ดอกตอนที่1

12
ดดดดดดดดดดดดดดดดดดดดดดดดดดดดดดดดดดดดดด ดดดดดดดด ดดดดดดดดดดดดดดดดดดดดดดดดดดดดด ดดโโโ โโโโโ โโโโโโโ โโโ โโโโ โโโโโโโโ โโโโโโโโโโโโโโโโโโโโโโโโโโโโโโโโโโ โโโโโโโโโโโโโโโโโ โโโโโโโโโโโโโโ โโโโโโโโโโโโโโโโโโโโโ โโโโโโโโโโโโโโโโโโโโโโโโโโ โโโโโโโโโโโโโโ โโโโโโโโโโโโโโโโโโโโโ โโโโ โโโโโโโโโโโโ โโโโโโโโโโโโโโโโโโโโโโโโโโโโโโโโโโโโโโโโ โโโโโโโโโโโโโโ โโโโโโโโโโโ โโโโโโโโโโโโโโโโโโ

Upload: rajchapat-phuket-university

Post on 28-May-2015

9.549 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: ดอกตอนที่1

ดอก คื�อ ก��งที่��เปลี่��ยนแปลี่งไปเพื่��อที่��หน��ที่��ในก�รสื�บพื่�นธุ์��แบบอ�ศั�ยเพื่ศั โดยก�รสืร��งสืปอร� ด�งน�"น สื#วนประกอบต่#�งๆ ของดอกก)คื�อใบที่��เปลี่��ยนแปลี่งร*ปร#�งหน��ที่��ไป

ดอกแลี่ะสื#วนประกอบของดอกโดย ชุ�มพล คุ�ณวาสี� และ สีหั�ชุ จั�นทนาอรพ�นท�หัน�วยปฏิ�บั�ติ�การว�จั�ยพรรณไม"ประเทศไทยภาคุว�ชุาพฤกษศาสีติร� คุณะว�ทยาศาสีติร�

จั�ฬาลงกรณ�มหัาว�ทยาล�ยล�ขสี�ทธิ์�,ของภาพและเน-.อหัาท�.งหัมดเป/นของภาคุว�ชุาพฤกษศาสีติร� คุณะว�ทยาศาสีติร� จั�ฬาลงกรณ�มหัาว�ทยาล�ย อน�ญาติใหั"น2าไปใชุ"ในการเร�ยนการสีอนในหั"องเร�ยนได"แติ�ไม�อน�ญาติใหั"ท2าซ้ำ2.า หัร-อลอกเล�ยนแบับัด"วยว�ธิ์�การใดว�ธิ์�การหัน45ง หัร-อน2าภาพและเน-.อหัาไปด�ดแปลงเพ-5อใชุ"ท2าสี-5อการสีอน สี�5งติ�พ�มพ� หัร-อสี�5งอ-5นใดติ�อไปอ�ก โดยไม�ได"ร�บัอน�ญาติ

Page 2: ดอกตอนที่1

โดยที่��วไปดอกประกอบด�วยสื#วนต่#�งๆ 4 ชั้�"นต่�ดอย*# อย*#บนฐ�นดอก (receptacle) ซึ่.�งคื�อสื#วนของข�อแลี่ะปลี่�องที่��อ�ดต่�วก�นแน#น เก�อบอย*#ในระด�บเด�ยวก�นที่��ปลี่�ยของก��นดอก (peduncle) ที่��หน��ที่��รองร�บสื#วนประกอบต่#�งๆ ของดอก โดยเร�ยงลี่��ด�บจ�กชั้�"นที่��อย*#ด��นนอกเข��สื*#ด��นใน ได�แก#ชั้�"น

(1) วงกลี่�บเลี่�"ยง (calyx)

2( ) วงกลี่�บดอก (corolla)

(3) วงเกสืรเพื่ศัผู้*� (androecium) แลี่ะ (4) วงเกสืรเพื่ศัเมี�ย (gynoecium)

calyx

corolla

androecium

gynoecium

Page 3: ดอกตอนที่1

วงกลี่�บเลี่�"ยง ประกอบข."นจ�กกลี่�บเลี่�"ยง (sepal) ซึ่.�งอ�จแยกจ�กก�นเป2นอ�สืระ หร�อเชั้��อมีต่�ดก�นที่��บร�เวณโคืน แลี่ะสื#วนปลี่�ยแยกออกจ�กก�น เร�ยกสื#วนที่��เชั้��อมีต่�ดก�นว#� หลี่อดกลี่�บเลี่�"ยง (calyx

tube) แลี่ะเร�ยกสื#วนปลี่�ยที่��แยกจ�กก�นว#� แฉกกลี่�บเลี่�"ยง (calyx lobe)

วงกลี่�บดอก ประกอบข."นจ�กกลี่�บดอก (petal) ซึ่.�งอ�จแยกจ�กก�นเป2นอ�สืระ หร�อเชั้��อมีต่�ดก�นที่��บร�เวณโคืน แลี่ะสื#วนปลี่�ยแยกออกจ�กก�น เร�ยกสื#วนที่��เชั้��อมีต่�ดก�นว#� หลี่อดกลี่�บดอก (corolla tube) แลี่ะเร�ยกสื#วนปลี่�ยที่��แยกจ�กก�นว#� แฉกกลี่�บดอก (corolla lobe)

sepal petal

calyx tube

calyx lobecorolla lobe

corolla tube

Page 4: ดอกตอนที่1

คื��ว#� วงกลี่�บรวมี “ ” (perianth) มี�คืว�มีหมี�ยหลี่�ยอย#�ง ใชั้�ได�ในหลี่�ยกรณ� เชั้#น ใชั้�เป2นคื��รวมีที่��เร�ยกที่�"งกลี่�บเลี่�"ยง แลี่ะกลี่�บดอก น��นคื�อในกรณ�น�" perianth จะหมี�ยถึ.งวงกลี่�บที่�"งหมีดของพื่�ชั้ซึ่.�งสื�มี�รถึแยกได�เป2นวงกลี่�บเลี่�"ยงแลี่ะวงกลี่�บดอก แต่#ในดอกไมี�บ�งชั้น�ดที่��ลี่�กษณะของวงกลี่�บไมี#สื�มี�รถึจ��แนกได�ชั้�ดเจนว#�จะเป2นวงกลี่�บเลี่�"ยง หร�อวงกลี่�บดอก เชั้#น บ�วจ�น พื่ลี่�บพื่ลี่.ง ซึ่.�งแต่#ลี่ะชั้น�ดมี�วงกลี่�บ 2 ชั้�"น ๆ ลี่ะ 3 กลี่�บ แต่#กลี่�บในแต่#ลี่ะชั้�"นมี�ลี่�กษณะ ร*ปร#�ง สื�สื�น ที่��เหมี�อนก�น ในลี่�กษณะเชั้#นน�"ก)สื�มี�รถึใชั้�คื��ว#� perianth แที่นกลี่�บที่�"ง 6 กลี่�บ แลี่ะเร�ยกแต่#ลี่ะกลี่�บว#� กลี่�บรวมี (tepal) หร�อในดอกไมี�อ�กหลี่�ยๆ ชั้น�ด เชั้#น บ�วหลี่วง จ��ป7 จ��ป� ที่��มี�จ��นวนกลี่�บมี�กแลี่ะมี�ลี่�กษณะที่��ไมี#แต่ก ต่#�งก�นอย#�งเด#นชั้�ด หร�อมี�คืว�มีคืลี่��ยคืลี่.งก�นมี�ก ก)สื�มี�รถึใชั้�คื��ว#� perianth ได�แลี่ะเร�ยกแต่#ลี่ะกลี่�บน�"นว#�เป2นกลี่�บรวมีได�เชั้#นเด�ยวก�น

Page 5: ดอกตอนที่1

วงเกสืรเพื่ศัผู้*� ประกอบข."นจ�กเกสืรเพื่ศัผู้*� (stamen) ซึ่.�งอ�จมี�จ��นวนต่�"งแต่# 1 อ�นถึ.งจ��นวนมี�กประกอบด�วยสื#วนที่��เร�ยกว#� อ�บเรณ* (anther) แลี่ะก��นชั้*อ�บเรณ* (filament)

เกสืรเพื่ศัผู้*�อ�จต่�ดอย*#บนฐ�นดอก (receptacle) หร�อต่�ดอย*#เหน�อวงกลี่�บ (epipetalpous) อ�จแยกก�นอย*#เป2นอ�สืระ หร�อสื#วนของก��นชั้*อ�บเรณ*เชั้��อมีต่�ดก�นเป2นกลี่�#มี หร�อมี�สื#วนอ�บเรณ*เชั้��อมีต่�ดก�น

anthe

r filament anthe

r

filament

anthe

r ก��นชั้*อ�บเรณ*สื#วนที่��เชั้��อมีต่�ดก�น

ก��นชั้*อ�บเรณ*สื#วนที่��เชั้��อมีต่�ดก�น

Page 6: ดอกตอนที่1

วงเกสืรเพื่ศัเมี�ย ประกอบข."นจ�กเกสืรเพื่ศัเมี�ย (pistil) ซึ่.�งอ�จมี�จ��นวนต่�"งแต่# 1 อ�นถึ.งจ��นวนมี�ก เกสืรเพื่ศัเมี�ยแต่#ลี่ะอ�นเก�ดข."นมี�จ�กใบพื่�เศัษที่��เร�ยกว#� คื�ร�เพื่ลี่ (carpel) เกสืรเพื่ศัเมี�ยหน.�งอ�นอ�จจะมี�จ�ก

1 คื�ร�เพื่ลี่ หร�อหลี่�ยคื�ร�เพื่ลี่เชั้��อมีต่�ดก�นก)ได� แลี่�วมี�ก�รเปลี่��ยนแปลี่งร*ปร#�งลี่�กษณะในไปเป2นสื#วนต่#�งๆ ของเกสืรเพื่ศัเมี�ย ได�แก# ร�งไข# (ovary) ก��นยอดเกสืรเพื่ศัเมี�ย (style) แลี่ะยอดเกสืรเพื่ศัเมี�ย (stigma) ภ�ยในร�งไข#อ�จมี�ชั้#องในร�งไข#

1 ชั้#องหร�อหลี่�ยชั้#อง ข."นอย*#ก�บจ��นวนแลี่ะลี่�กษณะก�รเชั้��อมีต่�ดก�นของคื�ร�เพื่ลี่ ในชั้#องร�งไข#จะพื่บออว�ลี่ (ovule) ซึ่.�งจะเปลี่��ยนแปลี่งไปเป2นเมีลี่)ด (seed) สื#วนร�งไข#จะเปลี่��ยนแปลี่งไปเป2นผู้ลี่ (fruit) หลี่�งก�รปฏิ�สืนธุ์� (fertilization)

carpel

carpel

ovule

ovary

Page 7: ดอกตอนที่1

ดอกไมี�ที่��มี�ชั้�"นต่#�งๆ คืรบที่�"ง 4 ชั้�"น เร�ยก ดอกคืรบสื#วน “ ”(complete flower) แต่#บ�งชั้น�ดอ�จมี�ชั้�"นต่#�งๆ ไมี#คืรบที่�"ง

4 สื#วน เร�ยกดอกเหลี่#�น�"ว#� ดอกไมี#คืรบสื#วน“ ” (incom-

plete flower) ในดอกไมี#คืรบสื#วน ห�กชั้�"นที่��ห�ยไปชั้�"นใดชั้�"นหน.�งน�"นคื�อชั้�"นของเกสืรเพื่ศัผู้*� หร�อเกสืรเพื่ศัเมี�ย จะเร�ยกดอกเหลี่#�น�"นว#� ดอกไมี#สืมีบ*รณ�เพื่ศั “ ” (imperfect flower) แลี่ะดอกใดก)ต่�มีถึ��มี�ชั้�"นเกสืรเพื่ศัผู้*�แลี่ะเกสืรเพื่ศัเมี�ยคืรบอย*#ในดอกเด�ยวก�น (ไมี#ว#�ชั้�"นอ��นๆ จะมี�คืรบหร�อไมี#) จะเร�ยกว#� ดอกสืมีบ*รณ�เพื่ศั (perfect flower)

ดอกเฟื่75 องฟื่8าเป/นดอกสีมบั9รณ�เพศ แติ�เป/นดอกไม�คุรบัสี�วน คุ-อ

ขาดชุ�.นวงกล�บัดอก

ดอกสี"านเป/นดอกสีมบั9รณ�เพศ และเป/นดอกคุรบัสี�วน

ดอกย�อยโป:ยเซ้ำ�ยนถื-อเป/นดอกไม�สีมบั9รณ�เพศ คุ-อ แยกเป/นดอกเพศผู้9"

และดอกเพศเม�ยและดอกแติ�ละเพศเป/นดอกไม�คุรบัสี�วน

ดอกป=ติติาเว�ยถื4งแม"ม�กล�บัเล�.ยงและกล�บัดอก แติ�ถื-อเป/นดอกไม�คุรบัสี�วน เน-5องจัากเป/นดอกแยก

เพศ ม�ท� .งดอกเพศผู้9" และดอกเพศเม�ย ด�งน�.นจั4งเป/นดอกไม�สีมบั9รณ�

เพศด"วยเชุ�นก�น

Page 8: ดอกตอนที่1

นอกจ�กชั้�"นต่#�งๆ ที่�"ง 4 ชั้�"นแลี่�ว ย�งอ�จพื่บ ใบประด�บ “ ”(bract) ในดอกได�อ�กด�วย โดยที่��วๆ ไป ใบประด�บจะอย*#ในระด�บที่��ต่���กว#�วงกลี่�บเลี่�"ยง คื�ออย*#ที่��โคืนหร�อปลี่�ยก��นดอก ในกรณ�ที่��เป2นชั้#อดอก ใบประด�บที่��รองร�บชั้#อดอกจะใชั้�คื��ว#� bract แต่#ถึ��เป2นใบประด�บที่��รองร�บดอกย#อยในชั้#อจะเร�ยกว#� ใบประด�บย#อย (bracteole)

ดอกไมี�บ�งชั้น�ดอ�จมี�ชั้�"นพื่�เศัษเก�ดข."นมี� เร�ยก ชั้�"นกะบ�งรอบ หร�อมีงก�ฎ (corona) เป2นชั้�"นพื่�เศัษที่��มี�กอย*#ระหว#�งวงกลี่�บดอก แลี่ะวงเกสืรเพื่ศัผู้*� ชั้�"นกะบ�งรอบอ�จเจร�ญหร�อพื่�ฒน�มี�จ�กสื#วนของเกสืรเพื่ศั หร�อวงกลี่�บดอกก)ได�

bracteole (ใบ

ประด�บย#อย) bract (ใบ

ประด�บ)

corolla

(วงกลี่�บดอก)

corona

(กะบ�งรอบ)

Page 9: ดอกตอนที่1

epicalyx (ร�"วประด�บ)calyx (วงกลี่�บเลี่�"ยง)

corolla (วงกลี่�บดอก)

ชั้บ� (Hibiscus rosa-sinensis L.)ดอกชุบัาเป/นดอกชุ�อท�5ลดร9ปเหัล-อเพ�ยงดอกย�อยท�5ปลายหัน45งดอก เป/นดอกสีมบั9รณ� กล�บัเล�.ยงสี�เข�ยว 5 กล�บั เชุ-5อมติ�ดก�นคุล"ายร9ปหัลอด ปลายแยกเป/น - 45 แฉก โคุนหัลอดกล�บัเล�.ยงม�ร�.วประด�บั กล�บัดอกสี�แดง ขาว หัร-อชุมพ9 5 กล�บั เชุ-5อมติ�ดก�นเล@กน"อยท�5โคุน และเชุ-5อมติ�ดก�บัโคุนหัลอดเกสีรเพศผู้9" เกสีรเพศผู้9"จั2านวนมาก ก"านชุ9อ�บัเรณ9เชุ-5อมติ�ดก�นเป/นหัลอด และหั�"มล"อมรอบัร�งไข� และก"านยอดเกสีรเพศเม�ย ก"านยอดเกสีรเพศเม�ย 1 อ�น แติ�สี�วนปลายแยกเป/นแฉก 5แฉก ยอดเกสีรเพศเม�ย 5 อ�น กลมหัร-อร� ม�ขน ร�งไข�เหัน-อวงกล�บั

ล�ขสี�ทธิ์�,ของหัน�วยปฏิ�บั�ติ�การว�จั�ยพรรณไม"ประเทศไทย ภาคุว�ชุาพฤกษศาสีติร� คุณะว�ทยาศาสีติร� จั�ฬาลงกรณ�มหัาว�ทยาล�ย

peduncle (ก��นชั้#อดอก)

pedicel (ก��นดอกย#อย)

แนวรอยต่#อระหว#�งก��นชั้#อดอกแลี่ะก��นดอกย#อย

Page 10: ดอกตอนที่1

style (ก��นยอดเกสืร

เพื่ศัเมี�ย)

ovary (ร�งไข#

)

สื#วนปลี่�ยก��นยอดเกสืรเพื่ศั

เมี�ย

สื#วนปลี่�ยก��นยอดเกสืรเพื่ศั

เมี�ย

ยอดเกสืรเพื่ศัเมี�ย

stamen (เกสืร

เพื่ศัผู้*�)

หลี่อดเกสืรเพื่ศัผู้*�

ก"านชุ9อ�บัเรณ9

สี�วนท�5ไม�เชุ-5อมติ�ดก�น

stigma (ยอดเกสืรเพื่ศัเมี�ย)

ล�ขสี�ทธิ์�,ของหัน�วยปฏิ�บั�ติ�การว�จั�ยพรรณไม"ประเทศไทย ภาคุว�ชุาพฤกษศาสีติร� คุณะว�ทยาศาสีติร� จั�ฬาลงกรณ�มหัาว�ทยาล�ย

อ�บัเรณ9

Page 11: ดอกตอนที่1

bract (ใบประด�บ)

floret (ดอกย#อย)

เฟื่>� องฟื่?� (Bougainvillea sp.)เฟื่75 องฟื่8าออกดอกเป/นชุ�อ ในหัน45งชุ�อม�กม� 3 ดอกย�อย ม�ใบัประด�บัรองร�บัชุ�อดอก 3 ใบั ก"านดอกย�อยของแติ�ละดอกเชุ-5อมติ�ดบัร�เวณติรงกลางของใบัประด�บั ไม�ม�กล�บัดอก กล�บัเล�.ยง 5 กล�บัเชุ-5อมติ�ดก�นเป/นหัลอด สี�วนปลายผู้ายออกคุล"ายเป/นแฉกของวงกล�บั ม�แถืบักลางกล�บั เกสีรเพศผู้9"จั2านวน - 510 อ�น สี�.นยาวไม�เท�าก�น เกสีรเพศเม�ย 1 อ�น ก"านยอดเกสีรเพศเม�ยติ�ดท�5ด"านข"างของร�งไข� ร�งไข�เหัน-อวงกล�บั

ล�ขสี�ทธิ์�,ของหัน�วยปฏิ�บั�ติ�การว�จั�ยพรรณไม"ประเทศไทย ภาคุว�ชุาพฤกษศาสีติร� คุณะว�ทยาศาสีติร� จั�ฬาลงกรณ�มหัาว�ทยาล�ย

Page 12: ดอกตอนที่1

inflorescence & floret

(ชั้#อดอกแลี่ะดอกย#อย)

calyx (วงกลี่�บเลี่�"ยง)

ovary (ร�งไข#

)

style (ก��นยอดเกสืรเพื่ศัเมี�ย)

filament (ก��นชั้*

อ�บเรณ*)

anther (อ�บ

เรณ*)

ล�ขสี�ทธิ์�,ของหัน�วยปฏิ�บั�ติ�การว�จั�ยพรรณไม"ประเทศไทย ภาคุว�ชุาพฤกษศาสีติร� คุณะว�ทยาศาสีติร� จั�ฬาลงกรณ�มหัาว�ทยาล�ย