและระบบกลไกการตรวจสอบทชดเจนและโปรงใส บคคลากรทราบถงขนตอนการท างานทจะตองตดตอกบหนวยงานใด ประสานงานกบหนวยงานไหนและบคคลภายนอกสามารถเขาถงขอมลไดตลอดเวลา เนองจากผบรหารทราบวาการตดตอสอสารกบผปฎบตงาน และบคคลภายนอก รวมถงการรบทราบขอมลทงภายในและภายนอกองคกร เปนกระบวนการบรหารงานอยางหนงทจะกอใหเกดคณภาพ และประสทธภาพของงาน ถอเปนภารกจอยางหนงของผบรหาร สอดคลองกบแนวคดของธวส ภษตโภยไคย ทกลาววาความ

153

โปรงใสเปนหวใจทจะท าใหการด าเนนงานตางๆมความชอบธรรมและเปนประโยชนกบทกๆฝาย ไมมการปดบง บดเบอน หรอเอาประโยชนสวนตน เพราะใหความส าคญกบความโปรงใสภายในองคกรเปนส าคญกอน แลวจงใหองคกรภายนอกเปนผตรวจสอบในเวลาตอมา และสอดคลองกบแนวคดของจารวรรณ เมณฑกา ได ให ความหมายวาการด าเนนการของรฐด าเนนการอยางโปรงใส คอการทสาธารณชนมโอกาสรบร นโยบายด านต าง ๆ ของรฐบาล และมความมนใจว า รฐบาลมความตงใจจรงในการด าเนนการตามนโยบายนน และของมนตร กนกวาร ทไดกลาวถงหลกความโปรง ใส (Transparency) ว าคอการปรบปรงกลไกการท างานขององค กรใหมความโปร งใส เป ดเผย ขอมล ขาวสาร และมกระบวนการให ประชาชนเข าถงขอมลขาวสาร และตรวจสอบความถกตองไดซงบญญตไวในรฐธรรมนญทสอดคลองกบหลกการของรฐธรรมนญ และแนวคดของธวช ภษตโภยไคย ได กล าววา ความโปร งใส เป นหวใจของการด าเนนธรกจ ความโปร งใสจะเกดขนได อย างมประสทธภาพและได ผลกต องมระบบ ‚ธรรมาภบาล‛ หรอการก ากบดแลทด โดยมคณะกรรมการตรวจสอบเป นผ รบผดชอบ และมหน วยงานตรวจสอบภายใน เป นเครองมอด าเนนการ ความโปร งใสเปนหวใจทจะท าให การด าเนนธรกจมความชอบธรรม และเป นประโยชน ต อทกฝ ายไม มการป ดบงซอนเร น อย างไรกตามความโปร งใสจะเกดขนได ไม เพยงแต จะมระบบการก ากบดแลทด และมผ บรหารทสจรต มคณธรรมเท านน ผเกยวของกบกจการก เป นส วนส าคญทจะต องมความร ในเรองของความโปรงใส ในขณะเดยวกนผ บรหารกต องร จกท าใจ ยอมรบการต าหน หากผดพลาด และต องพร อมทจะปรบปรงแกไข และทส าคญจะต องรบฟงความคดคดเหนของผ อน

1.4 องคประกอบหลกความคมคา เปนองคประกอบทมความส าคญตอการบรหารงานแบบธรรมาภบาลในสถาบนอดมศกษามากเปนอนดบทส ซงสามารถอธบายความแปรปรวนของตวแปรทงหมดไดรอยละ 2.941 โดยมตวแปรยอย 7 ตวแปร พจารณาจากตวแปรท พบวา ผบรหารสถานศกษาไดบรหารจดการและใชทรพยากรทมจ ากดเพอใหเกดประโยชนสงสดแกสวนรวม โดยรณรงคใหมความประหยด ใชของอยางคม คาและรวมกนพฒนาทรพยากรทมอยใหใชไดนานกรณทรพยากรทเปนผปฏบตงานนนผบรหารไดมอบหมายงานใหผปฏบตงานรบมอบงานตามความเหมาะสมกบความร ความสามารถ และไดรบผลตอบแทนทเหมาะสม ลดขนตอนทซบซอนปรบปรงจ านวนบคลากรใหเหมาะสมกบงานและองคกรและใหผปฏบตไดเรยนรเทคโนโลยใหมๆทเกดขนมากมาย ซงจ าเปนตองมการเรยนรเพมขน เพอปรบตวใหทนกบการเปลยนแปลงทเกดขน ดงนนการพฒนาบคลากรถอเปนหวใจในการบรหารงานท าใหบคลากรมความมนใจในการท างานวาหลงจากทไดรบการอบรม การพฒนา สวนทรพยากรดานเทคโนโลยนน ผบรหารใหความส าคญกบการบรหารทรพยากรให เกดประโยชนสงสดโดยวางแผนในการใชทรพยากรตางๆ ดวยความประหยด บ ารงรกษาทรพยากรเทคโนโลยสม าเสมอ รวมถงการใชทรพยากรเทคโนโลยและ

154

นวตกรรม อปกรณและสอใหมๆ มาใชในองคกรใหเหมาะสมกบเปาหมาย มการปรบปรงอาคารสถานทเพอใหเกดบรรยากาศในการท างาน ซงถอวามความส าคญตอประสทธผลขององคกร สอดคลองกบแนวคดของ นพพงษ บญจตราดลย ทวาผบรหารสถานศกษาซงมหนาทจะตองบรหารงานตางๆ มภารกจทจะตองปฏบตทงภายในและภายนอกสถานศกษามากมาย จงค านงถงความคมคาหรอผลประโยชนของสถานศกษาโดยสวนรวม และสอดคลองกบ พระราชบญญตระเบยบบรหารราชการแผนดน (ฉบบท 5) พ.ศ. 2545 (มาตรา 3/1) ทวาการบรหารราชการตามพระราชบญญตนตองเปนไปเพอประโยชนสขของประชาชน เกดผลสมฤทธตอภารกจภาครฐ ความมประสทธภาพ ความคมคาในเชงภารกจแหงรฐ การลดขนตอนการปฏบตงาน การลดภารกจและยบเลกหนวยงานทไมจ าเปน การกระจายภารกจและทรพยากรใหแกทองถน การกระจายอ านาจตดสนใจ การอ านวยความสะดวก และการตอบสนองความตองการของประชาชน ทงนโดยมผรบผดชอบตอผลของงาน

1.5 องคประกอบหลกความมนคง เปนองคประกอบทมความส าคญตอการบรหารงานแบบธรรมาภบาลในสถาบนอดมศกษามากเปนอนดบทหา ซงสามารถอธบายความแปรปรวนของตวแปรทงหมดไดรอยละ 2.671 โดยมตวแปรยอย 5 ตวแปร โดยพจารณาจากคาน าหนกองคประกอบ พบวา ความพงพอใจในงาน ความมนคงอยรอดขององคกร รายไดและสวสดการของผปฏบตเปนแรงจงใจในการปฏบตงาน ท าใหเกดความกระตอรอรน มความมงมนในการท างาน มขวญและก าลงใจ มการอทศแรงกายและใจในการท างาน อตราการขาดงานและลาออกจากงานต า ท าใหสงผลตอความส าเรจของงานใหเปนไปตามเปาหมายขององคกร และมการประเมนผลงานเปนระยะๆของผบรหารท าใหบคลากรมนใจวาบคคลทไดเลอนงานเปนผบรหารนนมทกษะ ความรความสามารถและประสบการณตรงกบลกษณะงานสอดคลองกบแนวคดของ แบส ( Bass) ความพงพอใจกอใหเกดประสทธผลและความส าเรจขององคกร เปนการเพมขวญผลผลตคนท างานทมความสขจะกอใหเกดผลผลต ประเวศ วะส ความพงพอใจในงานเปนตวพยากรณความผกพนในองคกร 1.6 องคประกอบ หลกความมสวนรวมเปนองคประกอบทมความส าคญตอการบรหาร งานแบบธรรมาภบาลในสถาบนอดมศกษามากเปนอนดบทหก ซงสามารถอธบายความแปรปรวนของตวแปรทงหมดไดรอยละ 2.323 โดยมตวแปรยอย 6 ตวแปร โดยพจารณาจากคาน าหนกองค ประกอบพบวาผบรหารไดจดท าสอและท าความเขาใจในเรองแผนงานใหผปฏบตทมหนาทรบผด ชอบสามารถเขาใจในแผนงาน รวมถงใหผปฏบตรวมกนวางแผนงาน การท าแผนกลยทธ ผบรหารยอมรบฟงความคดเหนของผรวมงาน เนองจากการบรหารงานแบบมสวนรวมนนถอเปนสวนหนงของการบรหารงาน ทเพมความพงพอใจและเปนการจงใจของผรวมงาน เสมอนผรวมงานเปนสวน

155

หนงขององคกร ผปฏบตงานจะปฏบตงานตามแผนทตนเองไดรวมกนวางไวใหเปนตามเปาหมาย จะท าใหงานมคณภาพและประสทธภาพ กระบวนการท างานเปนระบบมหนวยงานรบฟงความคดเหน เรองราวรองทกขซงมบคคลภายนอกเขารวมดวยสอดคลองกบแนวคด อทธ โลหะชาละ การบรหารแบบมสวนรวม หมายความวา การทผบรหารหรอผน าไดเปดโอกาสหรอใหโอกาสผใตบงคบบญชาไดเขามามสวนรวมในการตดสนใจในเรองบางประการขององคการ ทผบรหารไดพจารณาแลววาจะชวยใหเกดประโยชนแกองคการมากกวาทผบรหารจะตดสนใจเพยงผเดยว อกทงยงเปนการท าใหชองวางระหวางผบรหารกบบคลากรในองคการลดนอยลงและแนวคดของธรรมรส โชตกญชร ไดกลาวถงลกษณะทส าคญทเกยวกบการบรหารแบบมสวนรวม คอ กระบวนการของการใหผใตบงคบบญชามสวนเกยวของในการตดสนใจ เปนการมสวนรวมอยางแขงขนของบคคล ใชความคดสรางสรรคและความเชยวชาญในการแกปญหาของการบรหาร เปนการตงอยบนฐานแนวคดของการแบงอ านาจหนาท ทผบรหารแบงอ านาจหนาทการบรหารใหกบผใตบงคบบญชา ตองการใหผใตบงคบบญชามสวนเกยวของอยางแทจรงในกระบวนการตดสนใจทส าคญขององคการ มใชเพยงแตหวงใยหรอสมผสปญหา และสอดคลองกบแนวคดของอรณ รกธรรม ไดใหความหมายของการมสวนรวม หมายถง การทบคคลเขาไปเกยวของกบการด าเนนกจกรรมในดานของการก าหนดแนวทางการปฏบตงาน หรอเขาไปมสวนในกระบวน การใดกระบวนการหนงขององคการและสอดคลองกบงานวจยของเมตต เมตตการณจต ศภราภรณ ธรรมชาต และนดา ด ารหเลศ 1.7 องคประกอบหลกคณธรรม เปนองคประกอบทมความส าคญตอการบรหารงานแบบธรรมาภบาลในสถาบนอดมศกษามากเปนอนดบทเจด ซงสามารถอธบายความแปรปรวนของตวแปรทงหมดไดรอยละ 2.198 โดยมตวแปรยอย 3 ตวแปร โดยพจารณาจากคาน าหนกองคประกอบพบวา ผบรหารสถานศกษาไดน าหลกคณธรรมมาใชในการปฏบตงานของบคลากรในสถานศกษา โดยเฉพาะอย างยงผ บรหารสถานศกษาตลอดจนบคลากรทกฝ ายตองยดมนในคณธรรมคอ มระเบยบวนย มความขยนหมนเพยร มความยตธรรมซอสตย สจรต มความคดถกต องดงามในการปฏบตงาน เดนสายกลางและเปนแบบอยางทดแก องคกรและสงคม รณรงคใหบคลากรประพฤตด ซอสตย และมความรบผดชอบในกรณทผปฏบตงานไดประพฤตตนด มคณธรรมผบรหารไดยกยอง สงเสรมใหก าลงใจ และในทางกลบกนถาบคลากรประพฤตกระท าผดควรกลาวตกเตอน หรอการลงโทษควรจะกระท าตามระเบยบวนย ไมควรมหลายมาตรฐาน สอดคลองกบ เพลโตทใหแนวคดวาคณธรรมเปนการเล งเหนหรอหยงร ว าอะไรควรหรอไม ควรประพฤต การร จกประมาณ มความส านกควบคมให อย ในขอบเขตจรยธรรม ไม ถกต องก าวก ายสทธอนชอบธรรมของผ อน มความยตธรรม และสอดคลองกบแนวคดของ ฉลอง มาปรดา ทวาหลกคณธรรมเปนสงททกคนควรจะมเปนอยางยงไมวาจะอยในฐานะใดกตาม

156

1.8 องคประกอบ หลกการใชอ านาจหนาท เปนองคประกอบทมความส าคญตอการบรหารงานแบบธรรมาภบาลในสถาบนอดมศกษามากเปนอนดบท แปด ซงสามารถอธบายความแปรปรวนของตว แปรทงหมดไดรอยละ 1.789 โดยมตวแปรยอย 4 ตวแปร โดยพจารณาจากคาน าหนกองคประกอบ พบวา ผบรหารในสถาบนอดมศกษาเอกชนในปจจบนไดผานกระบวนการสรรหาจากผ มความร ความสามารถ มประสบการณและเหมาะสมกบต าแหน งหน าท ผ ทจะไดรบการแต งตงให ด ารงต าแหน ง ผ บรหาร จะได รบความร ความเข าใจในกระบวนการบรหารสถานศกษาอยางด ตลอดจนได รบทกษะทจ าเป น มจตส านกในความรบผดชอบต อหน าท ตงใจปฏบตภารกจตามหนาทอยางด มความรบผดชอบตอความบกพรองในหนาทการงานทตนรบผดชอบอย และกอนทจะตดสนใจอยางใดควรไดรบขอมลทด ทถกตอง รบฟงขอเสนอแนะจากผรวมงานหรอผทมประสบการณกอน และเมอตดสนใจด าเนนการแลวในกรณผดพลาด พรอมทจะปรบปรงแกไขไดทนทวงท และควรมกระบวนการหรอระบบบรหารความเสยงทมประสทธภาพในระบบการท างาน สอดคลองกบแนวคด วรภทร โตธนะเกษม ทผบรหารได ใชสทธของความเปนเจาของทจะปกปองดแลผลประโยชนของตนเอง โดยผานกลไกทเกยวของในการบรหาร โดยหวใจส าคญของ การใชอ านาจหนาท ท โปรงใส ความยตธรรม และความรบผดชอบในผลของการตดสนใจ

จากขอมลและเหตผลดงกลาวขางตน จงสรปไดวาการใชหลกธรรมาภบาลในสถาบนอดม ศกษาเอกชน เปนการบรหารงานทมงเนนคณภาพของการบรหารงานในองคกร ในขณะเดยวกนกสงผลใหเกดคณภาพการศกษาขององคกรดวย และเพอใหเกดการพฒนาองคกรทยงยนตอไป จงนบวาเปนการบรหารงานทเหมาะสมถกตอง เปนไปไดและสามารถน าไปเปนประโยชน สอดคลองกบขอบขายทฤษฎของการวจย

ขอเสนอแนะการวจย

จากการวจยเรองการใชหลกธรรมาภบาลในสถาบนอดมศกษาเอกชนไดขอค นพบสงทเปนประโยชนทเป นองค ความรด านกระบวนการบรหารงานแบบธรรมาภบาลในสถาบนอดมศกษาเอกชน ซงผ วจยมข อเสนอแนะดงน ด านนโยบาย หน วยงานต นสงกดทเกยวข องและรบผดชอบในการบรหารงานแบบธรรมาภบาล ในสถาบนอดมศกษาเอกชนโดยตรง ควรน าองคประกอบตางๆ ของหลกธรรมาภบาลในสถาบนอดม ศกษาเอกชนทไดจากการศกษาวจยครงนไปศกษารายละเอยดของแตละองค ประกอบ และพจารณาประกอบการตดสนใจเลอกการบรหารงานแบบธรรมาภบาลในสถาบนอดมศกษา

157

เอกชน วาสามารถน าไปปรบปรงและพฒนามหาวทยาลยเอกชนได จรง โดยเน นแนวคดเรองการบรหารจดการ การมสวนรวมเพมเตมและใหการสนบสนนปจจยทรพยากรทางการบรหารทเพยงพอ

ดานการน าไปปฏบต ผบรหารสถานศกษาควรน าข อค นพบทได จากการศกษาวจยครงนคอ ‚การใชหลกแบบธรรมาภบาลในสถาบนอดมศกษาเอกชน‛ นไปประยกต ใช ในการบรหารงานของมหาวทยาลยเอกชน โดยจดล าดบความส าคญของแตละองคประกอบทเหมาะสมกบสภาพบรบทจรงของมหาวทยาลย พร อมทงการสรางความร ความเข าใจแก ผ ทเกยวข องทกฝ าย และมการตดตามประเมนผลในการน าไปใช เป น ระยะ ๆ เพอปรบปรงและพฒนาคณภาพมหาวทยาลยให ได ตามมาตรฐานทก าหนด ขอเสนอแนะส าหรบการวจยครงต อไป

จากการศกษารปแบบการบรหารงานแบบธรรมาภบาลในสถาบนอดมศกษาเอกชน ผ วจยมข อเสนอแนะดงน

1. ควรศกษาวจยในการน าการใชหลกธรรมาภบาลในสถาบนอดมศกษาเอกชนไปทดลองใช ในการบรหารงานของมหาวทยาลยเพอสรปภาพรวมของรปแบบและความถกตองเหมาะสมของแตละองคประกอบ

2. ควรศกษาวจยในแต ละองค ประกอบทงเชงคณภาพและเชงปรมาณ 3. ควรศกษาวจย องคประกอบของหลก ธรรมาภบาลในสถาบนอดมศกษาเอกชนทได ใน

ภาพรวมหรอแตละองค ประกอบทส งผลตอการบรหารของมหาวทยาลย

158

บรรณานกรม

ภาษาไทย

กระทรวงศกษาธการ. ส านกงานเขตพนทการศกษา , คมอการบรหารสถานศกษาขนพนฐานทเปนนตบคคล กรงเทพฯ : โรงพมพองคการรบสงสนคาและพสดภณฑ(ร.ส.พ.) , 2546.

กอบกล จามรนาค. ‚วธการและผลกระทบของการไดมาซงอธการบดมหาวทยาลยของรฐ .‛ วทยานพนธปรญญามหาบณฑต สาขาการบรหารการศกษา บณฑตวทยาลย ,มหาวทยาลยเกษตรศาสตร, 2545.

เกรยงศกด เจรญวงคศกด . ‚ธรรมรฐภาคการเมอง:บทบาทภาคการเมอง.‛ สารวฒสภา 6 , 9 (กนยายน 2545).

. ผอ านวยการสถาบนอนาคตศกษาเพอการพฒนา. [ Online], accessed 28 February 2007. Available from : http://www.bangkokcity.com/service/scoop/detail.php? boid=15398

เกษม วฒนชย. ‚ การปฏรปอดมศกษา : คนไทยไดอะไร. เอกสารประกอบการบรรยายการสมมนาทางวชาการ เรองความกาวหนาการอดมศกษาไทย เนองในโอกาสวนคลายวนสถาปนาทบวงมหาวทยาลย ครบรอบปท 29.‛ ณ อมแพค. กนยายน 2544.

. ธรรมาภบาลบทบาทส าคญกรรมการสถานศกษา, รายงานปฎรปการศกษาไทย 5, 64 สงพมพ.สกศ. 87/2545. ส านกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต 15 เมษายน 2545.

ความเปนมาของธรรมาภบาล บทความ [Online], accessed 24 February 2009. Available from : http://www.kmutt.ac.th/sd/html/pdf/tam.pdf.

ความเปนมาเพอความโปรงใสในประเทศ บทความ กลไกการตอตานคอรปชนในรฐธรรมนญไทย ฉบบป พ.ศ.2540 : ปญหา อปสรรค และทศทางในอนาคต สมมนาบทบาทกระบวนการยตธรรมในการแกปญหาคอรปชน.

จตมงคล โสณกล. ธรรมรฐภาครฐบาล. วฏจกร, 6 พฤษภาคม 2541. จารวรรณ เมณฑกา. ความโปรงใส ( Transparency) ในการด าเนนการของรฐ วารสารผตรวจ

การแผนดนของรฐสภา., 2546.

159

จตราภา กลฑลบตร. การวจยส าหรบนกวจยรนใหม .กรงเทพฯ :โรงพมพบรษทสหธรรมก , 2550.

จนดา มณเนตร. “การมสวนรวมของต ารวจปาไมในการอนรกษทรพยากรปาไม.” วทยานพนธ ปรญญาศกษาศาสตรมหาบณฑต สาขาสงแวดลอมศกษา, มหาวทยาลยมหดล, 2540.

เฉลมชย สมทา. ‚การบรหารโดยใชหลกธรรมาภบาลของผบรหารสถานศกษา ตามความคดเหนของครปฏบตการสอนในสงกดส านกงานเขตพนทการศกษาเลย เขต 1 .‛ วทยานพนธปรญญามหาบณฑต สาขาการบรหารการศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยขอนแกน, 2547.

ชนะศกด ยวบรณ. ‚กระทรวงมหาดไทยกบการบรหารจดการทด ,‛ ในการปกครองทด (Good Governance) กรงเทพฯ : บพธการพมพ, 2543.

ชยภม สชมภ. ‚เรองรปแบบการบรหารจดการเขตพนทการศกษาตามหลกธรรมาภบาล เขตพนทการศกษาพษณโลก .‛ วทยานพนธปรญญามหาบณฑต สาขาการบรหารการศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยนเรศวร, 2548.

ชยอนนต สมทรวณช. Good Governance กบการปฎรปการศกษา-การปฎรปการเมอง. ม.ป.พ. , 2541.

ชชาต พวงสมจตร. ‚การวเคราะหปจจยทสงเสรมและปจจยทเปนอปสรรคตอการมสวนรวมของ ชมชนกบโรงเรยนประถมศกษาในเขตปรมณฑลกรงเทพมหานคร.‛ วทยานพนธ ปรญญาครศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาบรหารการศกษา จฬาลงกรณมหาวทยาลย , 2540.

ไชยวฒน ค าชและคณะ. ธรรมาภบาล : ค าน าส านกพมพ กรงเทพฯ : บรษทส านกพมพน าฝน จ ากด, 2545.

ณชนนทน จนทรสบแถว. Good Governance and Public Management in Thai Social. (มหาวทยาลยเกษตรศาสตร). [ Online], accessed 5 March 2007. Available from : http://www.qa.ku.ac.th

ถวลวด บรกล และ สตธร ธนานธโชต . รายงานการวจยเรอง การวดระดบความเปนประชาธปไตยและพฤตกรรมการเลอกตงสมาชกสภาผแทนราษฎร . นนทบร:สถาบนพระปกเกลา, 2546.

. โครงการศกษาเพอพฒนาดชนวดผลการพฒนาระบบบรหารจดการทด. นนทบร : สถาบนพระปกเกลา, 2545.

160

. การบรหารจดการบานเมองทด. เอกสารประกอบการสมมนาโครงการยกระดบ การใหบรการสาธารณะของหนวยงานรฐและองคกรปกครองสวนทองถน People’s Audit.กรงเทพฯ : ส านกงานพฒนาระบบราชการ, 2547.

ทบวงมหาวทยาลย. ก.การอดมศกษาของสหรฐอเมรกา ทบวงมหาวทยาลย, 2533. . รายงานการสมมนาทางวชาการ เรอง แนวทางการพฒนาทางวชาการของสถาบน

อดมศกษาเอกชน. สมาคมสถาบนอดมศกษาเอกชน, กนยายน, 2531.

. รายงานสมมนาทางวชาการ เรอง ทศทางสถาบนอดมศกษาเอกชน ตามพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2547. สมาคมสถาบนอดมศกษาเอกชน, พฤศจกายน2542.

. เอกเทศและความเสมอภาคทางการศกษาระดบอดมศกษาในประเทศไทย. คณะท างานเฉพาะกจ ศกษาวเคราะหโอกาสและความเสมอภาคทางการศกษา ระดบอดมศกษาในประเทศไทย. ม.ป.ท. , 2537.

ทวศกด กออนนตกล. ‚บทบาทของวทยาศาสตรและเทคโนโลยและ ICT กบ Knowledge Base Economy‛ รายงานการวจยกระทรวงการตางประเทศ สโมสรสราญรมย รวมกบกองทนสนบสนนการวจย(สกว.), 2543.

ทองอนทร วงศโสธร. ไพฑรย สนลารตน และวรรณนภา โพธนอย. อางถงใน กนก วงศตระหงาน ความเปนสากลของการอดมศกษา. กรงเทพฯ : ทบวงมหาวทยาลย, 2540.

ทกษณ ชนวตร. “ค ากลาวในการเปดการประชมเชงปฏบตการเรอง การก ากบดแลกจการทด : ทานก ากบ เราดแล” ณ ศนยประชมแหงชาตสรกต 14 มนาคม 2545.

ทพาวด เมฆสวรรค. การประชมเชงปฏบตการ ‚การขบเคลอนวาระแหงชาตดานจรยธรรม ธรรมาภบาล และการปองกนการทจรตและประพฤตมชอบ ในภาคราชการ ,‛ 8 ธนวาคม 2549. [ Online], accessed 24 February 2009. Available from : http://www.igpthai.org/nation_sit/pdf/02open.pdf.

ธงชย สนตวงศ. องคกรและการบรหารจดการแผนใหม. กรงเทพฯ :โรงพมพไทย, 2543. . องคการและการบรหาร. พมพครงท 10. กรงเทพฯ:โรงพมพไทยวฒนาพานช, 2539. ธรรมรส โชตกญชร.“การบรหารแบบมสวนรวม” ในประมวลสาระชดวชาทฤษฎและแนวปฏบต

ในการบรหารการศกษา, หนวยท 9-12. กรงเทพฯ : มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช, 2536.

ธวช ภษตโภยไคย. ทปรกษาสมาคมผตรวจสอบภายในแหงประเทศไทย. บทความ ความโปรงใส จะเปนจรงไดอยางไร. www.theiiat.or.th .

ธรยทธ บญม. 3 ยทธศาสตร 10 แนวทางสธรรมรฐ. มตชนรายวน, 26 มกราคม 2541. . บทความ ‚สถาบนทปรกษาเพอพฒนาประสทธภาพในราชการ (สปร.).

161

ธระ รญเจรญ และคณะ. บรรณาธการ , การบรหารเพอปฏรปการเรยนร กรงเทพฯ : บรษทขาวฟาง จ ากด, 2546.

. สภาพและปญหาการบรหารและการจดการศกษาขนพนฐานของสถานศกษาในประเทศไทย. กรงเทพฯ : ส านกนโยบายแผนและมาตรฐานการศกษา ศาสนา และวฒนธรรม สกศ., 2545.

นดา ด ารหเลศ. “การมสวนรวมในการพฒนาสงแวดลอมชมชนของประชาชนในชมชนบานครวกรงเทพมหานคร.” วทยานพนธปรญญาศกษาศาสตรมหาบณฑต สาขาสงแวดลอมศกษา, มหาวทยาลยมหดล, 2542.

นพพงษ บญจตราดล. หลกการบรหารการศกษา. กรงเทพฯ : บพธการพมพ, 2534. นฤมล ทบจมพล. ‚แนวคดและวาทกรรม วาดวยธรรมรฐแหงชาต ,‛ ในการจดการปกครอง

(good governance). กรงเทพฯ : คณะรฐศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2541. นรนดร เมองพระ. ‚การจดท างบประมาณโดยหลกธรรมาภบาล,‛ เอกสารวชาการหลกสตร

การเมองการปกครองในระบอบประชาธปไตยส าหรบนกบรหารระดบสง รนท 4 , สถาบนพระปกเกลา พ.ศ.2543.

นศากร จนทรแกว. เอกสารเชงวเคราะหและขอเสนอเพอการพฒนางาน, เรอง ‚กระบวนการพฒนาหลกสตรใหสอดคลองตามเกณฑมาตรฐานหลกสตรอดมศกษา พ.ศ. 2548 และแนวทางการบรหารเกณฑมาตรฐานหลกสตรอดมศกษา พ.ศ.2548 ,‛ [ Online], accessed 9 October 2008. Available from : http://www.tsu.ac.th/esd/Articles/ 00649.doc.

แนวคดเรองธรรมาภบาล. บทความวชาการ [ Online]. accessed 18 January 2008. Available from : http://www.software602.com/

บวรศกด อวรรณโณ. การสรางธรรมาภบาลในสงคมไทย. กรงเทพฯ : วญญชน, 2542. . “ ธรรมาภบาลในองคกรอสระ.” เอกสารประกอบการบรรยาย 8 มถนายน 2545.

นนทบร : สถาบนพระปกเกลา อางใน ถวลวด บรกล, 2546. บญเสรม วรกล และคณะ. รายงานการศกษาวจยเรอง แนวทางการจดระบบงบประมาณและ

การลงทนเพออดมศกษา มหาวทยาลยธรกจบณฑต.มนาคม 2546. บษบง ชยเจรญวฒนะ และคณะ. ตวชวดธรรมาภบาล : บทน า. กรงเทพฯ : สถาบนพระปกเกลา,

2544. . ตวชวดธรรมาภบาล กรงเทพฯ : สถาบนพระปกเกลา, 2544.

162

. รายงานการวจย ‚ตวชวดธรรมาภบาล,‛ สถาบนพระปกเกลา. กรงเทพฯ : โรงพมพครสภาลาดพราว, 2544.

ปฐมพงศ นฤพฤฒพงศ. บทความทางวชาการ มหาวทยาลย (นอกระบบ) แหงการคาหรอแหลงการศกษาของเยาวชน. วารสารรฐสภาสาร ฉบบท 8 ป 2543.

ประกอบ คปรตน. โครงการวางแผนอดมศกษาระยะยาว 15 ป (2531-2545). บทบาทอดมศกษาเอกชน. ส านกงานวชาการ จฬาลงกรณมหาวทยาลย : กรงเทพฯ, 2539.

ประธานสภาอาจารยมหาวทยาลยทวประเทศ (ปอ มท.). ‚การบรหารจดการทดในมมมองของประชาคมมหาวทยาลย.‛ ในเอกสารประกอบการประชมวชาการประจ าป 2543. ท ปอ มท. จดรวมกบสภาขาราชการ มหาวทยาลยเกษตรศาสตร 25 –26 พฤษภาคม, 2543.

ประเวศ วะส. อางถงในพทยา วองกล , ธรรมรฐจดเปลยนสงคมไทย . รวมบทความโครงการวถทศน. ส านกงานกองทนสนบสนนการวจย. 2541.

. ยทธศาสตรชาต. กรงเทพฯ : ส านกงานกองทนเพอสงคมธนาคารออมสน , 2542. [Online]. accessed 23 March 2007. Available from : http://www.kmutt.ac.th /sd/html/pdf/tam.pdf.

. บทความ. การสรางธรรมาภบาลในขบวนการพฒนา , 17 February 2005 .สถาบนพฒนาองคกรชมชน. [ Online]. accessed 24 February 2009. Available from : http://www.codi.or.th/index.php?option=com_content&task=view&id=59&Itemid=43.

ประเสรฐ ตณศร. เอกสารประกอบค าบรรยาย หลกนตธรรม. [Online], accessed 7 February 2009. Available from : http://www.niti6r2.com/images/introc_1159080383/ nitiprachya8.doc.

ประเสรฐ จรยานกล. ‚การวเคราะหวฒนธรรมองคกรในการบรหารสถาบนของวทยาลยครนครศรธรรมราช‛ ปรญญาครศาสตรดษฎบณฑต สาขาวชาการอดมศกษา จฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2535.

ปรชา วชราภย. ทศทางการบรหารราชการแผนดนและการสงเสรมคณธรรม จรยธรรมและ ธรรมาภบาลภาครฐ. วารสารด ารงราชานภาพ. 7(23), 2550.

ปรดยาธร เทวกล . เสวนา การก ากบดแลกจการทดส าหรบธนาคาร . วารสารเพอความรเรอง การลงทน และความเคลอนไหวในตลาดทนไทย. ตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย, 12 ตลาคม พ.ศ.2549.

ปรยาพร วงศอนตรโรจน., การบรหารงานวชาการ. กรงเทพฯ : ศนยสอเสรมกรงเทพ, 2544.

163

ปารชาต คณปลม. ‚การพฒนารปแบบองคการแหงการเรยนรของมหาวทยาลยเอกชนในประเทศไทย‛. วทยานพนธระดบดษฎบณฑต สาขาบรหารการศกษา มหาวทยาลยบรพา , 2548.

เปรม ตณสลานนท. จรยธรรมจตส านก กระตนใหผน าพงส าเหนยก. [ Online], accessed 4 December 2008. Available from : www.dailynews.co.th/.

พจนานกรมภาษาไทย. ฉบบราชบณฑตยสถาน, 2542. พรทพย กาญจนนตย. บทความ เรอง จากธนาคารโลกสอาเซยน : บทเรยนและกาวตอไปของ

QA [online], assessed 6 April 2009. Available from www.fullbrightthai.org/ data/knoeledge/paper_WB_ASEAN.doc

พระบรมราโชวาทในพธพระราชทานปรญญาบตรของมหาวทยาลยเกษตรศาสตร. 1 6 กรกฎาคม 2519.

พระบาทสมเดจพระเจาอยหวภมพลอดลยเดช. พระบรมราโชวาท. วถประชาธป ไตย หวใจธรรมาภบาล ( Good Governance). 2543. [ Online], accessed 20 February 2009 Available from : http://www.vcharkarn.com/include/vcafe/showkratoo.php? Pid=84820.

พระภาวนาวสทธคณ (เสรมชย ชยมงคโลป.ธ.6) . ปาฐกถาธรรมเรอง ‚หลกธรรมาภบาล ‛ (ตอนท5) ออกอากาศทางสถานวทยกระจายเสยงแหงประเทศไทย , วนอาทตยท 21 พฤศจกายน พ.ศ. 2547. [ Online], accessed 24 February 2009. Available from : http://www.dhammakaya.org/dhamma/lecture/lecture78.php .

พระราชบญญตสถาบนอดมศกษาเอกชน พ.ศ. 2522. แกไขเพมเตม ฉบบท 2 พ.ศ. 2535. ไพบลย วฒนศรธรรม. บรรยาย , ธรรมาภบาลของราชการไทย วนพธท 12 ธนวาคม 2550

ณ หอประชมนวนครนทร โรงเรยนเตรยมทหาร จงหวดนครนายก. ภาวช ทองโรจน. บทความเรอง สภาสถาบนอดมศกษากบการพฒนาอดมศกษา. [Online],

accessed 3 September 2008. Available from : http://www.mua.go.th/org/ orghish.php.

มนตร กนกวาร. ปญหาการบกรกทดนของรฐ บทบาทใหมของขาราชการฝายปกครองเทศาภบาล : 2546.

มหาวทยาลยธรรมศาสตร. จดหมายเปดผนกจากทประชมคณาจารยรฐศาสตร 8 สงหาคม 2540. มหาวทยาลยราชภฎนครสวรรค. คมอการประกนคณภาพ นครสวรรค : สวรรควถการพมพ, 2548.

164

มาตรฐานดานธรรมาภบาลของการบรหารการอดมศกษา. งานวจย [Online], accessed 6 April 2009. Available from : www.moph.go.th/ops/college/sprns/file/QA51/QA_ED51/.

มลนธประเทศไทยใสสะอาด. [ Online], accessed 8 October 2006. Available from : http://www.fact.or.th 2006.

เมตต เมตตการณจต. การมสวนรวมในการบรหารโรงเรยนของคณะกรรมการ ศกษาประจ า โรงเรยนเทศบาลในจงหวดนครราชสมา. วทยานพนธปรญญาศกษาศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาบรหารการศกษา มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช, 2541.

ระเบยบส านกนายกรฐมนตร วาดวยการสรางระบบบรหารกจการบานเมองและสงคมทด, 2542. รช. บทความ ความรบผดชอบ . นตยสารบนทกคณแม ปท 11 พฤศจกายน 2547. [ Online],

accessed 18 February 2009 Available from : http://www.elib-online.com/doctors48/ child_respons001.html.

รง แกวแดง. โรงเรยนนตบคคล กรงเทพฯ : วฒนาพานช, 2546. ลขต ธรเวคน. ประชาธปไตย-ธรรมาภบาล, 25 กรกฎาคม 2550. [Online], accessed 17 February

2009. Available from : http://www.manager.co.th/Daily/ViewNews.aspx?NewsID=9500000086883.

. หลกธรรมรฐาภบาล ( Good Governance). หนงสอพมพผจดการรายวน , วนท 27 ตลาคม 2548.

วรภทร โตธนะเกษม. การสราง Good Governance. ในองคกร, วารสาร กสท. , ตลาคม 2542. วารสารทหารพลรม ฉบบท 2 ป 2549 ประจ าเดอน มกราคม-มนาคม 2549. ธรรมาภบาลกบ

การจดการภาครฐ. [ Online], accessed 12 May 2007. Available from : http://www.rta.mi.th/26007u/content/volume49-2/m49-2-5-03.htm.

วกพเดย. สารานกรมเสร. บทความอดมศกษา [Online], accessed 19 March 2009. Available from : http://th.wikipedia.org/w/index.php?title.

. สารานกรมเสร. [ Online], accessed 10 March 2009. Available from http://th.wikipedia.org/w/index.php?title.

วจารณ พานช. บทความบรหาร ( Executive Report) กรอบแผนอดมศกษาระยะยาว 15 ป พ.ศ. 2551-2565. [ Online], accessed 6 April 2009. Available from : http://gotoknow.org/blog/council/146400.

วชา มหาคณ. ‚ธรรมาภบาลเพอชวตท พอเพยง ,‛ ปาฐกถาพเศษ เนองในงานวนวชาการมหาวทยาลยเชยงใหม ครงท 2 วถวจย ตามรอยพระยคลบาท, วนท 8 ธนวาคม 2549.

165

วทยาลยเซนตจอหน. รายงานการสมมนาอธการบดสถาบนอดมศกษาเอกชน. สมาคมสถาบน อดมศกษาเอกชน, มนาคม : 2537.

ศรนารถ นนทวฒนภรมณ. ‚การบรหารสถานศกษาขนพนฐาน ตามหลกธรรมาภบาล อ าเภอเมองล าพน จงหวดล าพน .‛ วทยานพนธปรญญามหาบณฑต สาขาการบรหารการศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยเชยงใหม, 2547.

ศโรจน ผลพนธน. แนวคดและวสยทศนการพฒนามหาวทยาลยราชภฎ สวนดสต. กรงเทพฯ , 2548 – 2551.

ศภราภรณ ธรรมชาต. “การมสวนรวมของประชาชนทองถนในการอนรกษทรพยากรชายฝง กรณศกษาอ าเภอละง จงหวดสตล.” วทยานพนธปรญญาศกษาศาสตรมหาบณฑต สาขาสงแวดลอมศกษา, มหาวทยาลยมหดล, 2541.

สถาบนทปรกษาเพอพฒนาประสทธภาพในราชการ (สปร.), 45. สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร. คณะรฐประศาสนศาสตร. ค ากลาวปาฐกถาพเศษ เรอง

การเสรมสรางคณธรรม จรยธรรม และธรรมาภบาลในสงคมไทย , ในการสมมนาทางวชาการประจ าป ครบรอบ 52 ป 10 กมภาพนธ 2550. [ Online], accessed 24 February 2009. Available from : http://kromchol.rid.go.th/budgets/analyst-group/data_main/policy/moral.pdf.

สถาบนพฒนาองคกรชมชน. ความหมายของธรรมาภบาล [Online], accessed 24 February 2552. Available from : http://www.codi.or.th/index.php?option=com_content&task= view&id=59&Itemid=43

สถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย. ‚สงคมโปรงใสไรทจรต‛ การสมมนาวชาการ TDRI ประจ าป 2543 ,18-19 พฤศจกายน. ณ โรงแรมแอมบาสเดอรซต จงหวดชลบร , 2543.

สมบตร นพรตน. อดมศกษา : ปญหาประเทศไทย พษณโลก : มหาวทยาลยนเรศวร, 2547. สมยศ นาวการ. การบรหารและพฤตกรรมองคการ. กรงเทพฯ : ส านกพมพผจดการ, 2540. สมฤทธ ยศสมศกด. บทความ คอรรปชน ธรรมาภบาล และจรยธรรมในสงคมไทย การ

ประชมวชาการรฐศาสตร และรฐประศาสนศาสตรแหงชาตครงท 7 ,2549. สมหวง วทยาปญญานนท. ‚ธรรมาภบาลในองคกร‛ (20 สงหาคม 2550) [Online], accessed 6

April 2009. Available from : www.budmgt.com/bm01/good-org-governance.html ส านกความสมพนธตางประเทศ สป. ‚แนวคดเกยวกบหลกธรรมาภบาล‛ ฉบบ ท 2 ป 2549

ประจ าเดอนมกราคม – มนาคม 2548.

166

ส านกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต. ส านกนายกรฐมนตร. ความสามารถในการแขงขนระดบนานาชาต พ.ศ. 2544 . : [ online], assessed 19 December 2008. Available from http://kormor.obec.go.th/discipline/dis076.pdf.

ส านกงานคณะกรรมการการอดมศกษา กระทรวงศกษาธการ. ประวตส านกงานคณะกรรมการการอดมศกษา [ Online], accessed 17 March 2009. Available from : http://www.mua.go.th/org/orghish.php

ส านกงานคณะกรรมการขาราชการพลเรอน (ก.พ.). ความจ าเปนในการสรางระบบบรหารกจการบานเมองและสงคมทดในสงคมไทย:การบรหารจดการบานเมองทด[Online]. accessed 10 August 2008. Available from : http://www.ocsc.go.th/ goodgovernanceggh.pdf.

สทธชย ธรรมเสนห. รายงานการวจย ‚การศกษาแนวทางพฒนาการประกอบธรกจตามแนวพระราชด าร ดานสงคมตามหลกธรรมาภบาลและธรรมาภบาล ,‛ มหาวทยาลย ราชภฎสวนสนนทา, 2549.

สกญญา โฆวไลกล. การวเคราะหระบบเพอการบรหารสถาบนอดมศกษา กรงเทพฯ : โรงพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2547.

สดจต นมตกล. ‚กระทรวงมหาดไทยกบการบรหารจดการทด ,‛ ในการปกครองทด ( good governance). กรงเทพฯ : บพธการพมพ, 2543.

สทศนา สทธคณสมบต. ผแปล , ธรรมาภบาลทดคออะไร ( What is good governance). [Online], accessed 12 March 2008. Available from : http:// www.unescap.org.

สธรรม รตนโชต. สาขาวชาการจดการธรกจทวไป คณะวทยาการจดการ มหาวทยาลยศลปากร วทยาเขตสารสนเทศเพชรบร, 2548.

สเมธ ตนตเวชกล. ค าประกอบการบรรยายเรอง การเสรมสรางสมรรถนะบคลากรสายสนบสนนและชวยวชาการดวยการเรยนรตามรอยพระยคลบาท เสรมสรางเมองไทยใสสะอาด, 3 สงหาคม 2548.

สเมธ แยมนน. เปดสมมนาการบรหารความเสยงของสถาบนอดมศกษาเอกชนไทย [ Online], assessed 6 May 2008. Available from http://www.sema.go.th/node/2546

สรชย ขวญเมอง. บทความ ธรรมาภบาล ( Good Governance). วารสารครศาสตร Journal of the Faculty of Education.

เสนห จามรก. Good Governance และธรรมรฐ. ผจดการรายวน. 21 พฤษภาคม 2541. เสนย ค าสข. ‚ธรรมรฐ.‛ นกบรหาร. 21,1. กรกฎาคม-กนยายน 2544.

167

แสงทพย ยมละมย. ธรรมาภบาลกบขอขดแยงการรวมบญชธนาคารแหงประเทศไทย, เอกสารวชาการในหลกสตรการเมองการปกครองในระบอบประชาธปไตยส าหรบนกบรหารระดบสง รนท 4, สถาบนพระปกเกลา, 2543.

หลกการบรหารจดการทด ของบรษทเครอซเมนตไทย. บทความ [ Online], accessed 18 February 2009. Available from : http://www.siamcement.com.

อดลย วเชยรเจรญ. ค าอธบายเกยวกบหลกการและความมงหมายของมหาวทยาลย. กรงเทพฯ : ศวพร, 2507.

อมรา พงศาพชญ. ธรรมรฐและธรรมราษฎรกบองคกรประชาสงคม, ใน ม.ร.ว. พฤทธสาน ชมพล (บก.) การจดการปกครอง รวมบทความจากการประชมทางวชาการในวาระครบรอบ 50 ป คณะรฐศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย 17 - 19 สงหาคม 2541 (อดส าเนา) , 2543.

. รายงานการวจยเรอง ‚องคการใหทนเพอประชาสงคมในประเทศไทย‛ [Online], accessed 21 January 2009. Available from : http://www.software602.com/.

อรพนธ สพโชคชย. ‚สงคมเสถยรภาพและกลไกประชารฐทด ( Good Governance).‛ เอกสารรายงาน TDRI. มกราคม, ฉบบท 20.

อรณ รกธรรม . การพฒนาและการฝกอบรมบคคล : ศกษาเชงพฤตกรรม. พมพครงท 3. กรงเทพมหานคร : โครงการเอกสารและต ารา คณะรฐประศาสนศาสตร สถาบนบณฑตพฒน บรหารศาสตร, 2540.

อานนท ปนยารชน. บทความ. ภมคมกนคอรรปชน ประชาธปไตย ธรรมาภบาลและคอรรปชน. [Online]. accessed 28 February 2007. Available from : http://www.bangkokbiznews.com/2006/09/19/w017_138038.php?news_id=138038.

. ค ากลาวเปดการสมมนาวชาการประจ าป 2543 เรอง ‚สงคมโปรงใสไรทจรต ,‛ [Online], accessed 28 February 2007. Available from : http://www.anandp.in.th/ th_speech/t040402.htmlhttp://www.anandp.in.th/th_speech/t040402.html

. มมมองนายอานนท. กรงเทพฯ : มตชน, 2542. . ในปาฐกถา เรอง สงแวดลอมวฒนธรรมกบธรรมรฐ , 2541. . ปาฐกถา ธรรมรฐกบอนาคตประเทศไทย , (25 มนาคม 2541) อางถงในนฤมล

ทบจมพล, แนวคดและวาทกรรมวาดวย ‚ธรรมรฐแหงชาต ‛, เอกสารประกอบการประชมทางวชาการ เนองในวาระครบรอบ 50 ป คณะรฐศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2541.

168

อาภรณ รตนมณ. ท าไมการศกษาไทยจงพฒนาชา [online], assessed 14 June 2008. Available from http://school8education.police.go.th/technical/technical05html

อารต เครย. รายงานธรรมาภบาลประจ าป 2550 การวดระดบธรรมาภบาลกอใหเกดความทาทายรปแบบใหม. [Online], accessed 10 April 2009. Available from : http://web.worldbank.org/WBSITE/EXTERNAL/COUNTRIES/EASTASIAPACIFICEXT/THAILANDINTHAIEXTN/0,,contentMDK:21405585~menuPK:487349~pagePK:2865066~piPK:2865079~theSitePK:486697,00.html.

อทธ โลหะชาละ. การมสวนรวมในงานวชาการของครและอาจารยวทยาลยอาชวศกษาเชยงราย. การศกษาแบบอสระ การศกษามหาบณฑต (การบรหารการศกษา) บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยเชยงใหม, 2542.

อดม มงเกษม. Governance กบการพฒนาขาราชการ. กรงเทพฯ : ไอเดยสแควร, 2545. อทย บญประเสรฐ และจราภรณ จนทรสพฒน. รายงานการวจย ‚ภารกจโครงสรางและ

อตราก าลงของสถานศกษาตามพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542. ‛ กรงเทพฯ : วซท คอมมวนเคชน, 2545.

อบล เรยงสวรรณ. อดมศกษาไทย. กรงเทพฯ: 2538. ภาษาองกฤษ

Agree, Sam. Promoting Good Governance : Principles, Practices and Perepective London : Commonwealth Seeretarion, 2000.

Alting, C. ‘Piecing the Corporate Veil in American and German Law – Liability of Individuals and Entities: A Comparative View’, Tulsa J. of Comparative &International Law 2 : 187, 1995.

Barbara, G. Tabachnik and Linda S. Fidell. Using Multivariate Statistics. New York : Harper & Row, 19

Blumel, Christina M. ‚Foreign Aid, Donor Coordination and the Pursuit of Good Governance (kenya)‛. Ph.D. Dissertation, University of Maryland, 2001.

Commonwealth Secretariat. Promoting Good Governance: Principles, Practices and Perspectives. London : Commonwealth Secretariat, 2000.

Cronbach, Lee. Eassential of Psychological Testing, 3rd ed. New York : Harper & Row Publishers, 1974.

169

Dighton, I.nc. 1986. History of University in the United State. The Encyclopedia of Education. Vol. No.5 New York : The Macmillan

Eisenberg, M. ‘Corporate Law and Social Norms’, Columbia Law Review,1999. Healy, John. and Michael Robinson. Democracy, Governance and Economic Policy: Sub-

Saharan Africa in Comparative Perspective. London, UK: ODI, 1992. Jackson, H. Regulation in a Multi-Sectored Financial Services Industry: An Exploratory

Essay, Harvard Law School Discussion Paper No. 258,1999. Joost, Hendrik. Tennekes, ‚Donos and Good Governance: Analysis of a policy discourse in

the Netherland and Germany.‛ Ph.D. Dissertation, University Twente,2005. Karmel, R. ‘Reconciling Federal and State Interests in Securities Regulation in the United

States and Europe’, Brooklyn J. of International Law, 2003. Keith, Davis and John W. Newstrom. Human Behavior at Work: Organizational, 7thed.

International Student Edition. New York: McGraw-Hill Book Company, 1985. Environment Organization Participation Employees Technology Leadership.

Kimmet, Philip. ‚The Politics of Good Governance in the Asean 4‛. Master Degree, Griffith University, 2005.

Kovacic, W . and C. Shapiro, Antitrust Policy: A Century of Economic and Legal Thinking, Working Paper No. CPC99-09, Competition Policy Center, University of California, Berkeley

Mohamed, Mahathir. State of Governance: Mahathir Mohamed, Prime Minister of Malaysia. Public Administration and Development: The International Journal of Management Research and Practice 18(5),1998.

Nofsinger, J. and K. Kim, Infectious Greed : Restoring Confidence in America’s Companies, New York: Financial Times Prentice Hall, 2003.

Perkins, John A. 1973 Qrganization and Fanetion of the University as an Organization. New York : McGraw-Hill.

Roe, M. ‘Political Foundations for Separating Ownership from Control’ in J.McCahery, P. Moserland, T. Raajmakers and L. Renneboog , (eds.) Corporate Governance Regimes: Convergence and Diversity, New York: Oxford University Press, 2002.

170

Sashkin, M. A manager’s guide to participative management New York : AMA. Membership Publications Division, 1982.

Schocket, A. Consolidating Power: Technology, Ideology, and Philadelphia’sGrowth in the Early Public’, Enterprise & Society, 2002.

Steers,R.M. Organizational Effectiveness: A Behavioral view Santa Monica : C.A.Goodyear,1997.

Stogdill, R.M. ‚Personal Factors Associated with Leadership : A survey of the Literature,‛. Journal of Psychology, 1948.

Stowe, Kenneth. Good Piano Won’t Play Bad Music: Administrative Reforms and Good Governance. Public Management, 2001.

Subramaniam, S. The Dual Narrative of ‚Good Governance‛ : Lessons for Understanding Political and Cultural Change in Malaysia and Singapore. Contemporary Southeast Asia: A Journal of International & Strategic Affairs,23(1),2001.

Tandon, Yash. Reclaiming Africa’s Agenda: Good Governance and the Role of the NGOs in the African Context. Australian Journal of International Affairs50 (3), 1996.

The American Heritage Dictionary. Boston : Houghton Mifflin, 1982. United Nation (UN). Building Partnership for Good Governance. New York : United nation

Press, 2000. Uzzi, Jones. Participative Management: What it is and is not [Online], accessed 14

November 2002. Available from : http://proquest.umi.com/pqdweb?. Vicki, Clinell Burge. Clake ,‛In search of Good Governance: Decentralization and

Democracy in Ghana‛. Ph.D. Dissertation, Northern Illinois University,2001. W.Best, John. Research in Education ,Englewood Cliffs New Jersey : Prentice– Hall Inc., 1970.

Webster’s New universal Unabridged Dictionary, London : Dorset & Baber, 1979. Weiss, Thomas G. Governance, Good Governance and Global : Conceptual and Actual

Challenges, London : third World Quarterly, 2000.

171

ภาคผนวก

172

ภาคผนวก

ภาคผนวก ก หนงสอขอความอนเคราะหใหขอมลสมภาษณ ภาคผนวก ข แบบสอบถามความคดเหนผเชยวชาญและผทรงคณวฒ

เพอก าหนดขอบขายในการวจย ภาคผนวก ค หนงสอขอความอนเคราะหตรวจเครองมอวจย ภาคผนวก ง หนงสอขอทดลองเครองมอวจย ภาคผนวก จ หนงสอขอความอนเคราะหเกบรวบรวมขอมล ภาคผนวก ฉ เครองมอทใชในการวจย (แบบสอบถาม) ภาคผนวก ช ผลการวเคราะหความเชอถอไดของแบบสอบถาม ภาคผนวก ซ หนงสอขอความอนเคราะหแสดงความคดเหนผลการวจย ภาคผนวก ฌ แบบสมภาษณผเชยวชาญและผทรงคณวฒเพอตรวจสอบผลการวจย

173

ภาคผนวก ก หนงสอขอความอนเคราะหใหขอมลสมภาษณ

174

ท ศธ 0520.203.2/ ว 12

ภาควชาการบรหารการศกษา คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยศลปากร พระราชวงสนามจนทร นครปฐม 73000

23 มกราคม 2551

เรอง ขอสมภาษณงานวจยเรอง ‚การใชหลกธรรมาภบาลในสถาบนอดมศกษาเอกชน‛

เรยน

สงทสงมาดวย แบบสอบถาม จ านวน 1 ชด

ดวย นางศรพชรา แกวพจตร รหสนกศกษา 47252967 นกศกษาระดบปรญญาปรชญาดษฎบณฑต สาขาวชาการบรหารการศกษา ภาควชาการบรหารการศกษา คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยศลปากร ไดรบอนมตใหท าวทยานพนธเรอง ‚การใชหลกธรรมาภบาลในสถาบนอดมศกษาเอกชน‛

ในการนภาควชาการบรหารการศกษา คณะศกษาศาสตร ใครขอความอนเคราะหให นางศรพชรา แกวพจตร สมภาษณเกยวกบรปแบบทเหมาะสมของการจดการความรในสถานศกษา เพอน าไปประกอบการพฒนางานวจย

จงเรยนมาเพอโปรดพจารณาใหความอนเคราะห จกขอบคณยง

ขอแสดงความนบถอ

(อาจารย ดร.ศรยา สขพานช)

หวหนาภาควชาการบรหารการศกษา งานธรการ โทรศพท / โทรสาร 034 – 219136

175

ภาคผนวก ข แบบสอบถามความคดเหนผเชยวชาญและผทรงคณวฒเพอก าหนดขอบขายในการวจย

176

ตารางท 1 รายชอผทรงคณวฒในการตอบแบบสมภาษณ ล าดบท/กลม

ชอผทรงคณวฒ ต าแหนง สถานทท างาน

1. 1.1 ดร.เตมชย บญนาค 1.2 นายอรรถพล ฤกษพบลย

ผอ านวยการส านกธรรมาภบาล บรษท ปตท. จ ากด (มหาชน)

บรษท ปโตเคมแหงประเทศไทย จ ากด(มหาชน)(ปตท.)

2. มล.อยทธ ไชยนต ผชวยผจดการ ธนาคารทหารไทย/หนวยงานธรรมาภบาล

ธนาคารทหารไทย

3. นายปรชา วชราภย เลขาธการคณะกรรมการขาราชการพลเรอน

เลขาธการ ก.พ.

2. 1. ศาสตราจารย ดร.ไพฑรย สลารตน

รองอธการบดฝายวจย มหาวทยาลยธรกจบณฑต

2. ศาสตราจารย หรญ รดศร -กรรมการสภามหาวทยาลยธรรมศาสตร

- มหาวทยาลย ธรรมศาสตร - บรษท ตลาด หลกทรพย จ ากด (มหาชน)

3. ผศ.ดร.เลขา ปยะอจฉรยะ -กรรมการผทรงคณวฒของสภาการศกษา(สกศ.)

กระทรวงศกษาธการ

4. ดร.จรนต หวานนท -อาจารยพเศษ คณะนตศาสตร (ระดบปรญญาโท) มหาวทยาลยรามค าแหง

ศาลฎกา

5. นายนทธ จตสวาง - อาจารยพเศษ คณะนตศาสตร มหาวทยาลยศรปทม - อาจารยพเศษ สาขารฐ ประศาสนศาสตร (ระดบ ปรญญาโท) มหาวทยาลย เอเชยอาคเนย

กระทรวงยตธรรม

6. นายยรรยง พวงราช -อาจารยพเศษ คณะนตศาสตร (ระดบปรญญาโท) มหาวทยาลยธรรมศาสตร -อาจารยพเศษ คณะนตศาสตร มหาวทยาลยเอเชยอาคเนย

กระทรวงพาณชย

177

แบบสอบถาม

เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมล การสรางแบบสอบถาม

ประกอบดวยขอค าถาม 2 สวน คอ 1. ขอมลทวไป ชอ..............................................................................ชอสกล.............................................................. ต าแหนง............................................................................................................................................... วฒการศกษา........................................................................................................................................ เคยด ารงต าแหนง 1......................................................... สงกด...............................พ.ศ.............ถงพ.ศ............. 2......................................................... สงกด...............................พ.ศ.............ถงพ.ศ............. 3......................................................... สงกด...............................พ.ศ.............ถงพ.ศ.............

2. สาระส าคญของธรรมาภบาล 2.1 ค านยามของค าวาธรรมาภบาลคออะไร 2.2 ธรรมาภบาล มวตถประสงคเพออะไร 2.3 ธรรมาภบาลในสถาบนอดมศกษาเอกชน ประกอบดวยองคประกอบในความคดของทานประกอบดวยอะไรบาง

2.4 หลกการของธรรมาภบาล คออะไร 2.5 ความจ าเปนและผลกระทบของธรรมาภบาล ในสถาบนอดมศกษาเอกชน 2.6 รปแบบและกระบวนการของธรรมาภบาลในสถาบนอดมศกษาเอกชน ใน

ความคดของทานควรเปนแบบไหน

ขอขอบคณ นางศรพชรา สทธก าจร- แกวพจตร

นกศกษาระดบปรชญาดษฎบณฑต สาขาการบรหารการศกษา มหาวทยาลยศลปากร

178

ภาคผนวก ค

หนงสอขอความอนเคราะหตรวจเครองมอวจย

179

ท ศธ 0520.203.2/ 132

ภาควชาการบรหารการศกษา คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยศลปากร พระราชวงสนามจนทร นครปฐม 73000

15 สงหาคม 2551

เรอง ขอความอนเคราะหตรวจเครองมอวจย

เรยน

สงทสงมาดวย แบบสอบถาม จ านวน 1 ฉบบ

ดวย นางศรพชรา สทธก าจร แกวพจตร รหสนกศกษา 47252967 นกศกษาระดบปรญญาดษฎบณฑต สาขาวชาการบรหารการศกษา ภาควชาการบรหารการศกษา คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยศลปากร ไดรบอนมตใหท าวทยานพนธเรอง ‚การใชหลกธรรมาภบาลในสถาบนอดมศกษาเอกชน‛

ในการนภาควชาการบรหารการศกษา ใครขอความอนเคราะหจากทานตรวจสอบความตรงของเครองมอเพอการวจยทแนบมาพรอมกบหนงสอน ทงนภาควชาการบรหารการศกษาขอขอบคณเปนอยางสง ณ โอกาสน

จงเรยนมาเพอโปรดพจารณาใหความอนเคราะหดวย จกขอบคณยง

ขอแสดงความนบถอ

(อาจารย ดร.ศรยา สขพานช)

หวหนาภาควชาการบรหารการศกษา ฝายธรการ โทรศพท / โทรสาร 0-3421-9136

180

ตารางท 2 รายชอผทรงคณวฒวเคราะหหาคาความสอดคลอง ล าดบท

รายชอ คณวฒ ต าแหนง/ทท างาน

1 รศ.ดร.คมเพชร ฉตรศภกล Ph.D สาขา Highter Education University of North Texas USA.

มหาวทยาลย ศรนครนทรวโรฒ ประสานมตร

2 รศ.ดร.สรชย สกขาบณฑต Ed.D Instructional System Technology Indiana University USA.

มหาวทยาลย อสเทรนสเอเซย

3 ดร.วนเพญ ผองกาย ปรญญาเอก วดผลการศกษา จฬาลงกรณมหาวทยาลย

ส านกงาน ปลดกระทรวงศกษา

4 ดร.เสร ปรดาศกด ปรญญาเอก วจยและวดผล India

สงเสรมการศกษาเอกชน กระทรวงศกษา

5 ดร.ศกดสทธ ขตตยาสวรรณ ปรญญาเอก วจยและพฒนาหลกสตร มหาวทยาลย ศรนครนทรวโรฒ

ส านกงาน คณะกรรมการการศกษา

ขนพนฐาน

น ารางแบบสอบถามไปใหผทรงคณวฒวเคราะหหาคาความสอดคลอง และความตรงของเนอหาวาค า IOC (Index of Item Objective Congruence) และเลอกขอค าถามทมคา IOC มาก 0.969 เปนขอค าถามในแบบสอบถามผบรหารและผปฏบต โดยเปนแบบ 5 ระดบของลเคอร ท (Likert)203 สอบถามมาตราสวนประมาณคา ดงน

ระดบ 1 หมายถง อยในระดบน อยทสดมคาน าหนกเท ากบ 1 คะแนน ระดบ 2 หมายถง อย ในระดบน อยมค าน าหนกเท ากบ 2 คะแนน ระดบ 3 หมายถง อย ในระดบปานกลางมคาน าหนกเท ากบ 3 คะแนน ระดบ 4 หมายถง อย ในระดบมากมค าน าหนกเท ากบ 4 คะแนน ระดบ 5 หมายถง อย ในระดบมากทสดมคาน าหนกเท ากบ 5 คะแนน

203 Rensis Likert, อางถงใน พวงรตน ทวรตน , วธวจยทางพฤตกรรมศาสตร และสงคม

ศาสตร, (กรงเทพฯ : เจรญผล, 2531), 114 – 115.

181

ภาคผนวก ง หนงสอขอทดลองเครองมอวจย

182

ท ศธ 0520.203.2/ 253

ภาควชาการบรหารการศกษา คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยศลปากร พระราชวงสนามจนทร นครปฐม 73000

29 กนยายน 2551

เรอง ขอทดลองเครองมอวจย

เรยน

สงทสงมาดวย แบบสอบถาม จ านวน 1 ชด ดวย นางศรพชรา สทธก าจร แกวพจตร รหสนกศกษา 47252967 นกศกษา

ระดบปรญญาดษฎบณฑต สาขาวชาการบรหารการศกษา ภาควชาการบรหารการศกษา คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยศลปากร ไดรบอนมตใหท าวทยานพนธเรอง ‚การใชหลกธรรมาภบาลในสถาบนอดมศกษาเอกชน‛

ในการนภาควชาการบรหารการศกษา ใครขอความอนเคราะหให นางศรพชรา สทธก าจร แกวพจตร ท าการทดสอบความเชอมนของเครองมอในสถานศกษาของทาน เพอน าไปปรบปรงแกไขกอนน าไปใชในการวจยกลมตวอยาง ภาควชาการบรหารการศกษาหวงเปนอยางยงวาจกไดรบความอนเคราะหจากทานเปนอยางด

จงเรยนมาเพอโปรดพจารณาใหความอนเคราะหดวย จกขอบคณยง

ขอแสดงความนบถอ

(อาจารย ดร.ศรยา สขพานช)

หวหนาภาควชาการบรหารการศกษา งานธรการ โทรศพท / โทรสาร 0 3421 9136

183

ภาคผนวก จ หนงสอขอความอนเคราะหในการเกบรวบรวมขอมล

184

ท ศธ 0520.107(นฐ)/ 4660

บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร พระราชวงสนามจนทร นครปฐม 73000

1 ธนวาคม 2551

เรอง ขอความอนเคราะหในการเกบรวบรวมขอมล

เรยน นายกสมาคมสถาบนอดมศกษาเอกชนในประเทศไทย

สงทสงมาดวย 1. รายชอสถาบนอดมศกษาเอกชน จ านวน 1 ชด 2. แบบสอบถาม จ านวน 1 ชด

ดวย นางศรพชรา สทธก าจร แกวพจตร นกศกษาระดบปรญญาดษฎบณฑต สาขาวชาการบรหารการศกษา ภาควชาการบรหารการศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร ก าลงท าวทยานพนธเรอง ‚การใชหลกธรรมาภบาลในสถาบนอดมศกษาเอกชน ‛ มความประสงคจะขอเกบรวบรวม ขอมลจากมหาวทยาลย 14 แหง โดยรวบรวมขอมลจากหวหนาสาขา ผชวยหวหนาสาขา และอาจารยประจ า 2 ทาน เพอประกอบการท าวทยานพนธ ในการนบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร จงขอความอนเคราะหจากทานโปรดแจงมหาวทยาลยทราบ เพอขอความรวมมอในการเกบรวบรวมขอมลใหแกนกศกษาดงกลาวดวย

จงเรยนมาเพอโปรดใหความอนเคราะห จกขอบพระคณยง

ขอแสดงความนบถอ

(รองศาสตราจารย ดร.ศรชย ชนะตงกร) คณบดบณฑตวทยาลย

ส านกงานบณฑตวทยาลย นครปฐม โทร. 0-3421-8788, 0-3424-3435

185

186

ภาคผนวก ฉ เครองมอทใชในการวจย (แบบสอบถาม)

187

วทยานพนธหลกสตรปรชญาดษฎบณฑต

แบบสอบถามวทยานพนธ

เรอง การใชหลกธรรมาภบาลในสถาบนอดมศกษาเอกชน The Practice of Good Governance in Private Higher Education Institutes

อาจารยทปรกษา รองศาสตราจารย ดร.ศรชย ชนะตงกร อาจารยทปรกษารวม รองศาสตราจารย ดร.จราวรรณ คงคลาย

ผชวยศาสตราจารย ดร.ประเสรฐ อนทรรกษ

โดย

นางศรพชรา สทธก าจร- แกวพจตร นกศกษาระดบปรชญาดษฎบณฑต สาขาการบรหารการศกษา

มหาวทยาลยศลปากร

188

แบบสอบถาม (ทดลองเครองมอ)

เรอง การใชหลกธรรมาภบาลในสถาบนอดมศกษาเอกชน

The Practice of Good Governance in Private Higher Education Institutes ค าชแจง

แบบสอบถามนเปนสวนหนงของการวจย โดยมวตถประสงคเพอ การใชหลกธรรมาภบาลในสถาบนอดมศกษาเอกชน ขอมลทไดรบจากทานจะเปนประโยชนอยางยงในการวจย ขอมลทรวบรวมไดจะน าไปวเคราะหและน าเสนอในภาพรวมเทานน ดงนนจงใครขอความอนเคราะหจากทานไดตอบค าถามตามสภาพความเปนจรง และตามททานวเคราะหวาควรจะเปนขอมลและค าตอบของทาน ผวจยจะถอเปนความลบและจะไมมการน าไปเผยแพรแตประการใด ขอความกรณาสงแบบสอบถามททานไดตอบเรยบรอยแลวคนผประสานงานดวย จกขอบคณยง

แบบสอบถามประกอบดวย 2 ตอน คอ ตอนท 1 สภาพทวไปของผตอบแบบสอบถาม ตอนท 2 แบบสอบถามการใชหลกธรรมาภบาลในสถาบนอดมศกษาเอกชน

ค านยามศพท เพอใหเขาใจความหมายเฉพาะของค าทใชในการศกษาวจยครงนใหตรงกน จงไดนยามความหมายของค าดงตอไปน

1. ผบรหาร หมายถง หวหนาภาควชา/หวหนาสาขาวชา/ผชวยสาขาวชาในสถาบน อดมศกษาเอกชน

2. ผปฎบต หมายถง อาจารยประจ าสาขาวชาในสถาบนอดมศกษาเอกชน 3. ธรรมาภบาล หมายถง การบรหารจดการทดหรอการปกครองทดและมความเปนธรรม

ไมวาจะเปนภาครฐ ภาคเอกชน หรอภาคประชาชน เปนผลลทธของการจดการ เปนกระบวนการทเกดขนตอเนอง และผลลพธทดมคณภาพ คอตองมประสทธภาพ มประสทธภาพ เปนธรรม โปรงใส มความรบผดชอบ มสวนรวม ยตธรรม มจรรยาบรรณคกบคณธรรม สามารถตรวจสอบได และใชทรพยากรอยางคมคา

ผวจยขอขอบพระคณผตอบแบบสอบถามทกทานทกรณาใหความรวมมอในการตอบแบบสอบถามมา ณ โอกาสน

นางศรพชรา สทธก าจร-แกวพจตร ผวจย

189

ตอนท 1 สภาพทวไปของผตอบแบบสอบถาม 1. เพศ ชาย หญง 2. อาย นอยกวา 30 ป 31 – 40

41 – 50 ป มากกวา 50 ป

3. วฒการศกษา ปรญญาตร ปรญญาโท

ปรญญาเอก อนๆ ระบ.................... 4. การด ารงต าแหนง หวหนาภาควชา หวหนาสาขาวชา 5. ประสบการณการท างาน นอยวา 10 ป 11 – 20 ป

มากกวา 20 ป

ตอนท 2 แบบสอบถามลกษณะการใชหลกธรรมาภบาลในสถาบนอดมศกษาเอกชน ค าชแจง โปรดท าเครองหมาย / ในชอง ระดบความคดเหนทตรงกบสภาพความเปนจรงเกยวกบการบรหารงานและด าเนนการในหนวยงานของทานอยในระดบใด 5 หมายถง ไดด าเนนการ ระดบมากทสด 4 หมายถง ไดด าเนนการ ระดบมาก 3 หมายถง ไดด าเนนการ ระดบปานกลาง 2 หมายถง ไดด าเนนการ ระดบนอย 1 หมายถง ไดด าเนนการ ระดบนอยทสด

ขอ หลกธรรมาภบาล 5 4 3 2 1

1 ผบรหารไดก าหนดขอบเขตอ านาจหนาทในการปฏบตงานอยางชดเจน

2 มการตรวจสอบการใชอ านาจในการปฏบตงาน

3 ผบรหารไดแจงขนตอนการท างานใหบคลากรไดรบทราบเสมอ

4 ผบรหารไดออกกฎ ระเบยบตางๆของหนวยงานออกโดยอาศยอ านาจตามกฎหมาย

5 ผบรหารไดไดพจารณาการออกค าสงตางๆโดยยดหลกความเสมอภาค

6 ผบรหารมหนวยงานจดการความขดแยงภายในหนวยงาน

7 การใชอ านาจในแตละหนวยงานสามารถถกตรวจสอบได 8 มระบบการตรวจสอบทเขมแขงและมประสทธภาพ 9 ผบรหารไดทบทวน ปรบปรงและยกเลก โครงสรางและหลกเกณฑให

เหมาะสมกบสถานการณอยเสมอ

10 ผบรหารไดค านงถงความเทาเทยมของบคลากรในหนวยงานเสมอ

190

ขอ หลกธรรมาภบาล 5 4 3 2 1 11 บคคลไดรบโทษเมอท าผดวนย 12 ผบรหารมการลงโทษจรงจง หนกเบาตามเหตและพฤตการณของการ

กระท าผด

13 ผบรหารไดยดหลกความเปนธรรม ความเสมอภาคในการปฏบตงาน และกลายนหยดในสงทถกตอง

14 ผบรหารไดขยนหมนเพยรในการปฏบตงานโดยค านงถงผลประโยชนของสวนรวม

15 ผบรหารไดท างานดวยความเสยสละและอทศตนเพอใหบรรลเปาหมายของหนวยงานทก าหนดไว

16 ผบรหารมคณธรรม จรรยาบรรณในการบรหารจดการ 17 ผบรหารรบฟงความคดเหนจากบคลากรในหนวยงาน 18 บคลากรมความจงรกภกดตอหนวยงาน 19 บคลากรมความผกพนซงกนและกน 20 บคลากรทปฏบตดไดรบการยกยอง ใหก าลงใจไดรบ

ค าชมเชยและมคาตอบแทนทเปนธรรม

21 บคลากรมความปลอดภยในการปรกษา หารอทงเรองสวนตว/งานตางๆทเกดขน 22 ผบรหารไดมการปรบปรง แกไขตามทมเรองรองเรยน 23 ผบรหารใหเวลาเพยงพอในการปฏบตงานและตามสถานการณ 24 ผบรหารมระบบการเลกจางทเปนธรรม 25 ผบรหารมระบบการตรวจสอบภายในหนวยงาน 26 บคลากรสามารถดขอมลเกยวกบภาระหนาทหรอขนตอนการด าเนนงาน

ของหนวยงานไดเสมอ

27 บคคลากรทเขามาใหมๆมความรและความสามารถสงไมเขามาแบบเสนสาย

28 มระบบการบรหารการเงนและพสดทรดกม 29 มการเลอนขนตามความสามารถ 30 มการกระจายบคลากรในการท างานอยางเหมาะสม 31 ภายในหนวยงานมการแลกเปลยนความรซงกนและกน 32 มการกระจายขอมลขาวสารขององคการอยางเปดเผยใหแกบคลากรภายใน

และบคคลภายนอกไดรบอยางทวถง

191

ขอ หลกธรรมาภบาล 5 4 3 2 1 33 ผบรหารไดมการแจงผลการด าเนนการของหนวยงานใหบคคลภายนอก

ทราบทางเครอขายสารสนเทศอยางทวถง

34 ขอมลทเผยแพรใหบคคลภายใน/ภายนอกมความถกตอง ไมมการบดเบอน 35 บคคลภายนอกสามารถตรวจสอบถามขอมลหนวยงานไดจากเครอขาย

สารสนเทศ

36 บคลากรมสวนรวมในการวางนโยบาย และแสดงความคดเหนอยางอสระ 37 บคลากรในหนวยงานใหความรวมมอในการปฏบตงานเปนอยางด 38 ผบรหารมการประสานสมพนธ ท างานเปนทม และสรางเครอขายในการ

ท างาน

39 ผบรหารมการเผยแพร สอสาร และท าความเขาใจในวสยทศน พนธกจ และเปาหมายของหนวยงานใหแก บคลากรในหนวยงานและสาธารณชนทราบโดยทวไป

40 บคลากรมสวนรวมเปนคณะกรรมการตางๆในหนวยงาน 41 ผบรหารใหทกฝายมสวนรวมในการจดท าแผนกลยทธ 42 ผบรหารจดท าสอและท าความเขาใจในเรองของแผนใหผปฏบตทมหนาท

รบผดชอบเขาใจในแผนงานเสมอ

43 บคลากรในหนวยงานมความเขาใจแผนงานหลกและแผนงานรอง 44 มคณะกรรมการรบเรองรองทกขหรอปรกษาหารอเบองตน 45 ผบรหารมการก าหนดหลกเกณฑในการลดขนตอนและตดตามก ากบดแล

การท างานเสมอ

46 กอนเรมปฏบตงานบคลากรจะทราบดชนชวด และมาตรฐานการปฏบตงานอยางชดเจน

47 ผบรหารมการตดตามประเมนผลการปฏบตงาน และมการวางแผนส ารองในกรณมความขดแยง

48 บคลากรตระหนกในความรบผดชอบในหนาทของตนและของสวนรวม รวมทงพรอมรบการตรวจสอบ

49 ผลการปฏบตของบคลากรในหนวยงานของทานเปนไปตามเปาหมายทก าหนด

50 ผบรหารไดมการประเมนผลงานบคลากรเปนระยะๆ 51 ผบรหารไดน าผลประเมนงานไปปรบปรงการท างาน

192

ขอ หลกธรรมาภบาล 5 4 3 2 1 52 บคลากรน าความรใหมๆทไดรบมาเผยแพรและแลกเปลยนความรกบ

ผรวมงาน

53 ผบรหารไดน าผลการวจยมาปรบปรงการท างาน 54 มรางวลและผลตอบแทนทไดรบเหมาะสมกบปรมาณ 55 อตราก าลงของบคลากรมความเหมาะสมกบปรมาณงาน 56 มการจดท างบประมาณอยางเปนระบบ 57 มการวางแผนอตราก าลงคนอยางชดเจน 58 ผบรหารกระจายอ านาจหนาทในการท างานอยางเหมาะสม 59 บคลากรมความร ความสามารถ และความช านาญในงานทรบผดชอบ 60 หนวยงานมเครองมอ อปกรณ ดานเทคโนโลยอยางเพยงพอ 61 ผบรหารสนบสนนใหบคลากรเขารบการฝกฝน อบรมเพมพนความรใหมๆเสมอ 62 ผบรหารมการพฒนาทกษะของผใชงานเครอขายสารสนเทศอยาง

สม าเสมอ

63 หนวยงานมอปกรณ ดานเทคโนโลยและระบบโปรแกรมคอมพวเตอรสารสนเทศทเหมาะสมกบการท างานททนสมยอยเสมอ

64 ผบรหารไดท าการตรวจสอบดแลระบบสารสนเทศสม าเสมอ 65 มงบสนบสนนใหบคลากรศกษาตอในสายอาชพ 66 หนวยงานใชกระดาษนอยลงและมาใชเทคโนโลยไดมากขน

ขอขอบคณทกทานทสละเวลาตอบแบบสอบถาม

193

ภาคผนวก ช ผลการวเคราะหความเชอถอไดของแบบสอบถาม

(Reliability analysis)

194

1. หลกนตธรรม (Rule of Law)

Reliability

****** Method 1 (space saver) will be used for this analysis ******

R E L I A B I L I T Y A N A L Y S I S - S C A L E (A L P H A)

Mean Std Dev Cases

1.

2. 3.

4. 5.

6.

7. 8.

9. 10.

A1

A2 A3

A4 A5

A6

A7 A8

A9 A10

4.0909

3.8182 3.6061

3.6061 3.7576

3.3030

3.2424 3.1212

3.2727 3.4545

.9475

1.1307 1.0589

.7882

.8303

.9838

1.0906 1.1926

1.0975 1.1750

33.0

33.0 33.0

33.0 33.0

33.0

33.0 33.0

33.0 33.0

Item-total Statistics

Scale Scale Corrected

Mean Variance Item- Alpha if Item if Item Total if Item

Deleted Deleted Correlation Deleted

A1 31.1818 53.9034 .7118 .9189

A2 31.4545 50.3807 .8128 .9130 A3 31.6667 50.8542 .8429 .9115

A4 31.6667 57.7917 .5250 .9274

A5 31.5152 57.8201 .4906 .9288 A6 31.9697 54.7178 .6197 .9234

A7 32.0303 52.6553 .6861 .9202 A8 32.1515 49.6951 .8080 .9133

A9 32.0000 50.5000 .8334 .9118

A10 31.8182 50.0909 .7956 .9141

Reliability Coefficients

N of Cases = 33.0 N of Items = 10

Alpha = .9261

195

2. หลกคณธรรม (INTEGRITY )

Reliability

R E L I A B I L I T Y A N A L Y S I S - S C A L E (A L P H A)

Mean Std Dev Cases

1. A11 3.1212 1.0234 33.0 2. A12 3.1515 1.1758 33.0

3. A13 3.7273 .9445 33.0

4. A14 3.8485 1.0932 33.0 5. A15 3.5758 .9024 33.0

6. A16 3.5758 .9024 33.0 7. A17 3.4848 1.0932 33.0

8. A18 3.5455 .9712 33.0 9. A19 3.5758 1.0009 33.0

10. A20 3.6970 1.0749 33.0

11. A21 3.4545 1.0335 33.0 12. A22 2.8788 .9273 33.0

13. A23 3.1212 .9604 33.0 14. A24 3.6364 .9624 33.0

Item-total Statistics

Scale Scale Corrected

Mean Variance Item- Alpha if Item if Item Total if Item

Deleted Deleted Correlation Deleted

A11 45.2727 92.7670 .5196 .9295

A12 45.2424 87.0644 .7115 .9236 A13 44.6667 92.1667 .6066 .9267

A14 44.5455 89.8807 .6263 .9264

A15 44.8182 92.0284 .6478 .9256 A16 44.8182 92.2159 .6363 .9259

A17 44.9091 86.7102 .7934 .9206 A18 44.8485 91.4451 .6283 .9261

A19 44.8182 87.4034 .8364 .9195

A20 44.6970 87.0303 .7915 .9207 A21 44.9394 87.7462 .7873 .9210

A22 45.5152 89.1951 .7995 .9211 A23 45.2727 92.0170 .6035 .9268

A24 44.7576 95.2519 .4195 .9322

Reliability Coefficients

N of Cases = 33.0 N of Items = 14

Alpha = .9298

196

3. หลกความโปรงใส ( Transparency) Reliability R E L I A B I L I T Y A N A L Y S I S - S C A L E (A L P H A)

Mean Std Dev Cases

1. A25 2.9697 1.0749 33.0 2. A26 3.1818 .9170 33.0

3. A27 3.2727 .8394 33.0 4. A28 3.2121 .9604 33.0

5. A29 3.1818 1.1580 33.0 6. A30 2.9394 1.1440 33.0

7. A31 3.3636 1.0252 33.0

8. A32 3.3333 1.0206 33.0 9. A33 3.0000 1.1180 33.0

10. A34 2.8485 .9722 33.0 11. A35 2.7576 1.0906 33.0

12. A36 3.0000 .7906 33.0

13. A37 3.1515 1.0038 33.0 14. A38 3.1515 .9395 33.0

15. A39 3.2727 .8758 33.0

Item-total Statistics

Scale Scale Corrected

Mean Variance Item- Alpha if Item if Item Total if Item

Deleted Deleted Correlation Deleted

A25 43.6667 86.5417 .3990 .9042

A26 43.4545 87.2557 .4424 .9018 A27 43.3636 88.9886 .3778 .9035

A28 43.4242 84.2519 .5957 .8966 A29 43.4545 82.2557 .5751 .8977

A30 43.6970 79.8428 .7105 .8918

A31 43.2727 82.1420 .6717 .8936 A32 43.3030 82.9678 .6275 .8953

A33 43.6364 81.6136 .6343 .8951 A34 43.7879 83.2973 .6443 .8948

A35 43.8788 83.8598 .5320 .8992 A36 43.6364 86.2386 .6002 .8970

A37 43.4848 82.1326 .6890 .8930

A38 43.4848 83.0076 .6885 .8933 A39 43.3636 84.4261 .6513 .8950

R E L I A B I L I T Y A N A L Y S I S - S C A L E (A L P H A)

Reliability Coefficients

N of Cases = 33.0 N of Items = 15

Alpha = .9031

197

4. ความมสวนรวม (PARTICIPATION)

Reliability ****** Method 1 (space saver) will be used for this analysis ******

R E L I A B I L I T Y A N A L Y S I S - S C A L E (A L P H A)

Mean Std Dev Cases

1. A40 3.2424 .9692 33.0

2. A41 3.3333 .8539 33.0 3. A42 3.4848 .7550 33.0

4. A43 3.3636 .8594 33.0

5. A44 3.3636 .9293 33.0

Item-total Statistics

Scale Scale Corrected

Mean Variance Item- Alpha

if Item if Item Total if Item Deleted Deleted Correlation Deleted

A40 13.5455 6.7557 .6529 .7607

A41 13.4545 7.3807 .6196 .7712

A42 13.3030 8.2178 .5075 .8026 A43 13.4242 7.5019 .5829 .7820

A44 13.4242 6.9394 .6499 .7613

Reliability Coefficients

N of Cases = 33.0 N of Items = 5

Alpha = .8129

198

5. หลกความรบผดชอบ (ACCOUNTABILITY) Reliability R E L I A B I L I T Y A N A L Y S I S - S C A L E (A L P H A)

Mean Std Dev Cases

1. A45 3.2121 .8572 33.0

2. A46 3.2727 .9770 33.0

3. A47 3.2121 .9273 33.0 4. A48 3.3030 .9838 33.0

5. A49 3.0606 1.0289 33.0 6. A50 2.7879 1.0234 33.0

7. A51 2.9091 1.0713 33.0

8. A52 2.8485 1.1214 33.0 9. A53 2.4242 1.0317 33.0

Item-total Statistics

Scale Scale Corrected

Mean Variance Item- Alpha if Item if Item Total if Item

Deleted Deleted Correlation Deleted

A45 23.8182 41.8409 .7173 .9146

A46 23.7576 40.8144 .7018 .9150 A47 23.8182 41.8409 .6527 .9180

A48 23.7273 41.0795 .6727 .9168 A49 23.9697 39.2803 .7902 .9091

A50 24.2424 39.4394 .7814 .9097

A51 24.1212 39.6723 .7195 .9140 A52 24.1818 39.7159 .6761 .9174

A53 24.6061 39.1212 .8015 .9083

Reliability Coefficients

N of Cases = 33.0 N of Items = 9

Alpha = .9226

199

6. หลกความคมคา (EFFECTIVENESS AND EFFICIENCY)

Reliability

R E L I A B I L I T Y A N A L Y S I S - S C A L E (A L P H A)

Mean Std Dev Cases

1. A54 2.8788 1.0535 33.0

2. A55 2.7576 .9692 33.0 3. A56 3.0303 .9180 33.0

4. A57 2.8182 .9170 33.0 5. A58 3.0303 .9180 33.0

6. A59 3.1818 .9170 33.0

7. A60 2.9394 1.0589 33.0 8. A61 3.0909 1.0113 33.0

9. A62 3.0303 .9515 33.0 10. A63 3.1515 .8337 33.0

11. A64 3.2424 .8303 33.0 12. A65 3.3939 .8993 33.0

13. A66 3.1515 .8337 33.0

Item-total Statistics

Scale Scale Corrected

Mean Variance Item- Alpha if Item if Item Total if Item

Deleted Deleted Correlation Deleted

A54 36.8182 60.8409 .5943 .9072

A55 36.9394 61.2462 .6283 .9054 A56 36.6667 62.1042 .6062 .9063

A57 36.8788 61.2973 .6671 .9038 A58 36.6667 62.9167 .5464 .9087

A59 36.5152 62.0076 .6141 .9059 A60 36.7576 59.1269 .7043 .9021

A61 36.6061 61.3087 .5927 .9071

A62 36.6667 60.2292 .7166 .9017 A63 36.5455 61.9432 .6919 .9032

A64 36.4545 61.6307 .7209 .9021 A65 36.3030 62.4678 .5938 .9067

A66 36.5455 63.1307 .5957 .9067

Reliability Coefficients

N of Cases = 33.0 N of Items = 13

Alpha = .9118

200

หลกธรรมภบาล โดยรวม (66 ขอ)

R E L I A B I L I T Y A N A L Y S I S - S C A L E (A L P H A)

Item-total Statistics

Scale Scale Corrected

Mean Variance Item- Alpha

if Item if Item Total if Item Deleted Deleted Correlation Deleted

A1 209.7273 1594.5795 .6813 .9752

A2 210.0000 1587.5625 .6458 .9753

A3 210.2121 1584.0473 .7339 .9751 A4 210.2121 1614.1723 .5090 .9756

A5 210.0606 1613.9962 .4848 .9756 A6 210.5152 1592.2576 .6853 .9752

A7 210.5758 1598.0019 .5486 .9755

A8 210.6970 1586.2178 .6252 .9754 A9 210.5455 1585.5057 .6901 .9752

A10 210.3636 1573.7386 .7713 .9750 A11 210.6970 1593.5303 .6419 .9753

A12 210.6667 1579.4167 .7086 .9752 A13 210.0909 1603.7727 .5600 .9755

A14 209.9697 1596.3428 .5665 .9755

A15 210.2424 1605.1269 .5682 .9754 A16 210.2424 1596.5644 .6885 .9752

A17 210.3333 1572.4167 .8468 .9749 A18 210.2727 1594.5795 .6641 .9753

A19 210.2424 1584.5019 .7721 .9750

A20 210.1212 1583.0473 .7345 .9751 A21 210.3636 1586.4261 .7231 .9751

A22 210.9394 1592.4962 .7252 .9752 A23 210.6970 1604.7803 .5371 .9755

A24 210.1818 1611.7784 .4442 .9757 A25 210.8485 1606.4451 .4576 .9757

A26 210.6364 1607.9261 .5203 .9755

A27 210.5455 1617.2557 .4306 .9757 A28 210.6061 1595.6212 .6580 .9753

A29 210.6364 1605.0511 .4380 .9758 A30 210.8788 1595.2973 .5518 .9755

A31 210.4545 1597.7557 .5883 .9754

A32 210.4848 1597.2576 .5973 .9754 A33 210.8182 1600.9034 .5016 .9756

A34 210.9697 1597.4678 .6256 .9753 A35 211.0606 1596.3712 .5676 .9755

A36 210.8182 1602.7159 .6902 .9753

A37 210.6667 1590.1667 .6977 .9752 A38 210.6667 1595.1042 .6802 .9752

A39 210.5455 1599.2557 .6710 .9753 A40 210.5758 1593.4394 .6804 .9752

A41 210.4848 1622.6951 .3431 .9758

201

R E L I A B I L I T Y A N A L Y S I S - S C A L E (A L P H A)

Item-total Statistics

Scale Scale Corrected

Mean Variance Item- Alpha if Item if Item Total if Item

Deleted Deleted Correlation Deleted

A42 210.3333 1626.4167 .3291 .9758

A43 210.4545 1599.1307 .6861 .9752 A44 210.4545 1592.5057 .7234 .9752

A45 210.6061 1603.6212 .6215 .9754 A46 210.5455 1587.5682 .7515 .9751

A47 210.6061 1592.4337 .7261 .9752

A48 210.5152 1586.4451 .7607 .9751 A49 210.7576 1594.0019 .6325 .9753

A50 211.0303 1603.3428 .5202 .9756 A51 210.9091 1602.8977 .5011 .9756

A52 210.9697 1592.5303 .5948 .9754

A53 211.3939 1586.8712 .7189 .9751 A54 210.9394 1583.8087 .7407 .9751

A55 211.0606 1589.9337 .7265 .9751 A56 210.7879 1590.3598 .7624 .9751

A57 211.0000 1593.5000 .7197 .9752 A58 210.7879 1600.0473 .6282 .9753

A59 210.6364 1593.1136 .7250 .9752

A60 210.8788 1609.1098 .4332 .9757 A61 210.7273 1610.8920 .4325 .9757

A62 210.7879 1613.1723 .4311 .9757 A63 210.6667 1616.4167 .4463 .9757

A64 210.5758 1616.3144 .4497 .9756

A65 210.4242 1618.9394 .3770 .9758 A66 210.6667 1615.1667 .4651 .9756

Reliability Coefficients

N of Cases = 33.0 N of Items = 66

Alpha = .9757

202

ภาคผนวก ซ หนงสอขอความอนเคราะห แสดงความคดเหนผลการวจย

203

ท ศธ 0520.203.2/ 191

ภาควชาการบรหารการศกษา คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยศลปากร พระราชวงสนามจนทร นครปฐม 73000

6 กมภาพนธ 2552

เรอง ขอสมภาษณงานวจยเรอง ‚การใชหลกธรรมาภบาลในสถาบนอดมศกษาเอกชน‛

เรยน

สงทสงมาดวย แบบสอบถาม จ านวน 1 ฉบบ

ดวย นางศรพชรา สทธก าจร แกวพจตร รหสนกศกษา 47252967 นกศกษาระดบปรญญาปรชญาดษฎบณฑต สาขาวชาการบรหารการศกษา ภาควชาการบรหารการศกษา คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยศลปากร ไดรบอนมตใหท าวทยานพนธเรอง ‚การใชหลกธรรมาภบาลในสถาบนอดมศกษาเอกชน‛

ในการนภาควชาการบรหารการศกษา คณะศกษาศาสตร ใครขอความอนเคราะหให นางศรพชรา สทธก าจร แกวพจตร สมภาษณเกยวกบการใชหลกธรรมาภบาลในสถาบนอดมศกษาเอกชน เพอน าไปประกอบการพฒนางานวจยตอไป

จงเรยนมาเพอโปรดพจารณาใหความอนเคราะห จกเปนพระคณยง

ขอแสดงความนบถอ

(อาจารย ดร.ศรยา สขพานช)

หวหนาภาควชาการบรหารการศกษา งานธรการ โทรศพท / โทรสาร 0-3421-9136

204

รายชอผทรงคณวฒในการอภปรายองผเชยวชาญ (Connoisseurship) ล าดบท

ชอ/นามสกล ต าแหนง มหาวทยาลย

1. 1.1 รศ.ดร.กลธน ศรเสรมโภค รองอธการบดฝายวชาการ/คณบดคณะบรหารธรกจ

มหาวทยาลยเกรก 1.2 รศ.ดร.สมควร กวยะ คณบดคณะนเทศศาสตร

1.3 ดร.ดรณ ชประยร คณบดคณะศลปศาสตร

2 รศ.ดร.สมบต ฑฆทรพย คณบดคณะวศวกรรมศาสตร มหาวทยาลยอสเทรนเอเซย

3 รศ.ดร.อารง สทธาศาสน ผอ านวยการหลกสตรปรชญาดษฎบณฑต

มหาวทยาลยปทมธาน

4 รศ.บญญต จลนาพนธ คณบดคณะบรหารธรกจ มหาวทยาลยเกษมบณฑต

5 ผศ.ดร. สมหมาย จนทรเรอง คณบดคณะนตศาสตร มหาวทยาลยสยาม

6 ดร.นมนวล วเศษสรรพ คณบดคณะบญช มหาวทยาลยรงสต

7 ดร.ปฐมพร อนทวรางกร ณ อยธยา

คณบดบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยธนบร

8 ดร.วฒนพงษ วราไกรสวสด คณบดคณะวทยาศาสตรและเทคโนโลย

มหาวทยาลยกรงเทพ

9 ดร.ญาณพล แสงสนต ผอ านวยการหลกสตรบรหารธรกจมหาบณฑต

มหาวทยาลยเอเชยอาคเนย

205

ภาคผนวก ฌ แบบสมภาษณผเชยวชาญและผทรงคณวฒเพอตรวจสอบผลการวจย

206

แบบสมภาษณผเชยวชาญและผทรงคณวฒ เพอประกอบการพจารณาการใชหลกธรรมาภบาลในสถาบนอดมศกษาเอกชน

........................................................... ชอ..............................................................................ชอสกล.............................................................. ต าแหนง............................................................................................................................................... วฒการศกษา........................................................................................................................................ เคยด ารงต าแหนง 1......................................................... สงกด...............................พ.ศ.............ถงพ.ศ............. 2......................................................... สงกด...............................พ.ศ.............ถงพ.ศ............. 3......................................................... สงกด...............................พ.ศ.............ถงพ.ศ............. แนวทางการสมภาษณ 1. จากการใชหลกธรรมภบาลในสถาบนอดมศกษาเอกชน ทานเหนวาองคประกอบทน ามาเปนรปแบบมความเหมาะสมมากนอยเพยงใด เพราะเหตใด 2. จากรางการใชหลกธรรมภบาลในสถาบนอดมศกษาเอกชน ทานเหนวามความเปนไปไดมากนอยเพยงใด ส าหรบน าไปใชในการบรหารงานในสถาบนอดมศกษาเอกชน เพราะเหตใด 3. จากการใชหลกธรรมภบาลในสถาบนอดมศกษาเอกชน ทานเหนวาองคประกอบใดบางทมความส าคญตอการบรหารงานแบบธรรมาภบาลในสถาบนอดมศกษาเอกชน (ตอบไดมากกวา 1 องคประกอบ) 4. ขอเสนอแนะเพมเตมทมในรางรปแบบทน าเสนอ 5. ขอเสนอแนะเพมเตมทยงไมมในรปแบบทน าเสนอ

207

ประวตของผวจย

ชอ – ชอสกล นางศรพชรา สทธก าจร แกวพจตร สถานทท างาน มหาวทยาลยเอเชยอาคเนย 19/1 ถนนเพชรเกษม แขวงหนองคางพล เขตหนองแขม กรงเทพฯ 10160 ประวตการศกษา พ.ศ. 2523 มธยมตน โรงเรยนราชน กรงเทพฯ พ.ศ. 2525 มธยมปลาย โรงเรยนเตรยมอดมศกษา กรงเทพฯ พ.ศ. 2527 ปรญญาตร นตศาสตรบณฑต มหาวทยาลยรามค าแหง พ.ศ. 2534 ปรญญาโท Master of Law in International Legal Studies

(LL.M) The American University, Washington, D.C., U.S.A. พ.ศ. 2547 ศกษาตอระดบปรญญาปรชญาดษฎบณฑต (ปร.ด.) สาขาการบรหารการศกษา มหาวทยาลยศลปากร ประวตการท างาน พ.ศ. 2536-2538 บรษทส านกงานกฎหมายสยามนต จ ากด (เครอธนาคาร

ไทยพาณชย) พ.ศ. 2538-2540 บรษทชนวตรคอมพวเตอร คอมมวนเคชน จ ากด (มหาชน) พ.ศ. 2541-2550 เลขานการคณะวชา, หวหนาสาขาวชา, ผชวยคณบด

คณะนตศาสตร มหาวทยาลยเอเชยอาคเนย พ.ศ. 2550-ปจจบน รองผอ านวยการส านกวชาการ, ผชวยศาสตราจารยประจ าคณะ นตศาสตร มหาวทยาลยเอเชยอาคเนย