24

บทท 1

บทน า

1.1 ความเปนมาของปญหาและปญหา

อลลอฮ ทรงมพระเมตตาอยางไมมทสนสดในการแตงตงบรรดาเราะสล 1 เพอ

ทาหนาท เทศนาสงสอนทางนาชวตทถกตอง แกมนษยชาต ภารกจทบรรดาเราะสลแตละทานไดรบ

มอบหมายมาดาเนนการนนไมใชอนใด นอกจากการเรยกรองเชญชวนประชาชาตของเขา และ

มนษยชาตใหสวามภกดตอเอกองค๑อลลอฮ ผทรงสรางทกสรรพสง (Siddigi, 1989: 23-24) ซง

การดะอวะฮมวลมนษย๑สการสวามภกดตอเอกองค๑อลลอฮ ในฐานะรอบบ (องค๑อภบาล) และ

อลาฮ (พระเจา) ทแทจรงนนดาเนนเรอยมาตงแตเราะสล ทานแรกจนถง ทานสดทาย คอ ทานนบ 2

มหมมด ซงถอเปนภารกจหลกของเราะสลทกทาน ดงทอลลอฮ ไดตรสไววา

...

):(36

ความวา ‚และโดยแนนอน เราไดสงเราะสลมาในทกประชาชาต (โดย

บญชาวา) ‚พวกทานจงเคารพภกดอลลอฮ และจงหลกหนใหหาง

จากพวกเจวด...‛

(อนนะห๑ล: 36)

1 เราะสล หมายถง ศาสนทตของอลลอฮ ซงมจานวนหลายทานดวยกน เปนผทอลลอฮ ทรงคดเลอกและแตงตงเพอทาหนาประกาศสารของพระองค๑แกประชาชาตในสมยของเขา หรอมนษย๑ชาตทวไป 2 นบ หมายถง ผทอลลอฮ ทรงคดเลอกเพอรบ โองการจากพระองค๑มาปฏบต แกตวเขาเอง โดยเฉพาะ แตเราะสล คอ ผทอลลอฮ ทรงคดเลอกเพอรบโองการจากพระองค๑มาปฏบต แกตวเขาเอง และแตงตง เขาเพอทาหนาประกาศสารของพระองค๑ แกคนทวไป ดงนนเราะสลทกคนจงมสถานะเปนนบ แตทกนบไมไดมตาแหนงเปน เราะสล

25

การดะอวะฮ คอ ภารกจการปลดแอกมนษย๑ทงหลายจากการกราบไหวบชาตอ

บรรดาเจวด คนดในหมพวกเขา สงตางๆ ในธรรมชาตทพวกเขาเลอมใสและนบถอ หรอ

ปรากฏการณ๑อนๆสการสวามภกดตออลลอฮ องค๑เดยวเทานน มรายงานวาครงหนง เศาะ

หาบะฮ3ชาวเบดอน 4คนหนงชอวา ทานรบอย๑ บนอามร 5 ซงทานรบอย๑ไดกลาวแกรสตม ขนพลทนา

ทพเปอร๑เซยวา ‚เราเปนกลมชนทอลลอฮ ไดทรงสงมาเพอนามนษย๑ชาตออกจากการกราบไหว

มนษย๑ดวยกนไปสการเคารพภกดตออลลอฮ เพยงผเดยว ออกจากความคบแคบของโลกนไป

สความกวางใหญไพศาล ออกจากการกดขของศาสนาตาง ๆ ไปสความยตธรรมแหงอสลาม ‛ (อล

กอรอฏอวย๑, 2547: 40)

การดะอวะฮเปนการงานทมความประเสรฐรองจากความศรทธาตออลลอฮ

เนองจากผลของการดะอวะฮ คอ การนาทางมนษย๑สสจธรรม ‛ (al-Qarad āwiy, 1996: 3) การดะอ

วะฮเปนภารกจเผยแผสจธรรมทผศรทธามนในอลลอฮ มหนาทดาเนนการโดยไมแบงแยก

เผาพนธ๑ สผว เพศ หรอแมกระทงอาย ภารกจดงกลาวตองอาศยความชวยเหลอและรวมมอกนของ

มวลมสลม อลลอฮ ไดทรงชแนะกรอบแนวคดการปฏบตภารกจการดะอวะฮใวในอลกรอานวา

…

...

) :2(

ความวา ‚...และสเจาจงชวยเหลอกนในสงทเปนคณธรรมและความ

ยาเกรง และจงอยาชวยกนในสงทเปนบาปและเปนศตรกน....‛

(อลมาอดะฮ: 2)

3 เศาะหาบะฮ หมายถง ผทไดพบกบทานเราะสล ศรทธาตอทานและเสยชวตในศาสนาอสลาม 4 ชาวเบดอน หมายถง ชนเผาทมชวตเรรอนกลางทะเลทราย ไมมการปกหลกทอยอาศยอยางถาวร 5 ทานรบอย๑ บนอามร บนคอลด บนอมรเปนชาวหรบทมเกยรตจากเผาบนตะมม

26

คาวา“สเจา‛ ในอายะฮขางตน เปนคาสรรพนามพหพจน๑ทมความหมายครอบคลม

ศรทธาชนทงชายและหญง อลลอฮ ไดตรสไวอกวา

( :71 )

ความวา ‚และบรรดามอ๑มน 6 ชายและบรรดามอ๑มนหญงนน

บางสวนของพวกเขาตางเปนผชวยเหลออกบางสวน 7 ซงพวกเขาจะ

ใชใหปฏบตในสงทชอบและหามปรามในสงทไมชอบ และพวกเขา

จะดารงไวซงการละหมาดและจายซะกาต และภกดตออลลอฮ

และเราะสล ของพระองค๑ ชนเหลานแหละอลลอฮ จะทรง

เอนดเมตตาแกพวกเขา แทจรงอลลอฮ นนเปนผทรงเดชานภาพ

ผทรงปรชาญาณ‛

(อตเตาบะฮ: 71)

ดงนน ภารกจการดะอวะฮทสรางคณธรรมและความยาเกรงตอพระเจาจงเปนภาร

กจทมสลมทงบรษและสตรจะตองสนบสนนและมสวนรวมมากทสดภายใตขอบเขตทอสลามได

วางไว ทานเราะสล ไดกลาวไววา

))

))

( 49 :)

6 คอ ผทศรทธาตอเราะสลทอลลอฮ ทรงสงมา 7 คอตางเปนผชวยเหลอซงกนและกน

27

ความวา ‚บคคลใดทพบเหนความชว ในหมพวกเจา เขาจง

เปลยนแปลงดวยมอ (ดวยอานาจทเขามอย) หากเขาไมม

ความสามารถ เขาจงยบยงดวยลน (วาจา) และหากเขาไมสามารถเขา

จงรงเกยจ มน (ความชวดงกลาว) ดวยหวใจ ดงกลาวนน คอ อมาน

(การศรทธา) ทออนแอทสด‛

(บนทกโดย Muslim: 49)

หะดษ 8 ขางตนเปนอกหลกฐานหนงทกลาวถงภาพรวมของผปฏบตการดะอวะฮ

คาวา “ ‛ (อานวามน) ในหะดษขางตนซงแปลวา ‚บคคลใด‛ นน เปนคาทวไปทสามารถเขาใจได

วาเปนบรษกไดหรอสตรกได

ประวตศาสตร๑ไดบนทกวาความรงโรจน๑ของอสลามนนสวนหนงมาจากการม

สวนรวมของสตรมสลม ครผอบรมทเปนสตร นกตอสสตรททาหนาทพยาบาลในสนามรบ นก

วรรณกรรมและนกประพนธ๑สตร นกทองจาอลกรอานสตร และนกรายงานหะดษสตร เปนตน (อน

นดวย๑และคณะ , 2549: 27) และผทอยเบองหลงความสาเรจและสนบสนนทางการงานเงนรายใหญ

ในการทางานและการดะอวะฮอสลาม คอมสลมะฮทมนามวา ทานหญงเคาะดญะฮ บ ตร ควยลด

(อสมาน ราษฏร๑นยม , 2553: 24) นอกจากนแลว สตรทมความโดดเดนในการดะอวะฮในหม

สตรและตอเศาะหาบะฮ คอ ทานหญงอาอชะฮ ภรรยาของทานนบ มารดาแหงศรทธาชน

เหตททานหญงมความโดดเดนในเรองน สบเนอง จากความศรทธาทลาลกในหวใจของทาน กอปร

กบความรวชาการททานมมากกวาเหนอสตรทานอนๆ ในขณะนน ไมวาจะเปนวทยาการทางดาน

อลกรอาน หะดษ กฎหมายอสลาม และอนๆ ทอานวยตอภารกจน เชน ความสามารถในทางภาษา

และวาทศลป ดงทมรายงานจากทานอรวะฮ บน ซบยร จากบดาของทานวา ‚ฉนไมเคยเหนผใดท

รอบรเรองอลกรอานและบทบญญตตางๆ ในเรองหะลาลและหะรอม และบทกวภาษาอาหรบและ

การลาดบเชอสายวงศ๑ตระกลมากไปกวาทานหญงอาอชะฮ ‛ (มรอม บนต ศอลห , 2554: 18)

8 หะดษ หมายถงสงตางๆ ทมรายงานพาดพงถงทานเราะสล ไมวาเปนคาพด การกระทา การยอมรบ หรอคณลกษณะของทาน

28

ขณะทโลกเปลยนแปลงไปอยางรวดเรว ววฒนาการสมยใหมเขามาสสงคม ความ

เจรญตางๆ กทยอยเขามาในสงคม สภาพสงคมทเจรญเตบโตอยางมากในดานวตถและการแขงขน

เพอใหไดมาซงประโยชน๑สวนตน เปนผลใหสงคมปจจบนกาลงเผชญกบการเสอมโทรมทางดาน

ศลธรรม คณธรรม และจรยธรรม ปรากฏการณ๑เชนนไมไดเกด ขนในสงคมของศาสนกอนเทานน

แตยงเกดขนในสงคมมสลมทวโลกเชนเดยวกน และสตรกบสงคม นนมความผกพนกนอยางแนบ

แนน มคากลาว ทวา สตรนนเปนครงหนงของสงคม แตความเปนจรงแลว สตร นนเปนมากกวาครง

เพราะนางนนมอทธพลตอของสงคมมากกวาครงหนง นางมอทธพลตอสามและบตรของนางทงใน

ดานบวกและลบ (อนนดวย๑และคณะ , อางแลว : 67) กลาวอกนยหนง คอ ระดบของความสานก

ทางดานศลธรรม สงคม และวฒปญญาของสตรในแตละสงคม คอตวกาหนดลกษณะและขอบเขต

ของความสมพนธ๑ในมตตางๆของสงคมนนๆ รวมทงความรวดเรวของการพฒนาทางดานศลธรรม

และสงคม ทงนเพราะวาสตรมอทธพลมากตอการปฏบตหลกการพนฐานของสงคมและมอทธพล

เหนอบรษ (กตมา อมรทต , 2550: 7) อสลามมองวาสตรมสวนรวมสาคญในการสรางสรรค๑และ

จรรโลงสงคม คาจนสถาบนครอบครว เปนสถาบนศกษาแหงแรกของลก เปนผถอคบเพลงแหงทาง

นาสองสวางแกเยาวชนผเปนความหวงและอนาคตศาสนา (อสมาน ราษฏร๑นยม , อางแลว: 17) สตร

ในสมยของทานนบ ไดมสวนรวมในการรงสรรค๑สงคม ทญาฮลยะฮ (อาณารยะ) ใหเปนสงคมท

อดมดวยศลธรรม มาแลว นนหมายรวมวาสตรมสลมในวนนตองเขาไปรงสรรค๑สงคมบางสวนท

ปวยไขและออกนอกลนอกทางในวนนเชนเดยวกน และหากสตรไดรบการขดเกลาและหลอหลอม

ดวยจตวญญาณแหงอสลามแลว ไมเพยงแตนางเทานนทจะไดรบความผาสก แตบคคลรอบๆ ตวนาง

ชมชนหรอสงคมทนางอาศยอยกยอมสงบสขไปดวย ทงนเพราะนางจะขดเกลาตวของนางเอง

ตลอดจนเรยกรองบคคลทรายลอมนางและชมชนของนาง ใหดาเนนชวตตามวถแหงอสลามดวย

เชนกน เกยวกบการมสวนรวมของสตรในภารกจการดะอวะฮ ทานอะบลอะอลา อลเมาดด ไดกลาว

คาปราศรยในทชมนมของเหลามสลมะฮแหงหนงวา ‚พนองมสลมะฮ ทรกทกทาน ขาพเจารสกปต

ยนดทไดรบรวาขบวนการอสลามไดรบแรงผลดดนจากในหมมสลมะฮของพวกทานในภมภาคน

ดวยเชนกน ในการทพวกทานไดจดตงกลมทาการเผยแผอสลาม บรรดามสลมะฮทเขามามสวนรวม

ในญะมาอะฮ9ของพวกเรา มความสาคญไมยงหยอนไปกวาผชาย ทงผหญงและผชายมสวนรวมเทา

9 หมายถงกลม

29

เทยมกนในการดาเนนชวต‛ (อนนดวย๑และคณะ, อางแลว: 45)

จากทกลาวมาแลวสามารถขมวดความไดวา ‚การดะอวะฮสอสลาม ‛ ไมใชภารกจ

สาหรบ บรษเทานนทมหนาทปฏบต ทวา เปนภารกจหนงของสตรผศรทธาเชนกน ดงนนจงไมม

ความแตกตางระหวางบรษและสตรในการใหความสาคญ ตอการเรยกรองสอลลอฮ และการ

เรยกรองสอลลอฮ นนเปนหนาททสาคญ ซงไมจากดเพศใดเพศหนง และถอ เปนความจาเปน

อยางเรงดวนทจะตองสนบสนน สตรในการดาเนนภารกจน ( Ibrāhīm, 2007: 5-6) แตอยางไรกตาม

อลลอฮ ทรงสรางบรษและสตรใหมความแตกตางกนในดานโครงสรางทางกายภาพ อารมณ๑

ความรสกนกคด สญชาตญาณ และการเคลอนไหว โดยเหตน บรษกบสตรจงมความแตกตางกนใน

ดานความตองการและความจาเปนบางประการทนาไปสความแตกตางในดานภาระหนาท และงาน

บางอยางทเหมาะสมกวาในการดารงชวต อลลอฮ ตรสวา (อสมาน ราษฏร๑นยม, อางแลว: 12)

… ….

) (36 :

ความวา ‚…และเพศชายนนไมเหมอนกบเพศหญง….‛

(อาล อมรอน: 36)

มสลมะฮผซงทาการเรยกรองเชญชวนผอนสอลลอฮ จะตองไมละเวนความ

พยายามในการเชญชวนสตรคนอนๆ สสจธรรม ซงเปนสงทจาเปนยง ณ เวลาน ทงนเพอแสวงหา

ความพงพอใจตออลลอฮ และปลกฝงจตสานกในหมสตรทขาดโอกาสรบการเรยนการสอน

อบรม และชแนะมากอน (al-Hāshimi, 1997: 452) แตเนองดวยขอแตกตางและขอจากดทางกายภาพ

อารมณ๑ ความรสกนกคด ตลอดจนขอบญญตทางศาสนาทเฉพาะเจาะจงสาหรบสตร และรวมถง

ฐานะตางๆ ของสตรในอสลาม เชน ในฐานะของภรรยา มารดา หรอบตร ทงหมดนทาใหการดะอ

วะฮของสตรไมอาจใชกฎเกณฑ๑และวธการเดยวกบกบบรษไดทงหมด กอปร สงคมไทยปจจบน

ไดมการรวมกลมของบรรดามสลมะฮจากพนทตางๆ เปนสมาคม ชมรม กลม ตางๆ เพอดาเนน

ภารกจดะอวะฮ เกอบทกภาคในประเทศไทย โดยเฉพาะอยางในสามจงหวดชายแดนภาคใตและ

กรงเทพมหานคร สบเนองจากประการนเองจงทาใหผวจยมความสนใจในการศกษาวธการดะอวะฮ

30

ขององค๑กรมสลมะฮในสามจงหวดชายภาคแดนใตและกรงเทพมหานคร วามวธการดะอวะฮ

อยางไร นอกจากการศกษาในประเดนดงกลาวแลว ผวจยยงมงศกษาถงความรความเขาใจเบองตน

เกยวกบการดะอวะฮสาหรบมสลมะฮ ตงแตหกมการดะอวะฮ แนวทางหรอวธการดะอวะฮ หาก

ผดาเนนการดะอวะฮมความเขาใน หลกการดะอวะฮ และเลอกใชในวธการทเหมาะสม ถกตอง จะทา

ใหการดะอวะฮบรรลผลสาเรจไดมากขน ตรงกนขาม หากไม ทาความ เขาใจ ในหลกการดะอวะฮ

ดะอวะฮดวย วธการดะอวะฮทไมเหมาะสมกอาจเปนอปสรรคในการบรรลสเปาหมายและอาจ

นาไปสการกอความเสยหายทงแกตวเองและสงคมไดเชนกน และเพอใหการดะอวะฮในยคปจจบน

มความสมบรณ๑มากขน การศกษาถงการมสวนรวมในการดะอวะฮของมสลมะฮตนแบบในสมย

ทานนบ โดยเฉพาะอยางยงบรรดาอมมะฮาตอลมอ๑มนน ดงกลาวนจะเปนแบบอยางอนดทสดใน

การดาเนนภารกจดะอวะฮสาหรบองค๑กรหรอกลมมสลมะฮทกยคสมย

ฉะนน การทาการศกษาวธการดะอวะฮสาหรบมสลมะฮ ตลอดจนหลกการดะอ

วะฮ และการศกษาการมสวนรวมของบรรดาอมมะฮาต อลมอ๑มนน ในการดะอวะฮ จงเปนสงท

มสลมะฮนกดาอยะฮ ทกคนตองใหความสาคญหรอความสนใจในระดบตนๆ กอนทจะเขาสสนาม

การดะฮวะฮ กอปรกบในประเทศไทยมแหลงขอมลทางวชาการเกยวกบเรองนอยไมมาก ไมวาจะ

เปนหนงสอ ตารา หรอเอกสารทางวชาการ ดงนนการเจาะจงศกษาวจยในประเดนดงกลาวจะเปน

สวนหนงในการนาเสนอขอมลทางวชาการเกยวกบ วธการดะอวะฮของมสลมะฮและหลกการ

ดะอวะฮสาหรบมสลมะฮแกสงคมดวยเชนกน

1.2 ค าถามในการวจย

1.2.1 การดะอวะฮของมสลมะฮในอสลามเปนอยางไร

1.2.2 วธการดะอวะฮของอมมะฮาตอลมอ๑มนนในยคตนเปนอยางไร

1.2.3 วธการดะอวะฮของ องค๑กรมสลมะฮในสามจงหวดชายแดนภาคใตและ

กรงเทพมหานครมการปฏบตอยางไรบาง

1.3 อลกรอาน หะดษ เอกสารและงานวจยทเกยวของ

1.3.1 อลกรอาน

จากการศกษาอายะฮทเกยวกบ การดะอวะฮและมสลมะฮ สามารถจาแนกไดดงน

31

1.3.1.1 อายะฮอลกรอานทสงใชใหดาเนนการดะอวะฮ

1) อลลอฮ ไดตรสไววา

…

) :67 (

ความวา ‚และจงเรยกรองเชญชวนไปสพระเจาของเจา 10 แทจรงเจา

นน (มหมมด ) อยบนแนวทางทเทยงธรรม‛

(อลหจญ๑: 67)

2) อลลอฮ ไดตรสไววา

) :46(

ความวา ‚และเปนผเรยกรองเชญชวนไปสอลลอฮ ตามพระ

บญชาของพระองค๑11 และเปนดวงประทปอนแจมจรส‛

(อลอะหซาบ: 46)

3) อลลอฮ ไดตรสไววา

) :410 (

10

คอเรยกรองมหาชนไปสการอบาดะฮ (ภกด) ตอพระเจาของเจา และบญญตศาสนาของพระองค๑ทงายดาย และบรสทธ 11 เรยกรองมวลมนษย๑ไปสการใหเอกภาพ การจงรกภกด และการอบาดะฮตอพระองค๑

32

ความวา ‚และจงใหมขนจากพวกเจา ซงคณะหนงทจะเชญชวน

ไปสความดและใชใหกระทาสงทชอบ และหามมใหกระทาสงท

มชอบและชนเหลานแหละพวกเขาคอผไดรบความสาเรจ‛

(อาล อมรอน: 104)

1.3.1.2 อายะฮอลกรอานทกลาวถงลกษณะและวธการดะอวะฮ

1) อลลอฮ ไดตรสไววา

) :108(

ความวา ‚จงกลาวเถดมหมมด นคอแนวทางของฉน 12 ฉน

เรยกรองไปสอลลอฮ อยางประจกษ๑แจงทงตวฉนและผปฏบต

ตามฉน และมหาบรสทธแหงอลลอฮ ฉนมไดอยในหมผตง

ภาค‛

(ยสฟ: 108)

2) อลลอฮ ไดตรสไววา

...

): 125(

12 เปนแนวทางทชดแจงเทยงตรง ไมคดเคยว ปราศจากการเคลอบแคลงและการสงสยใดๆ ทงสน

33

ความวา ‚จงเรยกรองสแนวทางแหงพระเจาของสเจา ดวยหก

มะฮ13 และการตกเตอนทด และจงโตแยงพวกเขาดวยสงทดกวา 14

แทจรงพระเจาของพระองค๑และพระองค๑ทรงรดยงถงบรรดาผ

ทอยในทางทถกตอง15…‛

(อนนะห๑ล: 125)

1.3.1.3 อลกรอานทกลาวถงภาคผลของผทดะอวะฮ

1) เปนผทมคาพดทดเลศ อลลอฮ ไดตรสไววา

) :33(

ความวา ‚และผใดเลาจะมคาพดทดเลศยงไปกวาผเชญชวนไปส

อลลอฮ และเขาปฏบตงานทด และกลาววา แทจรงฉนเปนคน

หนงในบรรดาผนอบนอม16‛

(อลฟศศลต: 33)

2) เปนผทไมไดรบความขาดทนและไดรบทางนาจากอลลอฮ สวนหนงของ

งานดะอวะฮนนเปนการสงเสยถงสจธรรมและความอดทน ดงนนผสงเสยหรอกาชบในเรองทงสอง

จะไมไดรบการขาดทน อลลอฮ ไดตรสเกยวเรองนวา

13 คอ เรยกรองดวยอลกรอานหรอหะดษ 14 คอดวยเหตผลและหลกฐาน ดวยความออนโยนและสภาพ 15 เจาไมมหนาทฮดายะฮ (ดลทางนาแก) พวกเขา หนาทของเจาคอเรยกรองเชญชวน และเรา (พระองค๑) มหนาทสอบสวนและลงโทษพวกเขา 16 ผทมคณลกษณะเปนผทมคาพดดเลศนนจะตองมเงอนไขสามประการ คอ หนง เปนผทเรยกรองเชญชวนไป สความเปนเอกภาพของอลลอฮ สอง การกระทาของเขาและสภาพของเขาเปนผกระทาความด และสาม เปนมสลมทมความเชอมนตอศาสนาอสลาม

34

) :1-3(

ความวา ‚ขอสาบานดวยกาลเวลา แทจรงมนษย๑นนอยในการ

ขาดทน 17 นอกจากบรรดาผศรทธาและกระทาความดทงหลาย

และตกเตอนกนและกนในสงทเปนสจธรรม และตกเตอนกนและ

กนใหมความอดทน18‛

(อลอศร: 1-3)

3) ภารกจดะอวะฮเปนการทาความดอยางหนง ซงผททาความดนจะไดรบการตอบ

แทนและความเปนอยทดจากอลลอฮ ทงในโลกนและโลกหนา อลลอฮ ไดตรสไววา

) :124(

ความวา ‚และผใดกระทาในสวนทเปนสงดงามทงหลายไมวาจะ

เปนเพศชายหรอเพศหญงกตามในฐานะทเขาเปนผศรทธาแลว

17 คอมนษย๑นนอยในสภาพทขาดทนและหายนะ เพราะเขามชวตอยในความยากลาบาก และเมอตายไปกจะอยในนรก ดงนนเขาจงขาดทนทกสงทกอยางแมกระทงชวตของเขาทอยในทรวงอกของเขา 18 เวนแตบคคล 4 ประเภท คอ ผศรทธา กระทาความด สงเสยกนในสจธรรม และสงเสยกนใหมความอดทน บคคลทมคณลกษณะดงกลาวเปนผประสบชยชนะหรอไดรบความสาเรจ เพราะพวกเขายอมเสยสละสงทไมมคาดวยสงทมคา หรอยอมแลกเปลยนความใครใฝตาทอยใกลมอดวยความดทอยยงตลอดไป และตกเตอนหรอสงเสยซงกนและกนในสงทเปน สจธรรมซงเปนความดทงหมด เชน การศรทธา การเชอมน การเคารพภกดตอพระผทรงกรณาปราน และตกเตอนหรอสงเสยซงกนและกนใหมความอดทนตอความยากลาบาก การปฏบตสงทเปนทตองหาม

35

ไซร ชนเหลานจะไดเขาสวรรค๑ และพวกเขาจะไมถกอธรรมแม

เทารเลกๆ ทอยบนหลงเมลดอนทผลม‛

(อนนสาอ๑: 124)

อลลอฮ ไดตรสอกวา

) :97(

ความวา ‚ผใดปฏบตความดไมวาจะเปนเพศชายหรอเพศหญงก

ตาม โดยทเขาเปนผศรทธา ดงนนเราจะใหเขาดารงชวตทด 19 และ

แนนอนเราจะตอบแทนพวกเขาซงรางวลของพวกเขา ทดยงกวาท

พวกเขาไดเคยกระทาไว‛

(อนนะห๑ล: 97)

4) ไดรบฮดายะฮ (ทางนา) จากอลลอฮ

) :(69

ความวา ‚และบรรดาผตอสดนรนในทางของเรา แนนอนเราจะ

ชแนะแนวทางทถกตองแกพวกเขาสทางของเรา และแทจรง อลลอ

ฮ ทรงอยรวมกบผกระทาความดทงหลาย‛20

(อลอนกะบต: 69)

19 ในโลกน เปนการดารงชวตดวยความพอใจและปจจยยงชพทหะลาลและความสาเรจแหงการงานทด 20 ดวยการใหการสนบสนนและชวยเหลอ

36

1.3.1.4 อลกรอานทกลาวถงลกษณะของนกดาอย๑21

1) เปนประชาชาตทดเลศ อลลอฮ ไดตรสไววา

…

) :110(

ความวา ‚พวกเจานนเปนประชาชาตทดยง 22 ซงถกใหอบตขน

สาหรบมนษย๑ชาต โดยทพวกเจาใชใหปฏบตสงทชอบ และหามม

ใหปฏบตสงทมชอบ และศรทธาตออลลอฮ …‛

(อาล อมรอน: 110)

2) ไมปกปดหลกฐานหรอความรทอลลอฮ ทรงประทานลงมา พระองค๑ ไดตรส

ไววา

) :(159

ความวา ‚แทจรงบรรดาผทปดบงหลกฐานอนชดเจน 23 และ

ขอแนะนาอนถกตองทเราไดใหลงมาหลงจากทเราไดชแจงมนไว

แลวในคมภร๑สาหรบมนษย๑นน ชนเหลานแหละอลลอฮ จะ

ทรงขบไลพวกเขาใหพนจากความเมตตาของพระองค๑ และผ

สาปแชงทงหลายกจะสาปแชงพวกเขาดวย‛

21 ผททาการเผยแผหรอเรยกรองผคนสอสลาม 22 หมายถงบรรดาผทศรทธาตอทานนบมหมมด 23 หมายถงชาวคมภร๑ ในทนหมายถงชาวยวและครสต๑

37

(อลบาเกาะเราะฮ: 159)

3) ปฏบตในสงทเรยกรองผอนใหปฏบต อลลอฮ ไดตรสไววา

) : (44

ความวา ‚พวกเจาใชใหผคนกระทาความด24 โดยทพวกเจาลมตว

ของพวกเจาเองกระนนหรอ และทงๆ ทพวกเจาอานคมภร๑กนอย

แลวพวกเจาไมใชปญญากระนนหรอ‛

(อลบะเกาะเราะฮ: 44)

1.3.1.5 อลกรอานทกลาวถงมดอย๑25

ผรบการดะอวะฮจะตองตอบรบการเชญชวน ดงทอลลอฮ ไดตรสวา

) :(24

ความวา ‚บรรดาผศรทธาทงหลาย จงตอบรบอลลอฮ และ

เราะสล เถด เมอเขา26 ไดเชญชวนพวกเจาสสงททาใหพวกเจา

มชวตชวา27 ขน‛

24 นกปราชญ๑ของชาวยวไดแนะนาใหบางสวนของพวกเขาศรทธาตอทานนบ มหมมด แตพวกเขาเองไมยอมศรทธา 25 ผรบการดะอวะฮ 26 หมายถงทานนบมหมมด

38

(อลอนฟาล: 24)

อกอายะฮหนง อลลอฮ ไดตรสไววา

) :31(

ความวา ‚โอหมชนของเราเอ๐ย จงตอบรบตอผเรยกรองของ

อลลอฮ เถด และจงศรทธาตอเขา พระองค๑จะทรงอภยโทษจาก

ความผดของพวกทานใหแกพวกทานและจะทรงใหพวกทานรอด

พนจากการลงโทษอนเจบปวด‛

(อลอะห๑กอฟ: 31)

อลกรอานทกลาวถงผศรทธาหญง ซงจาแนกไดดงน

1.3.1.6 ความเสมอภาพระหวางบรษและสตรซงเกดจากชวตเดยวกน

(1 : )

ความวา ‚มนษยชาตทงหลาย จงยาเกรงพระเจาของพวกเจาทได

บงเกดพวกเจามาจากชวตหนง 28 และไดทรงบงเกดจากชวตนนซง

27 หมายถงอลกรอาน เพราะอลกรอานนน เปนเสมอนวญญาณ ผใดทรบฟงอลกรอานเทากบรบวญญาณอนทาใหเขามชวตชวา

28 คอทานนบอาดม ซงเปนมนษย๑คนแรกทถกบงเกดขนจากดน

39

คครองของเขา 29 และไดทรงใหแพรสะพดไปจากทงสองนน ซง

บรรดาชายและบรรดาหญงอนมากมาย‛

(อนนสาอ๑: 1)

1.3.1.7 ความเทาเทยมกนในการไดรบการตอบแทนและการมชวตทดจากอลลอฮ

ทงในโลกนและโลกหนา อลลอฮ ไดตรสวา

) : (97

ความวา ‚ผใดปฏบตความดไมวาจะเปนเพศชายหรอเพศหญง

กตามโดยทเขาเปนผศรทธา ดงนนเราจะใหเขาดารงชวตทด 30 และ

แนนอนเราจะตอบแทนพวกเขาซงรางวลของพวกเขา ทดยงกวา

ทพวกเขาไดเคยกระทาไว‛

(อนนะห๑ล: 97)

และไดตรสวา

) :35 (

29 ไดทรงใหพระนางหะวาอ๑ คครองของทานนบอาดม เกดจากทานนบอาดม เอง 30 ในโลกน เปนการดารงชวตดวยความพอใจและปจจยยงชพทหะลาลและความสาเรจแหงการงานทด

40

ความวา ‚แทจรง บรรดาผนอบนอมชายและหญง บรรดาผศรทธา

ชายและหญง บรรดาผภกดชายและหญง บรรดาผสตย๑จรงชาย

และหญง บรรดาผอดทนชายและหญง บรรดาผถอมตวชายและ

หญง บรรดาผบรจาคทานชายและหญงบรรดาผถอศลอดชายและ

หญง บรรดาผรกษาอวยวะเพศของพวกเขาทเปนชายและหญง 31

บรรดาผราลกถงอลลอฮ อยางมากทเปนชายและหญงนน

อลลอฮ ไดทรงเตรยมแกพวกเขาซงการอภยโทษและรางวล

อนใหญหลวง32‛

(อลอะหซาบ: 35)

1.3.1.8 ความรวมมอกนในการสงใชสความดและหามปรามความสงชวรายอลลอฮ

ไดตรสวา

) :71(

ความวา ‚และบรรดามอ๑มน 33ชาย และบรรดามอ๑มนหญงนน

บางสวนของพวกเขาตางเปนผชวยเหลออกบางสวน 34 ซงพวกเขา

จะใชใหปฏบตในสงทชอบและหามปรามในสงทไมชอบ และ

พวกเขาจะดารงไวซงการละหมาดและจายซะกาต และภกด

ตออลลอฮ และเราะสล ของพระองค๑ชนเหลานแหละ

31 จากสงทตองหามและเปนบาป และสงทไมอนมต เชน การทาประเวณและเปดเผยอวยวะเพศ 32 คอการราลกถงอลลอฮ ดวยคาพดและจตใจของพวกเขาทกเวลาและสถานท 33 คอผทศรทธาตอนบทอลลอฮ ทรงสงมา 34 คอตางเปนผชวยเหลอซงกนและกนในกรอบและขอบเขตของหลกการศาสนา

41

อลลอฮ จะทรงเอนดเมตตาแกพวกเขา แทจรงอลลอฮ นน

เปนผทรงเดชานภาพ ผทรงปรชาญาณ‛

(อตเตาบะฮ: 71)

จากการศกษาบรรดาอายะฮอลกรอานทกลาวมา แสดงใหเหนถงความสาคญของ

การดะอวะฮ ซงอลลอฮ ไดตรสถงการดะอวะฮในหลายๆ มต ไมวาจะเปนคาสงทใหดาเนนการ

ดะอวะฮ ลกษณะและวธการดะอวะฮ ภาคผลของผททาการดะอวะฮ ลกษณะของนกดาอย๑ ทด และ

สงมดอย๑พงปฏบต เปนตน ทงหมดนเปนกรอบความรปฐมภมทนกดาอย๑จะตองศกษาและทาความ

เขาใจ นอกจากการดะอวะฮ การศกษาอายะฮขางตน อลลอฮ ไดตรสเกยวกบสตรไวหลายมต

ดวยเชนกน พระองค๑ใหเกยตเหลาสตรโดยสรางมาจากชวตเดยวกน ใหความยตธรรมในการตอบ

แทนความดแกสตรทประกอบคณงามความด และพระองค๑ยงไดเนนยาถงหนาทของสตรในการใน

รวมมอกนใน การสงใชส ความดและหามปราม สงชว ราย อกดวย ดงกลาวนถอเปนการชชดวา

บรรดาสตรตองมสวนรวมใน สงใชส ความดและหามปราม สงชวราย การดะอวะฮเฉกเชนบรรดา

บรษ ซงนางจะไดรบการตอบแทนทดเฉกเชนกบเหลาบรษจะไดรบการตอบแทนเชนกน การทนก

ดาอย๑ไมวาจะเปนบรษหรอสตรจะตองดาเนนการดะอวะฮภายใตกรอบทอลลอฮ ไดตรสไว

การยดมนในสงนเองทจะทาใหการดะอวะฮบรรลสความสาเรจไดดวยการอนมตของพระองค๑

1.3.2 หะดษทเกยวของ

1.3.2.1 การเชญชวนส การสงใชสความดและหามปรามสงชวรายเปนภารกจหนง

ของนกดาอย๑ ดงหะดษตอไปน

1) อลลอฮ ทรงใชใหรบเรงสการสงใชสความดและหามปรามสงชวราย

))

((

(3251 : )

42

ความวา ‚โอมวลมนษย๑เอ๐ย แทจรงอลลอฮ ไดตรสแกสเจา

ทงหลายวา จง สงใชส ความดและหามปราม สงชวราย เถด กอนท

(จะถงเวลาหนงเมอ) พวกสเจาวงวอน แตฉน (อลลอฮ ) ไม

ตอบรบการวงวอนขอนน‛

(หะดษกดสย๑ บนทกโดย Ibn H ibbān: 3251)

2) การละทงการสงใชสความดและหามปรามสงชวรายจะเปนเหตใหเกดฟตนะฮ 35

และโทษทณฑ๑จากอลลอฮ ทานเราะสล ไดกลาววา

))

((

) 525 : (144 :

ความวา ‚ฟตนะฮของชายคนหนงตอภรรยาของเขา ทรพย๑สน ของ

เขา บตรของเขาและเพอนบานของเขา จะถก ลบลาง ดวยการ

ถอศลอด การละหมาด การบรจาค การสงใช ( สความด) และหาม

ปราม (สงชวราย)‛

(บนทกโดย al-Bukhāriy: 525และMuslim: 144 สานวนนเปนของ

al-Bukhāriy)

อกหะดษบทหนงกลาววา

))

((

(4338 :4/122 )

35 การสรางความเดอดรอน ความวนวาย การทาใหเกดความเสยหาย การสรางความเจบแคนใหแกผอน การทาใหสงคมโดยรวมปนปวน การสรางความเสอมเสยใหแกวงศ๑ตระกล เปนตน

43

ความวา ‚แทจรงเมอผคนทงหลายเหนผทอธรรม แลวไมไดยบยง

เขา (จากการกระทาดงกลาว) ดวยมอ สภาพดงกลาวนนเสมอน

วาอลลอฮ ใกลจะลงทณฑ๑พวกเขา (ทนงดดาย)‛

(บนทกโดย Abū Dāwud 4/122: 4338)

3) ขนตอนการหามปรามสงชวราย ทานเราะสล ไดกลาววา

))

))

)49 : (

ความวา ‚บคคลใดทพบเหนความชว ในหมพวกเจา เขาจง

เปลยนแปลงดวยมอ (อานาจทเขามอย) หากเขาไมมความสามารถ

เขาจงยบยงดวย ลน ( วาจา ) และหากเขาไมสามารถ เขาจง แสดง

ความรงเกยจดวยหวใจ ดงกลาวนนคอ อมานทออนแอทสด‛

(บนทกโดย Muslim: 49)

4) การละทงการสงใชสความดและหามปราม สงชวรายเปนการงานหนงทอลลอฮ

ทรงรงเกยจ ครงหนง ไดมชายคนหนงมาถามทานเราะสล ถงการงานทอลลอฮ ทรงรก

และเกลยดชงมากทสด ดงหะดษขางลางน

))

((

44

6690 : )

ความวา ‚โอทานเราะสลลลอฮ การงานใดหรอทอลลอฮ

ทรงรกมากทสด ทานเราะสลกลาววาคอ การศรทธาตออลลอฮ

ชายคนนนถามตอวาถดจากนนคอสงใด ทานเราะสล

กลาววา คอการเชอมสายสมพนธ๑ระหวางเครอญาต ชายคนนน ก

ถามตอวาแลวการงานใดทอลลอฮ เกลยดชงมากทสด ทาน

เราะสล กลาววา คอการตงภาคตออลลอฮ ชายคนนน

ถามตอวาถดจากนนคอสงใด ทานเราะสล กลาววา คอการไม

เชอมสายสมพนธ๑ระหวาง เครอญาต ถดจากนนคอการตดสาย

สมพนธ๑ระหวางเครอญาต ชายคนนนถามตอวา ถดจากนนคอ

สงใด ทานเราะสล กลาววา คอ การไม สงใชสความดและ

หามปรามสงชวราย‛

(บนทกโดย Abū Ya‘ala: 6690)

1.3.2.2 การปกปดความรจะไดรบการลงโทษจากอลลอฮ ทานเราะสล ได

กลาววา

(( ))

(3658 : )

ความวา ‚ผใดกตามทถกถามความร จากเขา แตเขาไดปกปดมนไว

อลลอฮ จะทรงใชแซททาจากไฟนรกคลองคอเขาในวน

กยามะฮ‛

(หะดษหะสนเศาะหห๑ บนทกโดย Abū Dāwud: 3658)

1.3.2.3 ผลตอบแทนแกผทาการดะอวะฮ

45

ทานเราะสล ไดกลาวแกอล บน อบฏอลบ ในชวงสงครามคอยบรวา

))...

((

)4210 : (2406 :

ความวา ‚…ทานจงเดนไปอยางชาๆ จนกวาจะถงหมบานของพวกเขา หลงจากนนเจาจงเชญชวนพวกเขาสอสลาม และจงอธบายแกพวกเขาถงสงทเปนวาญบ (จาเปน) สาหรบพวกเขาในสงทเปนสทธของอลลอฮ ฉนขอสาบานดวยอลลอฮ หากอลลอฮ ทรงประทานฮดายะฮแกคนหนง ดวยผล จากการเชญชวนของทาน แนนอนมนเปนสงประเสรฐยงกวา (การททานไดรบ) อฐแดงเสยอก‛

(บนทกโดย al-Bukhāriy: 4210 และMuslim: 2406 สานวนนเปนของ

Muslim) ในหะดษอกบทหนง ทานเราะสล กลาววา

))

((

) (2674 :

ความวา ‚ผใดเชญชวนไปสทางนา เขาจะไดรบผลบญเชนเดยวกบผลบญของผทปฏบตตามคาเชญชวนของเขา โดยทผลบญนนจะไมถกลดหยอนแมแตนอยนด‛

(บนทกโดย Muslim: 2674)

46

จากการศกษาหะดษตางๆ ขางตน ทาใหทราบถงมตดานตางๆ ของการดะอวะฮ ซงเปนกรอบความรและนาไปสการปฏบตหรอดาเนนภารกจดะอวะฮอยางมประสทธผล การดะอวะฮจะตองดาเนนการอยางตอเนอง สวนหนงคอ การสงใชส ความดและหามปราม สงชวราย ในการนอลลอฮ ไดทรงกาชบไว ในอลกรอานหรอหะดษกดสย๑ของพระองค๑ และการละทง สงดงกลาวดวยการละเลยหรอนงเฉย จะกอใหฟตนะฮมากมายบนแผนดน และอาจไดรบโทษทณฑ๑จาก อลลอฮ ดวย แตถงกระนนกา รสงใชส ความดและหามปราม สงชวราย การดะอวะฮ เชญชวน ผคน จะตองดาเนนการดวยวธการและทเหมาะสมถกตองตามหลกการ เผยแผหรอชแจงความร ขอบญญตตางๆ ในศาสนา การดะอวะฮทตงอยพนฐานดงกลาวจะบรรลผลดวยความอนมตของอลลอฮ หากนกดาอย๑ดาเนนภารกจดะอวะฮอยางบรสทธใจและทมเท ไมวาจะเปนความคด พละกาลง ทรพย๑สน แลวไซร แนนอนการตอบแทนทด ความผาสกจะประสบกบเขาทงโลกดนยาและอาคเราะฮ

1.5.3 เอกสารและงานวจยทเกยวของ

1.5.3.1 จากการศกษาตาเอกสารทเกยวของการดะอวะฮสาหรบมสลมะฮในอสลาม

ผวจยขอยกตวอยางบางทาน ดงน

1) อบดลกะรม ซยดาน (‘Abd al-Karīm Zaidān)ไดเขยนหนงสอชอ Usūl al-

Da‘awah ( ) พมพ๑ในป ค.ศ. 2009 ผเขยนไดแบงเนอหาออกเปน 4 บทใหญๆ ไดแก

การเผยแผ (ดะอวะฮ) นกเผยแผ (ดาอย๑) ผรบการเผยแผ (มดอย๑) และสอในการเผยแผ มเนอหา

หลกๆ 4 เรอง ไดแก สาระของการเผยแผ (คออสลาม) ซงผเขยนไดอธบายเกยวกบ ความหมาย

องค๑ประกอบพนฐาน ลกษณะเฉพาะ ระบบของอสลามและเปาหมายของอสลาม เปนตน หนงสอ

เลมนยงไดอธบายเกยวกบนกเผยแผ (ดาอย๑) และการเตรยมพรอม สการเปนนกดาอย๑ ผรบการเผยแผ

(มดอย๑) ประเภทและวธการตางๆ ในการเผยแผ และสดทายคอสอในการเผยแผ ในมตดานคาพด

การกระทา และเกยรตประวต

2 อบดลอะซซ บน อบดลลอฮ บนบาซ ( ‘Abd al-‘Aziz bin ‘Abd Allah bin Bāz)

ไดเขยนหนงสอชอ al-Da‘awah ila Allah wa Akhlāq al-Du‘āt ( ) พมพ๑

ครงท 4 ในป ค.ศ. 2002 งานเขยนนเปนงานเขยนเลกๆ ททรงไวซงคณคา ประกอบดวย 4 ดงน บทท

47

1 หกม36และและความประเสรฐของการดะอวะฮ บทท 2 การดาเนนการและวธการดะอวะฮ บทท 3

การชแจง สารตถะการ ดะอวะฮแกมดอย๑ และบทท 4 จรยธรรมและคณลกษณะทนกดาอย๑พง

ประสงค๑

3) มหมมด บน ศอลห อลอษยมน ( Muh ammad S ālih al-‘Authaimīn) ไดเขยน

หนงสอชอ Zād al-Dā‘iyah ila Allah ( ) พมพ๑ครงท 3 ในป ค.ศ. 1991 หนงสอเลม

นไดระบและอธบายถงเสบยงสาหรบนกดาอย๑ในการเรยกรองสอลลอฮ ซงม 6 ประการ ไดแก

1) ความรในสงทดะอวะฮ 2) ความอดทนในการดะอวะฮ 3) หกมะฮ37ในการดะอวะฮ 4) จรยธรรม

(อคลาก) 5) การปฎสมพนธ๑ 6) ยอมรบความเหนทแตกตาง

4) มหมมด อบ อลฟตห๑ อลบายานนย๑ (Muh ammad Abū al-Fath al-Bayanuniy) ได

เขยนหนงสอชอ al-Mudkhalu ilā ‘Ailmi al-Da‘awah พมพ๑ครงท 3 ในป

ค.ศ.1995 หนงสอเลมนเปนหนงสอทศกษาเกยวกบการดะอวะฮอยางครอบคลม ซงผเขยนไดแบง

เนอหาทงหมดออกเปน 6 บทดวยกน บทท 1 กลาวถงประวตศาสตร๑ของการดะอวะฮ ผเขยน

นาเสนอประวตศาสตร๑ตงแตกอนอสลาม สมยของทานนบมหมมด และเคาะลฟะฮ ทง 4 ตอมา

กลาวถงสมยราชวงศ๑อะมะวย๑ อบบาสย๑ และอษมานย๑ตามลาดบ บทท 2 นาเสนอเกยวกบรากฐานใน

การดะอวะฮ ซงประกอบไปดวยหลกฐานและแหลงทมาของการดะอวะฮ และองค๑ประกอบ ของการ

ดะอวะฮ บทท 3 หลกสตรหรอระเบยบวธในการดะอวะฮ ในบทนผเขยนจะกลาวถงความหมาย

และประเภทเภทตางๆ ของระเบยบวธการดะอวะฮ บทท 4 แนวทางในการดะอวะฮ ประกอบไปดวย

หกมะฮ การตกเตอนทด การโตแยง และแบบอยางทดงาม บทท 5 สอในการดะอวะฮ บทท 6 ปญหา

และอปสรรคในการดะอวะฮ บทนผเขยนจะแบงปญหาออกเปนสองสวนคอ ปญหาภายใน (เกด

จากตวนกดาอย๑เอง) และปญหาภายนอก

5) อะหมด อบ ซยด๑ (Ah mad Abū Zaid) ไดเขยนหนงสอชอ Manhaj al-Dā‘iyyah (

) ซงเปนหนงสอรายเดอน ภายใตการดแลของรอบเฏาะฮ อลอาลม อลอสลามย๑ (

) ปท 13 ค.ศ. 1994 ฉบบท 135 หนงสอเลมนมทงหมด 5 บทดวยกน บทท 1 เกยวกบ

36 โองการของอลลอฮ ทเกยวของกบการกระทาของบรรดามกลลฟ (ผบรรลศาสนภาวะ) โดยการสงใหทา ใหเลอกทาหรอโดยการวางกฏเกณฑ๑ไว 37 จะกลาวโดยละเอยดในบทท 2 หวขอ 2.5

48

วฒนธรรมของนกดาอย๑ บทท 2 อคลากของ นกดาอย๑ บทท 3 หนาทของ นกดาอย๑ (คอ การสงใชส

การความดและหามปรามสงชวราย) บทท 4 ดาอยะฮและผรบฟงการดะอวะฮ บทท 5 แนวทางและ

สอในการดะอวะฮ สาหรบแนวทางในการดะอวะฮ ผเขยนไดแบงออกเปนสามสวน จากอลกรอาน

คอ หกมะฮ คาตกเตอนทด และการโตแยงดวยสงทดกวา ในสวนของสอการดะอวะฮ ผเขยนได

ออกเปนสองสวน คอ สอทเปนโดยตรงและทไมใชโดยตรง สอ ดะอวะฮโดยตรง เชน การบรรยาย

การเทศนาธรรม การสนทนา การประชมสมมนา เปนตน และทไมใชโดยตรง ไดแก หนงสอศาสนา

บทความศาสนา หนงสอพมพ๑ วทย วดโอ เปนตน

6) อะหมด บน อบดลหะลม อบตยมยะฮ (Ah mad bin ‘Abd al- H alīm Ibn

Taimiyah)ไดเขยนหนงสอชอ al-Umru bi al-Ma‘arūf wa al-Nah yu ‘an al-Munkar

) พมพ๑ในป ค.ศ. 1976 หนงสอเลมนเปนหนงสอทอธบายถงการสงใชสความดและ

หามปรามสงชวราย เรมตนเนอหาดวยการสงใชสความดและหามปรามสงชวรายของบรรดานบ

และเราะสลคนกอนๆ ความหมาย วธการ ขอแนะนาของการสงใชสความดและหามปรามสงชวราย

ผทมหนาทสงใชสความดและหามปรามสงชวราย เปนตน

7) สะอด บน อล อลกอหาฏอนย๑ ( Sa‘īd bin‘Alī al-Qah ațaniy) ไดเขยนหนงสอ

ชอ al-H ikmah fī al-Da‘awah ilā Allāh พมพ๑ครงท 2 ใน ค.ศ. 1992

หนงสอเลมนไดกลาวถงหกมะฮอยางละเอยด ซงผเขยนไดแบงเนอหาในหนงสอออกเปน 4 บท

ใหญๆ บทท 1 ความรความเขาใจและองค๑ประกอบของหกมะฮ ในบทนจะใหรายละเอยดในเรอง

ของความหมาย ประเภท องค๑ประกอบ และ หนทางในการ ไดการรบหกมะฮ บทท 2 กลาวถงการ

แสดงออกถงการมหกมะฮในเหตการณ๑ตางๆ ของทานนบ บรรดาเศาะหาบะฮ ตาบอน 38 อมาม

ทง 439 และอละมาอ๑40ตางๆ บทท 3 หกมะฮในดานคาพดตอมดอย๑ประเภทตางๆ บทท 4 หกมะฮใน

ดานกระทาตอมดอย๑ประเภทตางๆ 38 ตาบอน คอ ผมชวตอยหลงจากททานนบมหมมด เสยชวต (คอในชวงศตวรรษท 1 และ 2) หรออาศยในสมย

ของทานนบ แตไมไดพบกบทานนบ แตศรทธาและเขารบอสลามหลงจากทนบ เสยชวต ประการ

สาคญของตาบอน คอ เปนผปฏบตตามแนวทางของทานนบมหมมด และบรรดาเศาะหาบะฮ และในทศนะของอบนหะญร กลาววา ตาบอนเปนผททนพบกบรนเศาะหาบะฮ 39 หมายผนาแหงสานกคด (มซฮบ) ทง 4 ไดแก อบหะนฟะฮ มาลก ชาฟอย๑ และอะหมด 40 คาวา ‚อละมาอ๑ เปนคาพหพจน๑ของคาวา ‚อาลม‛ หมายถง ผร

49

8) อะหมด บน มหมมด บน อบดลลอฮ อะบาบฏน( Ah mad bin Muh ammad bin

‘Abd Allāh Abābițīn) ไดเขยนหนงสอชอ al-Mar’ah al-Muslimah al-Mu‘aāșirah wa Masuūliyah

fī al-Da‘awah ) พมพ๑ครงท 2 ในป ค.ศ.1993 หนงสอเลม

นมาจากเคาโครงวทยานานพนธ๑ระดบปรญญา เอกของผเขยนเอง จากคณะดะอวะฮ มหาลยอมาม

มหมมด บนสะอด ซงใหรายละเอยดเกยวกบ ความรบผดชอบของมสลมะฮในภารกจการดะอวะฮ

หนงสอเลมนผเขยนแบงออกเปน 4 บทใหญๆ บทท 1 กลาวถงสถานะของสตรและความรบผดชอบ

ในงานดะอวะฮ บทท 2 ใหรายละเอยดเกยวกบแนวทางสาหรบมสลมะฮในการเตรยมพรอมสการ

ดะอวะฮ ในบทนผเขยนไดแบงการเตรยมพรอมออกเปนสามดาน คอ ดานความร จตใจ และสงคม

บทท 3 กลาวถงสภาพและอทธพลตอการเตรยมพรอม สการเปนนกดาอย๑แบงออกเปนสองสวน

คอ สวนทสนบสนนและสวนทเปนอปสรรคในการดะอวะฮ บทท 4 กลาวถงวธ ปฏบตสาหรบ

มสลมะฮในการดะอวะฮ อนประกอบไป สนามการดะอวะฮ สอและแนวทางในการดะอวะฮ

9) มหมมด มซา อชชะรฟ ( Muh ammad Musā al-Sharīf) ไดเขยนหนงสอชอ al-

Mar’ah al-Dā‘iyyah Ma‘aālim wa‘Auqbāt wa Mahādhīr ( )

พมพ๑ในป ค.ศ. 2005 หนงสอเลมนเปนงานเขยนทใหรายละเอยดตางๆ เกยวกบการดะอวะฮของสตร

สญลกษณ๑ วธการตางๆ ทนกดาอยะฮจะไดรบการชแนะในการดะอวะฮ อปสรรคตางๆ ทอาจพบเจอ

ในการดะอวะฮและวธการแกไข หนงสอเลมนไดปดทายดวยขอควรระวงทสาคญเพอใหบรรดา

มสลมะฮนกดาอยะฮปลอดพนจากผลเสยในการดาเนนภารกจการดะอวะฮ

10) ชมสดดน มหมมด บน อะหมด บน อษมาน อซซะฮาบย๑ (Shamsu al-Dīn Muh

ammad bin Ah mad Bin ‘Uthmān al-Dhahabiy) ไดเขยนหนงสอ Siyar aI-‘Alām al-Nubulā’

) พมพ๑ใหมในป 2004 หนงสอเลมนเปนหนงสอชวประวตเลมใหญ ลา ดบการ

เรยบเรยงเนอหาของหนงสอผเขยนเรมตนจากรนเศาะหาบะฮเรอยไปจนถง กลมคนกอนทผเขยน

เสยชวต ซงผเขยนเสยชวต ในปฮจญ๑เราะฮ ท 7 หนงสอเลมนไดเรยบเรยงตาม แนวทางการเรยบเรยง

ของหนงสอชวประวตอสลาม เปนหนงสอ ชวประวต ชดใหญมหลายเลม ซงผเขยนไดชแจงอยาง

ละเอยดถงชอ ตระกล สถานทเกด การไดรบการเลยงด ความร การศกษา คร นกเรยน ปทเกดและ

เสยชวตของพวกเขา คาสรรเสรญและคาตาหนทมตอพวกเขา เปนตน

11) มหมมด สะอด มบยยฎ (Muh ammad Sa‘īd Mubaiyyad )ไดเรยบเรยงหนงสอ

50

ชอ Mausū ‘ah al-Șah abiyyah พมพ๑ในป ค.ศ. 1990 หนงสอเลมนเปนหนงสอ

สารานกรมชวประวตเศาะหาบยะฮ ซงผเขยนไดรวบรวมขอมลจากตาราประวตศาสตร๑หลายๆ เลม

เชน เฏาะบะกอต อลกบรอ ( ) หนงสอ อะสด ด อล ฆอยะฮ ( ) หนงสอ

อลอศอบะฮ ฟ ตมยซ อศเศาะหาบะฮ ( ) หนงสอ ตะฮซบ อตตะฮซบ (

) เปนตน ในหนงสอเลมนมประวตชวตบรรดาเศาะหาบยะฮจานวนทงหมด 1,524 คน ซง

เปนสวนหนงจากบรรดาเศาะหาบยะฮเทานน

12) อาอชะฮ อบดรเราะหมาน ซงรจกกนในนาม บนต อชชาตอ๑ (Bint al-Shāți’a)

ไดเขยนหนงสอชอ Nisāa’ al-Nabiy พมพ๑ในป 1979 หนงสอเลมนไมใชหนงสอ

ประเภท ชวประวต ทเรยบเรยงชวประวตอมมะฮาตอลมอ๑มนนอยางละเอยด แตหนงสอเลมนได

นาเสนอแงมมทเปนบคลกภาพของบรรดาอมมะฮาตอลมอ๑มนน ชวตความเปนอยในบานของทาน

นบ และเกยรต ประวตอนดงามของทาน หนงสอเลมนแบงออกเปนสองสวนใหญๆ สวนท 1

กลาวถงทานนบมหมมด บานเรอนของทาน เกยวกบภรรยาของทาน สวนท 2 นาเสนอบรรดา

อมมะฮาตอลมอ๑มนนทง 11 ทาน และทานหญงมารยะฮ อลกบตยะฮ

13) อะหมด ยะอกบ อลอฏฏอวย๑ ( Ah mad Ya‘aqub al-‘Atțawiy) ไดเรยบเรยง

หนงสอชอ al-Mar’ah al-Dā‘iyyah fi al-‘Ahdi al-Nabawiy al-Sharīf wa al-‘As al-H adir (

พมพ๑ในป ค .ศ. 2000 หนงสอเลมนมาจากเคา

โครงวทยานพนธ๑ระดบปรญญาโทของผเขยนเอง จากคณะดะอวะฮ มหาลยอมามมหมมดบนสะอด

ซงไดใหรายละเอยดเกยวกบสตรนกดาอยะฮในสมยทานนบ กบ ดาอยะฮใน ปจจบน เปน

การศกษาเปรยบเทยบ เนอหาในหนงสอเรมตนดวยการกลาวถงจดยนของอสลามทมตอสตร

ความหมายของการดะอวะฮในทางภาษาและวชาการ หกมการดะอวะฮสาหรบมสลมะฮ บทตอมา

กลาวเกยวกบสตรนกดาอยะฮในสมยของทานนบ โดยแบงเปนสองชวงคอ ชวงมกกะฮและ

มะดนะฮ และบทตอมากลาวเกยวกบสตรนกดาอยะฮในปจจบน ซงอธบายถงดานตางๆ ของการ

ดะอวะฮทเหมาะสมสาหรบสตรในปจจบน นอกจากนผเขยนยงกลาวถงศนย๑กลางสตรในสมาคม

อศลาหของประเทศบาห๑เรนอกดวย

14) อะหมด อลญะดาอ๑ ( Ah mad al-Jada‘a)ไดเขยนหนงสอ Nisāa’ H awlun al-

51

Rasūl ) พมพ๑เปนครงท 2 ใน ค.ศ. 1997 หนงสอเลมนกลาวถงการมสวนรวม

การชวยเหลอของบรรดาสตรในสมยทานเราะสล ในสรางสรางรฐอสลามแหงแรกและการสราง

สงคมแหงอสลาม ตลอดจนบทบาทในการดะอวะฮ ในหนงสอเลมนผเขยนไดเรมตนดวยกบสตรท

เขารบอสลามเปนคนแรก คอ ทานหญงเคาะดญะฮ ภรรยาของทานเราะสล ทานหญงฟาตมะฮ

ทานหญงซยนบ บตรสาวของทาน และบรรดาภรรยา คนอนๆ ของทาน ในชวงทายของเลม

ผเขยนไดนาเสนอสตรทไมไดอยในครอบครวของทาน ไดแก ทานหญงอสมาอ๑ บตร อะบบกร

ผนาเสบยงอาหารใหทานขณะหลบซอนตวเพอฮจญ๑เราะฮ (อพยพ) ไปมะดนะฮพรอมกบทาน อบ

บกร ทานหญงสมยยะฮ สตรคนแรก ทเสยชวตในหนทางของศาสนา และทานหญงนะ

สบะฮ หรอ อมมอมาเราะฮ สตรทมบทบาทในสนามรบ ซงทงหมดลวนแลวเปนสตรทให

ความชวยเหลอ มสวนรวมในการสรางรฐอสลามและสงคมอสลาม และเปนผทมบทบาทในการดะอ

วะฮอสลาม โดยเฉพาะบรรดาภรรยาของทาน

1.5.3.1 วทยานพนธ๑และงานวจยทเกยวของ

จากการศกษาวทยานพนธ๑และงานวจยทเกยวของ การดะอวะฮสาหรบมสลมะฮใน

อสลาม ผวจยขอยกตวอยางบางทาน ดงน

กอนต๏ะห๑ บงอตาหยง ( 2549) ไดศกษาถงชวประวตบคคล คอ ญฮาด เบน มฮม

หมด กบงานดะอวะฮตามแนวทางสะลฟในจงหวดชายแดนภาคใต โดยผวจยมวตถประสงค๑ของการ

วจยอยสองประการ คอ 1) ศกษารปแบบ แนวทาง วธการและหลกสตรงานดะอวะฮ ของญฮาด เบน

มฮมหมดในจงหวดชายแดนภาคใต 2) ศกษาอปสรรคและผลจากการดะอวะฮตามแนวทางสะลฟ

ของญฮาด เบน มฮมหมดในจงหวดชายแดนภาคใต

สะสอร วาล ( 2550) ไดศกษาถงการดะอวะฮของคณะกรรมการประจามสญดใน

การสงเสรมการเศาะลาฮญะมาอะฮ: กรณศกษาคณะกรรมการประจามสญดในอาเภอยงอ จงหวด

นราธวาส โดยผวจยมวตถประสงค๑ของการวจยอยสามประการ คอ 1) เพอศกษาความหมายและ

ความสาคญของดะอวะฮ 2) เพอศกษาความหมายและความสาคญของการเศาะลาฮญะมาอะฮใน

อสลาม 3) เพอศกษาการดะอวะฮของคณะกรรมการอสลามประจามสญดในการดะอวะฮเศาะ

ลาฮญะมาอะฮ ผลการวจยในภาพรวมสรปไดวาโดยรวมการดะอวะฮเพอเศาะลาฮญะมาอะฮของ

คณะกรรมการอสลามประจามสญดอยในระดบสงแลว ยกเวนบางประเดนทควรทาความเขาใจ

52

เกยวกบบทบาท หนาท หกม และแบบอยางของทานนบ

Haifa’a Hishām Sulaimān (2007) ไดเขยนวทยานพนธ๑ชอ al-Da‘awah al-

Niswiyyah fi al-‘Ahdi al-Nabawiy ( เปาหมายของการศกษาครงน

เพอใหความกระจางเกยวกบบทบาทของสตรมสลมในสมยทานนบ และบทบาทของนางในการ

เรยกรองสอสลามหรองานดะอวะฮอสลา ม หวขอในการศกษาครอบคลม ถงวธการและความหมาย

ของการดะอวะฮ และครอบคลมถงสวนตางทๆ สาคญทเกยวของกบมสลมะฮ อนไดแก การอบา

ดะฮตออลลอฮ การ ปฏสมพนธ๑ทางสงคมและการใชชวตโดยทวไป ผเขยนไดกลาวถง

กระบวนการดะอวะฮตางๆ ไดแก 1) การมหกมะฮ 2) วธการตกเตอนทด 3) วธการอภปรายหรอ

โตแยง 4) วธการการเปนแบบอยางทด สาหรบขอสรปสาคญจากการศกษามดงน

1) การเคารพสตรในอสลามนนครอบคลมทกดาน มความเทาเทยมกบบรษ

2) ในอสลามถอวาสตรมสวนรวมในทกดานของชวต แมจากสวนทไมไดคาดหวง

จากสตร เชนในเรองของการญฮาด ซงในอสลามไมไดแยกสตรออกจากบรษในการมสวนรวมใน

ภารกจตางๆ 3) สตรมสทธในการทางานหรอการอาชพ โดยเฉพาะอยางยงในการงานหรออาชพ

เกยวกบการศกษาและการแพทย๑

4) สตรในสมยของทานนบ ถอเปนตนแบบสาหรบสตรทสนใจในการดะอวะฮ

ผศกษาไดใหขอเสนอแนะทสาคญจากการศกษา สวนหนงคอ ผทคนควาความรโดยเฉพาะสตรควร

ศกษาการดะอวะฮของสตรในสมยของทานนบ ดวยความรอบคอบ

Lū Lū’h bintu ‘Abd al-Karīm (1989)ไดเขยนวทยานพนธ๑ ชอ Dawr al-Mar’ah fi

al-Da‘awah ilā Allāh Dawii al-Kitāb wa al-Sunnah

)โดยมวตถประสงค๑เพอศกษา ทศนคตของ สตรในยคญ าฮลยะฮและในอสลาม มสลมะฮกบ

การดะอวะฮและบทบาทในการดะอวะฮซงมความแตกตางกบบทบาทของบรษ เนองจากความตาง

ทางดานธรรมชาตของสตร การเตรยมพรอมมสลมะฮในการดะอวะฮ สอการดะอวะฮ ประเภทตางๆ

ของกจกรรมทมสลมะฮสามารถกระทาได การแนะนา มสลมะฮทมชอเสยงในการดะอวะฮ เชน

บรรดาเศาะหาบยะฮ และอธบายสงทเกดขนของสตรรวมสมย

H anān Bint Abū bakr (2008) ไดเขยนวทยานพนธ๑ชอ Manhaj at-Tarbiyyah al-

53

Islāmiah fi I‘idād al-Dā‘iyyah fi al-‘Așri al-H ād ir

)โดยมวตถประสงค๑ เพออธบายถงความหมายของคาวาตรบยะฮ (การใหการศกษา)

ความสาคญ และแหลงทมาของตรบยะฮ ซงเปนพนฐานในการเตรยมพรอมนกดาอย๑ และไดระบถง

วธการเตรยมพรอมนกดาอย๑ในสมยของทานนบ โดย วธการอบรมขดเกลา และไดนาเสนอ

ลกษณะทเปนอยของโปรแกรมการจดเตรยมนกดาอย๑ของราชอาณาจกรซาอดอาระเบยในปจจบน

พรอมอธบายถงบทบาทของ การปลกฝงนกดาอย๑ในการเผชญกบความทาทายตามยคสมยอกดวย

นอกจากนยงไดระบถงปจจยทมผลตอการเตรยมพรอมการเปนนกดาอย๑ ซงเปนมมมองทสะทอนถง

การพฒนานกดาอย๑ ณ สถาบนดะอวะฮและวทยาลยตางๆ ในราชอาณาจกรซาอดอาระเบยไดเปน

อยางด

Ibrāhīm bin ‘Abd al-Rah īm (2006) ไดเขยนวทยานพนธ๑ชอ Wasāil al-Da‘awah

ilā Allāh Ta’alā fi Shabkah al-Ma‘alūmāt al-Dawliyah (

) โดยมวตถประสงค๑เพอ ศกษาความหมายและแนวทางในการดะอวะฮ กฏเกณฑ๑

ในการใชเครอขายระหวางประเทศในการดะอวะฮสอลลอฮ ความหมายของคอมพวเตอร๑และ

เครอขาย ความหมายของเครอขายขอมลในประเทศและการกาเนดการใหบรการดานเครอขาย

ระหวางประเทศ ในการดะอวะฮสอลลอฮ การดะอวะฮรวมสมยมการใชเครอขายขอมลระหวาง

ประเทศ

Ramad ān Ish āq al-Zaiyān (2005) ไดศกษาบทบาทการดะอวะฮของอมมะฮาตอล

มอ๑มนนในสมยทานนบ ( การศกษาน ได

นาเสนอความสาคญของบทบาทในการดะอวะฮทดาเนนขนโดยบรรดาอมมะฮาตอลมอ๑มนน

ตงแตการแตงตงมหมมด เปนนบจนกระทงเสยชวต ทงนเพราะชวประวตของพวกนางมตวอยาง

ทบรสทธ เปนตนแบบแกบรรดามสลมะฮนกดาอยะฮ ผ ทชวยเหลอศาสนาของอลลอฮ

การศกษานแสดงใหเหนวาการดะอวะฮสดน 41ของอลลอฮ เปนสงวาญบ 42สาหรบบรรดามสลม

และมสลมะฮ กลาวถงความเขาใจตอการดะอวะฮ จดประสงค๑และลกษณะเฉพาะของการดะอวะฮ

ธรรมชาตของสตรในอสลาม คณลกษณะของพนองมสลมะฮนกดาอยะฮ สทธในการทางาน 41 หมายถง ระบอบชวตแหงอสลาม 42 วาญบ (Obligation ) คอ สงทศาสนาตองใหกระทา ซงผกระทาจะไดรบผลบญ และผละทงจะไดรบการลงโทษ

54

ดะอวะฮของสตรใน นตบญญต อสลาม และประวตศาสตร๑การดะอวะฮของสตรในอสลาม

นอกจากนยงไดกาหนดขอบเขตทางวชาการของคาวา ‚อมมะฮาตอลมอ๑มนน ‛ บทบาทการดะอวะฮ

ของภรรยาหลายทานของทานนบ จากนนไดกลาวถงธรรมชาตของบทบาทการดะอวะฮของ

บรรดาอมมะฮาตอลมอ๑มนน ในมกกะฮ โดยนา รปแบบการดะอวะฮของทาน หญงเคาะดญะฮ ทาน

หญงเสาดะฮ และบทบาทการดะอวะฮในมะดนะฮ โดย นารปแบบการดะอวะฮจากชวตของ

ทานหญงอาอชะฮ ทานหญงหฟเศาะฮ ทานหญงซยนบ ทานหญงอมมสะละมะฮ ทานหญง๒วยร

ยะฮ ทานหญง เศาะฟยะฮ ทานหญงอมมหะบบะฮ ทานหญงมยมนะฮ ซง ผลของการวจย

มหลายประกา ร ทสาคญ คอ บทบาทการดะอวะฮของอมมะฮาตอลมอ๑มนนในสมยทานนบ ม

ความแตกตางตามมตตางๆ ของชวตทเฉพาะเจาะจงและทวไป บรรดาอมมะฮาตอลมอ๑มนนได

ดาเนนการดะอวะฮเคยงคทานนบ เพอเผยแผ ดนอนยงใหญ และในวถชวตของพวกนางนนม

ตวอยางและตนแบบทดแกสตรมสลมในการดะอวะฮ สศาสนาของอลลอฮ

S ālih al-Raqib (2005) ไดศกษาสอและวธการเพอการดะอวะฮสอสลามในปจจบน

( ) จดประสงค๑ของการศกษาครงนเพอชแจงถงสอใน

การดะอวะฮในปจจบน และความจาเปนถงประโยชน๑จากการวจยเกยวกบโลกปจจบน โดยเฉพาะ

อยางยงในศตวรร ษนทมการพฒนาสารสนเทศและการสอสาร ตางๆ ทเปนไปไดวาบรรดานกดาอย๑

จะใชสงเหลานเผยแผอสลามแกมนษย๑ทวทงโลก แกผท เปนมสลมและไมใชมสลม สาหรบวธการ

ศกษา ผศกษาใชวธการศกษาดวยการบรรยายและการวเคราะห๑ โดยการรวบรวมขอมลและพยายาม

ทาการวเคราะห๑เพอทจะบรรลผลทตองการ สาหรบผลการศกษามดงน

1) นกดาอย๑จาเปนตองนาทกๆ สอทเปนประโยชน๑ทสามารถใชเปนสอในการดะอ

วะฮแกมนษย๑

2) สอการดะอวะฮอสลามไมไดเปนสงทตายตว ซงไมไดเจาะจงถงสอใดสอหนง

โดยเฉพาะ

3) นกดาอย๑ทไดรบความสาเรจจะตองใชสอดะอวะฮทหลากหลายเหมาะสมกบ

เวลา สถานท บคคล และสภาพ

4) การคนพบ หรอผลการศกษาวจยในปจจบน โดยเฉพาะอยางยงใน การ

ตดตอสอสารจากคอมพวเตอร๑และ ดาวเทยม จาเปนทจะตองเลอกผลการคนพบหรอผลการ

55

ศกษาวจยในการดะอวะฮสอลลอฮ

5) นกดาอย๑ทไดรบความสาเรจ จะตอง รบรแนวโนมตางๆ ทนาสนใจ ขอผคนใน

ปจจบน โดยเฉพาะเยาวชน คนหนมสาว ทงนเพอสรางโปรแกรมตางๆ และสอการดะอวะฮ ท

เหมาะสมกบพวกเขา

ภตตมา รองเดช ( 2548) ไดศกษาวจยเรอง ‚บทบาทเทคโนโลยการสอสารในการ

ดะอวะฮอสลาม ‛ มวตถประสงค๑เพอศกษาเทคโนโลยการสอสารปจจบน บทบาทและหนาทของ

สารสนเทศในการดะอวะฮอสลาม การเผยแผอสลามโดยการใชสอสารสนเทศในสมยของทานนบ

มหมมด และปจจบน ตลอดจนศกษาถงอปสรรคและแนวทางแกไขของการสอสารสารสนเทศ

ในสงคมมสลม การวจยครงนเปนการวจยเอกสา รและเปนงานวจยเชงคณภาพโดยการรวบรวม

ขอมลจากแหลงปฐมภมและทตยภมทสามารถเกบขอมลไดทวๆไป ซงเกบขอมลจากตาราทาง

วชาการเชน หนงสอ วารสารหรอเอกสารตางๆ ทงทเปนภาษาไทยและภาษาอาหรบ ตลอดจนการ

คนหาจากอนเตอร๑เนตเพอใหบรรลวตถประสงค๑ทไดวางไว จากการวจยครงน ผวจยพบวา การ

สอสารในสงคมมสลมนนถอเปนตวหลกในการเผยแผอสลามทถกตอง และเปนบอเกดในการ

พฒนาทางดานความคด สงคมและสอตางๆ ในสงคม ดงนนการดะอวะฮดวยการเรยกรองดวยสอ

ตางๆ นนคอ แกนแทของการอบรมอสลามใหกบกลมชนรนแลว รนเลาในทกๆ สงคม (มสลม)

และเชนนการศกษากบการดะอวะฮจงไมสามารถแยกออกจากกนได ไมวาอยในสงคมมสลมสงคม

ใดกตาม แตทวา การดะอวะฮนนเปนทมาของการตดตอสอสาร และสงทเหนไดชดเจน คอ มสญด

ตางๆ ของสงคมมสลมจะมศนย๑การศกษาและสอสารอสลาม และมสญดตางๆ เหลานกไดนาสอ

ตางๆ มาใชศตวรรษแลวศตวรรษเลา จนกระทงสอเหลานน ไดมการพฒนาและปรากฏเกดขนมา

มากมายดงเชนปจจบน และการสอสารในสงคมมสลมนนยงคงดาเนนตอไป ทามกลางความขดแยง

ระหวางกลมทนาเอาเอกลกษณ๑ของอสลามมาเผยแผและกลมทปฏเสธคณคาสงคมมสลม บางกลม

กไมสนใจ และนคอสงทจะมาบงชถงความออนแอของบคลากรทจะมาสรางสรรค๑การสอสารให

เกดขนในสงคมมสลม

ซลมา ตาบน (2547) ไดศกษาวจยเรอง‚หลกการและวธการดะอวะฮเยาวชนมสลม

สอสลาม: กรณศกษาการตอบสนองการดะอวะฮเยาวชนวยรนในเขตพนทอาเภอควนกา หลงจงหวด

สตล‛ เปนการศกษาเกยวกบหลกการและวธการดะอวะฮ ดานประวตศาสตร๑ การเขามาของอสลาม

56

ศกษาในดานการพฒนาการ การดะอวะฮการตอบสนองของสงคม ปญหาและอปสรรคในการการ

ดะอวะฮ สอสลามในอาเภอควนกาหลง จงหวดสตล การศกษาในครงนเรมจากการคนควาขอมล

ความรเบองตนเกยวกบการดะอวะฮอสลาม ประวตทวไปของจงหวดสตล และประวตของอาเภอ

ควนกาหลงทงประวตการเขามาของอสลามในอาเภอควนกาหลง โดยศกษาจากตาราทางวชาการทม

อยในหองสมดและสถาบนการศกษาทวไปและจากการสมภาษณ๑บคคลทอย ในพนทอาเภอควน

กาหลงและนกดะอวะฮสอสลาม ผลการศกษาสรปไดดงน

1) ดานการเปนอยทวไปของมสลมในอาเภอควนกาหลง ประชาชนสวนมากม

ฐานะปานกลาง ประกอบชพทาสวน มชวตแบบเรยบงาย ประชาชนส วนใหญจะใหความสาคญกบ

การเรยนทางดานสามญมากกวาศาสนา การเปนอยของมสลมสวนใหญมมตรไมตรและมมนษย๑

สมพนธ๑ทดตอกน

2) มสญด องค๑กร หรอสถาบนทใหความรทางดานศาสนามมาตงแตอสลามเรมเขา

สอาเภอควนกาหลงในอดตจะมนอยมาก แตในปจจบนองค๑กรหรอสถาบนทใหความรทางดาน

ศาสนามมากขนและมบทบาทมากในสงคมปจจบน

3) มสลมในเขตพนทอาเภอควนกาหลง จะมความสนใจทางดานศาสนมากขน เมอ

มการดะอวะฮมากขน การสอนระบบกตาบกไดเปลยนไปสระบบโรงเรยน มการสงลกหลานไป

เรยนตางประเทศมากขน จะเหนไดวาในสงคมอาเภอควนกาหลงมการสงเสรมใหทาความดละเวน

ความชว

4) การตอบสนองของสงคมตอการดะอวะฮ มสลมสวนใหญจะยอมรบการ

เผยแพรอสลามศาสนาอสลามจะไมมการตอตานจากคนตางศาสนก ทกคนตางกอยรวมกนในสงคม

อยางมความสข

5) ปญหาอปสรรคในการดะอวะฮ สวนใหญประชาชนไมเขาใจอสลามอยาง

ถกตอง เรยนรศาสนาแตขาดการปฏบต องค๑กรอสลามขาดการประสานงานทดในการดะอวะฮซง

เปนอปสรรคหนง ทสมควรตอการแกไขยงถอเปนปญหาและอปสรรคขนพนฐานในการทจะพฒนา

ระบบการสอสารในสงคมมสลมตอไป

ฟาตมะฮ อบดลเศาะมด มะแซ ( 2545) ไดศกษาวจยเรอง การดะอวะฮของทานเราะ

สล และแนวทางในการดะอวะฮ ( ) จดประสงค๑ของการวจย

57

ครงนเพอเรยกรองนกเรยนนกศกษาทงชายและหญงโดยเฉพาะและประชาชาตอสลามทวไปในการ

ดาเนนภารกจดะอวะฮและเกดความตระหนกในเรองดงกลาว พรอมกบรบทราบวธการตางๆ ททาน

เราะสล ใชในการดะอวะฮอสลาม ซงจะเปนตนแบบแกบรรดานกดาอย๑ทงหลาย การศกษาวจยน

เปนการวจยเอกสาร ดวยการนาหลกฐานและตวอยางตางๆ พรอมกบทาการวเคราะห๑หลกฐานนนๆ

การวจยสามารถสรปไดวา การดะอวะฮสอสลามนนคอสงหนงทเปนหนาทสาหรบมสลมทกคน

ทมความร ประสบการณ๑ ในการทจะทาใหสงคมมสลมมความเขมแขง ตรงตามกตาบลลอฮ (อลก

รอาน) และสนนะฮของทานเราะสล ดวยการเลอกวธการดะอวะฮ ทเหมาะสมกบสถานการณ๑

ทเปนอย

Mohd Rizuan Bin Ishak (2004) ไดศกษาเกยวกบ เทคนคการใหคาปรกษาซงเปน

เครองมอหนงในการดะอวะฮ (Da'wah methodology : Counselling techniques as a tool of da'wah)

เหตผลในการศกษาครงน เพอตองการทราบวาวธการใดทมประสทธผลมากทสดในการดะอวะฮ ซง

หนงในวธของการดะอวะฮ คอ การปรกษาหรอการแนะนา แนวทางทไดจากการปรกษาหรอแนะนา

จะเปนวธการทจะนามาใช ดงนนกระบวนการทไดจากการปรกษาหรอแนะนาอนไหนทเหมาะสม

ทสดกจะนามาประยกต๑ใช ในการรวบรวมขอมลผศกษาไดรวบรวมขอมลจากหองสมดและจากผ

ทางานดะอวะฮ ผลทไดจากการสารวจสามารถแสดงใหเหนวามความคลายคลงกนระหวางรปแบบ

ของดะอวะฮและการปรกษา ดงนนจากผลการศกษานสามารถคนพบรปแบบใหมในการดะ อวะฮ

คอ การใหการปรกษาหรอการแนะนา ซงหลกการนสามารถนามาใชในการดะอวะฮได

Armiwati Binti Muhammad Yasin (2004) ไดศกษาเกยวกบคณลกษณะของนก

ดาอย๑ทด นายกยองและความสมพนธ๑ของนกดาอย๑ เพอการดะอวะฮทประสบความสาเรจ ( Al-Sifat

al-mahmudah lada al-da'i wa 'alaqatiha bi najah al-da'wah) งานวจยนไดศกษาเกยวกบคณลกษณะ

ทดและความสมพนธ๑ของนกดาอย๑ ซงสงดงกลาวจะสนบสนนหรอชวยใหงานดะอวะฮประสบ

ความสาเรจยงขน การศกษาครงน ไดคนควาคณลกษณะทนกดาอย๑ทกคนควรมและภาคปฏบต ทงน

เพอสรางมนใจในการดะอวะฮใหประสบความสาเรจ นอกจากนยงไดจาแนกคณลกษณะทดตางๆ ท

สอดคลองกบนกดาอย๑ตามความแตกตางของระยะเวลา เพอใหเขาใจบรบทสงคมและตวตนของนก

ดาอย๑ทงบรษและสตร สาหรบเครองมอทใชในการรวบรวมขอมลการวจยครงนไดแก หนงสอ

นตยสาร วารสารและบทความทเกยวของกบ การดะอวะฮ งานวจยนยงไดกลาวถงสามพฤตกรรม

58

หลกททกคนควรม ประกอบดวย 1) ทศนคตเกยวหลกคณธรรมจรยธรรม 2) ศาสตร๑ความร 3) การ

เปนผนา นกดาอย๑ตองไมเพยงแตมคณธรรมจรยธรรมทสงสง เทานน แตจะตองเปนผมความรและม

ความเปนผนาทมคณภาพเชนกน การคนพบนบงชวาคณลกษณะทด ทแสดงออกมา เปนสงทสาคญ

มากสาหรบนกดาอย๑ทกคน เพอทพวกเขาจะไดรบความสาเรจหรอชยชนะในการ ดะอวะฮโดยตงอย

บนพนฐานของอลกรอาน หะดษ และมมมองอละมาอ๑

1.4 วตถประสงคของการวจย

ในการวจยครงนผวจยมวตถประสงค๑เพอ

1.4.1 เพอศกษาการดะอวะฮของมสลมะฮในอสลาม

1.4.2 เพอศกษาวธการดะอวะฮของอมมะฮาตอลมอ๑มนนในยคตน

1.4.3 เพอศกษาวธการดะอวะฮของ องค๑กรมสลมะฮในสามจงหวดชายแดนภาคใต

และกรงเทพมหานครวามการปฏบตอยางไรบาง

1.5 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ

ผลการวจยครงน คาดวาจะไดรบประโยชน๑ดงน 1.5.1 ทราบถงการดะอวะฮของมสลมะฮในอสลาม 1.5.2 ไดทราบวธการดะอวะฮของอมมะฮาตอลมอ๑มนนในยคตน 1.5.3ไดทราบวธการดะอ วะฮขององค๑กรมสลมะฮในสามจงหวดชายแดนภาคใตและกรงเทพมหานคร ซงสามารถทจะเปนแนวทางการดะอวะฮใหกบองค๑กรอนๆ

1.6 ขอบเขตในการวจย

การเลอกกลมตวอยาง ผวจยเกบขอมล กลมตวอยางทเปนตวแทน ( Typical Cases) จากแกนนาขององค๑กรมสลมะฮจานวน 11 คน จานวน 6 องค๑กร ในสามจงหวดชายแดนภาคใตและกรงเทพมหานคร เกบขอมล จากการพนทภาคสนาม ดวยการสมภาษณ๑เชง ลก (In-depth Interviewโดยมเทปบนทกการสมภาษณ๑เปนเครองบนทกขอมล ซงม แนวคาถามในการสมภาษณ๑กาหนดประเดนขอมลทตองการพรอมบนทกเทปการสมภาษณ๑และจดรายละเอยดจากการ สมภาษณ๑ในการเกบขอมลในครงนผวจยไดเลอกองค๑กรและผใหขอมลหลก โดยมเกณฑ๑การเลอกดงน 1. เปนองค๑กรมสลมะฮทดาเนนการดะอวะฮดวยคาสอนของอสลาม ทมพนฐานจากอลกรอานและอสสนนะฮ

59

2. ผใหขอมลหลกเปนแกนนาขององค๑กร ซงดารงตาแหนงเปน ประธาน รองประธานทปรกษา กรรมการทมบทบาท 3. เปนองค๑กรทกอตงหรอรวมกลมกนขนเปนระยะเวลามากกวาสามปเปนตนไป

1.7 ขอตกลงเบองตน

ในงานวจยน ผวจยไดกาหนดขอตกลงเบองตนไวดงน

1.7. 1 ความหมายภาษาไทยของพระมหาคมภร๑อลกรอาน ผวจยจะยดความหมาย

อลกรอานฉบบแปลความหมายภาษาไทยโดยสมาคมนกเรยนเกาอาหรบประเทศไทย ฮ .ศ.1419

(พ.ศ.2542) ซงผวจยจะอางองในบรรณานกรมเพยงครงเดยว

1.7.2 การอางองอลกรอาน ผวจยจะใชการอางองโดยระบชอสเราะฮและลาดบอา

ยะฮ เชน (อลบาเกาะเราะฮ: 5) หมายถง สเราะฮอลบาเกาะเราะฮ อายะฮท 5

1.7.3 การกลาวถงโองการในอลกรอาน ผวจยจะใชคาวาอายะฮเพอทบศพท๑เดมไว

1. 7.4 การอางองหะดษ ผวจยจะอางผบนทกหะดษและหมายเลขหะดษโดยเขยนไว

หลงตวบทและความหมาย เชน 3547 : ,บนทกโดย Muslim: 3547

1.7. 5 การปรวรรตอกษรอาหรบ-ไทยและไทย-องกฤษ ผวจยใชรปแบบของ

วทยาลยอสลามศกษา มหาวทยาลยสงขลานครนทร๑ วทยาเขตปตตาน

1.7.6 การอางองขอความอนทนอกเหนอจากอลกรอานและหะดษ หากเปนการ

คดลอกขอความมาทงหมดผวจยจะอางองแบบนาม -ป (Author-Date) โดยระบชอผแตง ปทพมพ๑

และเลขหนาในวงเลบ (…)

1.7.7 การแปลตาราหนงสอและเอกสารตางๆจากภาษาตางประเทศมาเปน

ภาษาไทย ผวจยจะแปลความหมายโดยภาพรวม แตจะยงรกษาความหมายเดมของขอความอยางสม

บรณทสด

1.8 นยามศพทเฉพาะ

1.8.1 ดะอวะฮ หมายถง การเผยแผหรอการเรยกรองมวลมนษย๑สอสลาม

1.8.2 มสลมะฮ หมายถง สตรทนบถอศาสนาอสลาม

1.8.3 องค๑กรมสลมะฮ หมายถง กลมบคคลหนงทเปนมสลมะฮรวมตวกนขน โดย

60

มวตถประสงค๑หรอเปาหมายอยางหนงหรอหลายอยางรวมกน และดาเนนกจกรรมบางอยางรวมกน

อยางเปนขนตอนเพอใหบรรลวตถประสงค๑หรอเปาหมายนน

1.8.4 วธการดะอวะฮ หมายถง วธปฏบตในการเผยแผหรอการเรยกรองมวลมนษย๑

สอสลาม

1.8.5 อมมะฮาตอลมอ๑มนน หมายถง บรรดาภรรยาของทานนบมหมมด

1.8.6 ยคตน หมายถง ยคสมยทานนบมหมมด ในมกกะฮและมะดนะฮ

1.8.7 วธการดะอวะฮขององค๑กรมสลมะฮ หมายถง วธปฏบตททางองค๑กรมสล

มะฮใชในการการเผยแผหรอการเรยกรองมวลมนษย๑สอสลาม

1.8.8 สามจงหวดชายแดนภาคใต หมายถง จงหวดนราธวาส ยะลา และปตตาน

1.8.9 ดาอยะฮ หมายถง ผททาการเผยแผหรอเรยกรองผคนสอสลามเชนกน ไมวา

จะเปนมสลมหรอมสลมะฮ

1.8.10 มสลมะฮนกดาอยะฮ หมายถง สตรทนบถอศาสนาอสลามททาการเผยแผ

หรอเรยกรองผคนสอสลาม

1.9 สญลกษณทใชในการวจย

ในงานวจยน ผวจยไดใชสญลกษณ๑ ดงตอไปน

l.9.1 สญลกษณ๑ เปนภาษาอาหรบ มาจากคาวา ‚สบหานะฮ วะตะอาลา

หมายถง‚มหาบรสทธแดพระองค๑และความสงสง‛ จะเขยนตอทายเมอกลาวถงอลลอฮทกครง

1.9.2 สญลกษณ๑ เปนภาษาอาหรบ มาจากคาวา ศอลลลลอฮ อะลยฮ วะสลลม

หมายถง ‚ขออลลอฮ ประทานความโปรดปรานและความสนตแดทาน ‛ จะเขยนตอทายทาน

เราะสล หรอนบมหมมด ทกครงหลงจากเอยนามของทาน

1.9.3 สญลกษณ๑ เปนภาษาอาหรบ มาจากคาวา ‚อะลยฮสลาม ‛ หมายถง

ขออลลอฮ ทรงประทานความสนตแดทาน เปนคาทใชกลาวยกยองทานนบหรอเราะสล ทานอน

ยกเวนทานนบมหมมด หลงจากทเอยนามของทาน

1.9.4 สญลกษณ๑ เปนภาษาอาหรบ มาจากคาวา ‚เราะฏยลลอฮอนฮ ‛ หมายถง

‚ขออลลอฮ ทรงโปรดปรานแกเขา‛ จะเขยนตอทายเศาะหาบะฮทกครงทมการเอยนามของ พวก

เขา

61

1.9.5 สญลกษณ๑ เปนภาษาอาหรบ มาจากคาวา ‚เราะฏยลลอฮอนฮา ‛

หมายถง ‚ขออลลอฮ ทรงโปรดปรานแกเขา ‛ จะเขยนตอทายเศาะหาบยะฮทกครงทมการเอย

นามของพวกเขา

1.9.6 สญลกษณ๑ เปนภาษาอาหรบ มาจากคาวา ‚เราะฏยลลอฮอนฮมา ‛

หมายถง ‚ขออลลอฮ ทรงโปรดปรานแกเขา ‛ จะเขยนตอทาย เศาะหาบะฮและ เศาะหาบยะฮ

จานวนสองทานทกครงทมการเอยนาม

1.9.7 สญลกษณ๑ เปนภาษาอาหรบ มาจากคาวา ‚เราะฏยลลอฮอนฮม ‛

หมายถง ‚ขออลลอฮ ทรงโปรดปรานแกพวกเขา ‛ จะเขยนตอทายเศาะหาบะฮจานวนสามทาน

ขนไป ทกครงทมการเอยนามของพวกเขา

1.9.8 สญลกษณ๑ เปนภาษาอาหรบ มาจากคาวา ‚เราะฏยลลอฮอนฮนนะ ‛

หมายถง ‚ขออลลอฮ ทรงโปรดปรานแกพวกนาง ‛ จะเขยนตอทายเศาะหาบยะฮจานวนสาม

ทานขนไปทกครงทมการเอยนามของพวกนาง

1.9.9 สญลกษณ๑ เปนภาษาอาหรบ มาจากคาวา ‚เราะหมะฮลลอฮ ‛ หมายถง

‚ขอ อลลอฮ ทรงเมตตาแกเขา‛ จะเขยนตอทายชอของบรรดาบรรพชนอสลามและอละมาอ๑ บาง

ทาน เมอมการเอยนามของพวกเขา

1.9.1.0 … วงเลบดอกไม ใชสาหรบอายะฮอลกรอาน

1.9.1.1 ((…)) วงเลบปกค ใชสาหรบตวบทหะดษ

1.9.1.2 (…) วงเลบเดยว ใชสาหรบการเขยนอางองและการอธบายศพท๑ทสาคญ

1.9.1.3 ‚…‛ อญประกาศใชสาหรบการแปลอลกรอาน อลหะดษ ชอหนงสอและ

คาพดของอละมาอ๑

1.10 วธด าเนนการวจย

1.10.1 รปแบบการวจย

เปนการ วจยเชงคณภาพ ( Qualitative Research) และวจยเอกสาร (Documentary

Research) นาเสนอโดยวธการพรรณษ ซงมกรอบการวจยดงน

62

ภาพท 1 แสดงกรอบการด าเนนการวจยวธการดะอวะฮขององคกรมสลมะฮในสามจงหวดชายภาคแดนใต

และกรงเทพมหานคร

1.10.2 แหลงขอมล

งานวจยนเปนงานวจยเอกสารและ ศกษาภาคสนาม แบงออกไดดงน

1.10.2.1 ศกษาเอกสาร

ศกษาอลกรอาน หะดษ หนงสอ ตารา บทความ วารสาร วทยานพนธ๑ และงานวจย

เอกสารตางๆ ทเกยวกบการดะอวะฮ เพอตอบคาถามในการวจยดงปรากฏอยในขอท 1.4.1 และ

1.4.2 ในการศกษาขอมลเชงเอกสารผวจยศกษาจากแหลงขอมลทสาคญ 3 แหลง คอ

1) เอกสารขนปฐมภม (Primary Sources) มดงน

1.1) คมภร๑อลกรอาน เชน อายะฮตางๆ ทเกยวของกบการดะอวะฮ ไดแก อายะฮท

สงใชใหดาเนนการดะอวะฮ เชน 3:104, 22:67, 33:46 เปนตน อายะฮทกลาวถงลกษณะและวธการ

ดะอวะฮ เชน 12:108 , 16:25 เปนตน อายะฮทกลาวถงภาคผลของผททาการดะอวะฮ เชน 4:124,

16:97 ,41:33 เปนตน อายะฮทกลาวถงลกษณะของนกดาอย๑ เชน 2:159, 2:44, 3:110 เปนตน อายะฮ

ทกลาวถงมดอย๑ เชน 8:24, 46:31 เปนตน นอกจากอายะฮเกยวของกบการดะอวะฮแลว ผวจยได

ศกษาอายะฮบางสวนทไดกลาวถงมสลมะฮดวย ไดแก อายะฮทกลาวความเสมอระหวางบรษและ

สตรซงเกดจากวญญาณเดยวกน เชน 4:1 อายะฮทกลาวถงความเทาเทยมกนการไดรบการตอบแทน

และการมชวตอยทดจากอลลอฮ ทงโลกนและโลกหนา เชน 1:124, 16:97, 33:35 เปนตน และอา

63

ยะฮทกลาวถงความรวมมอกนในการสงใชสความดและหามปรามสงชวราย เชน 9:71 เปนตน

1.2) หะดษทเกยวของกบการดะอวะฮ เชน หะดษ ทใหเผยแผแมเพยงอายะฮหรอ

คาสงใชเดยว (al-Bukhāriy: 3274) การเชญชวนสความดและหามปรามสงชวรายกเปนสวนหนงใน

สงทนกดาอย๑จะ ตองดาเนนการ เชน หะดษเศาะหห๑ Ibn H ibān: 3251, Abū Ya‘ala: 6690 Abū

Dāwud 2000: 2775 เปนตน หะดษทกลาวถงผลตอบแทนแดผทาการดะอวะฮ เชน หะดษ Muslim:

2406,2674 หะดษทกลาวถงบทลงโทษแกผทปกปดความรหรอดะอวะฮเมอมคนมาซกถาม ( Abu

Dāwud: 3658) เปนตน

2) เอกสารขนทตยภม (Secondary Sources) มดงน

2.1) หนงสอ ตารา ทเกยวของกบการดะอวะฮ เชน Usūl al-Da‘awah ของ‘Abd al-

Karīm Zaidān, al-Da‘awah ila Allāh wa Akhlāq al-Du‘āt ของ‘Abd al-‘Azīz bin Bāz, Zād al-

Dā‘iyyah ila Allāh ของ Muh ammad S ālih al-‘Uuthaimīn, al-Mudkhalu ilā ‘Ailmiy al-Da‘awah

ของ Muh ammad Abū al-Fath al-Bayanūniy, Manhāj al-Dā‘iyyah ของAh mad Abū Zaid, al-Umru

bi al-Ma‘arūf wa al-Nah yu ‘An al-Mukar ของ Ah mad bin ‘Abd al- H alīm Ibn Taimiyah, al-H

ikmah fī al-Da‘awah ilā Allāh ของ Sa‘īd bin ‘Alī al-Qah ațaniy หนงสอเกยวกบการดะอวะฮของ

มสลมะฮ เชน al-Mar’ah al-Muslimah al-Mu‘aāșirah wa Masuūliyah fī al-Da‘awah ของ Ah mad

bin Muh ammad bin ‘Abd Allāh Abābițīn, al-Mar’ah al-Dā‘iyyah Ma‘aālim wa‘Auqbāt wa

Mahādhīr ของ Muh ammad Musā al-Sharīf และหนงสอเกยวกบชวประวตเศาะหาบยะฮและการ

ดะอวะฮของพวกนาง เชน Siyar al-’Alām al-Nubulā’ ของ Shamsu al-Dīn Muh ammad bin Ah

mad Bin Uthmān al-Dhahabiy, Mausu‘ah al-Șah abiyyah ของ Muh ammad Sa‘īd Mubaiyyad ,

Nisā’a H awlun al-Rasūl ของ Ah mad al-Jada‘a, Nisāa’ al-Nabiy ของ Bint al-Shāți’a , al-Mar’ah

al-Dā‘iyyah fi al-‘Ahdi al-Nabawiy al-Sharīf wa al-‘As al-H adir ของ Ah mad Ya‘qub al-‘Atțawiy

2.2) วทยานพนธ๑และงานวจย เชน กอนต๏ะห๑ บงอ (2549), สะสอร วาล (2550), Lū

Lū’h bintu ‘Abd al-Karīm (1989), Ibrāhīm bin ‘Abd al-Rah īm (2006), Haifa’a Hishām Sulaimān

(2007), ‘Abd al-H akīm ‘Abd al-Salām (1981), H anān Bint Abubak (2008), Ramad ān Ish āq al-

Zaiyān (2005), S ālih al-Raqib (2005), ฟาตมะฮ อบดลเศาะมด มะแซ (2545), ซลมา ตาบน (2547), ภตตมา รองเดช ( 2548), Armiwati Bt Muhammad Yasin (2004), Junaidah Bt Mohamed (2004),

64

Mohd Rizuan Bin Ishak (2004) เปนตน

3) เอกสารขนตตยภม (Tertiary Sources) ไดแก พระมหาคมภร๑อลกรอานพรอม

ความหมายภาษาไทยของสมาคมนกเรยนเกาอาหรบ ประเทศไทย และหนงสอพจนานกรมอธบาย

ศพท๑ภาษาอาหรบทงทเปนภาษาอาหรบและภาษาไทย เชน Qāmūs al-Muh iīț ของ Aābādiy

พจนานกรมไทย ฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ.2525

1.10.3 การเกบรวบรวมขอมล

งานวจยนเปนงานวจยทตองใชความรอบคอบและความพยามยามอยางมากเพอให

ไดซงขอมลทถกตอง เนองจากหวขอดงกลาวเปนหวขอทมความสาคญและเปนทสนใจสาหรบกลม

มสลมะฮ นกดาอยะฮ ดงนนการเกบรวบรวมขอมลจงตองใชกฎเกณฑ๑และแนวทางตามหลก

วชาการทไดรบการยอมรบ ซงผวจยไดเกบรวบรวมขอมลเอกสาร โดยรวบรวมอายะฮอลกรอาน

และหะดษทเกยวของกบการ กบการดะอวะฮ และการดะอวะฮของมสลมะฮ จากหนงสอ ตารา

บทความ วารสาร วทยานพนธ๑และงานวจย ทเกยวของกบการดะอวะฮจากภายในและตางประเทศ

1.10.3.1 แหลงศกษาและคนควาทส าคญ

1) หอสมดจอนห๑เอฟเคเนด มหาวทยาลยสงขลานครนทร๑ วทยาเขตปตตาน

2) หองสมดวทยาลยอสลามศกษา มหาวทยาลยสงขลานครนทร๑ วทยาเขตปตตาน

3) หองสมดมหาลยอสลามยะลา

4) หองสมดอกเราะ ตาบลเขาตม อาเภอยะรง จงหวดปตตาน

5) ฐานขอมลสารสนเทศออนไลน๑ อาทเชน TDC DCMS เปนตน

6) เวบไซต๑ตางๆ

1.10.3.2 ศกษาภาคสนาม

ผวจยศกษาภาคสนามเพอ ทาการศกษาวธการดะอวะฮของ องค๑กรมสลมะฮในสาม

จงหวดชายแดนภาคใตและกรงเทพมหานคร เพอตอบคาถามในการวจยดงปรากฏอยในขอท 1.4.3

โดยกาหนดขอบเขตการวจยดงดงน

ประชากรและกลมตวอยาง

ประชากรทใชในการเกบขอมล ไดแก แกนนาขององค๑กรดะอวะฮ ของมสลมะฮใน

สามจงหวดชายแดนภาคใต ไดแก นราธวาส ปตตาน ยะลา และกรงเทพมหานคร จานวน 11 คน

65

โดยแบงผใหขอมล เปนองค๑กรละ 2 คน จานวน 6 องค๑กร และ องค๑กรละ 1 คน จานวน 1 องค๑กร

รวมทงหมด 6 องค๑กรแสดงตามตารางท 1

ประเภท

องค๑กร

ชอองค๑กร จงหวด กลมตวอยาง

ผนาหรอตวแทน

องค๑กร

1. มลนธ มลนธ สมายวมสลมโลก สานกงาน

ประเทศไทย ฝายกจกรรมสตร

กรงเทพมหานคร 1

2. สมาคม สมาคมยวมสลมแหงประเทศไทย

(ย.ม.ท.) เครอขายมสลมะฮ ยะลา

ยะลา 2

3. ชมรม 3.1 ชมรมสตรมสลมปตตาน ปตตาน 2

3.2 ชมรมมสลมะฮนราธวาส นราธวาส 2

4. กลม 4.1 กลมบะนาตลฮดา (สตรแหงทาง

นา)

กรงเทพมหานคร 2

4.2 กล มอสลามทอล๑ก (คฏอบล

อสลาม)

กรงเทพมหานคร 2

รวมทงหมด 11

ตารางท 1 แสดง จ านวนประชากรและกลมตวอยางในการวจย

องค๑กรมสลมะฮในสามจงหวดชายแดนภาคใตและกรงเทพมหานครทง 6 ขางตน

สามารถแบงลกษณะขององค๑กรออกได 4 ลกษณะ คอ มลนธ43 สมาคม44 ชมรม45 และกลม

43 คอ กองทรพย๑สนทจดตงขนเพอใชทรพย๑สนนนในการทาประโยชน๑สาธารณะตามทคณะผกอตงไดกาหนดไว มคณะกรรมการมลนธเปนผบรหาร ไมมสมาชกเปนของตน แตตองจดทะเบยน และเมอจดทะเบยนแลวกเปนนตบคคล

66

1.10.4 เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมล

เครองมอทใชในการเกบขอมล เปนการสมภาษณ๑เชงลก (In-depth Interview) โดย

ผวจยสรางขนโดยศกษาคนควาจากตารา หนงสอ วารสาร และบทความทางวชาการทเกยวของ

1.10.4.1 การสรางเครองมอในการเกบรวบรวมขอมล

การสรางเครองมอและการหาคณภาพของเครองมอ ผวจยไดดาเนนการสรางแบบ

สมภาษณ๑ตามลาดบขนตอนดงน

1) ศกษาวธการสรางเครองมอแบบการสมภาษณ๑

2) จดทาแนวคาถามในการสมภาษณ๑ โดยกาหนดขอบเขตคาถามใหเกยวกบ ศกษา

วธการดะอวะฮขององค๑กรมสลมะฮ จากนนผวจยสรางเครองมอตามขอบเขต

3) นา แนวคาถามในการสมภาษณ๑ ทสรางขน ใหผทรงคณวฒตรวจสอบ ความ

ถกตองและเหมาะสม รบฟงขอเสนอแนะเพอการปรบปรงแกไขใหสมบรณ๑ยงขน

4) นาแบบสมภาษณ๑มาปรบปรงจากขอคาเสนอแนะของผทรงคณวฒ

1.10.4.2 การเกบรวบรวมขอมล

ผวจยไดดาเนนการเกบรวมรวมขอมล โดยทาเรองขอหนงสอรบรองและหนงสอ

แนะนาตวจากภาควชาอสลามศกษาถงสมาคม ชมรม และกลมมสลมะฮทเปนกลมตวอยาง เพอขอ

ความรวมมอในการเกบรวบรวมขอมล โดยผวจยเกบรวมรวบ จากการสมภาษณ๑ ทงหมดเพอนามา

ดาเนนการศกษาวเคราะห๑สงเคราะห๑

1.10.5 การวเคราะหขอมล

การวเคราะห๑และสงเคราะห๑ขอมลเชงคณภาพ (Qualitative) มขนตอนดงน

1) การบนทกเทปทกครงทสมภาษณ๑ พรอมจดบนทกขอมลทสาคญ จากนน นา

ขอมลทไดจากการสมภาษณ๑มาถอดเทปทกถอยคาหลงการสมภาษณ๑

2) ทาการศกษาขอมลจาการสมภาษณ๑อยางละเอยดรอบคอบ ซงการวเคราะห๑ขอมล

ในงานวจยน สวนหนงเกดขนในขณะทกาลงรวบรวมขอมลอย และทาการตรวจสอบขอมลโดย

44 คอ กลมคนทรวมกนเพอทากจกรรมทานองเดยวกบชมรม แตตองจดทะเบยน และเมอจดทะเบยนแลวกเปน นตบคคล มการบรหารโดยคณะกรรมการ 45 คอ กลมคนทรวมกนเพอทากจกรรมอยางหนงอยางใด โดยไมตองจดทะเบยน

67

วธการสามเสา (triangulation)

3) จาแนกกลมของขอมลและจดเปนหมวดหม วเคราะห๑ ขอมลทงหมด และหา

ขอสรปวธการดะอวะฮขององค๑กรมสลมะฮในสามจงหวดชายแดนภาคใตและกรงเทพมหานคร โดย

ใหอาจารย๑ทปรกษาตรวจสอบความถกตองในการวเคราะห๑เนอหาแล ะการจดหมวดหมโดย นาเสนอ

เนอหาเชงบรรยายประกอบการอภปรายผล