ONDDOAK, SOILIK JATEKO BAINO ASKOZ GEHIAGO!

SAN FERMIN IKASTOLA DBH2C

.LANDAREAK ETA ONDDOEN ARTEKO DESBERDINTASUNAK?DNA nukleo baten barruan gordetzen dute, baina ez dute landareek bezala fotosintesia egiteko gaitasunik. landareak onddoari fotosintesiaren ondorengo karbonodun konposatuak eskaintzen dizkio eta onddoak. Beste zenbait gauzen artean, elementu mineralak eta ura eskuratzea errazten dio landareari.Landareak lurrean dauden ura eta mineraletatik eskuratzen dituzten elikagaietatik elikatzen dira, onddoak berriz lurran dauden bizidunen materia organikotik eskuratzen dituzte elikagaietaz.Baita ere onddoen hazia ez dauka geraniorik, egiazko tejiduak dituelako. Landareetan klorofila ez izateak, landarea zurbil egotea da, hau da, “palidoa”, onddoak berriz klorofila ez izatean, onddoak bere materia ez lortzea da. ANIMALIEN ETA ONDDOEN ARTEKO DESBERDINTASUNAK?Animaliak zelula sistemak dira eta onddoak berriz zelula bakarrak dira.

Penizilina Alexander Fleminek asmatu zuen 1928-an. Urte honetan jende asko gaixorik zegoen, jende asko hiltzen ari zen.Londresen Alexander Fleming dituriko sendagile bat gaixotasun honen zergatia aztertzen ari zen.Alexander Fleming oporretara joan zen eta inbestigazioa gelditurik geratu zen.Oporretatik bueltatu zenean inbestigatzen ari zen bakaterioaren platerrean lizundu auerkitu zuen, eta estabaida askoren ondorioz esan zuten ``Lizuna bakterioak hil ditu´´Asko kostatu zaitzien aukikuntza likido bihurtzea.1938-an Howard Florey eta Ernest Chain penizilinarekin esperimentuak egiten jarraitu zuten hau likido bihur tu arte. Hortik aurrera ospitaletan asko erabili zen eta jende asko salbatu zen.1945-ean Fleming Chain eta Florey medizinaren nobel saria irabazi zuten.

ZER DIRA ANTIBIOTIKOAK?

Zenbait gaixotasun sendatzeko erabiltzen den materia da.Pastilletan jarabean edo hautsetan izaten dira.Hainbat antibiotikok eraginkortasuna galdu dute ,bakterioak erresistente bihurtu dira.Oso kontuan hartu behar dira sendagilearen aginduak botikak hartzeko garaian .Bakterioak babesik gabe uzten duen molekula aurkitu dute Illinoizko Unibersitatean. Berriagoak dira beste erabilera batzuk: medikuntzan antibiotikoak ekoizteko erabiltzen dira, eta garbikarietan edo erabilera industrialetan garrantzitsuak diren entzimak (zelulasak, pektinasak, proteasak...) ekoizteko ere baliatu dira.Penizilina eta zefalosporina bezalako antibiotikoak ekoizteko, onddoak erabiltzen dira. Antibiotiko hauek XX. mendearen hasieran hasi ziren erabiltzen tuberkulosia, sifilia,legena eta beste gaixotasun asko tratatzeko, eta oraindik ere lan garrantzitsua betetzen dute bakterioen aurkako borrokan.

OGIAREN PLANTEAMENDUA

• Ogia bat legamiarekin eta beste bat hau gabe

Ogia egiteko behar den materiala: gatz pixka bat, 40 gramo legami, 750 gramo irin eta baso bat ur epel.

Ogia egiteko irina pisatu: 750 gramo.

Legamia uretan desegin eta gatza piska bat bota.

Bol batean ura eta legamia nahastu.

Oraingoan, ura eta legamiari, irina gutxinaka gehitu.

Hau da irina eta ura gehituta ateratzen dena da.

Bolean pixka bat amasatu.

Hau legamiadun ogia da, amasatuta

Hau berriz, legamirik gabea da

Hemen bi ogiak jarri ditugu hiru ordu laurdenez

pixkat handitzeko.

Bi ogiak labean sartzeko prestatu ditugu.

Eta labean sartzen ditugu.

Horrela atera dira labetik.

Eta hauek dira ogiak.

On egin!!

Legamia duen ogia, bestea baino askoz gehiago handitu egin da. Legamiaren produktu bat onddoa da.

LEGAMIDUNA LEGAMIRIK GABEA

ONDORIOAK:

Izenak: Boletus edulis, Amanita muscaria, Morchella esculenta, Cantherellus cibarius, Lycoperdon perlatum, Russula virescens, Craterellus cornucopioides, Clathrus ruber.

Nere izena?Cantherellus

cibarius Russula virescens

deitzen naiz

Nirea berriz: Morchella esculenta

nerea loteriaren antzekoa: Boletus edulis

Lycoperdon perlatum

Naiz ni.

Ctaterellus

comucopioides dut

Izena, arraroa e?

Clathrus ruber, egia da, ni naiz

Amanitas muscaria, horixe bera!!