14. translasyon ve proteinler -...
TRANSCRIPT
![Page 1: 14. Translasyon ve Proteinler - bektastepe.netbektastepe.net/course-slides/14-translasyon-ve-proteinle.pdf · Translasyon ve proteinler ! Proteinlerin, genlerin son ürünü olduğunu](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042520/5a7aa48e7f8b9abd768dcbf9/html5/thumbnails/1.jpg)
TRANSLASYON VE PROTEİNLER
![Page 2: 14. Translasyon ve Proteinler - bektastepe.netbektastepe.net/course-slides/14-translasyon-ve-proteinle.pdf · Translasyon ve proteinler ! Proteinlerin, genlerin son ürünü olduğunu](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042520/5a7aa48e7f8b9abd768dcbf9/html5/thumbnails/2.jpg)
Translasyon ve proteinler
¤ Translasyon; mRNA, tRNA, ribozomlar ve polipeptid zincir sentezinin başlaması, uzaması ve sonlanması için gerekli çeşitli translasyon faktörleri arasındaki etkileşimleri içerir.
Prof. Dr. Bektaş TEPE
2
(Kaynak: Genetik Kavramlar, Klug, Cummings & Reece)
![Page 3: 14. Translasyon ve Proteinler - bektastepe.netbektastepe.net/course-slides/14-translasyon-ve-proteinle.pdf · Translasyon ve proteinler ! Proteinlerin, genlerin son ürünü olduğunu](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042520/5a7aa48e7f8b9abd768dcbf9/html5/thumbnails/3.jpg)
Translasyon ve proteinler
¤ Bu bölümde; ¤ mRNA’daki bilginin polipeptidleri oluşturmak için nasıl
çevrildiğini ve
¤ Bu polipeptidlerin sonradan katlanarak nasıl protein moleküllerini meydana getirdiğini inceleyeceğiz.
Prof. Dr. Bektaş TEPE
3
(Kaynak: Genetik Kavramlar, Klug, Cummings & Reece)
![Page 4: 14. Translasyon ve Proteinler - bektastepe.netbektastepe.net/course-slides/14-translasyon-ve-proteinle.pdf · Translasyon ve proteinler ! Proteinlerin, genlerin son ürünü olduğunu](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042520/5a7aa48e7f8b9abd768dcbf9/html5/thumbnails/4.jpg)
Translasyon ve proteinler
¤ Proteinlerin, genlerin son ürünü olduğunu gösteren kanıtları gözden geçireceğiz.
¤ Çeşitli düzeylerdeki protein yapılarına, çeşitliliğine ve işlevine kısaca değineceğiz.
Prof. Dr. Bektaş TEPE
4
(Kaynak: Genetik Kavramlar, Klug, Cummings & Reece)
![Page 5: 14. Translasyon ve Proteinler - bektastepe.netbektastepe.net/course-slides/14-translasyon-ve-proteinle.pdf · Translasyon ve proteinler ! Proteinlerin, genlerin son ürünü olduğunu](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042520/5a7aa48e7f8b9abd768dcbf9/html5/thumbnails/5.jpg)
mRNA’nın translasyonu ribozomlara ve tRNA’lara bağlıdır
¤ mRNA’nın translasyonu, amino asitlerin polipeptid zincirlerine biyolojik polimerizasyonudur.
¤ mRNA’daki üçlü kodonların, amino asitleri polipeptid içindeki doğru konumuna nasıl yönlendirdiği sorusunun cevabı tRNA’nın bulunması ile yanıtlanmıştır.
Prof. Dr. Bektaş TEPE
5
(Kaynak: Genetik Kavramlar, Klug, Cummings & Reece)
![Page 6: 14. Translasyon ve Proteinler - bektastepe.netbektastepe.net/course-slides/14-translasyon-ve-proteinle.pdf · Translasyon ve proteinler ! Proteinlerin, genlerin son ürünü olduğunu](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042520/5a7aa48e7f8b9abd768dcbf9/html5/thumbnails/6.jpg)
tRNA adaptör moleküldür
¤ tRNA, mRNA’daki özel üçlü kodonlar ile doğru amino asitler arasındaki adaptör moleküldür.
¤ Bir adaptörün varlığı, Francis Crick tarafından ortaya atılmıştır.
Prof. Dr. Bektaş TEPE
6
(Kaynak: Genetik Kavramlar, Klug, Cummings & Reece)
![Page 7: 14. Translasyon ve Proteinler - bektastepe.netbektastepe.net/course-slides/14-translasyon-ve-proteinle.pdf · Translasyon ve proteinler ! Proteinlerin, genlerin son ürünü olduğunu](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042520/5a7aa48e7f8b9abd768dcbf9/html5/thumbnails/7.jpg)
Kodon-antikodon
¤ Ribozoma bağlanan mRNA’da belli bir amino aside ait özgül bir kodon bulunur.
¤ Özgül bir tRNA molekülünün nükleotid dizileri arasında ise; ¤ Kodonla baz eşleşmesi yapabilen ve
¤ Antikodon olarak adlandırılan,
¤ Kodona komplementer üçlü ribonükleotid dizileri vardır.
Prof. Dr. Bektaş TEPE
7
(Kaynak: Genetik Kavramlar, Klug, Cummings & Reece)
![Page 8: 14. Translasyon ve Proteinler - bektastepe.netbektastepe.net/course-slides/14-translasyon-ve-proteinle.pdf · Translasyon ve proteinler ! Proteinlerin, genlerin son ürünü olduğunu](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042520/5a7aa48e7f8b9abd768dcbf9/html5/thumbnails/8.jpg)
tRNA ile mRNA arasındaki H+ bağı
¤ Bu hidrojen bağı, amino asidi ribozom yapısında peptid bağı yapabilecek yakınlıkta tutar.
¤ mRNA ribozamda hareket ederken bu işlem defalarca tekrarlanır.
¤ Amino asitler polipeptid zincirine polimerize olurlar.
Prof. Dr. Bektaş TEPE
8
(Kaynak: Genetik Kavramlar, Klug, Cummings & Reece)
![Page 9: 14. Translasyon ve Proteinler - bektastepe.netbektastepe.net/course-slides/14-translasyon-ve-proteinle.pdf · Translasyon ve proteinler ! Proteinlerin, genlerin son ürünü olduğunu](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042520/5a7aa48e7f8b9abd768dcbf9/html5/thumbnails/9.jpg)
Ribozomal yapı
¤ Ribozomlar, biri büyük biri küçük olmak üzere iki alt birimden oluşur.
¤ Bu alt birimler, rRNA ve çeşitli ribozomal proteinler içerir.
¤ İki alt birimin birleşerek tek bir ribozomu oluşturduğu yapıya monozom adı da verilir.
Prof. Dr. Bektaş TEPE
9
(Kaynak: Genetik Kavramlar, Klug, Cummings & Reece)
![Page 10: 14. Translasyon ve Proteinler - bektastepe.netbektastepe.net/course-slides/14-translasyon-ve-proteinle.pdf · Translasyon ve proteinler ! Proteinlerin, genlerin son ürünü olduğunu](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042520/5a7aa48e7f8b9abd768dcbf9/html5/thumbnails/10.jpg)
Prokaryotik ve ökaryotik ribozomlar arasındaki farklar
¤ Prokaryotlarda monozom 70S’lik bir yapı iken ökaryotlarda 80S’tir.
Prof. Dr. Bektaş TEPE
10
(Kaynak: Genetik Kavramlar, Klug, Cummings & Reece)
![Page 11: 14. Translasyon ve Proteinler - bektastepe.netbektastepe.net/course-slides/14-translasyon-ve-proteinle.pdf · Translasyon ve proteinler ! Proteinlerin, genlerin son ürünü olduğunu](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042520/5a7aa48e7f8b9abd768dcbf9/html5/thumbnails/11.jpg)
Prokaryotik ve ökaryotik ribozomlar arasındaki farklar
¤ Prokaryotlarda ribozomun büyük alt birimi; bir 23S RNA molekülü, bir 5S rRNA molekülü ve küçük alt birimi ise bir 16S rRNA bileşeni içerir.
Prof. Dr. Bektaş TEPE
11
(Kaynak: Genetik Kavramlar, Klug, Cummings & Reece)
![Page 12: 14. Translasyon ve Proteinler - bektastepe.netbektastepe.net/course-slides/14-translasyon-ve-proteinle.pdf · Translasyon ve proteinler ! Proteinlerin, genlerin son ürünü olduğunu](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042520/5a7aa48e7f8b9abd768dcbf9/html5/thumbnails/12.jpg)
Prokaryotik ve ökaryotik ribozomlar arasındaki farklar
¤ Ökaryotlarda ribozomun büyük alt birimi; 28 S rRNA molekülü 5,8 S ve 5 S rRNA molekülü, küçük alt birimi ise 18 S rRNA bileşeni içerir.
Prof. Dr. Bektaş TEPE
12
(Kaynak: Genetik Kavramlar, Klug, Cummings & Reece)
![Page 13: 14. Translasyon ve Proteinler - bektastepe.netbektastepe.net/course-slides/14-translasyon-ve-proteinle.pdf · Translasyon ve proteinler ! Proteinlerin, genlerin son ürünü olduğunu](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042520/5a7aa48e7f8b9abd768dcbf9/html5/thumbnails/13.jpg)
Moleküler hibridizasyon çalışmaları
¤ rRNA bileşenlerini kodlayan genlerin kopya sayısının kaç tane olduğunu ortaya çıkarmıştır.
¤ Örneğin; E. coli genomu; 23S,16S ve 5S bileşenlerini şifreleyen tek bir DNA diziliminin 7 kopyasını içerir.
Prof. Dr. Bektaş TEPE
13
(Kaynak: Genetik Kavramlar, Klug, Cummings & Reece)
![Page 14: 14. Translasyon ve Proteinler - bektastepe.netbektastepe.net/course-slides/14-translasyon-ve-proteinle.pdf · Translasyon ve proteinler ! Proteinlerin, genlerin son ürünü olduğunu](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042520/5a7aa48e7f8b9abd768dcbf9/html5/thumbnails/14.jpg)
rRNA genleri
¤ rRNA genleri, ılımlı tekrarlanan DNA dizilerinin bir grubudur.
¤ Çeşitli kromozom bölgelerinde kümeler halinde bulunur.
Prof. Dr. Bektaş TEPE
14
(Kaynak: Genetik Kavramlar, Klug, Cummings & Reece)
![Page 15: 14. Translasyon ve Proteinler - bektastepe.netbektastepe.net/course-slides/14-translasyon-ve-proteinle.pdf · Translasyon ve proteinler ! Proteinlerin, genlerin son ürünü olduğunu](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042520/5a7aa48e7f8b9abd768dcbf9/html5/thumbnails/15.jpg)
Gen kümeleri
¤ Ökaryotlarda her gen kümesinde ardışık tekrarlar (tandem repeats) yer alır ve her birim kodlayıcı olmayan aralayıcı DNA (spacer DNA) dizileri ile birbirinden ayrılmıştır.
Prof. Dr. Bektaş TEPE
15
(Kaynak: Genetik Kavramlar, Klug, Cummings & Reece)
![Page 16: 14. Translasyon ve Proteinler - bektastepe.netbektastepe.net/course-slides/14-translasyon-ve-proteinle.pdf · Translasyon ve proteinler ! Proteinlerin, genlerin son ürünü olduğunu](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042520/5a7aa48e7f8b9abd768dcbf9/html5/thumbnails/16.jpg)
tRNA’nın yapısı
¤ Küçük olmalarından ve hücre içindeki dayanıklılıklarından dolayı en çok çalışılan RNA moleküleridir.
¤ En iyi tanımlanmış RNA moleküleridir.
¤ Yapıları bakteri ve ökaryotlarda çok benzerdir.
Prof. Dr. Bektaş TEPE
16
(Kaynak: Genetik Kavramlar, Klug, Cummings & Reece)
![Page 17: 14. Translasyon ve Proteinler - bektastepe.netbektastepe.net/course-slides/14-translasyon-ve-proteinle.pdf · Translasyon ve proteinler ! Proteinlerin, genlerin son ürünü olduğunu](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042520/5a7aa48e7f8b9abd768dcbf9/html5/thumbnails/17.jpg)
tRNA’nın yapısı
¤ Robert Holley ve arkadaşları mayadan özütlenen tRNA molekülünün tüm nükleotid dizisini bulmuşlardır.
¤ Birkaç nükleotid sadece tRNA’ya özgüldür.
Prof. Dr. Bektaş TEPE
17
(Kaynak: Genetik Kavramlar, Klug, Cummings & Reece)
![Page 18: 14. Translasyon ve Proteinler - bektastepe.netbektastepe.net/course-slides/14-translasyon-ve-proteinle.pdf · Translasyon ve proteinler ! Proteinlerin, genlerin son ürünü olduğunu](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042520/5a7aa48e7f8b9abd768dcbf9/html5/thumbnails/18.jpg)
tRNA’nın yapısı
¤ Bu nükleotitler, RNA’da bulunması beklenen 4 azotlu bazın (G,C,A ve U) her birinin değişikliğe uğramış şekilleridir.
¤ Örneğin; pürin hipoksantin içeren inozinik asit.
Prof. Dr. Bektaş TEPE
18
(Kaynak: Genetik Kavramlar, Klug, Cummings & Reece)
![Page 19: 14. Translasyon ve Proteinler - bektastepe.netbektastepe.net/course-slides/14-translasyon-ve-proteinle.pdf · Translasyon ve proteinler ! Proteinlerin, genlerin son ürünü olduğunu](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042520/5a7aa48e7f8b9abd768dcbf9/html5/thumbnails/19.jpg)
Holley ve yonca yaprağı modeli
¤ Holley, tRNA yapısı için iki boyutlu yonca yaprağı modeli önermiştir.
¤ Holley, nükleotidlerin doğrusal dizisinin bazı bölgelerinde baz eşleşmesi yapacak biçimde düzenlenebileceğini bulmuştur.
Prof. Dr. Bektaş TEPE
19
(Kaynak: Genetik Kavramlar, Klug, Cummings & Reece)
![Page 20: 14. Translasyon ve Proteinler - bektastepe.netbektastepe.net/course-slides/14-translasyon-ve-proteinle.pdf · Translasyon ve proteinler ! Proteinlerin, genlerin son ürünü olduğunu](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042520/5a7aa48e7f8b9abd768dcbf9/html5/thumbnails/20.jpg)
Holley ve yonca yaprağı modeli
¤ Böyle bir düzenleme yonca yaprağına benzer biçimde baz eşleşmesi yapmış kollar ve yapmamış halkasal yapılar oluşturmaktadır.
¤ Modifiye bazlar içeren halkasal bölgelerde baz eşleşmesi bulunmaz.
Prof. Dr. Bektaş TEPE
20
(Kaynak: Genetik Kavramlar, Klug, Cummings & Reece)
![Page 21: 14. Translasyon ve Proteinler - bektastepe.netbektastepe.net/course-slides/14-translasyon-ve-proteinle.pdf · Translasyon ve proteinler ! Proteinlerin, genlerin son ürünü olduğunu](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042520/5a7aa48e7f8b9abd768dcbf9/html5/thumbnails/21.jpg)
Holley ve yonca yaprağı modeli
¤ GCU, GCC ve GCA tripletleri (üçlüleri) alanini tanımlar.
¤ Holley “tRNA-ala” molekülünde bu kodonlardan birine eşlenik olan antikodon dizisini aramıştır.
¤ Bu diziyi yoncanın bir halkasında CGI olarak bulmuştur.
Prof. Dr. Bektaş TEPE
21
(Kaynak: Genetik Kavramlar, Klug, Cummings & Reece)
![Page 22: 14. Translasyon ve Proteinler - bektastepe.netbektastepe.net/course-slides/14-translasyon-ve-proteinle.pdf · Translasyon ve proteinler ! Proteinlerin, genlerin son ürünü olduğunu](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042520/5a7aa48e7f8b9abd768dcbf9/html5/thumbnails/22.jpg)
Holley ve yonca yaprağı modeli
¤ Azotlu bir baz olan I (inozinik asit), tripletin üçüncü bazı olabilen U, C veya A ile hidrojen bağı yapabilir.
¤ Böylece tRNA’nın antikodon halkası bulunmuştur.
Prof. Dr. Bektaş TEPE
22
(Kaynak: Genetik Kavramlar, Klug, Cummings & Reece)
![Page 23: 14. Translasyon ve Proteinler - bektastepe.netbektastepe.net/course-slides/14-translasyon-ve-proteinle.pdf · Translasyon ve proteinler ! Proteinlerin, genlerin son ürünü olduğunu](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042520/5a7aa48e7f8b9abd768dcbf9/html5/thumbnails/23.jpg)
tRNA’nın değişmeyen özellikleri
¤ Bütün tRNA’ların 3’ ucunda transkripsiyon sonrası ilave edilen …pCCA-3’ dizisi bulunur.
¤ Bütün tRNA’larda molekülün diğer ucunda 5’-G… bulunur.
¤ Her tRNA’da, bilinen amino asitin kodonuna eşlenik olan özgül bir antikodon bulunur.
¤ Bütün antikodon halkaları yonca yaprağının aynı pozisyonunda yer alır.
Prof. Dr. Bektaş TEPE
23
(Kaynak: Genetik Kavramlar, Klug, Cummings & Reece)
![Page 24: 14. Translasyon ve Proteinler - bektastepe.netbektastepe.net/course-slides/14-translasyon-ve-proteinle.pdf · Translasyon ve proteinler ! Proteinlerin, genlerin son ürünü olduğunu](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042520/5a7aa48e7f8b9abd768dcbf9/html5/thumbnails/24.jpg)
tRNA’nın üç boyutlu yapısı
¤ tRNA’nın yonca yaprağı modelinden sonra yapılan çalışmalar sonucunda üç boyutlu modeli bulunmuştur.
Prof. Dr. Bektaş TEPE
24
(Kaynak: Genetik Kavramlar, Klug, Cummings & Reece)
![Page 25: 14. Translasyon ve Proteinler - bektastepe.netbektastepe.net/course-slides/14-translasyon-ve-proteinle.pdf · Translasyon ve proteinler ! Proteinlerin, genlerin son ürünü olduğunu](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042520/5a7aa48e7f8b9abd768dcbf9/html5/thumbnails/25.jpg)
tRNA’nın üç boyutlu yapısı
¤ tRNA’nın 3 boyutlu yapısı ile; ¤ Antikodon halkasının ve
¤ 3’ alıcı bölgenin her ikisinin de yeri saptanmıştır.
Prof. Dr. Bektaş TEPE
25
(Kaynak: Genetik Kavramlar, Klug, Cummings & Reece)
![Page 26: 14. Translasyon ve Proteinler - bektastepe.netbektastepe.net/course-slides/14-translasyon-ve-proteinle.pdf · Translasyon ve proteinler ! Proteinlerin, genlerin son ürünü olduğunu](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042520/5a7aa48e7f8b9abd768dcbf9/html5/thumbnails/26.jpg)
tRNA’nın yüklenmesi
¤ tRNA moleküleri, translasyona devam etmeden önce, özgül amino asitlerine kimyasal olarak bağlanmış olmalıdır.
¤ Bu işleme yüklenme ya da aminoaçilasyon denir.
¤ Yüklenme aminoaçil tRNA sentetazlar adı verilen enzimler tarafından yönlendirilir.
Prof. Dr. Bektaş TEPE
26
(Kaynak: Genetik Kavramlar, Klug, Cummings & Reece)
![Page 27: 14. Translasyon ve Proteinler - bektastepe.netbektastepe.net/course-slides/14-translasyon-ve-proteinle.pdf · Translasyon ve proteinler ! Proteinlerin, genlerin son ürünü olduğunu](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042520/5a7aa48e7f8b9abd768dcbf9/html5/thumbnails/27.jpg)
Hücrede 20 aminoaside karşılık 20 farklı tRNA ve enzim bulunmaz !!!
¤ 61 tane 3’lü kodon bulunduğuna göre aynı sayıda özgül tRNA’lar ve enzimler de olmalıdır.
¤ Ancak 3’lü şifrenin 3. bazı ‘esnek’ (wobble hipotezi) olduğu için 32 farklı tRNA’nın bulunulduğu düşünülmektedir.
¤ Her amino asit için bir tane olmak üzere 20 sentetaz bulunur.
Prof. Dr. Bektaş TEPE
27
(Kaynak: Genetik Kavramlar, Klug, Cummings & Reece)
![Page 28: 14. Translasyon ve Proteinler - bektastepe.netbektastepe.net/course-slides/14-translasyon-ve-proteinle.pdf · Translasyon ve proteinler ! Proteinlerin, genlerin son ürünü olduğunu](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042520/5a7aa48e7f8b9abd768dcbf9/html5/thumbnails/28.jpg)
tRNA’nın yükleme işlemi basamakları
¤ Amino asit ATP ile reaksiyona girerek aminoaçil adenilik asit oluşturur.
¤ Amino asidin karboksil grubu ile ATP’nin 5’ fosfat grubu arasında kovalent bağ kurulur.
¤ Amino asit uygun tRNA’ya aktarılır ve tRNA’nın 3’ucundaki adenine kovalent olarak bağlanır.
Prof. Dr. Bektaş TEPE
28
(Kaynak: Genetik Kavramlar, Klug, Cummings & Reece)
![Page 29: 14. Translasyon ve Proteinler - bektastepe.netbektastepe.net/course-slides/14-translasyon-ve-proteinle.pdf · Translasyon ve proteinler ! Proteinlerin, genlerin son ürünü olduğunu](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042520/5a7aa48e7f8b9abd768dcbf9/html5/thumbnails/29.jpg)
Aminoaçil tRNA sentetazlar
¤ Aminoaçil tRNA sentetazlar sadece bir amino asidi ve sadece bu amino aside karşılık gelen tRNA’ları (aynı-alıcı tRNA’lar = isoaccepting tRNA) tanıdıkları için özgüldürler.
Prof. Dr. Bektaş TEPE
29
(Kaynak: Genetik Kavramlar, Klug, Cummings & Reece)
![Page 30: 14. Translasyon ve Proteinler - bektastepe.netbektastepe.net/course-slides/14-translasyon-ve-proteinle.pdf · Translasyon ve proteinler ! Proteinlerin, genlerin son ürünü olduğunu](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042520/5a7aa48e7f8b9abd768dcbf9/html5/thumbnails/30.jpg)
Translasyonda yer alan protein faktörler ve işlevleri
Prof. Dr. Bektaş TEPE
30
(Kaynak: Genetik Kavramlar, Klug, Cummings & Reece)
![Page 31: 14. Translasyon ve Proteinler - bektastepe.netbektastepe.net/course-slides/14-translasyon-ve-proteinle.pdf · Translasyon ve proteinler ! Proteinlerin, genlerin son ürünü olduğunu](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042520/5a7aa48e7f8b9abd768dcbf9/html5/thumbnails/31.jpg)
mRNA’nın translasyonu üç basamakta incelenebilir
¤ Başlama
¤ Uzama
¤ Sonlanma
Prof. Dr. Bektaş TEPE
31
(Kaynak: Genetik Kavramlar, Klug, Cummings & Reece)
![Page 32: 14. Translasyon ve Proteinler - bektastepe.netbektastepe.net/course-slides/14-translasyon-ve-proteinle.pdf · Translasyon ve proteinler ! Proteinlerin, genlerin son ürünü olduğunu](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042520/5a7aa48e7f8b9abd768dcbf9/html5/thumbnails/32.jpg)
Başlama
¤ Ribozomlar, translasyona katılmadığı zamanlarda büyük ve küçük alt birimlere ayrılır.
¤ Örn; E. coli’de translasyon başlangıcında; ¤ Ribozomal alt birimler
¤ mRNA molekülü
¤ Yüklü, özgül başlama tRNA’sı
¤ GTP, Mg
¤ Başlama faktörü bulunur.
Prof. Dr. Bektaş TEPE
32
(Kaynak: Genetik Kavramlar, Klug, Cummings & Reece)
![Page 33: 14. Translasyon ve Proteinler - bektastepe.netbektastepe.net/course-slides/14-translasyon-ve-proteinle.pdf · Translasyon ve proteinler ! Proteinlerin, genlerin son ürünü olduğunu](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042520/5a7aa48e7f8b9abd768dcbf9/html5/thumbnails/33.jpg)
IF (Initiation factors)
¤ Diğer bir adı başlama faktörüdür.
¤ Ribozomal proteinlerin aksine başlama tamamlandığında ribozomdan ayrılırlar.
¤ Örn; Prokaryotlarda mRNA’daki başlama kodonu olan AUG fenil methionini (f-met) bu yolla yapıya çekmektedir.
Prof. Dr. Bektaş TEPE
33
(Kaynak: Genetik Kavramlar, Klug, Cummings & Reece)
![Page 34: 14. Translasyon ve Proteinler - bektastepe.netbektastepe.net/course-slides/14-translasyon-ve-proteinle.pdf · Translasyon ve proteinler ! Proteinlerin, genlerin son ürünü olduğunu](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042520/5a7aa48e7f8b9abd768dcbf9/html5/thumbnails/34.jpg)
Translasyon başlangıcının basamakları
¤ Basamak 1: Küçük ribozomal alt birim çeşitli başlama faktörlerini bağlar ve mRNA oluşan bu komplekse katılır.
Prof. Dr. Bektaş TEPE
34
(Kaynak: Genetik Kavramlar, Klug, Cummings & Reece)
![Page 35: 14. Translasyon ve Proteinler - bektastepe.netbektastepe.net/course-slides/14-translasyon-ve-proteinle.pdf · Translasyon ve proteinler ! Proteinlerin, genlerin son ürünü olduğunu](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042520/5a7aa48e7f8b9abd768dcbf9/html5/thumbnails/35.jpg)
Translasyon başlangıcının basamakları
¤ Basamak 2: Diğer bir başlama protein faktörü mRNA’ya ait AUG kodonuna bağlanacak olan formilmetiyonil-tRNA’nın küçük ribozomal alt birimine bağlanmasını hızlandırır.
Prof. Dr. Bektaş TEPE
35
(Kaynak: Genetik Kavramlar, Klug, Cummings & Reece)
![Page 36: 14. Translasyon ve Proteinler - bektastepe.netbektastepe.net/course-slides/14-translasyon-ve-proteinle.pdf · Translasyon ve proteinler ! Proteinlerin, genlerin son ürünü olduğunu](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042520/5a7aa48e7f8b9abd768dcbf9/html5/thumbnails/36.jpg)
Translasyon başlangıcının basamakları
¤ Basamak 3: Başlama kompleksine büyük ribozomal alt birim bağlanır.
¤ Gereken enerji, bir molekül GTP’nin hidrolizi ile sağlanır ve başlama faktörleri serbest kalır.
Prof. Dr. Bektaş TEPE
36
(Kaynak: Genetik Kavramlar, Klug, Cummings & Reece)
![Page 37: 14. Translasyon ve Proteinler - bektastepe.netbektastepe.net/course-slides/14-translasyon-ve-proteinle.pdf · Translasyon ve proteinler ! Proteinlerin, genlerin son ürünü olduğunu](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042520/5a7aa48e7f8b9abd768dcbf9/html5/thumbnails/37.jpg)
Shine-Dalgarno dizisi
¤ Sadece pürin bazlarını içerir.
¤ Küçük ribozomal alt birimin 16S rRNA bileşeninin 3’ ucundaki bir bölge ile baz eşleşmesi yapar.
¤ Translasyonun başlamasını kolaylaştırır.
Prof. Dr. Bektaş TEPE
37
(Kaynak: Genetik Kavramlar, Klug, Cummings & Reece)
![Page 38: 14. Translasyon ve Proteinler - bektastepe.netbektastepe.net/course-slides/14-translasyon-ve-proteinle.pdf · Translasyon ve proteinler ! Proteinlerin, genlerin son ürünü olduğunu](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042520/5a7aa48e7f8b9abd768dcbf9/html5/thumbnails/38.jpg)
Uzama
¤ Ribozomun iki alt birimi mRNA ile bir araya geldiğinde , iki yüklü tRNA molekülü için bağlama bölgeleri oluşur.
¤ Bu iki bölge, peptidil (P) ve aminoaçil (A) bölgeler olarak adlandırılır.
¤ Polipeptid zincirine bir amino asit eklenerek büyümesine uzama denir.
Prof. Dr. Bektaş TEPE
38
(Kaynak: Genetik Kavramlar, Klug, Cummings & Reece)
![Page 39: 14. Translasyon ve Proteinler - bektastepe.netbektastepe.net/course-slides/14-translasyon-ve-proteinle.pdf · Translasyon ve proteinler ! Proteinlerin, genlerin son ürünü olduğunu](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042520/5a7aa48e7f8b9abd768dcbf9/html5/thumbnails/39.jpg)
P ve A bölgelerini nasıl ayırt edebiliriz?
¤ mRNA’nın hareketinin ardından, P bölgesi, peptit zincirine bağlı tRNA içerir (P: peptid).
¤ A bölgesinde ise amino aside bağlı tRNA yer alır (A: amino asit).
Prof. Dr. Bektaş TEPE
39
(Kaynak: Genetik Kavramlar, Klug, Cummings & Reece)
![Page 40: 14. Translasyon ve Proteinler - bektastepe.netbektastepe.net/course-slides/14-translasyon-ve-proteinle.pdf · Translasyon ve proteinler ! Proteinlerin, genlerin son ürünü olduğunu](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042520/5a7aa48e7f8b9abd768dcbf9/html5/thumbnails/40.jpg)
Translasyonun uzama basamakları
¤ Basamak 1: mRNA’daki ikinci kodonun dizisi, A bölgesine hangi yüklü tRNA’nın bağlanacağını yönlendirir.
Prof. Dr. Bektaş TEPE
40
(Kaynak: Genetik Kavramlar, Klug, Cummings & Reece)
![Page 41: 14. Translasyon ve Proteinler - bektastepe.netbektastepe.net/course-slides/14-translasyon-ve-proteinle.pdf · Translasyon ve proteinler ! Proteinlerin, genlerin son ürünü olduğunu](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042520/5a7aa48e7f8b9abd768dcbf9/html5/thumbnails/41.jpg)
Translasyonun uzama basamakları
¤ Basamak 2: Ardından iki amino asidin peptid bağı oluşturarak birbirine bağlanması peptidil transferaz enzimi tarafından katalize edilir.
Prof. Dr. Bektaş TEPE
41
(Kaynak: Genetik Kavramlar, Klug, Cummings & Reece)
![Page 42: 14. Translasyon ve Proteinler - bektastepe.netbektastepe.net/course-slides/14-translasyon-ve-proteinle.pdf · Translasyon ve proteinler ! Proteinlerin, genlerin son ürünü olduğunu](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042520/5a7aa48e7f8b9abd768dcbf9/html5/thumbnails/42.jpg)
Translasyonun uzama basamakları
¤ Basamak 3: Sonraki aşamada ise tüm kompleks P bölgesine doğru 3 nükleotid boyu kadar hareket eder.
¤ Bu işlem için protein uzama faktörleri (EF) ve enerji gereklidir.
Prof. Dr. Bektaş TEPE
42
(Kaynak: Genetik Kavramlar, Klug, Cummings & Reece)
![Page 43: 14. Translasyon ve Proteinler - bektastepe.netbektastepe.net/course-slides/14-translasyon-ve-proteinle.pdf · Translasyon ve proteinler ! Proteinlerin, genlerin son ürünü olduğunu](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042520/5a7aa48e7f8b9abd768dcbf9/html5/thumbnails/43.jpg)
Translasyonun uzama basamakları
¤ Basamak 4: mRNA’nın 3. kodonu, A bölgesine başka bir özgül amino asit ile yüklü tRNA’yı kabul etme konumuna gelir.
Prof. Dr. Bektaş TEPE
43
(Kaynak: Genetik Kavramlar, Klug, Cummings & Reece)
![Page 44: 14. Translasyon ve Proteinler - bektastepe.netbektastepe.net/course-slides/14-translasyon-ve-proteinle.pdf · Translasyon ve proteinler ! Proteinlerin, genlerin son ürünü olduğunu](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042520/5a7aa48e7f8b9abd768dcbf9/html5/thumbnails/44.jpg)
Translasyonun uzama basamakları
¤ Uzama işlemi defalarca tekrarlanır.
¤ Basamak 5 ve 6: mRNA’nın ribozom üzerindeki her hareketinden sonra bir amino asit polipeptit zincirine eklenir.
Prof. Dr. Bektaş TEPE
44
(Kaynak: Genetik Kavramlar, Klug, Cummings & Reece)
![Page 45: 14. Translasyon ve Proteinler - bektastepe.netbektastepe.net/course-slides/14-translasyon-ve-proteinle.pdf · Translasyon ve proteinler ! Proteinlerin, genlerin son ürünü olduğunu](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042520/5a7aa48e7f8b9abd768dcbf9/html5/thumbnails/45.jpg)
Zincir uzamasında küçük ve büyük alt birimin rolü
¤ Küçük alt birimin rolü: mRNA’daki kodonların deşifre edilmesi.
¤ Büyük alt birimin rolü: Peptid bağının sentezlenmesidir.
Prof. Dr. Bektaş TEPE
45
(Kaynak: Genetik Kavramlar, Klug, Cummings & Reece)
![Page 46: 14. Translasyon ve Proteinler - bektastepe.netbektastepe.net/course-slides/14-translasyon-ve-proteinle.pdf · Translasyon ve proteinler ! Proteinlerin, genlerin son ürünü olduğunu](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042520/5a7aa48e7f8b9abd768dcbf9/html5/thumbnails/46.jpg)
Sonlanma
¤ Protein sentezlerinin sonlanma sinyalleri A bölgesindeki: ¤ UAG
¤ UAA
¤ UGA
¤ Üçlü kodonlarından bir ya da birkaçıdır.
Prof. Dr. Bektaş TEPE
46
(Kaynak: Genetik Kavramlar, Klug, Cummings & Reece)
![Page 47: 14. Translasyon ve Proteinler - bektastepe.netbektastepe.net/course-slides/14-translasyon-ve-proteinle.pdf · Translasyon ve proteinler ! Proteinlerin, genlerin son ürünü olduğunu](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042520/5a7aa48e7f8b9abd768dcbf9/html5/thumbnails/47.jpg)
Sonlanma kodonları
¤ A bölgesindeki bu kodonların belirlediği hiçbir amino asit yoktur.
¤ Bu kodonlar A bölgesine tRNA çağıramazlar.
¤ Bu kodonlara dur kodonları, sonlanma kodonları ya da anlamsız kodonlar denir.
Prof. Dr. Bektaş TEPE
47
(Kaynak: Genetik Kavramlar, Klug, Cummings & Reece)
![Page 48: 14. Translasyon ve Proteinler - bektastepe.netbektastepe.net/course-slides/14-translasyon-ve-proteinle.pdf · Translasyon ve proteinler ! Proteinlerin, genlerin son ürünü olduğunu](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042520/5a7aa48e7f8b9abd768dcbf9/html5/thumbnails/48.jpg)
Translasyonun sonlanma basamakları
¤ Basamak 1: Dur kodonları GTP-bağımlı salınma (release) faktörlerine harekete geçme sinyalini verir.
¤ Polipeptid zinciri ve tRNA arasındaki bağı kırarak polipeptid zincirinin translasyon kompleksinden ayrılmasını sağlar.
Prof. Dr. Bektaş TEPE
48
(Kaynak: Genetik Kavramlar, Klug, Cummings & Reece)
![Page 49: 14. Translasyon ve Proteinler - bektastepe.netbektastepe.net/course-slides/14-translasyon-ve-proteinle.pdf · Translasyon ve proteinler ! Proteinlerin, genlerin son ürünü olduğunu](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042520/5a7aa48e7f8b9abd768dcbf9/html5/thumbnails/49.jpg)
Translasyonun sonlanma basamakları
¤ Basamak 2: Kırılmadan sonra tRNA ribozomdan salınır ve ribozom alt birimlerine ayrışır.
Prof. Dr. Bektaş TEPE
49
(Kaynak: Genetik Kavramlar, Klug, Cummings & Reece)
![Page 50: 14. Translasyon ve Proteinler - bektastepe.netbektastepe.net/course-slides/14-translasyon-ve-proteinle.pdf · Translasyon ve proteinler ! Proteinlerin, genlerin son ürünü olduğunu](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042520/5a7aa48e7f8b9abd768dcbf9/html5/thumbnails/50.jpg)
Poli-ribozomlar
¤ Uzama süreci devam ederken mRNA’nın ilk kısmı ribozom üzerinde serbest kalır.
¤ Mesaj başka bir küçük ribozom alt birimine bağlanarak yeni bir başlama kompleksi oluşturabilir.
¤ Bu işlem mRNA ile defalarca tekrarlanabilir ve poli-ribozomlar (polizomlar) meydana gelir.
Prof. Dr. Bektaş TEPE
50
(Kaynak: Genetik Kavramlar, Klug, Cummings & Reece)
![Page 51: 14. Translasyon ve Proteinler - bektastepe.netbektastepe.net/course-slides/14-translasyon-ve-proteinle.pdf · Translasyon ve proteinler ! Proteinlerin, genlerin son ürünü olduğunu](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042520/5a7aa48e7f8b9abd768dcbf9/html5/thumbnails/51.jpg)
Poli-ribozomlar
¤ Poliribozomlar hücrelerin parçalanması ile ayrıştırılıp incelenebilir.
Prof. Dr. Bektaş TEPE
51
(Kaynak: Genetik Kavramlar, Klug, Cummings & Reece)
![Page 52: 14. Translasyon ve Proteinler - bektastepe.netbektastepe.net/course-slides/14-translasyon-ve-proteinle.pdf · Translasyon ve proteinler ! Proteinlerin, genlerin son ürünü olduğunu](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042520/5a7aa48e7f8b9abd768dcbf9/html5/thumbnails/52.jpg)
Ribozomlara ilişkin yapılan önemli çalışmalar
¤ Her bir ribozomal alt birim kristalize edilip çeşitli laboratuvarlarda incelenmiştir.
¤ Bu laboratuvarların en göze çarpanı V. Ramakrishan’ınkidir.
¤ V. Ramakrishan ribozomları Thermus thermophilus bakterisinden elde etmiştir.
Prof. Dr. Bektaş TEPE
52
(Kaynak: Genetik Kavramlar, Klug, Cummings & Reece)
![Page 53: 14. Translasyon ve Proteinler - bektastepe.netbektastepe.net/course-slides/14-translasyon-ve-proteinle.pdf · Translasyon ve proteinler ! Proteinlerin, genlerin son ürünü olduğunu](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042520/5a7aa48e7f8b9abd768dcbf9/html5/thumbnails/53.jpg)
Ribozomlara ilişkin yapılan önemli çalışmalar
¤ Diğer bir buluş ise translasyon sırasında tRNA’ların yerleştiği üç bölgenin gerçek konumunun belirlenmesidir.
¤ Amino açil, peptidil ve çıkış (A, P ve E ) bölgelerinin üçü de tanımlanmıştır.
¤ Bu gözlemler, tRNA molekülerinin, özgül üç boyutlu konformasyonlarını nasıl koruduğunu anlamamızı sağlar.
Prof. Dr. Bektaş TEPE
53
(Kaynak: Genetik Kavramlar, Klug, Cummings & Reece)
![Page 54: 14. Translasyon ve Proteinler - bektastepe.netbektastepe.net/course-slides/14-translasyon-ve-proteinle.pdf · Translasyon ve proteinler ! Proteinlerin, genlerin son ürünü olduğunu](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042520/5a7aa48e7f8b9abd768dcbf9/html5/thumbnails/54.jpg)
Ribozomlara ilişkin yapılan önemli çalışmalar
¤ Diğer bir gözlem ise A, P ve E bölgeleri arasındaki mesafenin 20 Å veya 50 Å olduğu yönündedir.
¤ Bu gözlem ile, her translokasyon olayı sırasında tRNA molekülerinin hareket etmesi gereken mesafe tanımlanmıştır.
Prof. Dr. Bektaş TEPE
54
(Kaynak: Genetik Kavramlar, Klug, Cummings & Reece)
![Page 55: 14. Translasyon ve Proteinler - bektastepe.netbektastepe.net/course-slides/14-translasyon-ve-proteinle.pdf · Translasyon ve proteinler ! Proteinlerin, genlerin son ürünü olduğunu](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042520/5a7aa48e7f8b9abd768dcbf9/html5/thumbnails/55.jpg)
Ribozomlara ilişkin yapılan önemli çalışmalar
¤ Son bir gözlem ise Francis Crick’in Wobble hipotezidir.
¤ Wobble hipotezine göre, ilk iki baz çifti aminoasidi belirleyen temek bazlardır, ancak üçüncü baz çifti belirleyicilik açısından daha esnektir.
Prof. Dr. Bektaş TEPE
55
(Kaynak: Genetik Kavramlar, Klug, Cummings & Reece)
![Page 56: 14. Translasyon ve Proteinler - bektastepe.netbektastepe.net/course-slides/14-translasyon-ve-proteinle.pdf · Translasyon ve proteinler ! Proteinlerin, genlerin son ürünü olduğunu](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042520/5a7aa48e7f8b9abd768dcbf9/html5/thumbnails/56.jpg)
Ökaryotlarda translasyon daha karmaşıktır
¤ Translasyonun genel özelliklerini gösteren model bakterilerdeki translasyon çalışmalarından elde edilmiştir.
Prof. Dr. Bektaş TEPE
56
(Kaynak: Genetik Kavramlar, Klug, Cummings & Reece)
![Page 57: 14. Translasyon ve Proteinler - bektastepe.netbektastepe.net/course-slides/14-translasyon-ve-proteinle.pdf · Translasyon ve proteinler ! Proteinlerin, genlerin son ürünü olduğunu](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042520/5a7aa48e7f8b9abd768dcbf9/html5/thumbnails/57.jpg)
Prokaryotik ve ökaryotik ribozomlar arasındaki farklar
Prof. Dr. Bektaş TEPE
57
Prokaryotlarda Ökaryotlarda
¤ Sentez, küçük ribozomlarda gerçekleşir.
¤ Transkripsiyon ve translasyon yer ve zaman açısından ayrılmamıştır.
¤ mRNA’ların ömürleri kısadır.
¤ Sentez, daha büyük ribozomlarda gerçekleşir.
¤ Bu iki işlem farklı yer ve zamanda gerçekleşir.
¤ RNA ve protein bileşenleri daha karmaşıktır.
¤ mRNA’ların ömürleri uzundur.
¤ Translasyon sitoplazmada, transkripsiyon çekirdekte gerçekleşir.
(Kaynak: Genetik Kavramlar, Klug, Cummings & Reece)
![Page 58: 14. Translasyon ve Proteinler - bektastepe.netbektastepe.net/course-slides/14-translasyon-ve-proteinle.pdf · Translasyon ve proteinler ! Proteinlerin, genlerin son ürünü olduğunu](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042520/5a7aa48e7f8b9abd768dcbf9/html5/thumbnails/58.jpg)
Ökaryotlarda translasyonun başlangıcı farklıdır
¤ Ökaryotik mRNA’da 5’-kep (cap: kep, şapka) yapısı bulunur.
¤ Bu kep yapısı mRNA’nın daha etkin biçimde translasyonunu sağlar .
¤ Kep yapısı taşımayan RNA’ların yapısı zayıftır.
Prof. Dr. Bektaş TEPE
58
(Kaynak: Genetik Kavramlar, Klug, Cummings & Reece)
![Page 59: 14. Translasyon ve Proteinler - bektastepe.netbektastepe.net/course-slides/14-translasyon-ve-proteinle.pdf · Translasyon ve proteinler ! Proteinlerin, genlerin son ürünü olduğunu](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042520/5a7aa48e7f8b9abd768dcbf9/html5/thumbnails/59.jpg)
Ökaryotlarda translasyonun başlangıcı farklıdır
¤ Ökaryotik translasyonun başlaması için formil methionin amino asidine gerek yoktur.
¤ Ökaryotlarda sitoplazmik ribozomlar ‘serbest yüzen’ sitozolik ribozomlar ya da ER zarlarına bağlı ‘zara bağlı’ ribozomlar olarak bulunur.
Prof. Dr. Bektaş TEPE
59
(Kaynak: Genetik Kavramlar, Klug, Cummings & Reece)
![Page 60: 14. Translasyon ve Proteinler - bektastepe.netbektastepe.net/course-slides/14-translasyon-ve-proteinle.pdf · Translasyon ve proteinler ! Proteinlerin, genlerin son ürünü olduğunu](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042520/5a7aa48e7f8b9abd768dcbf9/html5/thumbnails/60.jpg)
Proteinlerin kalıtımdaki önemine ilişkin görüşler doğuştan gelen metabolik hataların incelenmesi ile ortaya çıkmıştır
¤ Genetik ifadenin son ürünleri proteinlerdir.
¤ Proteinlerin genetik işlemlerdeki rolleri ile ilgili ilk görüşler 20.yy’da başlamıştır.
¤ Bu görüşler, Sir Archibald Garrod ve William Bateson’un gözlemleri ile ortaya çıkmıştır.
Prof. Dr. Bektaş TEPE
60
(Kaynak: Genetik Kavramlar, Klug, Cummings & Reece)
![Page 61: 14. Translasyon ve Proteinler - bektastepe.netbektastepe.net/course-slides/14-translasyon-ve-proteinle.pdf · Translasyon ve proteinler ! Proteinlerin, genlerin son ürünü olduğunu](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042520/5a7aa48e7f8b9abd768dcbf9/html5/thumbnails/61.jpg)
Alkaptonüri
¤ Bu hastalığa yakalanan kişiler alkapton 2,5-dihidroksifenilasetik asidi (homogentisik asit) metabolize edemezler.
¤ Sonuç olarak çok önemli bir metabolik yol tıkanmış olur.
Prof. Dr. Bektaş TEPE
61
(Kaynak: Genetik Kavramlar, Klug, Cummings & Reece)
![Page 62: 14. Translasyon ve Proteinler - bektastepe.netbektastepe.net/course-slides/14-translasyon-ve-proteinle.pdf · Translasyon ve proteinler ! Proteinlerin, genlerin son ürünü olduğunu](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042520/5a7aa48e7f8b9abd768dcbf9/html5/thumbnails/62.jpg)
Alkaptonüri
¤ Homogentisik asit hücrelerde birikir ve idrarla atılır.
¤ Molekülün oksidasyon ürünleri siyahtır ve bebeklerin bezlerinde fark edilebilir.
Prof. Dr. Bektaş TEPE
62
(Kaynak: Genetik Kavramlar, Klug, Cummings & Reece)
![Page 63: 14. Translasyon ve Proteinler - bektastepe.netbektastepe.net/course-slides/14-translasyon-ve-proteinle.pdf · Translasyon ve proteinler ! Proteinlerin, genlerin son ürünü olduğunu](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042520/5a7aa48e7f8b9abd768dcbf9/html5/thumbnails/63.jpg)
Alkaptonüri
¤ Ender görülen bu hastalık ciddi sağlık sorunu değildir, ancak kişinin tüm hayatı boyunca devam eder.
Prof. Dr. Bektaş TEPE
63
(Kaynak: Genetik Kavramlar, Klug, Cummings & Reece)
![Page 64: 14. Translasyon ve Proteinler - bektastepe.netbektastepe.net/course-slides/14-translasyon-ve-proteinle.pdf · Translasyon ve proteinler ! Proteinlerin, genlerin son ürünü olduğunu](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042520/5a7aa48e7f8b9abd768dcbf9/html5/thumbnails/64.jpg)
Fenilketonüri
¤ Kalıtsal metabolik bir hastalıktır.
¤ Metabolik yoldaki bir reaksiyonun engellenmesi sonucu ortaya çıkar.
¤ Otozomal çekiniktir.
Prof. Dr. Bektaş TEPE
64
(Kaynak: Genetik Kavramlar, Klug, Cummings & Reece)
![Page 65: 14. Translasyon ve Proteinler - bektastepe.netbektastepe.net/course-slides/14-translasyon-ve-proteinle.pdf · Translasyon ve proteinler ! Proteinlerin, genlerin son ürünü olduğunu](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042520/5a7aa48e7f8b9abd768dcbf9/html5/thumbnails/65.jpg)
Fenilketonüri
¤ Hastalıktan etkilenen kişiler fenilalanin amino asidini tirozine çeviremezler.
¤ Zeka geriliğine yol açar.
¤ Bu reaksiyonu katalizleyen fenilalanin hidroksilaz enzimi aktif değildir.
Prof. Dr. Bektaş TEPE
65
(Kaynak: Genetik Kavramlar, Klug, Cummings & Reece)
![Page 66: 14. Translasyon ve Proteinler - bektastepe.netbektastepe.net/course-slides/14-translasyon-ve-proteinle.pdf · Translasyon ve proteinler ! Proteinlerin, genlerin son ürünü olduğunu](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042520/5a7aa48e7f8b9abd768dcbf9/html5/thumbnails/66.jpg)
Tıpta devrim: Kalıtsal metabolik hastalıkların anlaşılması
¤ Bu noktadan sonra, insanda görülen hastalıkların tümünden yalnızca istilacı mikroorganizmaların, virüslerin ve parazitlerin neden olmadığı anlaşılmıştır.
¤ Mutant genlerin neden olduğu metabolik bozukluklar anormal fizyolojik durumlara yol açar.
Prof. Dr. Bektaş TEPE
66
(Kaynak: Genetik Kavramlar, Klug, Cummings & Reece)
![Page 67: 14. Translasyon ve Proteinler - bektastepe.netbektastepe.net/course-slides/14-translasyon-ve-proteinle.pdf · Translasyon ve proteinler ! Proteinlerin, genlerin son ürünü olduğunu](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042520/5a7aa48e7f8b9abd768dcbf9/html5/thumbnails/67.jpg)
Bir gen-bir enzim hipotezi
¤ Bu konu üzerine iki ayrı araştırma yapılmıştır.
¤ George Beadle, genlerin enzim sentezinden doğrudan sorumlu olduğunun ilk deneysel kanıtlarını sağlamıştır.
¤ Boris Ephrussi ile ortak yapılan ilk araştırmada Drosphila’nın göz pigmentleri ile çalışılmıştır.
Prof. Dr. Bektaş TEPE
67
(Kaynak: Genetik Kavramlar, Klug, Cummings & Reece)
![Page 68: 14. Translasyon ve Proteinler - bektastepe.netbektastepe.net/course-slides/14-translasyon-ve-proteinle.pdf · Translasyon ve proteinler ! Proteinlerin, genlerin son ürünü olduğunu](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042520/5a7aa48e7f8b9abd768dcbf9/html5/thumbnails/68.jpg)
Bir gen-bir enzim hipotezi
¤ Sineğin göz rengindeki değişiklikten sorumlu olan mutant genlerin, enzim fonksiyon kaybına neden olan biyokimyasal bozukluklarla bağlantılı olduğu doğrulanmıştır.
¤ Bu bulgularla Beadle, Edward Tatum’la ortak olarak pembe ekmek küfü Neurospora crassa’da beslenme ile ilgili mutasyonları araştırmaya başlamıştır.
¤ Bu araştırma bir gen-bir-enzim hipotezine yol açmıştır.
Prof. Dr. Bektaş TEPE
68
(Kaynak: Genetik Kavramlar, Klug, Cummings & Reece)
![Page 69: 14. Translasyon ve Proteinler - bektastepe.netbektastepe.net/course-slides/14-translasyon-ve-proteinle.pdf · Translasyon ve proteinler ! Proteinlerin, genlerin son ürünü olduğunu](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042520/5a7aa48e7f8b9abd768dcbf9/html5/thumbnails/69.jpg)
Neurospora mutantlarının analizi
¤ 1940’ın başlarında Beadle ve Tatum; ¤ Biyokimyası iyi bilinen,
¤ Mutasyon oluşturulması ve
¤ Ayrıştırılıp çalışılması kolay bir mantar olan
Neurospora crassa ile bir çalışma yapmışlardır.
Prof. Dr. Bektaş TEPE
69
(Kaynak: Genetik Kavramlar, Klug, Cummings & Reece)
![Page 70: 14. Translasyon ve Proteinler - bektastepe.netbektastepe.net/course-slides/14-translasyon-ve-proteinle.pdf · Translasyon ve proteinler ! Proteinlerin, genlerin son ürünü olduğunu](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042520/5a7aa48e7f8b9abd768dcbf9/html5/thumbnails/70.jpg)
Neurospora mutantlarının analizi
¤ Araştırıcılar, Neurospora’nın normal gelişimi için gerekli olan her şeyi sentezlediğini biliyorlardı.
¤ Örn; organizma temel karbon ve azot kaynaklarını kullanarak; ¤ Suda çözünen 9 vitamini
¤ 20 amino asidi
¤ Çeşitli karotenoid pigmentleri
¤ Temel pürin ve primidinleri sentezleyebiliyordu.
Prof. Dr. Bektaş TEPE
70
(Kaynak: Genetik Kavramlar, Klug, Cummings & Reece)
![Page 71: 14. Translasyon ve Proteinler - bektastepe.netbektastepe.net/course-slides/14-translasyon-ve-proteinle.pdf · Translasyon ve proteinler ! Proteinlerin, genlerin son ürünü olduğunu](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042520/5a7aa48e7f8b9abd768dcbf9/html5/thumbnails/71.jpg)
Beadle ve Tatum deneyi
¤ Beadle ve Tatum, eşeysiz üreyen konidia’lara (sporlar) X ışınları ile radyasyon verip mutasyon sıklığını artırdılar.
¤ Organizmayı gerekli büyüme faktörlerinin (vitaminler, amino asitler vs.) bulunduğu ‘tam’ besiyerinde ürettiler.
Prof. Dr. Bektaş TEPE
71
(Kaynak: Genetik Kavramlar, Klug, Cummings & Reece)
![Page 72: 14. Translasyon ve Proteinler - bektastepe.netbektastepe.net/course-slides/14-translasyon-ve-proteinle.pdf · Translasyon ve proteinler ! Proteinlerin, genlerin son ürünü olduğunu](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042520/5a7aa48e7f8b9abd768dcbf9/html5/thumbnails/72.jpg)
Beadle ve Tatum deneyi
¤ Bu üreme koşullarında, minimal besiyerinde üreyemeyen mutant suşlar, zenginleştirilmiş, tam besiyerinde bulunan maddelerden ötürü üreyebilirler.
¤ Daha sonra, kültürleri minimal ortama aktardılar.
Prof. Dr. Bektaş TEPE
72
(Kaynak: Genetik Kavramlar, Klug, Cummings & Reece)
![Page 73: 14. Translasyon ve Proteinler - bektastepe.netbektastepe.net/course-slides/14-translasyon-ve-proteinle.pdf · Translasyon ve proteinler ! Proteinlerin, genlerin son ürünü olduğunu](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042520/5a7aa48e7f8b9abd768dcbf9/html5/thumbnails/73.jpg)
Beadle ve Tatum deneyi
¤ Eğer organizma minimal besiyerinde üreyebiliyorsa, gerekli bütün büyüme faktörlerini kendisi sentezleyebiliyor demektir.
¤ Bu kültürde mutasyon yoktur sonucu çıkarılır.
¤ Eğer minimal besi yerinde üreme yoksa kültürde besinlerin metabolizması ile ilgili mutasyon olduğuna karar verilir.
Prof. Dr. Bektaş TEPE
73
(Kaynak: Genetik Kavramlar, Klug, Cummings & Reece)
![Page 74: 14. Translasyon ve Proteinler - bektastepe.netbektastepe.net/course-slides/14-translasyon-ve-proteinle.pdf · Translasyon ve proteinler ! Proteinlerin, genlerin son ürünü olduğunu](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042520/5a7aa48e7f8b9abd768dcbf9/html5/thumbnails/74.jpg)
Beadle ve Tatum deneyi
¤ Bu aşamalardan sonra mutasyonun tipinin belirlenmesine yönelik denemeler yapılmıştır.
Prof. Dr. Bektaş TEPE
74
(Kaynak: Genetik Kavramlar, Klug, Cummings & Reece)
![Page 75: 14. Translasyon ve Proteinler - bektastepe.netbektastepe.net/course-slides/14-translasyon-ve-proteinle.pdf · Translasyon ve proteinler ! Proteinlerin, genlerin son ürünü olduğunu](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042520/5a7aa48e7f8b9abd768dcbf9/html5/thumbnails/75.jpg)
Beadle ve Tatum deneyinin sonuçları
¤ Bu yöntemle, birçok farklı spor, zengin besiyerinde üretilip elde edilmiştir.
¤ Minimal besiyerinde yapılan testlerde birçok kültürün üreyememesi, besinsel mutasyonların indüklendiğini göstermiştir.
Prof. Dr. Bektaş TEPE
75
(Kaynak: Genetik Kavramlar, Klug, Cummings & Reece)
![Page 76: 14. Translasyon ve Proteinler - bektastepe.netbektastepe.net/course-slides/14-translasyon-ve-proteinle.pdf · Translasyon ve proteinler ! Proteinlerin, genlerin son ürünü olduğunu](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042520/5a7aa48e7f8b9abd768dcbf9/html5/thumbnails/76.jpg)
Beadle ve Tatum deneyinin sonuçları
¤ Bu testin ardından, üremeyi sağlayan özgül bir ek besin bulunana kadar her birinde; ¤ Sadece vitaminler
¤ Amino asitler
¤ Pürinler ya da primidinler
bulunan birçok minimal besiyerlerinde üreme denemeleri sürdürülmüştür.
¤ Bu ek besinin; mutant organizmanın sentezleyemediği molekül olduğu sonucu çıkarılmıştır.
Prof. Dr. Bektaş TEPE
76
(Kaynak: Genetik Kavramlar, Klug, Cummings & Reece)
![Page 77: 14. Translasyon ve Proteinler - bektastepe.netbektastepe.net/course-slides/14-translasyon-ve-proteinle.pdf · Translasyon ve proteinler ! Proteinlerin, genlerin son ürünü olduğunu](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042520/5a7aa48e7f8b9abd768dcbf9/html5/thumbnails/77.jpg)
Beadle ve Tatum’un mutant suşları
¤ Elde edilen ilk mutant suşun üreyebilmesi için besi yerinde B-6 vitamininin (piridoksin) bulunması,
¤ İkincisinin üreyebilmesi için ise, B-1 vitamininin (tiamin) bulunması gerekmiştir.
Prof. Dr. Bektaş TEPE
77
(Kaynak: Genetik Kavramlar, Klug, Cummings & Reece)
![Page 78: 14. Translasyon ve Proteinler - bektastepe.netbektastepe.net/course-slides/14-translasyon-ve-proteinle.pdf · Translasyon ve proteinler ! Proteinlerin, genlerin son ürünü olduğunu](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042520/5a7aa48e7f8b9abd768dcbf9/html5/thumbnails/78.jpg)
Genler ve enzimler: Biyokimyasal yolların incelenmesi
¤ Bir gen-bir enzim kavramı ve bu kavrama dayanan yöntemler Neurospora, E. coli ve bir çok diğer mikrooorganizmada metabolizmanın ayrıntılarını incelemek için kullanılmıştır.
¤ Ayrıntılı olarak çalışan ilk metabolik yollardan biri Neurospora’da arjinin amino asitinin sentezlendiği yoldur.
¤ Kimyasal olarak arjinine çok benzeyen sitrulin ya da ornitinin minimal besi yerine ilave edilmesi ile, her bir mutant suşun tekrar üreyebilme özelliğini kazanması incelemiştir.
Prof. Dr. Bektaş TEPE
78
(Kaynak: Genetik Kavramlar, Klug, Cummings & Reece)
![Page 79: 14. Translasyon ve Proteinler - bektastepe.netbektastepe.net/course-slides/14-translasyon-ve-proteinle.pdf · Translasyon ve proteinler ! Proteinlerin, genlerin son ürünü olduğunu](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042520/5a7aa48e7f8b9abd768dcbf9/html5/thumbnails/79.jpg)
Genler ve enzimler: Biyokimyasal yolların incelenmesi
¤ Bu moleküllerden herhangi biri arjininin yerini alabiliyorsa, arjinin biyosentezini yapan metabolik yolda yer alması gerektiği düşünülmüştür.
¤ Sitrulin, ornitin ya da arjinin ilavesi ile 7 mutant suştan dördünde(arg 4-7) üreme görülmüştür.
¤ Bu dört suştan iki tanesi (arg 2 ve arg 3) sitrulin ya da arjinin ilavesi ile üreyebilmiştir.
¤ Bir suş (arg 1) sadece ortama arjinin eklendiğinde üremiştir; sitrulin ya da ornitin arjininin yerini alamamıştır.
Prof. Dr. Bektaş TEPE
79
(Kaynak: Genetik Kavramlar, Klug, Cummings & Reece)
![Page 80: 14. Translasyon ve Proteinler - bektastepe.netbektastepe.net/course-slides/14-translasyon-ve-proteinle.pdf · Translasyon ve proteinler ! Proteinlerin, genlerin son ürünü olduğunu](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042520/5a7aa48e7f8b9abd768dcbf9/html5/thumbnails/80.jpg)
Genler ve enzimler: Biyokimyasal yolların incelenmesi
Prof. Dr. Bektaş TEPE
80
(Kaynak: Genetik Kavramlar, Klug, Cummings & Reece)
![Page 81: 14. Translasyon ve Proteinler - bektastepe.netbektastepe.net/course-slides/14-translasyon-ve-proteinle.pdf · Translasyon ve proteinler ! Proteinlerin, genlerin son ürünü olduğunu](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042520/5a7aa48e7f8b9abd768dcbf9/html5/thumbnails/81.jpg)
İnsan hemoglobini ile yapılan çalışmalar
¤ 1940’larda ortaya çıkan bir gen-bir enzim kavramı tüm genetikçiler tarafından kabul görmemiştir.
¤ Çünkü mutant enzimlerin nasıl birçok farklı fenotipik özelliğe neden olabileceği henüz çok belirgin değildi.
Prof. Dr. Bektaş TEPE
81
(Kaynak: Genetik Kavramlar, Klug, Cummings & Reece)
![Page 82: 14. Translasyon ve Proteinler - bektastepe.netbektastepe.net/course-slides/14-translasyon-ve-proteinle.pdf · Translasyon ve proteinler ! Proteinlerin, genlerin son ürünü olduğunu](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042520/5a7aa48e7f8b9abd768dcbf9/html5/thumbnails/82.jpg)
İnsan hemoglobini ile yapılan çalışmalar
¤ Örn; Drosophila mutantları, değişik göz büyüklüğü ,kanat biçimi, kan damarları profili vs. gösteriyordu.
¤ Birçok genetikçi için aktif olmayan mutant bir enzimin nasıl bu tip fenotiplere yol açtığı şaşırtıcıydı.
Prof. Dr. Bektaş TEPE
82
(Kaynak: Genetik Kavramlar, Klug, Cummings & Reece)
![Page 83: 14. Translasyon ve Proteinler - bektastepe.netbektastepe.net/course-slides/14-translasyon-ve-proteinle.pdf · Translasyon ve proteinler ! Proteinlerin, genlerin son ürünü olduğunu](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042520/5a7aa48e7f8b9abd768dcbf9/html5/thumbnails/83.jpg)
İnsan hemoglobini ile yapılan çalışmalar
¤ Genetik çalışmalar ilerledikçe, tüm proteinlerin genlerde depo edilen bilgi ile belirlendiği açıklık kazanmış ve dolayısıyla bir gen-bir protein ifadesinin doğru olabileceği düşünülmüştür.
¤ Her bir farlı polipeptid zinciri farklı bir gen tarafından kodlandığı için, Beadle ve Tatum’un temel prensibinin modern ifadesi, bir gen-bir polipeptid zinciri şekline dönüştürülmüştür.
Prof. Dr. Bektaş TEPE
83
(Kaynak: Genetik Kavramlar, Klug, Cummings & Reece)
![Page 84: 14. Translasyon ve Proteinler - bektastepe.netbektastepe.net/course-slides/14-translasyon-ve-proteinle.pdf · Translasyon ve proteinler ! Proteinlerin, genlerin son ürünü olduğunu](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042520/5a7aa48e7f8b9abd768dcbf9/html5/thumbnails/84.jpg)
Orak hücre anemisi
¤ Orak-hücre anemili hastalardan elde edilen mutant hemoglobin molekülleri ile yapılan çalışmalar, genlerin enzimler dışındaki proteinleri de kodladığının doğrudan ilk kanıtları olmuştur.
Prof. Dr. Bektaş TEPE
84
(Kaynak: Genetik Kavramlar, Klug, Cummings & Reece)
![Page 85: 14. Translasyon ve Proteinler - bektastepe.netbektastepe.net/course-slides/14-translasyon-ve-proteinle.pdf · Translasyon ve proteinler ! Proteinlerin, genlerin son ürünü olduğunu](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042520/5a7aa48e7f8b9abd768dcbf9/html5/thumbnails/85.jpg)
Orak hücre anemisi
¤ Orak-hücre anemili bireylerin alyuvarları düşük oksijen basıncında hemoglobinin polimerazyonu nedeniyle uzar ve bükülür.
¤ Eritrositlerin bu orak biçimi, normal bireylerdeki her iki yüzü içbükey olan disk biçimindeki eritrositlerden farklıdır.
Prof. Dr. Bektaş TEPE
85
(Kaynak: Genetik Kavramlar, Klug, Cummings & Reece)
![Page 86: 14. Translasyon ve Proteinler - bektastepe.netbektastepe.net/course-slides/14-translasyon-ve-proteinle.pdf · Translasyon ve proteinler ! Proteinlerin, genlerin son ürünü olduğunu](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042520/5a7aa48e7f8b9abd768dcbf9/html5/thumbnails/86.jpg)
Orak hücre anemisi
¤ Oksijen basıncının çok düşük olduğu kılcal kan damarlarında alyuvar hücreleri kümeleştiği zaman hasta kriz geçirir.
¤ Dokular oksijensiz kalarak ciddi hasarlar oluşur.
Prof. Dr. Bektaş TEPE
86
(Kaynak: Genetik Kavramlar, Klug, Cummings & Reece)
![Page 87: 14. Translasyon ve Proteinler - bektastepe.netbektastepe.net/course-slides/14-translasyon-ve-proteinle.pdf · Translasyon ve proteinler ! Proteinlerin, genlerin son ürünü olduğunu](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042520/5a7aa48e7f8b9abd768dcbf9/html5/thumbnails/87.jpg)
Orak hücre anemisi
¤ Tedavi edilmezse, kriz öldürücü olabilir.
¤ Böbrekler, kaslar, eklemler, beyin, sindirim yolları ve akciğerler etkilenebilir.
Prof. Dr. Bektaş TEPE
87
(Kaynak: Genetik Kavramlar, Klug, Cummings & Reece)
![Page 88: 14. Translasyon ve Proteinler - bektastepe.netbektastepe.net/course-slides/14-translasyon-ve-proteinle.pdf · Translasyon ve proteinler ! Proteinlerin, genlerin son ürünü olduğunu](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042520/5a7aa48e7f8b9abd768dcbf9/html5/thumbnails/88.jpg)
Orak hücre anemisi Mendel kurallarına göre kalıtılır
¤ 1949’da James Neel ve E. A Beet, bu hastalığın Mendel kurallarına göre kalıtıldığını göstermişlerdir.
¤ Soyağacı incelemeleri, hastalığa ilişkin ortaya çıkan genotip ve fenotip çeşitlerinin HbA ve HbS allel çifti tarafından kontrol edildiğini göstermiştir.
Prof. Dr. Bektaş TEPE
88
(Kaynak: Genetik Kavramlar, Klug, Cummings & Reece)
![Page 89: 14. Translasyon ve Proteinler - bektastepe.netbektastepe.net/course-slides/14-translasyon-ve-proteinle.pdf · Translasyon ve proteinler ! Proteinlerin, genlerin son ürünü olduğunu](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042520/5a7aa48e7f8b9abd768dcbf9/html5/thumbnails/89.jpg)
Orak hücre taşıyıcısı
¤ Orak hücre taşıyıcısı olan ancak hastalık belirtilerini göstermeyen heterozigot bireylerin hemoglobinlerinin çoğu normal olduğu için orak hücre şekli gösteren alyuvarları daha azdır.
¤ Hastalık durumu çoğunlukla görülmediği halde, bu kişiler hatalı genin ‘‘taşıyıcıları’’ dır ve çocuklarının ortalama %50’sine hatalı geni aktarırlar.
Prof. Dr. Bektaş TEPE
89
(Kaynak: Genetik Kavramlar, Klug, Cummings & Reece)
![Page 90: 14. Translasyon ve Proteinler - bektastepe.netbektastepe.net/course-slides/14-translasyon-ve-proteinle.pdf · Translasyon ve proteinler ! Proteinlerin, genlerin son ürünü olduğunu](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042520/5a7aa48e7f8b9abd768dcbf9/html5/thumbnails/90.jpg)
Orak hücre anemisi
¤ Pauling ve arkadaşları, elektroforez yöntemine dayanarak, normal ve orak hücre hemoglobinlerinin arasında kimyasal farkların bulunduğu sonucuna varmıştır.
¤ Bu iki molekül, günümüzde HbA ve HbS olarak tanımlanmaktadır.
Prof. Dr. Bektaş TEPE
90
(Kaynak: Genetik Kavramlar, Klug, Cummings & Reece)
![Page 91: 14. Translasyon ve Proteinler - bektastepe.netbektastepe.net/course-slides/14-translasyon-ve-proteinle.pdf · Translasyon ve proteinler ! Proteinlerin, genlerin son ürünü olduğunu](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042520/5a7aa48e7f8b9abd768dcbf9/html5/thumbnails/91.jpg)
Hemoglobinlerin jeldeki hareketleri
¤ Bu deneyde, örnekler jel üzerinde katot (-) ve anot (+) arasındaki bir başlama noktasına yüklenir ve elektrik akımı uygulanır.
¤ Deneyde, bütün moleküllerin anoda doğru hareket etmesi, onların toplam olarak negatif yük taşıdıklarını göstermektedir.
Prof. Dr. Bektaş TEPE
91
(Kaynak: Genetik Kavramlar, Klug, Cummings & Reece)
![Page 92: 14. Translasyon ve Proteinler - bektastepe.netbektastepe.net/course-slides/14-translasyon-ve-proteinle.pdf · Translasyon ve proteinler ! Proteinlerin, genlerin son ürünü olduğunu](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042520/5a7aa48e7f8b9abd768dcbf9/html5/thumbnails/92.jpg)
Hemoglobinlerin jeldeki hareketleri
¤ Ancak HbA, HbS’ye göre jelde daha fazla yol almıştır.
¤ Dolayısıyla, HbA’nın taşıdığı toplam negatif net yük daha büyüktür.
Prof. Dr. Bektaş TEPE
92
(Kaynak: Genetik Kavramlar, Klug, Cummings & Reece)
![Page 93: 14. Translasyon ve Proteinler - bektastepe.netbektastepe.net/course-slides/14-translasyon-ve-proteinle.pdf · Translasyon ve proteinler ! Proteinlerin, genlerin son ürünü olduğunu](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042520/5a7aa48e7f8b9abd768dcbf9/html5/thumbnails/93.jpg)
Parmak izi tekniği
¤ Vernom Ingram yaptığı çalışmada, kimyasal değişikliğin hemoglobinin globin kısmının primer yapısında bulunduğu göstermiştir.
¤ Ingram, ‘‘Parmak izi’’ (Fingerprinting) tekniğini kullanarak, HbS’nin amino asit içeriğinin HbA’dan farlı olduğunu göstermiştir.
Prof. Dr. Bektaş TEPE
93
(Kaynak: Genetik Kavramlar, Klug, Cummings & Reece)
![Page 94: 14. Translasyon ve Proteinler - bektastepe.netbektastepe.net/course-slides/14-translasyon-ve-proteinle.pdf · Translasyon ve proteinler ! Proteinlerin, genlerin son ürünü olduğunu](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042520/5a7aa48e7f8b9abd768dcbf9/html5/thumbnails/94.jpg)
Parmak izi tekniği
¤ Bu yapılan çalışmalar, bir genin sadece bir polipeptit zincirini belirleyen bilgiyi taşıdığı açıkça görülmüştür.
¤ HbS ile yapılan çalışmalar, bir amino asit farkı yaratan mutasyonun fenotipi etkileyeceğini göstermiştir.
¤ Orak hücre kansızlığının nedeninin anlaşılması, kalıtsal moleküler hastalık kavramını ortaya çıkarmıştır.
Prof. Dr. Bektaş TEPE
94
(Kaynak: Genetik Kavramlar, Klug, Cummings & Reece)
![Page 95: 14. Translasyon ve Proteinler - bektastepe.netbektastepe.net/course-slides/14-translasyon-ve-proteinle.pdf · Translasyon ve proteinler ! Proteinlerin, genlerin son ürünü olduğunu](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042520/5a7aa48e7f8b9abd768dcbf9/html5/thumbnails/95.jpg)
İnsan hemoglobinleri
¤ Hemen hemen tüm erişkin hemoglobinleri iki α iki β zinciri içeren HbA’dan oluşur.
¤ Orak hücre anemisindeki mutasyon, β zincirlerinde yer almaktadır.
¤ Doğumdan altı ay sonra kişinin alyuvarlarındaki hemoglobin moleküllerinin %98’ini HbA oluşturur.
¤ Geri kalan %2’si ise minör erişkin bileşeni olan HbA2’dir.
Prof. Dr. Bektaş TEPE
95
(Kaynak: Genetik Kavramlar, Klug, Cummings & Reece)
![Page 96: 14. Translasyon ve Proteinler - bektastepe.netbektastepe.net/course-slides/14-translasyon-ve-proteinle.pdf · Translasyon ve proteinler ! Proteinlerin, genlerin son ürünü olduğunu](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042520/5a7aa48e7f8b9abd768dcbf9/html5/thumbnails/96.jpg)
HbA2
¤ İki alfa (α) zinciri ve iki delta (δ) zinciri içerir.
¤ δ zincirinde 146 amino asit bulunur.
¤ β zincirine çok benzer.
Prof. Dr. Bektaş TEPE
96
(Kaynak: Genetik Kavramlar, Klug, Cummings & Reece)
![Page 97: 14. Translasyon ve Proteinler - bektastepe.netbektastepe.net/course-slides/14-translasyon-ve-proteinle.pdf · Translasyon ve proteinler ! Proteinlerin, genlerin son ürünü olduğunu](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042520/5a7aa48e7f8b9abd768dcbf9/html5/thumbnails/97.jpg)
Embriyonik ve fetal gelişim sırasındaki hemoglobin takımları
¤ Gower 1
¤ HbF veya Fötal Hemoglobin
Prof. Dr. Bektaş TEPE
97
(Kaynak: Genetik Kavramlar, Klug, Cummings & Reece)
![Page 98: 14. Translasyon ve Proteinler - bektastepe.netbektastepe.net/course-slides/14-translasyon-ve-proteinle.pdf · Translasyon ve proteinler ! Proteinlerin, genlerin son ürünü olduğunu](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042520/5a7aa48e7f8b9abd768dcbf9/html5/thumbnails/98.jpg)
Gower 1
¤ En erken oluşur.
¤ α zincirlerine çok benzeyen iki zeta (ζ) zinciri içerir.
¤ Ayrıca β zincirlerine çok benzeyen epsilon (ε) zinciri içerir.
Prof. Dr. Bektaş TEPE
98
(Kaynak: Genetik Kavramlar, Klug, Cummings & Reece)
![Page 99: 14. Translasyon ve Proteinler - bektastepe.netbektastepe.net/course-slides/14-translasyon-ve-proteinle.pdf · Translasyon ve proteinler ! Proteinlerin, genlerin son ürünü olduğunu](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042520/5a7aa48e7f8b9abd768dcbf9/html5/thumbnails/99.jpg)
HbF veya fetal hemoglobin
¤ Gebeliğin sekizinci haftasında oluşur.
¤ Daha değişik zincirler içererek embriyonik formun yerini almaya başlar.
¤ İki α zinciri içerir.
¤ İki gama (ɣ ) zinciri içerir.
¤ Gɣ ve Aɣ olmak üzere iki tip gama zinciri bulunur.
¤ Bu iki zincir birbirinden farklıdır ve ikisi de β zincirine benzer.
Prof. Dr. Bektaş TEPE
99
(Kaynak: Genetik Kavramlar, Klug, Cummings & Reece)
![Page 100: 14. Translasyon ve Proteinler - bektastepe.netbektastepe.net/course-slides/14-translasyon-ve-proteinle.pdf · Translasyon ve proteinler ! Proteinlerin, genlerin son ürünü olduğunu](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042520/5a7aa48e7f8b9abd768dcbf9/html5/thumbnails/100.jpg)
Genin nükleotit dizisi ile aminoasit dizisi arasındaki bağlantı
¤ DNA’da bir genin nükleotidlerinin sırası, ifade ettiği polipeptitteki amino asitlerin sırası ile doğrudan bağlantılıdır.
¤ Bu kavramı destekleyen ilk deneysel bulgu, Charles Yanofsky tarafından, E. coli’de triptofan sentetaz enziminin A alt biriminin trpA geni ile yapılan çalışmalardan elde edilmiştir.
Prof. Dr. Bektaş TEPE
100
(Kaynak: Genetik Kavramlar, Klug, Cummings & Reece)
![Page 101: 14. Translasyon ve Proteinler - bektastepe.netbektastepe.net/course-slides/14-translasyon-ve-proteinle.pdf · Translasyon ve proteinler ! Proteinlerin, genlerin son ürünü olduğunu](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042520/5a7aa48e7f8b9abd768dcbf9/html5/thumbnails/101.jpg)
Genin nükleotit dizisi ile aminoasit dizisi arasındaki bağlantı
¤ Yanofsky, enzim aktivitesini kaybetmiş birçok mutant elde etmiştir.
¤ Yanofsky bu mutasyonları haritalamış ve gen içinde birbirlerine göre bulundukları konumları belirlemiştir.
¤ Daha sonra, mutant proteinlerin her birinde değişen amino asitleri saptamıştır.
Prof. Dr. Bektaş TEPE
101
(Kaynak: Genetik Kavramlar, Klug, Cummings & Reece)
![Page 102: 14. Translasyon ve Proteinler - bektastepe.netbektastepe.net/course-slides/14-translasyon-ve-proteinle.pdf · Translasyon ve proteinler ! Proteinlerin, genlerin son ürünü olduğunu](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042520/5a7aa48e7f8b9abd768dcbf9/html5/thumbnails/102.jpg)
Genin nükleotit dizisi ile aminoasit dizisi arasındaki bağlantı
¤ Mutasyon haritaları ve oluşan polipeptitteki amino asitler karşılaştırıldığında, aralarında doğrusal ilişki olduğu açıkça görülmüştür.
¤ trpA genindeki her bir mutasyonun pozisyonu, triptofan sentetazın A polipeptidindeki amino asit değişikliğinin pozisyonu ile bağlantılı bulunmuştur.
Prof. Dr. Bektaş TEPE
102
(Kaynak: Genetik Kavramlar, Klug, Cummings & Reece)
![Page 103: 14. Translasyon ve Proteinler - bektastepe.netbektastepe.net/course-slides/14-translasyon-ve-proteinle.pdf · Translasyon ve proteinler ! Proteinlerin, genlerin son ürünü olduğunu](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042520/5a7aa48e7f8b9abd768dcbf9/html5/thumbnails/103.jpg)
Genin nükleotit dizisi ile aminoasit dizisi arasındaki bağlantı
Prof. Dr. Bektaş TEPE
103
(Kaynak: Genetik Kavramlar, Klug, Cummings & Reece)
![Page 104: 14. Translasyon ve Proteinler - bektastepe.netbektastepe.net/course-slides/14-translasyon-ve-proteinle.pdf · Translasyon ve proteinler ! Proteinlerin, genlerin son ürünü olduğunu](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042520/5a7aa48e7f8b9abd768dcbf9/html5/thumbnails/104.jpg)
Protein yapısı biyolojik çeşitliliğin temelidir
¤ Translasyonda amino asit zincirinin ribozomdan çıktığı andaki şekli polipeptit olarak adlandırılır.
¤ Translasyon sonucu ribozomdan salınan polipeptit katlanarak daha yüksek bir yapı düzeyine ulaşır.
Prof. Dr. Bektaş TEPE
104
(Kaynak: Genetik Kavramlar, Klug, Cummings & Reece)
![Page 105: 14. Translasyon ve Proteinler - bektastepe.netbektastepe.net/course-slides/14-translasyon-ve-proteinle.pdf · Translasyon ve proteinler ! Proteinlerin, genlerin son ürünü olduğunu](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042520/5a7aa48e7f8b9abd768dcbf9/html5/thumbnails/105.jpg)
Protein yapısı biyolojik çeşitliliğin temelidir
¤ Bu durumdaki polipeptit üç boyutlu yapısını kazanmış olur.
¤ Birçok durumda, böyle bir yapı birden fazla polipeptit zincirinin bir araya gelmesiyle oluşur.
¤ Aldığı son konformasyonda molekül tamamen işlevseldir ve artık protein olarak adlandırılması uygun olur.
¤ Molekülün işlev kazanabilmesi için üç boyutlu yapısını alması gerekir.
Prof. Dr. Bektaş TEPE
105
(Kaynak: Genetik Kavramlar, Klug, Cummings & Reece)
![Page 106: 14. Translasyon ve Proteinler - bektastepe.netbektastepe.net/course-slides/14-translasyon-ve-proteinle.pdf · Translasyon ve proteinler ! Proteinlerin, genlerin son ürünü olduğunu](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042520/5a7aa48e7f8b9abd768dcbf9/html5/thumbnails/106.jpg)
Aminoasitler
¤ Aminoasitlerin hepsinde; ¤ Merkezdeki karbon atomuna kovalent olarak bağlanmış bir
karboksil grubu,
¤ Bir amino grubu ve
¤ Bir de yan grup (R grubu) bulunur.
¤ Her aminoasitin özgün kimyasal özelliğini, sahip oldukları yan grupları sağlamaktadır.
Prof. Dr. Bektaş TEPE
106
(Kaynak: Genetik Kavramlar, Klug, Cummings & Reece)
![Page 107: 14. Translasyon ve Proteinler - bektastepe.netbektastepe.net/course-slides/14-translasyon-ve-proteinle.pdf · Translasyon ve proteinler ! Proteinlerin, genlerin son ürünü olduğunu](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042520/5a7aa48e7f8b9abd768dcbf9/html5/thumbnails/107.jpg)
Prof. Dr. Bektaş TEPE
107
(Kaynak: Genetik Kavramlar, Klug, Cummings & Reece)
![Page 108: 14. Translasyon ve Proteinler - bektastepe.netbektastepe.net/course-slides/14-translasyon-ve-proteinle.pdf · Translasyon ve proteinler ! Proteinlerin, genlerin son ürünü olduğunu](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042520/5a7aa48e7f8b9abd768dcbf9/html5/thumbnails/108.jpg)
Yan gruplarına göre aminoasitler
¤ Non-polar (hidrofobik)
¤ Polar (hidrofilik)
¤ Eksi yüklü
¤ Artı yüklü
Prof. Dr. Bektaş TEPE
108
(Kaynak: Genetik Kavramlar, Klug, Cummings & Reece)
![Page 109: 14. Translasyon ve Proteinler - bektastepe.netbektastepe.net/course-slides/14-translasyon-ve-proteinle.pdf · Translasyon ve proteinler ! Proteinlerin, genlerin son ürünü olduğunu](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042520/5a7aa48e7f8b9abd768dcbf9/html5/thumbnails/109.jpg)
Translasyon sonrası modifikasyon
¤ Polipeptit zincirleri sentezlendikten sonra çoğunlukla değişikliğe uğrar.
¤ Translasyondan sonra gerçekleşen bu ek işlem, translasyon sonrası modifikasyon (posttranslasyonel modifikasyon) olarak tanımlanır.
Prof. Dr. Bektaş TEPE
109
(Kaynak: Genetik Kavramlar, Klug, Cummings & Reece)
![Page 110: 14. Translasyon ve Proteinler - bektastepe.netbektastepe.net/course-slides/14-translasyon-ve-proteinle.pdf · Translasyon ve proteinler ! Proteinlerin, genlerin son ürünü olduğunu](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042520/5a7aa48e7f8b9abd768dcbf9/html5/thumbnails/110.jpg)
Aminoasitler birbirlerine nasıl bağlanır?
¤ Bir dehidrasyon (kondensasyon) reaksiyonu ile, bir amino asitin amino grubu ile diğer aminoasidin karboksil grubu reaksiyona girer ve bir molekül H2O açığa çıkar.
Prof. Dr. Bektaş TEPE
110
(Kaynak: Genetik Kavramlar, Klug, Cummings & Reece)
![Page 111: 14. Translasyon ve Proteinler - bektastepe.netbektastepe.net/course-slides/14-translasyon-ve-proteinle.pdf · Translasyon ve proteinler ! Proteinlerin, genlerin son ürünü olduğunu](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042520/5a7aa48e7f8b9abd768dcbf9/html5/thumbnails/111.jpg)
Aminoasitler birbirlerine nasıl bağlanır?
¤ Sonuçta, peptit bağı olarak bilinen kovalent bağ meydana gelir.
¤ Birbirine bağlı iki amino asit bir dipeptit, üç amino asit bir tripeptit oluşturur ve zincir bu şekilde uzar.
Prof. Dr. Bektaş TEPE
111
(Kaynak: Genetik Kavramlar, Klug, Cummings & Reece)
![Page 112: 14. Translasyon ve Proteinler - bektastepe.netbektastepe.net/course-slides/14-translasyon-ve-proteinle.pdf · Translasyon ve proteinler ! Proteinlerin, genlerin son ürünü olduğunu](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042520/5a7aa48e7f8b9abd768dcbf9/html5/thumbnails/112.jpg)
Proteinlerin yapısı
¤ Proteinler için dört yapı düzeyi tanımlanmıştır: ¤ Primer (birincil)
¤ Sekonder (ikincil)
¤ Tersiyer (üçüncül)
¤ Kuaterner (dördüncül) yapı
Prof. Dr. Bektaş TEPE
112
(Kaynak: Genetik Kavramlar, Klug, Cummings & Reece)
![Page 113: 14. Translasyon ve Proteinler - bektastepe.netbektastepe.net/course-slides/14-translasyon-ve-proteinle.pdf · Translasyon ve proteinler ! Proteinlerin, genlerin son ürünü olduğunu](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042520/5a7aa48e7f8b9abd768dcbf9/html5/thumbnails/113.jpg)
Proteinlerin yapısı
¤ Polipeptitlerin doğrusal iskeletini oluşturan amino asit dizisi, onun primer yapısıdır.
¤ Bu dizilimi, mRNA aracılığı ile DNA’daki deoksiribonükleotitlerin dizisi belirler.
Prof. Dr. Bektaş TEPE
113
(Kaynak: Genetik Kavramlar, Klug, Cummings & Reece)
![Page 114: 14. Translasyon ve Proteinler - bektastepe.netbektastepe.net/course-slides/14-translasyon-ve-proteinle.pdf · Translasyon ve proteinler ! Proteinlerin, genlerin son ürünü olduğunu](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042520/5a7aa48e7f8b9abd768dcbf9/html5/thumbnails/114.jpg)
Proteinlerin yapısı
¤ Sekonder yapıda, polipeptit zincirinde birbirine komşu olan amino asitlerin oluşturduğu bir konfigürasyon bulunur.
¤ Pauling ve Robert Corey, teorik hesaplamalara dayanarak, α sarmal ( α heliks) yapıyı, sekonder yapıya örnek olarak önermişlrdir.
Prof. Dr. Bektaş TEPE
114
(Kaynak: Genetik Kavramlar, Klug, Cummings & Reece)
![Page 115: 14. Translasyon ve Proteinler - bektastepe.netbektastepe.net/course-slides/14-translasyon-ve-proteinle.pdf · Translasyon ve proteinler ! Proteinlerin, genlerin son ürünü olduğunu](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042520/5a7aa48e7f8b9abd768dcbf9/html5/thumbnails/115.jpg)
Proteinlerin yapısı
¤ α sarmal modeli yapı olarak çubuğa benzemektedir ve teorik olarak en dayanıklı konumdadır.
¤ Sarmal, amino asitlerin H bağları ile birbirine tutunarak oluşturduğu kararlı spiral şeklindeki zincirden oluşur.
Prof. Dr. Bektaş TEPE
115
(Kaynak: Genetik Kavramlar, Klug, Cummings & Reece)
![Page 116: 14. Translasyon ve Proteinler - bektastepe.netbektastepe.net/course-slides/14-translasyon-ve-proteinle.pdf · Translasyon ve proteinler ! Proteinlerin, genlerin son ürünü olduğunu](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042520/5a7aa48e7f8b9abd768dcbf9/html5/thumbnails/116.jpg)
Proteinlerin yapısı
¤ Pauling ve Corey, ikinci tip sekonder yapıya örnek olarak βpileli tabaka (β pleated sheet) yapısını önermişlerdir.
¤ Bu modelde, bir polipeptit zinciri kendi üstüne tekrar katlanır ya da birkaç zincir yan yana paralel ya da anti-paralel şekilde uzanır.
¤ Yapıyı bitişik zincirlerin atomlar arasında kurulan H bağları dayanıklı kılar.
Prof. Dr. Bektaş TEPE
116
(Kaynak: Genetik Kavramlar, Klug, Cummings & Reece)
![Page 117: 14. Translasyon ve Proteinler - bektastepe.netbektastepe.net/course-slides/14-translasyon-ve-proteinle.pdf · Translasyon ve proteinler ! Proteinlerin, genlerin son ürünü olduğunu](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042520/5a7aa48e7f8b9abd768dcbf9/html5/thumbnails/117.jpg)
Proteinlerin yapısı
¤ Sekonder yapı polipeptitin bazı kısımlarındaki amino asitlerin düzenini tanımlarken, proteinin tersiyer yapısı zincirin uzaydaki üç-boyutlu konformasyonunu ifade eder.
¤ Her polipeptit, çok özgül bir biçimde kendi üzerine bükülür, dönüşler yapar ve halkalar oluşturur.
Prof. Dr. Bektaş TEPE
117
(Kaynak: Genetik Kavramlar, Klug, Cummings & Reece)
![Page 118: 14. Translasyon ve Proteinler - bektastepe.netbektastepe.net/course-slides/14-translasyon-ve-proteinle.pdf · Translasyon ve proteinler ! Proteinlerin, genlerin son ürünü olduğunu](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042520/5a7aa48e7f8b9abd768dcbf9/html5/thumbnails/118.jpg)
Proteinlerin yapısı
¤ Proteini dayanıklı kılan ve konformasyonunu oluşturan bu yapı düzeyinin üç yönü çok önemlidir: ¤ 1. Birbirine yakın sistein amino asitleri arasında kovalent
bağlar kurularak özgün bir amino asit olan sistin oluşur.
¤ 2. Polar hidrofilik R gruplarının neredeyse tümü, protein yüzeyinde yer alır ve su ile ilişki kurar.
¤ 3. Non-polar hidrofobik R grupları protein molekülünün içinde yer alır ve birbirleri ile etkileşime girerek sudan kaçarlar.
Prof. Dr. Bektaş TEPE
118
(Kaynak: Genetik Kavramlar, Klug, Cummings & Reece)
![Page 119: 14. Translasyon ve Proteinler - bektastepe.netbektastepe.net/course-slides/14-translasyon-ve-proteinle.pdf · Translasyon ve proteinler ! Proteinlerin, genlerin son ürünü olduğunu](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042520/5a7aa48e7f8b9abd768dcbf9/html5/thumbnails/119.jpg)
Miyoglobinde tersiyer yapı
¤ Yandaki şekilde, solunum pigmenti olan miyoglobinin üç boyutlu tersiyer yapısı gösterilmiştir.
¤ Bu yapı düzeyi son derece önemlidir, çünkü bir proteinin özgül işlevi, doğrudan üç boyutlu konformasyonuna bağlıdır.
Prof. Dr. Bektaş TEPE
119
(Kaynak: Genetik Kavramlar, Klug, Cummings & Reece)
![Page 120: 14. Translasyon ve Proteinler - bektastepe.netbektastepe.net/course-slides/14-translasyon-ve-proteinle.pdf · Translasyon ve proteinler ! Proteinlerin, genlerin son ürünü olduğunu](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042520/5a7aa48e7f8b9abd768dcbf9/html5/thumbnails/120.jpg)
Hemoglobinde dördüncül yapı
¤ Proteinlerin kuaterner düzeydeki organizasyonu birden fazla polipeptit zinciri içeren proteinler için söz konusudur ve zincirlerin birbirine göre aldıkları konformasyonunu gösterir.
¤ Bu tip proteine oligomerik protein denir.
Prof. Dr. Bektaş TEPE
120
(Kaynak: Genetik Kavramlar, Klug, Cummings & Reece)
![Page 121: 14. Translasyon ve Proteinler - bektastepe.netbektastepe.net/course-slides/14-translasyon-ve-proteinle.pdf · Translasyon ve proteinler ! Proteinlerin, genlerin son ürünü olduğunu](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042520/5a7aa48e7f8b9abd768dcbf9/html5/thumbnails/121.jpg)
Hemoglobinde dördüncül yapı
¤ Oligomerik bir protein olan hemoglobin dört polipeptit zinciri içerir (iki α ve iki β zinciri) ve yapısı çok ayrıntılı olarak çalışılmıştır.
¤ DNA ve RNA polimeraz dahil, enzimlerin çoğu dördüncül (kuaterner) yapıdadır.
Prof. Dr. Bektaş TEPE
121
(Kaynak: Genetik Kavramlar, Klug, Cummings & Reece)
![Page 122: 14. Translasyon ve Proteinler - bektastepe.netbektastepe.net/course-slides/14-translasyon-ve-proteinle.pdf · Translasyon ve proteinler ! Proteinlerin, genlerin son ürünü olduğunu](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042520/5a7aa48e7f8b9abd768dcbf9/html5/thumbnails/122.jpg)
Translasyon sonrası modifikasyon
¤ Polipeptit zincirleri RNA transkriptleri gibi sentezlendikten sonra genellikle değişikliğe uğrar.
¤ Translasyondan sonra gerçekleşen bu işlem, translasyon sonrası modifikasyon(post-translasyonel modifikasyon) olarak tanımlanır.
Prof. Dr. Bektaş TEPE
122
(Kaynak: Genetik Kavramlar, Klug, Cummings & Reece)
![Page 123: 14. Translasyon ve Proteinler - bektastepe.netbektastepe.net/course-slides/14-translasyon-ve-proteinle.pdf · Translasyon ve proteinler ! Proteinlerin, genlerin son ürünü olduğunu](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042520/5a7aa48e7f8b9abd768dcbf9/html5/thumbnails/123.jpg)
Post-translasyonel değişimler
¤ N-ucundaki amino asit uzaklaştırılır ya da değişime uğrar.
¤ Örn; bakteriyel polipeptidlerde bulunan formül grubu enzimatik olarak uzaklaştırılır.
¤ Bazen bir amino asit tek başına değişime uğrayabilir.
¤ Örn; tirozin gibi bazı amino asitlerin hidroksil gruplarına fosfatlar takılabilir.
Prof. Dr. Bektaş TEPE
123
(Kaynak: Genetik Kavramlar, Klug, Cummings & Reece)
![Page 124: 14. Translasyon ve Proteinler - bektastepe.netbektastepe.net/course-slides/14-translasyon-ve-proteinle.pdf · Translasyon ve proteinler ! Proteinlerin, genlerin son ürünü olduğunu](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042520/5a7aa48e7f8b9abd768dcbf9/html5/thumbnails/124.jpg)
Post-translasyonel değişimler
¤ Bazen karbohidrat yan zincirleri takılabilir.
¤ Proteinlere kovalent bağlarla karbohidrat grubu takılarak glikoproteinler oluşturulur.
¤ Polipeptit zincirlerinde kırpılma yapılabilir.
¤ Örn; insülin, translasyondan sonra enzimatik olarak kesilerek 51 amino asitten oluşan son şeklini alır.
Prof. Dr. Bektaş TEPE
124
(Kaynak: Genetik Kavramlar, Klug, Cummings & Reece)
![Page 125: 14. Translasyon ve Proteinler - bektastepe.netbektastepe.net/course-slides/14-translasyon-ve-proteinle.pdf · Translasyon ve proteinler ! Proteinlerin, genlerin son ürünü olduğunu](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042520/5a7aa48e7f8b9abd768dcbf9/html5/thumbnails/125.jpg)
Post-translasyonel değişimler
¤ Sinyal dizileri proteinden uzaklaştırılır.
¤ Örn; hücre dışına salınacak olan proteinlerin N-ucunda, bunların ER lümenine taşınacağına işaret eden özel diziler bulunur.
Prof. Dr. Bektaş TEPE
125
(Kaynak: Genetik Kavramlar, Klug, Cummings & Reece)
![Page 126: 14. Translasyon ve Proteinler - bektastepe.netbektastepe.net/course-slides/14-translasyon-ve-proteinle.pdf · Translasyon ve proteinler ! Proteinlerin, genlerin son ürünü olduğunu](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042520/5a7aa48e7f8b9abd768dcbf9/html5/thumbnails/126.jpg)
Sinyal dizi-Protein hedeflemesi
¤ Bazı proteinlerin N-ucunda, proteinin hücrede işlev göreceği yere yönlendirilmesinde rol oynayan 30 amino asitlik bir dizi bulunur.
¤ Bu diziye sinyal dizi denir.
¤ Sinyal dizi proteinin hücrenin neresinde işlev göreceğini saptar.
¤ Bu işleme protein hedeflemesi denir.
Prof. Dr. Bektaş TEPE
126
(Kaynak: Genetik Kavramlar, Klug, Cummings & Reece)
![Page 127: 14. Translasyon ve Proteinler - bektastepe.netbektastepe.net/course-slides/14-translasyon-ve-proteinle.pdf · Translasyon ve proteinler ! Proteinlerin, genlerin son ürünü olduğunu](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042520/5a7aa48e7f8b9abd768dcbf9/html5/thumbnails/127.jpg)
Post-translasyonel değişimler
¤ Polipeptid zincirleri çoğu kez metallerle kompleks yapmış durumda bulunur.
¤ Örn; hemoglobin.
Prof. Dr. Bektaş TEPE
127
(Kaynak: Genetik Kavramlar, Klug, Cummings & Reece)
![Page 128: 14. Translasyon ve Proteinler - bektastepe.netbektastepe.net/course-slides/14-translasyon-ve-proteinle.pdf · Translasyon ve proteinler ! Proteinlerin, genlerin son ürünü olduğunu](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042520/5a7aa48e7f8b9abd768dcbf9/html5/thumbnails/128.jpg)
Şaperonlar
¤ Protein katlanmasında rol alır.
¤ Şaperon proteinler diğer proteinlerin katlanmasına yardımcı olur.
¤ Şaperonlar katıldıkları reaksiyondan değişmeden çıkar.
¤ İlk kez Drosophila’da bulunmuşlardır.
¤ Isı –şoku (heat-shock) proteinleri olarak da adlandırılırlar.
Prof. Dr. Bektaş TEPE
128
(Kaynak: Genetik Kavramlar, Klug, Cummings & Reece)
![Page 129: 14. Translasyon ve Proteinler - bektastepe.netbektastepe.net/course-slides/14-translasyon-ve-proteinle.pdf · Translasyon ve proteinler ! Proteinlerin, genlerin son ürünü olduğunu](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042520/5a7aa48e7f8b9abd768dcbf9/html5/thumbnails/129.jpg)
Protein katlanması önemlidir
¤ Bunun nedeni sadece hatalı katlanan proteinlerin işlevlerini yitirmesi değil, aynı zamanda bu proteinlerin tehlikeli de olabilmesidir.
¤ İnsanlarda Alzheimer hastalığı, deli dana hastalığı ve Creutzfeldt-Jacob hastalığı yanlış katlanmış nöral proteinlerden kaynaklanır.
Prof. Dr. Bektaş TEPE
129
(Kaynak: Genetik Kavramlar, Klug, Cummings & Reece)
![Page 130: 14. Translasyon ve Proteinler - bektastepe.netbektastepe.net/course-slides/14-translasyon-ve-proteinle.pdf · Translasyon ve proteinler ! Proteinlerin, genlerin son ürünü olduğunu](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042520/5a7aa48e7f8b9abd768dcbf9/html5/thumbnails/130.jpg)
Proteinlerde yapı-işlev ilişkisi
¤ Proteinler hücrede en çok bulunan makromolekülerdir.
¤ Genlerin son ürünüdür.
¤ Çok çeşitli işlevleri vardır.
Prof. Dr. Bektaş TEPE
130
(Kaynak: Genetik Kavramlar, Klug, Cummings & Reece)
![Page 131: 14. Translasyon ve Proteinler - bektastepe.netbektastepe.net/course-slides/14-translasyon-ve-proteinle.pdf · Translasyon ve proteinler ! Proteinlerin, genlerin son ürünü olduğunu](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042520/5a7aa48e7f8b9abd768dcbf9/html5/thumbnails/131.jpg)
Proteinlerin işlevleri
¤ Hemoglobin ve miyoglobin oksijeni bağlarlar.
¤ Kollajen ve keratin organizmaların derisinde, bağ dokusunda ve saçlarında bulunan yapısal proteinlerdir.
¤ Aktin ve miyozin kas dokusunda bulunan kasılma proteinlerdir.
Prof. Dr. Bektaş TEPE
131
(Kaynak: Genetik Kavramlar, Klug, Cummings & Reece)
![Page 132: 14. Translasyon ve Proteinler - bektastepe.netbektastepe.net/course-slides/14-translasyon-ve-proteinle.pdf · Translasyon ve proteinler ! Proteinlerin, genlerin son ürünü olduğunu](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042520/5a7aa48e7f8b9abd768dcbf9/html5/thumbnails/132.jpg)
Proteinlerin işlevleri
¤ İmmünoglobülinler omurgalıların bağışıklık sisteminde işlev görür.
¤ Transport proteinler molekülerin zardan taşınmasını sağlar.
¤ Hormonlar ve reseptörler çeşitli kimyasal aktiviteleri kontrol eder.
¤ Histonlar, ökaryotik organizmalarda DNA’ya bağlanır.
Prof. Dr. Bektaş TEPE
132
(Kaynak: Genetik Kavramlar, Klug, Cummings & Reece)
![Page 133: 14. Translasyon ve Proteinler - bektastepe.netbektastepe.net/course-slides/14-translasyon-ve-proteinle.pdf · Translasyon ve proteinler ! Proteinlerin, genlerin son ürünü olduğunu](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042520/5a7aa48e7f8b9abd768dcbf9/html5/thumbnails/133.jpg)
Enzimler
¤ Hücrelerdeki kimyasal reaksiyonları hızlandırır.
¤ Enzimler kimyasal reaksiyonun dengeye gidişini hızlandırır, ancak kimyasal dengenin ulaşacağı son noktayı etkilemez.
¤ Katalitik özelliklere sahip moleküllerdir.
Prof. Dr. Bektaş TEPE
133
(Kaynak: Genetik Kavramlar, Klug, Cummings & Reece)
![Page 134: 14. Translasyon ve Proteinler - bektastepe.netbektastepe.net/course-slides/14-translasyon-ve-proteinle.pdf · Translasyon ve proteinler ! Proteinlerin, genlerin son ürünü olduğunu](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042520/5a7aa48e7f8b9abd768dcbf9/html5/thumbnails/134.jpg)
Aktivasyon enerjisi
¤ Biyolojik kataliz olayında reaksiyonun aktivasyon enerjisi düşürülür.
¤ Aktivasyon enerjisi molekülerin birbiri ile reaksiyona girmeden önce ulaşmaları gereken kinetik enerjidir.
¤ Aktivasyon enerjisi sıcaklık artırılarak aşılabilir.
Prof. Dr. Bektaş TEPE
134
(Kaynak: Genetik Kavramlar, Klug, Cummings & Reece)
![Page 135: 14. Translasyon ve Proteinler - bektastepe.netbektastepe.net/course-slides/14-translasyon-ve-proteinle.pdf · Translasyon ve proteinler ! Proteinlerin, genlerin son ürünü olduğunu](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042520/5a7aa48e7f8b9abd768dcbf9/html5/thumbnails/135.jpg)
Katabolik-anabolik tepkimeler
¤ Katabolizmada büyük moleküler daha küçük moleküllere yıkılır ve enerji açığa çıkar.
¤ Anabolizma metabolizmanın sentez fazıdır.
Prof. Dr. Bektaş TEPE
135
(Kaynak: Genetik Kavramlar, Klug, Cummings & Reece)
![Page 136: 14. Translasyon ve Proteinler - bektastepe.netbektastepe.net/course-slides/14-translasyon-ve-proteinle.pdf · Translasyon ve proteinler ! Proteinlerin, genlerin son ürünü olduğunu](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042520/5a7aa48e7f8b9abd768dcbf9/html5/thumbnails/136.jpg)
Proteinler bir ya da daha fazla işlevsel bölge (domain) içerir
¤ Domainler, 50-300 amino asitlik protein bölgeleridir (domain).
¤ Bu bölgeler; ¤ Molekülün geri kalan kısmından bağımsız olarak katlanan
¤ Kararlı
¤ Özgül konformasyona sahip modüllerdir.
Prof. Dr. Bektaş TEPE
136
(Kaynak: Genetik Kavramlar, Klug, Cummings & Reece)
![Page 137: 14. Translasyon ve Proteinler - bektastepe.netbektastepe.net/course-slides/14-translasyon-ve-proteinle.pdf · Translasyon ve proteinler ! Proteinlerin, genlerin son ürünü olduğunu](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042520/5a7aa48e7f8b9abd768dcbf9/html5/thumbnails/137.jpg)
Domainlerin önemi
¤ Proteinlerin üçüncül yapılarında yer alır.
¤ Her bir modüler birim α-helix ve β pileli yapı gibi ikincil yapıların karışımını içerebilir.
¤ Bir domainin aldığı özel konformasyon proteine belli bir işlev kazandırabilir.
Prof. Dr. Bektaş TEPE
137
(Kaynak: Genetik Kavramlar, Klug, Cummings & Reece)
![Page 138: 14. Translasyon ve Proteinler - bektastepe.netbektastepe.net/course-slides/14-translasyon-ve-proteinle.pdf · Translasyon ve proteinler ! Proteinlerin, genlerin son ürünü olduğunu](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042520/5a7aa48e7f8b9abd768dcbf9/html5/thumbnails/138.jpg)
Ekzon karılması (shuffling) ve protein bölgelerinin kökeni
¤ 1977 de Walter Gilbert, protein domainlerinin genetik kökenini açıklayan ilginç bir öneride bulunmuştur.
¤ Gilbert’e göre yüksek organizmaların amino asit şifreleyen gen bölgeleri, kökenleri atasal genlerde bulunan, evrim sürecinde rekombinasyonla bir araya toplamış ekzon koleksiyonlarından oluşmuştur.
Prof. Dr. Bektaş TEPE
138
(Kaynak: Genetik Kavramlar, Klug, Cummings & Reece)
![Page 139: 14. Translasyon ve Proteinler - bektastepe.netbektastepe.net/course-slides/14-translasyon-ve-proteinle.pdf · Translasyon ve proteinler ! Proteinlerin, genlerin son ürünü olduğunu](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042520/5a7aa48e7f8b9abd768dcbf9/html5/thumbnails/139.jpg)
Ekzon karılması (shuffling) ve protein bölgelerinin kökeni
¤ Gilbert, bu olayı, ekzon karılması terimi ile tanımlayarak ekzonların her birinin tek bir protein domaini kodlayan modüller olduğunu ileri sürmüştür.
¤ Gilbert’in önerisine göre, evrim süreci içinde birçok ekzon karışarak ya da birleşerek ökaryotlardaki özgün genleri oluşturmuştur.
Prof. Dr. Bektaş TEPE
139
(Kaynak: Genetik Kavramlar, Klug, Cummings & Reece)
![Page 140: 14. Translasyon ve Proteinler - bektastepe.netbektastepe.net/course-slides/14-translasyon-ve-proteinle.pdf · Translasyon ve proteinler ! Proteinlerin, genlerin son ürünü olduğunu](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042520/5a7aa48e7f8b9abd768dcbf9/html5/thumbnails/140.jpg)
Çeşitli gözlemler bu öneriyi desteklemektedir
¤ Birincisi, ekzonların çoğu 150 baz çiftlik oldukça küçük birimlerdir ve yaklaşık 50 amino asit şifreler.
¤ İkincisi, ekzonların karılmasına yol açan rekombinasyon olaylarının, genlerin intron adı verilen bölgelerinde yer alması beklenir.
Prof. Dr. Bektaş TEPE
140
(Kaynak: Genetik Kavramlar, Klug, Cummings & Reece)
![Page 141: 14. Translasyon ve Proteinler - bektastepe.netbektastepe.net/course-slides/14-translasyon-ve-proteinle.pdf · Translasyon ve proteinler ! Proteinlerin, genlerin son ürünü olduğunu](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042520/5a7aa48e7f8b9abd768dcbf9/html5/thumbnails/141.jpg)
Gilbert’in ekzon modülü hipotezini destekleyen kanıtlar
¤ Örneğin; insan LDL (düşük yoğunluklu lipoprotein) membran reseptörünü kodlayan gen klonlanmış ve dizisi saptanmıştır.
¤ LDL reseptör proteini, plazma kolesterolünün hücreye alınmasından sorumludur.
Prof. Dr. Bektaş TEPE
141
(Kaynak: Genetik Kavramlar, Klug, Cummings & Reece)
![Page 142: 14. Translasyon ve Proteinler - bektastepe.netbektastepe.net/course-slides/14-translasyon-ve-proteinle.pdf · Translasyon ve proteinler ! Proteinlerin, genlerin son ürünü olduğunu](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042520/5a7aa48e7f8b9abd768dcbf9/html5/thumbnails/142.jpg)
LDL reseptör proteini
¤ Endositoza aracılık eder.
¤ Çok sayıda işlevsel domainlerin bulunması beklenir.
¤ Bunların içinde, bu proteinin özel olarak LDL substratını bağlayabilmesini ve zardan geçerken değişik düzeylerde diğer proteinlerle ilişki kurabilmesini sağlayan bölgeler bulunur.
¤ Translasyon sonrası karbohidrat bağlayan bir domain de bulunmalıdır.
Prof. Dr. Bektaş TEPE
142
(Kaynak: Genetik Kavramlar, Klug, Cummings & Reece)
![Page 143: 14. Translasyon ve Proteinler - bektastepe.netbektastepe.net/course-slides/14-translasyon-ve-proteinle.pdf · Translasyon ve proteinler ! Proteinlerin, genlerin son ürünü olduğunu](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042520/5a7aa48e7f8b9abd768dcbf9/html5/thumbnails/143.jpg)
Ekzonlar domainlerle bağlantılıdır
¤ Ekzonlar, proteinin fonksiyonel domainleri ile bağlantılıdır.
¤ Evrim sırasında diğer genlerden bir araya getirilmiş gibi görünmektedir.
Prof. Dr. Bektaş TEPE
143
(Kaynak: Genetik Kavramlar, Klug, Cummings & Reece)
![Page 144: 14. Translasyon ve Proteinler - bektastepe.netbektastepe.net/course-slides/14-translasyon-ve-proteinle.pdf · Translasyon ve proteinler ! Proteinlerin, genlerin son ürünü olduğunu](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042520/5a7aa48e7f8b9abd768dcbf9/html5/thumbnails/144.jpg)
Ekzonlar domainlerle bağlantılıdır
¤ Birinci ekzon, LDL reseptörü zar yapısında yer almadan önce proteinden uzaklaştırılan bir sinyal diziyi kodlanmaktadır.
¤ Ondan sonraki beş ekzon, kolesterol bağlanma bölgesini şifreler.
Prof. Dr. Bektaş TEPE
144
(Kaynak: Genetik Kavramlar, Klug, Cummings & Reece)
![Page 145: 14. Translasyon ve Proteinler - bektastepe.netbektastepe.net/course-slides/14-translasyon-ve-proteinle.pdf · Translasyon ve proteinler ! Proteinlerin, genlerin son ürünü olduğunu](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042520/5a7aa48e7f8b9abd768dcbf9/html5/thumbnails/145.jpg)
Ekzonlar domainlerle bağlantılıdır
¤ Bir sonraki bölge 400 aminoasit içerir ve fare peptit hormonu EGF ile şaşırtıcı benzerlik gösterir.
¤ Bu bölge 8 ekzon tarafından kodlanır.
¤ On beşinci ekzon, translasyondan sonra karbonhidrat eklenen bölgeyi belirler.
Prof. Dr. Bektaş TEPE
145
(Kaynak: Genetik Kavramlar, Klug, Cummings & Reece)
![Page 146: 14. Translasyon ve Proteinler - bektastepe.netbektastepe.net/course-slides/14-translasyon-ve-proteinle.pdf · Translasyon ve proteinler ! Proteinlerin, genlerin son ürünü olduğunu](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042520/5a7aa48e7f8b9abd768dcbf9/html5/thumbnails/146.jpg)
Ekzonlar domainlerle bağlantılıdır
¤ Geriye kalan iki ekzon, proteinin zarda yer alan bölgelerini şifreler.
¤ Bu bölgeler, reseptörün hücre yüzeyindeki örtülü kesecik yapılarına bağlar.
Prof. Dr. Bektaş TEPE
146
(Kaynak: Genetik Kavramlar, Klug, Cummings & Reece)
![Page 147: 14. Translasyon ve Proteinler - bektastepe.netbektastepe.net/course-slides/14-translasyon-ve-proteinle.pdf · Translasyon ve proteinler ! Proteinlerin, genlerin son ürünü olduğunu](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042520/5a7aa48e7f8b9abd768dcbf9/html5/thumbnails/147.jpg)
Evrim sahnesinde intronlar ilk ne zaman görüldü?
¤ 1978’de W. Ford Doolittle, bu ara dizilerin, modern zaman ökaryotlarının en ilkel atalarının genomunun parçaları olduğunu önermiştir.
Prof. Dr. Bektaş TEPE
147
(Kaynak: Genetik Kavramlar, Klug, Cummings & Reece)
![Page 148: 14. Translasyon ve Proteinler - bektastepe.netbektastepe.net/course-slides/14-translasyon-ve-proteinle.pdf · Translasyon ve proteinler ! Proteinlerin, genlerin son ürünü olduğunu](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042520/5a7aa48e7f8b9abd768dcbf9/html5/thumbnails/148.jpg)
Evrim sahnesinde intronlar ilk ne zaman görüldü?
¤ Bu “intron-erken” fikrini desteklemek üzere Gilbert; ¤ Birbirlerine evrimsel bakımdan çok uzak olan ökaryotların
(insan,tavuk ve mısır vb) genlerinin içinde özdeş konumlarda bulunan intronların DNA dizilerinde benzerlikleri varsa,
¤ Bunların ilkel atasal genomlarda da yer alması gerektiğini önermiştir.
Prof. Dr. Bektaş TEPE
148
(Kaynak: Genetik Kavramlar, Klug, Cummings & Reece)
![Page 149: 14. Translasyon ve Proteinler - bektastepe.netbektastepe.net/course-slides/14-translasyon-ve-proteinle.pdf · Translasyon ve proteinler ! Proteinlerin, genlerin son ürünü olduğunu](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042520/5a7aa48e7f8b9abd768dcbf9/html5/thumbnails/149.jpg)
Prokaryotlarda neden intronlar bulunmaz?
¤ Gilbert, evrimin bir noktasında intronların bulunduğunu, ancak bu ilkel organizmaların genomlarının evrimleşme sürecinde kaybolduğunu savunmuştur.
Prof. Dr. Bektaş TEPE
149
(Kaynak: Genetik Kavramlar, Klug, Cummings & Reece)
![Page 150: 14. Translasyon ve Proteinler - bektastepe.netbektastepe.net/course-slides/14-translasyon-ve-proteinle.pdf · Translasyon ve proteinler ! Proteinlerin, genlerin son ürünü olduğunu](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042520/5a7aa48e7f8b9abd768dcbf9/html5/thumbnails/150.jpg)
İntronların kayboluş nedeni
¤ Kromozomların enerji harcamasını en düşük düzeye indirecek biçimde düzenlenmesi yönündeki güçlü seçilim baskısından kaynaklanmıştır.
¤ Bu durum replikasyonu ve gen ifadesini destekler biçimdedir.
¤ Ayrıca yapılan bu düzenlemeler daha hatasız mRNA üretimini sağlamıştır.
Prof. Dr. Bektaş TEPE
150
(Kaynak: Genetik Kavramlar, Klug, Cummings & Reece)
![Page 151: 14. Translasyon ve Proteinler - bektastepe.netbektastepe.net/course-slides/14-translasyon-ve-proteinle.pdf · Translasyon ve proteinler ! Proteinlerin, genlerin son ürünü olduğunu](https://reader034.vdocuments.net/reader034/viewer/2022042520/5a7aa48e7f8b9abd768dcbf9/html5/thumbnails/151.jpg)
TEŞEKKÜR
Bu sunumun hazırlanmasındaki katkılarından dolayı aş︎a ︎ğıda ğıda isimleri verilen ö︎rencilerime teş︎ekkür ederim. rencilerime teş︎ekkür ederim. ekkür ederim.
DEMŞA AKKUZU
HALE YEŞİM KORAY
HALİME PARLADİ
KADİR AÇAR
151
Prof. Dr. Bektaş TEPE (Kaynak: Genetik Kavramlar,
Klug, Cummings & Reece)