ค าน า

ชดนเทศเสรมทกษะการจดการเรยนร ส าหรบครวทยาศาสตร ชนประถมศกษาปท 6 จดท าขนเพอยกระดบผลสมฤทธทางการเรยนของนกเรยนชนประถมศกษาปท 6 ทดลองใชตงแต ป 2550 – 2551 จ านวน 86 โรงเรยนกบโรงเรยนเครอขายและโรงเรยนทมความพรอม พบวา โรงเรยนทสวนใหญมผลสมฤทธทางการเรยนสงขน ในป 2553 ไดพฒนาชดนเทศนใหสมบรณขนในสวนทเปนรปแบบและเนอหาบางสวนเพอน าไปใชกบโรงเรยนอน ๆ ตอไป ชดนเทศน มจ านวน 7 ชด ประกอบดวย ชดฝกท 1 กลไกมนษย ชดฝกท 2 ชวตและสงแวดลอม ชดฝกท 3 สารและสมบตของสาร ชดฝกท 4 ไฟฟานาร ชดฝกท 5 หนและการเปลยนแปลง ชดฝกท 6 ดาราศาสตรและอวกาศ ชดฝกท 7 ทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตร การพฒนาทจะใหไดผลนน ครผสอนตองศกษาและชแจงใหนกเรยนปฏบตกจกรรม ตามขนตอนของแตละชดอยางเครงครด ไมควรขามขนตอนใดขนตอนหนงเพราะจะท าใหขาดความตอเนอง

ส านกงานเขตพนทการศกษาสรนทร เขต 1 หวงเปนอยางยงวา ชดนเทศเสรมทกษะ การเรยนร ส าหรบครวทยาศาสตร ชนประถมศกษาปท 6 เลมน คงจะเปนประโยชนอยางยงส าหรบครและนกเรยนทจะน าไปใชเพอพฒนาคณภาพการศกษา ในชนประถมศกษาปท 6 ไดเปนอยางด ขอขอบคณคณะท างานและผทมสวนรวมทกทานทท าใหชดนเทศนส าเรจดวยด

กลมนเทศ ตดตามและประเมนผลการจดการศกษา ส านกงานเขตพนทการศกษาสรนทร เขต 1

ชดท 1 ประเภทของสตว

ในทองถน

ก

สารบญ

เรอง หนา ค าน า ก สารบญ ข ค าชแจง มาตรฐาน ตวชวด จดประสงคการเรยนร 1 แบบทดสอบกอนเรยน 4 ใบความรท 1 เรอง ชวตกบสงแวดลอม 6 กจกรรมท 1 เรอง กลมสงมชวตกบแหลงทอย 7 ใบความรท 2 เรอง ความสมพนธของสงมชวตกบสงแวดลอม 10 กจกรรมท 2 เรอง ความสมพนธของสงมชวต 14 ใบความรท 3 เรอง ประชากรมนษย 16 กจกรรมท 3 เรอง ประชากรมนษยกบทรพยากรธรรมชาต 18 ใบความรท 4 เรอง การอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม 21 กจกรรมท 4 เรอง การอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม 22 แบบทดสอบหลงเรยน 24 บรรณานกรม 25 ภาคผนวก 26 เฉลยกจกรรม 27 เฉลยแบบทดสอบกอนเรยน 28 เฉลยแบบทดสอบหลงเรยน 29 เฉลยการค าตอบกจกรรมท 1 – 4 30 คณะผจดท า 33

ข

ค าชแจง

ในการใชชดนเทศเสรมทกษะการเรยนร ส าหรบครวทยาศาสตร ชนประถมศกษาปท 6 เลมน ครผสอนควรแนะน าใหผเรยนปฏบตกจกรรมตามขนตอน ดงน

1. ใหนกเรยนศกษาชดนเทศนโดยละเอยด และปฏบตกจกรรมตามขนตอนดงน 1.1 ท าแบบทดสอบกอนเรยน จ านวน 10 ขอ 1.2 ศกษาใบความรท 1 เรอง ชวตกบสงแวดลอม 1.3 ปฏบตกจกรรมท 1 เรอง กลมสงมชวตและแหลงทอย 1.4 ศกษาใบความรท 2 เรอง ความสมพนธของสงมชวตกบสงแวดลอม 1.5 ปฏบตกจกรรมท 2 เรอง ความสมพนธของสงมชวต 1.6 ศกษาใบความรท 3 เรอง ประชากรมนษย 1.7 ปฏบตกจกรรมท 3 เรอง ประชากรมนษยกบทรพยากรธรรมชาต 1.8 ศกษาใบความรท 4 เรอง การอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม 1.9 ปฏบตกจกรรมท 4 เรอง การอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม 1.10 ท าแบบทดสอบหลงเรยน จ านวน 10 ขอ

2. แนะน าใหนกเรยนใชชดนเทศและปฏบตกจกรรมอยางระมดระวง ไมขดเขยนเครองหมายใด ๆ ลงในชดนเทศนโดยท าลงในแบบบนทกทครผสอนก าหนดใหเทานน

3. เมอนกเรยนปฏบตกจกรรมแตละกจกรรมส าเรจแลว ใหสงผลงานการปฏบตกจกรรมใหครตรวจกอนทจะด าเนนการศกษากจกรรมตอไป

ค

1

ชดฝกท 2

เรอง ชวตและสงแวดลอม

มาตรฐานการเรยนร

มาตรฐานการเรยนร ว 1.1 เขาใจหนวยพนฐานของสงมชวต ความสมพนธของโครงสรางและหนาทของระบบตางๆ ของสงมชวตทท างานสมพนธกน มกระบวนการสบเสาะหาความร สอสารสงทเรยนรและน าความรไปใชในการด ารงชวตของตนเองและดแลสงมชวต

มาตรฐานการเรยนร ว 2.1 เขาใจสงแวดลอมในทองถน ความสมพนธระหวางสงมชวตลอมกบสงมชวต ความสมพนธระหวางสงมชวตตาง ๆในระบบนเวศ มกระบวนการสบเสาะหาความรและจตวทยาศาสตร สอสารสงทเรยนรและน าความรไปใชประโยชน

ตวชวดชนป

ว 1.1 ป 6/1 ส ารวจและอภปรายความสมพนธของกลมสงมชวตในแหลงทอยตางๆ

ว 1.1 ป 6/ 2 อธบายความสมพนธของสงมชวตกบสงมชวตในรปของโซอาหารและสายใยอาหาร

ว 1.1 ป 6/3 สบคนขอมลและอธบาย ความ สมพน ธ ระหว า งการด ารงชวตของสงมชวตกบสภาพแวดลอมในทองถน

ว 2.1 ป 6/1 สบคนขอมลและอภปรายแหลงทรพยากรธรรมชาตในแตละทอง ถนท เ ปนประโยชนตอการด ารงชวต

ว 2.1 ป 6/2 วเคราะหผลของการเพมขนของประชากรมนษยตอการใชทรพยากรธรรมชาต

ว 2.1 ป 6/3 อภปรายผลตอสงมชวตจ ากการ เป ลยนแปลง ส งแวดลอมท ง โดยธรรมชาตและมนษย

ว 2.1 ป 6/4 อภปรายแนวทางในการดแลรกษาทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

ว 2.1 ป 6/5 มสวนรวมในการดแลรกษาสงแวดลอมในทองถน

2

จดประสงคการเรยนร

1. ส ารวจระบบนเวศในบรเวณทเลอกศกษาได 2. วเคราะหความสมพนธของสงมชวตกบสงมชวตในโซอาหารได 3. สบคนขอมลและอธบายความสมพนธของสงมชวตกบแหลงทอย

และการด ารงชวตได 4. ศกษาส ารวจแหลงทรพยากรในทองถนทมประโยชนตอการด ารงชวต

ของสงมชวตได 5. วเคราะหผลการเพมขนของจ านวนประชากรมนษยทมผลตอการด ารงชวต

ของสงมชวตได 6. อภปรายผลของภยพบตจากธรรมชาตและการกระท าของมนษยทม ผลกระทบตอการด ารงชวตของพช สตว และสงแวดลอมได 7. อภปรายเสนอแนวทางในการดแลรกษาทรพยากรธรรมชาตและ สงแวดลอมได 8. มจตส านก เหนคณคา และปฏบตตนในการรวมดแลรกษา ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมในทองถนได

3

ค าชแจง

ชดฝกเสรมทกษะการเรยนรวทยาศาสตร ชนประถมศกษาปท 6 เพอยกระดบผลสมฤทธทางการเรยน เรอง ชวตกบสงแวดลอม จดท าและ พฒนาขนเพอยกระดบผลสมฤทธทางการเรยนกลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร ชนประถมศกษาปท 6

1. ชดฝกเสรมทกษะการเรยนรวทยาศาสตร น ประกอบดวย 1.1 จดประสงคการเรยนร 1.2 สาระการเรยนร 1.3 วธด าเนนกจกรรม 1.4 กจกรรมในแบบฝก 1.5 ผลการประเมน

2. ลกษณะของชดฝกเสรมทกษะการเรยนร เรอง ชวตกบสงแวดลอม ประกอบดวย กจกรรมฝก 4 กจกรรม กจกรรมละ 1 ชวโมง รวมเปน 4 ชวโมง

3. การใชแบบฝก นกเรยนศกษาการใชชดฝกเสรมทกษะการเรยนรในแตละ กจกรรม ใหเขาใจกอนลงมอปฏบตกจกรรม ดงน

3.1 นกเรยนท ากจกรรมทละกจกรรม อานรายละเอยดของกจกรรมฝก

กอนลงมอปฏบตกจกรรม

3.2 ศกษาและปฏบตตามค าชแจงในกจกรรมทกขอ 3.3 นกเรยนท ากจกรรมในแบบฝก 3.4 น าเสนอผลงานหนาชนเรยน

3.5 นกเรยนตรวจสอบผลงานของตนเองทกครงกอนสงครตรวจผลงาน

3.6 สงผลงานใหครตรวจหรอประเมน แจงผลคะแนนการท ากจกรรม

4

****************************************************************************** ค าชแจง 1. แบบทดสอบนม 10 ขอ ใชเวลา 10 นาท คะแนนเตม 10 คะแนน 2. ใหนกเรยนท าเครองหมายกากบาท (X) ทบขอทถกทสด ลงในกระดาษค าตอบ ทก าหนดให 1. เชอเหดรา มหนาทอยางไรในหวงโซอาหาร (มฐ.2.1.2)

ก. เปนผลาเพราะสามารถท าลายพช ข. เปนผผลตเพราะเปนอาหารของสตว ค. เปนผยอยสลายซากพชซากสตวเปนสารอาหารในดน ง. เปนผผลตเพราะท าการสงเคราะหอาหารดวยแสง

2. การถางปาท าไรเลอนลอยบนภเขาเพอท าการเกษตร มผลกระทบตอสงแวดลอมอยางไร ใหพจารณาขอมลตอไปน (มฐ.2.2.2) ก. การท าไรแบบขนบนไดชวยไมใหดนพงทลาย ข. แหลงน าดานลางบนเปอนสารเคมจากการท าการเกษตร ค. ดนตะกอนในทองน าเปนปญหาตอการหาทวางไขของปลา ง. มโอกาสเกดน าปา และน าทวมฉบพลนในฤดฝน 3. ขอใดไมควรกระท าในการจบสตวน า (มฐ.2.2.3) ก. จบสตวน าในฤดวางไข ข. จบปลาโดยไมใชอวนตาขาย ค. จบปลาโดยใชเบดตกปลา ง. จบสตวน าทมขนาดโตเตมท 4. “ขจดมลพษทกชวตปลอดภย” การกระท าแบบใดทชวยใหค าขวญนเปนจรงได (มฐ.2.2.4) ก. เผาตอซงขาวทแหงในนาเพอปลกใหม ข. การใชผาปดปากปดจมก เมอออกจากบาน ค. ปลกพชยนตนทดแทนตนทถกตดไป ง. ลางถงพลาสตกทใชแลวเกบมาใชใหม

แบบทดสอบกอนเรยน

ชดฝกท 2 เรอง ชวตกบสงแวดลอม

5

5. ชวบรเวณเสยสมดลอยางรวดเรวเมอใด (มฐ.2.2.3)

ก. แสงในธรรมชาตลดลง ข. มการปลกสรางบานเรอน ค. จ านวนจลนทรยในดนลดลง ง. จดตงโรงงานอตสาหกรรม

6. ขอความใดทเปนการปรบตวของสงมชวตใหเขากบสงแวดลอมเพอใหด ารงชวตอยได (มฐ.2.1.3) ก. ตกแตนสเขยวอยบนใบไมแหง ข. กระตายสขาวทหากนอยในทงหญา ค. ดอกของพชบาน เพอใหแมลงมาผสมเกสร ง. พชทขนในทะเลทรายปรงอาหารทล าตน 7. ความสมพนธของโซอาหารเรองใดทใหประโยชนแกกน (มฐ.2.1.1) ก. กาฝากกบตนไมใหญ ข. ตวไรอาศยทตวไก ค. พยาธกบคน ง. นกเอยงกบควาย 8. ขอใดหมายถงผผลต ผลาและเหยอตามล าดบ(มฐ.2.1.1) ก. สาหราย - เสอ - นายพราน ข. นายพราน - นกเขา - เหด ค. มอส - นายพราน - กวาง ง. พช - สตว - จลชวน 9. การปลกตนไมใหญทรมถนนในเมองมผลดในเชงนเวศอยางไร (มฐ.2.2.1) ก. เพมปรมาณแกสออกชเจน ข. เกดความสบายตา ค. ปองกนแสงแดด ง. ใหความรมรน 10. การปลกปาถาวรเฉลมพระเกยรตฯ เปนโครงการทจดท าขนเพอเหตผลเรองใด (มฐ.2.2.5) ก. ปองกนน าทวม ข. ปองกนอากาศเปนพษ ค. ปองกนดลธรรมชาตถกท าลาย ง. ปองกนการสญพนธของสตวปา

6

ใบความรท 1

เรอง ชวตกบสงแวดลอม

มนษย พช สตว เปนสวนหนงของสงแวดลอม ซงมความสมพนธกน สงตางๆ

ทอยรอบตวเรามทงสงทมชวตและสงทไมมชวต สงมชวตตงแต 2 ชนดขนไปทอาศย อยรวมกนในแตละบรเวณ เรยกวา กลมสงมชวต บรเวณทสงมชวตอาศยอย เรยกวา แหลงทอย ในบรเวณรอบๆ โรงเรยนแตละแหงมลกษณะแตกตางกนออกไป เชน พนดน พนหญา ในน า กอนหน เปนตน

ในแตละบรเวณยงพบทงสงทมชวตและสงไมมชวตอยรวมกนเสมอ เราเรยกบรเวณทมสงมชวตอาศยอยวา แหลงทอย

เรายงพบอกวาแหลงทอยเดยวกนจะมสงมชวตทเปนพชและสตวอาศย อยรวมกนเสมอ เราเรยกสงมชวตชนดตางๆ ทอาศยอยรวมกนวา กลมสงมชวต

แหลงทอย มหลายแบบ เชน ปาสน ปาโกงกาง ทงหญา บง สระน า หนองน า ทะเล ทะเลสาบ ทราบสง ภเขา สงมชวตมความสมพนธกบแหลงทอย เชน

- อฐอาศยอยในทะเลทราย - ตนตะบองเพชรเตบโตในทะเลทราย - นกเพนกวนอาศยอยเฉพาะในเขตขวโลก - ไมเตงไมรง เจรญเตบโตไดดในปาเตงรง - ปลาตนอาศยอยไดเฉพาะบรเวณหาดโคลนรมปาชายเลน

(ทมา ปรบปรงจาก : เอกรนทร สมหาศาลและคณะ. (ม.ป.ป.). วทยาศาสตร ป. 6. กรงเทพฯ : อกษรเจรญทศน.)

7

ใบกจกรรมท 1 กลมสงมชวตและแหลงทอย (เวลา 1 ชวโมง)

จดประสงคการเรยนร 1. ส ารวจระบบนเวศในบรเวณทเลอกศกษาได

2. อภปรายความสมพนธของกลมสงมชวตในแหลงทอยตางๆได

ค าชแจง ส ารวจสงมชวตและสงไมมชวตภายในบรเวณโรงเรยน แลวบนทกการสงเกต ลงในตาราง และตอบค าถามในกจกรรมทายตาราง

รายการทส ารวจ บรเวณทพบ (ท าเครองหมาย / ในชองทพบ)

บนพนดน ใตดน บนตนไม

อากาศ

บรเวณสนามหญาของโรงเรยน สงมชวตไดแก 1. 2. 3. 4. 5. สงไมมชวตไดแก 1. 2. 3. 4. 5.

8

เพอนๆ น าเสนอหนาชนเรยน

ดวยนะคะ

เพอนๆ ไปส ารวจตอกนเถอะครบ

รายการทส ารวจ

บรเวณทพบ (ท าเครองหมาย / ในชองทพบ)

บนผวน า ในน า ในดนใกลแหลงน า

บนพนดนใกลแหลง

น า

บรเวณแหลงน าของโรงเรยน สงมชวตไดแก 1. 2. 3. 4. 5. สงไมมชวตไดแก 1. 2. 3. 4. 5.

9

1. จากการส ารวจในบรเวณสนามหญาของโรงเรยน พบสงมชวตอะไรบาง (วาดภาพประกอบใหดดวยคะ) 2. จากการส ารวจในบรเวณแหลงน าของโรงเรยน พบสงมชวตอะไรบาง (วาดภาพประกอบใหดดวยคะ) 3. บรเวณใตตนไมมสงมชวตอาศยอยหรอไม อะไรบาง ตอบ ............................................................................................................................. ........................................................................................................................................... ......................................................................................................................................

4. สงมชวตในน ามการพงพาอาศยกนหรอไม อยางไร ตอบ ............................................................................................................................. ........................................................................................................................................... ........................................................................................................................................... ........................................................................................................................................... ....................................................................................................................................

ค าตอบไมยากเลยครบถาเพอนๆ ไมเขาใจ ลองพลกไปศกษาใบความรเพมเตมนะครบ

10

ใบความรท 2 เรอง ความสมพนธของสงมชวตกบสงแวดลอม

มาเรยนรความหมาย ของค าเหลานกอนคะ

ธรรมชาต คอ สงทมขนหรอเกดขนเอง โดยมนษยไมสามารถบงคบใหเกด

เพมขน หรอหยดการเกดได

สงแวดลอม คอ สงตางๆ ทอยรอบตวเรา ทงเปนสงทมชวต หรอสงทไมมชวต

กได

ระบบนเวศ คอ ความสมพนธเกยวของกนระหวาง สงทมชวตกบสงทมชวต

ดวยกน หรอความสมพนธระหวาง สงทมชวตกบสงทไมมชวต โดยอยในแหลงทอย เดยวกน เปนลกษณะความสมพนธกนของสงมชวตคอ มนษย สตว และพช กบสงแวดลอม

ชวบรเวณ คอ ลกษณะบรเวณหรอพนททมกลมสงมชวตมความสมพนธกน

และสมพนธกบสงไมมชวตดวย หากจ านวนของสงมชวตพอเหมาะ จะท าใหเกด

ความสมดลของธรรมชาต

นเวศวทยา คอ การเรยนรหรอการศกษาเกยวกบเรองสงแวดลอมทางธรรมชาต

ทงมชวตและไมมชวต มความสมพนธทงในดานพงพาอาศยกนหรอท าลายกน รวมทง การกระท าของมนษยทมผลกระทบตอสงแวดลอม

หวงโซอาหาร คอ ความสมพนธระหวางสงมชวตในระบบนเวศ เกยวกบลกษณะ การกนอาหารตอกนเปนทอด ๆ โดยเรมตนมผผลต และมผบรโภคตอ ๆ กน

11

พชสเขยวสามารถสรางอาหารไดจากน า แกสคารบอนไดออกไซด โดยกระบวนการสงเคราะหแสง พชสเขยวจงไดชอวา ผผลต

พชไดน าอาหารทสรางขนมาใชในการเจรญเตบโต จนกระทงถกสตวกนหรอตาย

สตวไมสามารถสรางอาหารเองได ตองกนอาหารจากพช หรอสงมชวตอน จงจดเปน ผบรโภค

ความสมพนธระหวางผผลต ผบรโภค และผยอยสลายอนทรยสาร

* เมอสงมชวตทกชนดตาย ผยอยสลายอนทรสารจะชวยยอยสลายซาก

ของสงมชวตทกชนดใหเนาเปอยผพงสลายกลายเปนแรธาตตางๆ ปะปน ลงสดนและน า

* ผผลตจะสามารถน าแรธาตเหลานนกลบมาสรางเปนอาหารได

* ผบรโภคจะกนผผลตเปนอาหาร ท าใหเกดโซอาหาร

(ทมา ปรบปรงจาก : เอกรนทร สมหาศาลและคณะ. (ม.ป.ป.). วทยาศาสตร ป. 6. กรงเทพฯ : อกษรเจรญทศน.)

12

ในธรรมชาต คน สตว พช จะมความสมพนธในดานการกนตอกนเปนทอด ๆ เรยกวา หวงโซอาหาร โซอาหาร จะเรมตนจาก พชสเขยวซงเปนผผลต เพราะสามารถสรางอาหารเอง ไดดวยกระบวนการสงเคราะหแสง จากนนพชกถกสตวกนพช กนเปนอาหาร อกทอดหนง ขณะเดยวกนสตวกนพชกจะถกสตวทกนสตวอนเปนอาหาร จบกน เปนอาหารอกทอดหนง การเขยนโซอาหาร จะเขยนโดยเรมจากผผลตอยขางหนา และผบรโภคอยขาง หลงตอกนไปเรอยๆ และเขยนลกศรแทนการถายทอดพลงงานจากสงมชวตหนงไปยง สงมชวตหนงอกชนดหนง โดยใหหวลกศรชไปทางผกนหรอผลาเสมอ ผก หนอน ไก คน

(ทมา ปรบปรงจาก : เอกรนทร สมหาศาลและคณะ. (ม.ป.ป.). วทยาศาสตร ป. 6. กรงเทพฯ : อกษรเจรญทศน.)

เพอนๆ กรณาพลกหนาตอไป

แลวศกษาใบความรเพมเตมนะคะ

13

กลมสงมชวตทอาศยอยรวมกนในแตละแหลงทอยจะมความสมพนธซงกนและกนในรปแบบตาง ๆ ดงน 1) ความสมพนธแบบไดประโยชนรวมกน เปนความสมพนธทสงมชวตทงสองชนดไดประโยชนรวมกนเมอมาอยดวยกน แตเมอแยกจากกนสงมชวตแตละชนด กสามารถด ารงชวตอยไดตามล าพง เปนความสมพนธแบบบวกกบบวก (+ , +) เชน ผเสอกบดอกไม มดด ากบเพลยออน ปเสฉวนกบดอกไมทะเล

2) ความสมพนธแบบพงพาอาศยกน เปนความสมพนธทสงมชวตทงสองชนดไดประโยชนรวมกนโดยตองอาศยอยรวมกนตลอดชวต ไมสามารถแยกไปด ารงชวตไดเอง เปนความสมพนธในแงบวกกบบวก (+ , +) โพรโคซวกบล าไสปลวก ไลเคน (รากบสาหราย)

3) ความสมพนธแบบองอาศย เปนความสมพนธของสงมชวตทง 2 ชนดทฝายหนงไดประโยชนแตอกฝายหนงกไมไดเสยประโยชน เปนความสมพนธในแงบวกกบศนย (+ , 0 ) เชน กลวยไมกบตนไมใหญ เหาฉลามกบปลาฉลาม

4) ความสมพนธแบบเหยอกบผลา เปนความสมพนธของสงมชวตท 2 ชนด โดยฝายหนงเปนผลา และอกฝายหนงเปนผถกลาหรอเปนเหยอ ผลาเปนผไดประโยชน ผถกลาเปนผเสยประโยชน เปนความสมพนธในแงบวกกบลบ (+ , - ) เชน แมวกบปลา (แมวเปนผ ลา ปลาเปนเหยอ) เหยยว กบ ง (เหยยวเปนผลา ง เปนเหยอ) งกบกบ (ง เปนผลา กบเปนเหยอ)

5) ความสมพนธแบบปรสต เปนความสมพนธของสงมชวตทงสองชนดทฝายหนงไดประโยชนแตอกฝายหนงเสยประโยชน โดยทสงมชวตหนงเบยดเบยนและท าลายสงมชวตสงมชวตอกฝายหนงทอาศยอยรวมกน เชน พยาธกบล าไสคน ไรไก เสอกบมาลาย (ทมา ปรบปรงจาก : เอกรนทร สมหาศาลและคณะ. (ม.ป.ป.). วทยาศาสตร ป. 6. กรงเทพฯ : อกษรเจรญทศน.)

ศกษาใบความรเพมเตมนะครบ

14

ใบกจกรรมท 2 เรอง ความสมพนธของสงมชวต

(เวลา 1 ชวโมง)

จดประสงคการเรยนร 1. วเคราะหความสมพนธของสงมชวตกบสงมชวต ในโซอาหารได 2. สบคนขอมลและอธบายความสมพนธของสงมชวต ในแหลงทอยตางๆ ได

1. ใหนกเรยนพจารณาภาพ แลวน ามาเขยนแผนภาพโซอาหาร และอธบาย

เพอน ๆ ชวยกนคดแลวเขยนหวงโซอาหาร ลงในกรอบงานดานลางนะครบ

15

2. ใหนกเรยนเขยนลกศรแสดงหวงโซอาหาร 2.1 ตนขาว ตกแตน นก ง

2.2 ผกกาด หนอน นก ง

2.3

3. ใหนกเรยนสบคนขอมลสงมชวตในธรรมชาตทอาศยอยรวมกน แลวบนทก ลงในตาราง

สงมชวต ความสมพนธ

ไดประโยชนรวมกน

องอาศย ปรสต เหยอกบ

ผลา พงพาอาศยกน

1. กาฝากกบตนไมใหญ

2. มดด าเพลยออน

3. พยาธกบคน

4. รากบสาหราย

5. เหยยวกบง

16

ใบความรท 3

ประชากรมนษย หมายถง สงมชวตทเปนสวนหนงของสงแวดลอม และพงพาอาศยสงแวดลอม เพอการด ารงชวตทงอาหาร เครองนงหม ทอยอาศย และยารกษาโรครวมไปถง สงอ านวยความสะดวกตางๆ ทมนษยสรางสรรค ขนแตหากมองยอนกลบไป กจะพบวาสงตางๆท าใหมนษยด ารงชวตนน มาจากทรพยากรธรรมชาตแทบทงสน มนษยใชทรพยากรธรรมชาตทกวน ไมวาจะเปนอากาศ น า ปาไม แรธาต ปโตรเลยมและแกสธรรมชาต มนษยใชอากาศเพอการหายใจ ใชน าเพอการอปโภคบรโภคใชไมเพอการ กอสรางบานเรอน ใชแรธาตเพอวสดอปกรณตางๆ ตลอดจนใชปโตรเลยม และแกสธรรมชาตเพอผลตกระแสไฟฟาและใชส าหรบเครองจกรกลตางๆ เหลานโดยขาดการระมดระวงและขาดการอนรกษท าใหทรพยากรธรรมชาต ทมอยหมดสนไปและเสอมโทรมไปอยางรวดเรว

ความหมายของทรพยากรธรรมชาต (Natural Resources)

ทรพยากรธรรมชาต หมายถง สงทเกดขนเองหรอปรากฏอยตามธรรมชาต

โดยท มนษยสามารถน ามาใชประโยชนตอการด ารงชวต และอ านวยประโยชน

ตอธรรมชาตดวยกนเอง เชน ปาไม สตวปา แรธาต รวมถงมนษย เปนตน

ประชากรมนษย

17

1. สงแวดลอมทางกายภาพ หรอสงแวดลอมทไมมชวต มความส าคญตอสงมชวตทอาศยอยในสงแวดลอมนน เชน น า ใชเพอการบรโภคและเปนทอยอาศยของสตวน า อากาศ ใชเพอการหายใจของมนษยและสตว ดน เปนแหลงทอยอาศยของสงมชวตบนบก แสงแดดใหความรอนและชวยในการสงเคราะหแสงของพช

2. สงแวดลอมทางชวภาพ จะชวยปรบใหสงมชวตอาศยอยในสภาพแวดลอมทเหมาะสมกบการด ารงชวตของมนได เชนชวยใหปลาอาศยอยในน าทลกมาก ๆ ได ชวยใหตนกระบองเพชรด ารงชวตอยในทะเลทรายได

3. สงมชวตจะเปลยนแปลงไปตามสภาพแวดลอม เชน มการปรบตวใหเขากบสภาพแวดลอมใหม

4. สงแวดลอมจะเปลยนแปลงไปตามการกระท าของสงมชวตทอยในสงแวดลอมนน เชน เมอสตวกนพชมจ านวนมากเกนไป พชจะลดจ านวนลง อาหารและทอยอาศยจะขาดแคลน เกดการแกงแยงกนสงขน ท าใหสตวบางสวนตายหรอลดจ านวนลง ระบบนเวศกจะกลบเขาสภาวะสมดลอกครงหนง

5. สงแวดลอมจะก าหนดรปแบบความสมพนธของสงมชวตทอาศยอยในสงแวดลอม ในแงของการถายทอดพลงงาน ระหวางผผลต ผบรโภค ผยอยสลาย ในแงของการอยรวมกน เกอกลกน หรอเบยดเบยนกนมนษยสามารถใชประโยชนจากสงแวดลอมไดมากมาย ในลกษณะทแตกตางไปจากสงมชวตอน ๆ เชน ใชประโยชนจากดนเพอการเพาะปลก ใชประโยชนจากทงหญาเพอการเลยงสตว ใชประโยชนจากเหมองแรเพอการอตสาหกรรม

18

ใบกจกรรมท 3 เรอง ประชากรมนษย กบทรพยากรธรรมชาต

(เวลา 1 ชวโมง)

จดประสงคการเรยนร 1. ศกษาส ารวจแหลงทรพยากรในทองถนทมประโยชนตอการด ารงชวต ของสงมชวตได 2. วเคราะหผลการเพมขนของจ านวนประชากรมนษยทมผลตอการด ารงชวต ของสงมชวตได 3. อภปรายผลของภยพบตจากธรรมชาตและการกระท าของมนษย ทมผลกระทบตอการด ารงชวตของพช สตว และสงแวดลอมได

19

ใบกจกรรมท 3 ค าชแจง 1. แบงกลม ๆ ละ 4 - 5 คน 2. ใหแตละกลมศกษาส ารวจปาไมในทองถนรวมกนอภปรายและตอบค าถาม

1. จากการส ารวจปาไมในชมชนนกเรยนพบสงใดบาง วาดภาพประกอบ

2. จากการส ารวจสภาพปาไมในทองถนของนกเรยนยงมความอดมสมบรณ หรอไม ใหเหตผลประกอบ

ตอบ...................................................................................................................... ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... .......................................................................................................................................

20

3. ทรพยากรธรรมชาตทนกเรยนพบเหนในปาไม ใหประโยชนแกประชากร ในชมชนของนกเรยนอยางไรบาง ตอบ................................................................................................................. ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... . 4. การเพมประชากรมนษย มผลตอทรพยากรธรรมชาตหรอไม อยางไร ตอบ................................................................................................................. ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... .......................................................................................................................................

5. จากภาพนาจะเกดมาจากสาเหตใด

มผลกระทบตอทรพยากรธรรมชาต

หรอไมอยางไร

ตอบ...................................................................................................................... ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... .......................................................................................................................................

21

กจกรรมท 4 เรอง การอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

(เวลา 1 ชวโมง)

จดประสงคการเรยนร 1. อภปรายเสนอแนวทางในการดแลรกษาทรพยากรธรรมชาตและ สงแวดลอมได 2. มจตส านก เหนคณคา และปฏบตตนในการรวมดแลรกษาทรพยากรธรรมชาต และสงแวดลอมในทองถนได

22

ใบกจกรรมท 4

ค าชแจง ใหนกเรยนระดมความคด การอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม แลวสรปลงในแผนภาพความคด

การอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

1. 2.

4.

3.

7.

5.

8.

6.

23

****************************************************************************** ค าชแจง

1. แบบทดสอบนม 10 ขอ ใชเวลา 10 นาท คะแนนเตม 10 คะแนน 2. ใหนกเรยนท าเครองหมายกากบาท (X) ทบขอทถกทสด ลงในกระดาษค าตอบ ทก าหนดให 1. ขอใดไมควรกระท าในการจบสตวน า (มฐ.2.2.3) ก. จบสตวน าในฤดวางไข ข. จบปลาโดยไมใชอวนตาขาย ค. จบปลาโดยใชเบดตกปลา ง. จบสตวน าทมขนาดโตเตมท 2. “ขจดมลพษทกชวตปลอดภย” การกระท าแบบใดทชวยใหค าขวญนเปนจรงได (มฐ.2.2.4) ก. เผาตอซงขาวทแหงในนาเพอปลกใหม ข. การใชผาปดปากปดจมก เมอออกจากบาน ค. ปลกพชยนตนทดแทนตนทถกตดไป ง. ลางถงพลาสตกทใชแลวเกบมาใชใหม 3. การถางปาท าไรเลอนลอยบนภเขาเพอท าการเกษตร มผลกระทบตอสงแวดลอมอยางไร ใหพจารณาขอมลตอไปน (มฐ.2.2.2) ก. การท าไรแบบขนบนไดชวยไมใหดนพงทลาย ข. แหลงน าดานลางบนเปอนสารเคมจากการท าการเกษตร ค. ดนตะกอนในทองน าเปนปญหาตอการหาทวางไขของปลา ง. มโอกาสเกดน าปา และน าทวมฉบพลนในฤดฝน 4. ชวบรเวณเสยสมดลอยางรวดเรวเมอใด (มฐ.2.2.3)

ก. แสงในธรรมชาตลดลง ข. มการปลกสรางบานเรอน ค. จ านวนจลนทรยในดนลดลง ง. จดตงโรงงานอตสาหกรรม

แบบทดสอบหลงเรยน

ชดฝกท 2 เรอง ชวตกบสงแวดลอม

24

5. เชอเหดรา มหนาทอยางไรในหวงโซอาหาร (มฐ.2.1.2) ก. เปนผลาเพราะสามารถท าลายพช ข. เปนผผลตเพราะเปนอาหารของสตว ค. เปนผยอยสลายซากพชซากสตวเปนสารอาหารในดน ง. เปนผผลตเพราะท าการสงเคราะหอาหารดวยแสง

6. การปลกปาถาวรเฉลมพระเกยรตฯ เปนโครงการทจดท าขนเพอเหตผลเรองใด (มฐ.2.2.5) ก. ปองกนน าทวม ข. ปองกนอากาศเปนพษ ค. ปองกนดลธรรมชาตถกท าลาย ง. ปองกนการสญพนธของสตวปา 7. ขอความใดทเปนการปรบตวของสงมชวตใหเขากบสงแวดลอมเพอใหด ารงชวตอยได (มฐ.2.1.3) ก. ตกแตนสเขยวอยบนใบไมแหง ข. กระตายสขาวทหากนอยในทงหญา ค. ดอกของพชบาน เพอใหแมลงมาผสมเกสร ง. พชทขนในทะเลทรายปรงอาหารทล าตน 8. การปลกตนไมใหญทรมถนนในเมองมผลดในเชงนเวศอยางไร (มฐ.2.2.1) ก. เพมปรมาณแกสออกชเจน ข. เกดความสบายตา ค. ปองกนแสงแดด ง. ใหความรมรน 9. ความสมพนธของโซอาหารเรองใดทใหประโยชนแกกน (มฐ.2.1.1) ก. กาฝากกบตนไมใหญ ข. ตวไรอาศยทตวไก ค. พยาธกบคน ง. นกเอยงกบควาย 10. ขอใดหมายถงผผลต ผลาและเหยอตามล าดบ(มฐ.2.1.1) ก. สาหราย - เสอ - นายพราน ข. นายพราน - นกเขา - เหด ค. มอส - นายพราน - กวาง ง. พช - สตว - จลชวน

25

บรรณานกรม

กรมสงเสรมคณภาพสงแวดลอม (2552). ในโลกกวาง ส ารวจและเรยนร ความหลากหลายทางชวภาพ. พมพครงท 5. กรงเทพฯ : โรงพมพชมนม สหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย. วลลภา สงหธรรมสาร. (2537). คมอเตรยมสอบ กลมสรางเสรมประสบการณชวต

วทยาศาสตร ป.5-6. กรงเทพฯ : ไฮเอดพบลชชง จ ากด สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย, กระทรวงศกษาธการ. (2551).

หนงสอเรยนสาระการเรยนรพนฐานวทยาศาสตร กลมสาระการเรยนร

วทยาศาสตร ชนประถมศกษาปท 6. พมพครงท 5. กรงเทพฯ : องคการคาของ สกสค.

ศรรตน วงศศร , รกซอน รตนวจตตเวช. (2549). หนงสอเรยนสาระการเรยนรพนฐาน

กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร ชนประถมศกษาปท 6. พมพครงท 4. กรงเทพฯ : อกษรเจรญทศน.

26

ภาคผนวก

27

เฉลยกจกรรม ชดฝกท 2 ชวตกบสงแวดลอม

28

เฉลยแบบทดสอบกอนเรยน

ชดฝกท 2 ชวตกบสงแวดลอม

1. ค 6. ง

2. ง ค

3. ก ค

4. ค ค

5. ง ค

7. ง ค

8. ง

9. ก

10. ค

ค ค

29

8. ก 9. ง 10. ง

1. ก

2. ค

6. ค 7. ง

3. ง 4. ง 5. ค

.

.

เฉลยแบบทดสอบหลงเรยน

ชดฝกท 2 ชวตกบสงแวดลอม

30

แนวการตอบกจกรรมท 1

ค าตอบอยในดลยพนจของครผสอน ตามกจกรรมทนกเรยนส ารวจได

แนวการตอบกจกรรมท 2 1. ใหนกเรยนพจารณาภาพ แลวน ามาเขยนแผนภาพโซอาหาร และอธบาย

แครอทเปนพชซงเปนผผลต ถกกระตายกน กระตายถกสนขกนอกทอดหนง

31

2. ใหนกเรยนเขยนลกศรแสดงหวงโซอาหาร

2.1 ตนขาว ตกแตน นก ง

2.2 ผกกาด หนอน นก ง 2.3

3. ใหนกเรยนสบคนขอมลสงมชวตในธรรมชาตทอาศยอยรวมกน แลวบนทก

ลงในตาราง

สงมชวต

ความสมพนธ

ไดประโยชนรวมกน

องอาศย ปรสต เหยอกบ

ผลา พงพาอาศยกน

1. กาฝากกบตนไมใหญ /

2. มดด าเพลยออน /

3. พยาธกบคน /

4. รากบสาหราย / 5. เหยยวกบง /

32

แนวการตอบกจกรรมท 3

ค าตอบอยในดลยพนจของครผสอน ตามกจกรรมทนกเรยนส ารวจได

แนวการตอบกจกรรมท 4 ค าชแจง ใหนกเรยนระดมความคด การอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม แลวสรปลงในแผนภาพความคด 1. ไมตดไมท าลายปา 2. ไมลาสตวปาเพอท าการคา 3. ไมเผาปาเพอท าไรเลอนลอย 4. ปลกพชเพอบ ารงดน

การอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

5. ไมเผาตอซงขาวเพราะเปน 6. ไมทงขยะลงในแมน าล าคลอง การท าลายหนาดน เพราะแมน าจะเนาเสย

7. ปลกตนไมรมถนนเพอชวยเพม 8. ไมใชถงพลาสตกหรอกลองโฟม แกสออกซเจน ใหใชถงผา

33

คณะท างาน

คณะผจดท าชดนเทศเสรมทกษะฯ 1. นายชชย ประดบสข ศกษานเทศก สพท.สรนทร เขต 1 ประธานกรรมการ 2. นางนารรตน บญเหลอ ครโรงเรยนบานจารย กรรมการ 3. นางสาวรชดา เทยนทอง ครโรงเรยนบานหนองเหลก กรรมการ 4. นางอดม เหมอนคด ครโรงเรยนบานหวแรต กรรมการ 5. นางสาวบปผา สาลทอง ครโรงเรยนบานหนองพญา กรรมการ 6. นางสาวนภา แสนสข ศกษานเทศก สพท.สรนทร เขต 1 กรรมการและเลขานการ คณะปรบปรงชดนเทศเสรมทกษะฯ 1. นายชชย ประดบสข ศกษานเทศก สพท.สรนทร เขต 1 ประธานกรรมการ 2. นายเกยรต อาจภกด ครโรงเรยนบานเกาะแกว กรรมการ 3. นางอนรกษ มนยน ครโรงเรยนบานดงเคง กรรมการ 4. นางสาวจนทรสาย ถอกลา ครโรงเรยนบานนาโพธ กรรมการ 5. นางพนสน ขาวงาม ครโรงเรยนบานเปรยง กรรมการ 6. นางพมล หายทกข ครโรงเรยนบานแตล กรรมการ 7. นางฐตรตน ประสานด ครโรงเรยนบานระเภาว กรรมการ 8. นายนราศ บญรวม ครโรงเรยนบานคาบ กรรมการ 9. นางสาวเกศน ชมเกยรตกล ครโรงเรยนบานสวาย กรรมการ 10. นางสาวนภา แสนสข ศกษานเทศก สพท.สรนทร เขต 1 กรรมการและเลขานการ คณะพจารณาชดนเทศเสรมทกษะฯ 1. นายชชย ประดบสข ศกษานเทศก สพท.สรนทร เขต 1 ประธานกรรมการ 2. นายสพรรณ ทองสข ผอ านวยการโรงเรยนบานสวาย กรรมการ 3. นายมาโนช ลาภจตร รองผอ านวยการโรงเรยนบานล าดวน กรรมการ 4. นางรตนา ชดชอบ ครโรงเรยนสรนธร กรรมการ 5. นางบวเพยง จนทรหอม ครโรงเรยนบานอาคตหนองขอนฯ กรรมการ 6. นางเอเดยน คณาสทธ ครโรงเรยนบานกาเกาะระโยง กรรมการ 7. นางสาวนภา แสนสข ศกษานเทศก สพท.สรนทร เขต 1 กรรมการและเลขานการ