10. sinif fİzİk (yenİ) -...

YAYIN KURULU

Hazırlayanlar

Gökay BAKAR, Gülçin Hünerli, F.Buket HIZArCI, rıdvan Meriç,Merve DünDAr, Merve AKPInAr, ezgi KAlAY, Atalay ArSlAn Aydın BAK, Gülşen AKYOl, Melike TOMBAK

YAYINA HAZIRLAYANLAR KURULU

Kurumsal Yayınlar Yönetmeni

Saime YIlDIrIM

Kurumsal Yayınlar Birimi – Dizgi & Grafik

Mustafa Burak SAnK & ezgi GüleR & Meltem TeMel

Sumru AlmAcAK & Gamze KAYA & Pınar KOrKMAZ

Yasin çeleBi & reyhan KArAHASAnOĞlU

Baskı - Cilt

neşe Matbaacılık Yayıncılık Sanayi ve Tic. A.Ş.

Adres:Akçaburgaz Mh. Mehmet Deniz Kopuz Sk. no:17

3.Bodrum esenyurt / iSTAnBUl

Yayıncı Sertifika No: 32077

Matbaa Sertifika No: 22861

ISBN: 978–605–9213–28–8

İstanbul – 2015

Bu eserin her hakkı saklı olup tüm hakları Elfi Yayıncılık’a aittir. Kısmi de olsa alıntı yapılamaz, metin ve soruları aynen değiştirilerek elektronik, mekanik, fotokopi ya da başka bir sistemle çoğaltılamaz, depolanamaz.

Copyright © Tüm Hakları Saklıdır.

FİZİK

ünite konularının belirtilerek soru tarzın-da öğrencinin ilgisini çekecek şekilde ya-zıldığı bölümdür.

Konu ile ilgili verilen örnekler bölümüdür.

Öğrencinin akıllı defter üzerinde not tut-ması için ayrılan bölümlerdir.

Konu ile ilgili dikkat edilmesi gereken, uyarılar, notlar vb.

Derste işlenen konular ile ilgili öğrencilerin bi-reysel, arkadaşlarıyla veya ailesiylebirlikte gerçekleştirebileceği ders dışı müze önerisi, roman tavsiyesi, atölye çalışması, bi-limsel çalışmalar, vb. içeriklerin yer aldığı ha-reketli kutudur.

Derste işlenen konuların öğrenilip pekiştiril-mesi için öğrencilerin çözeceği açık uçlu veya çoktan seçmeli sorularıdır.

Defterlerimizi Tanıyalım

ünitenin sonunda yer alan üniteyi özetle-yen kavram ağlarıdır.

ünite sonunda ilgili ünitedeki tüm bölüm-leri ve konu / kavramları içerecek şekilde klasik ve / veya test türündeki soruları içeren bölümdür.

Ders esnasında öğrencilerin bireysel veya grupla çalışacağı konu ile ilgili üst düzey dü-şünme becerileri kazandırançalışma sayfasıdır.

ilgili ünitedeki bölümleri veya konuları öğ-rencinin ne kadar öğrendiğini test edecek açık uçlu ve çoktan seçmeli sorulardan oluşan bölümdür.

Konu ile ilişkili gerçek hayattan merak uyandıracak ilginç bilgiler bölümüdür.

Konu ile ilgili oyun, bulmaca, zeka soru-ları vb. eğlence köşeleridir. ünite sonun-da veya konu aralarında olabilir.

Defterlerimizi Tanıyalım

1. ÜNİTE : BASINÇ VE KALDIRMA KUVVETİ

Basınç 10Katıların Basıncı 11Durgun Sıvıların Basıncı 16Gazların Basıncı 29Akışkanların Kaldırma Kuvveti 37

Ne Kadar Öğrendim 54Ünite Özetim 55Ünite Değerlendirme 57

2. ÜNİTE : ELEKTRİK VE MANYEZİTMA

Elektrostatik 64elektrik Yükü 64elektriklenme çeşitleri 64Coulomb Kuvveti 75elektrik Alan 76Elektrik Akımı 80Ohm Yasası 83Dirençlerin Bağlanması 83

Manyetizma 107


3. ÜNİTE : DALGALAR

Yay Dalgaları 124Sarmal Yaylar ve Teller üzerindeki Dalgalar 124Su Dalgaları 134Ses Dalgaları 149Deprem Dalgaları 157


4. ÜNİTE : OPTİK

Optik 170Aydınlanma 170Gölge Yarı Gölge 174Düzlem Ayna 181Küresel Ayna 189Kırılma 203Renkler 220Mercek 232


Ünite 1

MADDE VE ÖZELLİKLERİ

1. Basınç , Katı Basıncı

2. Sıvı Basıncı ve Gaz Basıncı

3. Akışkanların Kaldırma Kuvveti

10

ÜNİTE 1 BASINÇ VE KALDIRMA KUVVETİ

Basınç

Kar ayakkabılarının yüzey alanları büyük olduğu için kara yapılan basınç

küçük olur.

Fransız matematikçi, fizikçi ve felsefeci 16 yaşında “Konikler üzerine Deneme” adlı kitabı yazdı. 18 yaşında mekanik bir hesap makinesi icat etti. Atmosfer basıncının yüksekle-re çıkıldıkça azaldığını göster-miş, sıvıların dengesi, hidrolik pres ve olasılık konularında ça-lışmıştır.

Birim yüzeye dik olarak uygulanan

Tüm yüzeye etki eden

§§

Pascal = N —— m2

Basınç Birimleri

Bari = dyn —— cm2

Atmosfer(atm)

Bar

cmHg

1Pa = 10 Bari

BirimlerininDönüşümleri

1Bar = 105Pa

1Bar = 106Pa

1atm = 76 cmHg

1atm = 101300 Pa ~

~ 10

5 Pa

11

ÜNİTE 1BASINÇ VE KALDIRMA KUVVETİ

Katıların Basıncı

G

SYatay

Katıların Basıncıyla İlgili Bazı Özellikler

eğik düzlemin eğim açısı arttıkça basınç azalır.

Katılar üzerlerine uygulanan kuvveti aynı doğrultuda ve büyüklükte iletirler ancak ba-sıncı iletmezler.

12


Taban yarıçapı S, yüksekliği 4 m olan si-lindirin özkütlesi 2500 kg/m3 tür. Buna göre, silindirin yatay düzle-me yaptığı basınç kaç Pa olur? Hesaplayı-nız.

Özdeş, türdeş küplerden oluşan şekildeki K, l, M cisim-lerinin tabana uyguladıkları basınçlar sırasıyla PK, Pl, Pm dir.Buna göre, PK, PL, PM arasındaki ilişki nedir?

A) PK<Pl<Pm B) PK<Pl=Pm C) Pl=Pm<PK D) Pm<Pl<PK e) PK=Pl=Pm

13


Taban alanı 3S olan kesik koni biçimindeki türdeş K cis-minin Şekil I deki konumda yatay düzleme uyguladığı basınç P dir. K cismi, Şekil II deki konuma getirildiğinde yatay düzleme uyguladığı basınç kaç P olur?

A) 1 B) 3£ C) 2 D) 5£ e) 3

Küp biçimindeki K cismine, düşey F ve 2F büyüklüklerinde-ki kuvvetler şekildeki gibi uygulanıyor.Yere uygulanan basınç Şekil I de 2P, Şekil II de 3P oldu-ğuna göre, cismin ağırlığı kaç F dir? A) 1£ B) 1 C) 3£ D) 2 e) 3

14


Düşey kesitleri şekildeki gibi olan X ve Y cisimlerinden X cisminin Y ye uyguladığı basınç, cisimlerin yere uyguladığı basınca eşittir.Y cisminin tavan alanı S ve ci-simlerin kütleleri sırasıyla m, 2m olduğuna göre, Y nin taban alanı kaç S dir?

A) 3£ B) 2 C) 5£ D) 3 e) 4

Aynı maddeden yapılmış içi dolu, türdeş X ve Y silindirleri şekildeki gibidir.Buna göre, X ve Y cisimlerinin yere uyguladığı basınçların PX——PY

oranı kaçtır?

A) 1$ B) 1£ C) 3$ D) 4# e) 2

15


Yüzey alanları S, 2S olan dikdörtgen prizma biçimindeki cisme, büyüklük-leri G, 4G olan ≥F1, ≥F2 kuvvetleri şekil-deki gibi yüzeye dik olarak uygulanı-yor. K ve L duvarlarına uygulanan basınçlar birbirine eşit olduğuna göre, cismin ağırlığı kaç G dir?

A) 1£ B) 1 C) 3£ D) 2 e) 3

Bir kenarı 3 m olan 27 kg kütleli küpün yere uygu-ladığı,

A) Basınç kuvveti kaç N dur?

B) Basınç kaç N/m2 dir? Hesalayınız. (g=10m/s2)

16


Durgun Sıvıların Basıncı

K,l,M,n,P noktalarındaki sıvı basıncı ;

K noktasındaki sıvı basıncı

M noktasındaki sıvı basıncı

l noktasındaki sıvı basıncı

n noktasındaki sıvı basıncı

P noktasındaki sıvı basıncı

Kesiti şekildeki gibi olan kapta özkütlesi 1,5kg/m3 olan sıvı bulunmaktadır. Buna göre, A ve B noktaların-daki sıvı basıncı kaç Pa dır? Hesaplayınız. (g=10m/s2)

17


Düşey kesiti Şekil-I deki gibi olan ve türdeş sıvı ile dolu olan eşit bölmeli kabın tabanındaki sıvı basıncı P dir.Kap Şekil-II deki konuma getirilirse tabanındaki sıvı ba-sıncı kaç P olur?

A) 1$ B) 1# C) 2½ D) 1£ e) 2#

Aynı sıcaklıktaki türdeş X ve Y sıvılarının şekildeki K ve l noktalarındaki basınçları birbirine eşittir.

Buna göre, sıvıların özkütleleri oranı dX------- dY kaçtır?

A) 1$ B) 1£ C) 1 D) 2 e) 4

18


K l

Yatay

Şekildeki dik kesiti verilen boş kaba 0-t zaman aralığında yalnız K musluğundan, t-3t zaman aralı-ğında da K ve l musluklarından su akıtılarak kabın bir kısmı dolduru-luyor. Musluklardan akan suyun debisi birbirine eşit ve sabit oldu-

ğuna göre, kabın tabanına etki eden su basıncının za-mana bağlı değişimini veren grafik aşağıdakilerden han-gisi gibidir?

A) B)

C) D)

e)

Düşey kesiti şekildeki gibi olan kaptaki bölmelerin S taban alanları birbirine eşittir. Kap, M musluğun-dan sabit hızla akıtılan sıvı ile 9t sürede n düze yine kadar dolduruluyor. Bu sürede, kabın K noktasına etki eden sıvı basıncının zamana bağlı grafiği aşağıdakilerden hangisi gibi olur?

A)

B)

C)

D)

e)

19


Durgun Sıvıların Basınç Kuvveti S1,S2,S3,S4,S5 noktalarındaki sıvı basınç kuvveti ;

S1 yüzeyine etki eden basınç kuvveti





Düşey kesitleri şekildeki gibi olan kapların biri dX, öteki de dY özkütleli sıvılarla doldurulmuştur. Kaplardaki sı-vıların yükseklikleri ile alt ve üst taban alanları şekilde belirtildiği gibidir. Kapların tabanlarına etki eden sıvı ba-

sınç kuvvetlerinin büyüklükleri eşit olduğuna göre, dx——dy

oranı kaçtır?

A) 1# B) 2½ C) 1£ D) 1 e) 2

20


Şekilde, su dolu bir kabın yan yüzlerine ve tabanına dik, orta kesiti görülmektedir. Kabın içinde, yüzölçümleri S, 2S ve 3S olarak belirtilen yüzeylere etki eden basınç kuvvetleri sıra ile F1, F2 ve F3 olduğuna göre, bu kuvvet-lerin büyüklükleri için aşağıdakilerden hangisi doğrudur?

A) F1 = F2 = F3 B) F1 < F2 < F3 C) F1 = F2 < F3 D) F1 < F2 = F3 e) F1 = F3 < F2

Sıvıların Basıncının Özellikleri

K, l ve M kaplarında G ağırlıklı X sıvısı bulunsun. Kapla-rın tabanlarındaki sıvı basıncı ve basınç kuvvetleri ara-sındaki ilişki;

Şekildeki gibi duran kesik koni bi-çimindeki kabın her yanı kapalıdır. Kapta yarı yüksekliğine kadar su varken, tabandaki su basıncı (bi-rim alana dik etkiyen kuvvet) P dir. Kap, üst yüzü alta gelecek biçim-

de çevrildiğinde, tabandaki su basıncı için aşağıdakiler-den hangisi doğru olur?

A) Su miktarı değişmediğinden basınç değişmez.B) Taban alanı küçüleceğinden, basınç da küçülür.C) Taban alanları bilinmeden bir şey söylenemez.D) Tabanın büyüklüğü etkili olmayacağından, basınç değişmez.e) Suyun yüksekliği artacağından, basınç da artar.

21


Taban alanları, S, 2S, S olan şekildeki kaplara, sırasıyla X, Y, Z sıvıları h yüksekliğine kadar doldurulmuştur. Sı-vıların, kapların tabanına uyguladıkları basınç kuvvetleri birbirine eşit olduğuna göre, özkütleleri için ne söylene-bilir?

A) X ile Y ninki birbirine eşit, Z ninki farklıdır.B) X ile Z ninki birbirine eşit, Y ninki farklıdırC) Y ile Z ninki birbirine eşit, X inki farklıdır.D) üçününki de birbirine eşittir.e) üçününki de birbirinden farklıdır.

Şekildeki kapta, birbirine karışmayan X, Y ve Z sıvıları-nın K, L ve M noktalarında oluşturduğu sıvı basınçları ;

K noktasındaki sıvı basıncı

l noktasındaki sıvı basıncı

M noktasındaki sıvı basıncı

§§§

Birbirine karışmayan eşit kütleli X, Y sıvılarının silin-dirik bir kaptaki konumu şekildeki gibidir. Kabın K noktasındaki sıvı bacıncı PK , l noktasındaki de Pl dir. Buna göre, PK——PL

oranı kaç-tır?

A) 1$ B) 1# C) 1£ D) 1 e) 3

22


Birbirine karışabilen X, Y sıvıla-rı karışmadan önce şekildeki konumda iken, kabın K nokta-sındaki sıvı basıncı PK, l nokta-sındaki de Pl dir.Sıvılar karıştırılarak türdeş ka-rışım oluşturulursa, PK ve PL için ne söylenebilir?

PK Pl ————— —————A) Artar ArtarB) Artar DeğişmezC) Artar AzalırD) Değişmez Artare) Azalır Artar

Düşey kesiti şekildeki gibi olan kesik koni bi-çimli kabın içinde h yük-sekliğinde, d özkütleli X sıvısı varken, kabın ta-banındaki sıvı basıncı P

oluyor. Kaptaki sıvıya yükseklik 2h oluncaya kadar 2d özkütleli Y sıvısı eklenerek türdeş bir karışım oluşturulu-yor. Bu durumda kabın tabanındaki sıvı basıncı için ne söylenebilir?

A) 2P den küçüktür. B) 2P dir. C) 2P ile 3P arasındadır. D) 3P dir. e) 3P den büyüktür.

23


Yerden h kadar yükseklikte delik açılmış su dolu kap-lardan ;

Akan sıvıların hız-ları arasındaki ilişki

çünkü

Yatayda aldıkları yollar arasındaki ilişki

§§§

Şekildeki kapların, yerden aynı yükseklikteki tıkaçla-rı açılınca suyun yere ilk düştüğü noktaların, kaplara uzaklığı sırayla X1, X2 ve X3 tür. Bu uzaklıklar arasındaki ilişki nasıldır?

A) X1 > X3 > X2 B) X1 = X2 < X3 C) X1 = X2 > X3 D) X1 > X2 = X3 e) X1 < X2 = X3

Düşey kesiti şekildeki gibi olan silindir biçimli kapta su vardır. Özdeş K, l mus-lukları aynı anda tümüyle açılarak kap boşaltılmaya başlanıyor. Kabın tümüyle boşalmasına kadar geçen sürede, K musluğundan akan suyun hacmi V oldu-ğuna göre, L den akan suyun hacmi için ne söylenebilir?

A) 2V den küçüktür. B) 2V dir.C) 2V ile 3V arasındadır. D) 3V dir. e) 3V den büyüktür.

24


Bir buz kalıbı, kütle merkezin-den geçen bir iple ısıca yalıtıl-mış K kabının tabanına bağla-nıyor. Bu buz kalıbı su içinde, şekildeki gibi dengede kalıyor. K kabının içindeki su – buz ka-rışımı ısıl dengede iken buzun yere göre potansiyel enerjisi ebuz ; suyun, kabın M noktasına

yaptığı basınç Pm oluyor. Bu karışıma bir miktar ısı ve-rilerek buzun bir kısmı her yanından düzgün olarak eriti-liyor. Bu süreç içinde Ebuz ve PM değerleri için ne söylenebi-lir?

ebuz PM ————— —————A) Değişmez DeğişmezB) Değişmez AzalırC) Artar DeğişmezD) Azalır Artare) Azalır Azalır

Bileşik Kaplar

U Borusu

25


Şekildeki M musluğu kapalıyken özdeş kaplardan I. deki su yüksekliği 4h dir, II. ve III. ise boştur. M musluğu açı-lıp denge oluştuktan sonra, I. kaptaki su yüksekliği ne kadar olur? (Borularda kalan sular önemsizdir.)

A) h ile 2h arası B) 2h C) 2h ile 3h arası D) 3h e) 3h ile 4h arası

X sıvısı ve Su U borusunda şekildeki gibi dengededir. Buna göre, x sıvısının özkütlesi kaç g/cm3 dür? Hesap-layınız.

26


Pascal Prensibi: Sıvıların basıncı bulunduğu kaba her doğrultuda ve eşit büyüklükte iletmesi pascal prensibi olarak bilinir. Su cendereleri, hidrolik iş makineleri vb bu ilke doğrultusunda çalışır.

27


A1=90 cm2

A2=450 cm2

Balata

Şekilde bir hidrolik fren sistemi görülmektedir. Pedala bağlı küçük pistonun alanı 90 cm2, balataya bağlı büyük pistonlardan birinin kesit alanı 450 cm2 dir. Pedala 10N şiddetinde kuvvet uygulandığında balataya aktarılan kuvvet kaç N olur? (Pistonların ağırlığı ve sürtünmeler önemsizdir.)

Pistonlarının alanları S, 2S olan bir su cenderesi, pistonlarının üzerine konan özdeş cisimlerle şekildeki gibi dengede kalıyor. Aşağıdaki işlemlerden hangisi yapılırsa, yeni denge konumun-

da kollardaki su yükseklikleri birbirine eşit olur? (Piston-ların sızdırmaz olduğu varsayılacak, ağırlıkları önem-senmeyecektir.)

A) K ve l pistonlarının üzerine aynı cisimlerden birer tane daha koyma.B) K ve l pistonlarının üzerinden birer tane cisim alma.C) Yalnızca l pistonunun üzerine aynı cisimden bir tane daha koyma.D) Yalnızca K pistonunun üzerinden bir tane cisim alma.e) Yalnızca l pistonunun üzerinden bir tane cisim alma.

28


Düşey kesiti şekildeki gibi olan kap, K düzeyine kadar sıvı ile doludur. Kabın I, II, III kolların kesit alanları sırasıyla S, S, 2S dir. I kolundaki sıvı, üzerine basınç uygulanarak L düzeyine kadar itilirse, III kolundaki sıvı düzeyi kaç cm yükselir?

A) 0 B) 5 C) 10 D) 15 e) 20

Düşey kesiti şekilde verilen kaptaki sıvı, K ve l pistonları ile kapa-tılmıştır. l pistonu, ya-tay F kuvveti ile hare-ketsiz tutuluyor. Buna göre, F kuvvetinin bü-

yüklüğünü bulmak için, aşağıdakilerden hangisinin bilin-mesi gereksizdir? (Pistonlar sızdırmaz ve sürtünmesiz-dir.)

A) Sıvının yüksekliği B) Sıvının özkütlesiC) Pistonların yüzey alanları D) K pistonunun ağırlığı e) l pistonunun ağırlığı

29


Gazların Basıncı

Açık hava Basıncı

Evangelista Torricelli(1608-1647)

Hava molekülleri ağırlıklarından dolayı temas ettikleri yüzeye bir kuvvet uygularlar. Birim yüzeye etki eden bu kuvvete açık hava basıncı denir. italyan fizikçi Tor-riçelli deneyini deniz seviyesinde 0°C de yapmıştır.

Deniz seviyesinden yukarı doğru çıktıkça

Ortamın sıcaklığı artarsa

Cıva dolu olan boruda gaz olması duru-munda

Cıva yerine özkütlesi daha küçük olan bir madde kullanılırsa

Borunun çapı değişirse

h

h

h

h

h

Atmosfer basıncı (açık hava basıncı) insan vucüduna or-

talama olarak 150000 n’luk kuvvetle etki etmesine rağmen

insan vücudu bunu hisstemez. Acaba

neden?

Açık Hava Basıncını Ölçen Aletler

Batimetre, basınç değişiminden yararlanarak denizlerin derinliğini ölçmeye yarayan alettir.

Denizaltılar deniz yüzeyinden derinliklerini batimetre denilen aletler ile ölçerler. Bati-metreler sıvı basıncını ölçerek, derinliğe çevirirler.

30


Altimetre, hava basıncından faydalanarak bir yerin de-niz seviyesinden olan yüksekliğini ölçmeye yarayan özel bir barometre çeşididir.

Açık hava basıncının Po olduğu ortamda X,Y ve Z sıvıla-rına daldırılan borularda sıvılar şekildeki gibi yükselmiş-tir. X,Y ve Z sıvılarının özkütlelerini sıralayınız.

Şekildeki barometre düzeneklerinde, P0 açık hava ba-sıncının etkisiyle d1 , d2 özkütleli sıvılar ince cam boru-larda 3h, 2h kadar yükselmiştir.Buna göre, d1 özkütlesi d2 nin kaç katıdır? Hesaplayınız.

31


Kapalı Kaptaki Gazların Basıncı

Atmosfer basıncını (açık hava basıncı) işlerken, gaz-ların ağırlıklarından dolayı bir yüzeye basınç yaptığını görmüştük. Öyleyse açık bir ortamda gazın basıncından bahsedebiliyorsak kapalı ortamda da gazın basıncından bahsetmek mümkündür.

Kapalı kaptaki gazların basıncını ölçmeye yarayan aletlere baro-metre denir.

Kapalı kaplardaki gazların basıncı gaz moleküllerinin sürekli kabın iç çeperine çarpmaları sonucu oluşmak-tadır. Kabın iç yüzeyindeki her noktaya çarpma sayısı eşit olduğundan tüm noktalardaki gaz basıncı eşit olur.

Kapalı Kaplardaki Gaz Basıncı;

œ Molekül Sayısına œ Gazın Sıcaklığınaœ Kabın Hacmine bağlıdır.

Sürtünmesiz hareket eden sızdırmaz pistonla kapatılmış şekildeki kapta bulu-nan gazın basıncı P, hacmi V, özkütlesi d dir. Bu kap bir süre ısıtıldığında P, V, d niceliklerinden hangileri değişmez?

A) Yalnız P B) Yalnız d C) P ve V D) P ve d e) V ve d

Şekildeki gibi yanlarında birer delik olan X ve Y kapla-rına birer pistonla MX ve MY kütleli gazlar kapatılmıştır. Ağırlıkları ve sürtünmeleri önemsiz pistonlar gaz sızdır-madığına göre, X kabı soğutulur, Y kabı ısıtılırken MX ve MY kütleleri için ne söylenebilir?

A) MX ve MY değişmez.B) MX artar, mY değişmez.C) MX değişmez, MY azalır.D) MX değişmez, MY artar.e) MX artar, mY azalır.

32


Şekildeki kapta, hava sızdırma-dan, az sürtünme ile kayabilen piston, muslukları kapalıyken K düzeyinde durmaktadır.Musluklar açılırsa piston nerede durur?

A) l de B) M de C) n de D) lM arsında e) Mn arasında

Düşey kesiti şekildeki gibi olan ka-bın M musluğu kapalıyken içindeki havanın basıncı Ph, K noktasında oluşan toplam basınç da PK dir.M musluğu açılınca dışarıya su ak-tığına göre suyun aktığı süre içinde Ph ve PK için ne söylenebilir?

Ph PK ————— —————

A) Azalır AzalırB) Azalır ArtarC) Artar AzalırD) Artar DeğişmezE) Değişmez Değişmez

33


içinde su ve hava bulunan kapalı kaba, içi dolu çelik bir bilye şekildeki gibi ası-lıyor. Bu durumda kaptaki havanın ba-sıncı Ph, kabın tabanına uygulanan su basıncı da Psu dur.İpin kopmasıyla ulaşılan son durumda, Ph ve Psu değerlerinin değişip değişme-diği konusunda ne söylenebilir? (Kabın içindeki sıcaklık değişmiyor.)

Ph PSu ————— ————

A) Değişmemiştir DeğişmemiştirB) Değişmemiştir ArtmıştırC) Azalmıştır DeğişmemiştirD) Azalmıştır AzalmıştırE) Azalmıştır Artmıştır

Düşey kesiti şekildeki gibi olan kabın M musluğu kapa-lıyken X gazının basıncı Pg, K noktasında oluşan toplam basınç da PK dir. M musluğu açılınca borudaki su Õh kadar yükseldiğine göre, Pg ve PK için ne söylenebilir?

Pg PK ————— ————A) Azalır AzalırB) Azalır ArtarC) Artar ArtarD) Değişmez Azalıre) Değişmez Artar

34


Düşey kesiti şekildeki gibi olan sistemde, sürtünmesiz ve sızdırmayan piston x seviyesinde dengededir. Pisto-nun üst yüzeyine etki eden sıvı basıncı Psıvı, alt yüzeyine etki eden gaz basıncı da Pgaz dır. Piston y seviyesine kadar çekilirse Psıvı ve Pgaz için ne söylenebilir?

PSıvı PGaz ————— ————

A) Artar ArtarB) Değişmez AzalırC) Azalır AzalırD) Azalır ArtarE) Artar Değişmez

Manometre

Manometreler §Po

PGaz

35


X gazı ile dolu olan bir balon ve bu balona bağlı, ma-nometreler, Y gazı ile dolu bir kaba şekildeki gibi yer-leştirilmiştir. Manometrelerdeki Hg seviyelerine göre, Y gazının basıncı kaç mm Hg dir?

A) 760 B) 580 C) 430 D) 280 e) 150

Şekildeki düzenekte K ve l kollarındaki cıva dengededir. X balonundaki gazın basıncı PX, kapalı l kolundaki ga-zın basıncı Pl, açık hava basıncı da Ph dir. Buna göre, PX, Pl, Ph arasındaki ilişki nedir?

A) PX = Pl = Ph B) PX < Pl = PhC) PX < Ph < Pl D) Pl < Ph < PX e) Pl = Ph < PX

36


Şekildeki düzenekte y gazıyla dolu kap, x gazıyla dolu kabın içindedir. Açık hava basıncının P0 = 76 cmHg ol-duğu bir yerde, y gazının Py basıncı kaç cmHg dır?

A) 72 B) 76 C) 80 D) 86 D) 92

Akışkanların Basıncı

1.

Basınç farkından dolayı bir yerden başka bir yere aka-

bilen maddelere akışkan denir. Sıvılar ve gazlar birer

akışkandır. Akışkanlar, basıncın büyük olduğu yerden

küçük olduğu yere doğru akar.

2.

Akışkanın kesit alanın azaldığı yerde hızı artar.

3.

Akışkanın hızının arttığı yerde basıncı azalır.

37


Silindirik cam borunun A1 kesitli alanından şekildeki gibi

hava akımı geçtiğinde sıvı seviyeleri arasındaki fark h

kadar oluyor. Buna göre aşağıdaki yargıları değerlen-

diriniz.

Ô A1 artarsa h yüksekliği artar

Ô A2 artarsa h yüksekliği artar.

Ô Sıvı özkütlesi azalırsa h artar.

Akışkanların Kaldırma Kuvveti (Archimedes İlkesi)

Archimedes(M.Ö. 287-M.Ö.212)

Tüm akışkanlar (sıvılar, gazlar) içerisindeki ci-simlere bir kaldırma kuvveti uygular. Bu kaldır-ma kuvvetinin yönü cismin akışkan içerisinde-ki……………………………...........………………..merkezi doğrultusundadır.

Cisim üzerine etki eden basınç kuvvetlerinden yola çıkarak, üzerine etki eden kaldırma kuv-vetini hesaplayalım.

38


Yüzen CisimCismin özkütlesi ile sıvı özkütlesi arasındaki ilişki

Taşan Sıvı Hacmi

Taşan Sıvı Kütlesi

Kaptaki Kütle Artışı

Askıda Kalan CisimCismin özkütlesi ile sıvı özkütlesi arasındaki ilişki

Taşan Sıvı Hacmi



Batan CisimCismin özkütlesi ile sıvı özkütlesi arasındaki ilişki

Taşan Sıvı Hacmi



K,l,M cisimlerinin sıvı içerisinde-ki görünümleri şekildeki gibidir. Cisimlerin kütleleri eşit olduğuna göre aşağıdaki yargıları değerlen-diriniz.

Cisimlerin özkütleleriarasındaki ilişki

Cisimlere uygulanankaldırma kuvvetleri

arasındaki ilişki

Cisimlerin batan hacimleri arasındaki ilişki

Cisimlerin hacimleriarasındaki ilişki

39


K,l,M cisimlerinin sıvı içerisindeki görünümleri şekildeki gibidir. Ci-simlerin sıvı içerisindeki hacimleri eşit olduğuna göre aşağıdaki yar-gıları değerlendiriniz.

Cisimlerin özkütleleriarasındaki ilişki

Cisimlere uygulanankaldırma kuvvetleri

arasındaki ilişki

Cisimlerin hacimleriarasındaki ilişki

Cisimlerin kütleleriarasındaki ilişki

ince, düzgün ve türdeş K ve l çubukları, su dolu bir kaba şekildeki gibi konuyor ve serbest bırakılıyor. Su-yun özkütlesi dS, K nin öz-kütlesi dK ve l’nin özkütlesi de dl’dir. Buna göre, bu çu-

bukların şekildeki konumlarda durabilmesi için dS, dK ve dL arasındaki ilişki aşağıdakilerden hangisi gibi olmalı-dır?

A) dl<dS=dK B) dK=dl<dS C) dl=dS<dK D) dl<dS<dK e) dK=dl=dS

Bir katı cisim, özkütlesi 1 g/cm3 olan su içinde, hacminin ½2 ’i suyun dışında kalacak biçimde yüzüyor. Buna göre, cismin özkütlesi kaç g/cm3 tür?

A) 1# B) 2½ C) 1£ D) 3½ e) 2#

Özkütlesi 3 g/cm3 olan sıvı ile ağzına değin doldurulmuş bir şişenin içine, kütlesi 120 g olan bir cisim bırakılıyor. Taşan sıvı alındıktan sonra sistemin (şişe + sıvı + cisim) kütlesi 90 g artıyor. Bu cismin özkütlesi kaç g/cm3 tür?

A) 12 B) 9 C) 4 D) 3 e) 4#

40


Akma düzeyine kadar sıvıyla dolu bir taşma kabına, ayrı ayrı bırakılan X ve Y cisimle-rinin her biri, musluktan V hacminde sıvı akmasına ne-den oluyor. Cisimler sıvıda, şekilde verilen konumlarda

kaldığına göre, aşağıdaki yargılardan hangisi kesinlikle doğrudur?

A) Sıvının cisimlere uyguladığı kaldırma kuvvetleri eşit-tir.

B) Cisimlerin sıvıya uyguladıkları basınçlar eşittir.C) Cisimlerin hacimleri eşittir.D) Cisimlerin özkütleleri eşittir.e) Cisimlerin kütleleri eşittir.

Şekil-I Şekil-II

M kütleli bir teneke kutu suya bırakıldığında, boşken Şekil-I deki gibi, içinde bir bilye varken Şekil-II deki gibi durduğuna göre, bilyenin kütlesi neye eşittir?

A) m—3 B) m—4

C) M D) m—2 e) 2m—— 3

41


Özkütlesi d ve 3d olan iki sıvının çeşitli oranlardaki ka-rışımlarında, özkütlesi 2d olan bir cismin durumu aşağı-dakilerden hangisi gibi olamaz?

A) B)

C) D)

e)

Şekildeki X cismi, serbest bırakıl-dığında sıvının yüzeyine çıkıyor. Bu cismin sıvı yüzeyine ulaşma süresi, I. Cismin sıvı yüzeyine uzaklığı II. Sıvının özkütlesiIII. Cismin özkütlesi

niceliklerinden hangilerine bağlıdır?

A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II D) II ve III e) I, II ve III

42


eşit hacimli X ve Y küpleri sıvı içinde Şekil I deki gibi dengededir. Y küpü kaldırıldığında, X küpü Şekil II deki gibi dengede kalıyor. Buna göre, I. X in özkütlesi, sıvınınkinden büyüktür. II. X in özkütlesi Y ninkinden küçüktür.III. Y nin özkütlesi, sıvınınkine eşittir.yargılarından hangileri doğrudur?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II e) II ve III

Birbirine iplerle bağlı K, l, M cisimlerinin bir sıvı içindeki denge konumu şekildeki gibidir. İplerdeki gerilme kuvvetleri oluş-tuğuna göre, aşağıdaki yargılardan han-gisi kesinlikle doğrudur?

A) K nin özkütlesi l ninkine eşittir .B) K nin özkütlesi l ninkinden küçüktür .C) K nin özkütlesi M ninkinden küçüktür.D) l nin özkütlesi M ninkinden küçüktür.e) l nin özkütlesi M ninkine eşittir.

43


Boyutları aynı X, Y dik prizmaları, bir sıvıda Şekil I deki gibi dengededir. Bu prizmalar, üzerine K, l küpleri ko-nulduğunda Şekil II deki konumları alıyorlar. Buna göre, I. X prizmasının kütlesi, Y ninkinden küçüktür. II. K küpünün kütlesi, l ninkinden büyüktür.III. l küpünün özkütlesi, sıvınınkinden küçüktür.yargılarından hangileri kesinlikle doğrudur?

A) Yalnız I B) I ve II C) II ve III D) I ve III e) I, II ve III

Birbirine yapışık olmayan K, l, M küpleri bir sıvı içinde şekildeki gibi dengede kalıyor. Buna göre, I. K nin özkütlesi sıvınınkinden kü-çüktür.II. l nin özkütlesi sıvınınkine eşittir.

III. M nin özkütlesi sıvınınkinden büyüktür.yargılarından hangileri kesinlikle yanlıştır?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) I ve III e) II ve III

44


Şekildeki eşit kollu terazide, akma düzeyine kadar sıvı dolu taşma kabı, M kütleli cisim ile dengelenmiştir. Taş-ma kabına bir X cismi bırakıldığında, sıvı akışı bittikten sonra dengenin bozulmadığı gözleniyor. Buna göre, aşağıdaki yargılardan hangisi kesinlikle yanlıştır?

A) X cisminin özkütlesi, sıvınınkine eşittir.B) X cisminin özkütlesi, sıvınınkinden küçüktür.C) X cisminin kütlesi, taşan sıvınınkine eşittir.D) X cisminin hacmi, taşan sıvınınkine eşittir.e) X cisminin kütlesi, taşan sıvınınkinden küçüktür.

Ağırlığı G ve özkütlesi 3d olan K cismi, bir dinamometre ile özkütlesi 2d olan bir sıvı içi-ne batırıldığında şekildeki ko-numda dengede kalıyor.Buna göre, dinamometrenin gösterdiği değer kaç G’dir?

A) 1# B) 1£ C) 2# D) 3$ e) 1

45


Birer ipe bağlı X, Y cisimleri bir sıvı içinde şekildeki konumda dengede kalıyor. İplerdeki geril-me kuvvetlerinin TX, TY büyük-lükleri sıfır olmadığına göre, I. X in özkütlesi Y ninkinden bü-yüktür. II. X in kütlesi Y ninkinden bü-yüktür.III. TX, TY den büyüktür.

yargılarından hangileri kesinlikle doğrudur?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ya da II e) II ya da III

Kütlesi önemsenmeyen eşit bölmeli bir çubuğa asılan eşit hacimli, katı K ve l cisimlerinden K, X sıvısı içine batırıldığında şekildeki gibi yatay denge sağlanıyor.Buna göre, I. K’nin özkütlesi X sıvısınınkinden büyüktür. II. K’nin özkütlesi l’ninkinden büyüktür. III. l’nin özkütlesi X sıvısınınkinden büyüktür. yargılarından hangileri kesinlikle doğrudur? (K cismi, X sıvısında erimiyor.)

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II e) II ve III

46


esnemeyen bir ipe asılı metal küre, su dolu bir kabın tabanındaki K noktasına gergin bir yayla şekildeki gibi bağlanıyor. M musluğu kapalı iken ipteki geril-me kuvveti Tip, yaydaki de Tyay oluyor. Musluk açılıp su akıtıldığı süre-ce Tip ve Tyay için ne söylenebilir?

Tip Tyay ————— ————

A) Değişmez DeğişmezB) Değişmez ArtarC) Artar DeğişmezD) Artar Azalıre) Azalır Azalır

Düşey kesiti şekildeki gibi olan kapalı bir kap su ile doludur. Şişirilmiş bir ço-cuk balonu, yumuşak ve esnek bir yayla K nokta-sına bağlıdır. Pistona uy-gulanan F kuvveti, balonu şekildeki konumda den-gede tutmaktadır. F kuv-

veti artırıldığında, balonun hacmi ve hareket yönü için aşağıdakilerden hangisi doğru olur?

Hacim Hareket Yönü ————— ——————————

A) Değişmez 2B) Değişmez 4C) Küçülür 3D) Küçülür 1E) Büyür 1

47


Ağzına kadar suyla dolu bir bardak tartıldığında toplam kütle 300 g geliyor. Bardağa 100 g kütleli, içi dolu metal bir bilye konduğunda suyun bir kısmı taşıyor.Bardak, içinde kalan su ve bilyeyle birlikte tartıldığında toplam kütle 360 g geldiğine göre, bilyenin özkütlesi kaç g/cm3 tür? (Suyun özkütlesi : 1 g/cm3 )

A) 1,2 B) 2,0 C) 2,5 D) 3,0 e) 3,6

Bir cisim, birbirine karışmayan iki sıvı içeri-sinde şekildeki gibi dengede ise;

48


Küresel bir cisim, şekildeki gibi hacminin yarısı suya batmış ola-rak yüzüyor. Suyun üzerine, kap doluncaya kadar özkütlesi 0,9 gr/cm3 olan yağ doldurulursa, kürenin son durumu aşağıdaki-lerden hangisi gibi olur?

A) B)

C) D)

e)

Şekildeki d özkütleli K sıvısı ile 2d özkütleli l sıvısı birbirine ka-rışmıyor. Bu sıvılarda birbirine yapışık, eşit hacimli X , Y küpleri şekildeki gibi dengede kalıyor. Buna göre, X küpünün dX , Y kü-pünün dY özkütleleri için,

I. dX = d , dY = d II. dX = d , dY = 2dIII. dX < d , dY > 2dyargılarından hangileri kesinlikle yanlıştır?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve III e) II ve III

49


X ve Y sıvılarından türdeş bir karışım oluşturulduğunda karışımın özkütlesi hacmi büyük olan sıvıya yakındır.

içinde su bulunan bir kaba bırakılan l cismi, Şekil-I deki gibi dibe batıyor. Bu kaptaki suya X sıvısı karıştırıldığın-da, l cismi Şekil-II deki gibi yüzüyor. Buna göre; I. X sıvısının özkütlesi suyunkinden büyüktür. II. X sıvısının özkütlesi l ninkinden büyüktür.III. l cisminin özkütlesi karışımındakinden büyüktür.yargılarından hangileri doğrudur?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) II ve III e) I, II ve III

50


Şekil-I

Şekil-II

Şekil I deki gibi, K cismi X sıvısında yüzerken l cismi Y sıvısında dibe çöküyor. X ve Y sıvılarından oluşturulmuş türdeş karışımda ise, aynı cisimler Şekil-II deki gibi asılı kalıyor. Buna göre, I. K cismi, Y sıvısında da yüzer. II. K ve l cisimlerinin özkütleleri birbirine eşittir.III. K ve l cisimlerine karışım içinde uygulanan kaldırma

kuvvetleri birbirine eşittir.yargılarından hangileri kesinlikle doğrudur?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II e) I ve III

Bir cisim, X sıvısına konduğunda hacminin 2# ü , Y sıvı-

sına konduğunda 4½ i sıvıya batıyor. Bu cisim X ve Y sıvı-

larından oluşturulabilecek herhangi bir türdeş karışıma

konduğunda, cismin sıvıya batan hacminin, tüm hacmi-

ne oranı için ne söylenebilir?

A) 2# ’ten küçüktür. B) 2# ’e eşittir. C) 2# ’ten büyüktür, 4½ ’ten küçüktür.

D) 4½ ’e eşittir. e) 4½ ’ten büyüktür.

51


Özkütleleri sırasıyla dX, dY olan ve birbirine karışmayan X, Y sı-vılarının bulunduğu bir kabın içi-ne, türdeş K silindiri konduğunda silindir şekildeki gibi dengede ka-lıyor. Silindirin X sıvısına batan kısmının yüksekliği hX, Y sıvısına batan kısmının yüksekliği de hY oluyor. Bu kaba, X sıvısından bi-

raz daha eklenirse hX ve hY için ne söylenebilir? ( dX < dY dir.)

hX hY ————— ————

A) Değişmez DeğişmezB) Artar DeğişmezC) Değişmez AzalırD) Artar Azalıre) Artar Artar

Katı bir cisim, kendi sıvısında (şeklimizde buz-su) şekildeki gibi dengede ise, sistemin sıcaklığı değişmeden buz eriyince ;

Sıvı yüksekliği

Kabın tabanındaki sıvı basıncı

X katısı kendi sıvısında şekildeki gibi bat-sın. Sistemin sıcaklığı değişmeden X katısı eriyince ;

Sıvı yüksekliği

Kabın tabanındaki sıvı basıncı

52


Bir parça katı kalay, eritilmiş kalay içine daldırılıp bıra-kıldığında tümüyle dibe batıyor.Buna göre kalay eridiğinde, I. Özkütlesi azalır. II. Kütlesi azalır.III. Hacmi artar.yargılarından hangileri doğrudur?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) I ve III e) I,II ve III

Bir tahta blok, üzerindeki K,l,M cisimleri ile X sıvısı içerisinde Şekil-I deki gibi dengededir. Cisimler ile sıvı özkütlesi arasında, dk < dl = dx < dm ilişkisi olsun.

Şekil-I Şekil-II

Durum FK h1 h2

Sadece K cismini sıvı-ya bıraktığımızda

(l ve M Tahta Bloküzerinde)

Sadece l cismini sıvı-ya bıraktığımızda

(K ve M Tahta Bloküzerinde)

Sadece M cismini sıvı-ya bıraktığımızda (K ve l Tahta Blok

üzerinde)

Sadece M tahta bloğun altına Şekil II deki gibi

bağlanırsa

53


Taşma seviyesine kadar su ile dolu olan l kabına bırakılan K kabı ve içindeki X cismi şekildeki gibi dengededir. X cismi K kabın-dan alınıp suyun içine bırakıldı-ğında h yüksekliği değişmediğine

göre, aşağıdaki yargıları değerlendiriniz.

Ô X cisminin özkütlesi suyunkinden küçüktür.Ô X cisminin özkütlesi suyunkine eşittir.Ô X cisminin özkütlesi sıvınınkinden büyüktür.Ô l kabından sıvı taşmamıştır.

Gazların Kaldırma Kuvvetti

Sizce aynı deneyi havası alınmış bir ortamda yap-saydık terazi yine yatay dengede kalır mıydı ?

Kalmaz ise terazinin dengesi hangi yönde

bozulur ?

eşit kollu bir terazinin kolu bir tarafında tahta parçası ötekinde bakır parçası takılı olarak hava içinde denge-leniyor. Bu terazinin dengesi suda ve havası alınmış bir yerde nasıl bozulur?

A) Suda bakır tarafı ağır basar, havasız yerde dengede kalır.

B) Suda bakır tarafı, havasız yerde tahta tarafı ağır ba-sar.

C) Suda tahta tarafı, havasız yerde bakır tarafı ağır ba-sar.

D) Her iki ortamda da tahta tarafı ağır basar.e) Her iki ortamda da bakır tarafı ağır basar.

54


1.

Taban alanı 3S olan kesik koni biçimindeki türdeş K cisminin Şekil I deki konumda yatay düzleme uy-guladığı basınç P dir. K cismi, Şekil II deki konuma getirildiğinde yatay düzleme uyguladığı basınç kaç P olur?

A) 1 B) 3£ C) 2 D) 5£ e) 3

2. Bir cisim, su dolu kabın tabanı-na şekildeki gibi iple bağlanmış-tır.

İpteki gerilme kuvveti sıfırdan farklı olduğuna göre, ip kesildi-ğinde cisme uygulanan kaldır-ma kuvveti ve kap tabanındaki sıvı basıncı için ne söylenebilir?

Kaldırma kuvveti Sıvı basıncı ———————— ——————

A) Azalır AzalırB) Azalır DeğişmezC) Azalır ArtarD) Artar Artare) Artar Azalır

3.

Hacmi 3V olan eşit bölmeli K cismi türdeş bir sıvıda Şekil I deki gibi dengededir.

Hacmi 2V olan eşit bölmeli L cismi K cismine asıl-dığında cisimler Şekil II deki gibi dengede kaldığı-na göre, cisimlerin ağırlıkları oranı GK——GL

kaçtır?

A) 2 B) 3£ C) 1 D) 2# e) 1#

4. eşit hacim bölmeli K cismi bir-birine ka-rışmayan aynı sıcak-lıktaki X ve Y sıvılarında şekil-deki gibi dengededir.

X sıvısının özkütlesi d, Y ninki 3d olduğuna göre, K nin öz-kütlesi kaç d dir?

A $5 B) 7½ C) 3£ D) 7# e) 7£

5. Özkütleleri d, 2d, 3d olan eşit

hacimli cisimler, 2d özkütleli sı-vıda şekildeki gibi dengededir.

Buna göre, hangi iplerdeki ge-rilme kuvvetleri sıfırdan farklı-dır?

A) Yalnız M B) K ve l C) K ve M D) l ve M e) K, l ve M

6.

Düşey kesiti şekildeki gibi olan düzenekte kapta bu-lunan sıvının K noktasındaki basıncı P dir.

Yüzey alanı S olan sızdırmasız piston F kuvveti ile h kadar itilirse K noktasındaki sıvı basıncı kaç P olur?

A) 4# B) 3£ C) 7$ D) 2 e) 9$

55


Basınç

Birim yüzeye dik olarak uygulanan kuvvete basınç (P) denir.Tüm yüzeye etki eden kuvvete basınç kuvveti denir.

Pascal = N —— m2

Basınç Birimleri

Bari = dyn —— cm2

Atmosfer(atm)

Bar

cmHg

1Pa = 10 Bari

BirimlerininDönüşümleri

1Bar = 105Pa

1Bar = 106Pa

1atm = 76 cmHg

1atm = 101300 Pa ~

~ 10

5 Pa

G

SYatay

P= G—S

G1—S1

G2 —S2+ h.d.g=

PK=hx.dx.g

Pl=PK+hy.dy.gPm=PK+Pl+hz.dz.g

Po=h.dcıva.g

56


Akışkanların Kaldırma Kuvveti

Bir cisim bir sıvıya atıldığında cisme sıvı tarafından yukarı yönde bir kuvvet etki eder. Gemilerin ve balıkların yüzmesi bu prensibe göredir.Bir cisme etki eden kaldırma kuvvetinin büyüklüğü, cismin yerini değiştirdiği sıvının ağırlığına eşittir.

Bu sıvının ağırlığı şöyle bulunabilir. Taşma düzeyine kadar sıvı dolu kaba cisim atıl-dığında taşan sıvının ağırlığı cisme etki eden kaldırma kuvveti kadardır.

FK = Gtaşan Gtaşan = Vtaşan.dsıvı.g

Vbatan = Vtaşan olduğundan FK = vbatan.dsıvı.g ile bulunabilir.

Bir cisim bir kaba atıldığında, sıvı içinde üç farklı konumda dengede kalabilir.

Yüzme Durumu

Cismin bir kısmının sıvı içinde bir kısmının sıvı dışında kalması durumudur.Cismin özkütlesi sıvınınkinden küçüktür. (dcisim < dsıvı)Cisme etki eden kaldırma kuvveti cismin ağırlığına eşittir. (FK = G)

Askı Durumu

Cismin tamamının sıvı içinde kalması durumudur.Cisim burada sıvı gibi davranır. Yani bırakıldığı konumda dengede kalır.Cismin özkütlesi sıvınınkine eşittir. (dcisim = dsıvı)Cisme etki eden kaldırma kuvveti cismin ağırlığına eşittir. (FK = G)

Dibe Batma Durumu

Cismin tamamının sıvıya batarak, kabın tabanına bir kuvvet uygulaması durumudur.Cismin özkütlesi sıvınınkinden büyüktür. (dcisim > dsıvı)Cisme etki eden kaldırma kuvveti cismin ağırlığından daha küçüktür.FK + n = GFK < G olur.

57


1. K ve l cisimleri, taşırma ka-bındaki türdeş bir sıvıda şekil-deki gibi dengededir.

Cisimlerin taşırdıkları sıvıların hacimleri eşit olduğuna göre,

I. K cisminin ağırlığı l ninkinden küçüktür.

II. K cismine sıvının uyguladığı kaldırma kuvveti l ninkine eşittir.

III. K cisminin özkütesi l ninkinden küçüktür. yargılarından hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II D) I ve III e) II ve III

2. Aynı maddeden yapılmış içi dolu, türdeş X ve Y silindir-leri şekildeki gibidir. Buna göre, X ve Y cisimlerinin yere uyguladığı basınçların PX—–PY

oranı kaçtır?

A) 1$ B) 1£ C) 3$ D) 4# E) 2

3. Bir cisim, su dolu kabın tabanı-na şekildeki gibi iple bağlanmış-tır.

İpteki gerilme kuvveti sıfırdan farklı olduğuna göre, ip kesildi-ğinde cisme uygulanan kaldır-ma kuvveti ve kap tabanındaki sıvı basıncı için ne söylenebilir?

Kaldırma kuvveti Sıvı basıncı ———————— ——————

A) Azalır AzalırB) Azalır DeğişmezC) Azalır ArtarD) Artar Artare) Artar Azalır

4.

eşit bölmeli kapalı kapta bulunan sıvının Şekil I deki konumda K noktasındaki sıvı basıncı P dir.

Kap, Şekil II deki konuma getirilirse, K noktasındaki sıvı basıncı kaç P olur?

A) 1 B) 4# C) 3£ D) 7$ e) 2

5.

Düşey kesitleri şekildeki gibi olan eşit bölmeli kap-larda bulunan türdeş X ve Y sıvıları eşit kütlelidir.

Buna göre, kapların tabanlarındaki sıvı basınçları oranı PX—–PY

kaçtır? (Bölmeler eşit aralıklıdır.)

A) 5$ B) 9[ C) 4# D) 3$ e) 4½

6.

eşit kollu bir terazinin kefelerinde şekildeki gibi d, 2d özkütleli K, l sıvılarının bulunduğu kaplar vardır.

Terazi bu durumda dengede olduğuna göre, I. K sıvısının yüzeyinden 2d özkütleli cisim bırak-

mak II. l sıvısının yüzeyinden d özkütleli cisim bırak-

mak III. K sıvısına 2d özkütleli, l sıvısına 3d özkütleli

cisimler bırakmak işlemlerinden hangisi yapılırsa kesinlikle denge bo-

zulmaz?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ya da II D) I ya da III e) II ya da III

58


7. Düşey kesitleri şe-kildeki gibi olan K ve l kaplarında, birbiriyle karışma-yan aynı sıcaklıkta özkütleleri d, 2d

olan sıvılar vardır.

Kapların taban alanları S, 2S olduğuna göre, kapla-

rın tabanlarındaki sıvı basınç kuvvetleri oranı FK—–FL

kaçtır?

A) 1$ B) 1# C) 1 D) 3 e) 4

8. Kesit alanları S, S, 2S olan K, l, M kaplarından oluşan şekildeki bileşik kapta su ve gaz dengededir.

M kabına bir miktar daha su konulduğunda oluşan yeni denge durumunda bu kapta

su h kadar yükseldiğine göre, K ve L kaplarındaki suyun yükselme miktarları için ne söylenebilir?

K L —— —— A) h h B) h h den çok C) h den az h den çok D) h den az h e) h den çok h

9. Kesik koni biçimin-deki kapalı kap, Şekil I deki ko-numda iken gaz basıncı Pgaz, kabın tabanına uygula-

nan sıvı basıncı da Ps dir. Kap, Şekil II deki konuma getirilirse Pgaz ve Ps için

ne söylenebilir? Pgaz Ps ———— ———— A) Değişmez Azalır B) Değişmez Değişmez C) Artar Azalır D) Azalır Azalır e) Azalır Artar

10.

Düşey kesiti şekildeki gibi olan gibi olan düzenekte ok yönünde sıvı akışı sağlandığında X, Y, Z borula-rında sıvı yükseklikleri hX, hY, hZ oluyor.

Buna göre, hX, hY, hZ arasındaki ilişki nedir?

A) hX = hY > hZ B) hX > hY > hZ C) hY > hX > hZ D) hZ > hY = hX e) hZ > hY >hX

11. Hacimleri sırasıyla V, 2V olan K ve l cisimleri şekildeki konumlar-da dengededir.

K ye etki eden kaldırma kuvveti F ise, L ye etki eden kaldırma kuvveti kaç F dir?

A) 2# B) 1 C) 3£ D) 2 e) 3

12. eşit hacim bölmeli K, l, M ci-simleri, türdeş bir sıvıda şekil-deki gibi dengededir.

Cisimlere etki eden kaldırma kuvvetleri FK, FL, FM olduğuna göre, bunlar arasındaki ilişki nedir?

A) FK > Fl > Fm B) FK > Fl = Fm C) FK = Fl = Fm D) Fl = Fm > FK e) Fm > Fl > FK

59


60


61


62


10. sinif fİzİk (yenİ) -...

Documents