1 ﺺـــﺧﺎـــــﺷ - tehran stock exchange4 ﺺـــﺧﺎـــــﺷ ناﺮﻬﺗ...

1 شـــــاخـــص

بورس اوراق بهادار تهران گذاري توسعه فرهنگ سرمایهمدیریت

www.tse.ir

تعریف و ماهیت) 1بررسی روند قیمت یا بازدهی اندرکار یا هر عالقمند به بازار اوراق بهادار تمایل به گذار، محقق، دست سرمایه زمانی که یک

به قیمت سهام و سود شرکت مورد نظر، قادر به انجام یابی سهام یک شرکت مشخص را داشته باشد به راحتی و با دستپذیر امکان تک آنها ها تنها با بررسی قیمت تک این بررسی براي تمامی یا گروهی از شرکت اما انجام. بررسی مزبور خواهد بود

. دهد هاي مورد بررسی را نشان می در میان شرکت نیست و نیاز به استفاده از نماگري دارد که وضعیت عمومی قیمت یا بازدهیهاي عمومی قیمت یا بازدهی در میان تمام یا گروهی از شرکتساختن شرایط عیان ها نماگرهایی هستند که وظیفۀ شاخصدهندة سطح عمومی پارامتري نشان توان شاخص را نماگري نامید که از این رو می. اند شده در بورس را بر عهده گرفته پذیرفته

. است) ها از شرکتتمام یا گروهی (از متغیرهاي مورد بررسی در میان گروهی) به طور معمول قیمت یا بازدهی(مشخص به. دهد هاي پذیرفته شده در بورس را نشان می نماگري است که سطح عمومی قیمت کل شرکت بنابراین شاخص کل قیمت

هاي پذیرفته در بازار شرکت دهندة سطح عمومی بازدهی کل نیز نشان) قیمت و بازدة نقدي(همین ترتیب شاخص بازدهی .اوراق بهادار است

بندي طبقه )2که سطح است مطابق تعریف، شاخص نماگري. ها قابل درك است ها با توجه به تعریف آن بندي شاخص طبقه یم وتقس

. دهد را نشان می) ها تمام یا گروهی از شرکت( درمیان گروهی از متغیرها) معموالً قیمت یا بازدهی(عمومی پارامتري مشخص در بورس تهران شاخص . شود شاخص قیمت و شاخص بازدهی تقسیم میمورد بررسی به از این رو شاخص با توجه به پارامتر

شوند که هر می شناخته TEDPIX و شاخص بازدهی یا همان شاخص قیمت و بازده نقدي نیز با نام TEPIX نام قیمت باه به ها با توج از سوي دیگر، شاخص .هستند یک به ترتیب نشانگر سطح عمومی قیمت و بازدهی کل بازار سهام تهران

هاي گیرد، شاخص صنعت شرکت هاي بورس را دربرمی شاخص کل تمامی شرکت .پذیرند متغیرهاي مورد بررسی نیز تفکیکصنایع مختلف نیز به همین ترتیب،. شود گذاري را شامل می هاي گروه خدمات مالی و سرمایه مالی شرکت تولیدي و شاخصساخت منسوجات و شاخص سیمان، آهک و گچ هاي فلزي، شاخص نههاي خود را دارند؛ شاخص استخراج کا هر یک شاخص

.دهند هاي فعال در آن صنعت را نشان می عمومی قیمت شرکت هایی از این دست هستند که هر یک سطح مثال :راق بهادار تهرانوها در بورس ا انواع شاخص • شاخص کل قیمت )الف شاخص کل قیمت به تفکیک تابلوي اصلی و فرعی )ب اخص بازده نقديش )ج شاخص بازده نقدي و قیمت )د شاخص قیمت مالی )ه شاخص قیمت صنعت )و شاخص قیمت به تفکیک هر صنعت )ز تر شرکت فعال 50شاخص قیمت )ح



www.tse.ir

شاخصو تفسیر کاربرد )3ز بازدهی کل در میان تمام یا گروهی ا دادن سطح عمومی قیمت یا دهد که کاربرد آن نشان تعریف شاخص نشان می

دهد و هاي مورد بررسی را نشان می دیگر، شاخص شرایط عمومی شرکت به بیان. هاي پذیرفته شده در بورس است شرکتمثال، شاخص براي. وضعیت کلی بازار اوراق بهادار یا وضعیت بخش یا صنعت خاصی در این بازار است معیاري براي سنجشتوجه به این نکته ضروري است . دارد بورس در چه وضعیتی قرار هاي دهد که سطح عمومی قیمت شرکت کل قیمت نشان می

به عبارت دیگر سطح . دهند که تاریخ مبداء نام دارد نشان می ها سطح قیمت را در مقایسه با تاریخ مشخصی که شاخصدر ها خصبه طور معمول، میزان شا. شود مبداء یا همان زمان آغاز محاسبۀ شاخص سنجیده می ها نسبت به تاریخ شاخص

محاسبه یا همان تاریخ مبداء برابر بنابراین، اگر عدد شاخص یک سال پس از آغاز. شود در نظر گرفته می 100تاریخ مبداء بنابراین و به طور کلی . برابر شده است 2سهام نسبت به تاریخ مبداء دهد که سطح عمومی قیمت شود، این امر نشان می 200

اعالم شود، 12000اگر میزان مطلق شاخص کل قیمت . یت بیشتري از میزان مطلق آن دارندتغییرات اهم در تفسیر شاخصو در تاریخ مبداء 10000شاخص در ماه گذشته این عدد به تنهایی قابل تفسیر نخواهد بود اما اگر مشخص شود که مقدار

درصد 11900درصد و از تاریخ مبداء 20ها از ماه گذشته قیمت سهام شرکت یابد که سطح عمومی بوده، محقق درمی 100دهد و کاهش یا می ها یا بازدهی را نشان این نکته نیز حائز اهمیت است که شاخص سطح عمومی قیمت. است افزایش یافته

ها با افزایش قیمت همراه باشند اما بسا بخشی از شرکت ها نیست و چه افزایش آن لزوماً بیانگر صعود یا نزول تمامی شرکت ها و در نتیجه میزان شاخص را ح عمومی قیمتــهایی با حجم بیشتر، سط ا شرکتــها ی شرکت ول قیمت تعداد بیشتري ازنز

:بطور خالصه کاربردهاي شاخص عبارتند از. دکاهش دهدر واقع شاخص مانند یک دماسنج وضعیت . اعداد شاخص بیان اطالعات عمومی و کلی در مورد ساختار بازار است )1معموالً از کاهش شاخص به معناي رکود اقتصادي و افزایش آن به مفهوم رونق اقتصادي . دهد قتصاد و بازار را نشان میکلی ا

.شود تعبیر می .براي مقایسه تغییرات یک پدیده در دو زمان متفاوت تشاخص ابزاري اس )2 .کرد توان دنبال ها در آینده را می از بررسی اعداد شاخص، تغییرات احتمالی قیمت )3توان صنایع با استفاده از شاخص قیمت می. شاخص ابزاري براي مقایسه تغییرات گروهی چند پدیده با یکدیگر است )4

.مختلف را با یکدیگر مقایسه کرد

شیوة محاسبه) 4

ماهیتی ساده و روشن دارد و از تقسیم ارزش جاري بازار سهام در هر روش محاسبۀ شاخص فارغ از ظرایف و دقایقش، .آید بازار سهام در تاریخ مبداء ضرب در صد بدست می لحظه بر ارزش جاري

100× ارزش جاري بازار سهام در زمان محاسبه

مقدار شاخص کل= ارزش جاري بازار سهام در تاریخ مبداء

ر نیز از جمع ارزش آید و ارزش جاري بازا قیمت سهام آن بدست می ارزش جاري هر شرکت از ضرب تعداد سهام هر شرکت در



www.tse.ir

بدیهی است در مورد شاخص قیمت صنایع، ارزش جاري هر صنعت در نظر. شود شده حاصل می هاي پذیرفته جاري شرکت

البته براي عدم . کند صعود یا نزول می بنابراین با افزایش و کاهش ارزش جاري بازار سهام میزان شاخص نیز. گرفته خواهد شدگیرد که چگونگی آن در ها در فرآیند افزایش سرمایه تعدیالتی صورت می شرکت اد سهام منتشرةتأثیر شاخص از تغییرات تعد

.براي عالقمندان توضیح داده شده است متون تخصصی شاخص کل قیمت -1

. وده استـنم (TEPIX)اقدام به محاسبه و انتشار شاخص قیمت خود با نام تپیکس 1369بورس تهران از فروردین ماه املـاي پذیرفته شده در بورس را شــه ل شرکتـان کـرکت که در آن زمـش 52اخص ـاین ش :گردد شاخص مزبور با استفاده از فرمول زیر محاسبه می. گرفت شدند، در برمی می

1001 ×=∑

=

t

n

iitit

t D

qpTEPIX

Pit = قیمت شرکتi ام در زمانt qit = تعداد سهام منتشره شرکتi ام در زمانt Dt =یه در زمان عدد پاt که در زمان مبداء برابر pioqio ∑بوده است Pio = قیمت شرکتiام در زمان مبدأ

qio = تعداد سهام منتشره شرکتiام در زمان مبدأ n =هاي مشمول شاخص تعداد شرکت

کتی بسته گیرد و در صورتی که نماد شر هاي پذیرفته شده در بورس را در برمی شاخص قیمت بورس تهران تمامی شرکتمشخص است، 1گونه که از فرمول همان. گردد باشد یا براي مدتی معامله نشود، قیمت آخرین معامله آن در شاخص لحاظ می

هاي بزرگ در دهی در شاخص مزبور است که این امر منجر به تأثیر بیشتر شرکت ها معیار وزن تعداد سهام منتشره شرکت .شود شاخص می

خصتعدیل پایه شا -1-2

هاي مورد بررسی است و باید از تغییرات قیمت و نه پارامترهاي شاخص قیمت نمایانگر روند عمومی قیمت در میان شرکتافزون بر قیمت، میزان سهام منتشره نیز تأثیر دهد که در محاسبۀ آن توجه به فرمول شاخص نشان می. دیگر متأثر شود

، ناشی )از محل آوردة نقدي(یرات سهام منتشره که معموالً از افزایش سرمایه باید در صورت تغی از این رو شاخص. گذارنددهد و با این تعدیالت در مخرج کسر رخ می. اي تعدیل شوند که تغییرات مزبور مقدار شاخص را متأثر نسازند به گونه 1شود می

:گیرد روش زیر صورت می .محاسبه شده است PItزیر به میزان و با استفاده از فرمول tفرض کنید که قیمت در زمان )1

.شود افزایش سرمایه از محل سود اندوخته شرکت سبب تعدیل آن نمی 1

)١(



www.tse.ir

100×= ∑t

ititt FD

qpPI

با فرض ثابت ماندن . اند کرده) از محل آوردة نقدي(اقدام به افزایش سرمایه t+1حال یک یا چند شرکت در زمان )2 .کند تغییر می PIt+1ها و ضریب سهام شناور آزاد میزان شاخص به قیمت

10011 ×= ∑ +

+t

ititt FD

qPPI

.گردد PItشود که مقدار شاخص مجدداً برابر اي تعدیل می ج کسر به گونهحال مخر )3

titit

ititt FD

qpqp

FD ×=∑∑ +

+1

1

.خواهد شد PItدر مخرج کسر، مقدار شاخص مجدداً برابر FDt+1با جایگذاري میزان )4

tt

ititt PI

FDqp

PI =×=+

++

∑ 1001

11

:گردند به طور معمول موارد زیر موجب تعدیل پایه شاخص می ها از محل آوردة نقدي شرکت افزایش سرمایۀ .1 هاي مشمول شاخص افزایش تعداد شرکت .2 هاي مشمول شاخص کاهش تعداد شرکت .3 ها تجزیه شرکت .4 ها ادغام شرکت .5 )تنها براي تعدیل پایه شاخص درآمد کل(پرداخت سود نقدي .6

شاخص صنایع -2

ISICبندي که براساس روش این طبقه. اند بندي شده هاي پذیرفته شده در بورس تهران در صنایع مختلفی طبقه شرکتبورس تهران اقدام به محاسبۀ . شده است 1384صنعت در بورس تهران تا اردیبهشت ماه 36گیرد، منجر به تفکیک صورت می

تر، در یک تفکیک کلی .شوند کند که همگی با فرمولی مشابه شاخص کل قیمت محاسبۀ می شاخص قیمت براي هر صنعت میهاي اند که گروه مالی در برگیرندة شرکت یرفته شده در بورس تهران به دو گروه صنعت و مالی تقسیم شدههاي پذ شرکت

بورس تهران به . هاي مالی است گري هاي بورس به جز واسطه هاي مالی و گروه صنعت شامل کلیۀ شرکت گري صنعت واسطهشوند و هر منتشر می 2و شاخص صنعت 1نام شاخص مالی پردازد که با محاسبۀ شاخص قیمت براي این دو گروه کلی نیز می

.کنند دو در طراحی، محاسبه و تعدیل از معیارهاي شاخص کل قیمت پیروي می

1 Financial Index 2 Industrial Index

)٢(

)٣(

)٤(

)٥(



www.tse.ir

تر شاخص پنجاه شرکت فعال -3. شرکت فعالتر بورس تهران است با دو روش متفاوت محاسبه می شود 50دهنده سطح عمومی قیمت این شاخص که نشان

گردد و شود از روش میانگین ساده استفاده می میانگین ساده می - شرکت فعالتر 50که منجر به محاسبۀ شاخص در روش اول .شود میانگین موزون می –شرکت فعالتر 50است و منجر به محاسبه شاخص TEPIXروش دوم نیز همانند شیوة محاسبه

هاي گیرد، بیشترین اهمیت را دارد تعداد روز ت میهاي سه ماهه صور شرکت مزبور که در دوره 50آن چه در انتخاب شرکت قرار داده 50ها را مالك اصلی براي گزینش بورس تهران میزان نقدشوندگی یا فعالیت شرکت. ها است دادوستد شرکت

.شرکت فعالتر نامیده است 50و به همین سبب شاخص مزبور را شاخص شاخص قیمت و بازدة نقدي -4

در بورس تهران محاسبه و 1377از فروردین TEDPIXزدة نقدي یا همان شاخص درآمد کل با نماد شاخص قیمت و با. شود تغییرات این شاخص نشانگر بازدة کل بورس است و از تغییرات قیمت و بازدة نقدي پرداختی، متأثر می. منتشر شده است

دهی و محاسبۀ آن همانند شاخص کل قیمت ة وزنهاي پذیرفته شده در بورس را دربردارد و شیو این شاخص کلیۀ شرکت(TEPIX) شاخص قیمت و بازدة نقدي بورس تهران با فرمول زیر . ها است است و تنها تفاوت میان آن دو در شیوة تعدیل آن .شود محاسبه می

1001 ×=∑

=

t

n

iitit

t RD

qpTEDPIX

Pit = قیمت شرکتi ام در زمانt qit = تعداد سهام منتشره شرکتi زمان ام درt

RDt = پایۀ شاخص قیمت و بازدة نقدي در زمانt که در زمان مبداء برابرpioqio∑ بوده است :گیرد به وسیلۀ فرمول زیر صورت می TEDPIXتعدیل پایۀ شاخص

)( 1

1

1 11

1 ttt

ttn

iitit

n

i

n

iititit

t DDD

RDRDqp

DPSqpRD −×+×

−= +

=

= =+

+

∑

∑ ∑

RDt+1 = پایۀ شاخص قیمت و بازدة نقدي در زمانt+1 )پس از تعدیل( RDt =بازدة نقدي در زمان پایۀ شاخص قیمت وt )پیش از تعدیل(

Pit = قیمت شرکتi ام در زمانt qit = تعداد سهام منتشره شرکتi ام در زمانt

DPSit+1 = سود نقدي پرداختی شرکتi ام در زمانt+1 Dt+1 = پایۀ شاخص کل قیمت در زمانt+1 )پس از تعدیل(

Dt = پایۀ شاخص کل قیمت در زمانt )پیش از تعدیل(

)٦(

)٧(



www.tse.ir

بخش اول . از دو بخش تشکیل شده است TEDPIXمشخص است، فرمول تعدیل پایۀ شاخص 7گونه که از فرمول همانشود و بخش دوم مربوط به موارد تعدیلی هاست که باعث تعدیل پایۀ شاخص مزبور می نقدي پرداختی شرکت مربوط به بازده

ردي همچون افزایش سرمایه از محل آوردة نقدي مشترك است و شامل موا TEDPIXو TEPIXشود که میان می . شود ها می شرکت

اند و هیچ موردي که منجر به تعدیل پایۀ هایی اقدام به پرداخت سود نقدي کرده شرایطی را در نظر گیرید که شرکتمحاسبه خواهد به صورت زیر 13برابر خواهد بود و فرمول Dt+1با Dtدر این وضعیت . شود، رخ نداده باشد TEPIXشاخص :شد

tn

iitit

n

i

n

iititit

t RDqp

DPSqpRD ×

−=

∑

∑ ∑

=

= =+

+

1

1 11

1

خواهد شد و این امر منجر به افزایش RDtتر از کوچک RDt+1گونه که با کمی دقت مشخص است در این شرایط همان .خواهد شد TEDPIXشاخص

فزایش سرمایه هایی اقدام به ا حال شرایطی را در نظر گیرید که سودنقدي توسط شرکتی پرداخت نشده باشد، لکن شرکت :به صورت زیر محاسبه خواهد شد 7در این وضعیت فرمول . از محل آوردة نقدي کرده باشند

)( 11 ttt

ttt DD

DRDRDRD −×+= ++

Dt+1 ،2/1خواهد کرد، به عنوان مثال اگر Dرا همانند RDاي است که درصد تغییرات به گونه 9شیوة محاسبۀ فرمول گیرد که طور که توضیح داده شد، این امر در شرایطی صورت می خواهد بود و همان RDtبر برا 2/1نیز RDt+1باشد، Dtبرابر

ها پرداخت نشود و تنها افزایش سرمایه از به بیان دیگر در صورتی که سودنقدي توسط شرکت. سودنقدي پرداختی صفر باشدر صورت گیرد، درصد تغییرات پایۀ شاخص هاي دیگر به فهرست بورس یا موارد دیگ شدن شرکت محل آوردة نقدي یا اضافه

TEPIX وTEDPIX برابر خواهد بود. شاخص بازدة نقدي -5

ها است و مقدار شود، بیانگر سطح عمومی بازدة نقدي پرداختی شرکت منتشر می TEDIXشاخص بازدة نقدي که با نماد بیانگر نحوة محاسبۀ 10فرمول . آید دست میآن از تقسیم پایۀ شاخص کل قیمت بر پایۀ شاخص قیمت و بازدة نقدي، به

.است TEDIXشاخص

80.1653×=t

tt RD

DTEDIX

)٨(

)٩(

)١٠(



www.tse.ir

)TEFIX)30(( دستورالعمل محاسبۀ شاخص بازده سهام براساس سهام شناور آزاد •براساس ارزش بازار . است منظور محاسبۀ شاخص بازدة سهام با احتساب سهام شناور آزاد تدوین یافته این دستورالعمل به

سهام شناور آزاد، میزان معامالت، قدرت نقدشوندگی و نظر کمیتۀ بازنگري شاخص، سهام سی شرکت پذیرفته شده در بورس محاسبه TEFIX( 4)30((اوراق بهادار تهران انتخاب شده و بر مبناي آنها شاخص بازدة سهام براساس سهام شناور آزاد

.این دستورالعمل شامل دو بخش است. گردد می انتخاب سهام: بخش اول) 1

از سه ) شود نامیده می فهرست شاخصو از این پس (شوند براي انتخاب سهامی که در محاسبۀ شاخص دخالت داده می :گردد معیار زیر استفاده می

.هاي تابعه گذاري و شرکت هاي سرمایه هاي تازه پذیرفته شده، شرکت حذف شرکت: معیار اول

:کنیم ترتیب حذف می هاي زیر را به هاي پذیرفته شده در بورس شرکت در این مرحله، از فهرست شرکت ماهۀ منتهی به تاریخ انتخاب فهرست شاخص، 6هاي پذیرفته شده در شرکت )الف ،)بندي بورس براساس طبقه(گذاري هاي سرمایه شرکت )بتابعه شرکتی است که شرکت(اند حذف نشده) ب(و ) الف(هاي ها در قسمت هاي تابعه که شرکت مادر آن آن شرکت )ج

).هاي بورسی تعلق دارد سهامش به طور مستقیم به یکی از شرکت% 50

.ارزش بازار و نقدشوندگی: معیار دوم :شود می شرح زیر محاسبه ابتدا سه نسبت به

6ارزش بازار هر یک از سهام موجود در فهرست حاصل از مرحلۀ قبل را در انتهاي هر یک از :نسبت ارزش بازار •کرده تا ارزش بازار شناور ضرب 5ماه منتهی به تاریخ انتخاب فهرست شاخص محاسبه و در نسبت سهام شناور آزاد هر سهم

شود تا سپس متوسط این شش ارزش براي هر شرکت محاسبه می. دست آید ا بهه آزاد هر سهم در انتهاي هر یک از این ماه. گردد اخذ می متوسط کلهاي ماهیانه یک سپس از این متوسط. دست آید به متوسط ارزش ماهیانهبراي هر شرکت یک

.کت بدست آیدکنیم تا نسبت ارزش بازار براي هر شر سپس متوسط ارزش ماهیانه هر شرکت را بر متوسط کل تقسیم می در دورة شش ماهه منتهی به تاریخ انتخاب فهرست شاخص، تعداد روزهایی که سهام هر شرکت :نسبت معامالت •

تا نسبت معامالت هر شرکت . کنیم ماه تقسیم می 6در آن روزها معامله شده را بر تعداد روزهاي معامالتی بورس در این .بدست آید

.شود گفته می شاخصاز این پس در این دستورالعمل به شاخص بازده سهام براساس سهام شناور آزاد اختصاراً 4 .شود براي این منظور از آخرین درصد سهام شناور آزاد محاسبه شده توسط سازمان بورس استفاده می 5



www.tse.ir

تقدم معامله شده شرکت در ماه تقسیم بر تعداد کل سهام شرکت در انتهاي قتعداد سهام و ح :نسبت نقدشوندگی • .شود این نسبت، نسبت نقدشوندگی نامیده می 6.شود همان ماه محاسبه می

:دهد شرح زیر یک احتمال را نشان می هاي معامالت و نقدشوندگی هر یک به نسبت .خاص در دوره موردنظر، معامله شده باشداحتمال این که سهم در یک روز معامالتی :نسبت معامالت -تقدم منتشره شرکت، در تقدم خاص از مجموع سهام و حق احتمال این که یک سهم یا حق :نسبت نقدشوندگی -

.دورة مورد نظر معامله شده باشدها تنیز بزرگی ارزش سهام شناور آزاد شرکت را در مقایسه با ارزش کل سهام شناور آزاد شرک نسبت ارزش بازار -

.دهد نشان میها از بزرگ به کوچک مرتب ها را براساس ضرب این نسبت حال هر سه نسبت فوق را در همدیگر ضرب کرده و شرکت

.شوند ها را دارند براي مرحله بعد انتخاب می شرکت که بزرگترین حاصلضرب نسبت 50گاه آن. کنیم می

.نظر کمیته بازنگري شاخص: معیار سومدست آمده نهایی در مرحلۀ قبل را بررسی کرده و با انجام تعدیالت مورد نیاز، تعداد ي شاخص، فهرست بهکمیتۀ بازنگر

االمکان یک نماینده از هر یک از اي باشد که حتی گونه این تعدیالت باید به. رساند شرکت می 30هاي فهرست را به شرکت .صنایع بورس در فهرست حضور داشته باشد

v بار فهرست شاخص تجدیدنظر شده و براي محاسبۀ شاخص از اي فوق، هر شش ماه یکبرمبناي معیارهتاریخ انتخاب فهرست شاخص در پایان مرداد ماه و بهمن ماه هر سال . گیرد ابتداي ماه بعد مالك عمل قرار می

.خواهد بود

نحوة محاسبۀ شاخص: بخش دوم) 2

.پذیرد ر صورت میهاي زی محاسبه و تعدیل مبناي شاخص براساس فرمول محاسبۀ شاخص) 2-1

:شود این عدد به صورت زیر محاسبه می. باشد tعدد شاخص در زمان Itفرض کنید که

100×=t

tt B

AI

:که در آنAt= صورت زیر است هاي عضو فهرست شاخص است و فرمول محاسبۀ آن به ارزش بازار سهام شناور آزاد کل براي شرکت:

∑=

××=30

1jjjjt FQPA

ضرب (Fj)و سپس در درصد سهم شناور آزاد هر شرکت (Qj)را در تعداد سهام منتشره (Pj)در واقع قیمت هر سهم .شوند با هم جمع می) هاي عضو فهرست شاخص براي تمامی شرکت(کرده و اعداد حاصل

.شوند تقدم معامله شده در ماه، معامالت عمده در نظر گرفته نمی براي محاسبۀ تعداد سهام و حق 6



www.tse.ir

Bt= عدد مبنا براي شاخص. عدد مبنا در روز پایه برابر ارزش بازار سهام شناور آزاد آن روز . شود اولین روز شروع محاسبه شاخص روز پایه نامیده می

.Bo=Aoاست، بنابراین تعدیل عدد مبنا) 2-2شود که این اي تعدیل می گونه عدد مبنا به محض انجام اولین معامله پس از تاریخ مؤثر براي وقایع زیر، به )الف -2-2

:وقایع اثري در عدد شاخص به جا نگذارند ها از محل آوردة نقدي یا مطالبات حال شدة سهامداران، افزایش سرمایه شرکت) 1 تقسیم سودنقدي،) 2 عدم تحقق افزایش سرمایه تصویب شده،) 3 .ها از این فهرست ها به فهرست شاخص یا حذف شرکت ورود شرکت) 4

تاریخ مؤثر براي . است (TEDPIX)بنابراین تعدیالت این شاخص مشابه تعدیالت شاخص قیمت و بازدة نقدي کنونی :شود وقایع فوق به شرح زیر تعریف می

تقدم خرید سهام براي افزایش سرمایه، اولین تاریخی است که خریدار سهام پس از آن تاریخ، مستحق دریافت حق )1 .نیست .عالن شده نیستبراي تقسیم سودنقدي، اولین تاریخی است که خریدار سهام پس از آن تاریخ، مستحق دریافت سود ا )2

براي عدم تحقق افزایش سرمایه تصویب شده، تاریخ اعالن عدم تحقق افزایش سرمایه توسط ادارة نظارت بر ناشران )3 .باشد می

براي ورود شرکت به یا خروج آن از فهرست شاخص، تاریخ اجراي تصمیم کمیته بازنگري شاخص در این خصوص )4 .باشد می

:خص براي موارد چهارگانۀ باال به قرار زیر استبنابراین، فرمول تعدیل پایۀ شا

11

1−

−

− ×+−∆′−∆+

= tt

tttttt B

ASDAB

:که در آنt∆ = مجموع مبلغ ریالی افزایش سرمایه هر شرکت از محل آوردة نقدي یا مطالبات حال شده سهامداران ضربدر درصد

. سهام شناور آزاد براي آن شرکت

t∆′= مجموع مبلغ سرمایه تحقق نیافته هر شرکت ضربدر درصد سهام شناور آزاد همان شرکت. tD= مجموع مبلغ سودنقدي اعالم شده هر شرکت در زمانtضربدر درصد سهام شناور آزاد همان شرکت ، .

tS= هاي خارج شده از این فهرست با در نظر رست شاخص با شرکتهاي وارد شده به فه اختالف ارزش بازار شرکتشود و هاي سهام در روز ایجاد این تغییرات استفاده می براي این منظور از قیمت. گرفتن درصد سهام شناور آزاد هر شرکت

.شوند گرفته میهاي خارج شده با عالمت منفی در نظر هاي وارد شده با عالمت مثبت و ارزش سهام شرکت ارزش سهام شرکت



www.tse.ir

شود، تعدیل پایه براي در انتهاي روزي که ضرایب شناور آزاد مجدداً توسط سازمان بورس محاسبه و منتشر می )ب -2-2 :گیرد اثر کردن این تغییر به صورت زیر انجام می بی

با ضرایب جدید tهاي عضو فهرست شاخص در زمان ارزش بازار سهام شناور آزاد شرکت

با ضرایب قدیم tهاي عضو فهرست شاخص در زمان زار سهام شناور آزاد شرکتارزش با

مثال تشریحی: ضمیمه

:سهام با اطالعات زیر باشد 3فرض کنید که فهرست شاخص شامل

Fo مسها درصد سهام شناور آزاد

Qo منتشره تعداد سهام

Po )ریال(قیمت بازار

1500 100 %30 الف 1200 400 %15 ب 2300 200 %50 ج

.شاخص به صورت زیر محاسبه خواهد شد) روز پایه(در روز صفر

347000)50%2002300()15%4001200()30%1001500( =××+××+××=oA

34700000 == AB

100100347000347000

=×=oI

:به شرح زیر تغییر یابد 1 (t=1)حال فرض کنید قیمت سهام در روز

34700001اند پس عدد مبنا احتیاج به تعدیل ندارد، لذا ها تغییر کرده چون تنها قیمت == BB :سپس عدد شاخص به صورت زیر خواهد بود

سهامF1

آزاد درصد سهام شناورQ1

تعداد سهام منتشرهP1

قیمت بازار 1600 100 %30 الف 1100 400 %15 ب 2500 200 %50 ج

tB× =′tB



www.tse.ir

=×××+××+××

=××

== ∑ 100347000

)50%2002500()15%4001100()30%1001600(

11

11 B

FQPBA

I jjj

90.104100347000364000

=×=

افزایش سرمایه -1به شرح جدول t=2در روز ) ب(و ) الف(هاي اگر اطالعات مربوط به قیمت سهام و درصد و محل افزایش سرمایه شرکت

:زیر باشد

Q1 سهام

درصد افزایش سرمایه

فزایش محل ا سرمایه

مبلغ F2 Q2 P2 نویسی پذیره

1400 150 %30 1000 مطالبات و آورده نقدي %50 100 الف

550 800 %15 __ سود انباشته و اندوخته %100 400 ب

2500 200 %50 __ ___ %0 200 ج

:آنگاه

1500030%100050%1002 =×××=∆

45.361299347000364000

150003640001

1

212 =×

+=×

∆+= B

AAB

=×××+××+××

= 10045.361299

)50%2002500()15%800550()30%1501400(2I

90.10445.361299

379000==

الحظه کند که تحت اند تا خواننده م هاي تئوریک انتخاب شده هاي سهام برابر قیمت در جدول باال قیمت :توضیح

فرمول . هاي تئوریک است واسطۀ انحراف از قیمت کند و تغییرات در شاخص به هاي تئوریک شاخص تغییري نمی قیمت :محاسبه قیمت تئوریک به صورت زیر است

αα

++

=′1

CPP

:که در آنP′ :قیمت تئوریک C : ریال 1000معموالً (نویسی هر سهم بابت افزایش سرمایه پذیرهمبلغ(



www.tse.ir

α :درصد افزایش سرمایه از محل مطالبات و آوردة نقدي :قیمت تئوریک به صورت زیر محاسبه شده است) الف(براي سهام

140050%1

50%10001600=

+×+

=′P

تقسیم سودنقدي -2

هنگام محاسبه ریال داشته باشد آنگاه به D3=200اعالم تقسیم سودنقدي به میزان t=3در روز ) ج(چنانچه سهام .شود ابتدا تعدیل زیر انجام و سپس شاخص محاسبه می t=3شاخص در روز

2000050%2002003 =××=D

52.34223345.361299379000

200003790002

2

323 =×

−=×

−= B

ADAB

2300به قیمت تئوریک خود یعنی ) ج(تغییر نکرده و قیمت سهام شرکت ) ب(و ) الف(فرض کنید قیمت سهام دو شرکت

:ریال کاهش یابد

F3 سهام درصد سهام شناور آزاد

Q3 تعداد سهام منتشره

P3 قیمت بازار

سود نقدي هر سهم

0 1400 150 %30 الف 0 550 800 %15 ب 200 2300 200 %50 ج

:آنگاه شاخص به صورت زیر خواهد بود

=×××+××+××

= 10052.342233

)50%2002300()15%800550()30%1501400(3I

90.10410052.342233

359000=×=

عدم تحقق افزایش سرمایه -3

پس از دورة ) سهم 150سهم به 100) (الف(سهام شرکت % 50فرض نمایید در حالت مربوط به افزایش سرمایه بایست بر روي عدد مبنا انجام در این صورت تعدیل زیر می. تحقق یابد) سهم 120سهم به 100(از آن % 20نویسی تنها پذیره .پذیرد

900030%1000304 =××=∆′



www.tse.ir

85.33365352.342233359000

90003590004 =×

−=B

ریال افزایش یابد و قیمت دو سهم 1500به قیمت تئوریک خود یعنی t=4در روز ) الف(فرض کنید قیمت سهم شرکت

:دیگر هیچ تغییر ننماید

سهامF4

ور درصد سهام شنا آزاد


P4 قیمت بازار

1500 120 %30 الف 550 800 %15 ب 2300 200 %50 ج

:سپس عدد شاخص به صورت زیر خواهد بود

=×××+××+××

= 10085.333653

)50%2002300()15%800550()30%1201500(4I

90.10410085.333653

350000=×=

.گردد به صورت زیر تعیین می) الف(توجه نمایید که قیمت تئوریک سهام

150020%1

20%100016001

=+

×+=

++

=′α

αCPP

.یابد تغییر می 120به 150جاي به) الف(همچنین تعداد سهام شرکت تغییر درصد سهام شناور آزاد -4

در این صورت ابتدا تعدیل زیر بر . افزایش یابد% 60به % 15از ) ب(درصد سهام شناور آزاد سهام t=5فرض نمایید در روز .گردد روي عدد مبنا انجام می

=×××

′××=

∑∑

45 BFQPFQP

Bjjj

jjj

=×××+××+××××+××+××

= 85.333653)50%2002300()15%800550()30%1201500()50%2002300()60%800550()30%1201500(

60.52240685.333653350000548000

=×=



www.tse.ir

:هیچ تغییري ننماید t=4نسبت به روز t=5فرض کنید قیمت سهام در روز

F5 سهام درصد سهام شناور آزاد


P5

قیمت بازار 1500 120 %30 الف 550 800 %60 ب 2300 200 %50 ج

:آنگاه شاخص به صورت زیر خواهد بود

=×××+××+××

= 10060.522406

)50%2002300()60%800550()30%1201500(5I

90.10410060.522406

548000=×=

هاي فهرست شاخص جابجایی شرکت -5

.مشخصات زیر جایگزین آن گردد با) د(از شاخص خارج و شرکت ) ج(شرکت t=6فرض نمایید در تاریخ

سهامF

درصد سهام شناور آزادQ

تعداد سهام منتشرهP

قیمت بازار 2300 200 %50 ج 2000 500 %60 د

.عدد مبنا به صورت زیر تعدیل خواهد شد در این صورت

[ ]=×

××−××+=×

+= 60.522406

548000)50%2002300()60%5002000(548000

55

656 B

ASAB

38.875126=

:و عدد شاخص برابر خواهد بود با

90.10410038.875126

918000=×=

=×××+××+××

= 10038.875126

)60%5002000()60%800550()30%1201500(6I

1 ﺺـــﺧﺎـــــﺷ - tehran stock exchange4 ﺺـــﺧﺎـــــﺷ ناﺮﻬﺗ...

Documents