ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΤΗΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ

Εισαγωγή

Ανάγκη της Διοίκησης

• Οι άνθρωποι σχηματίζουν ομάδες • για να επιτύχουν στόχους,

o τους οποίους δεν θα μπορούσαν να επιτύχουν σαν άτομα

• Είναι αναγκαίος ο συντονισμός των ανθρώπινων προσπαθειών.

Η Διοίκηση στην αρχαιότητα

• Αναφορές που υπάρχουν σε o Αιγυπτιακούς παπύρους του 1300 π.Χ.

και o αντίστοιχες αναφορές της αρχαίας Κίνας.

• Στην αρχαία Ελλάδα, o έλλειψη σαφών αναφορών και

πληροφοριών. o Όμως,

Ουσιαστική ύπαρξη και αποτελεσματική εφαρμογή διοικητικής λειτουργίας

μέσω θεσμών της Αθηναϊκής Δημοκρατίας, όπως

τα συμβούλια, τα λαϊκά δικαστήρια και το συμβούλιο των στρατηγών.

Ο Σωκράτης αναφέρει τη Διοίκηση ως ξεχωριστή επιδεξιότητα, διαφορετική από

την τεχνική γνώση και εμπειρία.

Η Διοίκηση στον σύγχρονο κόσμο

• Στη σύγχρονη κοινωνική και οικονομική ζωή κυριαρχούν

o επιχειρήσεις και o οργανισμοί.

• Η οργάνωση και διοίκηση επιχειρήσεων και οργανισμών αποτέλεσε αντικείμενο

o συστηματικής μελέτης και o έρευνας.

Διοίκηση Επιχειρήσεων

• Η Διοίκηση Επιχειρήσεων είναι o ευρύς επιστημονικός κλάδος

που ασχολείται με o τη μελέτη, o την περιγραφή και o την εξήγηση

των φαινομένων που συνδέονται με o το σύνολο της επιχείρησης (ή του

οργανισμού) o τις επιμέρους λειτουργίες της, o τα μέρη της και o τις σχέσεις της με το περιβάλλον.

Επιστημονικά πεδία • Τα επιμέρους επιστημονικά πεδία της Διοίκησης Επιχειρήσεων είναι:

1

1. Η Οργάνωση και Διοίκηση (Management) 2. Το Marketing (εμπορία) και η Διοίκηση

Πωλήσεων 3. Η Διοίκηση Παραγωγής 4. Η Χρηματοοικονομική Διοίκηση και

Λογιστική 5. Η Διοίκηση Ανθρωπίνων Πόρων 6. Η Διαχείριση Πληροφοριών.

Σχέση με άλλες επιστήμες

• Επειδή τα φαινόμενα που μελετά η Διοίκηση Επιχειρήσεων είναι πολυδιάστατα, σχετίζεται

o άμεσα ή o έμμεσα

με άλλες επιστήμες, όπως 1. την ψυχολογία, 2. την κοινωνιολογία, 3. την οικονομική επιστήμη, 4. τα μαθηματικά, κ.τ.λ.

Οργάνωση και Διοίκηση (Management)

Σημασία του όρου • Δεν υπάρχει σαφής αντίληψη της σημασίας του όρου Διοίκηση ή Management Επιχειρήσεων.

• Φαίνεται ότι ο προσδιορισμός της έννοιας του όρου εξαρτάται από

o το παρελθόν, o την πείρα και o την ευρύτητα των ασκούμενων

δραστηριοτήτων των ανθρώπων.

• Παράδειγμα: o Ο ιδιοκτήτης καταστήματος λιανικής

που απασχολεί δύο εργαζόμενους έχει πιο απλή αντίληψη για το μάνατζμεντ απ’ ότι o Ο διευθυντής επιχείρησης που

απασχολεί εκατοντάδες εργαζόμενους.

Κύριος ορισμός • Μάνατζμεντ είναι η διαδικασία o του προγραμματισμού (planning), o της οργάνωσης (organizing), o της διεύθυνσης (directing) και o του ελέγχου (controlling)

που ασκούνται σε μια επιχείρηση (ή σε ένα οργανισμό) προκειμένου να επιτευχθούν αποτελεσματικά οι στόχοι τους.

• Ο ορισμός αυτός συμβάλλει ουσιαστικά στην κατανόηση της έννοιας του μάνατζμεντ.

Διαφορετικοί ορισμοί

1. Σύστημα ενεργειών με τις οποίες o επιτυγχάνονται οι στόχοι μιας κοινωνικής

οργάνωσης, o αξιοποιώντας αποτελεσματικά

συγκεκριμένους πόρους. 2. Η λειτουργία που επιτρέπει

o να επιτευχθούν αποτελέσματα ή στόχοι o μέσω άλλων ανθρώπων.

2

Management και αποτελεσματικότητα

• Η έννοια του management (οργάνωσης και διοίκησης) συνδέεται άμεσα με την αποτελεσματικότητα της επιχείρησης (ή του Οργανισμού)

• Αποτελεί βασική προϋπόθεση για την 1. αποτελεσματική αξιοποίηση των

πόρων (συντελεστών παραγωγής) που διαθέτει η επιχείρηση και

2. την επίτευξη των στόχων. • Παράδειγμα: Τι αποτελέσματα θα υπήρχαν

o σ’ ένα νοσοκομείο ή o στην Αστυνομία

αν δεν υπήρχε o κανένας προγραμματισμός, o καμιά οργάνωση, o κανένας έλεγχος και o κακή διοίκηση των ανθρώπων.

Ιστορική Εξέλιξη του Μάνατζμεντ

Αρχές 20ού αιώνα Ξεκινά η συστηματική οργάνωση της γνώσης του μάνατζμεντ.

Frederick Taylor • Ένας από τους θεμελιωτές της Οργάνωσης και Διοίκησης.

• Σύγγραμμα «Αρχές Επιστημονικού Management» Η.Π.Α. 1910

o τον αναδεικνύει πατέρα της επιστήμης της Οργάνωσης και Διοίκησης.

• Πίστευε ότι o η αύξηση της παραγωγικότητας ήταν η

μόνη λύση για την εξασφάλιση υψηλών μισθών και μεγαλύτερων κερδών.

• Υποστήριζε ότι o Με την εφαρμογή επιστημονικών

μεθόδων ήταν δυνατόν να υπάρξει αύξηση της παραγωγικότητας

χωρίς να δαπανάται άσκοπα ανθρώπινη εργασία.

o Το κυρίαρχο πρόβλημα δεν ήταν η διανομή κερδών αλλά η αύξηση των κερδών.

o Εργοδότες και εργαζόμενοι έπρεπε να εστιάσουν την προσοχή τους

στην κατά το δυνατό μεγαλύτερη αύξηση των κερδών,

μέσα σε κλίμα κατανόησης και καλής συνεργασίας.

Henri Fayol • Γάλλος μηχανικός. o Θεωρείται μετά τον Taylor πατέρας της

θεωρίας της Διοίκησης. o Στην Ευρώπη, θεμελιωτής της

επιστημονικής Οργάνωσης και Διοίκησης.

3

• Ως προς τις αρχές του management: o Έδωσε μεγάλη έμφαση στα υψηλά

ιεραρχικά επίπεδα της οργανωτικής και διοικητικής πυραμίδας και

o ανέλυσε τα καθήκοντα των διοικητικών στελεχών.

• Επιχειρησιακές λειτουργίες: Οι διάφορες και ποικίλες

o ενέργειες ή o δραστηριότητες

μέσα στην επιχείρηση, παρά τις διαφορές που παρατηρούνται μεταξύ τους, μπορούν να ενταχθούν σε ορισμένες κατηγορίες, οι οποίες λέγονται επιχειρησιακές λειτουργίες. Αυτές είναι:

o Η τεχνική, o η εμπορική, o η χρηματοοικονομική, o η ασφάλεια,

προστασία των εργαζομένων και της περιουσίας

o η λογιστική. o Λειτουργίες της Διοίκησης: εργασίες

σχεδιασμού, πρόβλεψης, οργάνωσης, διεύθυνσης των ανθρώπων, συντονισμού και ελέγχου.

Οι εργασίες αυτές αποτελούν και σήμερα σημαντικό τμήμα της θεωρίας του μάνατζμεντ.

Max Weber • Ένας άλλος εκπρόσωπος της κλασσικής θεωρίας o Μέθοδοι έρευνας κοινωνικών

επιστημών. o Ιδιαίτερη έμφαση στο διοικητικό

φαινόμενο. • Γραφειοκρατία: Η διοίκηση μέσω γραφείων

είναι το πλέον λογικό μέσο για την άσκηση ελέγχου πάνω στους ανθρώπους.

o Η γραφειοκρατία δεν αποτελεί αρνητικό φαινόμενο.

o Είναι μια θεωρία οργάνωσης κατάλληλη για μεγάλες και πολύπλοκες επιχειρήσεις.

• Χαρακτηριστικά της γραφειοκρατίας: o Στενά καθορισμένες αρμοδιότητες, o αυστηροί κανόνες, o ιεραρχικό σύστημα οργάνωσης.

Gantt • Συνεργάτης του Taylor, • σύμβουλος επιχειρήσεων σε

o θέματα επιλογής εργατών, o ανάπτυξη συστημάτων

κινήτρων και πρόσθετων αμοιβών.

• Υποστήριξε: o Την ανάγκη για ανάπτυξη

4

συνεργασίας και κατανόησης

μεταξύ διοίκησης και εργαζομένων. • Τόνισε τη σημασία:

o της εκπαίδευσης και o του ανθρώπινου παράγοντα

σε όλα τα διοικητικά προβλήματα. • Ανάπτυξε

o γραφικές μεθόδους απεικόνισης σχεδίων με στόχο τον καλύτερο διοικητικό έλεγχο.

• Έδωσε έμφαση στη σημασία o του χρόνου και o του κόστους

για τον o σχεδιασμό και o τον έλεγχο

της εργασίας.

Κίνημα ανθρωπίνων σχέσεων

• Κύριοι εκπρόσωποι: o Elton Mayo, o F. Roethlisberger.

• Το επιστημονικό μάνατζμεντ o μεταχειρίζεται τους ανθρώπους ως

εξαρτήματα μηχανής, o απαιτώντας τυποποιημένες

κινήσεις και μεθόδους.

• Η ενεργός συμμετοχή των εργαζομένων σε θέματα που αφορούν

o τις συνθήκες και o τις μεθόδους

εργασίας, o βελτιώνει το ηθικό τους και o τους κάνει πιο πρόθυμους για

συνεργασία. • Έρευνα του 1920 σε μεγάλες βιομηχανικές

επιχειρήσεις (πειράματα Hawthorne) έδειξε ότι: o η συμμετοχή των εργαζομένων σε ομάδα

εργασίας και o το γεγονός ότι οι εργαζόμενοι ένοιωθαν ότι οι

γνώμες και τα συναισθήματά τους είχαν σημασία για την επιχείρηση,

o βοηθούσε στην αύξηση της παραγωγικότητας,

o ανεξάρτητα από τη βελτίωση, ή χειροτέρευση των συνθηκών εργασίας.

Κλάδοι του μάνατζμεντ

• Οι προσεγγίσεις που αφορούν τις διάφορες διαστάσεις του μάνατζμεντ και των οργανώσεων, όπως

o η οικονομική, o η επιχειρηματική, o η πληροφορική, o η ποσοτική, o η ψυχολογική, o η κοινωνική,

5

o η πολιτική, αντλούν το επιστημονικό τους υπόβαθρο από άλλες επιστήμες, όπως

o τα μαθηματικά, o την οικονομία, o την κοινωνιολογία, o την ανθρωπολογία, o την ψυχολογία κτλ.

• Έτσι, οριοθετούνται επιμέρους κλάδοι, ή προσεγγίσεις του μάνατζμεντ, όπως

o Η Οργανωσιακή Θεωρία, o η Οργανωσιακή Συμπεριφορά, o η Στρατηγική Διοίκηση.

Λειτουργίες της Οργάνωσης και Διοίκησης

Διαδικασία αποτελεσματικής

διοίκησης

• Αποτελεσματική διοίκηση σημαίνει σωστή εκτέλεση των λειτουργιών της διοίκησης:

o Προγραμματισμός ή σχεδιασμός, o Οργάνωση, o Διεύθυνση, o Έλεγχος.

• Οι λειτουργίες της διοίκησης o εκτελούνται καθημερινά, o αλληλοεπηρεάζονται και o διαχωρίζονται δύσκολα από έναν εξωτερικό

παρατηρητή. • Η διαδικασία της αποτελεσματικής διοίκησης

o ξεκινά με τον προγραμματισμό, o συνεχίζει με την οργάνωση και o τη διεύθυνση και o καταλήγει στον έλεγχο.

Ο έλεγχος οδηγεί στην αναθεώρηση ή μη του προγραμματισμού.

o Η λήψη αποφάσεων αποτελεί βασική λειτουργία της διοίκησης.

Επειδή εμπλέκεται με όλες τις άλλες,

δεν αναφέρεται ως ξεχωριστή λειτουργία.

Διαδικασία αποτελεσματικής διοίκησης.

6

Προγραμματισμός • Η διαδικασία, ή το σύστημα ενεργειών με τις οποίες

o καθορίζονται οι στόχοι της επιχείρησης, o προβλέπεται η μελλοντική εξέλιξη των

μεταβλητών του εσωτερικού και εξωτερικού

περιβάλλοντος, o προσδιορίζονται οι

τρόποι, οι ενέργειες και τα μέσα

με τα οποία θα επιτευχθούν οι στόχοι στο συγκεκριμένο περιβάλλον.

• Είναι η «σκέψη πριν τη δράση, δηλαδή, o τι θα γίνει, o γιατί, o με ποια μέσα, o πότε, θα γίνει, o ποιος θα το κάνει, o ποιες θα είναι οι οικονομικές επιπτώσεις

στην επιχείρηση ή στον οργανισμό. • Ο προγραμματισμός περιλαμβάνει:

o Τον καθορισμό στόχων, o τη διαμόρφωση των

στρατηγικών και πολιτικών,

o τα λειτουργικά προγράμματα δράσης.

Οργάνωση • Ο συνδυασμός των o δομών,

θέσεων εργασίας, τμημάτων, σχέσεων εξουσίας, ιεραρχικών επιπέδων,

o των διαδικασιών και o των κανόνων λειτουργίας

ώστε να εξασφαλίζεται η αποτελεσματικότητα στη επιχείρηση.

• Γίνεται σαφές o ποιος είναι υπεύθυνος

για την εφαρμογή μιας δράσης, τη λήψη μιας απόφασης,

o τα είδη διαδικασιών και κανόνων, σύμφωνα με τα οποία επιλύονται τα προβλήματα σ’ έναν οργανισμό.

• Είναι η διαδικασία με την οποία το σύνολο των απαιτούμενων εργασιών για την επίτευξη των στόχων της επιχείρησης

o ταξινομείται σε επί μέρους καθήκοντα και o κατανέμεται στα κατάλληλα στελέχη, στα

οποία ανατίθενται οι σχετικές ευθύνες, διατίθενται οι κατάλληλοι πόροι.

• Η λειτουργία της οργάνωσης προαπαιτεί την

7

ύπαρξη οργανισμού με συγκεκριμένη o δομή και o λειτουργική διάρθρωση.

Η επιχείρηση είναι μορφή τέτοιου οργανισμού που o ασχολείται με παραγωγικές

δραστηριότητες, o με σκοπό την επίτευξη κέρδους.

• Η οργάνωση εκφράζεται συνήθως με: o Οργανόγραμμα, που παρουσιάζει την

οργανωτική διάρθρωση, μέσω σχηματικής απεικόνισης σε διάγραμμα • διευθύνσεων, • τμημάτων, κλπ. που υπάρχουν σε μια επιχείρηση.

o Καταμερισμό των εργασιών, o Εκχώρηση εξουσίας σε χαμηλότερα

κλιμάκια διοίκησης, o Τμηματοποίηση των λειτουργιών,

ή με άλλη μορφή τμηματοποίησης.

Διεύθυνση • Αφορά τη σωστή διοίκηση του ανθρώπινου παράγοντα.

• Είναι η o καθοδήγηση, o ενθάρρυνση και o ενεργοποίηση

του ανθρώπινου δυναμικού της επιχείρησης, o για την καλύτερη δυνατή επίτευξη των

στόχων, τόσο μακροχρόνια, όσο βραχυχρόνια.

• Η λειτουργία της διεύθυνσης ξεπερνά τα όρια της απλής έκδοσης

o οδηγιών και o εντολών

από τα o ανώτερα προς τα o κατώτερα

στελέχη της επιχείρησης. • Αποτελεσματική διεύθυνση προϋποθέτει και

αποτελεσματική επικοινωνία μεταξύ των μελών μιας επιχείρησης.

o Πολλά προβλήματα δημιουργούνται από έλλειψη επικοινωνίας.

o Για την εκτέλεση των βασικών δραστηριοτήτων της επιχείρησης, απαιτείται συνεχής πληροφόρηση, οπότε η επικοινωνία καθίσταται απαραίτητο εργαλείο της αποτελεσματικής διεύθυνσης.

o Ο σκληρός ανταγωνισμός που αντιμετωπίζει η επιχείρηση, καθιστά απαραίτητη προϋπόθεση για

την ομαλή λειτουργία και

την ανάπτυξή της

8

τη διαμόρφωση κλίματος συνεργασίας και κατανόησης

μεταξύ των στελεχών της επιχείρησης. • Είναι ευθύνη της διεύθυνσης να ενεργοποιεί όλες

τις ικανότητες των ανθρώπινων πόρων προς όφελος

o της επιχείρησης, αλλά και o του στελέχους της.

Έλεγχος • Η συστηματική παρακολούθηση των ενεργειών των διαφόρων μελών της επιχείρησης, για

o την εξακρίβωση και o τη διόρθωση

αποκλίσεων από τους στόχους. • Η λειτουργία του ελέγχου είναι αλληλένδετη μ’

αυτήν του προγραμματισμού. • Τα κριτήρια ελέγχου εξαρτώνται από τους

στόχους που έχουν τεθεί κατά τη διαδικασία του προγραμματισμού.

o (και δεν τίθενται στόχοι για τους οποίους είναι αδύνατο να θεσπισθούν κριτήρια ελέγχου)

Οι Συντελεστές του Management.

Προϋποθέσεις του management

• Οι λειτουργίες του management ασκούνται από ανθρώπους (διοικητικά στελέχη) οι οποίοι πρέπει να διαθέτουν:

o Γνώσεις που αφορούν τις έννοιες, τις αρχές, τις μεθόδους και τις τεχνικές

του μάνατζμεντ και των λειτουργιών του. o Διοικητικές ικανότητες

Να έχουν τη δυνατότητα να εφαρμόζουν τη γνώση του management στην πράξη.

o Φιλοσοφία ή κουλτούρα τα «πιστεύω», οι αξίες και οι νοοτροπίες

των στελεχών ως προς την αναγκαιότητα και τον τρόπο άσκησης

του management. o Εργαλεία Διοίκησης

Η άσκηση του management στηρίζεται επίσης σε συγκεκριμένα διοικητικά συστήματα ή εργαλεία διοίκησης όπως συστήματα:

• αμοιβών, • αξιολόγησης της

απόδοσης, • ελέγχου του χρόνου

εργασίας των

9

εργαζομένων, • προγραμματισμού.

Τα συστήματα αυτά συνήθως σχεδιάζονται και αναπτύσσονται από ειδικούς συμβούλους και χρησιμοποιούνται από τα διοικητικά στελέχη.

• Δηλαδή, το διοικητικό στέλεχος, για να ασκήσει αποτελεσματική διοίκηση, πρέπει

o να ξέρει, (γνώση)

o να μπορεί (ικανότητα) και

o να θέλει (κουλτούρα, νοοτροπία)

να διοικεί (να προγραμματίζει, να οργανώνει, να στελεχώνει, να ελέγχει, να διευθύνει)

ανθρώπους.

Χρησιμότητα και Καθολική Εφαρμογή του Management

Χρησιμότητα και εφαρμογή του management

• Η χρησιμότητα της εφαρμογής της Οργάνωσης και διοίκησης (μάνατζμεντ) σε όλες τις μορφές των οργανώσεων είναι δεδομένη.

• Η εφαρμογή του μάνατζμεντ διαμορφώνεται ανάλογα με

o τους στόχους, o τη μορφή και o τον προορισμό

κάθε οργάνωσης.

Κοινός προσανατολισμός των οργανώσεων

• Κοινός προσανατολισμός σε όλες τις μορφές οργανώσεων είναι:

o Η επιδίωξη της αποτελεσματικότητας, δηλαδή η επίτευξη στόχων με το μικρότερο δυνατό κόστος.

• Η επιδίωξη της αποτελεσματικότητας είναι υπαρκτή o στην οικογένεια,

που προσπαθεί να εξασφαλίσει την κατά το δυνατόν καλύτερη ποιότητα ζωής στα μέλη της, με τις μικρότερες δυνατές θυσίες,

o στο συνδικαλιστικό σύλλογο, που επιδιώκει την επίτευξη των στόχων του (προώθηση των κοινών συμφερόντων των μελών του) με τις μικρότερες δυνατές θυσίες,

o στην ιδιωτική επιχείρηση που έχει κύριο σκοπό την επίτευξη

10

κέρδους και επιδιώκει την καλύτερη σχέση ωφέλειας – κόστους.

Αναγκαιότητα του management

• Κάθε κοινωνική οργάνωση επιδιώκει την αποτελεσματικότητα.

• Το management αποτελεί εξ’ ορισμού το σύνολο των ενεργειών μέσω των οποίων χρησιμοποιούνται αποτελεσματικά οι διαθέσιμοι πόροι.

• Αποτελεσματικότητα θα υπάρξει μόνο με o προγραμματισμό, o οργάνωση, o καθοδήγηση των ατόμων, o έλεγχο

που αφορούν o την οικογένεια, o την επιχείρηση, o το συνδικάτο.

Καθολική εφαρμογή του management

• Καθολική εφαρμογή και γενική ισχύ έχουν τα βασικά στοιχεία του management:

o οι έννοιες, o οι αρχές και o οι θεωρίες.

• Κατά τα άλλα, η ιδιαιτερότητα της κάθε οργάνωσης απαιτεί ξεχωριστή (διαφοροποιημένη) εφαρμογή της γνώσης του management.

• Η ανάπτυξη και εφαρμογή του management σε χώρες με διαφορετικές

o πολιτιστικές, o κοινωνικές, o οικονομικές και o τεχνολογικές

ιδιαιτερότητες, μπορεί να γίνει με προσαρμογή o των μεθόδων, o των διαδικασιών και o των τεχνικών εφαρμογής των λειτουργιών του μάνατζμεντ.

• Οι βασικές έννοιες και αρχές του management ισχύουν σε όλες τις χώρες.

Μάρκετινγκ (Marketing - Εμπορία)

Ιστορικά • Τεχνικές marketing πρωτοαναπτύχθηκαν στους τομείς

o της διαφήμισης και o των πωλήσεων

τη δεκαετία του 1940. • Τώρα αποτελεί αυτοτελή

o επιχειρησιακή λειτουργία και o επιστημονικό κλάδο.

Συμβολή του μάρκετινγκ

• Κανένα σχεδόν o προϊόν, ή o υπηρεσία

δεν μπορεί o να αναπτυχθεί, ή

11

o να διατεθεί χωρίς τη συμβολή του μάρκετινγκ.

• Η συμβολή αυτή μπορεί να είναι o πολύ απλή και o ελάχιστα δαπανηρή,

μέχρι o πολύ συστηματική, o οργανωμένη

με τα σύγχρονα μέσα προβολής και διαφήμισης

o και ιδιαίτερα δαπανηρή.

Επίδραση στην καθημερινή ζωή

• Οι βασικές αρχές του marketing εφαρμόζονται σ’ όλες τις διαστάσεις της σύγχρονης ζωής.

o Τα προϊόντα εκτίθενται σε τέτοια συσκευασία, ώστε να προσελκύουν την προσοχή των καταναλωτών,

o Τα καταστήματα εκθέτουν τα προϊόντα τους έτσι ώστε να προσελκύουν περισσότερους πελάτες.

o Καθημερινή εκπομπή διαφημιστικών μηνυμάτων από τα έντυπα

εφημερίδες περιοδικά

και τα ηλεκτρονικά ραδιόφωνο, τηλεόραση

μέσα ενημέρωσης.

Επίδραση σε άλλες δραστηριότητες

• Το marketing παίζει σημαντικό ρόλο και σε άλλες καθημερινές, ή μη δραστηριότητες, όπως

o στον τρόπο συμπλήρωσης ενός βιογραφικού,

o Στη διαδικασία εξέλιξης μιας συνέντευξης για πρόσληψη σε εργασία,

o Στην επικοινωνία με φίλους ή συναδέλφους.

Έννοια του marketing

• Το marketing περιλαμβάνει o όλες τις ενέργειες που απαιτούνται, o για να φθάσουν τα προϊόντα ή οι

υπηρεσίες από τον παραγωγό στον καταναλωτή.

• Δηλαδή, o συνδέει την παραγωγή με την

κατανάλωση, o κατευθύνει τη ροή των αγαθών και των

υπηρεσιών και o επηρεάζει τη λήψη αποφάσεων.

• Οι ενέργειες αυτές αποσκοπούν o στην ικανοποίηση των αναγκών των

καταναλωτών μέσω του σχεδιασμού, της παραγωγής και της διάθεσης

12

των προϊόντων, ή των υπηρεσιών.

Ορισμός του marketing

• Όσον αφορά τις επιχειρήσεις, o το marketing περιλαμβάνει

το σύνολο των ενεργειών μιας επιχείρησης, ή οργανισμού

οι οποίες αποβλέπουν στην αναγνώριση των αναγκών του καταναλωτή,

στην ανάπτυξη των αναγκαίων προϊόντων και υπηρεσιών που τις ικανοποιούν και

στη δημιουργία των απαραίτητων προϋποθέσεων ζήτησης

οι οποίες θα οδηγήσουν σε επιτυχείς πωλήσεις.

Μείγμα marketing • Η φιλοσοφία και το περιεχόμενο των αποφάσεων και της λειτουργίας του marketing εκφράζεται με τον όρο μείγμα marketing (marketing mix).

• Το μείγμα marketing είναι ένα σύστημα στενά συνδεδεμένων μεταβλητών, που σχεδιάσθηκαν για να ικανοποιούν o τις ανάγκες των καταναλωτών – πελατών και o τους στόχους της επιχείρησης.

Μείγμα Marketing

4P’s • Οι μεταβλητές του μείγματος marketing λέγονται 4P’s: Product προϊόν Price τιμή Place διανομή ή διακίνηση Promotion προώθηση

• Οι μεταβλητές του μείγματος marketing στην ουσία αποτελούν τέσσερα επί μέρους μείγματα.

13

Προϊόν • Οι επιχειρήσεις έχουν σκοπό o την πραγματοποίηση κέρδους και o την ικανοποίηση των αναγκών των

καταναλωτών. • Προϊόν ή υπηρεσία δεν είναι μόνο το φυσικό προϊόν,

αλλά και οι σχετικές υπηρεσίες που το συνοδεύουν, όπως

o η ονομασία, o το σήμα του προϊόντος, o η συσκευασία κτλ.

• Προϊόν ή υπηρεσία είναι το σύνολο των υλικών και άϋλων χαρακτηριστικών, τα οποία έχουν σχεδιασθεί με στόχο να ικανοποιούν τις ανάγκες των καταναλωτών.

Σχέση προϊόντος και μείγματος marketing

• Κάθε προϊόν συνδέεται στενά με τα άλλα συστατικά του μείγματος marketing,

• διότι και τα 4P συμβάλλουν o στη διαμόρφωση της εικόνας του προϊόντος

και o κατ’ επέκταση της εικόνας της επιχείρησης.

• Οι αποφάσεις για o τη δημιουργία και o την ανάπτυξη

ενός προϊόντος ή μιας υπηρεσίας, συνδέονται άμεσα με τις αποφάσεις που αφορούν

o την τιμολογιακή πολιτική, o τη διανομή και o την πολιτική προώθησης

του προϊόντος.

Παράδειγμα σχέσης προϊόντος και 4P

• Ένα προϊόν ή υπηρεσία δεν αρκεί να είναι μόνο καλής ποιότητας, αλλά

o να έχει ανταγωνιστική τιμή, o κατάλληλο δίκτυο διανομής, που να

διασφαλίζει την έγκαιρη και σε επαρκείς ποσότητες μεταφορά και αποθήκευση

στα σημεία πώλησης, και o αποτελεσματική πολιτική προώθησης που

θα το καταστήσει γνωστό στους καταναλωτές.

Στάδια εξέλιξης του προϊόντος

• Τα προϊόντα έχουν κύκλο ζωής που χαρακτηρίζεται από ορισμένα στάδια εξέλιξης:

o η είσοδος του προϊόντος στην αγορά (γέννηση),

o η ανάπτυξή του, o η ωριμότητα και ο κορεσμός και o η παρακμή του, που οδηγεί ενδεχομένως

στην απαξίωσή του (θάνατο).

14

Η τιμή • Τιμή είναι η αξία ανταλλαγής ενός προϊόντος ή υπηρεσίας.

• Απεικονίζει o το «πόσο» ή o «με τι»

ανταλλάσσεται κάτι στην αγορά, • εκφράζεται σε χρήματα και • ενεργεί ως ρυθμιστής της οικονομίας. • Αποτελεί

o το μέτρο σύγκρισης για τον καταναλωτή και τον

o βοηθά να αποφασίσει κατάλληλα • ώστε τα χρήματα που θα διαθέσει για

μια αγορά, να του παρέχουν και την αντίστοιχη ικανοποίηση.

• Επηρεάζει την εικόνα του προϊόντος, επομένως, o οι στόχοι της τιμολόγησης συνδέονται

στενά • με τους στόχους των άλλων 3P • με τους στόχους των άλλων

λειτουργιών της επιχείρησης.

Δίκτυα (κανάλια) διανομής

• Τα προϊόντα και οι υπηρεσίες πρέπει να φθάνουν στους καταναλωτές

o όταν τα χρειάζονται, o στις επιθυμητές ποσότητες και o με την ανάλογη ποιότητα.

• Η λειτουργία της διανομής περιλαμβάνει o όλες τις απαραίτητες ενέργειες που πρέπει να

πραγματοποιηθούν • ώστε να μεταβιβαστεί το προϊόν

o από τον παραγωγό o πχ. βιομηχανία

o στον τελικό καταναλωτή. • Τα δίκτυα διανομής (κανάλια – δίαυλοι), δηλαδή

o οι δρόμοι που θα ακολουθήσουν τα προϊόντα ή οι υπηρεσίες

o για να φθάσουν στα σημεία πώλησης, αναφέρονται

15

o στα άτομα και o στις επιχειρήσεις

που συμμετέχουν στις διαδικασίες διακίνησης των προϊόντων, δηλαδή

o στη μεταφορά o στην αποθήκευση κτλ.

Η προώθηση • Η προώθηση είναι o η πιο δυναμική μεταβλητή του marketing o γιατί φέρνει σε επαφή

πωλητές και αγοραστές.

Αποτελεσματική προώθηση

• Η αποτελεσματική προώθηση στοχεύει: o στην πληροφόρηση των καταναλωτών

σχετικά με το προϊόν ή την υπηρεσία που διατίθεται και

o στην προσπάθεια να πεισθούν οι καταναλωτές

ότι αυτό το προϊόν ή αυτή η υπηρεσία,

είναι η καλύτερη εναλλακτική επιλογή για την ικανοποίηση των αναγκών τους.

Μηνύματα της προώθησης

• Τα μηνύματα που εκπέμπονται o επηρεάζουν τη στάση και o διαμορφώνουν ευνοϊκή καταναλωτική

συμπεριφορά για το προϊόν, ή την υπηρεσία.

Σχέση προώθησης και μείγματος

marketing

• Υπάρχει στενή σχέση της προώθησης με τις τρεις άλλες μεταβλητές του μείγματος marketing, δηλαδή

o το προϊόν, o την τιμή και o τη διανομή.

Εργαλεία προώθησης

• Τα εργαλεία που χρησιμοποιεί η προώθηση για να ανταποκριθεί στους στόχους της αποτελούν το μείγμα προώθησης.

• Τα εργαλεία προώθησης είναι: o η διαφήμιση, o οι προσωπικές πωλήσεις, o η προώθηση πωλήσεων,

οι εκθέσεις, τα δείγματα, οι εκπτώσεις, οι προσφορές,

o η δημοσιότητα και o οι δημόσιες σχέσεις.

Πολιτική προώθησης σε οργανισμούς μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα

• Η εφαρμογή της πολιτικής προώθησης δεν περιορίζεται μόνο σε επιχειρήσεις κερδοσκοπικού χαρακτήρα.

• Πολιτική προώθησης αναπτύσσεται και o από οργανισμούς ή o μη κερδοσκοπικά ιδρύματα

16

με στόχο την ενημέρωση των ενδιαφερομένων σε θέματα

o κοινωνικά, o οικονομικά, κλπ.

• Το κράτος μπορεί να εφαρμόσει πολιτική o προώθησης και o προβολής

θεμάτων που αναφέρονται σε θέματα o εθνικά, o πολιτιστικά, o παιδείας, κτλ.

Διοίκηση Πωλήσεων

Αντικείμενο • Η ανάπτυξη των δραστηριοτήτων που έχουν στόχο o να προσελκύσουν και o να πείσουν

τους καταναλωτές να αγοράσουν τα προϊόντα της επιχείρησης.

• Με τον τρόπο αυτό (την πώληση) η αξία του προϊόντος μετατρέπεται σε χρήμα το οποίο

o εισρέει στην επιχείρηση, o βελτιώνει την οικονομική της θέση και o επαναχρησιμοποιείται σε διάφορες

δραστηριότητες.

Ρόλος του τμήματος πωλήσεων

• Σε κάθε επιχείρηση υπάρχει τμήμα πωλήσεων. • Η διοίκηση του τμήματος πωλήσεων, μεταξύ άλλων

o προγραμματίζει και o οργανώνει

τις πωλήσεις και o συντονίζει

τις ενέργειες των πωλητών.

Άμεσες και έμμεσες πωλήσεις

• Το προϊόν φθάνει στους καταναλωτές o άμεσο ή o έμμεσο

τρόπο. • Άμεση πώληση: ο καταναλωτής προμηθεύεται το

προϊόν απ’ ευθείας από τον παραγωγό. • Έμμεση πώληση: Η πώληση που πραγματοποιείται

με την βοήθεια ενδιάμεσων, όπως o χονδρέμποροι, o λιανοπωλητές, o εμπορικοί αντιπρόσωποι, ή o παραγγελιοδόχοι.

Πρόγραμμα πωλήσεων

• Το πρόγραμμα πωλήσεων o δημιουργείται, o λειτουργεί και o αναπτύσσεται

σε συνεργασία με τα υπόλοιπα τμήματα της επιχείρησης, όπως

o του marketing, o της παραγωγής,

• για θέματα ποιότητας και • ποσότητας προϊόντων

17

o της αποθήκευσης, • για θέματα επάρκειας προϊόντων και • υλικών συσκευασίας

o των χρηματοοικονομικών, • για την παρακολούθηση της

χρηματοοικονομικής κατάστασης της επιχείρησης

o του προσωπικού, • για την ανάπτυξη του ανθρώπινου

δυναμικού κ.ά.

• Καθορίζεται o από τους γενικότερους στρατηγικούς

προσανατολισμούς της επιχείρησης και o με γνώμονα την επίτευξη των γενικών στόχων

της.

Διοικητική διαδικασία πωλήσεων

• Σε επιχειρήσεις όπως και μη κερδοσκοπικές οργανώσεις, η διοικητική διαδικασία πωλήσεων εστιάζεται σε τρία κυρίως στάδια:

o Προγραμματισμός: • Θέσπιση αντικειμενικών στόχων • σχεδιασμός τρόπων για την επίτευξή

τους και • προσδιορισμός απαιτούμενου αριθμού

πωλητών o Υλοποίηση του προγράμματος:

• Οργάνωση και στελέχωση της επιχείρησης και

• Πραγματοποίηση των διάφορων λειτουργιών

σύμφωνα με τον αρχικό σχεδιασμό. o Αξιολόγηση του προγράμματος:

• Εξετάζεται κατά πόσο το τελικό αποτέλεσμα συμφωνεί με τον αρχικό προγραμματισμό

• (ανάλυση πωλήσεων, • ανάλυση κόστους, • αξιολόγηση επιδόσεων

πωλητών). • Η αξιολόγηση συντελεί

• στη θέσπιση των μελλοντικών αντικειμενικών στόχων και

• στο μελλοντικό στρατηγικό σχεδιασμό.

Χρηματοοικονομική Διοίκηση

Αντικείμενο • Βασικό αντικείμενο της χρηματοοικονομικής διοίκησης είναι

o η υποστήριξη επιχειρηματικών αποφάσεων, όπως:

η αξιολόγηση και επιλογή επενδύσεων,

η αξιολόγηση και επιλογή των πηγών και τρόπων χρηματοδότησης,

18

η διαχείριση των οικονομικών κινδύνων

και o η συμμετοχή στη διαδικασία λήψης τους.

• Η χρηματοοικονομική διοίκηση ασχολείται με o την παρακολούθηση και o τη μελέτη

των χρηματοοικονομικών στοιχείων της επιχείρησης.

Χρησιμότητα των στοιχείων

• Τα στοιχεία που προκύπτουν είναι χρήσιμα διότι o Αποτελούν ουσιαστικό έλεγχο

στις δραστηριότητες, στα έσοδα και στα έξοδα

της επιχείρησης. Αυτό διευκολύνει τον εντοπισμό

• των διαθέσιμων πόρων, • της ποσότητας τους και • των πηγών τους.

o Παρουσιάζουν τη χρηματοοικονομική κατάσταση της επιχείρησης στα ενδιαφερόμενα μέρη, ήτοι

στους εργαζόμενους, στους μετόχους, στους χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς,

στους προμηθευτές, στους καταναλωτές.

o Ανταποκρίνονται στις νομικές υποχρεώσεις της επιχείρησης.

Σύμφωνα με τη νομολογία, οι επιχειρήσεις είναι υποχρεωμένες να εμφανίζουν τη δραστηριότητά τους με χρηματοοικονομικούς όρους μία φορά το χρόνο δείχνοντας έτσι

• την απόδοσή τους και • τη γενικότερη κατάστασή

τους. Έτσι, η επιχείρηση υπόκειται σε εξωτερικό έλεγχο.

Περιεχόμενο της χρηματοοικονομικής

διοίκησης

• Η χρηματοοικονομική διοίκηση ασχολείται με τις εξής επί μέρους λειτουργίες:

o Λειτουργία προϋπολογισμού. Συντάσσεται ο οικονομικός προϋπολογισμός της επιχείρησης,

• ο οποίος καταγράφει τις προβλέψεις για την εξέλιξη των οικονομικών μεγεθών της επιχείρησης το επόμενο οικονομικό έτος.

Διαιρείται σε δύο επί μέρους τμήματα: • Τακτικός προϋπολογισμός:

έσοδα και έξοδα που προβλέπεται να προκύψουν κατά τη χρήση μιας οικονομικής περιόδου (1/1 –

19

31/12) • Προϋπολογισμός

επενδύσεων: Επενδύσεις που πρόκειται να γίνουν

o μακροπρόθεσμα ή o μεσοπρόθεσμα

και αφορούν o νέες δραστηριότητες ή o βελτίωση των

υπαρχόντων. Κατά τη διάρκεια του οικονομικού έτους,

• παρακολουθείται η καλή εκτέλεση του προϋπολογισμού και

• ενημερώνεται η διοίκηση για τα αποτελέσματα.

• Εάν παρατηρηθούν αποκλίσεις,

o πραγματοποιούνται οι σχετικές διορθώσεις

όπου κρίνεται απαραίτητο. o Ταμειακή λειτουργία.

Παρακολουθεί τη λειτουργία του ταμείου:

• Διαχείριση εισπράξεων και • πληρωμών.

Η ευαισθησία διαχείρισης μετρητών επιβάλλει

• αυστηρές διαδικασίες και • συστηματικό έλεγχο

των πράξεων που πραγματοποιούνται. o Λογιστική λειτουργία.

Πλήρης • καταγραφή και • καταχώρηση

στα λογιστικά βιβλία • των οικονομικών μεγεθών

και • πράξεων

της επιχείρησης. Αυτό εξασφαλίζει την ενημέρωση των ενδιαφερομένων φορέων,

• κράτος, • τράπεζες, • μέτοχοι, κ.ά.

για την οικονομική κατάσταση της επιχείρησης.

Το είδος και η κατηγορία o των τηρουμένων βιβλίων και o των στοιχείων που

εκδίδονται καθορίζονται κάθε φορά από τις ισχύουσες νομοθετικές διατάξεις.

o Λειτουργία διαχείρισης κεφαλαίων. Διαχείριση διαθέσιμων κεφαλαίων της επιχείρησης,

20

• που είναι απαραίτητα για την απόκτηση εισροών

o πρώτων και βοηθητικών υλών,

o εμπορευμάτων, o ανταλλακτικών

• ώστε να διασφαλίζεται η ομαλή λειτουργία της.

Σημαντικό έργο της χρηματοοικονομικής διοίκησης είναι

• η ανάλυση και μελέτη o των επενδύσεων και o του δανεισμού

της επιχείρησης. Λόγω του κόστους του χρήματος, δεν είναι αποδοτικό να υπάρχουν αχρησιμοποίητη κεφάλαια στο ταμείο της επιχείρησης.

Η διαχείριση των διαθεσίμων κεφαλαίων πρέπει να γίνεται με στόχο την υψηλότερη αποδοτικότητα των απασχολουμένων κεφαλαίων.

Διοίκηση Παραγωγής

Αντικείμενο • Η λειτουργία της διοίκησης παραγωγής ρυθμίζει o το σχεδιασμό, o τον προγραμματισμό, o την οργάνωση και o τον έλεγχο

της παραγωγικής διαδικασίας.

Παραγωγική διαδικασία*

• Οι πρώτες ύλες και • τα άλλα υλικά μετατρέπονται σε προϊόντα.

o Π.χ. Η μετατροπή του σιδήρου και των άλλων υλών,

o σε έτοιμο προϊόν, φερ’ ειπείν λαμαρίνα κτλ. • Έτσι, η λειτουργία της παραγωγής

o δημιουργεί χρησιμότητα (πρόσθετη αξία), ή o αυξάνει την υπάρχουσα χρησιμότητα

των προϊόντων και των υπηρεσιών για τον καταναλωτή.

Σύστημα παραγωγής • Η παραγωγική διαδικασία προϋποθέτει τον κατάλληλο συνδυασμό παραγωγικών συντελεστών†, μέσω του συστήματος παραγωγής:

* Παραγωγική διαδικασία: Οι τρόποι με τους οποίους ο άνθρωπος μετασχηματίζει την ύλη για να της δώσει χρήσιμη μορφή. † Συντελεστές παραγωγής: Τα στοιχεία που συντελούν στην παραγωγική διαδικασία.

21

Το σύστημα παραγωγής

• Οι εισροές o γνώση, o εργασία, o υλικά, o ενέργεια, o κεφάλαιο

μετατρέπονται με την παραγωγική διαδικασία σε • εκροές

o έτοιμα προϊόντα, o υπηρεσίες, o πληροφορίες.

• Ο ρόλος της διοίκησης είναι καθοριστικής σημασίας, διότι η διοίκηση

o δέχεται τα μηνύματα του περιβάλλοντος κατάσταση αγοράς, ισχύον θεσμικό πλαίσιο, κ.ά.

o και τα συνδυάζει με τις υπάρχουσες παραγωγικές δυνατότητες,

o ώστε να προκύψει το καλύτερο δυνατόν αποτέλεσμα, το οποίο,

αν είναι επιτυχές, διασφαλίζεται

η ανάπτυξη και η επιβίωση της επιχείρησης

αν δεν είναι επιχειρούνται διορθωτικές κινήσεις.

Σκοποί και λειτουργίες

• Αντικειμενικοί σκοποί της διοίκησης παραγωγής είναι o ο σχεδιασμός και o η λειτουργία των συστημάτων παραγωγής.

• Ο σχεδιασμός ενός συστήματος παραγωγής, o που περιλαμβάνει

πρώτες και άλλες ύλες, μηχανές,

22

εργασία, κτλ. θα λειτουργήσει αποτελεσματικά, αν συνυπάρχει o μ’ ένα κατάλληλο

πρόγραμμα ή οργάνωση.

Διοίκηση παραγωγής

• Η διοίκηση παραγωγής σε μεγάλες βιομηχανικές επιχειρήσεις περιλαμβάνει ενέργειες που αφορούν:

o Την τοποθεσία του εργοστασίου και τη διάταξη των χώρων,

o το σχεδιασμό της παραγωγής, o τον προγραμματισμό της παραγωγής, o τη διασφάλιση ποιότητας και τον έλεγχο

της παραγωγής, o την αποθήκευση των προϊόντων, o τη συντήρηση και αντικατάσταση

του μηχανολογικού εξοπλισμού και των εγκαταστάσεων παραγωγής

o τις προμήθειες.

Τοποθεσία και διάταξη των χώρων

• Επιλογή τόπου εγκατάστασης της επιχείρησης o σε συνεργασία με άλλες λειτουργίες της,

(συνδυασμός της παραγωγής με • απόκτηση απαιτούμενων πρώτων

υλών και • αγορά προορισμού του προϊόντος).

• κατάλληλη αξιοποίηση του χώρου παραγωγής και • διευκόλυνση των διαδικασιών, όπως,

o κίνηση υλικών και εξαρτημάτων. o Διότι

διευκολύνεται η ροή της παραγωγικής διαδικασίας, άρα

μειώνεται το κόστος • (με τη μείωση της απώλειας χρόνου

εργασίας) και διασφαλίζονται οι εργαζόμενοι από ατυχήματα.

• Η λειτουργία αυτή αφορά επίσης o την καταγραφή του υπάρχοντος εξοπλισμού

(πού βρίσκεται το κάθε τι) και o την περιγραφή των χαρακτηριστικών του

γνωρισμάτων, όπως τεχνικές προδιαγραφές,

• (τι κάνει, τι μπορεί να κάνει) έτος προμήθειας, κ.ά.

Σχεδιασμός της παραγωγής

• Έχει βασικό στόχο την επιδίωξη του καλύτερου αποτελέσματος, οπότε

• προσδιορίζει θέματα που αφορούν o τις προδιαγραφές των προϊόντων ή

υπηρεσιών, o την απαραίτητη τεχνογνωσία (know how) και o τον απαιτούμενο μηχανολογικό εξοπλισμό.

• Σχεδιάζεται o η διαδικασία της παραγωγής, o η εργασία στην παραγωγή

• (αναζητούνται τρόποι προσαρμογής

23

του ανθρώπινου παράγοντα στο μηχανολογικό εξοπλισμό)

o κλπ.

Προγραμματισμός • Αποσκοπεί στον προσδιορισμό o μεθόδων και o τεχνικών

που θα επιτρέψουν την αποτελεσματικότερη αξιοποίηση

o του ανθρώπινου παράγοντα και o των άλλων συντελεστών

εγκαταστάσεις, εξοπλισμός

που θα χρησιμοποιηθούν. • Ο προγραμματισμός

o προηγείται της παραγωγής και o σχετίζεται με τον σχεδιασμό.

• Ο προγραμματισμός μπορεί να είναι: (ανάλογα με τη χρονική περίοδο στην οποία αναφέρεται)

o Μακροπρόθεσμος, ο οποίος αφορά την απόκτηση και την κατάλληλη διάταξη

των μέσων παραγωγής, με σκοπό τη μελλοντική παραγωγή.

o Βραχυπρόθεσμος, ο οποίος αφορά την άμεση παραγωγή συγκεκριμένων αγαθών,

με τη δημιουργία χρονοδιαγραμμάτων, που εμφανίζουν

• τις ακριβείς ημερομηνίες έναρξης κάθε σταδίου στην παραγωγή

o αγαθών ή o παραγγελιών.

Εξασφάλιση ποιότητας και

έλεγχος παραγωγής

• (Η επιχείρηση στηρίζεται στον καταναλωτή. o Είναι υποχρεωμένη α’ ακολουθήσει ποιοτικά πρότυπα, o που να ανταποκρίνονται στις ανάγκες του.

• Η νομοθεσία κάθε χώρας o εξασφαλίζει ποιοτικές προδιαγραφές o οι οποίες πρέπει να τηρούνται από τις επιχειρήσεις)

• Ο έλεγχος της παραγωγής έχει στόχο o την ικανοποιητική λειτουργία της παραγωγής

σύμφωνα με τον προγραμματισμό που έχει γίνει. o Ελέγχεται

αν η ποιότητα • των προϊόντων, ή • των υπηρεσιών

ανταποκρίνεται στις αρχικές προδιαγραφές.

o Αν διαπιστωθούν αποκλίσεις, πραγματοποιούνται κατάλληλες διορθωτικές κινήσεις.

• Ο έλεγχος πραγματοποιείται σ’ όλα τα στάδια της παραγωγικής διαδικασίας, δηλαδή

o κατά την έναρξη, o την εξέλιξη και o την ολοκλήρωση

24

των εργασιών. • Ο έλεγχος διακρίνεται σε

o ποιοτικό, o ποσοτικό, o κόστους και o αποθεμάτων.

Αποθήκευση • Αποθήκη είναι ο χώρος των κτιριακών εγκαταστάσεων μιας επιχείρησης, όπου πραγματοποιείται

o αφ’ ενός μεν • η παραλαβή και • διατήρηση των

πρώτων και βοηθητικών υλών, των υλικών συντήρησης και των ανταλλακτικών του

μηχανολογικού εξοπλισμού, o αφ’ ετέρου δε

• η διατήρηση και • η διοχέτευση στην αγορά των έτοιμων προϊόντων.

(εφ’ όσον υπάρχουν τα κατάλληλα αποθέματα)

• Η αποθήκευση εξασφαλίζει: o τη συνεχή και o ομαλή

ροή προϊόντων, καθώς και o τη διακίνησή τους

από o την παραγωγή, μέχρι την o κατανάλωση.

• Η αποτελεσματική διοίκηση εξασφαλίζει o τη μείωση δεκάδων προβλημάτων

στις άλλες λειτουργίες της επιχείρησης.

Συντήρηση / αντικατάσταση μηχανολογικού εξοπλισμού και εγκαταστάσεων παραγωγής

• Στόχος η επίτευξη της μέγιστης απόδοσης της παραγωγικής διαδικασίας.

• Με τη συντήρηση επιτυγχάνεται o η πρόληψη των βλαβών στα μηχανήματα

και στις εγκαταστάσεις και (τακτική και προκαθορισμένη

παρακολούθηση των μηχανημάτων) o η ελαχιστοποίηση των ζημιών που

προκαλούνται από αυτές. • Έτσι, δεν διακόπτεται η παραγωγική διαδικασία,

o κάτι που θα επέφερε πολύπλευρες επιβαρύνσεις στην επιχείρηση.

• (Τα μηχανήματα έχουν προκαθορισμένη διάρκεια ζωής, o δηλαδή χρονικά όρια μέσα στα οποία μπορούν να

λειτουργούν αποδοτικά. o Η επιχείρηση πρέπει να τα αντικαθιστά

ανάλογα με τις τεχνολογικές εξελίξεις)

Προμήθειες • Βασικό αντικείμενο της δραστηριότητας είναι o η προμήθεια με ειδικές διαδικασίες, όπως

προκήρυξη διαγωνισμού, ανάθεση,

όλων των απαραίτητων υλικών για την ομαλή λειτουργία της επιχείρησης. (και γιατί

25

η ελαχιστοποίηση του κόστους παραγωγής και η τήρηση των απαιτούμενων προδιαγραφών

στηρίζονται στην προμήθεια πρώτων υλών.) o Συντάσσεται πρόγραμμα προμηθειών

με τη συνεργασία όλων των λειτουργιών της επιχείρησης,

όπου καταγράφονται όλες οι ανάγκες της.

Διοίκηση Ανθρώπινων Πόρων ή Διοίκηση Προσωπικού

Ορισμός και στόχοι • Επιστημονικός κλάδος της Διοίκησης των Επιχειρήσεων, που

o Μελετά και ερευνά όλα τα ζητήματα διαχείρισης ανθρώπινων πόρων μιας επιχείρησης (ή οργανισμού).

• Σκοπός της είναι ανά πάσα στιγμή o εξασφάλιση των κατάλληλων ανθρώπων

από άποψη ποιότητας και ποσότητας

o καθώς και η αποτελεσματική χρήση και αξιοποίησή τους.

• Αποτελεί σημαντική επιχειρησιακή λειτουργία o γιατί οι άνθρωποι είναι ο πιο

σημαντικός και κρίσιμος

παράγοντας επιτυχίας κάθε οργανωμένης ανθρώπινης δραστηριότητας.

• Η διοίκηση ανθρώπινων πόρων ανατίθεται o σε εξειδικευμένα στελέχη o με σχετικές

σπουδές και εμπειρίες.

Ρόλος • Σχεδόν σε όλες τις μεγάλες επιχειρήσεις ή οργανισμούς,

o υπάρχει ξεχωριστό τμήμα ή διεύθυνση (διεύθυνση προσωπικού)

o που έχει την ευθύνη της Διοίκησης των Ανθρώπινων Πόρων.

• Ο ρόλος του τμήματος ή της Διεύθυνσης Ανθρώπινων πόρων είναι

o να σχεδιάζει τις πολιτικές και τα συστήματα

της Διοίκησης Ανθρώπινων Πόρων και o να εκτελεί

κάποιες συγκεκριμένες λειτουργίες. • Σε επί μέρους λειτουργίες, όπως,

o αξιολόγηση, o εκπαίδευση, o προσλήψεις, o προαγωγές,

συμμετέχουν όλοι οι προϊστάμενοι της επιχείρησης ή του οργανισμού.

26

o Παράδειγμα: Το Τμήμα Διοίκησης Ανθρώπινων πόρων,

σχεδιάζει το σύστημα αξιολόγησης του προσωπικού και

υποστηρίζει τη διαδικασία αξιολόγησης,

όμως, η αξιολόγηση κάθε εργαζομένου γίνεται

κυρίως από τον άμεσο προϊστάμενό του,

με το σύστημα ή τη διαδικασία που προβλέπεται.

Λειτουργίες της διοίκησης

ανθρώπινων πόρων

1. Ο προγραμματισμός του ανθρώπινου δυναμικού 2. Οι προσλήψεις εργαζομένων 3. Η εκπαίδευση και ανάπτυξη ανθρώπινου δυναμικού 4. Η αξιολόγηση του προσωπικού της επιχείρησης 5. Οι μεταθέσεις και προαγωγές των εργαζομένων 6. Η πολιτική των αμοιβών 7. Τα ωφελήματα των εργαζομένων 8. Τα πειθαρχικά μέτρα και οι απολύσεις 9. Η υγεία και πρόληψη των ατυχημάτων των

εργαζομένων 10. Οι εργασιακές σχέσεις 11. Η έρευνα της γνώμης και ικανοποίησης των

εργαζομένων.

Προγραμματισμός ανθρώπινου δυναμικού

• Οι τρόποι με τους οποίους η επιχείρηση εξασφαλίζει o τον αναγκαίο αριθμό εργαζομένων o με τα κατάλληλα προσόντα.

• Οι κυριότερες ενέργειες είναι: o έλεγχος των

δεξιοτήτων και ικανοτήτων των ήδη εργαζομένων (ώστε

• να αξιοποιηθούν στις θέσεις που τους αρμόζουν και

• να ανταποκρίνονται στις ανάγκες της επιχείρησης)

o πρόβλεψη αναγκών σε ανθρώπινο δυναμικό βάσει της παρούσας παραγωγής, την ενδεχόμενη επέκταση της επιχείρησης,

τις τεχνολογικές αλλαγές, o ανάλυση της αγοράς εργασίας και

της σχέσης προσφοράς και ζήτησης o κατάστρωση προγραμμάτων

για την αντιμετώπιση ελλείψεων σε • τεχνικά, • επιστημονικά και • διοικητικά

στελέχη. • Σαν λειτουργία, ο προγραμματισμός ανθρώπινου

δυναμικού σχετίζεται και

27

o με τη φυσική ροή του προσωπικού της επιχείρησης

(συνταξιοδοτήσεις, εκπαιδευτικές άδειες) και

o με τα νέα της σχέδια.

Προσλήψεις • Περιλαμβάνει o την προσέλκυση,

(αγγελίες στον τύπο) o την επιλογή και o την εγκατάσταση

του προσωπικού μέσα στην επιχείρηση. • Η διοίκηση προσωπικού

o επισημαίνει τις πηγές άντλησης προσωπικού

o χρησιμοποιεί ένα σύστημα επιλογής τεστ, συνέντευξη, ιατρική εξέταση, συστάσεις

• (συστατικές επιστολές) που τη βοηθά να παίρνει την τελική απόφαση για

πρόσληψη, ή απόρριψη

σε συνεργασία με τους υπευθύνους των υπόλοιπων τμημάτων.

o Φροντίζει για την ομαλή εγκατάσταση του προσωπικού

• σε διάφορες θέσεις εργασίας με κατάλληλα προγράμματα

• προσανατολισμού και • εισαγωγικής εκπαίδευσης

νεοπροσλαμβανομένων.

Εκπαίδευση – Ανάπτυξη

• (Κάθε εργαζόμενος, o ανεξάρτητα από το επίπεδο των σπουδών του, o για να δουλέψει σε μια επιχείρηση, o πρέπει να εκπαιδευτεί σύμφωνα με τα δεδομένα της).

• Η εκπαίδευση και ανάπτυξη αφορά o τις ανάγκες εκπαίδευσης του προσωπικού, o που καθορίζονται σε συνεργασία με τα

αρμόδια στελέχη κάθε διεύθυνσης. Έτσι καταρτίζεται το γενικό πρόγραμμα και

γίνονται οι αναγκαίες ενέργειες για την υλοποίησή του.

• Σε συντονισμό με το τμήμα προσωπικού, τα στελέχη αναλαμβάνουν

o την εξάσκηση των υφισταμένων, o τη βελτίωση της απόδοσής τους, o την εναλλαγή στο έργο ορισμένων

υπαλλήλων, o την επιλογή των αναπληρωτών τους, καθώς

και (εκμάθηση εναλλακτικών εργασιών, για να είναι

δυνατή η αναπλήρωση εργαζομένων σε

28

περίπτωση απουσίας) o άλλες σχετικές υποχρεώσεις

που έχουν στόχο • την ανάπτυξη του

προσωπικού και • την προετοιμασία του για

ανάληψη θέσεων με περισσότερες ευθύνες.

Αξιολόγηση • Η Διεύθυνση Προσωπικού o αξιολογεί την απόδοση των εργαζομένων

(σε τακτά χρονικά διαστήματα) o σε συνεργασία με τα στελέχη των τμημάτων

στα οποία ανήκουν και o κοινοποιεί τα σχετικά με την απόδοσή τους

αποτελέσματα στους ενδιαφερόμενους o ανάλογα με το σύστημα που επικρατεί.

(συνήθως τα αποτελέσματα κοινοποιούνται στους εργαζόμενους).

• (Η αξιολόγηση είναι απαραίτητη o γιατί σύμφωνα με τα αποτελέσματά της o θα υπάρχουν επιπτώσεις

στις αποδοχές και στην εξέλιξη

των εργαζομένων).

Μεταθέσεις – Προαγωγές

• (Πολλές επιχειρήσεις διαθέτουν, ή δημιουργούν νέα υποκαταστήματα. Έτσι δημιουργούνται οι δυνατότητες μεταθέσεων ή προαγωγών).

• Η διοίκηση Προσωπικού συντονίζει τις μεταθέσεις – προαγωγές

o λαμβάνοντας υπ’ όψη τις ανάγκες της επιχείρησης, τις επιθυμίες του εργαζομένου και

• (Ο εργαζόμενος μπορεί να μην επιθυμεί να αλλάξει εργασιακό χώρο.

o Γι’ αυτό δίδονται κίνητρα, όπως

προαγωγές, μισθολογικές

αναπροσαρμογές, χορήγηση

εταιρικού αυτοκινήτου)

τα προσόντα του, • (πρέπει να διαθέτει εμπειρία)

πριν προβεί σε κάποια αλλαγή. • Κάθε απόφαση για

o μετάθεση ή o προαγωγή,

κάποιου εργαζομένου λαμβάνεται συνήθως σε συνεργασία

o του διευθυντή προσωπικού με o τον προϊστάμενο του αντίστοιχου τμήματος.

Πολιτική αμοιβών • Η Διεύθυνση Προσωπικού εισάγει ένα σύστημα o αξιολόγησης του έργου, που αντιστοιχεί o σε συγκεκριμένη θέση εργασίας

σε συνεργασία με τα αρμόδια στελέχη. • Η ανώτατη διοίκηση καθορίζει

o τη δομή των αμοιβών

29

κατά βαθμούς ιεραρχίας και o τα όρια πληρωμής.

• Η Διεύθυνση Προσωπικού, με τα ειδικά στελέχη της o ερευνά τα θέματα αμοιβών και o την αγορά εργασίας

και προτείνει o αναθεώρηση των αυξήσεων, ή o ολοκληρωτική αλλαγή στην πολιτική

αμοιβών. • Το επίπεδο αμοιβών μιας επιχείρησης εξαρτάται από:

o την ποιότητα εργασίας των υπαλλήλων της, o τον ανταγωνισμό μεταξύ εργαζομένων, o την ικανότητα της επιχείρησης να πληρώνει

ελκυστικούς μισθούς, o τον ανταγωνισμό που δημιουργούν άλλες

επιχειρήσεις για ορισμένες θέσεις εργασίας, κ.ά.

Ωφελήματα εργαζομένων

• Η Διεύθυνση Προσωπικού • με την έγκριση της ανώτατης

διοίκησης o φροντίζει για την εξασφάλιση

• των συντάξεων, • των ασφαλίσεων, • της ιατρικής και νοσοκομειακής

περίθαλψης στους εργαζομένους,

o όπως και για • αποζημιώσεις

o ασθένειας, o ανεργίας,

• δάνεια o και οργανώνει

• κοινωνικά και • ψυχαγωγικά

προγράμματα.

Πειθαρχικά μέτρα - Απολύσεις

• Η πειθαρχία αναφέρεται είτε o στην εκπαίδευση

που αποσκοπεί στην απόκτηση συμπεριφοράς

• σύμφωνης με τους καθορισμένους κανόνες διαγωγής, είτε

o στην τιμωρία αυτών που τους παραβαίνουν. o (Οι κανόνες συμπεριφοράς υπάρχουν για να μην

δημιουργούνται προβλήματα συνεργασίας. Αφορούν συνήθως

• την ενδυμασία, (dress code) • την εμφάνιση των εργαζομένων, • τον τρόπο ομιλίας, • την εξυπηρέτηση πελατών, • την απαγόρευση του καπνίσματος

κλπ. • Η Διεύθυνση Προσωπικού

o διατυπώνει τους κανόνες συμπεριφοράς, όμως

o δεν εφαρμόζει διορθωτικές ποινές στους παραβάτες

30

o χωρίς την έγκριση του διευθυντή. • (Η παραβίαση των κανόνων συμπεριφοράς

o δημιουργεί κακές εντυπώσεις, o μπορεί να επιφέρει χρηματικά πρόστιμα και o απολύσεις).

Υγεία – Πρόληψη ατυχημάτων

• (Σε αρκετές επιχειρήσεις επικρατούν συνθήκες ανθυγιεινής εργασίας και

o οι εργαζόμενοι εκτίθενται σε κινδύνους για την υγεία τους.)

• Το τυπικό πρόγραμμα υγείας εργαζομένων περιλαμβάνει:

o ιατρική εξέταση πριν την πρόσληψη, (για να διαπιστωθεί αν ο εργαζόμενος μπορεί να

ανταποκριθεί στις απαιτήσεις της επιχείρησης) o περιοδική εξέταση

σε περίπτωση ανθυγιεινής εργασίας, • (για εξασφάλιση της παραμονής στον

συγκεκριμένο εργασιακό χώρο). o λειτουργία φαρμακείου, o πρώτες βοήθειες, o θεραπεία μικρών κακοδιαθεσιών, o μαθήματα υγιεινής, o έλεγχο και προφύλαξη από επικίνδυνες

καταστάσεις μέσα στην επιχείρηση. • Η πρόληψη ατυχημάτων σχετίζεται με θέματα

o μηχανολογικού εξοπλισμού, o εκπαίδευσης και o επιβολής κανονισμών

σε στενή συνεργασία o του υπευθύνου πρόληψης ατυχημάτων

(από τη διεύθυνση προσωπικού) o με το τμήμα μηχανικών και εργοδηγών

της επιχείρησης.

Εργασιακές σχέσεις • Το τμήμα προσωπικού παίζει σημαντικό (διαμεσολαβητικό) ρόλο

o στις σχέσεις συνδικαλισμού – διοίκησης γιατί ο υπεύθυνος προσωπικού

o ενεργεί συνήθως ως υπεύθυνος της ομάδας διαπραγματεύσεων με το σωματείο

• (ενημερώνεται για τα αιτήματα των εργαζομένων και πληροφορεί τη διοίκηση)

και συχνά ως αντιπρόσωπος της ανώτατης ηγεσίας της επιχείρησης.

• Ο υπεύθυνος προσωπικού, o συμβουλεύει σχετικά με

τον καθορισμό των υπερωριών, το χειρισμό των μεταθέσεων (προαγωγών) και των απολύσεων

o και βοηθά στη διαδικασία επίλυσης διενέξεων

(και παρεξηγήσεων) και στην επικοινωνία των εργαζομένων με τη διοίκηση.

31

o Έχει καθήκον • για τη διατήρηση καλών

εργασιακών σχέσεων, να δημιουργεί κλίμα

φιλίας, ειλικρίνειας, εμπιστοσύνης και συνεργασίας

μεταξύ των εργαζομένων, έτσι ώστε να έχουν την αίσθηση ότι ανήκουν στην επιχείρηση.

Έρευνα γνωμών και ικανοποίησης των εργαζομένων

• Η έρευνα (γκάλοπ για να καταγραφεί η γνώμη των εργαζομένων) γύρω από τα ανθρώπινα προβλήματα του οργανισμού, όπως

o η διάθεση για απόδοση των εργαζομένων, (αν είναι ευχαριστημένοι με τη δουλειά τους, τι θα μπορούσε να βελτιώσει την απόδοσή

τους) o η πρόβλεψη για διοικητική επιτυχία,

(η γνώμη τους για τη διοίκηση) o η σωστή επικοινωνία,

(οι επαγγελματικές σχέσεις με τους υπόλοιπους συνεργάτες)

o η ομαδική συμπεριφορά στην εργασία, κ.ά. • Το τμήμα προσωπικού είναι υπεύθυνο για την

εφαρμογή των πορισμάτων από μια τέτοια έρευνα.

Αλληλεξάρτηση της διοίκησης

προσωπικού με τις υπόλοιπες λειτουργίες

• Η διοίκηση προσωπικού δεν είναι εντελώς ξεχωριστή λειτουργία από τις υπόλοιπες της επιχείρησης.

• Για την αποτελεσματική διεύθυνση προσωπικού, πρέπει να υπάρχει αρμονική συνεργασία

o μεταξύ των ειδικών στα θέματα προσωπικού και

o των ανώτατων στελεχών.

32