121113 rese tom veerman printout

1

Risico’s verzekeraars en RESE

RESE: nieuwe risk management aanpak

Tom Veerman13 november 2012

13 november 2012

Agenda

De huidige risk management praktijk

Risk Embedded Strategy Execution (RESE)

Ontwikkelingen en RESE initiatieven

213 november 2012 2

De huidige risk management praktijk

13 november 2012 3

De huidige risk management praktijkSolvency II

Hogere kapitaaleis, meer governance-eisen

Onvermijdelijke investeringen in risicomanagement

Huidige invulling risicomanagement draagt in beperkte mate bij aan de business

13 november 2012 4

Solvency II – Kapitaaleis Solvency II – Governance eisen

De huidige risk management praktijkSterk gedreven door compliance raamwerken

Inrichting risk management sterk gedreven door rules-based raamwerken Focus op compliance en risico’s in plaats van resultaat Gevolgen:

– Heeft sterk geleid tot risico-denken in silo’s, zowel risicometing als risicomanagement

– Alle stappen doorlopen ongeacht relevantie wat leidt tot informatie-overload

– Hoge kosten risk management en veelal lage bijdrage aan executie van de strategie

13 november 2012 5

COSO kubus DNB FIRM methode

Waar wordt de CRO / Risk Management

afdeling op afgerekend in uw organisatie?

13 november 2012 6

De huidige risk management praktijkDe rol van CRO / risk management

“We hebben een fantastische governance raamwerk geïntroduceerd met effectieve controls op alle risicotypen”

“Voor de meeste marktrisico’s overschrijden we normaliter de risicolimieten uit ALM raamwerk, hiervoor vragen we dispensatie”

“We hebben de SCR op juiste wijze berekend” “We leveren uitvoerige Value New Business rapportages” “We gaan dit jaar op tijd onze ORSA rapportage opleveren aan

DNB”

We are compliant!

We have not met our strategic objectives!!!

“We hebben geen capaciteit om na te gaan hoe we optimaal kunnen inspelen op het nieuwe pensioenakkoord”

“We doen weleens analyses naar onze tarieven. Meestal kopiëren we de tarieven van onze concurrenten zo goed mogelijk”

“De IFRS winst is positief, maar wij vinden dat je naar een betere maatstaf moet kijken. Die betere maatstaf hebben we een paar jaar geleden een keer uitgerekend”

“De Value New Business leveren we altijd op de 5e werkdag. De uitkomst is al jaren negatief”

13 november 2012 7


Welke rol speelt de CRO / Risk Management

in uw organisatie?

13 november 2012 8


Vraag: Vanuit marketing wordt gevraagdaan actuaris waarom hij heeft aanbevolen om meer levensverzekeringen te verkopenaan 98-jarigen, en de actuaris antwoordt:“Volgens onze sterftetafels is te verwachten dat er relatief weinig overlijden per jaar”.

Grote mate van detail, maar mist big picture

Vraag: Waarom hebben risk managers zo’nduidelijke visie?Antwoord: Vanuit de ivoren toren kun je alles zien.

“De Actuaris”

“De Risk Professional”

Ver verwijderd van dagelijkse besluitvorming in de business

De huidige risk management praktijkS&P beoordelingscriteria

13 november 2012 9

S&P hanteert sinds 2006 een Enterprise Risk Management (ERM) assessment als onderdeel van het hun rating raamwerk

Criteria (in totaal 5):» Risk Management Culture: “Risk Management Culture is the degree to which risk and risk

management are important considerations in all aspects of corporate decision making”

» Risk Control: “Risk control covers the control processes for each of the company’s major risk categories. Risk identification and processes to manage risks to stay within limits must be effective”

» Strategic Risk Management: “Starting with a view of required risk capital and a sensitive process for allocating that capital among products and business, a company can develop programs that will support the optimisation of risk-adjusted return”

» Extreme Event Management: “Extreme event management processes need to be regularly performed by the company. Also thorough post-mortem analyses of problem situations are performed and are used to feed the results of that analysis back into its ongoing disaster planning process”

» Risk Models: “Risk Models are the models and measures used to support the risk management and value management activities. The used models and measures need to overall consistent, well-understood and sophisticated enough”

0% 20% 40% 60% 80% 100%

Risk models

Strategic Risk Management

Risk Control

Risk management Culture

Excellent & Strong

Adequate

Weak

De huidige risk management praktijkS&P scores

13 november 2012 10

Criteria Voorbeelden

Excellent GeenStrong Axa, Allianz, ING Insurance, Zurich FS, Swiss ReAdequate with positive trend AEGON, SNS Reaal Insurance, Aviva, Generali Adequate with strong controls Swiss Life, FriendsProvident, AG InsuranceAdequate Allianz Nederland Groep, ASR, EurekoWeak Unity Re, LEXGARANT, Oman Insurance Co

Risk Control

– voldoende ingeregeld,

– met focus op silo’s

Strategisch risicomanagement

– onvoldoende integratie tussen risicomanagement en strategische besluitvorming

Risk Models veelal complex van opzet en vergen veel data en rekentijd

Overall score

Score per categorie

Risk Embedded Strategy Execution (RESE)

13 november 2012 11

Risk Embedded Strategy Execution (RESE)Risicotypen of kritische succesfactoren?

13 november 2012 12

Bron: EIOPA - Uitkomsten QIS5 (obv cijfers 2009)

Risicobeheer ingedeeld naar risicotypen

Risicobeheer gericht op kritische succesfactoren in de strategy map (strategiekaart)

Huidige focus

RESE

Risicotypen Kritische succesfactoren

Onze beleggers halen significante excess

returnsActief portfolio management

Optimale bezetting van

capaciteit

Behalen financial targets 2015

Bedrijfsbreed toepassen van

kosten en risico-data

Inzicht in kosten en bijbehorende triggers

Diepgaande kennis van risico’s per profiel

polishouder

Risk Embedded Strategy Execution (RESE)Van welke risico’s lig ik echt wakker?

13 november 2012 13

www.aaa-riskfinance.com

Centrale vraag voor de bestuurder:

“wanneer voeg ik waarde toe voor mijn stakeholders en hoe beheers ik de risico’s die de doelstellingen in gevaar brengen!”

Risicoprofiel en risicobereidheid ontbreken of zijn niet volledig! Wat veelal ontbreekt:

– Specifieke doelstellingen T.a.v. bereiken van de missie en lange termijn doelstellingen (kritische succesfactoren)

– Als raamwerk voor identificeren en discussiëren van risico’s (strategy map)

Performance management

Risk management

13 november 2012 14

Risk Embedded Strategy Execution (RESE)RESE concept

13 november 2012

RESE: Integrale benadering risico en performance

Focus alleen op die zaken die realisatie van strategische doelstellingen in gevaar kunnen brengen

Strak gedisciplineerd een efficient ingericht proces– Integratie van performance loop en risk loop

• Alleen kritische controls en acties• Alleen de meest relevante KPI’s / KRI’s

– Risk assessments op kritische succesfactoren 1)

– Bepaal risk appetite

15

Risk Embedded Strategy Execution (RESE)Samenvatting stappen in RESE

1) Waarde zit niet in de uitkomst van de scenario’s, maar de discussie over de scenario’s

13 november 2012 16

Risk Embedded Strategy Execution (RESE)Eisen aan “Risk Manager” die RESE uitvoert

Roles Actuarissen Risk Professionals Risk Manager in een RESE context

Risico context Vooral kwantitatief Vooral kwalitatief Kwantitatief enKwalitatief

Risico focus Focus op verzekerings risico’s

Focus op risico’s (m.n. tail events)

Focus op resultaat en op risico

Risicomanagement proces

Analyseren en kwantificeren

Monitoren en beheersen Analyseren, kwantificeren, monitoren en beheersen- vertaling naar betekenisvolle business requirements

Tools en technieken Statistische modellen Risicoregister, Risk Appetite, KRIs,Governance

Aggregatie, Risico-optimalisatie, Risico-gebaseerde strategie, Stress en scenario testing

Risico’s geaddresseerd Vooral verzekeringsrisico, maar modellen houden rekening met alle risico’s

Operationeel, Krediet, Markt, Liquiditeit

Enterprise Risk Management –”Known unknowns” en“Unknown unknowns”

13 november 2012


17

Risk appetite statement combineert:– Top-down visie: hoeveel risico kunnen we lopen?– Bottom up visie: hoeveel risico (risicoprofiel) wordt gevraagd vanuit de activiteiten.– Kwalitatief en kwantitatief.

Kwantitatief KwalitatiefSolvabiliteit/kapitaal Do's en don'ts in termen van risk managementWinst Gealigneerd met missie en bedrijfsdoelstellingenLiquiditeit Gealigneerd met bedrijfscultuurWaarde Doorvertaling naar risico beleidsdocumentenOperationele indicatoren Meetbaar

Risk Embedded Strategy Execution (RESE)De risk appetite

Risk Embedded Strategy Execution (RESE) Strategie => Voorkeur =>Tolerantie=>Limieten=>Controls

13 november 2012


18

Onderdeel BeschrijvingStrategie -Beschrijving van de strategische focus en de waarden van de organisatie

-De manieren waarop de verzekeraar haar strategische doelen wil bereikenRisicoVoorkeur

- Kwalitatieve risk appetite statement door directie / RvB- Vaststellen onderliggende principes voor selectie van risico’s

RisicoTolerantie

- Gewenste appetite voor volatiliteit strategische, financiële en solvency targets- Gewenste tolerantieniveaus voor Key Risk Indicators- Kwantitatieve vertaling van risico voorkeur naar concretere maatstaven

RisicoLimieten

- Risicolimieten zijn `enger` en geven acceptabele variaties van de doelstellingen aan. - Risicolimieten vertalen risicotolerantie naar een begrijpelijke taal binnen de dagelijkse business

Risk Control - Ondersteuning bij het monitoren van huidige risico t.o.v. risk appetite statements

Ris

k A

pp

etit

e S

tate

men

t

13 november 2012 19

GROEN GEEL ROOD

Realisatie strategie en strategische indicatoren– Omzet per segment/divisie– Netto winst, Return on Equity, COR, Value New business– Meetbare maatstaven per strategische doelstelling

(kritische succesfactor uit strategy map) Kapitaal/ Solvabiliteit

– Solvency I target voor/na stress test– Solvency II target voor/na stress test

Specific requirements per risk type– Richtlijnen maximale uitstaande vorderingen– Richtlijnen vorderingen herverzekeraars– Uitkomsten specifieke stress tests

(marktrisico, verzekeringsrisico, kredietrisico) Human Resources

– Educatie targets– Verzuim

Klant / reputatie– Sancties door toezichthouder– Klantbehoud targets

Beloning– Compliant met interne procedures– Geaccordeerd door RvC

Risk Embedded Strategy Execution (RESE) Voorbeeld onderdelen in risk appetite statement

Ontwikkelingen en RESE initiatieven

13 november 2012 20

Ontwikkelingen en RESE initiatievenType verzekeraars

13 november 2012 21

Noo

dzak

elijk

e w

inst

geve

ndh

eid

Lokale onderlinge verzekeraars

Verzekeraars met professioneel

kapitaalmanagement

Mate van financiering via kapitaalmarkt

Beursgenoteerde verzekeraars

ING, AEGON, SNS Reaal

Achmea, ASR

Eendragt, VGZNH1816

Ontwikkelingen en RESE initiatievenNoodzakelijke winst per type verzekeraar

13 november 2012 22

Noo

dzak

elijk

e w

inst

geve

ndh

eid

Lokale onderlinge verzekeraars

Verzekeraars met professioneel

kapitaalmanagement

Mate van financiering via kapitaalmarkt

Beursgenoteerde verzekeraars

Rendement opkapitaal minimaal

8%-12%

Er wordt surplus vermogen

gegenereerd

13 november 2012 23

Ontwikkelingen en RESE initiatievenTe hanteren winstmaatstaven

GeneratieSurplus Vermogen

Indicator Huidige praktijk

Rendementop kapitaal

Post-Solvency II

Er wordt positief surplus vermogen gegenereerd Ofwel Solvency I surplus stijgt

Er wordt voldoende vrij economisch vermogen gegenereerd Generatie Economisch surplus kapitaal

IFRS RoE of Return on Solvency Value New Business positief Europese beursgenoteerde verzekeraars hanteren RoE targets > 10%

Return on Economic Capital Analisten verwachten vergelijkbare targets als onder boekwaarde

Grotere afhankelijkheid van kapitaalmarkt als gevolg van Solvency II

Zowel voor beursgenoteerde als niet beursgenoteerde verzekeraars

Alle hens aan dek in bepaalde segmenten om de targets te realiseren

13 november 2012 24


Return on Solvency (RoS) NLse levensverzekeraars

Premievolume (APE) NLse levensverzekeraars

Ontwikkeling in 2009 – 2011

Resultaat levensverzekeraars positief

Rendement eigen vermogen lager dan 2%

Interest marge positief

– Dalend verloop door lage renteomgeving

en oplopende spreads

– De-risking leidt tot verdere daling

Kosten marge negatief

– Verder onder druk door dalende

productievolumes

Marge sterfte, verval en AO positief

– Sterk gedreven door eenmalige baten bij

afkoop van beleggingsverzekeringen 0,0

2,0

4,0

6,0

8,0

10,0

12,0

2007 2008 2009 2010 2011

Individueel

Collectief

Ontwikkelingen en RESE initiatievenRendement op kapitaal levenmarkt

Return on Solvency (RoS)

2009-2011

Interest 3,9%

Kosten -1,0%

Sterfte, verval, AO 1,1%

Overig -2,3%

RoS na belasting 1,6%

13 november 2012 25


246% 241% 239%

150%139% 132%

2009 2010 2011

Solv

ency

Tar

get

Solvency I ratio Solvency II ratio


Solvency I ratio gedaald, doch

positieve generatie Solv I vrij vermogen

Generatie surplus vermogen Solvency II

sterk negatief

– Geschat op basis van QIS-5 methodiek

– Solvency vereiste ca. 2 keer zo hoog

Relevante ontwikkelingen

– Daling SII ratio met 5%-10% per jaar door

conversie en afkoop UL verzekeringen

– Eenmalige stijging door wijziging

discontovoet te verwachten:

• Risicovrij: Ultimate Forward Rate

• Anticyclische opslag en Matching Premium

Ontwikkelingen en RESE initiatievenGeneratie vrij kapitaal levenmarkt

€ mrd 2009 2010 2011Solv I surplus 14,0 14,1 14,2

Mutatie 0,1 0,2

Solv II surplus * 9,0 7,6 6,5

Mutatie * -1,4 -1,1

* geschat door Triple-A

13 november 2012 26


Return on Solvency (RoS) Schade+Inkomen NL

Ontwikkeling indicatoren Schade+Inkomen NL

Ontwikkeling in 2009 – 2011 Premieniveau gedaald door marktverzadiging en

concurrentie

Resultaat schadeverzekeraars positief

Herverzekeringslasten gedaald met 20% tussen

2009 en 2011

Rendement op EV stabiel en hoger dan 10%

Rendement in 2011 lager t.o.v. voorgaande

jaren, resultaat in 2012 verder omlaag

Resultaten per branche laten uiteenlopend beeld

zien:

– Resultaat Motor en Brand gunstiger

– Resultaat Transport, Aansprakelijkheid en

Inkomen (o.a. WGA ERD) verder verslechterd

Ontwikkelingen en RESE initiatievenRendement op kapitaal schade+inkomen


2009-2011

Verdiende premie 134,8%

Schade -77,3%

Kosten -27,2%

Provisie -13,9%

Herverzekering -14,3%

Beleggingen 9,0%

Overig 0,1%


2009 2010 2011

Bruto premie (€ mrd) 16,7 16,9 16,4

% verandering 0,9% -3,1%

RoS (%) 11,4% 12,0% 10,1%

Combined Ratio (%) 98,0% 98,1% 100,0%

13 november 2012 27



Daling Solvency I ratio en Solvency I

surplus gerelateerd aan dividenden.

Solvency II surplus vermogen

– Geschat op basis van QIS-5 methodiek

– Solvency vereiste ca. 2,5 keer zo hoog


– Normale marktomstandigheden en COR

rond 100% stabiele groei van surplus

– Bij sterke groei zal SII surplus vermogen

dalen door sterke aangroei van SCR

Ontwikkelingen en RESE initiatievenGeneratie vrij kapitaal schade+inkomen

312%

331%

296%

178%187%

167%

2009 2010 2011

Solv

ency

Targ

et



Mutatie 0,4 -0,8


Mutatie * 0,3 -0,9


13 november 2012 28


Return on Solvency (RoS) Zorg NL

Ontwikkeling indicatoren Zorg NL

Ontwikkeling in 2009 – 2011 Basisverzekering en aanvullende verzekering

Percentage overstappers circa 5% per jaar

Markt bestaat feitelijk uit 9 verzekeraars

– Groot: Achmea, Menzis, VGZ, CZ

– Middel: Zorg&Zekerheid, ONVZ, DSW

– Klein: ASR en Eno

Resultaat zorgverzekeraars in 2009 tot en met

2011 positief, daarvoor negatief

Resultaat in 2012 nog positief, maar mogelijk

negatief in 2013

Rendement ten opzichte van eigen vermogen

zeer instabiel

Ontwikkelingen en RESE initiatievenRendement op kapitaal zorgverzekeraars


2009-2011

Verdiende premie 620,7%

Schade -572,0%

Kosten -6,6%

Provisie -18,0%

Overig -16,3%

Beleggingen 8,0%


2009 2010 2011

Bruto premie BV (€ mrd) 32,3 35,1 35,9

% verandering 8,5% 2,4%

Bruto premie AV (€ mrd) 4,2 4,3 4,5

% verandering 2,9% 5,3%

RoS (%) 31,9% 10,2% 10,6%

Combined Ratio (%) 98,2% 99,1% 99,0%

13 november 2012 29


Ontwikkelingen en RESE initiatievenGeneratie vrij kapitaal zorgverzekeraars

226%

204%217%

162%

135%

189%

2009 2010 2011

Solv

ency

Targ

et



Solvency I surplus kapitaal gestegen tussen

2009 en 2011

Solvency II surplus vermogen geschat

– SII vereiste ca. 2 keer zo hoog (QIS-5)

– SII vereiste ca. 1,5 keer zo hoog (Par Run)


– Stijging Solvency I eis van 9% naar 11% voor

basis verzekering

– Onzekerheid over SII kapitaaleis Zorg

(impact verevening en nacalculatie)

– Onduidelijkheid nieuwe kabinetsvoorstellen


Mutatie -0,2 0,7


Mutatie * -0,5 2,0


13 november 2012 30


Onze beleggers halen significante excess returns

Actief portfolio management

Optimale bezetting van capaciteit

Behalen financial targets 2015

Inzicht in kosten en bijbehorende triggers

Diepgaande kennis van risico’s per profiel polishouder

Bedrijfsbreed toepassen van kosten en risico-data

Ontwikkelingen en RESE initiatievenVoorbeeld strategy map

Strategische initiatieven1. Verbeteren operationele performance2. Winstgevende groei3. Optimaliseren van risico’s

ROC meer dan 10%Cost of capital conform peersNon-life combined ratio lager dan 98%

13 november 2012 31

Marktverzadiging en toegenomen concurrentie in schadebedrijf

Toegenomen kostendruk door overcapaciteit

Krediet- en Eurocrisis Toegenomen marktvolatiliteit

Versterkend effect door gedrag institutionele beleggers

Markt-verzadigingSchade

Drivers / risico’s

Volatiliteit marktrisico’s

Productinnovatie en prijsoptimalisatie

Schadelastbeheersing Bestrijding overcapaciteit Effectievere

herverzekering Uitbreiding productenpallet

Ontwikkelingen en RESE initiatievenWelke initiatieven?

Risicobeheersing

180º shift business model levenbedrijf door woekerpolisaffaire en komst van banksparen

Toegenomen kostendruk door overcapaciteit

Intelligent beheer marktrisico die past bij risk appetite(risico gestuurd ALM)

Invoering operationele performance maatstaven

Shift in businessmodel Leven

Bestrijding overcapaciteit Overname portefeuilles Focus op risicoproducten in

NL en Europa Passende propositie in

collectieve markt volgend op pensioenakkoord

121113 rese tom veerman printout

Economy & Finance