Баспасөз — 2017 Мәселе

(Соңы 3-бетте)

Ақпарат

Бүгінгінің бас тақырыбы

АҢ

ДА

ТПА

3-бет2-бет

№118 (2896) 25 қазан 2016www.zanmedіa.kz Қоғамдық-саяси, құқықтық газетzangazet@maіl.ru

Құрметті оқырман!«Заң газеті» және «Юридическая газета», «Заң», «Фемида» басылым дарына жазылу басталғанын естеріңізге салғымыз келеді.

Төл басылым да рыңыздан қол үзіп қалмаңыздар!

жеке тұлғалар үшін – 65921заңды тұлғалар үшін – 15921

жеке тұлғалар үшін – 65928заңды тұлғалар үшін – 15928

«Заң газеті»

«Заң» журналы – 75849«Фемида» – 75858

«Юридическая газета»

Жазылу индекстері:

Біздің басылымдарға«Қазпошта» АҚ бө лім ше лері, «Қазпресс» ЖШС дүң гір шек тері және Алматы қаласын дағы «Дауыс» жүйесі ар қы лы жазы лу ла ры ңызға болады.

МЕМЛЕКЕТТІК ТІЛДІҢ МЕРЕЙІ ҮСТЕМ

Форумның ашылу салтанатында сөз алған аймақ басшысы Ж.Түймебаев ел Тәуелсіздігінің 25 жыл дығы аясында өтіп жатқан бұл басқосу – Елба-сымыз Н.Назарбаев айқындап берген «100 нақты қадам – Ұлт жоспарын» орындау мақсатындағы маңызды жиынның бірі екенін атап өтіп, болашақ

пен ақпараттық саясатқа жаңаша бағдар көрсетуде осынау журналистермен болатын диалог алаңының маңызды екенін жеткізді. Сөз соңында форум жұ­мы сына сәттілік тілеп, ел дамуына өз үлестерін қосып отырған барша журналистерге алғысын біл-дірді.

Шымкентте «Жаңа ақпараттық саясат: бағдар мен болашақ» ІІ республикалық жур на-листер форумы өтті. Өңірлердің бұқаралық ақпарат құралдары өкілдерінің басын қосқан шараға Оңтүстік Қазақстан облысының әкімі Жансейіт Түймебаев, «Түркістан» газетінің бас редакторы Шамшидин Пәттеев, «Айқын» республикалық қоғамдық-саяси газетінің директор — бас редакторы Нұртөре Жүсіп, Түркия Республикасы «ЖиҺан» ақпарат агенттігінің Қазақстандағы өкілі Иылдыз Доған, «Жас Қазақ» газетінің бас редакторы Срайыл Смайыл, «Қаламгер – Медиа» орталығы ЖШС атқарушы директоры Жанарбек Әшімжан, «Хабар 24» телеарнасының шеф-редакторы Шалқар Қожаев сынды бірқатар республикалық, облыстық және аудан, қалалық бұқаралық ақпарат құралдарының өкілдері мен ұстаз-ғалымдар, халықаралық ақпарат агенттіктерінің өкілдері қатысты.

Құқықтық, демократиялық қоғам құру жолына түскен елімізде барлық мәселе заң негізінде шешіледі. Ата Заңымызда «Еліміздің басты байлығы — адам» деп аққа қара жаққандай анық айтылған. Мемлекетіміздің басты байлығы адам болса, кәмелетке толмаған жасөспірім де, бала да — адам. Десек те, сол кәмелетке толмағандардың, кішкентай балалардың құқықтарын ересектер тарапынан бұзушылық әр жерде кездесіп жатады. Бала құқығын заң арқылы қорғау елімізде қаншалықты дұрыс жолға қойылған? Шынын айтқанда, бұл мемлекеттік маңызы бар өзекті мәселе.

Журналистер қауымы республикалық форумда болашақ пен ақпараттық саясатқа жаңаша бағдар мәсе лелерін талқылады. Жиында «Медиа кеңес тіктегі бәсеке: дәстүрлі БАҚ­тың болашағы» бөлімі бойынша «Южный Казахстан» газеті бас редак то ры ның орын-басары Кеңесбай Исмаилов, «Заң­медиа» корпора­циясының президенті Досымбек Өтеғалиев, «Замана» баспа үйінің директоры Иса Тас құлов, «Қазақстан» РТРК ақпараттық­сарапта малық дирекциясының ди-ректоры Еркін Мұхамед жанов, «Хабар 24» телеарна­сы ның шеф­редакторы Шалқар Қожаев, «TVK» теле­арнасының директоры Зинаида Дани лова, «Биньюс» ақпарат агенттігінің шеф­редакторы Дәулетхан Жиен­құлов сөз алып, әлемдік тәжірибе мысалдарын келтіре отырып, пікірлерін білдірді.

БИІК МІНБЕРДЕН АЙТЫЛҒАН СӨЗ

24 қазан ресми түрде БҰҰ жұмыс істей бастаған күні болып есептеледі. Осыған орай Ақорданың фейсбуктағы ресми парақшасында Нұрсұлтан Назарбаевтың БҰҰ-ның сессиясында алғаш сөйлеген сәті түсірілген видеосы жария-ланды, деп хабарлайды Baq.kz.

24 қазанда Біріккен Ұлттар Ұйымының ресми түрде құрылған күні аталып өтеді. 1948 жылдан бастап бұл дата БҰҰ күні деп саналады. 1945 жылы дәл осы күні БҰҰ Жарлығы өз күшіне ен-ген болатын.

1992 жылы 5 қазанда Қазақстан Президенті Нұрсұлтан Назарбаев тұңғыш рет осы ұйымның мінберінен сөз сөйледі.

Өз сөзінде Мемлекет басшысы қатысушы мемлекеттер арасында өзекті мәселелерді шешіп, ынтымақтастықты дамыту үшін жалпы-азиялық диалогтік форум құру мақсатында Азияда өзара әрекеттестік және сенім шарала-ры мәселелері бойынша Жиналыс шақыру идеясын ұсынған болатын.

ӨНІМ ӨНДІРУДЕН ОҢ ҮРДІС БАЙҚАЛДЫ

Осы жылдың 9 айында Астананың өнеркәсіп кәсіпорындары 272,1 млрд теңгенің өнімін шығарды, деп хабарлайды Baq.kz елорда әкімдігінің ресми сайтына сілтеме жасап.

Металлургия өнеркәсібі саласындағы өсім – 59%, дайын металл бұйымдар шығару – 28%, тағам өнеркәсібінде 3,2%-ға артып, оң үрдіс байқалып отыр.

Алтын кенін өңдеу – 59,9% (4,9-дан 7,9 мың кг дейін); металл конструкцияларын шығару – 2,2% (3,3-тен 3,4 мың тоннаға дейін); ет және су бө німдер – 54,5% (369-дан 570 тоннаға дейін); ұн – 14,3% (101,2-ден 115,7 мың тоннаға дейін); нан 2% (11,7-ден 12 мың тоннаға дейін) артты.

ӨЗБЕКСТАН ТАЯУ ШЫҒЫС ЕЛДЕРІ МЕН АФРИКАҒА

АВТОКӨЛІК САТА БАСТАДЫӨзбекстан Таяу Шығыс пен Африкадағы

тоғыз елмен жеңіл автомобиль экспортына келісті. Бұл туралы Өзбекстан экономика минис-трлігі мен Мемлекеттік статистика жөніндегі агенттігі мәлімдеді.

Құжатқа сәйкес, жыл басынан бері 835 жаңа кәсіпорын тауарды сыртқа шығару ісіне тарты-лып, тауардың 246 жаңа түрі сыртқа шығарыла бастаған.

Атап айтқанда, жеңіл автокөліктер Біріккен Араб Әмірлігіне, Ливанға, Иорданияға, Иракқа, Ганаға, Сенегалға, Кот д’Ивуарға, Сомали мен Нигерияға жеткізілді.

Бұған дейін хабарланғандай, елдің автоөн-дірісі ОАР-ға тауар жеткізе бастады. Ал Ұлыбри-танияға күш агрегаттары мен қозғалтқыш бұйымдары шығарылды, Латвияға дөңгелектің дискілері сатыла бастады.Осылайша «Узавто-саноат» ұлттық компаниясы ТМД елдерінің нарығындағы сауда көлемін ұлғайту мен жаңа нарықтарды ашуға ден қойды.

Е.МҰРАТ

БАЛА ҚҰҚЫҒЫ БҰЗЫЛМАСЫН ДЕСЕК...

(Соңы 3-бетте)

МЕДИАЦИЯДА ШЕКАРА ЖОҚ

ЖАҢА АҚПАРАТТЫҚ САЯСАТ: БАҒДАР МЕН БОЛАШАҚ

(Соңы 5-бетте)

Сұх

бат

«ҰЛТ ЖОСПАРЫНЫҢ ҰТЫМДЫ ІСКЕ АСУЫ ӨЗІМІЗГЕ БАЙЛАНЫСТЫ»

Нұрбол МЫҢҚОЖАЕВ,Алматы қаласы Әділет департаменті жылжымайтынмүлікке құқықтарды тіркеу басқармасының басшысы:

– Мемлекеттік қызметтің сапасын жақсарту, халық пен билік арасындағы байланысты нығайту мәселесі Елбасы ның жыл сайынғы жолдаула-рынан тыс қалған емес. Былтырғы 100 нақты қадамнан тұратын Ұлт жоспарында да мемлекеттік қызметтің тиімділігін арттырып, беделін көтеруге бағытталған тапсырмалар берілді. Сіз жетекшілік ететін ұйымда бұл тапсыр­малардың орындалуы қалай?

– Кадрдың бәрін шешетіні бұрыннан айтылып келе жатыр. Мемлекет басшысы да тәуелсіздіктің алғашқы жылдарынан бастап сапалы маман дайындауға, мем-лекеттік қызметті білікті кадрлармен толықтыруға үнемі көңіл бөліп келеді. Бұл дұрыс та. Себебі, қарапайым азаматтардың елдің ертеңіне, кемел келе-шекке деген сенімі мемлекеттік қызметшілердің сапалы жұмысына, қызмет көрсету мәдениетіне қарап қалыптасады. Міне, сондықтан да әр сала өз құрылымын сапалы кадрлармен жасақтауға күш салуда.

zanreklama@maіl.ru

Осыдан төрт жыл бұрын Қазақстанда ТМД елде­рінде алғашқы болып ювеналды сот құрылып, жұмыс істей бастаған еді. Бұл соттың мақсаты ең алдымен, кәмелетке толмағандардың тапталған құқықтарын қорғау, содан кейін заң бұзған, түрлі себептермен қылмыс жасаған балаларды қолданыс тағы заң шеңберінде жауапкершілікке тарту. Біздің елімізде тіпті, ауыр қылмыс жасағанның өзінде кәме летке тол маған балаларды қылмыстық жауапкершілікке тартпайды. Дегенмен де, мұндай жағдайларда әлгін­дей балаларды түзу жолға салудың амал­тәсілдері жасалады. Ол, бәлкім арнайы мектептерге жіберу немесе ата­аналарын жауапқа тарту түрінде бола ма, қалай болғанда да теріс жолға түскен жасөспірімдерді түзету тәсілдері қарастырылады.

Жасөспірімдер ісін қарайтын арнайы мамандан­ды рылған соттың құрылуы елімізде кәмелетке толма ғандардың құқығына қаншалықты дәрежеде көңіл бөлінгендігін көрсетсе керек. Ішкі істер департамен тінің мәліметтеріне назар аударсақ, тұрмыстық қылмыс санының жыл санап арта түскендігін бағамдауға болады. Ал, осы санаттағы қылмыстардың арасында кәмелетке толмаған бала-ларды ересектер дің, оның ішінде ата­аналарының ұрып­соғуы түріндегі жайлар жиі кездесіп жатады. Өткен жылы Жамбыл облысында он төрт жастағы қызын жүкті етіп қойған азамат сотталды. Ол кәмелетке толмаған қызын жарты жыл бойы зорлап келіпті.

2 №118 (2896) 25 қазан 2016

zangazet@maiI.ruҚҰҚЫҚ

Оң қадам Бәрекелді!

Пікір

Рейд

Акция

Жаһандық бәсекеге қа-білеттілік индексі 119 көр-

сеткіштен құралады. Және әлемнің 140 елі қатысатын бұл рейтинг шынайы, әділ

шығарылуымен де үлкен беделге ие болып отыр.

Еліміздің Әділет министрлігі сол 119 көрсеткіштің 4 инди-каторы бойынша жауапты бо-лып табылады. Атап айтқанда, әкімшілік дауларды реттеуде және даулы мәселелерді шешуде заңнаманың тиімділігі, меншік құқығы, зияткерлік меншікті қорғау бойынша жауапты. Бүгін-гі күні аймақтық әділет басқар-малары Әділет министрлігі та-рапынан аталған индикаторды жетілдіру мақсатында бекітілген кес теге сай іс-шаралар жүргізіп,

Талап жоғары болса, қоғам ынтымақтаса жұмыс істесе алын байтын қамал жоқ. Мұны мем лекеттік тілдің мерейін өсіру ге байланысты қолға алын-ған бағдарламалардың нәтижесі-нен бағамдауға болады.

Тәуелсіздіктің алғашқы жыл-дары қазақ тілінің қолданылуы кімді де болса ойландыратын еді. Осы тұста «Мемлекеттік тілдің мәртебесін көтерейік!» деген ұрандар жиі естілетін. Алайда, ұлттың мұраты саналатын тіл

Өткен тәулік ішінде Алма-тының жергілікті полициясы мемлекеттік тіркеу нөмірі жоқ 40 автокөлікті айып тұрағы-на тоғытты. Арнайы рейд жол қозғалысы ережесін өрескел бұзған және мемлекеттік тір-кеу нөмірлік белгісі жоқ көлік құралдарын анықтауға бағыт-талған. Аталмыш іс-шараны Жол-патрульдік полициясының полкі мен әкімшілік полиция-сының арнайы батальонының қызметкерлері өткізуде.

«Бұл жұмыс тұрақты негізде жүзеге асырылып тұрады. Айта кетелік, өткен кезекшілік тәулік-те полиция экипаждарымен 94 көлік құралының тұмшалау пленкалары алынып, мемле-кеттік тіркеу нөмірлік белгісі жоқ 40 және окылмайтын мем-лекеттік нөмірмен жүрген 70 автокөлік анықталды. Тәжірибе

Үш сақшы жүлдегер атандыІшкі істер органдары қызметкерлерін спорттық тәрбие-

леудің маңыздылығы олардың қызметтерімен ұштасатыны белгілі. Батыс Қазақстан облыстық ІІД қызметкерлердің өз шеберлігін жетілдіріп, үнемі биік тұғырдан көрінуіне қолдау көрсетіп келеді.

Соның бір дәлелі, жақында «Динамо» денешынықтыру қоға-мының ұйымдастыруымен Ақтау қаласында қоян-қолтық ұрыс бойынша Ішкі істер министрлігінің чемпионаты болып өткен еді. Қазақстан Республикасы Тәуелсіздігінің 25-жылдығына орай өткізілген бұл шараға 200-ге тарта ішкі істер органдары қызметкерлері қатысты.

Тартысты өткен сайыста Батыс Қазақстан облыстық Ішкі істер департаментінің үш бірдей қызметкері түрлі салмақ дәре-жесінде жүлдегер атанды. Айталық, 80 келілік салмақ дәреже-сінде сайысқа қатысқан полиция аға лейтенанты Темірлан Их-санғалиевке жүлделі бірінші орын бұйырса, 70 келілік салмақ дәрежесінде сынға түскен полиция лейтенанты Бауыржан Гума-ров екінші орынға көтерілді, ал, 90 келілік салмақта бақ сынаған полиция лейтенанты Ахмет Мостиковке үшінші орын берілді.

Батысқазақстандық тәртіп сақшылары өз әріптестерін спорт әлеміндегі жарқын жеңістерімен құттықтап, оларға игі де ізгі тілектерін жаудырды.

Батыс Қазақстан облыстық ІІД баспасөз қызметі

«Жолда қабылдаудың» пайдасы зорПолицияның оң имиджін қалыптастыру мақсатында

еліміздің Ішкі істер министрлігі «Нұр Отан» партиясымен бірлесе отырып республиканың барлық аумағы бойынша «Жолда қабылдау» акциясын өткізуде.

Жақында Қызылорда облыстық ішкі істер департаменті жер-гілікті полиция қызметінің басшы құрамы қатарынан қызмет-керлер тобы мен «Нұр Отан» партиясы өкілдерінің қатысуымен Сыр дария ауданы Шаған ауылында арнайы акция ұйымдастыр ды.

Акция шеңберінде мемлекет саясатын, Қазақстан Республикасы Президентінің Жолдауын түсіндіруге бағытталған іс-шаралар қолға алынды. Шараға қатысқан Жергілікті полиция қызметі, «Нұр Отан» партиясы, қоғамдық ұйымдар мен мемлекеттік құрылымдардың басшылығы халыққа Қазақстан Республикасының құқықтық-нор-мативтік актілерін түсіндіріп, азаматтарды қабылдады.

Акция өткізу кезінде бір мезгілде полиция қызметкерлері нің қызмет атқару барысында азаматтардың құқықтарының сақ-талуы туралы сауалнамалар қолға алынды.

Қызылорда облыстық ІІД баспасөз қызметі

көрсеткендей, көптеген автоәу-есқойлар алдыңғы мемлекет-тік нөмірді алып, жылдамдық режимін арттыруына байла-нысты бақылау-өлшеу аспапта-ры тіркейтін жауапкершіліктен құтылуға тырысады», – деп атап көрсетті Алматы қаласының ІІД Жергілікті полиция қызметінің бастығы, полиция подполковни-гі Жасұлан Байкенов.

Оның айтуынша, мұндай тәртіп бұзушылықтар жол-көлік оқиғаларына, кейде ауыр зардап-тарға ұшыратады. Жергілікті по-лиция жетекшісінің айтуынша, мемлекеттік нөмірі жоқ көлік құралдарының жүргізушілері ҚР ӘҚтК-тің 590-бабының 1-бөлігі бойынша әкімшілік жауап кершілікке тартылады.

Құқықбұзушылықтың мұндай түріне 5 АЕК (10 мың 605 тең-ге) айыппұл салынады, оқиға қайталанған жағдайда айыппұл мөлшері 20 АЕК-ке (42 мың 420 теңге) ұлғайтылады. Оның үстіне, мемлекеттік нөмірі жоқ көлік құралдары арнайы айып тұрағына қойылатын болады.

«Сондай-ақ, нөмірлері көлік құралын тіркеу туралы куәлікке сәйкеспейтін автокөліктерді, жоғалған немесе ұрланған мем-лекеттік тіркеу нөмірлік бел-гісін пайдаланған адамдарды анықтау ға бағытталған ауқым ды жедел-алдын алу шараларын біздің бөлімше мен әкімшілік полициясының қызметкерлері тұрақты негізде бірлесіп жүргі-зеді. Шара аясында жеке құрам

жол қозғалысы ережелерін бұзу дың алдын алу мен оларды анық тауға және жалған нөмір пайдаланған жүргізушілерді әш-керелеуге баса назар аударады. Сонымен қатар, экипаж жұмысы мас жүргізушілер мен көлік жүр-гізу құқығынан айырылғандар-дың көлікке отыруын анықтау жұмысын жандандыруға бағыт-талған. Бірлескен жағдайда ғана біз қаладағы жол қатынасын жақсартып, жүргізушілер құра-мының тәртіптілік деңгейін арт тыруға қол жеткізетінімізге сенімдімін», – деп мәлімдеді под полковник Байкенов.

Гүлнар ЖАМАНҚҰЛОВА, Алматы қаласының ІІД

баспасөз қызметкері

ЖАҺАНДЫҚ РЕЙТИНГ ҮЛКЕН БЕДЕЛГЕ ИЕқұқықтық түсіндіру жұмыста-рын қолға алуда.

Жалпы, аталмыш рейтингте-гі Қазақстанның көрсеткіші жыл сайын жоғарылап келеді. Мұндай ілгерілеу бәсекеге қа-білеттілікке ықпал ететін тетік-терді мейлінше жақсартуға ын-таландырып отыр. Мәселен, 2014 жылғы рейтинг нәтиже-сі Қазақстанның 50-орында тұрғанын көрсетсе, былтырғы жылы еліміз бұл көрсеткішті 8 сатыға жоғарылатып, 42 орын-нан табылған болатын. Енде-ше, биылғы жылы еліміз бұл нәтижемен де шектеліп қалмай, көрсеткішті одан әрі көтеруге жұмыс істеуі керек.

Жаһандық бәсекеге қабілет-тілік индексінің 34-і халықара-

лық ұйымдардың статистикалық мәліметтерінің нәтижелері бой-ынша, ал қалғандары компания басшыларының сауалнамасы нәтижесіне қарап шығарылады. Бұл көрсеткіштің әділ, шынайы деп танылуының өзі осыған байланысты.

Көрсеткіштерді жақсарту үшін әділет органдарында да көптеген шаралар қолға алыну-да. Мәселен, «Меншік құқығы» 2014 жылы 70-орында тұрсақ, былтыр 67-орынға көтерілдік. «Әкімшілік реттеуді даулау-дағы заңнаманың тиімділігі» позициясындағы нәтижемізде де ілгерілеу бар. 2014 жылы бұл салада 60-орында тұрсақ, биыл 52-орынға тұрақтадық. «Даулы мәселелерді шешудегі

заңнаманың тиімділігі» бой-ынша да 48-орындамыз. 2014 жылғы көрсеткішіміз 59-орын екенін ескерсек бұл позицияны көтерудегі бағытымыздың да оң екенін аңғару қиын болмас. Сондай-ақ, «Зияткерлік менші-гін қорғау» бойынша 74-орын-нан 70-орынға жылжыдық. Осының барлығы индикатор-лар бойынша позициялардың жоғарылағанын көрсетеді. Өз позициясын жылдан-жылға көтеріп келе жатқан еліміздің алдағы жылы да діттеген ме-жеден табыларына күмән кел-тірмейміз.

Г.КОКОБАЕВА,Алматы қаласы Әділет

департаменті басшысының орынбасары

Ашық есік күні

МЕМЛЕКЕТТІК ТІЛДІҢ МЕРЕЙІ ҮСТЕМмәселесін жалаң ұранмен шешу мүмкін емес. Мұны қарапайым халық та, ел тұтқасын ұстаған аза-маттар да түсінді. Соның негізінде 1997 жылы «Қазақстан Республи-касындағы тіл туралы» заң өмірге келді. Бұл заң осы уақытқа дейінгі қазақ тілінің қолданысына кең жол ашты. Сонымен бірге, көп ұлтты Қазақстандағы өзге халық тілдерінің де дамуына мүмкін-дік туғызды. Еліміздегі мұндай кемел саясатқа Қазақстанды мекендеген ұлттардың барлығы риза. Әрі олардың жергілікті халыққа деген ілтипат, алғысы, құрметі ретінде қазақ тілін мең-геруге ден қойғаны қуантады. Бүгінде орыс, украин, өзбек, татар, қырғыздар қазақ тілінде жетік сөйлеп, мемлекеттік тіл-дің өркендеуіне өз үлесін қосып жүр. Өзге ұлт өкілдерінің қазақ-ша тіл сындыруы мемлекеттік тілді меңгермеген қандаста-рымызға да қозғау салғандай. Яғни, бұл «қазақ тілін үйрену қиын» дейтін сылтаудың негіз-

сіз екенін мойындатып отыр.Жалпы, мемлекеттік тіл

мәсе лесін Елбасымыз Нұрсұл-тан Назарбаев та назарынан тыс қалдырған емес. Мемлекет басшысының жыл сайынғы жол-дауларында қазақ тілінің мерей-ін өсіруге бағытталған нақты тапсырмалар көрсетіледі. Сон-дай-ақ, арнайы бағдарламалар да тілге қатысты олқылықтарды түзеуге ықпал етуде. Мәселен, Қазақстан Республикасында тілдерді дамыту мен қолданудың 2011 - 2020 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасының қабылданғанына да бес жылға жуық уақыт болды. Қазақстанда тұратын барлық этностардың тілдерін сақтай отырып, қа-зақстандық біртектілік пен бір-лікті нығайтудың аса маңызды факторы ретінде мемлекеттік тілдің кең ауқымды қолданысын қамтамасыз ететін үйлесімді тіл саясатын құруды мақсат ет-кен бұл жоба қазірдің өзінде көпшілік қолдауына ие болып

отыр. Бағдарламаға сай:1) мемлекеттік тілді меңгер-

ген тұрғындардың үлесін (2017 жылға қарай – 80 пайыз, 2020 жылға қарай – 90 пайыз);

2) мемлекеттік тілді В1 дең-гейінде меңгерген мектеп түлек-терінің үлесін (2017 жылға қа-рай – 70 пайыз, 2020 жылға қарай – 100 пайыз);

3) мемлекеттік бұқаралық ақпарат құралдарындағы қазақ тіліндегі контенттің үлесін (2014 жылға қарай – 53 пайыз, 2017 қарай – 62 пайыз, 2020 жылға қарай – 72 пайыз) арттыруды көздеген бағдарлама кезең-ке-зеңімен іске асуда. Биылғы жылы мектеп табалдырығын аттаған балалардың 90 пайызы-ның қазақ сыныптарына баруы аталмыш бағдарламаның та-бысты іске асыруының дәлелі болса керек.

Болат КУЖАБЕКОВ,Алматы қаласы бойынша ҚСжАЕА басқармасының

қызметкері

Бұдан былай, халыққа қызмет көрсету орталықтарының облыс-тық және аудандық филиалдарында көмекке жүгінген әр азаматқа арғы бетінде кәсіби мемлекеттік аппаратты қалыптастыру, мемлекет-тік қызмет көрсету сапасына жүргізілетін мониторинг және жемқор-лықтың алдын алу бойынша ақпараты бар түбіртек-хабарламалар берілетін болады.

Ағымдағы жылдың 20 қыркүйегінен таратыла бастаған мұндай түбіртектердің біріне ие болған облыс орталығының тұрғыны Елена Мокей мемлекеттік қызмет көрсету сапасына бақылау жүргізетін мемлекеттік органның сенім телефондары туралы ақпараты бар қол-хаттардың пайдасы мен ыңғайлылығына оң пікірін білдірді.

Мемлекеттік қызметті өткеру, жемқорлықтың алдын алу, сонымен қатар, мемлекеттік көрсетілетін қызмет сапасына және лауазымды тұлғалардың Әдеп кодексі нормаларын сақтауына мониторинг жүр-гізетін уәкілетті органның жұмысы туралы ақпараттық жұмыс одан әрі жалғасатын болады.

Солтүстік Қазақстан облысының мемлекеттік қызмет және сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл бойынша

уәкілетті органы

40 КӨЛІК АЙЫПТҰРАҚҚА ҚОЙЫЛДЫ

Игі іс

ЖАДЫНАМАҒА КЕРЕК АҚПАРАТТАР ТОПТАСТЫРЫЛҒАН

Солтүстік Қазақстан облысының мемлекеттік қызмет және сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл бойынша уәкілетті органы мен «Үкімет азаматтар үшін» мемлекеттік корпорация-сы» ҰАҚ облыстық филиалының атсалысуымен тұрғындарға арнайы 35 000 дананы құрайтын жадынамалар әзірленді.

Азаматтар өз сауалдарына жауап алдыАстана қаласының Есіл аудандық прокуратурасының

бастамасымен «Қоғамға арыз шағымсыз» атты сынамалы жобасы қолға алынуда. Аталмыш жоба шеңберінде Есіл ауданының Халыққа қызмет көрсету орталығында «Ашық есік күні» өткізілді.

Бұл шара азаматтардың маңызды мәселелерін шешу мен құқықтық сауаттылығын қамтамасыз етуге бағытталған. Іс-шара ауданның екі ХҚКО-да өткізілген. Науқанның мақсаты – жер-гілікті тұрғындарға көрсетілетін мемлекеттік қызметтің сапасын көтеру. Сондай-ақ, азаматтарға нақты көмек көрсету және қолда-ныстағы заңдылықты сауатты түсіндіру.

Ашық есік күніне келген жүзден астам азамат көкейінде жүрген сауалдарын қойып, прокуратура органдарының қыз-меткерлерінен жан-жақты түсінік алды. Шара барысында ұйымдастырушылар тұрғын-үй коммуналдық шаруашылығы, сот шешімдерінің орындалмауы туралы шағымдар бойынша; әлеуметтік-экономикалық сала мен тергеп-тексеру бағыттары бойынша түсінік берді.

Астана қаласы прокуратурасының баспасөз қызметі

№118 (2896)25 қазан 2016 3zangazet@mail.ru

Бүгінде ақпарат саласы жаңаша си пат қа ие, интернет, әлеуметтік желі дәс түрлі журналистиканы басып озды. Осы орайда, форумға қатысу­шы лар газет басылымдары ағарту­шылықты бағ дар етуі тиіс екенін атап өтті. Сондай­ақ, жиын да кәсіби мамандардың жетіс пеу шілігі, мер­зімді басылымдардың нарық қа бейім­делуі, шынайы ақпарат тарату төңі­регінде де түрлі пікірлер айтылды.

Оңтүстік Қазақстан облысының әкімі Жансейіт Түймебаев «Жаңа ақпа рат тық саясат: бағдар мен бола­

ҚОҒАМ

ЖАҢА АҚПАРАТТЫҚ САЯСАТ: БАҒДАР МЕН БОЛАШАҚ

Бүгінгінің бас тақырыбы

Жуырда Алматы облысы Қарасай аудандық сотында «Медиация – тәуелсіз мемлекеттің демократиялық қоғамын қалыптастыру тәсілі» атты алқалы жиын өтті. Басқосуға Қарасай аудандық әкімдігінің, аудандық прокуратура және ішкі істер саласының өкілдері, сондай­ақ, аудандық Әділет басқармасы мен «Нұр Отан» партиясының, Қорғаншы­лық және қамқоршылық ұйымының мамандары қатысып, Алматыдағы «Ме­диацияны дамыту орталығының» кәсіби медиаторларына сұрақтарын қойып, медиация қызметіне қатысты қызу пікір алысты. Алматыдағы «Медиацияны дамыту орталығының» ұйымдасты руы­мен өткен жиында Қарасай аудандық сотының судьялары сөз алып, сот жүйесіндегі медиацияның тиімділігіне тоқталды.

Сондай­ақ, жиын барысында Қара­сай аудандық сотында арнайы медиация қабинеті ашылғандығын хабарлаған Қарасай аудандық сотының төрағасы міндетін атқарушы Роллан Дүйсенбиев:

– Бүгінгі таңда жалпы қоғам өмірін­де болып жатқан түрлі дау­дамайларды сот арқылы ғана емес, соттан тыс ше­шудің маңызы зор. Өздеріңіз білесіздер, биыл еліміздің тәуелсіздік алғанына 25 жыл толып отыр. Бір қарағанда, 25 жыл аса көп уақыт емес. Алайда, тәуелсіз еліміз осы ширек ғасырлық тарихында қан шама сын сағаттарды басынан өтке­ріп, ғасырлар тоғысындағы қиындық­тар дың барлығын абыроймен еңсерді. Бұған мемлекетіміздің ең маңызды билік тармағы – сот жүйесінің халықара­лық деңгейде дамуы, жалпы құқыққор­ғау саласындағы қолға алынған тың ре формалар дәлел. Еліміз өз тәуелсіз ді­гін әу бастан демократиялық қоғам

Егер қыздың аяғы ауырлығы білі­ніп, осыған орай бұл іске құқық қор­ғау шылар араласпаса, онда зорлықшы азаматтың әрекеті «жабулы қазан жа бу лы» күйінде қалар ма еді, кім біл сін. Ал, жас балалардың көзі көге­ріп, тісі сынып, өзге емес, өз ата­ана­ларынан зорлық­зомбылық көріп жа­татын оқиғалар жер­жерде көрініс беріп жатады.

Осы жайлардың бәрі, бала құқы­ғын қорғау мәселесінің бүгінгі күні өзекті болып отырғанын айғақтайды. Елімізде бала құқығын қорғау мәсе­лелері 2008 жылғы 8 тамыздағы «Баланың құқықтары туралы» Қазақ­стан Республикасының заңында қарастырылған. Оған қоса, 1998 жылдың 17 желтоқсандағы «Неке және отбасы туралы» заңда да бала құқығын қорғау мәселесіне көңіл бө­лінген. Осы орайда, қолданыстағы заңдарды басшылыққа ала отырып, бала құқықтарының аяқасты болуына жол бермейтін ювеналдық сот тардың маңызы зор. Оның мақ саты – қылмыс жасаған балаларды жазалау емес, керісінше, жаман әрекетке бармауына жағдай жасау, яғни, түзу жолға салу.

Облыстық кәмелетке толмағандар iсi жөнiндегi мамандандырылған ауда наралық сотының судьясы Мәди Бекеновтің айтуынша, сот кәмелеттік жасқа толмаған балалардың өмірлік тәжірибесінің аздығын ескере оты­рып, олардың құқықтарын арнайы мамандардың көмегімен қорғайды. Және де сот отырысына баланың пси­хо логиялық жағдайын жақсы білетін психологтер мен педагогтер қаты­сады. Олар сот шешімі шыққанға дейін кәмелетке толмағандардың мүдделерін қорғап, заңның бұзыл­мауын, бала құқығының аяқасты болмауын сақтауға күш салады.

Облыстық кәмелетке толмағандар ісі жөніндегі мамандандырылған ауда наралық соты өзіне жүктелген ауыр да жауапты міндетті абыроймен орындап келеді. Олар ата­аналардың немесе басқа да заңды өкілдердің балаларды тәрбиелеу жөніндегі мiн­деттердi орындамауы бойынша, кәме­леттік жасқа толмаған жасөс пірімді әкімшілік құқықбұзушылық жазасы­на тарту, кәмелетке толмаған балалар­

ҚҰТҚАРУШЫЛАР БАЛА КӨЗІМЕН

Басқосу

Сайыс

(Соңы. Басы 1-бетте)

(Соңы. Басы 1-бетте)

шақ» тақы рыбындағы ІІ республи­калық журналистер форумына қаты­сушы респуб ли калық және облыстық БАҚ өкілде рімен кездесті. Жүздесуде әкім баспасөз – мемлекетіміздің ты­ныс­тіршілігі мен айнасы екенін ай­тып, республикалық форумға арнайы келген азаматтарға алғысын білдірді. Сонымен бірге, алдағы жұмыс жос­парларымен бөлісті. Жиын соңында Жансейіт Қансейітұлы БАҚ өкіл де рі­не шығармашылық табыс тілеп, фо­румда талқыланған мәселелер қо ғам­дағы күрделі проблемаларды шешуде септігін тигізеріне сенім білдірді.

Ақпараттық саясат және БАҚ мониторингі

«Мен — болашақ құтқарушымын!» Осындай ұранмен болашақ құтқарушылар аңызға айналған «Қостанай облысы Төтенше жағ ­дай лар мұражайында» сайыс өткізді. Осы мұражайда 2 мыңнан астам сирек кездесетін экспонаттар бар, мысалы, балалардың суреттері, олардың құтқарушы­өрт сөндірушілерді көз алдарына қалай елестететіні бейнеленген.

Азаматтар арасындағы дау­жанжалдар мен түрлі келіспеушіліктерді сот өкілдерінің араласуынсыз шешу демократиялық қоғамға тән қасиет десек, бұл ретте елімізде медиация институтының қолға алынуы игілікті істі ілгерілетуге түрткі болып отыр. Бүгінгі таңда, ел арасында кеңінен насихатталып жатқан медиация сөзінің түп­төркіні мен көздеген мақсатын халыққа түсіндіру медиация институтының ғана міндеті емес, Қазақстан халықтар ассамблеясы бастаған қоғамдық ұйымдар мен саяси партиялардың да ортақ жұмысы. Өйткені, дамыған мемлекеттер азаматтар арасындағы даулар мен түрлі құқықбұзушылықтарды сотқа дейін реттеу мемлекет үшін де, қарапайым халық үшін де тиімді екеніне көз жеткізген.

МЕДИАЦИЯДА ШЕКАРА ЖОҚ

БАЛА ҚҰҚЫҒЫ БҰЗЫЛМАСЫН ДЕСЕК...қалыптастырумен тығыз байланысты­рып, осы бағытта алға жылжып келеді. Ата Заңымызға сай, мемлекетіміздің ең қымбат қазынасы азаматтарымыздың құқығы мен бостандығы болса, сот жүйесіне балама ретінде медиация институтының құрылуы қоғам өмірін де орын алған түрлі дауларды бейбіт әрі тараптарға тиімді жолмен шешудің бірден­бір жолы болып табылады. Мы­салы, Қарасай аудандық сотында үсті­міздегі жылы азаматтық істер бойынша медиация тәртібімен жүз отыздан астам дау өз шешімін тапты. Оның ішінде, он бес шақтысы қылмыстық істер бойын­ша медиация тәртібімен тараптар ымыраға келді. Әсіресе, ажырасу, али­мент өндіруге қатысты дауларды меди­ация заңымен шешуге ынталылардың қатары артып келеді, – деп тәжірибе барысына тоқталды.

Ал, дөңгелек үстелге жиналған түрлі сала өкілдерінің сұрақтарына жауап беруге тас­түйін дайындықпен келген Алматыдағы «Медиацияны дамыту орталығының» директоры Ирина Ро­дио но ва медиация тақырыбына кеңінен тоқталды. «Медиация туралы» заңның пәрмені мен дауларды сотқа дейін шешу дің тиімділігін түсіндірді. «Меди­ацияда жауапкер, талапкер немесе айыптаушы, айыпкер деген ұғым жоқ. Тек тараптар ғана бар» деген ол даула­сушы тараптардың сотқа емес, ме­диатор ға жүгінгені әлдеқайда арзанға түсетінін айтты.

Мысалы, дау медиаторлық тәртіппен шешілген жағдайда мемлекеттік алым тараптарға толық көлемде кері қайта ры­лады. Сондай­ақ, тараптар сотқа жүгі­ніп, кейіннен арадағы дауды медиа­циялық жолмен шешуді ұйғарса, сот

процесі тоқтатылып, дауды шешуді ме­диатор өз қолына алады. Бәрі ойдағыдай болған жағдайда сот медиацияның шешімін растайды да, іс орындауға жолданады. Тағы бір қаперде болар жайт, егер тараптардың бірі мемлекет­тік орган болса, мұндай даулар медиа­ция тәрті бі мен шешуге жатпайды. Ал, тараптардың бірінің құрылтайшысы мемлекет бол ғанымен, өзі жекеменшік мекеме болса, медиацияға шағымдануға мүмкіндігі бар екен.

Осылайша, дауларды медиация жо­лымен шешудің қыр­сырын түсіндірген кәсіби медиаторлар:

– Біз, медиаторлар – жаңа кәсіп өкіл­дері, құқық қорғау және сот жүйесіне дауласушы тараптарды даулар мен жан­жалдарын бейбіт жолмен реттеуге жәр­демдесеміз. Және біз азаматтардың на­зарына дау­дамайларды шешу жолында жаңадан пайда болған медиация инсти­ту ты туралы ақпаратты жеткізу үшін барлық күш­жігерімізді саламыз, – дей келе, «тергеу және анықтау органдары да, соттарда ауыр емес және орташа ауырлық қылмыстар бойынша қыл­мыстық істерді тараптардың бітімге келуіне байланысты медиация арқылы тоқтатады. Бізден «медиацияны ауыр және аса ауыр қылмыстар бойынша қолдану мүмкін бе» деп көп сұрайды. Біз оған «иә» деп жауап береміз. Медиа­цияда шекара жоқ. Ол барлық жерде дерлік қолданылады. Мәселен, ауыр және аса ауыр қылмыстар бойынша Қылмыстық кодекстің 68­бабына сәйкес тараптардың бітімгершілікке келуіне байланысты қылмыстық қудалауды тоқтату көзделмесе де, тараптардың медиацияға жүгінуге құқығы бар. Бұл жағдайда медиациялық келісім жазаны жеңілдететін мән­жайлардың бірі ретін­де қабылдануы мүмкін және сот осы бапта көзделген жазадан гөрі неғұрлым жеңіл жаза тағайындауы мүмкін», – деп дауды сотқа жеткізбей шешудің тағы бір артықшылығына тоқталды.

Орталық басшысы Ирина Родионова ханымның айтуынша, соңғы үш айдың ішінде, тек қана Алматы облысының Талғар ауданында аталған орталықтың медиаторларының қатысуымен қозғал­ған қылмыстық істер шеңберінде 104 медиация рәсімі өткізілген. Оның ішін­де 56 қылмыстық іс тоқтатылса, респуб­лика көлемінде Алматыдағы медиация­ны дамыту орталығы медиаторларының қатысуымен 230 қылмыстық іс тоқтаты­лып, тараптар бітімге келген.

Сөз соңында, кәсіби медиаторлар өз қызметтерін бұдан әрі халыққа насихат­тау әрі қолжетімді ету мақсатында тағы бір жаңа жобаны қолға алғандарын жеткізді. «ҚР Жоғарғы сотымен келісіп, біз «Бейтарап патруль» бағдарламасын қолға алдық. Ондағы мақсатымыз – халыққа тегін құқықтық көмек көрсету. Қазіргі таңда арнайы тегін телефон байланыс желісі орнатылған. Яғни, құқықтық көмек сұраған кез келген адам «Бейтарап патрульге» қоңырау шалып, өз мәселелерімен бөлісіп, сұрақтарына толыққанды жауап алады» дейді орталық басшысы.

Камила ӘКІМБЕК,«Заң газеті»

ға қатысты олардың тұр ғы лық ты жерін анықтау, ата­ана құқы ғынан айыру және ба ла асырап а лу мәселелері бойынша істерді қарап, шешімдер шығарады.

Биылғы жылдың алғашқы жарты­сында қылмыс жасаған 10 жасөспі­рімге қатысты әкімшілік құқықбұзу­шылық жөніндегі іс қаралған. Өткен жылы осындай 20 оқиға тіркелген екен. Яғни, жасөспірімдер арасын­дағы заңбұзушылық деңгейінің бір­шама азая түскені байқалады.

Кәмелетке толмағандардың қыл­мысқа баруының негізгі себебін ма­мандар ата­аналары мен оқу орында­рында тиісті бақылаудың жүргізіл­меуінен деп түсіндіреді. Сот қыз­меткерлері қылмыс жасаған бала­лардың жас ерекшелігін қатаң еске­реді. Сот мүмкіндігінше балаларды бас бостандығынан айыру сияқты ауыр жазаға тартпауға күш салады. Алайда, қылмыстың деңгейіне қарай нәтижелер шығарылады.

Басты тәрбиенің отбасында бері­ле тінін ескерсек, көп жағдайларда ата­аналарының баланың қылмыстық әрекетке баруына себепші болаты­нын байқаймыз. Атбасар ауданында тұратын 1999 жылы туылған жасөс­пірім 16 жасында ішімдікке үйірлігі үшін құқық органына есепке алына­ды. Ол соған дейін телефон ұрлаған. Бірақ ішкі істер қызмет керлері оның кәмелетке толмағанын ескеріп, қылмыстық іс қозғамаған. 17­ге аяқ басқан жасөспірімнің араққа салы­нуы оның маскүнемдік дертке ұшырағанын байқатады. Баланың бұндай жаман әдетке үйір болуына арақ ішпесе жүре алмайтын ата­анасының да үлкен ықпалы болған.

Бала – еліміздің ертеңгі болашағы. Тәуелсіз еліміздің келешек тізгінін ұс тайтын жас ұрпақтың жақсы аза­мат болып өсуі мемлекеттік маңызы бар мәселе. Сондықтан, бұл жайт ата­анадан бастап мектеп, қоғамдық ұйымдар мен құзырлы органдар, жалпы қоғам тарапынан ерекше на­зарда болуы қажет. Тек сонда ғана бала құ қығы аяқасты болмай, олар еліміздің жарқын болашағын құратын жақсы азамат болып өседі.

Қалкөз ЖҮСІП,

«Заң газеті»АҚМОЛА ОБЛЫСЫ

Ал жоғары сынып оқушылары «Мен – болашақ құтқарушымын» тақырыбына өлең шумақтарын оқыды. Шара бары­сында Затобол мектеп­гимназиясының 9 «м» сынып оқушысы Сабина Темир­

бекованың авторлық туындысы көпші­лік көңілінен шықты.

Барлық балалар тәтті сыйлықтарға, құттықтау грамоталарына ие болды. Соны мен қатар шара барысында өткі­зілген керемет экскурсия да балалардың көңілінен шықты. Ал, мұражай меңге­рушісі А.Мельниковтың Қостанай қала­сы өрт сөндіру қызметінің тарихына қатысты қызықты әңгімесі сайысқа қатысушылардың танымын көтеруге ықпал еткені анық.

Жоғары сынып оқушыларына қо­сымша бонус ретінде Қостанай қалалық №2 мамандандырылған өрт сөндіру бөлі мін е жасалған сапар қызықты бол­ды. Сол жерде олар өрт сөндіру техни­касын көріп, құтқарушылардың өзде­рімен тілдесуге мүмкіндік алды.

Шараға қатысқан балалардың қуа­ны шында шек болмады. Кім білген, бәл кім, бұл күні балалардың бірі осы мейір бан – Құтқарушы кәсібіне қызығу­шылық танытып, өз өмірін байланыс­тыруға бел буған да шығар.

Г. ЖУЛБАРИСОВА, Қостанай қалалық

Төтенше жағдайлар жөніндегі департаментінің инженері,

азаматтық қорғау лейтенанты

Келіп түскен 100 суреттің ішінен жеңім пазды анықтау төрешілерге оңай­ға түспеді. «Қауіпсіз кемпірқосақ» кон­курсына 6 жастан 13 жасқа дейін барлық мектеп оқушылары белсене қатысты.

Мәселе

4 №118 (2896) 25 қазан 2016

zangazet@mail.ruаймақ

Ыбырай Жақаевтың туғанына — 125 жыл

Бастама

атағын алған. Оның 41-і Шиелі ауданынан шыққан. Жақаевтың сара жолын оның шәкірттері мен ізбасарлары жалғастырып келеді. Қызылорданың күрішін тек Қазақстан ғана емес, Ресей, Қыр ғызстан және Тәжікстан мемлекеттері тұтынады. Ыбы-рай Жақаев медалімен осы жыл-дан бастап аймақтың ең үздік диқандары марапатталатын бо-лады, – деді облыс әкімі Қырым-бек Көшербаев.

Ыбырай Жақаев атындағы медаль алдымен оның шәкірт-тері, Социалистік Еңбек Ерлері Сәлима Жұмабекова, Шырынкүл Қазанбаева және Амангелді Ах-метовке, сондай-ақ, биылғы науқанда үздік көрсеткішке қол жеткізгендерге табысталды.

Конференцияда Еңбек Ері, ҚР Парламенті Мәжілісінің депута-ты, күріш өндірушілер мен өңде-ушілер өңірлік қауымдастығы-ның президенті Абзал Ералиев, «Қазақ өсімдік шаруашылығы ғылыми-зерттеу институты» ЖШС-ның бөлім басшысы Ға-лиолла Мейірман, «А.Оспанов атындағы топырақтану және агрохимия ғылыми-зерттеу ин-ституты» ЖШС-ның бас дирек-торы Абдулла Сапаров, «Ыбы-рай Жақаев атындағы күріш шаруашылығы ғылыми-зерттеу институты» ЖШС-ның бас ди-ректоры Серікбай Өмірзақов және өзге де ғалымдар мен ауыл-шаруашылығының маманда-ры Қазақстандағы күріш өсіру мәселелері және оның болашағы тақырыбында баяндама жасады. Осы күні қызылордалықтар Ең-бек аллеясында Ыбырай Жақа-ев ескерткішінің алдына гүл шоқтарын қойды.

«Дала академигінің» мерей-тойы туған жері Шиелі ауда-нында жалғасқан болатын. Онда күріш тарихының мұражайы және Құрметті азаматтар ал-леясы ашылды. Сондай-ақ, ауданның ауылшаруашылық саласындағы үздік маманда-рын марапаттау және мерекелік серуендеу шаралары өтті. Ме-рекелік шара кейіннен қалалық ипподромдағы ат жарысымен жалғасты. Салтанатты шараға Қызылорда облысының әкімі Қырымбек Көшербаев, Су ре-сурстары комитетінің басшысы Ислам Әбішев, сондай-ақ, ҚР Парламенті Мәжілісі және Се-натының депутаттары, мәдени-ет қайраткерлері және респуб-ликаның құрметті азаматтары қатысты.

Шиелі кентіндегі Ыбырай Жақаев ескерткішіне облыс әкімдігі мен мәслихатының, облыстық ардагерлер кеңесінің және аймақ диқандарының атынан гүл шоқтары қойыл-ды. Содан соң Ыбырай Жақаев атындағы ауылда күріш өсіру та-рихы мұражайы ашылды. Облыс әкімі мұражайға күріш дәндері-нен жасалған картинаны сыйға тартты. Мұражай қорында 10 мың экспонат сақтаулы, оның ішінде Жақаевтың тұтынған зат-тары мен жұмыс құралдары бар. Сонымен қатар, Шиелі кентін-де құрметті азаматтар аллеясы ашылды.

Дала акаДемигіне құрмет

Қызылорда облысында дәс түрлі егін жинау науқа-нының қорытындысына ар-налған «Алтын дән – 2016» ме рекелік іс-шарасы басталды. Естеріңізге сала кетейік, осы жылы облыс орташа есеппен әр гектардан 54,9 центнер-ден өнім жинап, өз рекордын жаңартқан болатын. 440 мың тоннаға жуық «сыр маржа-ны» биыл қамбаға құйылды. Осыған орай, Мемлекет бас-шысы Нұрсұлтан Назарбаев облыс диқандарына үздік нәти-жеге қол жеткізгендері үшін ақ тілегін арнап, құттықтау же делхатын жолдады.

Онда «Сіздердің жетістік-теріңіз ел Тәуелсіздігінің 25 жылдығына үлкен сый болып, ел мерейі өсті. Алдағы уақытта да үлкен жетістіктерге жетіп, ел экономикасын дамытуға үлес қосатындарыңызға кәміл сенемін», – деп жазылған.

Қызылорда облысының әкі-мі шараға жиналған жұртшы-лыққа Елбасының құттықтау жеделхатын оқып, табысты нә тижемен, ақ күріштің атасы Ыбырай Жақаевтың 125 жыл-дығымен және ел Тәуелсіз-ді гінің 25 жылдығымен құт-тықтады.

– «Егін өсіру – жұмыстың жарты бөлігі ғана. Оны соңғы

Қызылорда өңірінде инно-вациялық өндіріс орындары үшін мамандар дайындауға ба-сымдық берілуде. Өйткені, за-ман талабына сай өндіріс орын-дарын ашу бар да, оны ары қарай нәтижелі жүргізіп кету мүлде басқа әңгіме. Күні кеше ел алдында ашылған өндіріс орындары тұралап, орта жолда қалмауы үшін білікті мамандар дайындауды әрқашан назарда ұстаған жөн. Бұл мәселенің маңыздылығын Қызылорда облысының әкімі Қырымбек Көшербаев индустриялық-ин-новациялық даму стратегиясы жөніндегі республикалық кон-ференцияда да атап өтті.

– Автоматтандыру ав-токөлік компаниясының ме-неджері үшін жоғары ақы төленетін жұмыс орны болуы мүмкін, бірақ ондаған мың жүргізуші үшін бұл жұмыс орнынан айырылумен тең. Біздің міндетіміз осы бола-шақ өзгерістерді қоғам игілігі үшін тиімді пайдалану, табыс­ты адамдар санының артуын

қамтамасыз ету. Ол үшін бізге қазірден бастап білім жүй-есін қайта құру және маман-дар дайындау ісін қолға алу, инфрақұрылымды жаңалап, жаңа жұмыс орындары мен қазақстандық инженерлердің жаңа буынын қалыптастыру жолындағы ауқымды жұмыс­тарды жүзеге асыру қажет. Сондықтан, инвестицияның басым бөлігін білім саласына құю керек, – деп атап өтті аймақ басшысы.

Қызылорда облысында соңғы төрт жылда білім сала-сын қаржыландыру екі есеге өсті. Тек биылдың өзінде об-лыстық бюджеттен білім беру саласының қажеттіліктері үшін шамамен 75 млрд теңге бөлінді. (жалпы облыс бюджетінің 38 пайызы). 2013-2015 жылдар аралығында аймақта 43 білім беру нысаны салынып, пайда-лануға берілді. Сонымен қатар, Қырымбек Көшербаев білім беру жүйесін уақыт талабына сай бейімдеу үшін атқарылуы тиіс шараларды атады.

Облыс әкімінің пікірінше, мамандардың сұранысқа ие жаңа буынын даярлау үшін мектептер мен балабақшаларда арнайы техникалық кәсіпкерлік және шығармашылық сабақта-рын балаларға оқыту бағдарла-масын енгізу қажет.

– Жаңадан арнаулы фи-зика­математикалық орта мектептер құру маңызды. Бү-гінгі күні Қызылорда облысы бойынша 27 зияткерлік мектеп жұмыс істейді. Бізде қазір ин-жиниринг және өнеркәсіптік дизайн саласындағы мамандар қат болып тұр, – деді Көшер-баев.

Еске сала кетейік, облыс басшысының бастамасымен сырбойылық түлектер бола-шақта табысты жұмыспен қамтуға кепіл болатын бола-шағы зор мамандықтар бой-ынша Ресей Федерациясының үздік жоғары оқу орындарында білім алуға мүмкіндік алды.

Қызылорда облысы әкімінің баспасөз қызметі

Қызылордада индустрияландыру бағдарла-масының екінші бесжылдығы аясында құны 604 млрд теңгені құрайтын 23 жобаны жүзеге асыру жоспарланып отыр. Бұл өз кезегінде 6,2 мың жұмыс орнын құруға мүмкіндік береді.

– Бүгінде біз осы бағдарлама аясында бірқатар ірі индустриялық­инновациялық жобаларды іске асырудамыз. Қазір құрылысы жүргізіліп жатқан (америкалық инвестормен бірге) шыны зауыты жабдықтарының 50 пай-ызы жеткізілді. Кәсіпорынды кесте бойынша 2017 жылдың бірінші жартыжылдығында іске қосуды жоспарлап отырмыз. Жабдықтар-дың барлығы дерлік АҚШ пен Еуропадан жеткізілуде. Ванадий кен орнында тәжіри-белік­өндірістік зерттеу жұмыстары аяқтал-ды. Аммонидің метаванадатының алғашқы бөлігін сынақтан өткізу үшін АҚШ, Тайвань мен Ресейге жөнелтілді. Жобаның екінші және үшінші кезеңдерін қаржыландыру үшін 2016 жылдың қараша айында Лондон қаласында Қазақ­Британ үкіметаралық комиссиясының үшінші отырысы аясында инвестициялық келісімшартқа қол қойылады деп күтілуде,

– деп хабарлады Қызылорда облысының әкімі Қырымбек Көшербаев.

Сонымен қатар, «Шалқия» қорғасын-мы-рыш кен орнында тау-кен байыту комбинаты және қуаты 80 мВТ болатын газ турбиналық электр станциясы құрылыстарының дайындық жұмыс тары басталды. Өңдеу зауытын салу үшін дайындық жұмыстары қолға алынып, Ферроқо-рытпа зауытының құрылысын салу жұмыстары да жалғасуда.

Биыл Варшава қаласында поляк компания-сымен ферроқорытпа зауытының жобасын іске асыру бойынша ынтымақтастық туралы келісімге қол қойылған болатын. Польшаның Ұлттық банкі жобаны 300 млн АҚШ доллары көлемінде қаржыландыруға дайын екендіктерін растады.

Мұндай ауқымды инновациялық өндіріс орындарын салу облысты шикізатқа тәуелділік-тен арылтуға және экономиканы әртараптан-дыруға мүмкіндік береді. Мұнан бөлек, жаңа кәсіпорындарда көптеген жұмыс орындары ашылады. Ол өз кезегінде тұрғындардың әлеу-меттік ахуалына оң әсер ететін болады.

метіне республикалық ақындар айтысы, қазақ күресінен тур-нир және қазақстандық эстрада жұлдыздарының қатысуымен гала-концерт өтті.

Қызылордада өткен ат бәй-гесіне 13 миллион теңгеден астам ақшалай сыйлық пен жол талғамайтын көлік тігіл-ді. Еліміздің түкпір-түкпірінен келген ондаған шабандоз бәй-генің бес түрінен сынға түсті. Ат бәйгесінің демеушілері – «Қаз-ГерМұнай» БК, «Мәді Қажы» ЖШС, «Жан-Арай» ЖШС, «Байқоңыр» ӘКК.

– Соңғы жылдары ұлттық спорт түрлерінің облысымыз-да бұқаралық сипат алып келе жатқаны қуантады. Аймақта 14 мыңнан астам адам этноспорт-тың 7 түрімен шұғылданады. Жыл сайын облысымызда өт-кізілетін «Алтын белбеу» тур-нирі республикадағы ең таны-мал әрі беделді бәсекенің біріне айналды. Сондай-ақ, биылғы жылы көкпардан Жаңақорған ауданында өткен 5-Қазақстан чемпионатына облысымыздың құрама командасы тұңғыш рет қатысып, екінші орынды жеңіп алды. Көкпардан облыстың жас-өспірімдер құрама командасы екі мәрте күміс жүлдені иеленді. Былтыр ұлттық спортты дамыту мақсатында салынған ипподром халықаралық жарыстарды өт-кізуге және өңірде ат спортының өркендеуіне мүмкіндік береді, – деді көпшілік алдында сөз алған аймақ басшысы.

Осылайша тартысты өткен дода көкпардан Жаңақорған ауданының командасы жеңіске жетіп, 2 миллион теңгені иелен-ді. Екінші орынды жеңіп алған шиеліліктерге 1,5 миллион теңге берілді. Үшінші орынды қан-жығасына байлаған Қызылорда қаласының шабандоздары 500 мың теңгемен және төртінші орынды жеңіп алған аралдықтар 250 мың теңгемен марапаттал-ды.

«Теңге ілу» сайысында бі-рінші орынды (100 мың теңге) жаңақорғандық Алтай Қоңқаев иеленді. Екінші орынды (75 мың теңге) жалағаштық Досбол Нұр-хан жеңіп алса, үшінші орынды (50 мың теңге) қызылордалық Жанболат Әліқожаев иеленді.

«Аламан бәйге» – сайыстың ең күрделі түрі, шарт бойын-ша 25 шақырым қашықтықты бағындыру керек. «Аламан бәй-геде» талдықорғандық Жеңіс Смайыловтың «Бақторысын» тізгіндеген Ақжол Жұматай үздік шабандоз деп танылды. Жеңімпазға жол талғамайтын көлік кілті табысталды. Ал, екінші орын тараздық Мелебек Нұрдәулетке бұйырды. «Батыр» атты тұлпардың иесі – Асқар Олжабаев. Үшінші орын мен 1 миллион теңге ақшалай сый-лық шығысқазақстандық Ерлан Сүлейменовтың «Мирад» тұл-парына бұйырды. Төртінші орын үшін тағайындалған 500 мың теңгені алматылық Серік Бақи-евтың «Нұрторысы» иеленді.

Қызылордада ақ күріштің атасы атанған, Социа-листік Еңбек Ері Ыбырай Жақаевтың 125 жылдығына арналған кең көлемдегі мерекелік іс-шаралар бастал-ды. Асқар Тоқмағамбетов атындағы мәдениет үйін-де Ауыл шаруашылығы министрлігінің жауапты хат-шысы Ермек Көшербаев, Ыбырай Жақаев тың ұлы, еңбек ардагері Сейітбек Жақаев, ауылшаруашылығы саласының мамандары, мемлекеттік құрылымдар мен ҮЕҰ өкілдерінің қатысуымен «Дала академигі – Ыбырай» тақырыбында ғылыми-тәжірибелік кон-ференция өтті.

Науқан

Конференция жұмысы аймақ басшысы Қырымбек Көшерба-евтың алғысөзімен басталды. Ол Социалистік Еңбек Ері Ыбырай Жақаев әр гектардан 171 цент-нерден күріш өнімін жинап, әлемдік рекордқа қол жеткіз-генін және сол үшін «дала акаде-мигі» атанғанын тілге тиек етті.

– Қызылорда облысы әркез еңбек адамдарымен танылған аймақ. Облыс бойынша 102 адам Социалистік Еңбек Ері

«Алтын дән-2016» салта-натты жиынында облыс әкімі Қырымбек Көшербаев қызыл-ордалық диқандарды табысты еңбек жылымен құттықтады. Сондай-ақ, аймақ басшысы ҚР ҰҒА академигі, Шиелінің ту-масы Досмұхаммед Кішібековті 90 жылдығымен құттықтап, оған жеңіл автокөліктің кілтін табыстады.

Мұнымен қоса, Ыбырай Жақаев мерейтойының құр-

алтын дән — 2016дә ніне дейін жинау одан да ма-ңыздырақ», – деген еді «дала ака-демигі» Ыбырай Жақаев. Осы жылы күріш шаруашы лы ғының негізін салған Ыбырай Жақа-евтың мерейтойын және ширек ғасырлық ел Тәуелсіздігі жылда-рында жеткен жақсы жетістікті атап өтеміз. Мемлекет басшы-сы «кәсіпкерлікті дамытудың ең тиімді тұсы – тауарды экс-портқа шығару» деп атап өткен болатын. Қызылордалықтар жыл сайын 50 мың тонна күрішті экс-портқа шығарады. Ал осы жылы Ресей Федерациясына 700 тонна қауын сатылды. Бұл – өңірдің экспорттық әлеуетінің бір ғана бөлігі, – деді облыс әкімі.

«Алтын дән – 2016» салта-натты шарасына келген Ауыл шаруашылығы министрлігінің жауапты хатшысы Ермек Кө-шербаев және «Ауыл шаруа-шылығы қызметкерлерінің салалық кәсіподағы» қоғам-дық бірлестігінің төрағасы Әбубәкір Сүлейменов бірқатар сала озаттарын ведомство-лық марапаттармен мара-паттады. Бұдан бөлек, ауыл еңбеккерлері салалық номина-циялар бойынша («Озат мал-шы», «Озат бригадир» және т.б.) 1 млн теңгеден, ал, екін-ші және үшінші орын иелері бағалы сыйлықтармен мара-патталды.

ЖұмыссызДықты жоюға бағытталған қадам

Меже

ИнновацИялық өндіріс орындары үшін маманДар

даярлануда

№118 (2896) 25 қазан 2016 5zangazet@mail.ru

заң-тәпсір

Сұхбат

Нұрбол МЫҢҚОЖАЕВ,Алматы қалалық Әділет департаменті жылжымайтын мүлікке құқықтарды тіркеу басқармасының басшысы:

«Ұлт жоспарының Ұтымды іске асуы өзімізге байланысты»

Медиация

(Соңы. Басы 1-бетте)

Қылмыстық кодекстің 68-ба-бында татуласуға байланысты қылмыстық жауаптылықтан бо-сату қарастырылған. Осы бап бойынша кінәлі азаматтың жа-саған әрекеті онша ауыр емес, орташа ауырлықтағы қылмыстар санатына жатса, қылмыс жасаған адам жәбірленушімен татуласып, оның ішінде медиация тәртібімен татуласса және келтірілген зиян-ның орнын толтырса, қылмыстық жауапкершіліктен босатылады. Сонымен қатар, алғаш рет ауыр қылмыс жасаған кәмелетке тол-мағандарға, жүкті немесе жас балалары бар әйелдерге, жас ба-лаларын жалғыз тәрбиелеп отыр-ған азаматтарға және алпыс үш жастан асқан еркектерге де осы бап негізінде қылмыстық жауап-тылықтан босату қарастырылған.

Тараптарды татуластыру ин-ститутын дұрыс қолдану жәбір-ленушiнiң қылмыстық процестегі рөлi мен белсенділігін арттыруға, оның бұзылған құқықтары мен бостандықтарын тез қалпына келтiруге жәрдемдеседi. Соны-мен бiрге, қылмысты жасаған, соңынан жәбiрленушiмен тату-ласу және зиянның есесiн тол-тырған азаматтардың түзелуіне жаңа мүмкіндік беруді көздейді. Сондықтан, қылмыстық процесті жүргізуші орган қылмыс жасаған адамға және жәбірленушіге Қа-

зақстан Республикасы Қылмыс-тық кодексінің 68-бабына сәйкес татуласу құқығын, негіздері мен тәртібін түсіндіруге міндетті.

Адамгершілік тұрғысынан қарайтын болсақ, кез келген қылмыс жасаған адамға қыл-мыскер ретінде ғана қарамай, оның мүмкіндігінше түзелуіне, тура жолға түсуіне қоғам болып ықпал етуіміз керек. Заң негізінде бұл әсіресе кәмелетке толмаған балаларға қатысты. Қылмыстық жауаптылықтан босату кезінде адамға тәрбиелік ықпалы бар мәжбүрлеу шаралары қолданыла-ды. Жәбiрленушi кәмелетке тол-маған (он төрт жасқа жетпеген), сондай-ақ, әрекет қабiлетi жоқ деп танылған азамат болса, олар-дың құқықтарын, оның iшiнде та-туласу құқығын толық көлемiнде заңды өкiлдер жүзеге асырады.

Тараптардың арасында зиян-ның көлемi туралы даудың болуы татуласуға мүмкіндік бермейді және қылмыс жасаған адам қары-зын қайтаруға ниет танытпаған жағдайда жауапкершіліктен бо-сатылмайды. Сол үшін зиянның есесiн толтыру тараптардың тату-ласуы мен қылмыс жасаған адам-ды қылмыстық жауапкершiлiктен босату туралы шешiм қабылдау-дан бұрын шынайы түрде жаса-луы керек.

Сот барысында татуласу үшін

«кең болсаң,кем болмайсың»

Кез келген кәсіпкер бизнесін кеңейту үшін ең қолайлы нысан ретінде кәсіпкерлікті ұйымдастыратын жауапкершілігі шектеулі серіктестікті таңдайды. Заңды тұлғалардың тәжірибесі көрсеткендей бұл шара Әділет басқармасының атқаруымен орындалады. Сондықтан, мемлекет өз кезегінде бизнес өкілдерін тіркеу рәсімдерін оңалтуға барынша жағдай жасаған. Бұл Қазақстанға Халықара-лық рейтинг аясында «Кәсіпорындарды тір-кеу» және «Меншікті тіркеу», Халықаралық «Doing Bussines» индикаторлары бойынша көрсеткіштерін жақсартуға мүмкіндік береді.

«Электрондық үкімет» веб-порталында жауапкершілігі шектеулі серіктестікті мемле-кеттік тіркеу (субьектінің жеке бизнесі кіші, орташа) тегін, нөлдік мөлшерде болуы мүмкін. Тіркеу уақыты 20 минуттан аспайды. ЖШС-ның жарғылары олардың филиалдары мен өкілдіктерін мемлекеттік тіркеу процесінде ұсынылмайды. Егер ЖШС электрондық үкімет порталы арқылы тіркелсе, заңды тұлғаны мемлекеттік тіркеу туралы анықтама беріледі. Мұндай тіркеу Халыққа қызмет көрсету орта-лығы арқылы бір жұмыс күні ішінде де жүр-гізілуі мүмкін. Жұмыс барысында міндетті түрде ЖШС атауы мен мөрін қолданудың қажеті жоқ. Осылайша, ЖШС тіркеуші ор-ганға жүгінген жағдайда өз қалауы бойынша одан шығатын құжаттарға өзінің мөрін қойып куәландыруға құқығы бар. Ал, Әділет орган-дары оның құжаттарда болуын талап етуге құқылы емес.

Тіркеу жауапкершілігі шектеулі серіктес-тікті тіркеу кезінде кәсіп атауын, мекенжайы туралы ақпарат, жарғылық капиталдың мөл-шерін, негізін қалаушы және басшысы туралы деректер, қызмет түрін білу қажет екенін атап өткен жөн.

Көбінесе Әділет органдары тәжірибесін-де жауапкершілігі шектеулі серіктестікте бекітілген капиталдың мөлшерін өзгерту байқалады, ол кәсіпкердің бизнес рентабелді-гіне толығымен тәуелді. Сондықтан, кәсіпкер капиталды төмендету тәртібі жарғылық ка-питалды ұлғайтуға қарағанда күрделі екенін

білуі керек. Жарғылық капиталдың мөлшері азайған жағдайда, заңды тұлға ХҚКО арқылы мемлекеттік тіркеуден қайта өтеді, соған байланысты қажетті шешім қабылдау керек. Яғни, ол кредиторларға хабарлау арқылы 1 айдан кейін әділет органдарында мемлекеттік тіркеуден қайта өтуі керек. Уақтылы қайта тіркелмеген жағдайда, ЖШС иесі Әкімшілік құқықбұзушылық туралы кодекстің 446-бабы-на сәйкес, әкімшілік жауапкершілікке тарты-лады. Осылайша, бір жұмыс күні ішінде заңды тұлғаның мемлекеттік тіркеуден өткені туралы анықтама береді.

Жарғылық капиталы көбейген жағдайда, ЖШС тіркеуші органға шешім қабылданған күннен бастап 3 ай ішінде хабарлайды. ЖШС мекенжайын өзгертсе, басшысы өзгерсе, қыз-мет түрін өзгертсе, әділет органдарына тек хабарламалық сипатта жауап береді. Мыса-лы, ЖШС орналасқан жерін өзгертсе, бір ай ішінде құрылтайшының шешімі және орна-ласқан жерін растайтын құжаттарды ұсынады. Уақытылы хабарламаған жағдайда, Әкімшілік құқықбұзушылық туралы кодекстің 446-бабы-на сәйкес, әкімшілік жауапкершілік туындай-ды. Қызмет түрін немесе ЖШС директорын өз-герту үшін негізін салушы шешім ұсынуы тиіс.

Бизнес тоқтатылған жағдайда жауапкер-шілігі шектеулі серіктестікті тарату туралы мә-селені елеусіз қалдырмау керек. Бұл жағ дай да, тіркеу ЖШС жұмысын тоқтатқан 5 жұмыс күні ішінде ХҚКО арқылы, сондай-ақ, электрондық үкімет порталы арқылы да жүзеге асырылады. Сонымен қатар, ЖШС негізін салушы «Заң газетіне» хабарлама беруі, кедендік бажға қа-рыз еместігі, мемлекеттік алым-салық туралы анықтама алуы, заңды тұлғаның мөрді жою туралы (ЖШС өз еркімен жойылады) құжат пен арызды беру арқылы шешім қабылдауы тиіс. Арызды қараған соң тіркеу органы жауап-кершілігі шектеулі серіктестіктің тоқтатылған-дығы туралы дерекқорға жазуы тиіс.

Д.БИБНЕВА,Актөбе қалалық Әділет департаментінің

жетекші маманы

Құқығыңа құлақ сал!

Айналасына өз кәсібінің қыр-сырын жетік меңгеріп қана қоймай, халыққа парасатты, сындарлы қызмет көрсете ала-тын мамандарды жинақтай білген құрылым жұмысы алға басарына күмән жоқ. Мұның саяси, құқықтық негізі Ұлт жос-парынан да көрініс тапқан.

100 нақты қадамнан тұ-ра тын Ұлт жоспары Елбасы атап өткендей жаһандық және ішкі сын-қатерлерге жауап бе-ретін, сонымен бірге, елімізді әлемнің бәсекеге қабілетті отыз озық елінің қатарына қосатын стратегиялық құжат. Шетелдік сарапшылар тара пынан жоға-ры бағаланған бұл құ жаттың бірінші тарауының өзі кәсіби мемлекеттік аппарат құруды көздейді. Және оның жолы ретінде 15 қадам көрсетіледі. Демек, әрбір мемлекеттік қыз-меткер халық алдында адал, мін сіз қызмет атқарумен қатар, кәсіби мем лекеттік аппарат құруға атсалысуы тиіс.

– Ұлт жоспарының орында луына сіздер қандай үлес қосып жатырсыздар?– Мемлекеттік қызметкер

– мем лекеттің айнасы. Оның өзін-өзі ұс тауына, ілтипатына, сауалға тиянақты да дәл жа-уап беруіне қарап халықтың мем лекеттік қызметке деген көзқарасы қалыптасады. Сон-дықтан, біз қатары мызға қо-сылатын мамандардың кә сіби біліктілігіне ғана емес, кісілік болмысына, адамдармен тіл табысуына да ерекше мән бе-реміз. Мемлекет атынан қыз мет ететін мамандар қате лікке жол бермеуі тиіс. Өйткені, оның бір ағат ісі бүкіл құрылымның жұмы сын жоққа шығарып, мемлекеттік қызметтің беделіне нұқсан келтіреді. Ал, беделдің мысқалдап жиналатынын бар-шамыз білеміз. Алматы қа-лалық Әділет департаментіне қарасты Жылжымайтын мү-лікке құқықтарды тіркеу бас-қармасының ұжымына да кәсіби білікті мамандар іріктелген. Осы күнге дейін олардың атына сын

айтып, шағымданғандар болған жоқ. Өйткені, өз ісіне жауап-ты қарайтын мамандар бүгінгі жұ мысты ертеңге қалдырмай, жұртшылық көңілінен шығып жүр. Ал, біздің басқармада күніне мыңға тарта мемлекеттік қызмет көрсетіліп, азаматтар-дан түсетін 200-ге жуық сауал, ұсы нысқа жауап берілетінін ескерсек, қызметкерлердің жүк-теменің ауырлығына қарамас-тан қаншалықты тыңғылық-ты жұмыс істеп жатқанын ба ғамдар едік. Оның үстіне, әр қызметкердің жүктемесі биыл былтырғы жылмен са-лыс тырғанда екі есеге өс кен. Өз деріңіз білесіздер, Алма-ты ның аумағы жыл сайын ұл-ғайтылып жатыр. Бұрынғы қала шетіндегі елді мекендер дің біразы қала құрамына кірді. Осы ның өзі қызметкерлер жұ-мысын көбейтуде. Жұмыс көп болғанымен, қызметкерлер саны баяғыдай. Басқармада еңбек етіп жүрген мамандардың кәсіби біліктілігінің жоғары болып, өз мамандығын бағалауының арқасында жұмыс көп болға-нымен сапаны түсіргеніміз жоқ.

«Теңіз тамшыдан құрала-ды» дейді бабаларымыз. Сол айтпақшы, Ұлт жоспарының ой-дағыдай іске асуы әр мемлекет-тік қызметкердің өз жұмысын абы роймен атқаруына байланыс-ты екенін баршамыз түсінеміз.

– Жылжымайтын мү­лікті тіркеудегі қыз мет тің жеңілдегені ту ралы жиі естиміз. Бұдан ха лық тың хабары бар ма?– Еліміздегі кез келген өз-

геріс, кез келген жаңа заң-

нама халықтың игілігі үшін жасалады. Мысалы, бұған дейін жылжымайтын мүлікке қа-тысты алаяқтық қылмыстардың көп жасалатыны, халықтың содан зардап шегіп отырғаны аз айтылған жоқ. Сонымен бірге, мұндай кемшіліктің орын алуына жылжымайтын мү лікті тіркеудің қиындығы, күрделілігі әсер етеді деген де пікірлер айтылды. Ал, көпшілік арасындағы мұндай пікірлер заңнаманы барынша жетілдіріп, мемлекеттік қызметті барынша ашық, қолжетімді, жедел ету қажеттігін көрсетеді. Міне, сон-дықтан да, 2016 жылдың сә уір айында Қазақстан Респуб ли-касы «Жылжымайтын мүлікке құқықтарды мемлекеттік тір-кеу туралы» заңына өзгерістер енгізіліп, мемлекеттік тіркеу мерзімі 5 жұмыс күнінен 3 жұ-мыс күніне қысқартылды. Оның талаптары да халыққа барынша тиімді бола түсті. 2015 жылдың басынан бастап нотариустармен жасалған мәмілелер бойынша баламасыз негізде электрондық тіркеуге көшуге байланысты электрондық тіркеудің саны ұлғайды. Жылжымайтын мү-лікке құқықты тіркеу рә сім-дерін қысқарту мақса тын да 2015 жылдың басынан бастап, мемлекеттік тіркеуге ұсы ны-латын құжаттар тізімінен тех-никалық құжатты алып тас-тауды қарастыратын тү зетулер енгіз ілгені белгілі . Со ның ар қасында азаматтар жыл-жы майтын мүліктерін тір кеу үшін бірнеше мекеменің та-балдырығын тоздырып, бұ-рын ғыдай көп анықтама жина-май ды. Әділет саласындағы

бұл шара нотариустардың да жауапкершілігін арттыр-ға ны даусыз. Айталық, қазір нота риуста келісім рәсімдел-геннен кейін 1 күн ішінде кез келген жан өз құқығын әділет органдарында тіркей алады. Келісімге қол қойылғаннан кейін нотариус сатып алу-шының жазбаша келісімімен өзінің электронды цифрлы қол таңбасымен құпталған құ-жаттарды электронды түрде «Е-нотариат», яғни бірыңғай нотариалды ақпараттық жүйенің бағдарламасы арқылы аумақтық әділет органына жібереді. Қазір бұл жаңалық жер-жерде жан-жақты түсіндірілуде. Өйткені, отандастарымыз өз құқығын біліп, өзгеге есе жібермеуі керек.

– Түсіндіру демекші, жаңа бастаманың на си­хаты қалай болып жа­тыр?– Әділет органдарының

негізгі мақсаттарының бірі ха-лықтың құқықтық сауатын кө-теруге бағытталған. Осыған орай, біз жылжымайтын мүлікті тіркеудегі оң өзгерістерді, жа-ңашылдықтарды халыққа дер кезінде жеткізуге барынша тырысып жатырмыз. Бұл ба-ғытта биыл қызметкерлеріміз жергілікті , республикалық бұқаралық ақпарат құрал да-рында мақалаларын жариялап, жаңа бастаманың тиімді тұс-тарын барынша түсіндірді. Осы мақсатта түрлі жиындар, дөңгелек үстелдер өткіздік. БАҚ-пен бірігіп жүргізілген насихат жұмыстарының нәтижесінде азаматтар жылжымайтын мү-лікке құқықтарды тіркеудегі

өзгерістерден толық хабардар болып отыр.

– Қазір «бәсекеге қабі­лет тіліктің жаһандық индексі» дегенді жиі ауызға аламыз. Мұның біздің ел үшін маңызы неде?– Жаһандық бәсекеге қабі-

леттілік индексі дегеніміз – жа-һандық зерттеулер және әлем елдерінің экономикалық бәсекеге қабілеттілік көрсеткіші бойын-ша онымен қоса жүретін оның рейтингі. Бұл жалпыға бірдей қолжетімді статистикалық мә-ліметтерге және компаниялар басшыларының жаһандық са-уалнама нәтижелеріне, яғ ни, Бү кіләлемдік эконо мика лық фо рум талдау жаса ла тын ел-дер дің жетекші зерт теу инс-титуттарымен, ұйым да ры мен бір лесіп өткізетін жыл са йынғы кең ауқымды зерт теу лер ком-бинациясына негіз дел ген әдіс-теме. Индекс 119 көр сет кіштен құралады. Әділет ми нистр лігі сол 119 көрсеткіштің 4 ин ди ка-торы бойынша жауапты және 3 индикаторы бойынша қосым-ша жауапты болып та была-ды. Былтырғы жылы бә секеге қабілеттілік жөнінен бә сі міз жоғарылап 42-орынға та бан ті-реген едік. Биыл да осы биік тен төмендемей, керісінше, көр сет-кішімізді неғұрлым жақ сарту мақсатында жұмыстар жүр-гізілуде. «Ұйымдасқан ұта ды» дейді бабаларымыз. Ен де ше, ынтымақтаса атқарған жұмыс-тың нәтижелі боларына сенеміз.

– Әңгімеңізге рақмет!

Сұхбаттасқан Назерке ИНАқыНоВА

жауапкершілігі шектеулі серіктестік иЕлЕрі нені

білуі керек?

Қылмыс жасаған адамды заң аясында жазаға тарту қай қоғамда да, қай кезеңде де бар. Ал, жаза деңгейі қылмыс санатына қарай белгіленеді. Алайда, Қазақстан Республикасының Қылмыстық кодексінде қылмыс жасаған адамның жәбiрленушімен татуласуына байланысты қылмыстық жауапкершiлiктен босатудың құқықтық тетігі жасалған. Қылмыстық соттарда бұл практика жиі қолданылатынын атап айтқым келеді. Қазақ қоғамының бір артықшылығы, оның кешірімшіл, кең пейілі мен мейірімділігінде шығар. Бұл көрініс заң жүзінде де бекітіліп отырғаны бекер болмаса керек.

жәбiрленушi қылмыс жасаған адамға қарсы қозғалған қылмыс-тық iстi тоқтату туралы сотқа өтінiш береді. Айыпталушыға материалдық талаптардың бол-мауына байланысты жазаны жұм-сарту туралы жәбірленуші өтініш түсірген жағдайда, қылмыстық процесті жүргізуші орган тарап-тардың арасында татуласудың болғанын және Қылмыстық ко-декстің 68-бабын қолдану үшін қажетті өзге де негіздердің бар екенін анықтауға міндетті. Егер бірінші немесе апелляциялық сатыдағы сотта кодекстің 68-ба-бын қолдануға негіз болатын мән-жайлар анықталып, бірақ, сот осы заңды заңсыз немесе негізсіз қолданбаған жағдайда, кассациялық сатыда осы құжат негізге алынып, қылмыстық жау-апкершіліктен босату қарастыры-латынын ескергеніміз жөн.

А.қыЗыЛБАЕВА,Ақтау қалалық сотының

судьясыМАҢҒЫСТАУ ОБЛЫСЫ

6 №118 (2896) 25 қазан 2016

zangazet@maiI.ruТЕМІРҚАЗЫҚ

Жақында Алматы грани-зоны әскери сотында Алматы

гарнизоны әскери прокура-турасының прокурорлары,

Алматы қаласы бойынша Қылмыстық атқару жүйесі

басқармасының өкілдері және әскери орган қыз-

меткерлерінің қатысуымен «Жазаны өтеу және сот

актілерінің уақтылы орында-луы» тақырыбында дөңгелек

үстел өтті.

Аталған іс-шарада негізг і талқыланған сұрақтар мемлекеттің қылмыстық саясатын әлемдік стан-дарттарға жақындатуға қатысты өрбіді. Ол үшін заң жобаларына сай сотқа дейінгі және пенитен-циарлықтан кейінгі пробацияны енгізу жоспарланған. Бүгінгі күні заңнаманың жаңашылдығы ретін-де елімізде екі түрлі пробация моделі қолданылады. Олар: шарт-ты – үкімді және пенитенциар-лықтан кейінгі пробация түрлері. Заңнама жобасына сотқа дейінгі пробацияның енгізілуі жасалған қылмыс түріне сәйкес келетін жаза тағайындау барысында объективті шешім қабылдауға мүмкіндік бе-реді.

Сотпен бас бостандығынан ай-ыру жазасы тағайындалған кезде пенитенциарлық пробация кезеңі қолға алынады. Бұл кезеңде пени-тенциарлық пробация қызметкері сотталушыны жазасын өтеудің бірінші күнінен бастап бақылауға алады. Бас бостандығынан айы-рылған сотталушыға әлеуметтік бейімдеу бағдарламасы жобалана-ды. Оның ішінде сотталушы үшін әлеуметтік-психологиялық көмек жүйесі қарастырылуы ықтимал.

СОТ АКТІСІ МӘЖБҮРЛІ ТҮРДЕ ОРЫНДАЛАДЫ

Сот актісі – құқықтық қолдану актісі. Азаматтық істер бойынша сот актілерін орындаудың кейбір мәсе-лелері Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының нормативтік қаулысымен реттеледі.

Қазақстан Республикасы Конституциясының 76-бабы 3-тармағына және Қазақстан Республикасы Азаматтық процестік кодексінің 21-бабына сәйкес, заңды күшіне енген сот актілерін барлық мемлекеттік органдардың және олардың лауазымды тұлғаларының, жеке немесе заңды тұлғалардың орындауы міндетті. Сонымен қатар, сот актілері ерікті немесе мәжбүрлі түрде орындалуы тиіс. Мысалы, сот актісін ерікті түрде орындау деген борышкердің атқарушылық іс жүргізу қозғалғанға дейін сот актісінде ұйғарылған орындауды өндіріп алушыға өз бетімен беруін білдіреді. Ал, сот актісін мәжбүрлеп орындату дегеніміз, сот орындаушы-сының «Атқарушылық іс жүргізу және сот орындаушы-ларының мәртебесі туралы» Қазақстан Республикасы-ның заңына сәйкес, сот актісін орындау үшін қажетті әрекеттерді борышкердің еркіне қарсы жасауы.

Кез келген істің өз орындалу мерзімі болатыны анық. Сол тәрізді сот актілерін орындаудың да өз мерзімі бар. Мерзімді кейінге қалдыру өндіріп алушының заңды құқықтарын бұзбауы тиіс. Солай бола тұра бұл жерде борышкер сот актісін орындаудан жалтара алмайды.

Мысалы, кәмелеттік жасқа жетпегендерге қатысты сот актісін орындау мерзімін кейінге қалдыру жайына тоқталар болсақ, жасы он төрттен он сегізге дейінгі жасөспірім келтірген мүліктік зиянды өндіріп алу жөнінде сот актісін орындау мерзімін кейінге қалдыру, егер осы кезеңде жасөспірімнің мүлкі немесе табысы болмаса, жауапкер кәмелетке толғанға дейін кейінге қалдырылмақ. Егер мерзімді кейінге қалдыру үшін негіз болған мән-жайлар сот белгілеген мерзімді кейінге қал-дыру күнінен бұрын жойылса, онда сот өндіріп алушы-ның, борышкердің арызы бойынша немесе сот орындау-шысының өтініші бойынша сот отырысында мерзімді кейінге қалдыру туралы ұйғарымның күшін жояды.

Тағы бір тілге тиек етерлік жайт, борышкерде өн-діріп алуға болатын мүлік болмаса, АІЖК-нің 240-ба-бына орай, атқарушылық әрекеттерді жасау мерзімін кейінге қалдыру немесе мерзімін ұзарту берілмейді.

Гүлім МҰҚАНОВА,Жамбыл аудандық сотының судьясы

АЛМАТЫ ОБЛЫСЫ

Баршамызға мәлім, «100 нақты қадам – баршаға арналған қазіргі заманғы мемлекет» Ұлт жоспарының екінші бөлімі заң-ның үстемдігін қамтамасыз ету-ге арналған. Онда азаматтардың сот төрелігіне қолжетімділігін жеңілдету үшін сот жүйесі ин-станцияларын оңтайландыру, барлық сот процестеріне бейне және таспаға жазу шараларын міндетті түрде енгізу, сот рәсім-дерін оңайлату және сот проце-стерін жеңілдету үшін азамат-тық-құқықтық даулар жөніндегі соттарға прокурордың қатысуын қысқарту көрсетілген. Аталған новеллалар нәтижесінде 2016 жылдың 1 қаңтарынан жаңа Аза-маттық процессуалдық кодекс (әрі қарай - АПК) қолданысқа енгізілді.

Кодекстің еліміздің әрбір азаматына тигізетін әсері өте зор деп санаймын. Ол азаматтық, отбасылық, еңбек, тұрғын үй, қаржы, шаруашылық, жер және басқа құқықтық қатынастардан туындайтын даулар, ерекше жүр-гізілетін істерді қарау тәртібін белгілейді. Құжаттың міндеті азаматтардың, мемлекеттің және заңды тұлғалардың бұзылған не-месе даулы құқықтарын, бостан-дықтары мен заңды мүдделерін қорғау және қалпына келтіру, азаматтық айналымда және жа-рия-құқықтық қатынастарда заңдылықты сақтау, дауды бей-біт жолмен реттеуге жәрдемдесу, құқықбұзушылықтардың алдын алу мен қоғамда заңға және сотқа құрметпен қарауды қалып-тастыру болып табылады.

Онда мынадай басты қағи-даттар көрсетілген: заңдылық, сот төрелігін тек соттың жүзеге асыруы, тұлғаның құқықтарын, бостандықтары мен заңды мүд-делерін сотта қорғау, іске қаты-сатын адамдардың ар-намысы мен қадір-қасиетін, іскерлік беделін құрметтеу, жеке өмірге қолсұғылмаушылық, хат жазысу, телефон арқылы сөйлесу, пошта, телеграф және өзге де хабар-лар құпиясы, меншікке қол-сұғылмаушылық, судьялардың

тәуелсіздігі, жұрттың бәрінің заң мен сот алдындағы теңді-гі, сот ісін жүргізу тілі, тарап-тардың жарыспалылығы мен теңқұқықтылығы, білікті заң көмегіне құқықтарды қамтама-сыз ету және т.б. Ерекше назар аударатын жайт, азаматтық сот ісін жүргізу қағидаттарын бұзу оның сипаты мен елеулілігі-не қарай шығарылған сот ак-тілерінің күшін жоюға әкеледі.

Бір мақалада барлық өзгеріс-терді қамту мүмкін емес. Сон-дықтан, қысқаша ғана кейбір ерекшеліктеріне тоқталайын. Сот ісін жүргізу тілі 14-бапта бекітілген. Онда сот ісін жүргі-зу тілі сотқа талап қою арызы берілген тілге байланысты сот ұйғарымымен белгіленеді. Ал егер істі бірінші сатыдағы сотта қарауға дайындау барысында талап қоюшының өз өкілі талап қою арызы берген тілді білмей-тіні анықталса, онда сот талап қоюшының жазбаша өтінішхаты бойынша сот ісін жүргізу тілін өзгерту туралы ұйғарым шыға-рады.

Кодекстің 19-бабы 10-тар-мағында соттың іс жүр гіз уін-дегі азаматтық істер бойын ша сотқа келіп түскен өтініш тер туралы ақпарат жария етілуге және осы ақпаратты соттың ресми интернет-ресурсында орна ластыру арқылы процеске қатысу шылардың назарына жет-кізілуге тиістігі айтылған.

Тараптар қаралып жатқан істің аумақтық соттылығын, оның ішінде, істі сот талқылауы-на дайындау сатысындағы сот-тың іс жүргізуінде жатқан істер бойынша аумақтық соттылықты өзара келісім бойынша өзгерте алатыны да(32-бап) жағымды жаңалықтың бірі.

Сот құрамы туралы 35-бапқа да өзгерістер енгізілді. Атап айт-сақ, нақты істі қарау үшін соттың құрамы оны қалыптастыруға сот талқылауының нәтижесіне мүд-

делі тұлғалардың ықпалын бол-дырмайтын тәртіппен, судьялар-дың жүктемесі мен мамандануы ескеріле отырып, оның ішінде, автоматтандырылған ақпарат-тық жүйе пайдаланыла отырып қалыптастырылады. Бұл норма сотқа түсіп жатқан арыздарды судьяларға таратқанда жемқор-лыққа қарсы тосқауыл болады.

Егер бұрын жауапкерді істі бірінші сатыдағы сотта мәні бойынша қаралып жатқанда да ауыстыру мүмкіндігі бол-са, енді жауапкерді істі қарау басталғанға дейін ауыстыруға жол беріледі (50-бап).

Жаңа заңнамаға сай, дәлел-демелерді сотқа ұсыну тәртібі өзгертілді. Енді тараптар мен іске қатысатын басқа да тұл ғалар дәлелдемелерді істі сот талқы-лауына дайындау сатысында бірінші сатыдағы сотқа ұсынуы керек. Тараптардың қолында бар дәлелдемелерді сотқа дәлел-ді себептерсіз ұсынбау – осы дәлелдемелерді апел ляциялық,

кассациялық сатылардағы сотқа ұсыну мүмкіндігін болдырмай-тындығы бекітілген (73,413-бап-тар).

Күші жойылған кодекс бой-ынша кейбір азаматтар сарап-тама тағайындау туралы ұйға-рымға шағым келтіріп, істі қарау мерзімі кем дегенде бір айға ұзақ болатын. Енді сараптама тағай-ындау туралы ұйғарым шағым жасауға және наразылық біл-діруге жатпайды. Ұйғарыммен келіспеу туралы дәлелдерді та-раптар апелляциялық шағымға енгізуі мүмкін (82-баптың 9-тар-мақшасы).

Сот шығыстары туралы да тарауда біршама өзгерістер орын алды. Кейбір талаптар бойын-ша талап қою бағасы басқаша белгіленді (104-бап). Енді талап қою бағасы мүліктің сотқа талап қою берілген күнгі нарықтық құнымен айқындалады.

Азаматтық процестік кодекс міндеттерінің бірі дауды бейбіт жолмен реттеуге жәрдемдесу

болып табылатынын айтып өт-кен болатынмын. Соны жүзеге асыруда дауласып жатқандарға мемлекеттік баж салығын қай-тару туралы бап өте маңызды. Онда тараптар бірінші, апел-ляциялық сатылардағы соттар бекіткен татуласу келісімін не-месе дауды (жанжалды) меди-ация тәртібімен реттеу туралы келісім, дауды партисипативтік рәсім тәртібімен реттеу туралы келісім жасасқан кезде, төленген мемлекеттік баж толық көлемде бюджеттен қайтарылуға жататы-ны айтылған (115-бап).

Біраз істерді қарау мерзімі де қысқартылды(12,13-тараулар). Ол азаматтардың, заңды тұлға-лардың құқықтарын тез арада қорғауына көп үлес қосуда.

Бұрынғы кодекс бойынша кемшіліктер болған жағдай-да талап арызды қозғалыссыз қалдыру мүмкіндігі болатын. Қазір ондай бап көрсетілмеген, кемшіліктер анықталса және істі сот талқылауына дайындау са-тысында кемшіліктерді жоюдың мүмкін еместігі анықталатын болса, талап арыз бірден қайта-рылады.

Талап қоюды қамтамасыз ету туралы ұйғарымды орындау тәртібі де өзгерді. Енді ұйға-рымға қоса, атқару парағын толтыру қажеттілігі жоқ. Оны орындау үшін сот актісі аумақ бойынша тиісті әділет органына жіберіледі (158-бап).

Егер жаңа кодекс қабыл-данғанға дейін талапкерлер бір берген талап арызын бірнеше рет өзгерте беретін болса, енді ондай созбалаңға салудың жолы кесілді. Жаңа тәртіп бойынша талап қоюшы істі сот талқы-лауына дайындау аяқталғанға дейін не қосымша процестік әре-кеттерді жүргізу қажет болмаған кезде сот кеңесу бөлмесіне кет-кенге дейін жазбаша арыз беру арқылы талап қоюдың негізін немесе нысанасын өзгертуге,

талап қою талаптарының мөл-шерін ұлғайтуға немесе азайтуға құқылы екендігі көрсетілген (169-бап).

Жаңа нормалардың бірі – алдын ала сот отырысын өт-кізу. Бұл отырыста сот істің мән-жайларын тараптармен талқылайды, сұрақтар қояды, даулы құқықтық қатынастардың сипаты мен тараптардың тату-ласуына ықпал ететін мән-жай-ларды анықтайды. Егер талап қоюдың ескіру мерзімін немесе сотқа жүгіну мерзімін дәлелді себептерсіз өткізіп алған жағ-дайда судья іс бойынша өзге де іс жүзіндегі мән-жайларды зерттемей, талап қоюдан бас тарту туралы шешім қабылдай-ды. Талап қоюды мойындауды қабылдаған жағдайда талап қоюды қанағаттандыру туралы шешім қабылдайды.

Заңнамада т атуластыру рәсім деріне жеке тарау арналған (17-тарау). Онда тараптар та-туласу келісімін, дауды (жан-жалды) медиация тәртібімен реттеу туралы келісімді немесе дауды партисипативтік рәсім-дер тәртібімен реттеу туралы келісімді жасап не кодексте белгіленген тәртіппен өзге де тәсілдерді пайдалана отырып, дауды өзара талаптардың толық көлемінде не бір бөлігінде рет-тей алатыны белгіленген.

Біздер, Қазақстан Республи-касының судьялары – Шыңғыс-ханның «Орда биі» атанған Май-қы би жолын жалғастырушылар, жаңадан қабылданған Азамат-тық процестік кодексті «Қасым ханның Қасқа жолы», «Есім ханның Ескі жолы», Әз-Тәукенің «Жеті жарғысы» заңдарының 21 ғасырдағы заманға сай жалғасы деп білуіміз керек.

Н.ЫБЫРАЕВ,

Павлодар облысыАқсу қалалық сотының

судьясы

Пайым

ӘСКЕРИ ҚЫЗМЕТКЕРЛЕР ДЕ ПРОБАЦИЯЛЫҚ БАҚЫЛАУҒА АЛЫНАДЫ

КОДЕКС — «ЖЕТІ ЖАРҒЫНЫҢ» ЗАҢДЫ ЖАЛҒАСЫ

Алматы қаласы бойынша Қыл-мыстық атқару жүйесі департа-ментінің өкілі А.Жакупованың пікірінше, 2015 жылға дейін әске-ри қызметкерлерге пробациялық бақылау орнатылмаған. 2015 жыл-ғы өзгерістерге сәйкес, әскери қыз-меткерлер тұрғылықты мекенжайы бойынша пробациялық есепке тұрғызылатын болған. Аталған заң жобасы Қазақстан Республи-касының қылмыстық заңнамасын жетілдіру үшін қажет. Заңнаманың кейбір баптары әлі де нақтылауды қажет етеді.

Пробация қызметінің жұмы-сын ұйымдастыру қағидасы Қыл-мыстық, Қылмыстық іс жүргізу, Қылмыстық атқару кодекстеріне сәйкес әзірленді және пробация жұмысының қызметін ұйымдасты-ру тәртібін белгілеуге бағытталып отыр. Сотталғанды қоғамнан оқ-шаулаумен байланысты емес қыл-мыстық жазаларды орындау тәртібі заңды күшіне енген сот үкімі, қау-

лысы, ұйғарымы негізінде жүр-гізіледі. Облыстар Астана, Алматы қалалары және Алматы облысы бойынша Қылмыстық атқару жүй-есі департаменттерінің аумақтық пробация қызметтері қоғамнан оқшаулаумен байланысты емес қылмыстық жазаларды орындай-тын орган болып табылады.

Аумақтық пробация қызмет-тері сот үкімі келіп түскен күннен бастап бір тәулік мерзімде қоғам-дық және түзеу жұмыстарына тар-ту, белгілі бір лауазымды атқару немесе белгілі бір қызмет түрімен айналысу құқығынан айыру түрін-дегі жазаларға, бас бостандығынан шектеуді жүзеге асырады.

Кәмелетке толмағанды есепке қойғаннан кейін бір тәулік ішінде қорғаншылық және қамқоршылық органдарына, есепте тұрған адам-ның жұмыс немесе оқу орнының әкімшілігіне, сондай-ақ, әскери басқарманың жергілікті органда-рына хабарлау керек.

2016 жылдың 9 айлық есебі бойынша, Алматы гарнизоны әске-ри сотына 59 тұлғаға қатысты 52 қылмыстық іс түсті, 51 тұлғаға қа-тысты 46 іс аяқталған, оның ішінде 36 тұлғаға қатысты 32 үкім шыға-рылды. Сондай-ақ, 5 тұлға бас бос-тандығынан айырылды, 7 тұлғаға айыппұл тағайындалды, 11 тұлғаға шектеу жазасы берілсе, 11 тұлға шартты түрде сотталған,ал, 2 тұлға жазадан босатылған. Бұған қоса, есепті кезеңде 11 іс өндіріспен қысқартылды, медиацияны қолда-нумен 3 қылмыстық іс қаралды.

Одан басқа, сот актілерінің орын далуына сот тарапынан тұрақ-ты түрде мониторинг жүргізілуде. Шара соңында дөңгелек үстелге қатысушылар заңнама жобасын жетілдіру жұмыстарының жүр-гізілуін толығымен қолдады.

Ж. ЖАЙЛАУБАЙАлматы гарнизоны

әскери сотының төрағасы

100 нақты қадам

Білген жөн

7zangazet@maiI.ru

№118 (2896) 25 қазан 2016

Редакторлар кеңесiнiң төрағасы – президентДосымбек ӨТЕҒАЛИЕВ

Бас редакторБекжан ӘШІРБАЕВ

Бас редактордың орынбасарыАйнұр СЕМБАЕВА

Жауапты хатшы-дизайнерМақсат ТҮГЕЛОВ

Нөмірдің кезекшісіЕлеусіз МҰРАТ

Астана

Алматы

Атырау

Ақмола

Қызылорда

Оңтүс тiк Қазақстан

Шығыс Қазақстан

Газет бетiндегi жарияланымдардың позициясы мен фактiлерi үшiн редакция жауап бермейдi.

Жарнама мен хабарландырулардың маз мұнына жарнама берушi жауап ты. Жарнама берушi нiң жiберген қа телiгiне байланысты талап-тiлектер хабарлан-дыру жарияланған күн нен бастап екi ай мерзiм iшiнде қа былданады.

Газеттi есепке қою туралы №12292-Г куәлiктi 2012 жылғы 20 ақпанда Қа-зақстан Респуб лика сының Мәде ниет және ақпарат министрлiгi берген.

Газеттiң терiмi мен бет қаттау жұ мыс-тары «Заң» Медиа-корпорация» ЖШС компьютерлiк орта лығында жа салды. Ал-маты облысы, Iле ауданы, Өтеген батыр ауылы, Сейфуллин кө шесi, 2«б», «Принт плюс» ЖШС баспаханасында басылып шығарылды. Тел.: факс. 8 (727) 51-78-27, 8 (727) 51-78-31

Алматы қаласы Тел: 8(727) 292-29-27, 292-40-89факс: 8 (727) 292-29-92

E-mail: zanreklama@mail.ruАстана қаласы Абай көшесі, 78, 105-кеңсетел: 8 (7172) 34-58-28

Меншiк иесi: «ЗАҢ» МЕДИА-КОРПОРА ЦИЯ» ЖАУАПКЕРШIЛIГI ШЕКТЕУЛI

СЕРIКТЕСТIГI

Айша Құрманғали,8 707 851 91 13;

Айтақын Бұлғақов,8 702 239 62 99Құралай ҚУАТОВА8 701 678 9077Қалкөз Жүсiп, 8 701 300 14 74.

Нағымжан Сауяев,8 778 282 7782.

Шадияр Мекен бай ұлы,8 775 773 56 65.

Азамат Қасым,8 702 276 93 76

МЕНШIКТI ТIЛШIЛЕР:

ЖАРНАМА БӨЛІМІ:

«ÞðÑëóæáà» ÆØÑÊөêøåòàó қ., М.Горьêий êөøåñi, 37, 107-бөлмå. Òåл.: 8 (7162) 25-77-17«Âåðñèÿ-Ïðåññ» ÆØÑÏàâлоäàр қ., Åñòàй êөøåñi, 40. Òåл.: 8 (7182) 32-47-67, 32-49-04«Àéäè» ÆØÑҚàрàғàíäû қ., Æàмбûл êөøåñi, 11. Òåл.: 8 (7112) 42-00-71Қàëèàñқàðîâ Íұðëàí Íұðғèñûíұëû ÆÊÏåòроïàâл қ., Ê.Ñүòiøåâ êөøåñi, 58, 30-бөлмå, 3-қàбàòÒåл. 8 (7152) 46-02-57, ұÿлû òåл.: 8 (777) 572-29-91, 8 (701) 315-54-59Ìèõååâà Îëüãà Ñòàíèñëàâîâíà ÆÊҚоñòàíàй қ., Гоголь êөøåñі, 110, ВÏ 67 (Чåхоâ-Гоголь êөø. қиûлûñû), 8(714-2) 50-97-07, 8-7758847211, 8-7013506918 «Îçàò-1» ÆØÑÀқòөбå қ., Àлòûíñàриí êөøåñi, 31. Òåл.: 8 (7132) 40-41-05, 87774348344жәíå Àқòàó қàлàñûИП «SAPA KZ» Аòûðàу қàëàñû, 87781063779, e-mail:zan-at@mail.ru

Åðøîâà Ëþäìèëà ÆÊØûмêåíò қ., Æåлòоқñàí êөøåñi, 20 б.ÆØÑ «Íàçàð-1 фèðìàñû» ÆØÑ («РУТÀ» ÆÀ) info@nazar1.kzØûмêåíò қ., Èлÿåâ êөøåñi, 47, à/ж 144. Òåл.: 8 (7252) 53-40-48, 30-12-10«Þðèäè÷åñêàÿ фèðìà «Êîíñуëüòàíò» ÆØÑ Îрàл қ., Ë.Òолñòой, 28. Òåл.: 8 (7112) 50-88-05«Ðåêëàìà» ÆØÑÎрàл қ., Äоñмұхàмåäоâ êөøåñі, 43/1. Òåл.: 8 (7112) 50-47-34«Ëèð» ÆØÑ Қоñòàíàй қ., Áàйòұрñûíоâ êөøåñi, 67, 417-ïәòåр. Òåл.: 8 (7162) 54-57-03«Êîìпàíèÿ Æåòå» ÆØÑÒàлäûқорғàí қ., м-оí Молоäåжíûй 3 үй, 1 ï. Òåл.: 8(7282) 24-29-66, 87058147221ÆÊ Гàâðèëåíêî И.И. Қоñòàíàй қ.,ïр. Àль-Фàрàби 119 үй, êàб.407-Àòåл/фàêñ: 8 (7142) 53-63-21.«Æàñ Îòàу» ÆÊ Қûäûðбàåâà Í.Í. Қûзûлорäà қ., Әйòåêå би ê-ñі., 27, òåл: 26-45-89, ұÿлû òåл: 8 (777)402-28-28; 8 (700) 332-24-78.ÆÊ Тàжèбàåâà, Òàрàз қàлàñû Қойêåлäі êөøåñі 158 à, ХҚÎ àóмàғûòåл.: 87017268772, 87054422939ИП Íîâîñåëîâà Ïåòроïàâл қàлàñû, Êоíñòиòóциÿ Қàзàқñòàí êөøåñі, 28 үй, 1-қàбàò òåл: (87152) 46-74-77«Вåðñàëü Бèçíåñ» Àòûрàó қàлàñû, Мàхàмбåò êөøåñі, 107-à, 2-êàб., òåл: 32-14-29, 30-65-24, 8701 920 45 38ÆÊ «Ìàðцåфåй», Өñêåмåí қàлàñû, 60 òåл, 8(7232) 578414, 87772256506ÆÊ «Бàõäàуëåòîâà А.» Àлмàòû қ., Æібåê жолû ê., 55, Àлмà ñàó-äà орòàлûғû, 4-қàбàò, 426-íүê-òå. Òåл: 2714939. 87052083694 Email:ardawka_94@mail.ru

ЖАРНАМА ҚАБЫЛДАЙТЫН ОРЫНДАР:

050012, Алматы қаласы, Х.Досмұхамедұлы көшесi (бұрынғы Мичурин), 68 «б»-үй.Қабылдау бөлмесi: 292-43-43; 292-79-61 (факс);

Астана қаласы Абай көшесі, 78, 105-кеңсетел: 8 (7172) 34-58-28E-mail: zan@zanmedia.kz

«Заң газеті» аптасына 3 рет – сейсенбі, сәрсенбі, жұма күндері жарық көреді.

РЕДАКЦИЯНЫҢ МЕКЕНЖАЙЫ:

Жеке таралым 10253 данаАпталық таралым 30759 данаТапсырыс №235 Индекс 65921Газет Қазақстан Республикасы бойынша таралады

ЕЛДЕН-ЖЕРДЕН

ӘРТҮРЛІ

Семинар

ТАРАТУ4. «Ақ-Бота Қордай» әйелдер ассоциациясы» қоғамдық бірлестігі» (БСН 020340007635)

өзінің таратылатыны туралы хабарлайды. Барлық талаптар хабарландыру жарияланған күннен бастап 2 ай мерзім ішінде мына мекенжай бойынша қабылданады: Қазақстан Республикасы, Жамбыл облысы, Қордай ауданы, Қордай а., Жібек жолы к., 177-үй, тел.: 8 (72636) 4-50-71.

6. Алматы қаласы әкімдігінің 2015 жылғы 8 желтоқсандағы №4/652 қаулысының негізінде «Алматы қалалық Жұмылдыру дайындығы, азаматтық қорғаныс, авариялар мен дүлей зілзалалардың алдын алуды және жоюды ұйымдастыру басқармасы» коммуналдық мемлекеттік мекемесі өзінің таратылуы аяқталғаны туралы хабарлайды.

Талаптар Алматы қаласы, Республика алаңы, 4 мекенжайы бойынша хабарландыру жарияланғаннан кейін 2 ай ішінде қабылданады.

7. «Аягөз аудандық білім бөлімі» мемлекеттік мекемесі Аягөз аудандық білім бөлімінің «Ақтүбек шағын комплектілі бастауыш мектеп» коммуналдық мемлекеттік мекемесінің таратылатындығы туралы хабарлайды. Талап-шағымдар осы хабарландыру жарияланған күннен бастап 2 ай ішінде келесі мекенжай бойынша қабылданады: Шығыс Қазақстан облысы, Аягөз ауданы, Аягөз қаласы, Б.Момышұлы көшесі, 58-үй. Телефон 87223730954.

Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының басшылығы, судьялары және аппараты Жоғарғы Соттың отставкадағы судьясы Амангелді Рысқалиұлы Рысқалиевке ағасы, Ішкі істер органдарының ардагері

Ермекәлі Рысқалиұлы РЫСҚАЛИЕВТІҢқайтыс болуына байланысты орны толмас қайғысына ортақтасып, көңіл айтады.

11. «Петропавл Жылу Жүйелері» ЖШС келесі тауарларды сатып алу бойынша ашық тендер өткізетінін жариялайды: Лот №1 – Құбыр 630*8, 31 тн санында; Қызмет көрсетудің талап етілген мерзімі: 2016 жылдың 4 тоқсанында. Қызмет Петропавл қ. жүзеге асырылуы қажет. Тендерге Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрі 2015 жылғы 20 қаңтардан №18 бұйрығымен бекітілген Реттеліп көрсетiлетiн қызметтерге тарифтерді (бағаларды, алымдар ставкаларын) немесе олардың шекті деңгейлерін және тарифтік сметаларды бекіту кезінде шығындары ескерiлетiн тауарларды, жұмыстар мен қызметтерді табиғи монополиялар субъектiлерiнiң сатып алу Ережесінің 7-тармағында көрсетілген біліктілік талаптарға сәйкес келетін барлық әлеуетті жеткізушілерге қатысуға мүмкіндік беріледі. Тендерлік құжаттамалар пакетін 2016 жылғы 16 қарашаны қоса алғанда сағ. 12:00-ге дейін келесі мекенжайдан алуға болады: Петропавл қ., Жамбыл к-сі, 215, №5 кабинет, сағ. 9:00-ден 18:00-ге дейін. Тендерлік құжаттама тегін беріледі. Тендерге қатысу үшін әлеуетті жеткізушілер тендерлік өтінімдерін конвертке салып, «Петропавл Жылу Жүйелері» ЖШС-ға келесі мекенжай бойынша тапсырулары тиіс: Петропавл қ., Жамбыл к-сі, 215, №5 кабинет. Тендерлік өтінімдер 2016 жылғы 17 қарашада сағ. 10:00-ге дейін соңғы күні қабылданады. Тендерлік өтінімдері бар конверттерді тендерлік комиссия 2016 жылғы 17 қарашада сағ. 12:00-де келесі мекенжайда ашады: Петропавл қ., Жамбыл к-сі, 215. Сатып алуға бөлінген қаражат көлемі: Лот №1 – Құбыр 630*8, 31 тн санында – 15 500 мың теңге. Әлеуетті жеткізушілер мен олардың өкілдері (бірінші жетекшінің қолы және мөрімен куәландырылған сенімхатты ұсыну арқылы) тендерлік өтінімдері бар конверттерді ашу барысына қатыса алады. Табиғи монополия субъектісі қызметінің тұтынушылары «Петропавл Жылу Жүйелері» ЖШС өткізетін қызметтерді сатып алу тендеріне бақылаушы ретінде қатысуға құқылы. Қосымша анықтамалар мен ақпараттарды 8 (7152) 31-43-92 телефоны арқылы алуға болады.

8. «Екібастұз ГРЭС-2 станциясы» акционерлік қоғамы өзінің кредиторлары мен акционерлерін «Екібастұз ГРЭС-2 станциясы» АҚ Директорлар кеңесімен келесі шешімдерді қабылдағаны туралы хабардар етеді:

– «Екібастұз ГРЭС-2 станциясы» акционерлік қоғамының Еуразиялық Даму Банкі, «Даму және Сыртқыэкономикалық қызмет банкі (Сыртқыэкономбанкі)» мемлекеттік корпорациясымен «Екібастұз ГРЭС-2 станциясы» акционерлік қоғамының негізгі құралдарын құрастыратын мүлікті иеліктен айырумен немесе иеліктен айыру мүмкіндігіне байланысты және оның меншік капиталының он және одан аса пайыздарын құрастыратын шамаға «Екібастұз ГРЭС-2 станциясы» акционерлік қоғамының міндеттемелерін ұлғайтатын мәміле ретінде 27.03.2012 ж. жылжымалы мүлік кепілдігі туралы шартына №2 Қосымша келісімді жасау туралы;

– «Екібастұз ГРЭС-2 станциясы» акционерлік қоғамының Еуразиялық Даму Банкі, «Даму және Сыртқыэкономикалық қызмет банкі (Сыртқыэкономбанкі)» мемлекеттік корпорациясымен «Екібастұз ГРЭС-2 станциясы» акционерлік қоғамының негізгі құралдары мен жылжымайтын мүлік объектілерін құрастыратын мүлікті иеліктен айырумен немесе иеліктен айыру мүмкіндігіне байланысты және оның меншік капиталының он және одан аса пайыздарын құрастыратын шамаға «Екібастұз ГРЭС-2 станциясы» акционерлік қоғамының міндеттемелерін ұлғайтатын мәміле ретінде 27.03.2012 ж. жылжымайтын мүлік кепілдігі туралы шартына №2 Қосымша келісімді жасау туралы;

– «Екібастұз ГРЭС-2 станциясы» акционерлік қоғамының Еуразиялық Даму Банкі, «Даму және Сыртқыэкономикалық қызмет банкі (Сыртқыэкономбанкі)» мемлекеттік корпорациясымен «Екібастұз ГРЭС-2 станциясы» акционерлік қоғамының материалдық емес активтерін құрастыратын мүлікті иеліктен айырумен немесе иеліктен айыру мүмкіндігіне байланысты және оның меншік капиталының он және одан аса пайыздарын құрастыратын шамаға «Екібастұз ГРЭС-2 станциясы» акционерлік қоғамының міндеттемелерін ұлғайтатын мәміле ретінде 27.03.2012 ж. жер пайдалану құқығы кепілдігі туралы шартына №1 Қосымша келісімді жасау туралы.

3. «Бағалы қағаздар нарығы туралы» және 2016 жыл 18 қазаннан (№А5449) акциялар шығарылымын жою туралы «Бағалы қағаздар нарығы туралы» Қазақстан Республикасы Заңының 30-бабы 5-тармағына сәйкес, «Plankion Invest» акционерлік қоғамы жауапкершілігі шектеулі серіктесік болып қайта құрылуына байланысты акциялар шығарылымының жойылатыны туралы хабарлайды.

5. Алматы қаласы мамандандырылған ауданаралық экономикалық сотының 2016 ж. 14 қазандағы ұйғарымымен «Арыс ЛТД» ЖШС-ін (БСН: 011040005877) оңтайландыру бойынша азаматтық іс қозғалды. Заңды мекенжайы: ҚР, Алматы қаласы, Сәтпаев көш., 90/4 үй, 405-кеңсе.

10. «Diamond Group» арнайы қаржы компаниясы» ЖШС 26.10.2016 жылы, «Diamond Group» ЖШС-нің құрылтайшыларының облигацияларды шығаруға қатысты ортақ жиналысының болатындығы туралы хабарлайды.

12. «Мұнай сақтандыру компаниясы» АҚ-ның Директорлар кеңесінің шешімімен 2016 ж. 10.10 № 02-01/228 хаттамасына сәйкес, 2003 ж. 05.09. Қазақстан Республикасы Қаржы нарығын және қаржы ұйымдарын реттеу мен қадағалау агенттігімен тіркелген, «Мұнай сақтандыру компаниясы» АҚ Акциялар эмиссиясы проспектісіне 2016 жылдың 10.10 қарасты эмитенттің акционерлер саны 7 (жеті) акционерді құрайтынына қатысты өзгертулер мен толықтырулар еңгізілді.

2. «Дүние» халықаралық іскерлік ынтымақтастық орталығы» ЖШС (БСН 040640002976) «Жауапкершілігі шектеулі және қосымша жауапкершілігі бар серіктестіктер туралы» ҚР Заңының 27-бабына сәйкес жарғы капиталының 212 100,00 теңгеге азайғандығы туралы хабарлайды. Серіктестік несиегерлері осы хабарлама жарияланған күннен бастап бір айлық мерзім ішінде Серіктестіктен қосымша кепіл болмаса мерзімінен бұрын тоқтату немесе Қоғам тарапынан тиісті міндеттердің орындалуын және шығындардың өтелуін талап етуге құқылы. Несиегерлер талаптары мына мекенжай бойынша қабылданады: Талдықорған қ., Төлебаев к., №72-үй, №20-кеңсе.

Брифинг

Дөңгелек үстел

Жамбыл облысы бойынша қыл мыстық істер жөніндегі ма­ман дандырылған ауданаралық

соты 2016 жылдың 9 айының жұмыс қорытындысы бойынша

бри финг өткізді. Іс шараға сот төра ғасы А.Тлепов және «77 ТV»

теле ар на сының тілшісі Б.Жакулиев қатысты.

Іс-шара барысында сот төрағасы 2016 жылдың 9 айында қылмыстық істер бойынша атқарылған жұмыс-тар туралы баяндады.

«2016 жылдың 9 айында Жам-был облысы бойынша қылмыстық

істер жөніндегі мамандандырылған ауданаралық сотының өндірісіне 88 тұлғаға қатысты 76 қылмыстық іс түскен. Оның ішінде 75 тұлғаға қатысты 63 қылмыстық іске үкім шығарылған. Алқабилердің қаты-суымен 3 тұлғаға қатысты 3 қылмыс-тық іс қаралған.

Сот төрелігінің ашықтығын және қолжетімділігін қамтамасыз ету мақ сатында сот отырыстары-ның жүр гізілу барысын жазу үшін дыбыс және бейне құрылғыларды қолдану да да ілгерілеушілік бар. Сот ғимаратында сот істері бой-ынша анықтамалық ақпараттар-ды алу үшін анықтамалық киоскі жабдық талған. Сондай-ақ, ғимарат фойесінде сот отырысының қаралу кесте сін бейнелеп тұратын плазма-лық панель орнатылған. Бұған қоса, шара барысында СМС хабарлама ны пайдалана отырып, хабарландыру-лар жолдау мүмкіндігінің кеңейгені, сонымен қатар, азаматтардың элек-трондық бақылау ісін жүргізу өн-дірісі қызметіне жүгіне алатындығы жан-жақты түсіндірілді.

Бұқаралық ақпарат құралда-рымен байланысты нығайту және құқықты насихаттау мақсатында

есепті мерзімде 50 мақала жария-ланған, судьялар радиодан және телеарнадан 10 сұхбат берген. Со-нымен қатар, жоғары оқу орында-рында жасөспірімдерге құқықтар-ды түсіндіру мақсатында 10 дәріс оқылып, 4 брифинг, «Ашық есік күні», дөңгелек үстел секілді іс ша-ралар ұйымдастырылған.

Осы аралықта судьялар мен сот қызметкерлерінің кәсіби білім дең-гейін арттыру, жаңа заңнамаларды, қылмыстық істерді қарау барысын-да қолдану, заңнамаларға енгізіл-ген толықтырулар мен өзгерістерді, «Төрелік» бағдарламасын меңгеру-ге қатысты туындаған мәселелер бойынша да семинар сабақтарын өткізіп тұрады.

Брифинг соңында сот төрағасы журналистердің Судьялар одағының VII съезі, Сот кабинеті және судья-лардың жүктемесі бойынша қойған сұрақтарына жауап берді.

Жамбыл облысы бойынша қылмыстық істер жөніндегі

мамандандырылған ауданаралық сотының

баспасөз қызметі

ЖАҢА БАСТАМАНЫҢ ТИІМДІ ТҰСЫ КӨП

Алматы облысының қылмыстық істер жөнін­дегі мамандандырылған ауданаралық сотында «Қазақстан Республикасының соттарында бей­неконференциялық байланыс жүйесін пайдалана отырып сот отырыстарын ұйымдастыру бойын­ша әдістемелік ұсынымдарды талқылау» тақы­рыбында семинар өткізілді.

Семинар барысында сот төрағасы Б.Байжүнісов жоғарыда аталған әдістемелік ұсынымдар Қазақстан Республикасы Азаматтық процестік кодексіне және Қылмыстық-процестік кодексіне сәйкес және бей-неконференциялық жүйесін пайдалана отырып сот отырыстарын өткізу мәселелерін реттеу мақсатында әзірленгенін атап өтті. Бейнеконференциялық бай-ланыс жүйесін қолданудың мақсаты істерді қарау бойынша процестік мерзімдерді сақтау және азайту, қамақта отырған айыпталушының сот отырысына қатысу мүмкіндігін қамтамасыз ету. Сондай-ақ, бұл жаңашылдықтың сот отырысына белгілі бір себеп-терге байланысты қатысу мүмкіндігі жоқ куәден, жәбірленушіден жауап алу мүмкіндігін жүзеге асыру, белгілі бір себептерге байланысты сот отырысына қатысу мүмкіндігі жоқ іске қатысушы тұлғалардың, олардың өкілдерінің, сонымен қатар, куәлердің, са-рапшылардың, мамандардың, аудармашылардың сот отырысына қатысуына мүмкіндік туғызу үшін қолға алынғанын атап өткен жөн.

Семинар жұмысын қорытындылай келе Б.Бай-жүнісов сот ұжымына қызмет барысында бейнекон-ференциялық байланыс жүйесін пайдалана отырып сот отырыстарын ұйымдастыру үшін аталған әдісте-мелік ұсынымдарды мұқият зерделеуді тапсырды.

С.ҚАЛМАҚБАЕВА,

Алматы облысы қылмыстықістер жөніндегі мамандандырылған

ауданаралық сотының кеңсе меңгерушісі

Дөңгелек үстел барысында Ел-басымыздың «100 нақты қадам» Ұлт жоспары бойынша тәжірибеде қолданылып келе жатқан үш буын-ды сот жүйесінің мәселесі талқыға салынды.

- Бүгінде заң үстемдігін және әділ соттың азаматтарға қолжетімділі-гін қамтамасыз ету мақсатында сот жүйе сінде кешенді реформалар қолға алынғаны белгілі. Осы жаңашыл-дыққа сай бес буынды сот жүйесінен үш буынды сот жүйесіне көштік. Бұл

ТОҒЫЗ АЙДЫҢ ЖҰМЫСЫ ТАРАЗЫЛАНДЫ

ҮШ БУЫНДЫ СОТ ЖҮЙЕСІ СЕНІМНЕН ШЫҚТЫ

бірінші кезекте, дауларды жедел ше-шуге мүмкіндік береді. Бұдан бұрын талап арыз бірінші сатылы сотта, сосын апелляциялық, бұдан кейін облыстық сотта кассациялық, сосын Жоғарғы Соттың қадағалау инстан-цияларына беріліп, іс тағы да қарала-тын. Ал енді жаңа реформаға сәйкес кез келген дау қысқа мерзімде өзінің соңғы шешімін табуда. Сондай-ақ, сот жүйесінде кадр іріктеу қатаң тәртіп-пен жүзеге асуда. Бұрын судья болу құқығы 25 жастан басталса, қазір ол

30 жасқа өзгертілді. Үміткер бір жыл тағылымдамадан, сынақ мерзімінен өтеді. Мұның барлығы сотта істердің сапалы қаралуына, формальды ке-дергілердің жойылуына мүмкіндік туғызды, - деді Д.Тасыбаев өз сөзінде.

Іс-шара соңында сот төрағасы тақырыптың аясында туындаған барлық сұрақтарға жауап берді.

Байзақ аудандық сотының баспасөз қызметі

ЖАМБЫЛ ОБЛЫСЫ

Жамбыл облы­сы Байзақ аудандық

сотының төра ғасы Д.Тасыбаевтың

төрағалығымен өткен дөңгелек үстел биыл­

дан бастап қолданысқа енгізілген үш буынды

сот жүйесінің тиімді тұстарын таразылау­ға арналды. Шараға «Байзақ» атындағы

№3 колледждің білімгерлері мен оқы­тушылары қатысты.

Қорытынды

ТҰРАҒЫ ЖОҚ ЖАНДАРДЫ

ІЗДЕУ ЖАЛҒАСАДЫСолтүстік Қазақстан облыстық ІІД Крими­

налдық полиция басқармасының қызметкерлері «Қаңғыбас» жедел­профилактикалық іс­шарасын қорытындылады. Іс­шара ел аумағында екі күн бойы өткізілді.

Криминалдық полиция қызметкерлерінен бөлек, іс-шараға Жергілікті полиция қызметінің қызметкер-лері тартылды. Операция барысында тұрғылықты мекенжайы жоқ тұлғалар жүруі мүмкін барлық орын-дар тексерілді. Операцияны өткізу барысында екі күн ішінде полицияға тұрғылықты мекенжайы жоқ 289 тұлға жеткізілді. Барлығы есепке қойылып, олар туралы мәлімет арнайы есептер базасына енгізілді.

«Қаңғыбас» операциясының екі күні ішінде екі қылмыскер ұсталып, қаңғыбастықпен өмір кешіп жүр-ген, тұрғылықты мекенжайы жоқ із-түссіз жоғалған төрт тұлға табылды», - дейді полиция подполковнигі Василий Скляр.

Операция барысында қабылдап-тарату орнына тұрғылықты мекенжайы жоқ 11 тұлға орналастырылды. 304 жертөле, 194 кәріздік желі, 241 бос қалған ғимарат, 324 шатыр, қаңғыбастар қыстайтын 159 орын, тұрмыс-тық қалдықтар шығарылатын 78 орын мен орман ішін-дегі 131 орын тексерілді. Аталған бағыттағы жұмыстар одан әрі жалғасатын болады.

Солтүстік Қазақстан облыстық ІІД баспасөз қызметі

8 №118 (2896)25 қазан 2016

zangazet@mail.ru

БІЗДІҢ АНЫҚТАМА:Аты-жөні – Алдабергенова Эльмира СатыбалдықызыТуған жылы – 1983Бітірген оқу орны – Қазақ Мемлекеттік Заң универси-тетіХоббиі – кітапҚызметі – Талдықорған мамандандырылған ауданаралық әкімшілік сотының судьясы

Сот сөйлесін

БЕЗБЕН

«СУДЬЯ ҚОҒАМНЫҢ КЕМЕЛДЕНУІНЕ ӘДІЛ ШЕШІМІМЕН ҮЛЕС ҚОСАДЫ»

шағымдарды қарау тәртібі кодекстің 45 тарауы негізінде жүргізіледі. Мысалы, 150 айлық есептік көрсеткішке тең айыппұл 300 мың теңгеден асып кетеді. Дара кәсіпкерлер мұндай айыппұлға өздерінің шамасы келмейтінін, ол қар­жының шағын дүкеніндегі тауар сома­сынан көп екенін алға тартады. Азамат­тар айыппұл мөлшерімен келіспегені­мен, сот шешімді тек заң талабының аясында ғана қабылдайды.

– Мемлекеттік құзырлы органдар тарапынан айыппұл салуда қандай олқылықтарға жол берілуде, тәжі ри­беден не байқадыңыз?

– Көбінесе лауазымды тұлғалар та­рапынан процессуальдық тәртіп сақтал­майтыны байқалады. Мәселен, лауазым­ды тұлғалар айыппұл салу мәселесін кабинетте отырып шешеді. Заңға қайшы әрекет еткен азаматтарды шақырып, құқықтарын түсіндіру, алдын ала айып­пұл жайлы хабардар ету шаралары жүргізілмей жатып, оны бірден төлеу талап етіледі. Заң бойынша азаматқа бәрі хабарлануы, хаттама толтырылуы

Пікір Көзқарас

Президентіміз Судьялардың VI съезін де халқы заңын сыйлайтын, соты­на сенетін қоғамның ең дамыған қоғам екенін айтқан болатын. Жалпы, ел тұрғындарының мақсаты дәл осындай қоғам құру десек, әрине, бұл тұр ғыда соттардың алар орны зор. Сон дықтан, Елбасы бес институ цио нал дық реформа негізінде Судьялардың әдеп кодексін қайта қарап, оны заман талабына сай жаңартуды тапсырды.

«100 нақты қадам» – Ұлт жоспарына байланысты сот жүйесінде бірталай өзгеріс орын алғанын ескерсек, өмір дің ағымына сәйкес, Кодекстің жаңар тылуы заңдылық. Әдеп кодексінің жобасы су­дьялар қауымының талқы сына түсіп, оған қатысты ұсыныстар ашық түрде жа рия етілді. Сот жүйе сіндегі ең басты тұл ға судья болған дықтан, оның кез келген ортада, жалпы, қоғамда өзін­өзі ұстауы маңызды. Өйткені, судьяның кез келген қимылы, әдептілігі, білім­білігі, барлығы әр уақыт та елдің назарында. Судьяның қалт кеткен қателігі жалпы сот жүйе сін жағымсыз бағалауға себепші болатыны да жасырын емес. Осы себеп­ті, судья барлық кезде жағымсыз әрекет­терден өзін шектей білуі керек. Судья үнемі өзін тәрбиелеуге тиіс. Өйткені, мәдениеттің өзі тыйымдардан тұрады.

Соттарға барлық ел көз салады. Судья өзінің отырған орнын құрметтей білуі қажет. Судьялар істерге қатысты артық сөйлеуден аулақ болғаны жөн. Мұндай қағидаттың бәрі Судья әдебі кодексінің жобасында көрініс тапқан. Сондай­ақ, жобада судьялар жауапкершілігі одан әрі күшейтіліп, сот төрелігі мен халық алдын­дағы міндеттері жан­жақты көр сетілген. Судьяның жеке бас әдебі ел сотының бе­деліне тікелей әсер ететіні дәлелдеуді қажет етпейді. Судья қоғамның сот орган­да рының адалдығы мен сатыл майтын­дығына сенімін қалыптастыратын бірден­бір тұлға. Ал, сенімге селкеу түсірмеу, яғни, міндетті мінсіз атқару мінез­құлық­

Бұл туралы заңгер бұқаралық ақ па­рат құралдарына берген сұхбатын да: «Менің тағдырыма 194 мемлекеттің тәуел сіздігін жариялаған 194 адамның бірі болу бұйырды. Бұл әрбір жанның маң дайына жазылмайтын ұлы іс. Мен сол үшін өз тағдырыма ризамын. Біз Жәні бек пен Керейдің Алтынордадан бөлініп, тәуелсіз Қазақ хандығын құр­ған нан кейін дүниежүзінде екінші рет өз тәуелсіздігімізді жарияладық» деді. Осылайша әлемдік саясат аренасында бе дел ді мемлекеттер Қазақ елінің тәуел сіз дігін мойындап, диплома тия­лық қа ты настарға жол ашылды. Қазақ­стан ха лықаралық қатынастарда дер­бес толық қанды объект ретінде сырт­қы саясатта өзінің мүдделерін айқын­дап, халықара лық ұйымдардың қыз­ме тіне қатысу құқығына ие болды. Елі міз Егемендік декларациясы арқы­лы табиғи байлығы мыз бен эко номи­ка лық және ғылыми­техникалық әлеуе ті мізді толық меншігіне алды. Егемендік туралы декларация 1991 жылдың 16 желтоқсанындағы Қазақ­стан Республикасының Тәуелсіз дігі ту ралы декларациясымен терең үн­дес тік тапты.

Тәуелсіздігімізді әлемге паш еткен сол ұлы күннің 25 жылдық мерекесі біз үшін баға жетпес мейрам. Осы ши­рек ғасыр ішінде еліміздің сот жүйесі де мем лекеттің өсіп­өркен деуімен

МӘДЕНИЕТТІҢ ӨЗІ ТЫЙЫМДАРДАН ТҰРАДЫ

БІЗ ҮШІН БАҒА ЖЕТПЕС МЕРЕКЕМемлекет басшысының «Біз өзіміздің қазақстандық арманымыз­дың орындалуына және Қазақстанның өркендеуіне сенімді түрде қол жеткізетін боламыз» деген сөзі еліміздің әрбір тұрғынын болашаққа нық бағыттайды. Себебі, бұл жолда нақты жоспарлар мен бағдарламалар кезең­кезеңімен жүзеге асуда. Солардың бірі «100 нақты қадам» — Ұлт жоспары.

Ұлт көшбасшысы, көреген сая саткер Нұрсұлтан Назарбаев тың се ніп тапсыруымен ең ал ғаш тәуелсіздігімізді, яғни, Қазақ станның өз ал ды на егемен мем лекет екенін әлемге белгілі заңгер Сұлтан Сартаев жариялады.

қа тікелей тәуел ді. Судьяның мұндай сенімді азамат тар дың ар­намысы мен қадір­қасиетін құрметтеу арқылы қалып­тастыра алатыны кодекстің жобасында 12­баппен нақтыланған. Сот отыры­сының жоғары мәдениетін қамтама сыз ету де судьяның басты парызы. Процес­терді тек мантия киіп жүргізу азамат тар­дың сотқа қадір­құрметін арттырады. Судья өзінің дінге қатыс тылығын таныт­пауы тиіс, сондай­ақ, өз қызметін жүзеге асыру, құқық немесе құқықтық жүйе мәселелері бойынша қарым­қатынас кезінде осы ған мүдделі, заң шығарушы, ат қа рушы органдардың, бизнес­құры­лымдардың өкілдері болып табылатын белгілі адамдармен қарым­қаты настарда өзінің деңгейін сақтауы керек.

Судья әдебінің кодексі кәсіби әдеп өлшемдерінің жиынтығы ретінде сот төрелігін жүзеге асыруда және соттан тыс қызметтегі мінез­құлық тың судья үшін міндетті қағидаларын белгілей отырып, сот және судья әде бі нормала­рын бұзу кезінде туындайтын қоғамдық қатынастарды, сондай­ақ, сыбайлас жемқорлыққа қарсы мінез­құлықтың кәсіби әдептік стандартын айқындайды. Сондықтан, бүгінгі күні Судья әдебі кодексінің сот төрелігін жүзеге асыру­дағы алатын орны маңызды.

Тағы бір айта кетерлігі, енді кодекс негізінде азаматтар сот қоғамдастығының тиісті органына тікелей жүгініп, судья­ның этикалық нормаларды бұзу фак­тілері туралы хабарлай алады. Бұл қадам сот жүйесінің ашықтығын қамтамасыз етіп қана қомай, судьялардың жауапкер­шілігін арттырады. Судьялардың жаңа Әдеп кодексі еліміздің алдағы даму кезеңдерінің міндеттерін орындауға лайықты қызмет етіп, соттардың беделі мен судьялардың мәртебесін одан әрі көтереріне сенім зор.

Дінмұхамед СЕЙІТОВ,Талғар аудандық сотының судьясы

АЛМАТЫ ОБЛЫСЫ

– Әкімшілік құқықұзушылық ту­ра лы кодекстің жаңа баптармен то­лы ғуына байланысты соттарда қара­ла тын істердің азаюы азаматтар құ­қы ғына қандай да бір нұқсан келтір­мей ме?

– Әкiмшiлiк құқықбұзушылық тура­лы кодекс, сол сияқты, басқа да ел заң­дары ең алдымен адамның қауiпсiздiгiн қамтамасыз етiп, құқықтарын қорғайды. Сондықтан, жаза қолданғанда адам жа­нын күйзелтуге немесе оның қадiр­қа­сиетiн қорлауға жол берілмейді. Соңғы өзгерістерге байланысты Әкімшілік құ қық бұзушылық туралы кодексте

сотпен қаралатын баптар саны кеміді. Нақты айтқанда, айыппұлдар салу ісі бойынша шешімді құзырлы органдар­дың өздері қабылдайды. Бірақ, орган­дардың қаулыларына риза болмаған, яғни, наразылығы бар азаматтар сотқа жүгіне алады.

– Ондай шағымдар көп пе?– Мемлекеттік органдар қаулыла­

рына қатысты шағымдар жетерлік. Мы­салы, жол ережесін бұзғандар немесе дара кәсіп иелері болсын, кез келген адам заң талабын бұзғанына қарамастан айыппұл төлегісі келмейді. Бұл өзіміз куә болып отырған шындық. Мұндай

және құқықтары мен міндеттері түсін­дірілуі қажет.

– Азаматтар процессуалдық құ­жат тарды цифрлық қолтаңбамен куә лан дырылған электрондық құжат түрінде алу мүмкіндігіне ие болды. Бұл жаңалықты тұрғындар пайдала­на алуда ма?

– Бүгінде халықтың интернет ресурс­ тарына қолжетімділігі артты. Төрелік бағдарламасының негізінде әр азамат соттың сайтына кіріп, аты­жөнін, т.б. мәліметтерді жазады. Және өздеріне қа­жетті қаулылар мен шешімдер көшір­мелерін ала алады. Судьяның қолы тұрғандықтан, электронды құжат заңды саналады. Сотқа барып, көшірмесіне мөртаңба бастырып жүрмейді. Бұл шара өз кезегінде азаматтар уақытын үнемдеуге мүмкіндік беруде.

– Кодексте жеңілдететін мән­жай­ларды анықтау барысында әкімшілік айыппұлдың сомасын 30 пайызға дейін қысқарту мүмкіндігі бар. Бұл шара қандай жағдайға байланысты қолданылады?

– Заң бойынша әкімшілік құқық бұ­зушылық ісін жүргізуші судья немесе лауазымды тұлға айыппұл мөлшерін 30 пайызға дейін қысқарта алу құқығына ие. Бұл жерде азаматтың материалдық жағдайы ескеріледі. Егер еш жерде жұ­мыс істемесе, он айлық есептік көрсет­кішке белгіленген сомадан 30 пайызға дейін заңмен қысқартуға болады.

– Халқымыздың қай қасиетін ерек ше қадірлейсіз?

– Халқымыздың бар қасиетін қадір­леймін. Солардың ішіндегі ерекшесі ретінде үлкенді сыйлау мен қонақжай­лылығын айтуға болады. Өздері ішіп­жемесе де қонақтың сыбағасын сақтап отырады. Мұндай қасиет біздің халқы­мызда ғана бар.

– Жүктеме мәселесі Сіздерде қалай шешілген?

– Азаматтық не қылмыстық істерді қарау мерзімі екі ай болса, әкімшілік сотта іс алып келген сәтте, күнбе­күн қаралады. Ал, айыппұл салынатын жағдайда 15 күнге созылуы мүмкін. Әкімшілік соттың осындай ерекшелігі­не сай, күнбе­күн қарайтын істер бұ­рын ғыға қарағанда 10­20 пайызға азай­ды. Бүгінде сотта 3 судья еңбек етеміз. Төрелік бағдарламасымен істер теңбе­тең бөлінеді. Жоғарыда айтқанымдай, айыппұлдарға қатысты лауазымды тұлғалардың әрекеттеріне шағымдар көбейді.

– Халықтың құқықтық сауаты жайлы не айтасыз?

– Қала тұрғындарының құқықтық сауаты көңілден шығады. Қазіргі таңда бәрі білімді.

– Сіздің ұғымыңыздағы бақыт?– Бақытты әркім өзінше түсінеді.

Меніңше, жарық күнді көріп, өмір сүргенің, абыроймен жүргенің, өсіп­өнгенің бақыт.

– Өмірлік ұстанымыңыз?– Адалдық және уақытты үнемдеу,

күш­жігерді басты мақсатқа ғана жұмсау.

– Судьяның басты міндеті не деп ойлайсыз?

– Судьяның басты міндеті – қара қылды қақ жаратын әділ билік жасау. Соттар дауларды шешіп қана қоймайды. Сонымен қатар, әрбір судья әділ шеші­мі мен қоғамның құқықтық саясат тұр­ғы сынан алға басуына, кемелденуіне үлес қосуға міндетті.

– Төреліктің басты талабына нені балар едіңіз?

– Төрелік етудің басты мақсаты да, талабы да тараптарды табыстырып, тату­ластыру дер едім. Бұл тұрғыда елімізде бабалар жолы жаңғыртылып, «Медиа­ция туралы» заң қабылданды. Дауларды тараптардың өзара мәмілеге келуімен, яғни, медиация жолымен шешудегі жұ­мыс тар заңмен жетілдірілуде. Ұсақ тар­тыс тардың бейбіт жолмен шешімін та­буы сот жүйесі, азаматтар үшін де тиім ­ді. Себебі, даусыз істердің кемуі судья ­лардың жүктемесін азайтып, күр делі істердің сапалы қаралуына ықпал етеді.

– Әңгімеңізге үлкен рақмет.

Түймегүл ИБАШЕВА,«Заң газеті»

бірге биік белестерді бағын дырды. Атап айт қанда, Конституциямызда сот билігі мемлекеттік биліктің бір саласы ретінде бекі тілді. Бұл өз кезегінде сот­тар мәрте бесін одан әрі айқындап берді. Судьялар тұрақты тағайында­лып, сот приставтары институты өмірге енді.

Судьяның Президент Жарлығымен тағайындалуы – соттың тәуелсіздігіне кепілдік етті. Сот шешімдерін орын­дау дың жаңа жүйесі енгізіліп, судья­лардың біліктілігін жетілдіру орталы­ғы құрыл ды. 1999 жылы Судьялардың ІІ съезінің делегаттары Қазақстан Су­дьялар ода ғы ның «Халықаралық Орта Азия судьялар қауымдастығы» мен «Халықаралық заң герлер одағына» кіруді бірауыздан ма құлдады. Бұған қоса, 2000 жылдың 1 қы ркүйегінде Президенттің «Сот жүйе сінің тәуелсіз­дігін күшейту шаралары туралы» жарлығы шығып, осы жылдың 25 жел­тоқсанында «Қазақстан Респуб ли касы соттарының және судья ла рының мәртебесі туралы» консти ту циялық заңы қабылданды. 2011 жыл дың қыркүйек айынан бастап Қазақ­станның Судьялар одағы Халық ара­лық судьялар қауымдастығына толық­қанды мүше болып енді және еліміздің сот жүйесі халықаралық стандартқа біржола жақындады.

Тәуелсіздік жылдары судьялық

лауазымға тағайындау процесінің ашықтығы толықтай қамтамасыз етіл­ді. Судьялыққа кандидаттардың тізі­мін БАҚ­тарда жариялау дәстүрге енді. Сот лауазымына үміткерлерді таң даудағы оңтайлы өзгерістерге көп­шілік куә.

Президент сот жүйесін дамытудың бағыт­бағдарын анықтап беріп, нәти­же сінде реформалар жүйелі түрде жүзеге асып келеді. Осы уақыт аралы­ғында Қыл мыстық, Қылмыстық­про­цестік, Азаматтық, Азаматтық­процес­суалдық, сонымен қатар, Еңбек кодек­стері және басқа да қоғамдық қаты ­настарды реттейтін заң актілері қа­былданды. Сот құрылымы мен сот өндірісі жүйесінің өзі айтарлықтай өзгерді, жекелеген са наттағы істерді қарайтын мамандан ды рылған соттар құрылды. Бүгінде еліміз де мамандан­дырылған халықаралық­эко номи­калық, мамандандырылған әкімшілік соттар, аса ауыр қылмыстар бойынша алқабилердің қатысуымен қаралатын қыл мыстық істер жөніндегі маман дан­дырылған халықаралық соттар жұмыс істейді. Сот реформасын одан әрі жан­дандыруға 2001 жылы өт кен Судья лар­дың ІІІ съезі жаңа екпін берді. Сол съезде Елбасы «Сот – құ қық тың ең басты нәтижесі, адамдар, түп тің­түбінде өз құқықтарын қорғау жөнін де ақыры сіздерге жүгінеді, мұн дай жайт өрке ниетті қоғамға ғана тән» деген болатын. Президент айтқандай, 25 жыл бойы сот жүйесі біз дің қоғамда жүріп жатқан саяси және экономикалық өзгерістер тұрақ тылығының ең озық кепілі болды. «Қазақстан­2030» Стра­тегиясы азат елдің жасампаз интеллек­туалдық әлеуе тін айқындап берді, бү­гінде мемлекетімізді әлем таниды. Хал қымыз дың ар маны болған тәуелсіз­дік қазақ мемле кеттілігінің үзілгенін жалғап, ұлттың рухын көтерді. Демо­кра тия лық құнды лық тарға, адалдыққа, ақыл мен пара сатқа, шынайы бірлікке негізделген ұс танымдар ғана бізді еңселі ел етеді. Тәуелсіздіктің 25 жыл­дық белесінде кісі лік келбеті кемелден­ген, бәсекеге қабілетті, білімді ұрпағы бар қуатты да құтты құқықтық мемле­кет құру мақса тына жақындағанымызды өмірдің өзі айғақтап отыр.

Наталья КОМАРОВА,Маңғыстау облыстық

сотының судьясы