mr. O.A.M. (Oscar) Hijink

LSA, advocaat

o.hijink@hijink.com

HIJINK Advocaten

Arnhem (026) 442 39 13 Nijmegen (024) 388 66 80

1

Zelfrijdende auto

Toekomstmuziek….?

• Zelfrijdende auto niet alleen maar een zegen, we gaan ook iets missen!

• ABS, doseert remkracht

• Adaptive cruise control

• Park assist

• Lane keeping assist

2

Verkeersongelukken

• Regels waaraan iedereen zich moet houden – Verlenen van voorrang

– Rood verkeerslicht stoppen

– Verkeer van rechts heeft voorrang

– Niet zonder geldige reden remmen

Bij ongelukken wordt de schuld beoordeeld, de rol van de mens verandert echter

3

Menselijk handelen

• Rol van de mens verandert

1e fase: besturen gebeurt door de mens

• doen en nalaten

2e fase: Verlenen van voorrang • Samenspel mens en techniek, wie neemt wanneer welke beslissing?

3e fase: auto is volledig autonoom • Bestuurder is passagier, geen mogelijkheid tot ingrijpen.

4

1e fase:

De mens stuurt

Aan ongevallen leeuwendeel menselijk handelen of nalaten ten grondslag

• 6: 162 BW

Uitzondering: • Gebrek wegdek, wegbeheerder

• Gebrek roerende zaak / auto

• Gebrek product

5

2e fase:

Mens en techniek

De mens is bestuurder en wordt (in sterkere) mate ondersteund door techniek en kan/moet ingrijpen.

Wie stuurt wanneer? Wanneer wel of niet ingrijpen? • Achteraf geredeneerd…..

• Overmachtsituaties uitgehold (infrarood, warmtedetectie)

• Schampschade bij zelfstandige manoeuvres / inparkeren?

6

3e fase:

Autonome auto

Mens is passagier, er is geen stuur meer.

Auto rijdt op techniek aan boord en informatie van buitenaf

- Intern: interpretatie situaties (gans of kind), (uitwijk)actie (medeweggebruiker of dikke boom?); ethische vragen, geen emotie in keuze

- Extern: data over files, stoplichten, snelheidbeperkingen, wegopbreking

Juridisch

• Geen doen of nalaten meer….

• Ongelukken gebeuren door: technisch mankement, storingen communicatie, gebrekkige overdracht verkeersinformatie of aanpassingen wegennet.

• De mens maakt geen fouten meer…gevolgen toepassing wet…

7

Wet Aansprakelijkheid Motorrijtuigen

• 3 WAM lid 1

– Gedekt is de burgerrechtelijke aansprakelijkheid waartoe het motorrijtuig in

het verkeer aanleiding kan geven, verkeersrisico

– Van iedere bezitter, houder en bestuurder

• 3 WAM lid 5

– De aansprakelijkheid moet wettelijke basis kennen

Te weten: 185 WVW, 6:162/173/174/185

8

Artikel 185 Wegenverkeers Wet

• Bescherming zwakke verkeersdeelnemer – Geregeld wordt de aansprakelijkheid van de eigenaar en houder van een

motorrijtuig bij aanrijding van niet-gemotoriseerde.

– Geen menselijke besturing vereist

• Lid 2 aansprakelijk voor degene die door wie hij doet of laat rijden – Houder is aansprakelijk voor degene door wie hij dat motorrijtuig doet of

laat rijden…

– Menselijke besturing vereist?

9

Artikel 185 Wegenverkeers Wet

• Overmacht

– Wat is nog overmacht?

– Bestuurder kan niet meer ingrijpen

– Technologische ontwikkeling infrarood, warmtesensoren

– Bijv. dronken man liep langs de weg in het donker -> roekeloos/overmacht toegekend, met nieuwe techniek…?

10

Aansprakelijkheid?

• 6:162 Onrechtmatige daad

– Weging schuld: doen of nalaten strijd wettelijke plicht of;

– Hetgeen volgens ongeschreven recht in het maatschappelijk verkeer verlangd wordt (verkeers- en veiligheidsnormen, voorkomen gevaarlijke situaties).

Toerekening

– Een oorzaak te wijten aan schuld of;

– Oorzaak die volgens wet of verkeersopvatting voor zijn rekening komt (billijkheidscorrecties/betriebsgefahr).

Huidige stelstel: doen óf nalaten = handeling verrichten of juist niet doen waar dat wel had gemoeten.

11

Artikel 6:174 lid 2 Wegbeheerder

• Overheidslichaam/wegbeheerder – Zorgplicht openbare weg

– Aansprakelijkheid ontstaat als deze niet voldoet aan de eisen die men er aan in de gegeven omstandigheden mag stellen

– Inspanningsverplichting

• Toekomst, verleggen accent Zelfrijdende auto volledig afhankelijk van data

– Communicatie wegwerkzaamheden, files, brug staat open, verkeerslichten

– Van inspanning naar resultaat?

12

Artikel 6:185 Productaansprakelijkheid

• Aansprakelijkheid producent – Gebrekkig indien deze niet de veiligheid biedt die men daarvan mag

verwachten

– veiligheidsvoorziening ontbreekt, gebruiksaanwijzing niet doelttreffend

– Hoe hoog ligt de lat voor gebrekkigheid (aard vh product)? • Maatman bestuurder

• Stand der techniek (voortschrijdend proces)

– Weren producent: gebrek later is ontstaan, voldoet aan dwingende overheidsvoorschriften, voldoet aan stand der techniek

– Wie draagt het risico van deze leemte (ontwikkelrisico)?

• Bewijs Eiser moet aantonen dat de auto als product gebrekkig is?

Wie is eigenaar van de data, privacy?

13

Artikel 6:173 roerende zaak

• Aansprakelijkheid gebrekkige zaak = zelfrijdende auto – Zaak voldoet niet aan de eisen die men in de gegeven omstandigheden aan

de zaak mag stellen

– Bezitter is aansprakelijk, bestuurder niet verlangd

– Gebrek is de oorzaak van de schade

– Bekendheid met gevaren van gebrek, niet gebrek zelf (fiets met kapotte rem).

– Geen verweer van ‘gebrek niet weten’

– Hoe hoog ligt de lat voor gebrekkigheid? • Zelfrijdende auto moet niet slechter rijden dan redelijk handelende automibilist

• Of geldt beperkte nog van de Stand der techniek (ontwikkelrisico)

14

Praktijk

– WAM voldoende houvast en bescherming ongemotoriseerd

– 3 WAM dekking verkeersrisico bestuurder, bezitter, houder: voldoende

– Juridische kapstok-> verandert van 6:162 naar 173, 174 en 185

• Bewijsperikelen Wie bewijst wat? Data wel of niet door gegeven (en ontvangen door auto), programmering juist? Actie bestuurder vereist? Wie reed ‘automatische piloot of mens’?

Regresperikelen verzekeraars?

15

Vragen?

Bedankt voor jullie aandacht

HIJINK Advocaten mr. O.A.M. Hijink, LSA Arnhem | Onderlangs 1 | (026) 442 39 13 Nijmegen | Kerkenbos 1020 A | (024) 388 66 80

16