20 09 2013 lr

Ein

nig

í F

rét

tatí

ma

nu

m í

da

g: P

isti

ll m

ögg

u P

álu

um

hei

m b

arn

sin

s –

6 Fæ

ðu

tegu

nd

ir s

em s

tyrk

ja ó

næ

mis

kerF

ið –

blá

snir

kar

lman

nsl

okk

ar á

vet

rard

ögu

m

Viðtal RagnheiðuR RagnaRsdóttiR sundkona

ókeypis

Rödd Gunnu Dísar mun brátt heyrast að nýju á virkum morgnum

16viðtal

alzhEimErsdagurinnsérblað

vildi að ég hefði verið þolinmóðarimóðir ragnheiðar elínar árna-dóttur ráðherra greindist með alzheimerssjúkdóm þegar ragnheiður var um tvítugt. ragnheiður vildi óska að hún hefði sýnt móður sinni meiri þolinmæði og nærgætni.

síða 22

20.–22. september 201338. tölublað 4. árgangur

h e l g a R b l a ð

snýr aftur

30viðtal

ljós

myn

d/h

ari

„i love plokkfiskur“

indversk-íslenska angela jónsson, ein

eftirsóttasta kona ind-lands, vill eyða meiri tíma á íslandi. hún á níu alsystkini og eru

þrjú þeirra búsett hér. michelsenwatch.com

Gleraugnaverslunin þín

MJÓDDINNIÁlfabakka 14Opið: virka daga 9–18

FIRÐIFjarðargötu 13–15Opið: virka daga 10–18og laugardaga 11–15

SELFOSSIAusturvegi 4Opið: virka daga 10–18

Tilboðið gildir 18. sept.–4. okt.

Umgjarðir frá 2.500 kr.

15–80% afsláttur af umgjörðum

TILBOÐSDAGAR Í AUGASTAÐ

OUTFITTERS NATION ICELAND - KRINGLAN

TÍSKUBÚÐUNGA FÓLKSINS

FLOTTAR ÚLPUR

Í SKÓLANN

FRÁ KR. 10.900

Sunddrotting á tímamótum

ragnheiður ragnars-

dóttir eignaðist frum-

burðinn breka í febrúar.

hún þyngdist um 45 kíló

á meðgöngunni en hefur

gengið vel að koma sér

aftur í form. ragnheiður

og eiginmaður hennar,

atli bjarnason, gengu í

það heilaga í sumar en

þau trúlofuðu sig eftir

að hafa aðeins þekkst

í mánuð. hún er andlit

nýrrar förðunarlínu

og hvetur nýbakaðar

mæður til að gefa sér

tíma til að dekra við sig.

Alzheimersdagurinn 21. september 2013

F élag áhugafólks og aðstand-enda Alzheimerssjúklinga og annarra skyldra sjúkdóma hefur skrifstofu sína í Reykja-vík en hefur á undanförnum árum víkkað starfsemina út um landið. Að sögn Fanneyjar Proppé Eiríksdóttur, for-manns félagsins, eru nú starfandi tenglar á tíu stöðum vítt og breitt um landið og getur fólk leitað til þeirra eftir fræðslu og stuðningi. „Svo förum við á þessa staði einu sinni á ári með fræðslu auk þess sem tengiliðirnir halda sjálfstæða fundi hver á sínum stað,“ segir Fanney. Eru til staðar fyrir skjólstæðinga sínaFlestir félagsmenn í FAAS eru aðstand-endur og áhugafólk um Alzheimers-sjúkdóminn og tengda sjúkdóma. „Okkar skjólstæðingar missa tökin á tilverunni og þurfa á miklum stuðningi að halda. Oft gera þau sér ekki grein fyrir veikindum sínum nema kannski til að byrja með en svo glatast sá skilningur eftir því sem sjúkdómurinn ágerist. Þeir geta ekki barist fyrir sínum hag sjálfir og því gerum við það.“ Markmið félagsins er að gæta hags-muna skjólstæðinga sinna auk þess að efla samvinnu og samheldni aðstandenda. „Við viljum líka auka skilning og þekk-ingu stjórnvalda, heilbrigðisstarfsstétta og almennings á sjúkdómnum og þeim vandamálum sem fólk með heilabilun og fjölskyldur þeirra glíma við.“ Þá sé það markmið félagsins að opna umræðuna um Alzheimerssjúkdóminn og að auka skilning almennings á honum. „Það velur sér enginn Alzheimers og fólk úr öllum stigum þjóðfélagsins getur fengið sjúk-dóminn. Ekki aðeins eldra fólk heldur líka þeir yngri því fólk undir fimmtugu hefur einnig greinst með sjúkdóminn.“Að sögn Fanneyjar er gott fyrir aðstand-endur að hafa einhvern að leita til þegar þá grunar að einhver nákominn sé að veikjast af heilabilun. „Þá er gott að tala við fólk sem veit hvernig heilabilun lýsir sér og getur leiðbeint um hvað beri að gera. Fólk getur pantað viðtal hjá okkur eða spjallað í síma. Svo stöndum við fyrir ýmis konar fyrirlestrum um mál, tengd heilabilun, sem við finnum að fólk er að velta fyrir sér.“Rúmlega tólf hundruð manns eru í félaginu og hefur það engar fastar tekjur nema af félagsgjöldum. Félagið hefur tekjur af sölu minningarkorta félagsins og hefur fengið arf auk þess að fá styrki frá félagasamtökum, sveitarfélögum og ein-staklingum. „Við fáum aldrei fast framlag á fjárlögum ríkisins og þar er alltaf verið að skera meira og meira niður. Þar sem okkar starfsemi er mjög umfangsmikil og

MinningarkortMóttaka minningarkorta félagsins er í síma 533 1088 og á netfanginu [email protected].

Minningarkortin eru einnig fáanleg í Gallery 8, Hafnargötu 26 í Reykjanesbæ,í Blómabúð Akureyrar, í Blómabúðinni Akur á Akureyri, í Eymundsson á Akureyri og í Reykjanesbæ.

FAAS StoFnAð 14. mArS 1985

Fyrsta Alzheimersfélagið á NorðurlöndumFélag áhugafólks og aðstandenda Alzheimerssjúklinga og annarra skyldra sjúkdóma eða FAAs er nú á tuttugasta og níunda aldursári. megin stefnumál félagsins eru að gæta hagsmuna skjólstæðinga sinna og auka skilning stjórnvalda, heilbrigðisstétta og almennings á Alzheimerssjúkdómnum. slagorð félagsins er „munum þá sem gleyma.“ þörf finnst mér að ríkið ætti að styrkja rekstur-inn enn betur og vera í náinni samvinnu með okkur.“

Dagþjálfun viðheldur færniÍ stóru og virðulegu húsi við Flókagötu í Reykjavík er Hlíðabær sem var fyrsta sérhæfða dagþjálfunin fyrir fólk með heilabilun og var opnuð fyrir tuttugu og sjö árum fyrir tilstilli FAAS. Í dag býður FAAS upp á sérhæfðar dagþjálfanir á þremur stöðum þar sem á milli fimmtíu og fimm til sextíu manns fá aðstoð og þjálfun alla virka daga ársins. Þar og á öllum sérhæfðum dagþjálfunum er rekið öflugt starf þar sem um tuttugu manns mæta á hvern stað hvern virkan dag ársins. Í dagþjálfuninni er líðan skjólstæðinganna bætt með markvissri þjálfun, möguleikar þeirra til að búa lengur á eigin heimili auknir auk þess sem aðstand-endum er veittur stuðningur og hvíld. Segir Fanney að þannig sé hægt að viðhalda færni þeirra að hluta. Vandinn sé þó sá að oft þurfi fólk að bíða í marga mánuði eftir að komast inn í sérhæfða dagþjálfun. Um hundrað manns eru á biðlista eftir að komast í dagþjálfun. Á þessum langa biðtíma hraki fólki mikið og sé orðið mjög veikt þegar það loksins kemst að í dagþjálfun. „Þá getur fólk síður nýtt sér þá þjónustu sem í boði er og á því stutt tímabil þar áður en það fer inn á hjúkrunarheimili.“FAAS hefur nú markað sér þá stefnu til fram-tíðar að hætta sjálft rekstri sérhæfðra dagþjálf-ana og snúa sér enn frekar að fræðslu, ráðgjöf og kynningu og er það til samræmis við þá

stefnubreytingu heilbrigðisyfirvalda að flytja alla slíka þjónustu til sveitarfélaganna.Baráttan við kerfið endalausFAAS hefur á undanförnum árum barist fyrir viðurkenningu á því að aðstandendur sem þurfi oft og tíðum að hætta að vinna til að sinna mökum sem greinst hafa með heilabilun fái fjárhagsaðstoð. „Þegar annar makinn er veikur og hinn í skertri vinnu getur verið erfitt að láta hlutina ganga upp fjárhagslega,“ segir Fanney. Yfirleitt sé það þannig fyrstu árin eftir greiningu að aðstandendur taki mikinn þátt í umönnuninni. „Fólk fær veikindadaga vegna barna sinna en ekki maka.“ Fyrir síðustu alþingiskosningar reyndi fé-lagið að vekja sérstaka athygli á réttindabaráttu sinni og segir Fanney útlit fyrir að núverandi heilbrigðisráðherra sýni málefninu skilning. „Við stefnum að því að koma upp upplýsinga-miðstöð. Þá gætu sjúklingar og aðstandendur komið á einn stað og fengið allar nauðsynlegar upplýsingar þar.“

Að sögn Fanneyjar er engin tölfræði til á Ís-landi í dag um það hve margir eru greindir með Alzheimers eða aðra tengda sjúkdóma og það þykir þeim í félaginu það mjög slæmt. Hér sé notuð þumalputtareglan um að það sé um eitt prósent landsmanna með slíkan sjúkdóm svo reikna má út að það séu um 3300 manns en hve margir greinist árlega sé ekki vitað með vissu.Dagný Hulda Erlendsdó[email protected]

Það velur sér eng-inn Alz-heimers og fólk úr öllum stigum þjóð-félagsins getur fengið sjúkdóm-inn.

Fanney Proppé er formaður FAAS en félagið berst fyrir því að aðstandendur Alzheimerssjúklinga öðlist rétt á veikindadögum þegar

þeir eru frá vinnu vegna umönnunar ástvina sinna. Ljósmynd/Hari.


Fárum víkksögn Fanneyjar Proppmannsá tíu stöðum vítt oggetur fólk lstuðningi. „Svo einu sinni á ári með tengiliðirnir halda sjálfstæsínum stað,

Eru til staðar fyriFlestirendur ogsjúkdóminn ogskjólstæog þurfa á miklum stuog þurfa á miklum stuoggera þau sér era þau sér erasínum nemsvo glatsjúkdómuribarist fyrir við það.“

Markmið fmuna skjólstæðingaefla samvinnu og „Við viljumingu stjórnog almenningvandamálum sem fólk mefjölskyldumarkmið félum Alzheimerssjúkdómskilning almennings á honumsér enginn Alzheimers og fólkstigum þjóðfélagsins getstigum þjóðfélagsins getstigum þdóminn. Ekkþeir yngri því fólk uneinnig greinst með sjúkdóminnAð sögn Fanendur að hafa einhgrunar að einhver nákominn sé að veikjasaf heilabilun. „sem veit hvernig heilabilun lýsir sér oggetur leiðbeint um hvað beri agetur pantað viðtal hjá okkur eða spjallað í síma. Svo stöndum við fyrir ýfyrirlestrum um mál, tengd heilabilun, sem við finnum að fólk er að velta fyrir Rúmlega tólf hundrufélaginu og hefur það nema af félagsg

FAAS StoFnAð 14. m

Fyrsta Alzheimersfélagið á NorðurlöndumFélag áhugafólks Félag áhugafólks Félag áhugafólks Félag áhugafólks Félag áhugafólks Félag áhugafólks Félag áhugafólks Félag áhugafólks Félag áhugafólks Félag áhugafólks Félag áhugafólks Félag áhugafólks Félag áhugafólks og og og og aðstandenda aðstandenda aðstandenda aðstandenda aðstandenda aðstandenda aðstandenda aðstandenda aðstandenda aðstandenda aðstandenda AlzheimersAlzheimersAlzheimersAlzheimersAlzheimersAlzheimersAlzheimersAlzheimersAlzheimerssjúklinga osjúklinga osjúklinga osjúklinga osjúklinga osjúklinga osjúklinga osjúklinga osjúklinga og g g aaannarra skyldra nnarra skyldra nnarra skyldra nnarra skyldra nnarra skyldra nnarra skyldra nnarra skyldra nnarra skyldra nnarra skyldra nnarra skyldra nnarra skyldra nnarra skyldra sjúkdóma eða sjúkdóma eða sjúkdóma eða sjúkdóma eða sjúkdóma eða sjúkdóma eða sjúkdóma eða sjúkdóma eða sjúkdóma eða sjúkdóma eða sjúkdóma eða FFFAAAAAAsss er er er er nú á nú á nú á nú á nú á tuttugasta og tuttugasta og tuttugasta og tuttugasta og tuttugasta og tuttugasta og tuttugasta og tuttugasta og tuttugasta og tuttugasta og tuttugasta og níuníuníuníunda aldursári. nda aldursári. nda aldursári. nda aldursári. nda aldursári. nda aldursári. nda aldursári. nda aldursári. nda aldursári. nda aldursári. nda aldursári. mmmegin steegin steegin steegin steegin steegin steegin stefnfnfnumáumáumáumáumál l félagsins eru að félagsins eru að félagsins eru að félagsins eru að félagsins eru að félagsins eru að félagsins eru að félagsins eru að félagsins eru að félagsins eru að félagsins eru að félagsins eru að gæta gæta gæta gæta gæta gæta hagsmuna hagsmuna hagsmuna hagsmuna hagsmuna hagsmuna hagsmuna hagsmuna hagsmuna skjólstæðinga skjólstæðinga skjólstæðinga skjólstæðinga skjólstæðinga skjólstæðinga skjólstæðinga skjólstæðinga skjólstæðinga skjólstæðinga skjólstæðinga sinnsinnsinnsinnsinna og auka a og auka a og auka a og auka a og auka a og auka a og auka a og auka skilning stjórnskilning stjórnskilning stjórnskilning stjórnskilning stjórnskilning stjórnskilning stjórnskilning stjórnskilning stjórnskilning stjórnskilning stjórnskilning stjórnvalda, hvalda, hvalda, hvalda, hvalda, hvalda, hvalda, heileileileilbrigðisstétta brigðisstétta brigðisstétta brigðisstétta brigðisstétta brigðisstétta brigðisstétta brigðisstétta brigðisstétta brigðisstétta brigðisstétta og almeog almeog almeog almeog almeog almeog almeog almennings nnings nnings nnings nnings nnings nnings ááá Alzheimers Alzheimers Alzheimers Alzheimers Alzheimers Alzheimers Alzheimers Alzheimers Alzheimers Alzheimerssjúkdómnusjúkdómnusjúkdómnusjúkdómnusjúkdómnusjúkdómnusjúkdómnusjúkdómnusjúkdómnusjúkdómnum. m. m. sslagorlagorlagorlagorlagorlagorð félagsins ð félagsins ð félagsins ð félagsins ð félagsins ð félagsins ð félagsins ð félagsins ð félagsins ð félagsins er „er „er „er „mmmunuunuunuunum þá m þá m þá m þá m þá m þá sem sem sem sem gleyma.“gleyma.“gleyma.“gleyma.“gleyma.“gleyma.“gleyma.“

íslenskt grænmetiSölufélag garðyrkjumanna

hauSt 2013

Það hefur oft gengið betur hjá okkur,

veðráttan hefur sett strik í reikninginn

þetta árið. Það hefur verið mjög mikil

úrkoma og lítil sól og lítur út fyrir að uppskera

verði langt undir meðallagi“, segir Hrafnkell

Karlsson bóndi á Hrauni í Ölfusi og formaður

Félags gulrófnabænda. Hann og kona hans

Sigríður Gestsdóttir hafa ræktað rófur frá

árinu 1975. Þau hjón stofnuðu rekstrarfélagið

Hraunsós um jörðina og fleiri eignir árið

2002. Þau rækta hross og einnig er töluverð

trjárækt á jörðinni. Einnig hafa þau nytjað söl

eins og gert hefur verið á jörð þeirra frá alda

öðli. Þau fást í verslunum í Reykjavík, Selfossi,

Vestmannaeyjum og víðar, en einnig eru söl flutt

út til Danmerkur.

Talið er að Hraun hafi byggst upp á 12. – 13.

öld og er jarðarinnar getið í rituðum heimildum

um 1400. Til eru sagnir um átök sem urðu á

Hrauni 1502, þegar Lénharður fógeti var veginn

þar. Hrafnkell er fæddur og uppalinn á Hrauni

og hafa forfeður hans í beinan karllegg búið

á Hrauni frá því laust eftir aldamótin 1800.

Sigríður er fædd og uppalin á Selfossi, en er

ættuð úr Landsveit og Ásahreppi í Rangárþingi.

Hrafnkell og Sigríður hófu bússkap á Hrauni

árið 1973.

Rófur hafa verið ræktaðar á Hrauni um

áratugaskeið. Undanfarin ár hefur uppskeran

verið frá 100 og upp í tæplega 200 tonn á ári.

Nú telur Hrafnkell að uppskeran nái vart 100

tonnum. „Við erum með tvo stofna af rófum,

Sandvíkurrófu, sem er upprunninn frá

Kálfafellsrófunni, sem er íslenskt afbrigði, en

einnig ræktum við stofn sem upprunninn er frá

norður Noregi“, segir Hrafnkell. Sandvíkurrófan

er mjög bragðgóð. Hún er ljósari en norska

afbrigðið, sem er gulleitt. Fullkomnar

kæligeymslur eru notaðar á Hrauni, sem reistar

voru fljótlega eftir að rófnarækt hófst.

Rófan hefur mikla þýðingu sem matjurt hér

á landi því aðeins er ræktað og borðað meira

af kartöflum. Hún þroskast ágætlega í íslensku

loftslagi og geymist auk þess vel. Ræktun og

neysla rófu er mest í löndum norður Evrópu og

helst á Norðurlöndum. Hún er stundum kölluð

kálrabi, en ekki má rugla þeirri nafngift saman

við hnúðkál, sem mikið er ræktað í Þýslalandi

og gengur undir nafninu kohlrabi. Íslenskar

rófur eru fáanlegan mest allt árið en framboð

fer mest eftir því hvernig til hefur tekist með

ræktun árið áður. Rófur er hægt að rækta um

allt land, þó ræktun þeirra gangi einna best á

Suðurlandi.

Fyrstu prentuðu heimildir um rófu eru

frá Sviss. Árið 1620 segir svissneskur bóndi

frá rófnarækt og tekur fram að rófan sé

upprunnin í Svíþjóð og þar vaxi hún villt.

Rófan er upprunnin á norðurslóðum og

líklega hefur hún einnig vaxið villt í Rússlandi.

Konungsfjölskyldan í Bretlandi var farin að

rækta rófur í matjurtagarði sínum árið 1669 og

um 1700 var ræktun hafin í Frakklandi. Fyrst er

getið um rófur í rituðum heimildum í norður

Ameríku árið 1817, en þar hófst rófnarækt í

stórum stíl í Illinois.

Rófan er skyld káltegundum en andstætt

þeim nýtum við ekki af henni blöðin heldur

forðarótina sem hún myndar og við köllum rófu

í daglegu tali. Rófan eða forðarótin myndast úr

þeim hluta plöntunnar sem samsvarar stöngli og

rót.

næringargildi

Rófa er mikilvæg matjurt og er rík af

vítamínum og steinefnum. Hún er stundum

nefnd „appelsína norðursins“ vegna þess hversu

rík hún er af C vítamíni. Auk þess er í henni

mikið af A vítamíni í formi karótíns. Hún er

trefjarík og hitaeiningasnauð, aðeins 49 (kcal)

í 100 gr. Hún er því upplögð sem millibiti,

seðjandi og trefjarík.

geymsla

Rófur á að geyma í kæli við hita sem næst

0° í sem mestum raka. Venjulega má draga úr

vatnstapi í geymslu með því að sveipa þær

plastfilmu. Munið að nota aðeins plast sem er

viðurkennt fyrir grænmeti og ávexti.

Hraunsós í Ölfusi– rækta appelsínur norðursins – rófur eru seðjandi, trefjaríkar, hitaeiningasnauðar og fullar af C vítamíni

Rófa

C-vitamín bomba

Spergilkál

Gott fyrir ónæmiskerfiðÞeytingar

Drekktu grænmetið!

ListakokkarHöfundar uppskrifta

í blaðinu eru: nanna

rögnvaldsdóttir,

Helga mogensen og

margrét leifsdóttir.

ha

ri

ha

ri

Elsa

Bjö

rg M

ag

nú

sdó

ttir

geymið blaðið

hrafnkell Karlsson og sigríður gestsdóttir hafa ræktað rófur frá árinu 1975.

Kartöflur

Hitaeiningasnauðar

sérBLÖÐ umALzheimersdAginn

og ísLenskt grænmetifyLgjA fréttAtímAnum í dAg

Dagný Hulda Erlendsdóttir

[email protected]

HV

ÍTA

HÚ

SIÐ

/ S

ÍA

pizzaostur á tilboði Þú finnur girnilegar uppskriftir á gottimatinn.is

tilboð

Bók um fjármálalæsi kærkomin þingmönnum

Friðrik Pálsson segir að hug-myndir um aðra staðsetningu flugvallarins í Reykjavík séu ekki komnar á það stig að hægt sé að líta á þær sem raunhæfan kost. Ljósmynd/Skýrsla sam-gönguráðuneytis 2006

SkipulagSmál FreStur til að Skila athugaSemdum við aðalSkipulag reykjavíkur rennur út í dag

Skila undirskriftum í dagRúmlega 68.000 undirskriftum hefur verið safnað á vefnum lending.is og verða þær afhentar borgaryfirvöldum í dag, föstu-dag, sem athugasemd við aðal-skipulag Reykjavíkur til ársins 2030 sem kveður á um að flug-völlurinn flytji úr Vatnsmýri. Að sögn Friðriks Pálssonar, hótel-haldara og eins aðstandenda undirskriftasöfnunarinnar, eru þeir bjartsýnir á að athugasemd-ir þeirra við aðalskipulagið verði teknar til greina. „Þegar svo stór hópur landsmanna skorar á borg-

aryfirvöld þá er ég viss um það hafi áhrif. Þetta er mesti fjöldi sem skrifað hefur undir áskorun á Íslandi,“ segir hann.

Aðspurður hvort að með undir-skriftasöfnuninni sé þess sér-staklega krafist að flugvöllurinn verði alltaf í Vatnsmýri eða hvort það sé frekar nálægð við Landspítala og stjórnsýslu sem hópnum sé umhugað um segir Friðrik mikilvægt að hafa í huga að hugmyndir um aðra stað-setningu í nálægð við Reykjavík séu ekki komnar á það stig að

þær séu raunhæfar. „Það er alveg ljóst að flugvöllurinn verður í Vatnsmýrinni um töluverðan tíma, að minnsta kosti þangað til önnur lausn finnst. Undirskrifta-söfnunin er fyrst og fremst við-brögð okkar við því að í aðal-skipulagi er gert ráð fyrir að á næstu árum eigi að loka þessari gríðarlega mikilvægu samgöngu-miðstöð. Meðan engin önnur lausn á höfuðborgarsvæðinu er í stöðunni er ekkert um annað að ræða en að völlurinn verði þar sem hann er.“

Í tilefni útgáfu nýrrar bókar um hagfræði fyrir almenning sem ber heitið „Auður – hagfræði fyrir íslenska þjóð“ gaf Stofnun um fjármálalæsi öllum alþingismönnum eintak af bókinni í gær, föstudag. Einar K. Guð-finnsson, forseti alþingis, veitti bókunum viðtöku fyrir hönd þingmanna.„Það er afar mikilvægt að allir hafi skilning á því hvernig hag-kerfið virkar,“ segir Breki Karlsson forstöðumaður Stofnunar um fjár-málalæsi. Auður er

hugsuð fyrir almenning og er grunnrit í hagfræði og efnahagsmálum. „Ég fagna þessu framtaki,“ segir Einar K. Guðfinns-son, forseti alþingis. „Bókin kemur sér vel nú

þegar fjárlagafrumvarp-ið er að koma fram... Hún er því kærkomin fyrir okkur þingmenn í þeirri umræðu sem mun fara fram og verður áberandi á næstunni.“ - jh

Pílagrímsganga um ReykjavíkReykjavík Bókmenntaborg UNESCO og Sögufélagið bjóða borgarbúum og öðrum gestum í bókmennta- og sögugöngu um miðborg Reykjavíkur á morgun, laugardag, undir leiðsögn Jóns Karls Helgasonar. Hann hefur nýlega sent frá sér bókina Ódáinsakur: Helgifesta þjóðardýrlinga. Safnast verður saman við Hljómskálann klukkan 15 og byrjað á því að heimsækja myndlhöggvarann Bertel Thorvalssen. Gangan tekur um eina og hálfa klukku-stund. -jh

Hjólaskauta-diskó í RáðhúsiSvokallað hjólaskautadiskó fer fram í bílakjallara Ráðhússins í Reykjavík á föstudag í tilefni af samgönguviku. Diskó-kúlur, ljósadýrð og annað skemmtilegt er hluti af umgjörðinni sem ungt fólk í arkitektúr ætlar að skapa, að því er fram kemur á vef Reykjavíkurborgar. Þar segir jafnframt að allir séu velkomir hvort heldur á venjulegum hjólaskautum eða línuskautum. Einnig verða á staðnum hjóla-skautar sem mögulegt er að fá lánaða. Mælt er með að allir mæti með hjálma.

Rétt hreyf-ing finnst á HreyfitorgiGagnvirki vefurinn Hreyfitorg opnaði nýverið. Meginmarkmið Hreyfitorgs er að auðvelda þeim sem leita eftir þjónustu fyrir sig eða aðra að finna hreyfingu sem samræmist getu og áhuga hverju sinni og stuðlar að heilbrigði og vellíðan. Hreyfitorgi er þannig m.a. ætlað að styðja við uppbyggingu kerfis um ávísun á hreyf-ingu, svonefnds Hreyfiseð-ils. Sérstök áhersla er á að stuðla að auknu framboði á einfaldri og ódýrri hreyfingu sem flestir ættu að geta stundað. Embætti landlæknis hafði umsjón með uppbyggingu Hreyfitorgs en Íþrótta- og ólympíusamband Íslands hefur nú tekið við umsjón vefsins. -jh

Breki Karlsson, forstöðumaður Stofnunar um fjár-málalæsi, Einar K Guðfinnsson, forseti alþingis og Inga Lára Gylfadóttur, höfundur bókarinnar. Mynd

Stefán Hörður Biard

Þ egar Hrafni tekst vel upp – þegar hann er í virkilegum ham – þá ber hann höfuð og herðar yfir alla ís-

lenska kvikmyndagerðarmenn. Hann er kvikmyndagerðarmaður á heimsmæli-kvarða,“ segir Ólafur Gunnarsson rithöf-undur.

Ólafur hefur undanfarið setið við skriftir ásamt Hrafni Gunnlaugssyni kvikmyndaleikstjóra. Þeir hafa skrifað kvikmyndahandrit sem ber yfirskriftina Orðstír deyr aldrei. Um er að ræða vík-ingamynd sem ætti að gleðja aðdáendur Hrafns, en margir telja Hrafninn flýgur og Í skugga hrafnsins hans bestu myndir.

Ólafur vill lítið gefa upp um söguþráð myndarinnar. „Þetta eru að mörgu leyti ný efnistök en ég vil nú svosem ekki fara neitt lengra með að segja um hvað mynd-in fjallar eða neitt slíkt,“ segir Ólafur.

Ólafur og Hrafn hafa fengið handrits-styrk frá Kvikmyndamiðstöð Íslands og vinna nú með framleiðslufyrirtækinu Pegasus að þróun verkefnisins. Rithöf-undurinn kveðst ekki vita hvenær búast megi því að myndin fari í framleiðslu. „Kvikmyndir eru ekkert áhlaupamál. Við þurfum að ganga endanlega frá hand-ritinu. Það yrði þá væntanlega Pegasus sem sæi um að láta þýða það og leita eftir því hvort einhverjir erlendir aðilar hefðu áhuga á að koma inn í verkið. Sem mér finnst nú mjög sennilegt.“

Handritsskrifin eiga sér talsverðan aðdraganda, eða rúmlega sjö ár. „Við þekktumst þegar við vorum ungir menn, hann í Menntaskólanum í Reykjavík og ég í Verslunarskólanum, og höfum síðan vitað hvor af öðrum. Ég hafði gífurlega

ánægju af Hrafninn flýgur á sínum tíma og hélt mikið upp á Í skugga hrafnsins. Ég hef reyndar alltaf haft mikla trú á Hrafni. Hann er einn fárra manna sem hafa handbragð við kvikmyndagerð sem til dæmis einkennir menn á borð við Sam Peckinpah og Kurosawa. Svo þegar við hittumst í fimmtugsafmæli Bubba Mort-hens þá impraði ég á því við Hrafn hvað mér þykir vænt um myndir hans. Við töluðum um það hvort ekki væri ennþá ein víkingamynd sem hægt væri að setja saman og gera og höfum verið að kasta á milli okkar ýmsum hugmyndum í þessi ár síðan. Nú erum við komnir með hand-rit og ég held að þetta sé býsna gott hjá okkur, ég er að minnsta kosti ánægður,“ segir Ólafur sem staðfestir að Hrafn muni leikstýra myndinni þegar þar að kemur. „Það er ætlunin, enda hefur hann þetta einstaka handbragð.“ Ekki náðist í Hrafn við vinnslu fréttarinnar.

Þetta er ekki eina kvikmyndaverk-efnið sem Ólafur vinnur að. Hann er að vinna að handriti upp úr bók sinni Öxin og jörðin með erlendum framleiðanda. Þá hefur Hilmar Oddsson lengi verið með í bígerð að gera mynd upp úr annarri bók Ólafs, Vetrarferðinni.

Ólafur sendi frá sér hina ágætu skáld-sögu Málarinn fyrir síðustu jól en hann hyggst ekki gefa út bók í ár. „Ég hugsa að ég verði með bók á næsta ári og svo ég sleppi kannski andanum úr leirkrúsinni þá verður sú framhald á síðustu skáld-sögu.“

Höskuldur Daði Magnússon

[email protected]

Bíó hraFn gunnlaugSSon mun leikStýra orðStír deyr aldrei

Hrafn og Ólafur skrifa víkingamynd

Hann er kvikmynda-

gerðar-maður á

heimsmæli-kvarða.

Ólafur Gunn-arsson og Hrafn Gunnlaugsson hafa síðan 2006 unnið að ritun kvikmyndahand-ritsins Orðstír deyr aldrei. Hrafn mun leikstýra myndinni og reyna sig enn og aftur við víkinga-myndaformið.

Ljósmynd/Jóhann Páll Ljósmynd/Nordicphotos/Getty

Tveir af fremstu listamönnum þjóðarinnar leiða saman hesta sína í fyrsta sinn við ritun kvikmyndahandritsins Orðstír deyr aldrei. Rithöfundurinn Ólafur Gunnarsson segir að þegar hann hitti Hrafn Gunnlaugsson í fimmtugsafmæli Bubba Morthens þá hafi þeir verið sammála um leik-stjórinn ætti að gera eina víkingamynd til.

2 fréttir Helgin 20.-22. september 2013

*Bíllinn á myndinni kann að vera búinn aukahlutum sem ekki eiga við uppgefið verð og allar upplýsingar eru birtar með fyrirvara um villur.

PROACE er fjölhæfur vinnufélagi, bæði traustur og snar í snúningum. En hann rúmar meira en það. Þrennskonar yfirbygging, hleðslurými og farmþungi gefa einstakt svigrúm til athafna og tveggja tonna dráttargeta eykur enn á afköstin. Njóttu góðs aðbúnaðar á vinnustað með hita í sætum undir stillanlegu stýri í liprum og öruggum akstri.

Komdu við hjá viðurkenndum söluaðilum Toyota laugardaginn 21. september kl. 12–16 og sjáðu hvernig PROACE er starfi þínu vaxinn.

Sýningargestir í Toyota Kauptúni geta að auki skoðað sýningu Sindra á rafmagnsverkfærum frá DeWALT.

Komdu og reynsluaktu PROACE.

Fáðu nánari upplýsingar á www.toyota.isErum á Facebook - Toyota á Íslandi

Verð frá: 5.025.000 kr.

5 ÁRA ÁBYRGÐ

Toyota KauptúniKauptúni 6GarðabæSími: 570-5070

Toyota AkureyriBaldursnesi 1AkureyriSími: 460-4300

Toyota SelfossiFossnesi 14 Selfossi Sími: 480-8000

ÍSLE

NSK

A/SI

A.IS

/TO

Y 65

669

09/1

3

Nýjustu ra

fmagnsverkfæ

rin fr

á

NÝR PROACE STARFI ÞÍNU VAXINN

PROACE sýning á morgun

Holtagörðum - 553-1800 • facebook.com/fondurlist

Stærsta föndurverslun landsinsGlæsilegt úrval

Nýjar brýr yfir Elliðaárósa opnaðar

veður Föstudagur laugardagur sunnudagur

RigNiNgaRbakki á lEið Na yfiR laNdið. léttiR til á EftiR.

HöfuðboRgaRsvæðið: Rigning fyRst, en léttiR síðan til.

RigNiNg fRamaN af N-til. léttiR aNNaRs HElduR til. slEppuR til mEð NætuRfRost.

HöfuðboRgaRsvæðið: HæguR vinduR og sólRíkt, en þó Hætt við smáskúRum.

að mEstu þuRRt. vaxaNdi Na-átt uNdiR kvöld og RigNiNg s-laNds.

HöfuðboRgaRsvæðið: HæguR vinduR og skýjað með köflum. þuRRt.

Hæglæti lengst af um helginaeftir rosa síðustu helgar og framan af vikunni er útlit fyrir hæglætisveður þessa helgina. Reyndar fer dálítil lægð fer norðaustur yfir landið í dag og nótt. Rigning framan af, en léttir síðan til og

á morgun, laugardag, sést víða til sólar, sérstaklega sunnan- og austanlands. á sunnudag

er spáð hægum a-vindum, skýjað víða, en úrkomulaust að heita má. strax eftir helgi getur síðan dregið til tíðinda.

8

7 66

77

5 49

10

7

5 67

8

Einar sveinbjörnsson

[email protected]

F ramleiðslu á lífrænni mjólk hefur verið hætt tímabundið eftir að einn þriggja mjólkurbænda sem hafði líf-

ræna vottun missti vottunina. Lífræn mjólk hefur undanfarin ár verið framleidd á bæj-unum Búlandi í Austur-Landeyjum, Neðra Hálsi í Kjós og Finnastöðum Eyjafirði en það er sá síðastnefndi sem missti lífræna

vottun á dögunum.„Þetta voru mannleg mis-

tök. Hér voru þrjár kýr með júgurbólgu sem þurftu pens-ilín, sem er auðvitað ekki fyrsti kostur í lífrænni ræktun, og fyrir mín mistök blandaðist mjólkin úr þeim kúm saman við hina mjólkina. Mjólkin frá mér var sett í sérhólf í bíl frá Mjólkursamsölunni og þegar hún var prófuð kom í ljós að í henni var pensilín og henni því fargað,“ segir Gunnbjörn Rúnar Ketilsson, bóndi á Finnastöðum. „Þessi mjólk blandaðist aldrei við aðra mjólk og hún kom aldrei

inn í mjólkurbúið. Þetta var á mánudegi og næstu daga fæ ég

heimsókn frá eftirlitsmanni sem staðfestir að engar leifar af lyfjum

séu í mjólkinni enda voru þetta ein mistök. Ég ætlaði því að halda áfram framleiðslu en fæ þá óvænt bréf frá vottunarstöðinni Tún um að ég hafi misst vottunina.“ Gunnbjörn er nú að leggja lokahönd á að afla þeirra gagna sem Tún krefst til að geta endurskoð-að sviptingu á lífrænu vottuninni. „Þetta eru gögn frá dýralækni, Matvælastofnun og fleirum. Ég þarf síðan að leggja þessi gögn fyrir vottunarnefnd og vonast til að fá

grænt ljós,“ segir hann og finnst skrifræðið heldur mikið. „Mér finnst þetta óvenju harkaleg viðbrögð miðað við aðstæður. Það er mjög mikið vesen að standa í þessu. Kröfurnar eru svo margfalt meiri heldur en þegar kemur að hefðbundinni mjólkurfram-leiðslu,“ segir Gunnbjörn. Hann vonast til að fá vottun að nýju, jafnvel í næstu viku, en viðurkennir að um tíma hafi hann íhugað að hætta framleiðslu af persónulegum ástæðum. „Það er hins vegar greinilegt að neytendur vilja þessa mjólk því það er mikil eftirspurn,“ segir hann.

Mjólkursamsalan hefur framleitt lífrænu mjólkina, fyrirtækið Biobú hefur nú for-gang á vinnslu úr lífrænni mjólk en Biobú framleiðir meðal annars lífrænt jógúrt, skyr, smjör og rjóma. „Þriðjungur af lífrænni mjólkurframleiðslu á landinu datt niður eftir að þessi einni bóndi missti vottunina. Mjólkursamsalan ákvað að leyfa okkur að hafa forgang á þá lífrænu mjólk sem fengist því það eru stærri hagsmunir í húfi fyrir okkar fyrirtæki. Allur rekstrargrundvöllur okkar væri hreinlega í hættu ef við fengjum ekki mjólk í okkar framleiðslu,“ segir Helgi Rafn Gunnarsson, framkvæmdastjóri Biobú sem sérhæfir sig í framleiðslu á lífrænum mjólkurvörum. Hann hefur fengið fjölda fyrirspurna frá neytendum eftir að lífrænu mjólkina fór að vanta í verslanir. „Það ein-faldlega vantar fleiri lífræna mjólkurfram-leiðendur. Eftirspurnin er mikil og það sést best hvað það hefur nú miklar afleiðingar þegar einn framleiðandi dettur tímabundið út,“ segir hann.

Erla Hlynsdóttir

[email protected]

diskur og útgáfutón-leikar þrítugra spaðaHinir ástsælu spaðar eru þrítugir í ár og minnast tímamótanna með diski sem kemur út á morgun, laugardag, og heitir áfram með smjörið. útgáfutónleikar verða það kvöld á Café Rosenberg og hefjast klukkan 22. Hljómsveitina spaða skipa: guðmundur andri thorsson gítar og söngur, guðmundur ingólfsson bassi og söngur, aðalgeir arason mandólín og söngur, þorkell Heiðarsson harmonikka og hljómborð, magnús Haraldsson gítar og söngur, Guðmundur Pálsson fiðla og sigurður valgeirsson trommur.

skráningar sjóvár í kauphöll undirbúinfyrirtækjaráðgjöf íslandsbanka hefur verið ráðin sem umsjónaraðili með almennu hlutafjárútboði og skráningu sjóvár-almennra trygginga hf í kauphöllina. markmiðið með útboðinu er, að því er fram kemur í tilkynningu íslandsbanka, að tryggja almenna og góða dreifingu á eignarhaldi félagsins. Hluthafar félagsins í dag eru sf1 slhf., fagfjárfestasjóður á

vegum stefnis hf., sat eignarhaldsfélag hf. sem er félag í eigu glitnis banka hf. og ís-landsbanki hf. stefnt er að því að hlutabréf félagsins verði tekin til viðskipta á nasdaq omX iceland á árinu 2014. -jh

málþing í tilefni af 20 ára afmæliátak – félag fólks með þroskahömlun hefur síðastliðin 20 ár starfað að baráttumálum sínum en það var stofnað 20. septem-ber 1993. í tengslum við afmælið stendur félagið fyrir stuttu málþingi og afmælishá-tíð í dag, föstudag, frá klukkan 17-19, fyrir félagsmenn, vini og vandamenn að Háleitisbraut 13. mikið verður um dýrðir, að því er fram kemur í tilkynningu félags-ins, gómsætar veitingar, fróðleg erindi, skemmtiatriði, tónlist og óvæntir gestir. Meginstarfsemi félagsins frá upphafi hefur falist í fræðslu um þroskahömlun, baráttu fyrir jafnrétti og baráttu gegn fordómum. „þetta höfum við gert með því fræða um líf okkar með þroskahömlun, með að auka sýnileika okkar og með markvissri vinnu að sjálfseflingu félaga okkar sem eru þroskahamlaðir,“ segir aileen soffía svens-dóttir formaður. -jh

Nýjar brýr yfir Elliðaárósa verða formlega opnaðar á morgun, laugardag, klukkan 11. dagur B. eggertsson, formaður borgarráðs og Hreinn Haraldsson vegamála-stjóri opna nýju hjóla- og gönguleiðina formlega og er athöfnin einn viðburða samgönguviku. dagur og Hreinn undirrituðu fyrir rúmu ári samning

um átak í gerð hjóla- og göngustíga og fór sú undirritun fram á sama stað og nýi hjóla- og göngustígurinn liggur nú. „markmiðið er að Reykja-vík verði framúrskarandi hjólaborg,“ sagði dagur við það tækifæri, að því er fram kemur í tilkynn-ingu Reykjavíkurborgar.arkitektar nýju brúnna eru ánægðir með fram-

kvæmdirnar og finnst mannvirkjagerðin hafa tekist mjög vel. „það er gaman að sjá hvað það er mikið samræmi milli hins byggða mann-virkis og upphaflegu tölvumyndanna. Helsti munurinn er að það var betra veður á tölvumynd-unum,“ segir Hans-olav andersen, arkitekt og einn hönnuða.

landbúnaður einn þriggja mjólkurbænda missti vottun

Engin lífræn mjólk fáanleg í verslunumengin lífræn mjólk fæst í verslunum eftir að mannleg mistök urðu til þess að einn þriggja mjólkurbænda með lífræna vottun missti vottunina. mjólkurbóndinn vinnur að því að fá vottunina að nýju en finnst viðbrögðin heldur harkaleg. Óvíst er hvenær lífræn mjólk verður aftur fáanleg.

afar strangar kröfur eru til framleiðenda lífrænnar mjólkur og mega engar lyfjaleifar vera í mjólkinni.

lífræn mjólk inniheldur

meira af omega 3-fitusýrum og minna af

mjólkursykri en venjuleg mjólk.


ÍSLE

NSK

A S

IA.IS

/ VIT

655

12 0

9/13

Skíðaveisla VITA í vetur

Ítalía – Austurríki og Ameríka

Ljós

myn

dari:

Ran

dy L

inck

s

Ítalía – eingöngu með VITA

Aspen - Colorado

Austurríki – Dalirnir 3 – Flachau

Vail - Colorado

Flugáætlun:8., 18., og 25. janúar

1., 8., 15. og 22. febrúar

Flugáætlun:25. janúar

1., 8. og 15. febrúar

Flugáætlun:1. og 4. febrúar

2. mars

Flugáætlun:1., 4. og 15. febrúar

2. mars

Morgunflug til Verona með Icelandair

Beint flug til Denver með Icelandair

Morgunflug til München með Icelandair

Beint flug til Denver með Icelandair

Allir vinsælustu skíðastaðirnir: Selva, Madonna di Campiglio, Val di Fiemme og Paganella

Verð frá 124.900 kr.*og 12.500 Vildarpunktará mann í tvíbýli með morgunverði á Garni Christiania í Madonna 18. – 25. janúar.Innifalið: Flug, flugvallarskattar, gisting með morgunverði og íslensk fararstjórn.

* Verð án Vildarpunkta 134.900 kr.

Aspen – frægasti skíðastaður heims, sem allir skíðamenn þurfa að prófa einu sinni á ævinni.

Verð frá 229.900 kr.*og 12.500 Vildarpunktará mann í tvíbýli með morgunverði á hótel Aspen Meadows 4. – 12. febrúar.Innifalið: Flug, flugvallarskattar og gisting með morgunverði.


Fallegur skíðabær með aðgengi að Ski-Amadé, einu besta skíðasvæði austurísku Alpanna.

Verð frá 169.900 kr.*og 12.500 Vildarpunktará mann í tvíbýli með hálfu fæði á hótel Unterberghof 25. janúar – 1. febrúar.Innifalið: Flug, flugvallarskattar og gisting með morgunverði.


Vail í Klettafjöllum, stærsta samfellda skíðasvæði í Bandaríkjunum.

Verð frá 308.800 kr.*og 12.500 Vildarpunktará mann í tvíbýli með morgunverði á hótel Vail Marriott 4. – 12. febúar.Innifalið: Flug, flugvallarskattar og gisting með morgunverði.


„Megnið af fötunum sem við fáum er í mjög góðu standi og við höfum reyndar verið með svolítið mikinn áróður um að ná líka í það sem fólki finnst vera ónýtt,“ segir Örn Ragnarsson, hjá Rauða krossinum, sem sendir notuð föt úr landi í tonnavís mánaðar-lega. Ljósmynd/Hari

Margrét Hallgrímsdóttir, þjóðminjavörður hjá Þjóðminjasafni Íslands og fráfarandi formaður Heimsminjanefndar Íslands, hefur haft forgöngu um að hinn íslenski torfhúsaarfur ásamt tengdu búsetulands-lagi verði tilnefndur á heimsminjaskrá UNESCO. Torfbæirnir eru nú á yfirlits-skrá sem ríkisstjórn Íslands samþykkti árið 2011 að tillögu Heimsminjanefndar en þar er að finna minjar sem til stendur að tilefna á heimsminjaskrána. Ekki er vitað hvenær torfbæirnir verða formlega tilnefndir en til-nefningar eru háðar ákvörðun ríkisstjórnar á hverjum tíma. Verið er að ljúka samnor-rænni tilnefningu á víkingaminjum og eru

Þingvellir þar framlag Íslands en þeir hafa raunar verið á heimsminjaskrá UNESCO frá árinu 2004.

„Þetta snýst ekki um einn og einn torfbæ. Við erum hér með torfhúsaarfinn sem myndar einstæða heild, þ.e. torfhúsin sjálf, handverkið, umhverfið og menningarsagan. Það er langt og flókið ferli að koma minjum á heimsminjaskrá og við þurfum að færa rök fyrir að minjarnar og minjaheildin sé einstök í heiminum. Torfbæirnir hafa notið þess að vera komnir inn í þetta ferli og því er sérstaklega gætt að allri verndun þeirra og varðveislu á vegum Þjóðminjasafnsins,“ segir Margrét. Hún bendir á hversu dýr-

mætur torfhúsaarfurinn sé sem uppruna-legar minjar með ríkulegt sanngildi, og tekur til samanburðar hið gagnstæða þar sem um eftirlíkingar er að ræða. „Dæmi um slíkt eru fyrirhugaðar hugmyndir um eftirlíkingu af miðaldakirkju í Skálholti. Of mikil áhersla hefur á stundum verið á eftir-líkingar í stað þess að stuðla að varðveislu raunverulegra minja sem ég tel að muni hafa mun meira aðdráttarafl að ekki sé talað um gildi fyrir íslenska menningu. Torfhúsin eru þegar komin á skrá yfir minjar sem yfir-völd telja að eigi erindi á heimsminjaskrána og ég myndi halda að það væri sóknarfæri í því fyrir ferðaþjónustuna,“ segir hún. -eh

Forminjar Þjóðminjavörður gagnrýnir eFtirlíkingar aF Fornminjum

Vill torfbæi á heimsminjaskrá

Laufás í Suður-Þingeyjarsýslu er meðal þeirra bæja sem eru á yfirlitsskrá Heimsminjanefndar. Ljósmynd/Guðmundur L. Hafsteinsson. Þjóðminjasafnið

endurvinnsla rauði krossinn tekur við hverri einustu tusku

Á síðasta ári fluttum við út 1350 tonn.

Sendir 100 tonn af fötum úr landi mánaðarlegaÍ fyrra sendi Rauði kross Íslands 1350 tonn af fatnaði úr landi en alla jafna flytur Rauði krossinn út um 100 tonn af flíkum úr fatasöfnun sinni til útlanda. Flokkunarfyrirtæki í Hollandi og Þýska-landi kaupa fötin og ágóðinn rennur í hjálparstarf samtakanna. Rauði krossinn leggur mikla áherslu á að hann taki við öllum fötum, ekki síst þeim sem fólk telur ónýt. Þær flíkur leyna nefnilega á sér og þannig mun vera hægt að endurnýta ónýtar gallabuxur fimm sinnum.

F atasöfnun Rauða krossins hefur sótt í sig veðrið eftir samdrátt í kjölfar efnahagshrunsins. Hjálparsamtökin

senda mest af því sem safnast til útlanda og lætur nærri að 100 tonn af fötum séu send úr landi mánaðarlega.

„Lunginn af því sem safnast fer úr landi og þá í tvennum tilgangi,“ segir Örn Ragn-arsson, verkefnisstjóri hjá Rauða krossin-um. „Annars vegar seljum við það sem við getum ekki notað sjálf og notum svo pen-ingana í hjálparstarfið. Síðan sendum við nokkra gáma á ári til Hvíta-Rússlands en það eru sérvalin og sérpökkuð föt, aðallega fyrir smábörn og svo barnafjölskyldur.“

Rauði krossinn úthlutar fatnaði innan-lands einu sinni í viku til þeirra sem þurfa á að halda. „Og síðan rekum við fjórar verslanir hérna á höfuðborgarsvæðinu og nokkrar úti á landi,“ segir Örn og þangað rata margar eigulegar flíkur.

Örn segir ljóst að fólk sé að verða með-vitaðara um að föt sem það er hætt að nota geti enn gert gagn og komi þeim í söfnunargáma frekar en henda. „Það er greinilegur vöxtur. Það varð náttúrlega mikill samdráttur í hruninu en svo fór þetta að taka við sér aftur 2010 og hefur verið á

uppleið síðan. Á síðasta ári fluttum við út 1350 tonn.“

Örn segir Rauða krossinn taka við öllu enda séu nýtingarmöguleikarnir margir. „Við tökum við öllu sem heitir tuska. Öllum fatnaði alveg sama í hvaða ástandi hann er, rúmfötum, borðdúkum og gluggatjöldum. Bara ef það heitir tuska og sé hægt að nýta það.“ Og það á oftast við. Ónýtar galla-buxur er hægt að endurnýta allt að fimm sinnum og prjónavara er rakin upp og nýr þráður spunninn.

„Það er einhver misskilningur í gangi sem ég sá í einhverju blaði nýlega að fötin sem héðan væru flutt út væru urðuð. Ég held að 95% af því sem kemur frá okkur fari í endurnotkun.“ Örn leggur áherslu á að Rauði krossinn þiggi flíkur sem fólk telur ónýtar. Nærföt og brjóstahaldarar séu til dæmis eftirsóknarverð. „Við höfum fengið tiltölulega lítið af nærfötum en þörfin fyrir þessar flíkur er eftir sem áður töluverð og eftir átak í fyrra verðum við vör við það að fólk er farið að gefa miklu meira af nær-fötum.“

Þórarinn Þórarinsson

[email protected]

ORKA SEM ENDISTWeetabix er frábær leið til að byrja daginn. Veldu næringar-ríkan morgunverð sem heldur þér gangandi fram að hádegi. •

•

Sykurminnstamorgunkornið

Sykurinnihald er það lægsta sem gerist í morgunkorni.

4,4 g sykur í 100 g

••

PIPAR\TBW

A • SÍA

• 120578

Verið velkomin í eina glæsilegustu gleraugnaverslun landsins

Ný verslun í göngugötu

Frábærar daglinsur á sama góða verðinu

2.800 kr.pakkinn

KAUPUM ÁALLRA VÖRUMGLOSS FRÁ DIORÞú færð Á allra vörum glossin frá Dior á eftirtöldum sölustöðum:Fríhöfnin, Flugstöð Leifs EiríkssonarDebenhams, SmáralindLyf og heilsa um land alltLy�a um land alltÓlöf snyrtistofa, SelfossiMake Up Gallery, AkureyriSigurboginn, LaugavegiSnyrtivöruverslunin GlæsibæSnyrtivöruverslanir Hagkaups um land allt

FÍT

ON

/ S

ÍA


living withstyle

ILVA Korputorgi, s: 522 4500 www.ILVA.is mánudaga - föstudaga 11-18:30, laugardaga 10-18, sunnudaga 12-18sendum um allt land0%*

vextir

*Nú getur þú fengið 12 mánaða vaxtalausa greiðslu-dreifingu þegar verslað er með VISA eða MasterCard.

Kauptu núna

ALLt Að 40%Ljósadagar

19.-29. september

Af VöLdum Ljósum, Lömpum, Lugtum og Kertum

20% af öllum

skrautkertum

40% afsláttur

40% afsláttur

einföld beyglaBeygla að eigin vali með skinku, osti, smjöri og sultu. 595,-

40%afsláttur

nýtt

porthoLe svartur gólflampi. Stillanlegur 79.995,- NÚ 47.995

wheeL hvítur gólflampi. H 135 cm 49.995,- NÚ 29.995

portHole

47.995spArAðu 32.000

wHeel

29.995spArAðu 20.000

gAudy gLoBe loftljós. Ø 36 cm 8.995,- NÚ 5.995,-

gaudy globe

5.995spArAðu 3.000

form

9.995spArAðu 8.000

bulb

5.395spArAðu 3.600

1 form borðlampi, svartur. H 37 cm. 17.995,- NÚ 9.995,- 2 coLoNy borðlampi, án skerms. H 50 cm. 27.995,- NÚ 16.795,- 3 oceAN borðlampi án skerms. H 43 cm. 11.995,- NÚ 6.995,- 4 tummy borðlampi án skerms. H 22,5 cm. 5.995,- NÚ 3.495,- 5 BuLB borðlampi, ýmsir litir. H 22 cm. 8.995,- NÚ 5.395,-

50% AfsLáttur Af öLLum osrAm perum

cABAret ljósakróna. Ø 53 cm 19.995,- NÚ 13.995,- einnig til svört.

cabaret

13.995spArAðu 6.000

1 2 3 4 5

Laaaaaaaaaangbestar?

Mörgum finnst Superfries vera laaaangbestu frönskurnar og þær eru nú betri en nokkru sinni áður. Sérvaldar kartöflur, steiktar í repjuolíu og kryddaðar með sjávarsalti. Prófaðu núna!

Laaaaaaaaaangbestar

Tveir þriðju Ís-

lendinga eiga snjall-

síma en MMR kannaði á tímabilinu

30. ágúst til 3. september farsímanotkun Íslendinga

og viðhorf til ólíkra farsíma tegunda. „Vinsældir snjallsíma meðal Íslendinga halda áfram að aukast,“ segir í greinargerð með könnuninni.

„Af þeim sem tóku afstöðu sögðust 66,4% eiga snjallsíma nú, borið saman við 53,8% í október 2012 og 38,0% í nóvem-ber 2011. Til samanburðar sögðust 68% í Bretlandi eiga snjallsíma, 52% í Bandaríkj-unum, 64% í Rússlandi og 60% í Brasilíu.

Af þeim sem tóku afstöðu sögðust flestir nota farsíma frá Nokia eða 32,6%. Þegar svar-endahópnum var skipt eftir því hvort símtæki svarenda voru snjallsímar eða ekki kom hins vegar í ljós verulegur munur á fjölda notenda með Nokia síma. Þannig voru 78,0% þeirra sem nota hefðbundin símtæki sem sögðust mest nota Nokia síma. Á móti voru aðeins 10,1% þeirra

sem sögðust vera með snjall-síma með símtæki frá Nokia. Hlutdeild Nokia meðal snjall-símanotenda var því lægri en meðal notenda á hefðbundnum farsímum. Hlutdeild Nokia á meðal snjallsímanotenda hefur lækkað stöðugt frá því í nóvem-ber 2010 þegar hún mældist 50,8%.

Flestir snjallsímanotendur voru með símtæki frá Sam-sung eða 36,7% þeirra sem tóku afstöðu til spurningarinnar. Hlutdeild Samsung meðal snjallsímanotenda hefur aukist stöðugt frá því í nóvember 2010 þegar hún mældist 3,8%. Hlut-deild Apple (iPhone) á snall-símamarkaði hefur einnig aukist og mælist nú 32,3%, borið saman við 5,6% árið 2010. Hlut-deild annarra framleiðenda á snjallsímamarkaði hefur ýmist staðið í stað eða dregist saman.“

Þegar spurt var hvaða vöru-merki yrði líklegast fyrir valinu ef keyptur væri snjallsími í dag sögðu flestir Samsung og næst flestir sögðu Apple (iPhone). - jh

Farsímar samsung og iPhone stinga aF

Snjallsímar njóta sífellt meiri vinsælda meðal Íslendinga. Ljósmynd/NordicPhotos/GettyImages

Tveir þriðju eiga snjallsíma

Fasteignamarkaður Lúxusíbúðir seLjast veL og FLeiri í byggingu

Lúxusíbúðirnar rjúka út

m argir virðist hafa peninga á milli handanna og geta

leyft sér að festa kaup á eign sem þeim þykir henta, hvort sem það eru lúxus-íbúðir eða hefðbundnar nýjar íbúðir. Ef fólk finnur réttu eignina setur það verðið ekki endilega fyrir sig og margir eru tilbúnir að bíða eftir réttu íbúðinni,“ segir Óskar R. Harðarson, framkvæmda-stjóri fasteignasölunnar Mikluborgar en á næstu misserum mun framboð af nýbyggingum á eftirsóttum svæðum aukast verulega.

Samkvæmt upplýsingum Fréttatímans er mikil eftir-spurn eftir lúxusíbúðum á fasteignamarkaði um þessar mundir og seljast eftirsótt-ustu íbúðirnar á háu verði.

Aðeins tíu íbúðir eru óseldar í háhýsinu að Lindar-götu 37 sem afhent verður í nóvember. Það er ellefu hæða og stærsta íbúðin er 254 fermetrar að stærð. Að sögn Óskars eru allar íbúðirnar á þremur efstu hæðunum seld-ar en enn er hægt að næla sér í stærri íbúðir á sjöundu og

áttundu hæð auk þess sem sex minni íbúðir eru óseldar.

Nýlega hófust framkvæmd-ir við glæsilegt fjölbýlishús á Hrólfsskálamel á Seltjarnar-nesi en fyrir var eitt nýlegt hús þar sem bróðurparturinn af íbúðunum er þegar seldur. 31 íbúð verður í nýja húsinu, þær minnstu eru 90 fermetr-ar en sú stærsta er um 260 fermetrar. Ekki er enn farið að auglýsa íbúðirnar til sölu en þó hafa tilvonandi kaup-endur þegar látið taka sex íbúðir frá. Þar á meðal eru tvær stærstu íbúðirnar.

Sömuleiðis hefur þegar verið selt töluvert af íbúðum í byggingu sem er að rísa við Mýrargötu 26, við höfnina í Reykjavík. Alls verða 68 íbúðir í húsinu og er tuttugu og ein þegar seld. Fermetra-verðið í húsinu er á bilinu 400 þúsund til 590 þúsund krón-ur. Samkvæmt upplýsingum Fréttatímans seldist ein íbúð á sjöundu hæð með útsýni yfir höfnina og til Hörpunnar á því toppverði á dögunum.

Fleiri nýbyggingar með íbúðum á eftirsóttum svæðum munu rísa á næstu

misserum. Á Lýsisreitnum í Vesturbæ Reykjavíkur munu rísa 144 íbúðir, meðal annars í níu hæða húsi og þar verða glæsilegar lúxusíbúðir með sjávarútsýni. Óskar hjá Mikluborg segir að Lýsis-reiturinn sé mjög áhugavert verkefni enda hafi það ekki gerst í háa herrans tíð að byggt sé af krafti í Vestur-bænum sem er ávallt vinsælt hverfi.

Í Mánatúni í Reykjavík er nú unnið að byggingu þriggja fjölbýlishúsa þar sem samanlagt verða um 175 íbúðir. Margar af þeim verða með glæsilegu útsýni og falla í flokk lúxusíbúða.

Á Garðatorgi í Garðabæ rísa allt að átta hæða bygg-ingar sem verða á besta stað í miðbæ bæjarins. „Þetta er mjög spennandi svæði sem gjörbreyta mun ásjónu

bæjarins,“ segir Óskar sem sjálfur býr í Garðabæ. „Þarna verða vandaðar íbúðir í háum gæðaflokki, örstutt frá verslun og þjónustu.“

Allra stærstu lúxusíbúðirn-ar á efstu hæðum sem seljast hér á landi kosta sumar hverjar vel yfir eitt hundrað milljónir króna. Óskar segir að ekki séu margar slíkar í boði og því kosti það sitt að festa sér eina slíka. Þessar

íbúðir eru enda oft á tíðum það stórar að þær eru nánast eins og einbýli á einni hæð sem þykir eftirsótt. „Þess ber þó að geta að í öllum þessum húsum verða íbúðir sem henta kaupendum sem leita að nýjum vönduðum íbúðum í öllum verðflokkum, miðað við stærð, gæði og staðsetningu.“

Höskuldur Daði Magnússon

[email protected]

Næg eftirspurn er eftir lúxusíbúðum á höfuðborgar-svæðinu. Stærstu íbúðirnar eru um 250 fermetrar og fermetraverðið slagar upp í sex hundruð þúsund krónur. Flottustu íbúðirnar eru nánast einbýli á einni hæð sem er eftirsóttur lúxus, segir fasteignasali.

Á Mýrargötu 26 er fermetraverðið á bilinu 400 til 590 þúsund krónur. Ljósmyndir/Hari

Lýsisreiturinn í Vesturbæ Reykjavíkur. Þarna mun níu hæða fjölbýlis-hús með 144 íbúðum rísa.

Á Hrólfsskálamel verða stærstu íbúðirnar 260 fermetrar. Tvær stærstu íbúðirnar eru fráteknar þó ekki sé byrjað að auglýsa íbúðirnar.

Aðeins eru tíu íbúðir óseldar í húsinu að Lindargötu 37 sem er til vinstri á myndinni. Allar íbúðirnar á þremur efstu hæðunum eru seldar.


Miðasala » www.sinfonia.is » www.harpa.is » Miðasala í anddyri Hörpu » Sími: 528 5050 » Opið 10–18 virka daga og 12–18 um helgar

Hljómsveitarstjóri á tónleikum Litla tónsprotans er Bernharður Wilkinson.

Verð á korti með fernum tónleikum aðeins 6.080/7.360 kr.

Litli tónsprotinnÁskrift að skemmtun fyrir alla fjölskylduna þar sem ungir

tónlistarunnendur fá tækifæri til að kynnast töfrum tónlistarinnar.

Skilaboðaskjóðan

Lau. 28. sept. 2013 » 14:00 & 16:00 Heillandi, litrík og fjörug tónlist úr ævintýrasöngleiknum Skilaboða-skjóðunni eftir Þorvald Þorsteinsson í nýrri útsetningu tónskáldsins, Jóhanns G. Jóhannssonar, fyrir Sinfóníuhljómsveit Íslands.

Flytjendur:Eyþór Ingi GunnlaugssonJóhanna Vigdís Arnardóttir Sigríður Thorlacius Örn Árnason

Jólatónleikar

Lau. 14. des. 2013 » 14:00 & 16:00 Sun. 15. des. 2013 » 14:00

Tónleikarnir eru fastur liður í jóla-undirbúningi margra fjölskyldna á Íslandi. Hátíðleikinn heillar, með sígildum jólalögum og klassískri ball-etttónlist í forgrunni. Einsöngvarar eru Sigrún Hjálmtýsdóttir og Kolbrún Völkudóttir. Einnig koma fram ungir hljóðfæraleikarar, kórar og dansarar. Kynnir er leikarinn góðkunni, Gói.

Jabba-dabba-dú!

Lau. 15. feb. 2014 » 14:00

Á tónleikunum lifnar töfraheimur kvikmyndanna við í meðförum Sin-fóníunnar sem flytur eftirlætislögin úr uppáhaldskvikmyndum á borð við Mary Poppins, Stjörnustríð og Sjóræningja Karíbahafsins. Tónlistin öðlast nýja vídd í líflegum kynningum leikarans Góa.

Maxímús kætist í kór

Lau. 26. apríl 2014 » 14:00 & 16:00

Nýtt ævintýri um Maxímús Músíkús þar sem tónelska músin slæst í för með stórum hópi kórbarna sem syngja skemmtilega söngva og herma eftir dýrahljóðum, Maxa til mikillar skemmtunar. Sögumaður er Valur Freyr Einarsson og flytjendur með Sinfóníunni eru hinir ýmsu barnakórar.

Kringlan er einn fjölsóttasti verslunar- og þjónustukjarni Íslands og einn fjölmennasti

vinnustaður landsins. Hátt í 1.000 hjálpfúsir starfsmenn eru þér ávallt innan handar,

þakklátir fyrir innlitið og viðskiptin.

TAKK FYRIR AÐ STYÐJA ÍSLENSKA VERSLUN

Eygló Erla IngvarsdóttirEymundsson

… sjávar-afurðir eru mikilvæg-ur hluti af fæðu Íslendinga og er neysla þeirra sú mesta á alþjóða-vísu.

Flensborgarskóli er forystuskóli verkefninu Heilsueflandi fram-haldsskóli. Ljósmynd/Flensborg

Heilbrigðismál lögð var áHersla á skólabrag í Flensborg

22 framhaldsskólar taka geðrækt fyrir í vetur„Við lögðum núna mesta áherslu á skólabrag og líðan,“ segir Bryndís Jóna Jónsdóttir, mannauðsstjóri Flens-borgarskóla í Hafnarfirði. Skólinn er forystuskóli í verkefninu „Heilsueflandi framhaldsskóli“ og á síðasta skólaári var þar sérstök áhersla á geðrækt. Í verkefninu eru fjögur meginþemu; nær-ing, hreyfing, lífsstíll og geðrækt, en að loknu einu undirbúningsári er eitt viðfangsefni tekið fyrir á hverju skóla-ári. Því eru viðfangsefnin jafn mörg og námsár flestra framhaldsskólanema.

Flensborgarskóli er fyrsti skólinn til að leggja áherslu á geðrækt og segir

Bryndís frá reynslunni á málþingi um geðrækt í framhaldsskólum sem fer fram á Hilton Reykjavík Nordica í dag. Héðinn Svarfdal Björnsson, verkefnis-stjóri Heilsueflandi framhaldsskóla hjá embætti landlæknis, segir að 22 framhaldsskólar taki geðrækt fyrir á þessu skólaári og því dýrmætt að heyra af reynslu Flensborgarskóla. Undan-farin ár hefur Skólapúlsinn staðið fyrir könnun hjá grunnskólanemendum á skólabrag, líðan nemenda og fleira. Embætti landlæknis og Flensborgar-skóli vinna saman að því að þróa Skóla-púls fyrir framhaldsskólanema og í vor

var fyrsta könnunin lögð fyrir. Bryndís segir að niðurstöðurnar séu ekki birtar opinberlega heldur aðeins fyrir starfs-menn skólans til að átta sig á stöðunni og sjá hvað þarf að bæta. Næsta könnun verður gerði í vetur og fæst þá saman-burður. „Ef við sjáum að kvíði meðal nemenda eykst þá getum við brugðist við því,“ segir hún. Öllum framhalds-skólum stendur til boða að gera slíka kannanir í samstarf við Skólapúlsinn, en þær eru ekki persónurekjanlegar.

Erla Hlynsdóttir

[email protected]

sjávarútvegur skýrsla íslandsbanka

Skuldsetning dregst samanFramlegð aldrei meiri. Fyrirtækin greiða um 7 milljarða í sér-stakt veiðigjald fyrir fisikveiðiárið 2012-2013.

r ekstur sjávarútvegsfélaga á Íslandi er almennt góður og ytri skilyrði hagkvæm þó svo að afkoman sé misgóð milli fyrirtækja.

Þrátt fyrir að nokkuð verðfall hafi orðið á mikil-vægum fisktegundum hefur greininni tekist vel að aðlaga sig að þeim aðstæðum. Þetta er meðal þess sem kemur fram í nýrri skýrslu Íslandsbanka sem kynnt var á miðvikudaginn. Í skýrslunni kemur fram að forsenda þess að unnt sé að stuðla að frek-ari framþróun í sjávarútvegi sé að grunnur greinar-innar verði styrktur og efldur.

Lykilatriði skýrslunnar eru þau að sjávarafurðir eru mikilvægur hluti af fæðu Íslendinga og er neysla þeirra sú mesta á alþjóðavísu. Íslenskur sjávarútvegur var með um 11,5% beint framlag til vergrar landsframleiðslu árið 2012 og hefur það farið vaxandi síðustu fimm ár. Rúmlega 12% starfa á landsbyggðinni er í sjávarútvegi samanborið 1,5% á höfuðborgarsvæðinu. Fjöldi starfa í sjávarútvegi hefur aukist um fjórðung síðustu fimm ár. EBITDA framlegð íslenskra sjávarútvegsfyrirtækja hefur aldrei verið hærri en árið 2011 og jókst hún um 26% frá fyrra ári.

Síðustu ár hefur skuldsetning fyrirtækja í sjáv-arútvegi dregist saman og árið 2011 nam hún 442 milljörðum króna. Sjávarútvegsfyrirtæki greiða um 7 milljarða króna í sérstakt veiðigjald fyrir fiskveiði-árið 2012/2013 þegar búið er að gera ráð fyrir frá-dráttarliðum. Greiddur tekjuskattur sjávarútvegs-fyrirtækja á árinu 2013 (rekstrarár 2012) var um 9 milljarðar króna, samanborið 5,5 milljarða árið 2012 (rekstrarár 2011).

Verðmæti útfluttra sjávarafurða nam tæpum 269 milljörðum króna árið 2012 og jókst um tæp 7% frá árinu 2011. Fiskeldi á Íslandi jókst nokkuð á milli áranna 2011 og 2012. Um 7.800 tonnum var slátrað árið 2012 en um 5.000 tonnum árið 2011. Að því er fram kemur í tilkynningu Íslandsbanka er áætlað að 8.500 tonnum verði slátrað á árinu 2013.

Jónas Haraldsson

[email protected]

Verðmæti útfluttra sjávarafurða nam tæpum 269 milljörðum króna árið 2012 og jókst um tæp 7% frá árinu 2011.


Skuldsetning dregst saman

Skútuvogur - Grafarholt - Hafnarfjörður - Akureyri - Egilsstaðir Vestmannaeyjar - Akranes - Ísafjörður - Selfoss - Reykjanesbær

ERIKUR3 stk. aðeins

999kr

ÚTSALA

Orkidea

1.590 kr1.990

POTTAPLÖNTUÚTSALA!

ÚTSALAÚTSALAÚTSALAÚTSALAÚTSALAHAUSTLAUKARNIR KOMNIR • LÆGRA VERÐ!

HAUSTLAUKAR MAGNPAKKNINGAR

HAUSTLAUKARNIR KOMNIR • LÆGRA VERÐ!

POTTAPLÖNTUÚTSALA!

HAUSTLAUKARHAUSTLAUKARHAUSTLAUKARMAGNPAKKNINGAR

EITT MESTA

ÚRVAL LANDSINS

AF HAUSTLAUKUMAF HAUSTLAUKUM

STÆRRILAUKARBETRI BLÓM

7 Rósirföstudag til sunnudags

999kr.

MAGNPAKKNINGARMAGNPAKKNINGAR

TÚLÍPANAR 50 stk. TILBOÐ UM HELGINA – 1.499 KR

KRÓKUSAR 50 stk. 1.699 KR

PÁSKALILJUR 20 stk. 1.699 KR

Heilsubók JóhönnuKynningarverð til sunnudags!

Ástareldur

699 kr999

Skútuvogur - Grafarholt - Hafnarfjörður - Akureyri - Egilsstaðir Vestmannaeyjar - Akranes - Ísafjörður - Selfoss - Reykjanesbær

Kynningarverð

3.990 kr

4.990 kr

Blómavali Skútuvogi

ÚTSALAÚTSALAÚTSALAÚTSALAÚTSALAÚTSALAgildir til sunnudags

Viðskiptavinir VÍS með F plús fjölskyldutryggingu geta sótt flotta

og hlýja húfu með endurskini á næstu þjónustuskrifstofu.

Sjáumst með F plús

VÍS | ÁRMÚLA 3 | 108 REYKJAVÍK | SÍMI 560 5000 | VIS.IS

F iskneysla unglinga minnkar verulega þegar þeir hætta í grunnskóla. Líklega er þetta

vegna þess að þá hætta þeir að borða fisk í skólamötuneytinu,“ segir Gunn-þórunn Einarsdóttir, verkefnisstjóri hjá Matís. Hún ásamt Ingunni Jóns-dóttur, stöðvarstjóra hjá Matís, eru skipuleggjendur landsátaks í fisk-neyslu sem hefst formlega síðar í þessum mánuði en markmiðið er að auka fiskneyslu Íslendinga, meðal annars með því að fræða fólk um fisk og sýna fram á óþrjótandi möguleika sjávarfangs. Átakið er styrkt af AVS rannsóknasjóði í sjávarútvegi.

Tvisvar í viku er lágmarkMatís gerði rannsókn á viðhorfum og fiskneyslu landsmanna á aldrinum 10-80 ára í vor til að hafa samanburð-argögn fyrir rannsókn þegar átakinu lýkur. Þarna voru grunnskólabörn í fyrsta skipti með í neyslukönnuninni. Niðurstaðan var að 10-15 ára börn neyta fisks ríflega 2 sinnum í viku að jafnaði. „Meira en helmingur fisk-neyslunnar fer fram utan heimilis og því má álykta að þau borði um helming þess fisks sem þau borða í skólamötuneytum eða veitingastöð-um,“ segir Gunnþórunn. Næsti ald-urshópur, ungmenni á aldrinum 16-26 ára, neyta fisks hins vegar 1,5 sinnum í viku að meðaltali. Lýðheilsumark-miðin segja til um að fólk eigi að borða fisk minnst tvisvar sinnum í viku þannig að þessar niðurstöður sýna að þessi aldurshópur er ekki að ná þessum markmiðum.

Vilja frekar lax en ýsuBörn 10-15 ára voru spurð um hvaða fisk þau borðuðu oftast. Þar var ýsan oftast nefnd og síðan þorskurinn. „Þegar við spurðum hvað þau lang-aði helst að borða nefndu margir eitthvað annað, til dæmis lax. Við getum notað mun fleiri fisktegundir í matreiðslu og því tilvalið tækifæri að kynna krökkum þær tegundir þar sem neysluvenjur þeirra eru enn að mótast,“ segir hún.

Matís framleiddi ásamt Sagafilm þættina Fagur fiskur sem fyrst voru sýndir í Ríkissjónvarpinu fyrir tveimur árum. Þættirnir voru styrktir af AVS-rannsóknarsjóðnum, en mark-miðið með þeim er að sýna hvernig matbúa megi hinar ýmsu tegundir af fiski á spennandi og fjölbreytilegan

hátt. Ekki voru gerðar sérstakar fisk-neyslukannanir í tengslum við sýn-ingu fyrstu þáttaraðarinnar en verið er að sýna aðra þáttarröðina sem er hluti af fiskneysluátakinu. Að þeim þáttum loknum taka við innskots-þættir á vegum Matís í Kastljósi þar sem Sveinn Kjartansson matreiðslu-meistari mun ásamt börnum elda spennandi fiskrétti. Sérstök áhersla er á börn og ungt fólk í átakinu en almennt er fiskneysla meiri hjá þeim sem eldri eru.

Fiskur er góður próteingjafi og hann inniheldur einnig ýmis önnur næringarefni svo sem selen og joð. Feitur fiskur er auðugur af ómega 3-fitusýrum og D-vítamíni. Sér í lagi er mikilvægt fyrir Íslendinga að huga að neyslu D-vítamínríkra matvæla yfir vetrartímann þegar varla sést til sólar. Næringarfræðingar leggja því almennt mikla áherslu á neyslu fisks.

Fiskneysla í æsku hefur áhrifÍ rannsókn Matís frá 2006 á við-horfum og fiskneyslu var fólk spurt hvað hefði áhrif á fiskneyslu þess. Neysla foreldra á fiski hafði þar mest hvetjandi áhrif, svo og neysla maka, matreiðsluþættir í sjónvarpi, nær-ingarfræðingar og læknar. „Það var einmitt út af þessu sem við réðumst upphaflega í gerð Fagur fiskur, út af áhrifum matreiðsluþátta. Fiskneysla í æsku hefur síðan áhrif á hversu mikið af fiski fólk borðar þegar það verður eldra,“ segir Gunnþórunn. Fiskiðnaðurinn sem slíkur hafði hins vegar letjandi áhrif á fiskneyslu. Hins vegar höfum við fundið fyrir meðbyr frá nýjum stjórnendum í sjávarútvegi þar sem þeir sjá hvað þeir geta gert til að sýna samfélagslega ábyrgð, meðal annars með því að styrkja svona átaksverkefni. Athygli vekur að í þessari rannsókn kemur fram að því fleiri börn sem eru á heimilinu því oftar eru pastaréttir og skyndibitar á boðstólum en fiskur síður.

Fiskiátakið verður formlega sett í Smáralind 28. september með sér-stakri opnunarhátíð þar sem sett verður upp viðamikil fiskikynning þar sem fólk getur smakkað ólíkar fisktegundir. Samhliða þessu verður opnuð sérstök heimasíða átaksins með ýmiskonar fræðslu.

Erla Hlynsdóttir

[email protected]

Því fleiri börn sem eru á heimilinu

því oftar eru pastaréttir og skyndibitar á

boðstólum en fiskur síður.

Heilbrigðismál matís eFnir til landsátaks um Fiskneyslu í vetur

Fiskneysla minni á íslenskum heimilumUngmenni á aldrinum 16-26 ára ná ekki lýðheilsumarkmiðum þegar kemur að fiskneyslu. Verulega dregur úr því unglingar borði fisk þegar þeir hætta í grunnskóla – líklega vegna þess að þau hætta þá að fá fisk í skólamötuneytinu. Matís efnir til sérstaks fiskneysluátaks síðar í þessum mánuði þar sem meðal annars er lögð áhersla á að kenna fólki að matbúa fisk.

Mikið úrval er í íslenskum fiskbúðum og þó ýsa sé oftast á borðum Íslendinga eru aðrar tegundir í sókn. Ljósmynd/Hari

Gunnþórunn Einarsdóttir, verkefnisstjóri hjá Matís, og Ingunn Jónsdóttir, stöðvarstjóri hjá Matís, eru skipuleggjendur landsátaks í fiskneyslu. Ljósmynd/Kristín Edda Gylfadóttir


OPIÐ MÁNUDAGA TIL FÖSTUDAGA 12 - 18 I LAUGARDAGA 11 - 16BÆJARLIND 16 I 201 KÓPAVOGUR I SÍMI 553 7100 I LINAN.IS

Verð frá kr. 338.800 - Stærð 360x167

Verð frá kr. 433.300 - Stærð 280x364

Verð frá kr. 283.780 - Stærð 210x295 Verð frá kr. 156.900 - Stærð 232 cm

Verð frá kr. 326.000 - stærð 240x280

Verð frá kr. 252.800 í áklæði - stærð 252x151

Verð frá kr. 180.700 - stærð 230 cm

Frábært úrval afáklæðum og leðri

í boði.

54321

Ótal möguleikará útfærslum. Allt fráþví að vera stóll upp í

stóran hornsófa.

2x

2x

2x

2x 2x

2x

1x

1x

1x

1x

1x

1x

1x

1x

1x

1x 1x

1x

1x 1x 1x 1x 1x

12x

6x

8x

4x

8x

4x

10x

JamaicaJava

Kenya Kave

coffeehannaðu þinn eigin sófa....

þú velur áklæði eða leður eftir þínum

smekk og þörfum.

þú velur einingar og raðar saman svo úr

verði sófi sem passarí þitt rými.

þú velur arma sem passa sófanum.

Komdu með málin af rýminu sem þú hefur

til okkar og við aðstoðum þig

við að teikna uppsófa sem hentar þér

best og uppfyllirþínar þarfir.

þú velur viðar eða stálfætur.

Draumasófinn er framleiddur eftir

þinni samsetningu.

Sætúni 8, 105 Reykjavík. Sími: 531 3300. ritstjó[email protected] Ritstjórar: Jónas Haraldsson [email protected] og Sigríður Dögg Auðuns dóttir [email protected]. Frétta-stjóri: Höskuldur Daði Magnússon [email protected]. Framkvæmda- og auglýsingastjóri: Valdimar Birgisson [email protected]. Útgáfustjóri: Teitur Jónasson [email protected] . Fréttatíminn er gefinn út af Morgundegi ehf. og er prentaður í 82.000 eintökum í Landsprenti.

AAlþjóðlegi Alzheimersdagurinn er á morgun, laugardag. Af því tilefni fylgir Fréttatímanum í dag sérblað Félags aðstandenda Alzheimerssjúklinga. Full þörf er á þeirri kynningu. Heilabilun er samheiti yfir nokkra sjúkdóma. Eins og fram kemur hjá Birgi Óla Sigmundssyni heilsu-hagfræðingi í sérblaðinu eru einkenni hennar margvísleg en þau helstu eru minnisleysi, ruglingur og erfiðleikar með tal og að skilja mælt mál. Langalgengasta tegund heilabilunar er Alsheimerssjúkdómurinn en aðrar teg-

undir eru til. Fram kemur hjá Birgi Óla að heilabilun byrjar að öllu jöfnu ekki að hrjá fólk fyrr en það er komið á efri ár. Talað er um algengi heilabilunar hjá þeim sem eldri eru en 65 ára.

Alsheimersjúkdómurinn leggst þó einnig á yngra fólk, allt niður í 45 ára aldur, eins og Ragnheiður K. Karlsdóttir, varaformaður Félags aðstandanda Alzheimerssjúklinga og

umönnunaraðili, bendir á grein í sérblaðinu. Þau Birgir segja að allar rannsóknir sýni að vænta megi mikillar aukningar á Alzheimer-stilfellum næstu ár og áratugi. Vandinn sé

hins vegar sá að lítill skilningur hafi fram til þessa verið á sjúkdómnum. Hann leggst þungt á þann veika en veikir líka, eins og Ragnheiður rekur, alla fjölskyldu viðkomandi og ekki síst þann sem næst hinum sjúka stendur og annast hann. Það er binding allan sólarhringinn, allt árið.

Þótt heldur hafi miðað hérlendis undanfarin fimm ár segir varaformaðurinn að við stöndum enn nánast á byrjunarreit. Samfélagið verði að opna augun og ríkið að viðurkenna að Alzheimerssjúkdómurinn og aðrir minnissjúkdómar séu verulega stór hluti af veikindum í heilbrigðiskerfi okkar. Með þeirri viðurkenningu móti ríkið stefnu og komi fram með áætlun sem styðji um-önnunaraðila og meti að verðleikum framlag þeirra. Þeir sem heppnir eru í dag fá inni í dagþjálfun fyrir ástvini þegar sjúkdómurinn fer að ágerast en ekki eru allir svo

lánsamir því nær 100 manna biðlisti er á flestum stöðum á höfuðborgarsvæðinu og lítið er um slíka þjálfun á lands-byggðinni.

Félag aðstandenda Alzheimerssjúklinga bendir á að breytt afstaða gagnvart sjúkdómnum hafi átt sér stað í sumum löndum í kjölfar þess að stjórnvöld tóku höndum saman við Alzheimersfélög og heilbrigðisstarfsfólk. Ragnheiður vill, fyrir hönd umönnunaraðila Alzheimers-sjúklinga, forgangsraða með því að móta sem fyrst stefnu í málum sjúklinganna og umönnunaraðila þeirra. Í annan stað að sett verði í gang vinna við að koma upp gagna-grunni hjá landlækni yfir fjölda greindra einstaklinga í landinu og í þriðja lagi að opnað verði húsnæði þar sem hægt verði að sinna umönnunaraðilum, styrkja þá og leið-beina þeim gegnum verkefnið fram undan, líkt og Ljósið er fyrir fjölskyldur krabbameinssjúkra.

Miðað við mannfjöldaspá Hagstofu Íslands má, að því er fram kemur í grein Birgis Óla, sjá að fjölgun einstaklinga frá 2013 til 2040 í hópi 67 til 80 ára verður á bilinu 99-101% og 143-144% í hópi 80 ára og eldri. Íslenska þjóðin er að eldast og óhjákvæmilega fylgir því, meðal annars, aukið álag á einstaklingana og heilbrigðiskerfið vegna heilabil-unarsjúkdóma en ágengi þeirra eykst með aldri. Miðað er við að um 7% einstaklinga á aldursbilinu 67-80 ára þjáist af einhvers konar heilabilun og 20-25% þeirra sem eldri eru en 80 ára.

Beinn kostnaður mun því falla á heilbrigðiskerfið vegna aukningarinnar þegar þessir einstaklingar þurfa dag-vistun eða varanlega vistun á hjúkrunarheimili. Óbeinn kostnaður fellur síðan á efnahagskerfið, eins og Birgir Óli bendir á, þegar vinnufærir einstaklingar, sem greinast með heilabilun, verða að hætta að vinna eða draga úr vinnuframlagi – en ekki síður þegar aðstandendur verða að draga úr vinnuframlagi eða yfirgefa vinnumarkaðinn til þess að annast veikan fjölskyldumeðlim.

Kallað er eftir stefnumótun stjórnvalda til að mæta þeim vanda sem við blasir.

Alzheimers og aðrir heilabilunarsjúkdómar

Kallað eftir stefnumótun

Jónas [email protected]

NOTAÐIR BÍLAR Kletthálsi 2 · 110 Reykjavík · Sími 590 2160 · www.notadir.is

HV

ÍTA

HÚ

SIÐ

/SÍA

– 1

3-24

93

Kia cee’d Sportswagon EX 1,6Árg. 2012, ekinn 19 þús. km,dísil, 128 hö., 6 gíra,eyðsla 4,3 l/100 km*.

Verð 3.890.000 kr.

Kia Sorento EX Luxury 4wdÁrg. 2011, ekinn 30 þús. km, 198 hö., dísil, sjálfskiptur, eyðsla 7,4 l/100 km*.Verð: 6.690.000 kr.Tilboðsverð: 6.390.000 kr.

Kia Sportage EX 4wdÁrg. 2011, ekinn 42 þús. km,dísil, 136 hö., sjálfskiptur, eyðsla 6,9 l/100 km*.

Verð: 5.390.000 kr.

Kia picanto EX 1,2Árg. 2012, ekinn 7 þús. km,bensín, 84 hö., sjálfskiptur,eyðsla 5,6 l/100 km*.

Verð 2.250.000 kr.

Kia cee‘d LX 1,6Árg. 2012, ekinn 41 þús. km,dísil, 116 hö., sjálfskiptur,eyðsla 5,6 l/100 km*.

Verð 2.850.000 kr.

Opið virka daga kl. 10-18og laugardaga kl. 12-16

Kia cee’d EX 1,6Árg. 2012, ekinn 4 þús. km,dísil, 128 hö., sjálfskiptur, eyðsla 5,5 l/100 km*.

Verð: 3.890.0 00 kr.

* Skv. uppgefnum meðaleyðslutölum frá framleiðanda.

6 áreftir afábyrgð



6 áreftir afábyrgð5 ár

eftir afábyrgð


Veldu notaðan Kia með lengri ábyrgð

Kia Rio EX 1,4Árg. 2011, ekinn 24 þús. km, bensín, 90 hö., sjálfskiptur,eyðsla 6,4 l/100 km*.

Verð: 2.790.000 kr.

Greiðsla á mánuði

26.690 kr. M.v. 50% innborgun og 72 mán. óverðtryggt lán á 9,7% vöxtum. Árleg hlutfallstala kostnaðar: 11,37%.


VikAn sem VAr

En skoðanirnar?Sjálfstæðisflokkurinn er mjög ánægður með hárið á mér.Birgitta Jónsdóttir pírati skartar nú bláu hári við lófaklapp blárra handa.

Leið til leiðréttingarVonandi sé ég ykkur, og peningana

ykkar, á Íslandi.Sigmundur Davíð Gunnlaugsson forsætisráðherra og uppskar hlátur fyrir í lok erindis síns á Iceland Investment Forum á hótel Waldorf

Hilton í Lundúnum á fimmtudags-morgun.

Þegar risaeðlur þrömmuðu um héruð?Hér í eina tíð var Sjálfstæðisflokkurinn táknmynd trausts, ráðdeildar og heiðarleika í íslenskum stjórnmálum. Jakob F. Ásgeirsson, ritstjóri Þjóðmála, snuprar borgarfulltrúa Sjálfstæðisflokksins fyrir klíkuskap í nýjasta tölublaði.

Loðið og teygjanlegtVið misskildum hvernig þetta kvöld ætti að vera og um leið og við sáum hvað þetta væri þá ákváðum við að bakka út úr þessu.Forsvarsmaður Sjallans útskýrir fyrir Akureyri Vikublaði hvers vegna hætt var við svokallað Dirty Night á skemmtistaðnum eftir athugasemd frá Jafnréttisstofu.

Zzzzzzzzzzzzzzzzz........Syfjuðu og lögfræðiskóluðu íhalds-kerlingarnar í Útlendingastofnun eru meira en ár að svara bréfum. Þær vita ekkert í sinn haus og biðja sífellt um sömu skírteinin aftur og aftur.Jónas Kristjánsson lætur Útlendingastofnun fá það óþvegið á bloggi sínu.

14 viðhorf Helgin 20.-22. september 2013

*Bíllinn á myndinni kann að vera búinn aukahlutum sem ekki eiga við uppgefið verð og allar upplýsingar eru birtar með fyrirvara um villur.

NÝR AURIS HYBRID TOURING SPORTSLANGBAKUR SKUTBÍLANNA

ÁSTÆÐA TIL AÐ PRÓFA HYBRIDStórglæsilegt útlit Auris Hybrid Touring Sports er aðeins ein af ástæðum þess að þú verður að prófa þennan skutbíl – þennan langbak sem skilar þér mjúkum, hljóðlátum akstri í skjóli sjö loftpúða. Afburðargott rými fyrir bæði fólk og farangur er enn ein ástæðan til að njóta tæknilegra þæginda á borð við Toyota Touch margmiðlunarkerfi og bakkmyndavél. Hagkvæmt hybrid-kerfi og hugvitsamleg hönnun sparar eldsneyti og dregur úr útblæstri.

Komdu og reynsluaktu LANGBAKI SKUTBÍLANNA.

Fáðu nánari upplýsingar á www.toyota.isErum á Facebook - Toyota á Íslandi

Verð frá: 4.770.000 kr.

5 ÁRA ÁBYRGÐ

Toyota KauptúniKauptúni 6GarðabæSími: 570-5070

Toyota AkureyriBaldursnesi 1AkureyriSími: 460-4300

Toyota ReykjanesbæNjarðarbraut 19ReykjanesbæSími: 420-6600

Toyota SelfossiFossnesi 14 Selfossi Sími: 480-8000

ÍSLE

NSK

A/SI

A.IS

/TO

Y 65

635

09/1

3

H ann er voða rólegur þessi elska og þetta er bara búið að vera rosa ljúft,“ segir útvarpskonan Gunna Dís um

son sinn, Magnús Hlíðar, sem er að verða fjögurra mánaða. Gunna Dís hefur verið fjarri hljóðnemanum og félaga sínum í þættinum Virkir morgnar á Rás 2 þessa mánuði en nú styttist í endurkomu hennar.

„Hann er bara hérna á brjósti og er þar öllum stundum þannig að þetta er löngu hætt að vera feimnismál,“ segir Gunna Dís og hlær. „Tíminn hefur flogið og það er eiginlega svakalega skrýtið að vera að fara að vinna eftir þrjár vikur. En þetta er bara að bresta á.“

Gunna Dís stefnir þó ekki að því að mæta með þann stutta á brjósti í hljóðver. „Nei, ég reikna nú ekki með því. Ætli hann þurfi ekki bara að fara að verða sjálfstæður?“ Segir hún og hlær. „Nei, nei. Nú tekur bara pabbinn við og við ætlum bara að skiptast svona á.“

Gunna Dís hefur fylgst nokkuð vel með Andra Frey í sumar með því að hlusta á þáttinn þeirra. „Já, já. Ég er að hlusta á Andra og Dodda núna, að bjóða upp skóna hans Sigmundar Davíðs. Ég er eiginlega búin að fylgjast með þessu í allt sumar, samt ekki alveg. Ég kúplaði mig út kannski svona fyrstu tvo mánuðina en nú fer maður að þurfa að vera tilbúinn í slaginn aftur.“

Gunna Dís segist ekki hafa fundið neina sérstaka þörf fyrir að grípa fram í fyrir Andra Frey eða svara honum þegar hann hefur skellt á skeið í fjarveru hennar. „Nei, nei. En það hefur alveg komið fyrir að ég sendi honum SMS. Annars stendur hann sig vel þessi elska og spjarar sig fínt. Doddi litli er líka góður með honum. Enda vanur maður.“

Fínt að komast út úr húsiGunna Dís mætir til leiks á ný í annarri viku október og segir tilfinninguna óneitanlega sérkennilega. „Það eru bara þrjár vikur þangað til maður þarf að fara að stilla vekjaraklukkur í fyrsta skipti í einhverja fjóra mánuði. Það verður frekar skrýtið. Heldurðu að það verði ekki viðbrigði?

Það verður reyndar fínt að komast út úr húsi. Þetta er náttúrlega búið að vera, held ég, versta sumar í Reykjavík í ein 30 ár. Ég var svo heppin að lenda í fæðingarorlofi á því sumri. Þannig að ég get ekki sagt að maður sé búinn að vera mikið að spóka sig úti með barnavagninn. Fara niður í bæ eða gera neitt. Maður er bara búinn að hafa það kósí heima og hlusta á útvarpið, þannig að það verður kannski fínt að komast út úr húsi.“

Gunna Dís segir þó að sjálfsögðu nauðsynlegt að taka hringinn með vagninn og sýna sig þannig en tækifærin hafi verið fá. „Mann hefði bara annað hvort rignt niður eða fokið eitthvað. Þetta er búið að vera dálítið þannig.“

Sá sólina fyrst á EgilsstöðumGunna Dís segir þetta sólarlitla sumar í fyrstu hafa valdið sér umtalsverðu hugarangri. „Ég vældi eins og stunginn grís til að byrja með og fannst þetta alveg ömurlegt. Svo er ég bara búin að taka nýjan pól í hæðina og líta bara á þetta sem frábæran tíma sem ég hef átt inni í rólegheitum með barninu. Njóta þess bara

að vera með honum. Og svo drífur maður sig bara út þegar prógrammið byrjar upp á nýtt.“

Gunna Dís lagði land undir fót með Magnús litla í sumar og yfirgaf suddann í Reykjavík. „Jájá. Við fórum bara hringinn í kringum landið með krakkann. Maður er náttúrlega utan af landi. Hann sá sól í fyrsta skipti þegar við fórum á Egilsstaði. Þá var hann orðinn sjö eða átta vikna en það er nú svosem ekkert slæmt að sjá hana í fyrsta skipti á Egilsstöðum. Það gæti verið verra.“

Andri sér um kristilegt uppeldi Gunna Dís segist gera sér vonir um að Andri Freyr hafi saknað hennar eitthvað í fæðingarorlofinu. „En ég efast samt stórkostlega um að hann sé að telja dagana. Ég held ég sé ekki það ómissandi. Hann kíkir líka í kaffi annað slagið. Strákurinn er náttúrlega guðsonur Andra, þannig að hann hefur ákveðnar

skyldur og á að koma hér og sjá um kristilegt uppeldi barnsins. Þannig að hann kíkir í kaffi til okkar reglulega og það er nú ekki leiðinlegt að hann hafi þessu hlutverki að gegna.“

Gunna Dís segir óhjákvæmilega dálítinn aðskilnaðarkvíða hafa gert við sig þegar fríið er farið að styttast svona í annan endann. „Ég held reyndar að það sé alltaf smá kvíði í konum. Bara til að byrja með, en svo held ég að þetta sé miklu minna mál en maður heldur. Þegar þú ert búin að loka þig af, innan veggja heimilisins, og tileinka þig þessu alveg þá er rosalega skrýtið að fara að stíga út fyrir rammann. Það er bara einhvern veginn þannig.“ Segir Gunna Dís sem er þó að komast í gírinn og verður til í slaginn með guðföður sonar síns þegar ballið byrjar á ný.


[email protected]

Gunna Dís hefur notið lífsins með Magnúsli litla Hlíðari síðustu fjóra mánuði og lagði meðal annars land undir fót í sumar til þess að barnið fengi að sjá sólina í fyrsta sinn. Það gerðist á Egilsstöðum þegar drengurinn var um tveggja mánaða gamall. Mynd/Hari

Andri Freyr hefur ákveðnar skyldur og á að koma hér og sjá um kristilegt uppeldi barnsins.

Útvarpskonan vinsæla Gunna Dís hefur verið fjarri góðu gamni á

Virkum morgnum á Rás 2 síðustu fjóra mánuði sem hún hefur eytt

með nýfæddum syni sínum. Andri Freyr, félagi hennar í þættinum,

hefur staðið vaktina á meðan en nú styttist í endurkomu Gunnu

Dísar. Hún hefur þó fylgst náið með Andra Frey og hlustað á þáttinn

með barnið á brjósti. Hún vonast til þess að Andri hafi saknað sín eitt-

hvað þótt hún efist um að hann telji dagana þangað til hún kemur aftur.

Gefur barninu ekki brjóst í stúdíóinu

16 viðtal Helgin 20.-22. september 2013

Gild

ir til

22.

sep

tem

ber á

með

an b

irgði

r end

ast.

hættulega gott!

af nýslátruðu!

Hatting brauðPanino Rustico, pítubrauð 6 stk.,

lífræn Veggen speltbrauð.

Nabisco OreoKremkex, kremkex hjúpað hvítu súkkulaði,

kremkex hjúpað mjólkursúkkulaði.

lambahryggurhálfur, lundarhluti

1799kr/kgverð áður 2298

25%tilboð

afsláttur á kassa

kjúklingur heill, ferskur


Ungnauta- hamborgarar

4 stk m/ brauði749kr/pk

verð áður 999

25%tilboð

afsláttur á kassa

Dönsk prinsessustöngfyrir prinsa og prinsessur.

tilboð

599kr/stkverð áður 659

20%tilboð

afsláttur á kassa nýtt

nýtt

lambakjöt af nýslátruðu!lambakjöt af nýslátruðu!

af nýslátruðu!

lambalæri


Loksins á ísLandi!stöKKaR oG bRaGðGóðaR fRansKaR sem henta með öllum mat. aðeins 22 mínútuR í ofni.

sætar kartöflur

frábært verð

af nýslátruðufrábært verð

af nýslátruðu

F lestir í Indlandi og Asíu verða hissa þegar ég segist vera hálf íslensk. Oft veit fólk ekki einu sinni hvar Ísland er og halda að hér sé allt ísilagt. Ég segi þeim þá yfirleitt sög-una um hvernig nöfnunum á Grænlandi og Íslandi hafi í raun verið víxlað,“ segir

Angela Jónsson. Hún á íslenskan föður og indverska móður, hefur þegar haslað sér völl sem vinsæl fyrirsæta í Indlandi og langar að reyna fyrir sér sem fyrirsæta á Íslandi.

Angela er aðeins 23 ára gömul en á þriggja ára fyrirsætuferli hefur hún þegar setið fyrir á forsíðum þekktra tískublaða í Indlandi á borð við Vouge, Elle, Cosmopolitan, Maxim og Harper´s Bazaar. „Ég kom í fyrsta sinn til Íslands þegar ég var 18 ára og hef komið á hverju sumri síðan,“ segir hún. Angela kann aðeins stöku orð í íslensku en miðað við hvernig hún talar ensku myndi ég giska á að hún væri uppalin í Bandaríkj-unum. Það eru hins vegar aðeins um þrír mánuðir síðan hún flutti til Los Angeles ásamt indverskum kærasta sínum. „Hann er leikari og ég ætla að fara í leiklistartíma. Þetta er auðvitað mikil kvikmyndaborg. Ég var í viðræðum við kvikmyndaframleiðendur í Ind-landi en ég ætla að einbeita mér að fyrirsætuferlinum í bili og þá reyna við leiklistina síðar.“

Á tíu systkiniFaðir Angelu, Vilhjálmur Jónsson, var á ferðalagi í Indlandi fyrir um þremur áratugum þegar hann kynntist ungri konu, Söndru, í gegnum sameiginlega vini. Þau urðu ást-fangin og Vilhjálmur settist að í landinu. Saman eiga þau tíu börn, sjö stelpur og þrjá stráka, sem ólust upp á búgarði í fjallaþorpinu Kodaikanal á Suður-Indlandi. Þar stundaði Angela nám í bandarískum skóla og skýrir það af hverju hún talar ekki með indverskum hreim. „Ég hef grætt mjög mikið á því að eiga foreldra frá tveimur ólíkum menningarsvæðum. Þetta hefur veitt mér betri innsýn í alþjóðasamfélagið.“

Foreldrar hennar hafa mikið sinnt hjálparstarfi í gegn um tíðina þó móðir hennar hafi veri mikið bundin heima með börnin tíu. „Það er ekki algengt í Indlandi að eiga svona mörg börn. Það var algengara hér áður fyrr en mömmu langaði að eignast stóra fjölskyldu.“ Angela er hér í heimsókn hjá systkinum sínum en hún á þrjár systur og einn bróður sem eru búsett á Ís-landi. Flest eru þau gift Íslendingum og eru jafnvel búin að eignast börn. „Systur mínar eru búnar að vera hér í allt að tíu ár. Pabbi er hérna líka núna en mamma er á Indlandi með yngstu börnin því þau eru enn svo lítil. For-eldrar mínir hafa samt hugsað um að flytja jafnvel til Íslands þegar börnin verða stærri. Mig langaði alltaf að koma til Íslands enda er það okkar annað heimili. Við systkinin erum öll með íslenskt vegabréf.“

Ein eftirsóttasta kona IndlandsAngela hefur í heimsóknum sínum fengið að kynnast matarmenningu Íslendinga, hún segist elska íslenskan mat og kann íslensku heitin á ýmsu. „I love plokkfiskur and harðfiskur and skyr,“ segir hún en biður mig að afsaka framburðinn. „Ég kann fáein orð en nú þegar ég stefni á að koma oftar til Íslands og dvelja hér lendur þá þarf ég að einbeita mér að því að læra íslensku.“ Vegna veðursins hefur hún ekki ferðast mikið um landið í sumar. „Það hefði verið gaman að fá meiri sól,“ segir hún og viðurkennir að veðrið að undanförnu sé ekki að hennar skapi. „Ég er samt búin að fara á Ljósanótt í Keflavík og auðvitað Bláa lónið. Mig dreymir síðan um að sjá norðurljósin. Áður en ég kom hingað núna var ég í London að taka upp sjónvarpsauglýsingu. Jafnvel þó Íslands sé svona stutt frá Englandi fannst fólki mikið til þess koma að ég væri hálf íslensk og væri á leiðinni hingað.“

Ég vann heimavinnuna mína áður en ég hitti Angelu og komst að því að tvö síðustu ár var hún á lista yfir 100 eftirsóttustu konur Indlands. „Jú, það er rétt. Þetta var mikil viðurkenning fyrir mig enda alveg ótrúlega mikið af fallegum konum á Indlandi.“ Hún er komin með umboðsskrifstofu í Los Angeles og finnur þegar mikinn mun á fyrirsætubransanum þar og á Indlandi. „Sam-félagið er allt öðruvísi og ég er spennt að sjá hvernig mér gengur og hvernig störf ég fæ. Nú er ég síðan í fyrsta skipti að kynna mig á Íslandi og stefni á að hitta fólk úr tísku-iðnaðinum áður en ég fer aftur út. Ég veit eiginlega ekki af hverju ég hugsaði ekki út í það fyrr að starfa á Íslandi. Ég er auðvitað ekki með dæmigert íslenskt útlit en Ísland er að alþjóðavæðast eins og flest önnur lönd. Systur mínar eru vel með á nótunum þegar kemur að íslenskri hönnun. Ég þekki best útivistarmerkin. Ég vona að ég fái tækifæri hér.

Erla Hlynsdóttir

[email protected]

„I love plokkfiskur“Ég hef grætt mjög mikið

á því að eiga foreldra frá tveimur

ólíkum menningar-

svæðum.

Angela Jónsson á íslenskan föður og

indverska móður. Hún hefur setið fyrir á

forsíðum helstu tísku-tímarita í Indlandi og eru

töluvert þekkt í heima-landinu. Angela á fjögur

alsystkini á Íslandi og hefur hún heimsótt þau

á hverju sumri síðustu árin. Hana langar að efla

enn tengslin við Ísland, ætlar að læra íslensku og langar að koma sér

hér á framfæri sem fyrirsæta.

Angela hefur setið fyrir hjá öllum helstu tískutímaritum í Indlandi.

Foreldrar Angelu, Vilhjálmur og Sandra Jónsson, eiga tíu börn saman.

Ljósmynd úr einkasafni

vítamín-fjölskyldanVítamín sem mæta þörfum allra á heimilinu

íslensk framleiðsla litlar töflur nýtt og betra bragð sjá nánar á Vitamin.is

icepharma


EN

NE

MM

/ S

ÍA /

NM

51

62

4

Með Ljósnetinu er heimilið tilbúið að njóta spennandi nýjunga

í sjónvarpsþjónustu og netsamskiptum. Hringdu í 800 7000 og

tryggðu þér hratt og öruggt net og Sjónvarp Símans.

Sláðu inn heimilisfangið á siminn.is og sjáðu hvort þú getur

tengst strax í dag.

Vertu í sterkara sambandi við framtíðina

Sjáðu

Halla

segja frá

Í haust er væntanlegt app fyrir iOS og Android sem færir

þér Sjónvarp Símans í snjalltækin.

Ég bjó einu sinni í útlöndum með hljómsveitinni minni og var boðið að fara í

aðra hljómsveit sem var þá á barmi heimsfrægðar. Eðlilega spái ég stundum í

því hvað hefði orðið ef ég hefði þegið tilboðið. Þetta var semsagt hljómsveitin

Coldplay. En mig langaði bara miklu frekar að vera með ykkur á leikskólanum.

London 1999, Haraldur Gíslason segir frá

Búðu þig undir framtíðina

með Ljósnetinu og

Sjónvarpi Símans

KRAFTMEIRI TENGING FYRIR ÍSLENSK HEIMILI

Mánaðarverð

4.890 kr.Mánaðarverð

5.890 kr.Mánaðarverð

6.990 kr.

Ljósnet 1 10GB

Ljósnet 2 50GB

Ljósnet 3 100GB

Ljósnet 4 200GB

Mánaðarverð

8.290 kr.

Vinsælasta leiðin

12Mb • 10GB50Mb • 10GB 12M b • 40GB50M b • 50GB 12Mb • 80GB50Mb • 100GB 12Mb • 140GB50Mb • 200GB

www.odalsostar.is

Þessi margverðlaunaði ostur, framleiddur í Mjólkursamlagi KS á Sauðárkróki frá því árið 1965, rekur ættir sínar til danska bæjarins Maribo á Lálandi. Það sem gefur Maribó-ostinum sinn einkennandi appelsínugula lit er annatto-fræið sem mikið er notað í suðurameríska matargerð. Áferðin er þétt en bragðið milt með votti af valhnetubragði. Frábær ostur til að bera fram með fordrykk, í kartöflugratín eða á hádegisverðarhlaðborðið.

MARIBÓHLÝLEGUR

Þegar hausta tekur þarf ekki bara að finna kjötsúpuupp-skriftina hennar ömmu heldur er tími kominn til að lokkarnir fái að síkka fyrir veturinn. Í

sumarhitanum freistast margur karl-maðurinn oft til að klippa hárið stutt. Það var reyndar tilgangslaust þetta sumarið, það kom nefnilega ekki. Því er ekki eftir neinu að bíða. Heldur byrja að safna.

En ekki má bara setjast bara upp í sófa og bíða eftir að hárið verði jafn sítt og mannabrjóst á feitabollu í pólóbol. Nei, það þarf að skipuleggja ferlið og fyrsta mál á dagskrá er að velja stíl. Best er að velja stíl sem hentar hártegundinni. Einfaldast er að velja sér Hollywood-

stjörnu og spyrja klippar-ann hvort það sé einhver

séns að enda svipaður um kollvikin. Ef hár-fræðingurinn er ungur er gott að mæta með mynd. Því það er alls óvíst

að hann viti upp á hár hver Kurt Russell sé.

UppvöxturinnÞumalputtareglan er þó sú að láta toppinn og kollinn vaxa fyrst. Ef útlitið krefur má láta síkka í hliðum og að aftan, en ekki fyrr en kollurinn er kominn svolítið af stað. Það kann aldrei góðri lukku að stýra að snúa dæminu við. Margur hefur brennt sig á að vera með ýsuflaks-hár. Eitthvað sem enginn vill. Sér í lagi norðanmegin við þrítugt.

Með síðara hári þarf að hugsa um það. Þvotturinn dugir ekki einn og sér. Það þarf næringu. Hárnæringar eru seldar í of mörgum útgáfum til að nýliðar skilji muninn. Því getur verið gott að prófa hjá næsta kven-kyns heimilismeðlimi.

eigir góðan hárdag

Ef blásturs er þörf er gott að byrja að æfa sig þegar síddin á toppnum nær u.þ.b. einn þriðja hring utan um nýja rúlluburstann. Sveigja hárinu utan um burst-

ann með blásaranum og halda hitanum á í smá stund. Fjarlægja svo blásarann en halda burstanum á sínum stað í nokkrar sekúndur á meðan hárið kólnar. Þá

helst sveigjan. Passa bara að ganga ekki of langt. Til að enda ekki eins og gömul kona með vel túperað fjólublátt hár. Strjúka sérlagaðri gel-

blöndunni í allt hárið og muna eftir hnakkanum líka. Gott að fara svo í lokin aðeins yfir kollinn með blásarann á kald-asta. Svona til að losna við þetta nýgreidda

lúkk. Eins má líka stinga hausnum út úr bílnum á allt að 70 kílómetrum á klukkustund til að ná sama markmiði. Ekki er þó endilega mælt með því hér.

HárblástUr

Flasa er svo eitthvað sem enginn vill dreifa á axlirnar. Í þeirri baráttu eru margir byrjaðir að stökkva á þann vagn að þvo aldrei á sér hárið með sápu. Þetta er hörð aðgerð en virkar oft og því tilvalið að prófa. Tekur nokkra daga upp í vikur fyrir hárið að byrja að sjá um sig sjálft. Þannig að ekki örvænta svona fyrst um sinn. Þótt hárið sé slímugt og ógeðslegt.

tæki, tól og efniÞá er komið að stóru spurn-ingunni. Að blása eða ekki blása? Það er jú efinn. Það þykir ekki mjög karlmannlegt þegar upp kemst um blástur. Það er þó svo að þeir sem ekki eru blessaðir af æðri mætti með fallegum liðum þurfa að blása. Þannig

er það bara og því fyrr sem sátt næst, því

betra. Til að allrar hreinskilni sé svo gætt er best að kaupa

rúllubursta í leiðinni.Nú þarf að greiða

makkann. Ekki hræðast efnin. Sum efni haldast

klístruð á meðan önnur harðna. Enn önnur gefa

smá gljáa svona eins og eftir vel heppnaðan næt-ursvefn. Það er endalaust val og um að gera nokkrar tilraunir þangað til rétta blandan

finnst.Gel er allt gott

og blessað en með tímanum myndar

hugurinn oft þol gegn því. Því leiðast

sumir út í harðari efni. Já, lesandi góður. Við

erum að tala um Varanlegt. Permanentið er vissulega

hættulegur dans og aðeins fyrir þá sem geta þolað hörð skot fyrstu vik-

urnar. Þetta er jú varanlegt og því oft betra að sofa á þessari ákvörðun og brúka áfram geldoll-

una.

rétta síddinEitt það allra erfiðasta við að safna hári er svo að hafa vit á því að stoppa. Þegar réttu síddinni hefur verið náð skal fara skal

nokkuð reglulega í viðhald. Bæði á þykkt og sídd. Ekki láta blindast af eigin hári og

söfnunaráráttu. Sá sem lendir í þeim, oft á tíðum fúla, pytti á nefnilega á

hættu að enda með sítt hár í tagli. Sem er í raun andstæða þess að eiga góðan hárdag.

Ég vil að þú

Haraldur Jónasson

[email protected]

20 hár og fegurð Helgin 20.-22. september 2013

Opið mánudaga - miðvikudaga frá 09:00 - 18:00, fimmtudaga 09:00 - 18:30, föstudaga 09:00 - 19:00 og laugardaga 10:00 - 16:00, lokað sunnudag - www.fjardarkaup.isOpið mánudaga - miðvikudaga frá 09:00 - 18:00, fimmtudaga 09:00 - 18:30, föstudaga 09:00 - 19:00 og laugardaga 10:00 - 16:00, lokað sunnudag - www.fjardarkaup.isOpið mánudaga - miðvikudaga frá 09:00 - 18:00, fimmtudaga 09:00 - 18:30, föstudaga 09:00 - 19:00 og laugardaga 10:00 - 16:00, lokað sunnudag - www.fjardarkaup.isOpið mánudaga - miðvikudaga frá 09:00 - 18:00, fimmtudaga 09:00 - 18:30, föstudaga 09:00 - 19:00 og laugardaga 10:00 - 16:00, lokað sunnudag - www.fjardarkaup.is

- Tilvalið gjafakort

Lágt innihald af kolvetnu, góður próteingjafi, hátt

innihald af trefjum, glútenlaust

Lág kolvetna lífsstíllinn

835,kr.Brauðmix 250g

1.198,kr.Kókoshveiti 400g

680,kr.Sesamhveiti 250g

1.680,kr.Möndluhveiti 400g

2.990,kr.Lág kolvetna lífsstíllinn

2.790,kr.Lág kolvetna ljúfmeti

1.178,kr.Súkkulaði kökumix

2.534,kr.Brauðmix 1kg

998,kr.Kökumix

1.670,kr.Fiberfin trefjar 400g

1.198,kr.Sukrin 2x sætari en sykur

Glútenfrí og sykurlausar kökublöndur

864,kr.Sukrin + 250g

1.440,kr.Púðursykur 500g

1.198,kr.Sukrin sykur 500g

998,kr.Flórsykur 400g

Sykurlaus og náttúrlegur staðgengill

púðursykurs

Hollur og náttúrulegur staðgengill

sykurs

Það er hrein-lega eins og ég hafi pant-að hann úr pöntunarlista.

Þetta er hann Breki. Hann er sjö mánaða,“ segir Ragnheiður Ragnarsdóttir um frumburðinn sem hún

er með í fanginu: „Breki Atla son. Mér finnst Breki sterkt og gott nafn til að standa eitt. Ég var búin að ákveða þetta nafn fyrir löngu og sem betur fer samþykkti maðurinn minn það. Ætli ég hafi ekki verið um tíu ára þegar ég fór að hugsa um hvað ég vildi eignast mörg börn og hvað þau ættu að heita. Ég var fyrir löngu komin með þrjú nöfn á lista, allt strákanöfn. Við maðurinn minn ákváðum reyndar líka stelpunafn á meðan ég var ólétt, svona til öryggis. Við erum því tilbúin með nöfn á næstu börn en vonandi koma þau ekki alveg strax.“ Breki situr rólegur og leikur sér að panda birni meðan við spjöllum saman.

Líf Ragnheiðar hefur breyst mikið á undanförnum misserum. Í um tvo áratugi snerist heimur hennar að mestu um sund, hún er margfaldur Íslandsmeistari, hefur náð góðum árangri á Evrópu- og heimsmeistaramótum og árið 2004 var hún yngsti íslenski sund-maðurinn til að keppa á ólympíu-leikum, þá 19 ára gömul. Hún var að æfa á fullu og stefndi á sumar-ólympíuleikana 2012 þrátt fyrir að hafa nokkru áður fengið lungna-bólgu þegar morgunógleðin bar hana ofurliði. Hún ákvað að taka sér frí frá keppni og einbeita sér að meðgöngunni. Hún var þá nýtrú-lofuð Atla Bjarnasyni, viðskipta-fræðinema og framkvæmdastjóra Nóbel námsbúða, og voru kynni þeirra í raun ást við fyrstu sýn.

Ætluðu að njósna um hannRagnheiður segir að hann hafi einfaldlega boðið henni á stefnu-mót án þess að þau þekktust neitt og hún ákveðið að slá til. Af því ég er nokkuð vel að mér um hvernig stefnumótamenningin er að þróast spyr ég hvort hann hafi boðið henni á stefnumót í gegnum Facebook og hún játar því bros-andi. „Mér fannst hann svo sætur! Fyrsta stefnumótið var í ársbyrjun 2012 í Laundromat. Ég var þar með fimm vinkonum mínum sem búa erlendis. Við vorum heima í jólafríi og við ákváðum að fara saman út að borða. Sama dag hafði hann samband og ætlaði að bjóða mér út þá um kvöldið en ég sagðist vera upptekin. Mér leist samt svo vel á hann að ég spurði hvort við gætum kannski bara hist eftir að ég væri búin að borða með vinkonum mínum og hann tók vel í það. Vinkonur mínar ætluðu síðan að færa sig yfir á næsta borð áður en hann kæmi, þykjast ekki þekkja mig og taka hann út. Svo kom hann bara aðeins of snemma þegar

Er ekki of hörð við sjálfa migLíf Ragnheiðar Ragnarsdóttur hefur tekið stakkaskiptum að undanförnu. Hún er ein ástsælasta sunddrottning Íslands og stefndi á síðustu ólympíuleika þegar hún varð ólétt og morgunógleðin tók yfir. Hún kynntist eigin-manni sínum eftir að hann bauð henni á stefnumót í gegnum Facebook, þau voru trúlofuð mánuði síðar og eiga nú saman soninn Breka. Ragnheiður þyngdist um 45 kíló á meðgöngunni en með hollu mataræði og hreyfingu hefur henni gengið vel að ná kílóunum af sér.

við sátum allar saman þannig að það gekk ekki upp. Hann átti hins vegar auðvelt með að heilla vinkonur mínar upp úr skónum, og mig líka. Hann bara kom brosandi, tók í höndina á öllum og spjallaði við okkur. Þær fóru síðan heim og hann keyrði mig heim. Við spjöll-uðum áfram í tvo tíma í bílnum og þarna strax á fyrsta stefnumótinu vorum við farin að skipuleggja

framtíðina. Stundum veit maður bara strax að fólk á saman. Það var þannig með okkur.“ Hún segir að þau séu bæði mjög metnaðar-full og viti að það þarf að hafa fyrir hlutunum til að ná langt. Íþróttaferill Ragnheiðar segir allt sem segja þarf um hennar metnað en auk þess að vera í námi rekur Atli fyrirtækið Nóbel námsbúðir sem býður upp á undirbúnings-

námskeið fyrir próf, hvort sem er í framhaldsskóla eða háskóla, þar sem eldri nemendur undirbúa þá sem yngri eru.

Búin að missa 35 kílóMánuði eftir að þau hittust fyrst trúlofuðu þau sig og um sumarið var Ragnheiður orðin ólétt. Breki kom síðan í heiminn í febrúar. „Það er allt búið að ganga rosalega

Líf sunddrottningarinnar Ragnheiðar Ragnarsdóttur hefur verið viðburðaríkt undanfarin misseri. Hún kynntist eiginmanni sínum á stefnumóti. Það var ást við fyrstu sýn og þau trúlofuðu sig mánuði síðar. Frumburður þeirra er Breki, sjö mánaða. Morgunógleði breytti áætlunum Ragnheiðar sem hafði sett stefnuna á ólympíuleikana. Ljósmynd/Hari


vel. Það er eins og ég hafi hreinlega pantað hann úr pöntunarlista. Hann sefur á nóttunni, er rólegur og glaður, drekkur vel og borðar vel.“ Miðað við hversu stilltur hann hefur verið allt viðtalið hef ég enga ástæðu til að efast um að þetta sé hið fullkomna barn. „Við giftum okkur þegar Breki var fjögurra mánaða. Ég var kannski aðeins of bjartsýn á að ég væri komin í gott form þá. Ég var auðvitað rosalega grönn og í keppnisformi áður en ég varð ólétt en ég bætti á mig 45 kílóum á meðgöngunni. Ég er 188 sentimetrar á hæð þannig að þetta er ekki eins mikið og fyrir einhvern sem er 150 sentimetra hár en þetta var samt svolítið mikið. Ég fékk líka mikinn bjúg.“ Ragnheiður hefur nú þegar misst 35 kíló og hefur hún lagt áherslu á að borða hollan mat og hreyfa sig. „Ég ákvað að vera ekkert að drífa mig að missa þetta. Það er ekki heilbrigt. Allir sögðu mér reyndar að hann myndi drekka þetta af mér en það gerðist ekki. Hann drekkur vel en ég hef þurf að hafa fyrir því að léttast.“ Hún hefur skrifað niður fjölda uppskrifta sem hún hefur búið til á undanförnum mánuðum. „Ég borða hreinan mat, mikið prótein, góð kolvetni og góða fitu. Ég er ekki á fitusnauðu eða kolvetnasnauðu mataræði. Ég sleppi sykri og ég held að það hafi hjálpað. Allt sem ég borða fer auðvitað bara beint í brjóstamjólkina. Margar vinkonur mínar eru búnar að biðja mig um að setja uppskriftirnar saman í bók þannig að ég er svona að skoða það. Ég hef í gegnum tíðina verið að blogga um heilsu en ég er bara svo hrifin af bókum og veit fátt fallegra en fallega bók. Þegar ég er erlendis get ég eytt meiri tíma í að skoða bækur en skó.“

Andlit nýrrar förðunarlínuHún verður að mestu ein með Breka þar sem Atli er nú í skiptinámi í Kína og verður þar allavega fram yfir áramót. „Ég var að hugsa um að fara líka til Kína en síðan var ég ekki alveg tilbúin að fara með litlu barnalungun í alla mengunina þar. Atli hefur líka nóg fyrir stafni í skólanum, öll fjölskyldan er hér og allar vinkonur mínar. Það varð eiginlega barnasprengja í vinkvennahópnum þannig að við getum hist með börnin á daginn.“

Ragnheiður er líka nýbyrjuð að vinna með förðunarfyrirtækinu New CID og eru auglýsingar frá því með Ragnheiði væntanlegar. Hún er vel kunnug fyrirsætustörfunum enda hefur hún setið mikið fyrir á undanförnum árum og tengja hana væntanlega flestir við Prodermsólarvörnina. Ég tilkynni henni að vitanlega kaupi ég ekkert annað en sólarvörn frá Proderm. „Það eru líka frábærar vörur. Ég myndi aldrei setja nafnið mitt eða andlit við eitthvað sem er ekki gott. New CID förðunarvörurnar hafa fengist á snyrtistofum en núna er merkið að fara á flug hér á landi. Litaúrvalið er ekki alveg bilað eins og hjá sumum þessum stóru merkjum heldur er lögð áhersla á að grunnurinn sé góður og markmiðið er að laða fram náttúrulega fegurð. Ég er mjög hrifin af þessum vörum og það er vissulega líka alveg hægt að leika sér aðeins með litina.“ Ragnheiður vinnur einnig hjá Te og Kaffi og hefur undanfarin misseri unnið með ömmu sinni sem framleiðir og selur íslenskar ullarvörur undir merkinu Mdesign.

Passar að hafa tíma fyrir sjálfa sigVegna þess hversu mikið Ragnheiður er núna ein með son sinn hefur hún fundið fyrir því hversu nauðsynlegt er að skipuleggja sig til að koma hlutum í verk. „Þegar mig langar á æfingu þá kemst ég

ekki og þegar ég kemst þá langar mig ekki. Ég dríf mig nú samt. Ég mæli samt ekki með því að vera of harður við sjálfan sig. Ég var mjög hörð við sjálfa mig á tímabili því ég er auðvitað vön því að vera í mjög góðu formi. Það eina sem hefur dregið mig niður síðan hann fæddist er að komast ekki í öll fötin mín. Allt annað hefur gengið vel, hann er heilbrigður og við nýgift. Eina vandamálið er að ég kemst ekki í gallabuxurnar mínar sem er auðvitað ákveðið lúxusvandmál því ég er nýbúin að eignast barn.“ Hún ráðleggur öðrum nýbökuðum mæðrum að leyfa sér að eyða tíma í sjálfar sig, enda er ánægð móður að öllum líkindum betri móðir. „Ég átti svolítið erfitt með það um tíma.

Mér fannst ég ekki mega naglalakka mig því það tók alveg 20 mínútur að láta naglalakkið þorna. En svo áttaði ég mig á að tíminn sem ég eyddi í mig var líka dýrmætur; að fara á kaffihús, fara í ræktina, vera lengi í sturtu. Þetta er allt svo vanmetið. Ég æfi alltaf í Hreyfingu og finnst alveg frábær slökun í raun að fara þangað á æfingu. Bláa lónið og Hreyfing eru mínir uppáhalds staðir til að slaka á enda held ég að ég sé eini Íslendingurinn sem fer í Bláa lónið í hverjum mánuði. Við búum í Garðabæ þannig að það er svo stutt að fara.“

Það er þó ekki víst að fjölskyldan búi í Garðabæ til frambúðar því Ragnheiður og Atli horfa hýru auga til útlanda. „Hann langar að

fara í meira nám úti þegar hann er búinn með viðskiptafræðina og mig langar líka í nám. Við höfum skoðað Bandaríkin og Asíu en það er ekkert ákveðið. Ég bjó um tíma í SuðurAfríku og leið mjög vel þar. Mér fannst líka mjög gaman að keppa þannig að ég ætla ekki að útiloka að ég fari aftur í það. Þetta kemur allt í ljós.“ Þrátt fyrir mikinn metnað Breka til að vera stilltur er hann nú orðinn heldur sybbinn og kominn tími á seinni lúr dagsins. Það er því næsta mál á dagskrá hjá mæðginunum, og framtíðin bara kemur þegar hún kemur.

Erla Hlynsdóttir

[email protected]

Hann átti hins vegar auðvelt með að heilla vinkonur mínar upp úr skónum, og mig líka.

viðtal 23 Helgin 20.-22. september 2013

S tundin okkar er elsti sjón-varpsþátturinn í íslensku sjónvarpi og verður Gói um-

sjónarmaður hennar í vetur. Hann viðurkennir að hafa verið alveg ótrú-lega stoltur og ánægður að fá starf-ið. „Ég trúði því varla þegar Skarp-héðinn dagskrárstjóri hringdi í mig og spurði hvort ég hefði áhuga á að taka þetta að mér,“ segir Gói sem hefur mikinn áhuga og metnað þeg-ar kemur að gerð barnaefnis. „Það hefur aukist mikið eftir að ég byrj-aði að vinna með átrúnaðargoðinu mínu, honum Þresti Leó en við sett-um upp Eldfærin og Baunagrasið og jólasýningu um síðustu jól í Borgar-leikhúsinu. Leikhúsið og töfrar þess eru mikið áhugamál hjá mér og ekki síður að blanda saman gamni og fræðslu, svona „edutainment“ eins og það er kallað.“

Þegar Gói skrifar barnaefni sest hann niður og skrifar eitthvað sem honum finnst skemmtilegt og prófar svo efnið á Óskari, fimm ára syni

sínum. „Ef við getum hlegið saman þá veit ég að ég er með gott efni í höndunum. Ég þoli ekki þegar full-orðið fólk setur sig í einhverjar stell-ingar og tala niður til barna. Þau eru miklu klárari en við höldum.“

Búið er að skapa leikhúsheim í kringum Stundina okkar í vetur og fjallar hún um að Gói hafi verið fenginn til að blása lífi í gamalt leik-hús. „Þar fyrir er Gloría sem leikin er af Kristínu Þóru Haraldsdóttir. Þau finna svo taktinn í sameiningu og setja upp sýningar. Allt gerist í þessu leikhúsi og kannski það sem er mest spennandi er að það getur allt gerst. Eða eins og Shakespeare sagði: „Öll veröldin er leiksvið“, segir Gói.

Bragi Þór Hinriksson vinnur að Stundinni okkar með Góa og er um mikla framleiðslu að ræða því þættirnir verða þrjátíu og hafa þeir félagar unnið hörðum höndum við undirbúning í allt sumar. Gunni og Felix sem áður stýrðu þættinum

verða í hlutverkum svokallaðra handritalækna. „Maður getur leitað til þeirra til að fá staðfestingu á því maður sé á réttri braut. Það hefur verið ofboðslega gott að fá hvatn-ingu frá þeim,“ segir Gói. Fyrstu tökur eru tilbúnar og segir Gói þær lofa góðu. Mikið verður af hressandi grínatriðum og tónlist sem samin er af Vigni Snæ. „Svo koma til okkar góðir gestir. Ég hef nú unnið mikið með Þresti Leó í gegnum tíðina og hann kemur og leikur með okkur oftar en einu sinni og oftar en tvisv-ar.”

Ásamt því að sjá um Stundina okkar leikur Gói í Mary Poppins í Borgarleikhúsinu og öðrum sýning-um á leikárinu. „Svo kemur út jóla-bók fyrir alla fjölskylduna eftir mig fyrir jólin og svo kem ég fram með Sinfóníuhljómsveitinni á nokkrum fjölskyldutónleikum í vetur.“


[email protected]

Prófar efnið á syninum

Gói og Kristín Þóra í hlutverkum sínum í Stundinni okkar en í vetur verður sögusviðið gamalt leikhús. Ljósmynd/Hari.

Leikarinn Guðjón Davíð Karlsson, eða Gói, verður umsjónarmaður Stundarinnar okkar í vetur sem er elsti þátturinn á RÚV. Hann er mjög stoltur yfir því að vera sýnt slíkt traust og trúði því varla þegar síminn hringdi og honum var boðið starfið. Ásamt því að leika í ýmsum leiksýningum í vetur skrifar Gói jólabók fyrir alla fjölskylduna sem kemur út fyrir næstu jól.

Ef við sonur minn getum hlegið saman þá veit ég að ég er með gott efni í höndunum.

Skeifunni 11 | Sími 515 1100 www.rekstrarland.iswww.rekstrarland.is

Hafið samband við sölumenn Rekstrarlands og leitið tilboða.Rekstrarland er byggt á fyrrum rekstrarvörudeild Olís og er dótturfyrirtæki Olíuverzlunar Íslands hf.

Samsettir fjáröflunarpakkar eða sérsniðnir eftir óskum hópsins

Öflug fjáröflun fyrir hópinn

PIPA

R\TB

WA

• S

ÍA •

13

25

03

Krumma

112 Reykjavík

587-8700

www.krumma.is

Öryggi - Gæði - Leikgildi Öryggi Leikgildi

LikeaBike

Sandkassasett

Winter þríhjól

Berg Grafa

Berg trampolín


PIPA

R\TB

WA

-SÍA

- 1

31

26

0

Svona er lífið á Ásbrúatvinnu-

Þróunarfélag Keflavíkurflugvallar | Sími 425 2100 | www.asbru.is

Verður þín hugmynd að veruleika á Ásbrú?

Verne Global er eitt fjölmargra fyrirtækja

sem kosið hafa Ásbrú sem sína bækistöð.

Fyrsta áfanga gagnaversins er þegar

lokið. Gagnaverið er knúið af grænum

endurnýjanlegum orkugjöfum, auk þess

sem það er sérhannað til þess að nýta

vindkælingu á svæðinu.

Ásbrú í Reykjanesbæ er suðupottur tækifæra. Þar hefur á

skömmum tíma byggst upp litríkt samfélag, þar sem saman

fer öflug mennta stofnun, fjöldi spennandi fyrirtækja og

blómstrandi mannlíf.

Nánari upplýsingar á www.asbru.is.

Fitul’til ogpr—teinr’k . . .

… og passar með öllu

www.ms.is

HV

ÍTA

HÚ

SIÐ

/ S

ÍA

Hope Knútsson á ættir sínar að rekja til Rússlands, Pól-lands, Þýskalands og Ungverjalands, ólst

upp í Brooklyn hverfinu í New York og gekk í menntaskóla með Bobby Fischer og Barbra Streisand þó þau hafi ekki þekkst enda var skólinn stór. Hope hefur búið á Íslandi í þrjátíu og níu ár en lítur samt ekki á sig sem Íslending. „Mér líður frekar eins og ég sé jarðarbúi á þessari plánetu. Það er tvennt sem mér finnst hvað neikvæðast í mann-kynssögunni og það eru trúarbrögð og þjóðernishyggja því þetta tvennt gerir meira til að sundra fólki en sameina það,“ segir hún.

Á sjöunda áratugnum var Hope ósátt við margt sem var að gerast á þeim tíma í Bandaríkjunum og tók daglega virkan þátt í mótmælum gegn stríðinu í Víetnam, byggingu kjarnorkuvera og hergagnafram-leiðslu. „Á þessum tíma var ég einnig mjög ósátt við bandaríska heilbrigðiskerfið og fannst mjög ósanngjarnt að fólk gæti misst ævi-sparnaðinn sinn við það að veikjast. Á þessum tíma var ég farin að leita að öðru landi til að búa í.“ Árið 1969 fór Hope svo í Evrópureisu og millilenti á Íslandi og fór Gullna hringinn. „Það var nóg. Ég varð heilluð af landinu og fannst svo gott að hér væru skattpeningarnir ekki notaðir til að þjálfa fólk til að drepa eða í vopnaframleiðslu, heldur til góða fyrir landsmenn. Mig lang-aði að vera hluti af svona frábæru samfélagi.“

Í framhaldinu hélt Hope mikið til hjá afgreiðslu Loftleiða á JFK flugvelli og reyndi að læra íslensku hjá starfsfólkinu þar. Hana langaði líka til að prófa að fara á stefnumót með íslenskum víkingi úr því hún stefndi nú að því að flytja til lands-ins. „Svo var það eitt kvöldið að inn á flugvöllinn gengur ljóshærður flugvirki og allir Íslendingarnir hrópuðu: „Þarna er einn fyrir þig!“ Til að gera langa og sexý sögu stutta var þetta hann Einar mað-urinn minn og við giftum okkur ári seinna,“ segir Hope brosandi. Síðar fluttu þau til Íslands og eiga tvö börn, Tryggva 39 ára sem vinnur hjá Heklu og Kötlu 36 ára sem er

Trúarbrögð og þjóðernishyggja sundra fólki frekar en að sameina það

Baráttukonan, iðjuþjálfinn og formaður Siðmenntar, Hope Knútsson, millilenti á Íslandi á leið sinni frá Bandaríkjunum í reisu um meginland Evrópu fyrir þrjátíu og níu árum og kolféll fyrir landinu og ákvað að setjast hér að. Hope hlaut borgaralegt uppeldi hjá foreldrum sínum í Brooklyn í New

York og þegar að fermingu barnanna hennar tveggja kom á níunda áratugnum stóð hún fyrir fyrstu borgaralegu fermingunni á Íslandi. Hope fagnaði sjötugsafmæli sínu á dögunum og ætlar ekki að hætta vinna, enda sé það öllum hollt að hafa hlutverk í samfélaginu. Það veit hún sem iðjuþjálfi.

förðunarfræðingur.Eftir flutninginn til Íslands hófst

Hope handa við að setja á stofn námsbraut í iðjuþjálfun á Íslandi en það ferli tók rúmlega tuttugu ár. Hope tók þátt í að stofna Iðjuþjálfa-félag Íslands og sinnti stöðu for-manns í tuttugu og tvö ár. Henni fannst nauðsynlegt að kynnast ís-lenska heilbrigðiskerfinu og vann í tvö og hálft ár á Kleppsspítal-anum. „Ég fór oftast grátandi heim því spítalinn var eins og að fara í tímavél tuttugu og fimm ár aftur í tímann. Mér fannst svo rangt að fólk með vandamál ætti að leggjast inn á spítala og fá á sig geðveikis-stimpil til að læra að höndla erfið-leika lífsins.“ Eftir að hafa starfað á Kleppsspítalanum gekk Hope til liðs við Geðhjálp því henni fannst nauðsynlegt að byggja upp þjónustu fyrir utan geðsjúkrahús og gegndi stöðu formanns Geðhjálpar í fimm ár, frá árinu 1981.

Hope segir flutninginn til Íslands

hafa verið það lang erfiðasta sem hún hefur gert í lífinu og þó hún tali góða íslensku finnst henni eins og hún geti ekki verið alveg hún sjálf þegar hún talar íslensku. „Það er erfitt að grínast á íslensku og sér-staklega með orðaleiki eins og ég geri gjarna á ensku,“ segir Hope sem langaði mikið til að ganga í útlendingafélag á Íslandi. „Ég hélt ég væri eini útlendingurinn á Ís-landi sem var svolítið einmanalegt. Úr því ekkert slíkt félag var hérna þurfti ég að stofna það og tók þátt í stofnun Félags nýrra Íslendinga árið 1991 og var formaður þess í fimm ár. „Á þessum tíma var eng-inn í kerfinu sem upplýsti útlend-inga um Ísland svo við buðum upp á bæði félagsskap og fræðslu. Í félaginu var fólk frá um það bil tutt-ugu löndum. Svo þegar yfirvöld gerðu sér loksins grein fyrir því að það væru fullt af útlendingum á Ís-landi var Miðstöð nýbúa stofnuð og þá var ekki lengur eins mikil þörf

fyrir félagið og það hætti starfsemi sinni.“

Þegar Tryggvi og Katla, börn Hope og Einars, voru að komast á fermingaraldur fékk hún þá hug-mynd að standa fyrir borgaralegri fermingu á Íslandi en hún hafði lesið um slíkt í Noregi í blaðagrein eftir Ara Trausta. „Ég fékk senda handbók frá Húmanistafélaginu í Noregi og fór á heimsþing húman-ista og var kynnt sem manneskjan sem ætlaði að stofna borgaralega fermingu á Íslandi.“ Borgaralega fermingin var umdeild á Íslandi og var prestur sem skrifaði blaðagrein og lét í ljós óánægju sína með að útlendingur ætlaði sér að breyta hefðum Íslendinga og nota orðið ferming um eitthvað sem var ekki tengt kristni en Hope segir orðið confirmare þýða að styðjast eða að styrkjast og það sé einmitt það sem fermingarbörnin geri, þau styrkist í þeirri ákvörðun sinni að verða ábyrgir borgarar. Þá hafi enginn

einkaleyfi á notkun orðsins. „Þetta byrjaði þannig að ég skrifaði blaða-grein um það að börnin mín ætluðu að verða fyrst á Íslandi til að ferm-ast borgaralega og spurði hvort ein-hver myndi vilja vera með. Síminn hjá mér byrjaði að hringja þá og hefur ekki stoppað síðan, í tuttugu og fimm ár.“ Á námskeiðum fyrir borgaralegar fermingar eru kennd gagnrýnin hugsun, mannleg sam-skipti, mannréttindi, siðfræði og fleira „Á þessum tíma spurði fólk mig hvort það væri þá kristin sið-fræði. En ég sagði að það væri almenn siðfræði því fólk geti verið gott og hagað sér siðferðislega rétt án þess að trúa á ósýnilega, yfirnáttúrulega veru.“ Núna eru borgaralegar fermingar haldnar á nokkrum stöðum á landinu ár hvert og næsta vor verður fjöldi ferm-ingarbarna tæplega tvö hundruð og fimmtíu.

Siðmennt býður einnig upp á borgaralegar nafnagjafir, giftingar og útfarir. Í maí síðastliðnum fékk Siðmennt skráningu sem lífsskoð-unarfélag og síðan hefur fjöldi giftinga þrefaldast og starfa hjá félaginu tólf þjálfaðir athafnastjór-ar. Að sögn Hope fara nafnagjafir yfirleitt fram í heimahúsum en giftingar ýmist úti í náttúrunni, veislusölum eða í heimahúsum. „Útfarirnar eru ýmist í veislusölum, félagsheimilum eða í Fossvogskap-ellunni. Fríkirkjan í Reykjavík hef-ur stundum gefið okkur leyfi til að vera með athafnir. Svo eru óvígðir grafreitir í Gufuneskirkjugarði auk þess sem nýi duftkersreiturinn í Fossvogi er óvígður.“

Á dögunum fagnaði Hope sjö-tugsafmæli sínu og hélt veislu þar sem Páll Óskar og Hörður Torfa tóku lagið og sonur vinkonu hennar lék nokkur lög á fiðlu. „Þetta voru eins og einkatónleikar og alveg stórkostlegt.“ Þrátt fyrir að vera komin á hefðbundinn eftirlauna-aldur ætlar Hope sér ekki að setjast í helgan stein og starfar áfram sem formaður Siðmenntar. „Það er svo mikilvægt að hafa hlutverk og gefa til samfélagsins. Ég veit það vel, svona sem iðjuþjálfi.“


[email protected]

Hope Knútsson hefur búið á Íslandi í þrjátíu og níu ár en lítur þó ekki á sig sem Íslending heldur jarðarbúa. Ljósmynd/Hari.


Við gerum meira fyrir þig

H a m r a b o r g – N ó a t ú n 1 7 – H r i n g b r a u t – A u s t u r v e r – G r a f a r h o l t

299 kr./kg

Folaldahakkaf nýslátruðu

598 kr./kg

Helgartilboð!

Öll v

erð

eru

bir

t m

eð f

yrir

vara

um

pre

ntv

illu

r og

/eð

a m

yndabre

ngl

.

Aðeinsíslenskt

kjötí kjötborði

Aðeinsíslenskt

kjötí kjötborði

Aðeinsíslenskt

kjötí kjötborði

389 kr./stk.349 kr./stk.

Gunnars bearnaise sósa200 ml

198 kr./stk.180 kr./stk.

Allra appelsínusafi,1 lítri

459 kr./pk.399 kr./pk.

Nóa Nizzabitar,3 teg., 250 g

25 %afsláttur50 %

afsláttur

30 %afsláttur

30 %afsláttur

30 %afsláttur

259 kr./pk.

BreiðholtsbakaríBláfjallabrauð

325 kr./pk.

Folaldagúllas

af nýslátruðuFolaldagúllasFolaldagúllasFolaldagúllasFolaldagúllasFolaldagúllas

af nýslátruðuaf nýslátruðuaf nýslátruðuaf nýslátruðuaf nýslátruðuaf nýslátruðuaf nýslátruðu

149914991499 kr./kg

698 kr./pk.598 kr./pk.

McCain Superfries, rifflaðar, 900 g

229 kr./stk.

Egils Kristall+,1 lítri, 2 tegundir

298 kr./stk.

2299 kr./kg

Íslensk matvæli kjúklingalundir

2649 kr./kg

kr./kg kr./kg

BestirBestirí kjöti

2778 kr./kg

SS bláberja helgarsteik

3268 kr./kg

Aðeinsíslensktkjötí kjötborði

Aðeinsíslenskt

kjötí kjötborði

Helgartilboð!Helgartilboð!Helgartilboð!Helgartilboð!Helgartilboð!15 %afsláttu

r

20 %afsláttur

20 %afsláttur

Nóa Nizzabitar,

Aðeinsíslenskt

kjötí kjötborði

1998 kr./kg

1499 kr./kg

Folaldasnitselaf nýslátruðu

2198 kr./kg

Folalda innralæriaf nýslátruðu

3298 kr./kg

3289 kr./kg

Folaldalundaf nýslátruðu

4698 kr./kg

2598 kr./kg

Folaldafileaf nýslátruðu

3898 kr./kg

1998 kr./kg

Helgartilboð!Helgartilboð!Helgartilboð!Helgartilboð!Helgartilboð!Helgartilboð!Helgartilboð!Helgartilboð!Helgartilboð!Helgartilboð!Helgartilboð!Helgartilboð!Helgartilboð!Helgartilboð!Helgartilboð!Helgartilboð!Helgartilboð!Helgartilboð!Helgartilboð!Helgartilboð!Helgartilboð!Helgartilboð!Helgartilboð!25 %afsláttur

Uppskrúfuð andoxun

UUm helgina er stefnt að því að fara í sveitina og sækja eplin, sumarupp-skeruna. Síðast þegar ég gáði voru fimm rauðgullnir ávextir á trénu, kannski ekki stórir – en samt epli. Ef ég ýki ekki, eins sagt er að laxveiðimenn geri stundum þegar þeir tjá sig um fiska sem þeir hafa misst, þá eru eplin á stærð við þokkalegar plómur. Vonandi hanga þau enn á epla-trénu þegar við vitjum þeirra því haustið fylgir í kjölfar óþurrkasumarsins og kalda vorsins með óttalega leiðinlegu veðri.

Enn liggur ekki fyrir hvernig eplin bragðast. Vera kann að þau séu súr – og ljóst er að þau metta ekki marga munna. Því er stefnt að því að baka úr þeim. Eplakaka með þeyttum rjóma er lostæti. Þegar að bakstrinum kemur treysti ég því að aðrir en ég stýri verkinu. Ég mun hins vegar fylgjast vel með til þess að læra handbragðið, verði uppskeran betri næsta sumar. Eplalundurinn er ekki stór, aðeins tvö tré og annað bar ekki bar ávöxt, enda hálf ræfilslegt. Óvíst er að það lifi vetur-inn af, verði hann í líkindum við aðrar árstíðir þessa árs. Til stóð að fjölga epla-trjám í lundinum en við urðum of sein. Síðustu eplatré sumarsins voru auglýst með 70 prósent afslætti. Það virðist hafa hrifið því þegar ég mætti í verslunina til að ná í viðbót voru þau uppseld. „Þú verður að bíða fram á næsta vor,“ sagði búðarþjónn, rétt eins og hann væri að tala við amatör en ekki eplabónda sem biði uppskeru sinnar.

Ekki er með góðu móti hægt að halda því fram að við hjónin séum sjálfum okkur nóg um grænmeti og ávexti, þrátt fyrir tilraunir í þá átt. Gulrótarfræ sem við höfum sáð að vori hafa aldrei þroskast almennilega. Betur gengur með kál af ýmsum gerðum. Það dugar í nokkur mál. Radísur hafa sprottið en okkur hefur hætt til að taka þær of seint upp. Því hafa þær trénað. Rifsberjatrén okkar standa svo sem fyrir sínu – en eru aðeins þrjú. Því er uppskeran takmörkuð. Staðið hefur til að fjölga þeim svo sulta fáist með jólarjúpunni en það hefur farist fyrir.

Ber höfum við ætlað að tína í mörg ár, ekki síst aðalbláber sem bera af öðrum og nútímavísindi segja að séu ofurfæða. Ekkert hefur þó orðið af því. Við vorum ákveðin að fara í berjamó í haust en það hefur rignt allar helgar svo við höfum set-ið heima. Ég átti hins vegar erindi vestur á firði um liðna helgi. „Notaðu lausa stund, ef hún gefst, til að tína ber,“ sagði konan. Hún var þó vonlítil um árangur, þekkir sinn mann og hefur reynslu af því að hann er lélegur berjatínslumaður. Þess utan var veðurspáin slæm, að vanda, auk þess sem grunur lék á að næturfrost hefði skemmt þau ber sem þó höfðu, þrátt fyrir votviðri og sólarleysi, látið sjá sig.

Færi á berjatínslu gafst dagstund þegar

upp stytti. Báðar systur mínar voru með í för, vopnaðar tínum og fötum. Ég var hvorki með tínu né fötu en fann til tóman skrúfupakka og greip með mér í móinn. Berin höfðu sloppið þótt ljóst mætti vera að þau þyldu ekki marga óveðursdaga til viðbótar. Ég heyrði þegar systurnar tæmdu úr tínunum í fötur sínar. Hægar gekk hjá mér. Það var helst að fingurnir lituðust vínrauðir af viðkvæmum aðalblá-berjunum þegar ég stakk stöku beri í skrúfupakkann. Rúmmál hans var lítið. Hætt var við að afraksturinn yrði ekki til að hrópa húrra fyrir.

Milli þess sem ég greip ber og ber á stangli settist ég á þúfu og horfði út á fjörðinn, yfir hólma og sker og gleymdi mér þannig í berjatínslunni, rétt eins og eiginkonu mína hafði grunað. Það er þó á við heilsusamlegt andoxunarefni berja að slaka á með þeim hætti í náttúrunni, í laut í skjóli fyrir haustvindum. Systurnar voru hins vegar ekki eins draumórakenndar og héldu sig að verki. Það hækkaði stöð-ugt í fötunum hjá þeim þótt lítið bættist í skrúfupakkann minn.

Hið smáa er fagurt, ekki síður en það stóra, fjörðurinn og hólmarnir. Það sá ég þegar ég rýndi í gróðurinn allt í kringum mig. Berjaþúfurnar voru svartar eða bláar, með grænu, gulu og rauðu ívafi lyngsins. Það var að skrýðast haustbún-ingi, ekki síður en trén ofar í hlíðinni. Vatn seytlaði alls staðar í kringum mig. Vætutíð sumarsins og haustsins sá til þess. Sprænur voru í öllum skorningum og lækir með fjörugasta móti. Smyrill æfði flugkúnstir og á flös hvíldu tveir selir og biðu þess að yfir hana flæddi.

Það var því lítið í skrúfupakkanum þegar systurnar kölluðu og sögðu að tímabært væri að leggja í hann, kannski botnfylli af aðalbláberjum. Þær roguð-ust hins vegar af stað með fullar fötur, andoxunarefni og aðra hollustu fyrir sig og sína. Lítið hafði ég hins vegar fram að færa þegar heim kæmi.

„Ansi er þetta rýrt,“ sögðu systurn-ar þegar þær kíktu ofan í skrúfupakka bróður síns, „þér er greinilega margt betur gefið en úthald til berjatínslu. Þetta gengur ekki.“

Að því sögðu fundu þær til vænt plastbox með loki, gripu skrúfupakkann og tæmdu lítilræðið úr honum í boxið og fylltu það síðan með berjum af sinni gnótt. „Taktu þetta, það er ómögulegt að þú komir tómhentur heim.“

„Ansi varstu duglegur, elskan,“ sagði konan þegar ég gaukaði að henni berja-boxinu við heimkomuna, „þér hefur svo sannarlega farið fram í berjatínslunni. Hver hefði trúað því?“

Eplin fimm í kökunni verða skreytt með nýjum aðalbláberjum. Ég segi kon-unni seinna hver tíndi þau.

JónasHaraldssonjonas@

frettatiminn.is

HELGARPISTILL

Teik

ning

/Har

i

NÝTT

Nicotinell er samstarfsaðili Krabbameinsfélagsins

Nicotinell Spearmint 2 mg og 4 mg lyfjatyggigúmmí. Inniheldur nikótín. Ábendingar: Til meðferðar á tóbaksfíkn en lyfið dregur úr nikótínþörf og fráhvarfseinkennum og það auðveldar þar með reykingarfólki sem vill hætta að reykja, að hætta og auðveldar þeim sem ekki geta hætt, eða eru tregir til þess, að draga úr reykingum. Skammtar fyrir fullorðna 18 ára og eldri: Skammta skal ákvarða út frá því hversu háður nikótíni einstaklingurinn er. Mælt er með 4 mg lyfjatyggigúmmíi fyrir einstaklinga með mikla nikótínþörf og fyrir þá sem ekki hefur tekist að hætta með notkun 2 mg lyfjatyggigúmmís. Ef þú reykir fleiri en 30 sígarettur/sólarhring má miða við notkun 4 mg, 20-30 sígarettur/sólarhring er miðað við 2 eða 4 mg eftir þörf en ef reykt er minna en 20 sígarettur á sólarhring er æskilegt að nota 2 mg. Ef þú færð aukaverkanir við notkun stærri skammtsins (4 mg lyfjatyggigúmmí), skaltu íhuga minni skammt í staðinn. Tyggja skal eitt stk við reykingaþörf þar til finnst sterkt bragð. Þá skal láta það hvíla milli kinnar og tannholds. Þegar sterka bragðið minnkar skal tyggja aftur. Þetta skal endurtaka í 30 mín. Venjuleg notkun er 8-12 stk, þó ekki fleiri en 15 stk af 4 mg og 25 stk af 2 mg lyfjatyggigúmmíi á sólarhring. Meðferðarlengd er einstaklingsbundin en skal í flestum tilfellum standa í a.m.k. 3 mánuði, skal þá draga smám saman úr notkun lyfjatyggigúmmísins. Meðferð skal hætt þegar neyslan er komin niður í 1-2 lyfjatyggigúmmí á sólarhring. Venjulega er ekki mælt með notkun lyfsins lengur en í eitt ár. Sumir, sem eru hættir að reykja, gætu þó þurft lengri meðferð til þess að forðast að byrja aftur að reykja. Geyma skal afgangs lyfjatyggigúmmí þar sem reykingaþörf getur skyndilega komið upp aftur. Ráðgjöf getur aukið líkurnar á því að reykingafólk hætti að reykja. Nota má lyfið til að lengja reyklaus tímabil og draga þannig úr reykingum. Ef ekki hefur dregið úr fjölda sígaretta á sólarhring eftir 6 vikur skal leita faglegrar ráðgjafar. Reykingum skal hætt um leið og einstaklingurinn er reiðubúin til þess, þó ekki síðar en eftir 6 mánaða meðferð. Leita skal faglegrar ráðgjafar ef ekki hefur tekist að hætta reykingum eftir 9 mánaða meðferð. Frábendingar: Ofnæmi fyrir nikótíni eða einhverju hjálparefnanna, reykleysi. Ráðfærðu þig við lækni eða lyfjafræðing því ekki er víst að þú megir nota lyfið ef þú: ert á meðgöngu eða með barn á brjósti, hefur nýlega fengið hjartabilun eða hjartastopp, ert með hjarta- eða æðasjúkdóm, of háan blóðþrýsting, sykursýki, ofvirkan skjaldkirtil/nýrnahettur, magasár eða verulega skerta nýrna- og/eða lifrarstarfsemi eða ef þú ert yngri en 18 ára. Einstaklingum með gervitennur og þeim sem eiga í erfiðleikum með að tyggja tyggigúmmí er ráðlagt að nota önnur lyfjaform nikótínlyfja. Sjúklingar með arfgengt frúktósaóþol skulu ekki nota lyfið. Athuga ber að lyfið inniheldur natríum og bútýlhýdroxýtólúen (E321). Lesið allan fylgiseðilinn vandlega áður en byrjað er að nota lyfið. Sjá notkunarleiðbeiningar í fylgiseðli. Geymið þar sem börn hvorki ná til né sjá. Jafnvel lítið magn af nikótíni er hættulegt börnum og getur valdið alvarlegum einkennum eða dauða. Markaðsleyfishafi: Novartis Consumer Health S.A. Umboð á Íslandi: Artasan ehf., Suðurhrauni 12a, 210 Garðabæ

auðveldar þeim sem ekki geta hætt, eða eru tregir til þess, að draga úr reykingum. Skammtar fyrir fullorðna 18 ára og eldri: auðveldar þeim sem ekki geta hætt, eða eru tregir til þess, að draga úr reykingum. Skammtar fyrir fullorðna 18 ára og eldri:

Nicotinell Spearmint 2 mg og 4 mg lyfjatyggigúmmí. Inniheldur nikótín. Ábendingar: Til meðferðar á tóbaksfíkn en lyfið dregur úr nikótínþörf og fráhvarfseinkennum og það auðveldar þar með reykingarfólki sem vill hætta að reykja, að hætta og auðveldar þeim sem ekki geta hætt, eða eru tregir til þess, að draga úr reykingum. Skammtar fyrir fullorðna 18 ára og eldri:

Nicotinell Spearmint 2 mg og 4 mg lyfjatyggigúmmí. Inniheldur nikótín. Ábendingar: Til meðferðar á tóbaksfíkn en lyfið Nicotinell Spearmint 2 mg og 4 mg lyfjatyggigúmmí. Inniheldur nikótín. Ábendingar: Til meðferðar á tóbaksfíkn en lyfið dregur úr nikótínþörf og fráhvarfseinkennum og það auðveldar þar með reykingarfólki sem vill hætta að reykja, að hætta og dregur úr nikótínþörf og fráhvarfseinkennum og það auðveldar þar með reykingarfólki sem vill hætta að reykja, að hætta og auðveldar þeim sem ekki geta hætt, eða eru tregir til þess, að draga úr reykingum. Skammtar fyrir fullorðna 18 ára og eldri: auðveldar þeim sem ekki geta hætt, eða eru tregir til þess, að draga úr reykingum. Skammtar fyrir fullorðna 18 ára og eldri:

®®®

Loksinsá Íslandi!

Nicotinell með Spearmint bragði- auðveldar þér að hætta reykingum

28 viðhorf Helgin 20.-22. september 2013

Skipholti 37 Sími 568 8388

Opið laugardaga frá 11-16

LJÓSASALA Í LUMEX

Láttu drauminn rætast!Til að rýma fyrir nýjum og glæsilegum vörum bjóðum við úrval ljósa og fylgihluta á frábæru verði í nokkra daga.

170.000 kr.Verð áður 244.000 kr.

Twiggy

Á Landsbókasafni stendur yfir sýning á afrakstri minningar-smiðju fyrir Alzheimerssjúklinga sem fram fór fyrir tveimur árum. Smiðjan stóð yfir í tvær vikur og var í samstarfi við Þórarin Eldjárn rithöfund og fjórtán nemendur úr teiknideild Myndlistarskólans í Reykjavík. Smiðjan var hluti af rannsóknarverkefninu Listir og menning sem meðferð við Alzhei-merssjúkdómnum og beinist að meðferð án lyfja og er upprunnin frá Minnismóttöku Virgen de la Arrizaca háskólasjúkrahússins í Murcia á Spáni. Meðal markmiða smiðjunnar var að opna umræðu um Alzheimerssjúkdóminn og kanna hvernig frásagnir minn-inganna gætu sameinast vísinda-legum rannsóknum og eigindlegu mati á Alzheimersjúkdómnum.

Þórarinn Eldjárn las sögu sína

Hvaðefsaga fyrir þátttakendur sem í lok upplestrarins tóku upp þráðinn og héldu samræðunum áfram um tengsl þeirra við hin ýmsu fjöll. Vonast var til að smá-sagan myndi vekja upp minningar um liðna atburði. Umsjón með smiðjunni hafði Halldóra Arnar-dóttir, doktor í listfræði og segir hún markmiðið fyrst og fremst að veita þátttakendum gleði. „Það er brosið sem er mikilvægt að þátt-takendur fái og finni. Daglega lífið hjá þeim verður léttara því það er eitthvað skemmtilegt að gerast og fólk hlakkar til að fara á staðinn og taka þátt í smiðjunni,“ segir hún. Út er komin bók sem lýsir öllu ferli smiðjunnar þar sem allir sem tóku þátt segja frá sinni upp-lifun.

Sýningin stendur til 3. október. -dhe

Frásagnir minninganna með Þórarni Eldjárn

Halldóra Arnardóttir, doktor í listfræði og Þórarinn Eldjárn.

Helgin 20.-22. september 2013

Þ að verða fimm félög sem bjóða upp á reglulegt áætlunarflug frá Keflavík í vetur. Þrjú þeirra rukka farþega aukalega fyrir innritaðan farang-

ur og val á sæti. Hægt er að komast hjá því að greiða fyrir þetta tvennt með því að ferðast með lítinn farangur og láta vera að taka frá sérstakt sæti. Það er þó ólíklegt að þeir sem ferðast með öðrum vilji taka áhættuna á því að vera settir í sæti fjarri förunautunum. Sérstak-lega þeir sem ferðast með börn. Á heimasíðu breska lággjaldaflugfélagsins Easy Jet kemur fram að sætum sé úthlutað af handahófi en reynt sé að láta fólk sem ferðast saman vera hlið við hlið.

Það er því öruggast að borga fyrir þjónustuna. Hjá Easy Jet er sætunum skipt upp í nokkra verðflokka og kosta þau frá tæpum 650 krónum. Hjá Wow Air eru hefðbundin sæti á 995 krónur en þau sem eru með meira fótarými eru á 2995 krónur.

Íslensk debetkort duga sjaldan á netinuFarþegar hér á landi komast ekki hjá kreditkorta-þóknun erlendu flugfélaganna því íslensk debetkort eru ekki með númeraröð á framhlið né þriggja stafa öryggisnúmer. Það er því ekki hægt að greiða með þeim á netinu. Debetkort sem gefin eru út af bönk-um í nágrannalöndunum eru hins vegar ekki svona takmörkuð. Þeir sem bóka far héðan með Norwegian til Oslóar þurfa því að borga aukalega rúmar átta

hundruð krónur og hjá Easy Jet leggst 2,5 prósenta kreditkortagjald ofan á farmiðaverðið.

Bókunargjöld eru oftast innifalin en hjá Wow Air bætist það við fargjöldin og nemur 925 krónum.

Töskurnar dýrarÞað eru sennilega óhætt að fullyrða að búðaráp til-heyri ferðalögum til útlanda hjá mörgum lesendum. Það er því ekki víst að handfarangur dugi alltaf og þeir sem ætla að dvelja úti í viku eða meira komast varla hjá því að taka með sér stærri tösku. Það kostar ekki aukalega að innrita farangurinn hjá Icelandair og SAS en hjá hinum þremur félögunum þarf að borga fyrir þjónustuna. Norwegian rukkar minnst eða rúmar fjórtán hundruð krónur og hjá Easy Jet ræðst verðið meðal annars af eftirspurn og er því breytilegt eins og sjá má á töflunni hér fyrir neðan. Hjá Wow Air borga farþegarnir hins vegar 3495 krónur fyrir eina innritaða tösku en farangursgjald félagsins hækkaði nýverið úr 2900 krónum.

32 ferðalög Helgin 20.-22. september 2013

Fargjöld Borgað Fyrir Þjónustu sem áður var inniFalin

Aukagjöld flugfélaganna

Aukagjöldin 1 innrituð taska aðra leiðina Val á sæti Kreditkortaþóknun BókunargjaldEasy Jet 2749 til 3477 krónur (17-21,5 evrur) 647 til 2910 krónur (4-17,99 evrur) 2,5% 0 Icelandair 0 0 0 0Norwegian 1416 krónur (69 norskar) 1211 krónur (59 norskar) 821 krónur (40 krónur) 0 SAS 0 0 0 0WOW 3495 krónur 995 eða 2995 krónur 0 995 krónur

Kristján Sigurjónsson

[email protected]

Kristján Sigurjónsson heldur úti ferðavefnum Túristi.is

Hjá Norwegian kostar um 1200 krónur að taka frá sæti. Easy Jet go Wow Air rukka einnig fyrir þessa þjónustu og kosta dýrustu sætin tæpar þrjú þúsund krónur. Mynd/Norwegian

Það færist í vöxt að flugfarþegar þurfi að borga sérstaklega fyrir þjónustu sem áður var innifalin í far-gjaldinu. Kristján Sigurjónsson kynnti sér gjöldin sem flugfarþegar þurfa nú að taka með í reikninginn.

Hvalaskoðun

HARPA

EXPO SKÁLINN

2012-201320112010SJANGHÆ - FRANKFURT - REYKJAVÍK

EXPO SKÁLINN Á MIÐBAKKA360°G R Á Ð U K V I K M Y N DÍSLAND Í EINSTÖKU LJÓSI3 MILLJÓNIR GESTA

Kauptu mida og fádu þér- -

-

-

rjúkandi heitan espresso í bodi okkar

Blanda sem getur ekki klikkad

Hamraborg – Nóatún 17 – Hr ingbraut – Austurver – Grafarho l t

KjúKlingamáltíð fyrir 4

Grillaður kjúklingur – heill

Franskar kartöflur – 500 g

Kjúklingasósa – heit, 150 g

Coke – 2 lítrar*

*Coca-Cola, Coke Light eða Coke Zero

1990,-Verð aðeins

+ 1 flaska af2 L

Grillaður kjúklingur – heillGrillaður kjúklingurGrillaður kjúklingur

Tækifæri í september

Kæli- og frystiskápur KG 36VNW20

Hvítur. Orkuflokkur A+. „crisper-Box“-skúffa. Hljóðlátur. H x b x d: 186 x 60 x 65 sm.

Tækifærisverð: 99.900 kr. stgr.(Fullt verð: 129.900 kr.)

UppþvottavélSN 45D201SK

12 manna. Fimm kerfi. Tímastytting þvottakerfa. „aquaStop“-flæðivörn.

Tækifærisverð: 99.900 kr. stgr.(Fullt verð: 139.900 kr.)

Nóatúni 4 Sími 520 3000www.sminor.is

Tjarnar spretturinn 2013

Tjarnarspretturinn 2013

www.visitreykjavik.is

HJî LREIÐAKEPPNI ç LAUGARDAGINN 21. SEPTEMBER. KL 15:00ê KRINGUM REYKJARVê KURTJ… RN RçS MARK VIÐ IÐNî . SKRçN INGARFRESTUR TIL MIÐN® TTIS F… STUDAG

Keppendur ’ B-keppni hj— la kl. 15.00-15.30 (10 hringir karlar/konur)Keppendur ’ A-keppni hj—l kl. 16.00-16.30 (15 hringir karlar/konur)ò tsl‡ ttarfyrirkomulag er ‡ keppninni sem þýðir að ef fremsti maður fer framœ r keppanda ’ sama hring ( hringar ) er s‡ sj‡ lfkrafa œr leik

VERÐLAUNAAFHENDING VIÐ IÐNî K L 17:00

FRçB® R SKEMMTUN ! M® TUM OG HVETJUMFREKARI UPPLÝSINGAR OG SKRçNIN G ç

KEPPNI FYRIR BYRJENDUR OG LENGRA KOMNA

SKRç ÐU ÞIG Nò NA! ALLIR GETA TEKIÐ ÞçT T

Lj—s

myn

d PŽ

tur …

rn R

agna

rson

Tjarnardjmargeir og

EVRîP SK SAMG… NGUVIKA ê REYKAJARVê KURBORG

SUMARIÐ KEMUR ç L AUGARDAG !

34 matur og vín Helgin 20.-22. september 2013

Þ að er ákveðin tilraunamennska með hverri nýrri sort. Við erum ekki mikið fyrir að endurtaka

okkur,“ segir Valgeir Valgeirsson, bruggmeistari í Borg brugghúsi.

Valgeir og félagar hafa lagt lokahönd á tvo nýja bjóra. Sá fyrri kallast Garún og er númer 19 í röðinni hjá brugghús-inu. Hann er fyrst um sinn hugsaður til útflutnings. Sá númer 20 heitir Teresa og er Októberfest-bjór brugghússins í ár. Þessir bjórar eru fyrstu Borgar-bjór-arnir sem bera kvenmannsnöfn.

Bjó til bjór fyrir sjálfan sigAð sögn Valgeirs er Garún 11,5 prósent „Icelandic Stout“ sem er einskonar undirflokkur „Imperial Stout“. Hann segir að það sem helst einkenni „Ice-landic Stout“ sé að þeir séu mýkri og auðdrekkanlegri en hefðbundnir Stout-bjórar í þessum styrkleika. Auk Gar-únar falla í þennan flokk Surtur nr. 8 og Surtur nr. 15 frá Borg og Lava frá Ölvis-holti. Valgeir var áður bruggmeistari Ölvisholts og hefur því komið að þróun allra þessara bjóra.

„Þetta er líklega sá stíll sem ég hef bruggað hvað oftast og ég er mjög áhugasamur um hann. Þegar ég bjó til Lava var ég fyrst og fremst að reyna að búa til bjór fyrir sjálfan mig, bjór sem mig langaði að drekka. Ég vissi reyndar vel að það væri markaður fyrir hann úti. Svo þegar ég kom í Borg vorum við Sturlaugur bruggmeistari sammála um að þessi bjórstíll væri tilvalinn fyrir

þorrabjórinn og þannig varð fyrsta útgáfa af Surti til. Og af því við erum ekki mikið fyrir að endurtaka okkur hafa komið tvær uppskriftir af Surti og nú Garún.“

Garún fær nafn sitt frá Guðrúnu frá Bægisá, lykilpersónu í Djáknanum á Myrká. Þrátt fyrir þjóðlega vísun er bjórinn fyrst um sinn ekki hugs-aður fyrir heimamarkað. Borg hefur gengið frá samningi við Vanberg & DeWulf sem mun annast dreifingu á Garúnu í Bandaríkjunum. Kynning á Garúnu hefst í október eða nóvember og verður hún til sölu í sérvöruverslunum, á börum og veitingastöðum í Kaliforníu.

Valgeir segir að Vanberg & DeWulf sé flott innflutn-ingsfyrirtæki með sérvalda bjóra. Útsendari fyrirtæk-isins hafi heimsótt Borg, prófað bjóra þess og hrifist af ýmsum tilraunum brugg-hússins. „Úr varð að Garún var þróuð sérstaklega til útflutnings.“

Hversu umfangsmikill er þessi útflutningur?

„Við byrjum bara rólega og ef það er áhugi þarna þá reynum við að anna eftirspurninni. Þessi markaður er hrikalega stór í Bandaríkjunum og ef við náum til brotabrots af honum þá eru möguleikarnir góðir.“

Með fróðleik í fararnesti Fæðuhringurinn í miðborg Reykjavíkur– saga matar frá landnámi til okkar daga

Valitor er stuðningsaðili Ferðafélags Íslands.

Allar nánari upplýsingar á hi.is

Laufey Steingrímsdóttir, prófessor við Matvæla- og næringarfræðideild Háskóla Íslands, Guðrún Hallgrímsdóttir matvælaverkfræðingur og Sólveig Ólafsdóttir sagnfræðingur leiða göngu þar sem matur, saga og menning verða meginefnið laugardaginn 21. september. Gangan hefst á horni Aðalstrætis og Túngötu kl. 11 og henni lýkur við gömlu höfnina. Gengið verður um gamla grænmetisgarða, stakkstæði, veitingastaði og verslanir liðins tíma.

PIPAR

\TBW

A • SÍA

• 132679

Háskóli Íslands og Ferðafélag Íslands hafa staðið fyrir fræðandi gönguferðum sem hófust á aldarafmæli skólans 2011. Í áhugaverðum gönguferðum um höfuðborgarsvæðið og næsta nágrenni þess hafa reynsla og þekking fararstjóra Ferðafélagsins og þekking kennara og vísindamanna Háskóla Íslands blandast saman.

Þátttaka er ókeypis og allir eru velkomnir.

Bjór Tveir nýir Bjórar á markað frá Borg-Brugghúsi

Fyrstu stelpurnar í fjölskyldunniValgeir Valgeirsson og félagar í Borg-brugghúsi senda frá sér tvo nýja bjóra. Garún og Teresa eru fyrstu bjórar brugghússins sem bera kvenmannsnöfn. Garún verður flutt út til Bandaríkjanna en Teresa verður Októberfest-bjór á heimamarkaði. Bruggmeistararnir nota þýska tilraunahumla í Teresu enda er hún brugguð í nýjum bjórstíl.

Þýskir humlar í Októberfest-bjórNú í vikunni var bjór númer 20 frá Borg, Teresa, settur í sölu í Vínbúð-unum. Teresa er Októberfest-bjór Borgar í ár. Teresa Karlotta var kona Lúðvíks fyrsta, krónprins af Bæjaralandi, sem Októrberfest-bjór Borgar í fyrra var einmitt nefndur eftir. Brúðkaup Lúðvíks og Teresu fór fram 17. október árið 1810 og markar upphaf Október-fest-hátíðanna.

Teresa er India Red Lager sem að sögn Valgeirs og félaga er „frumsaminn“ bjórstíll frá Borg. India vísar í mikla humlanotkun (í líkingu við India Pale Ale-bjóra), Red vísar í lit bjórsins sem er rauð-tóna og Lager þýðir einfaldlega að um lager-bjór er að ræða eins og tíðkast á Októberfest.

„Okkur fannst þetta nafn lýsa bjórnum hvað best en þetta flokk-ast ekki beint undir neinn sérstak-an stíl. Þróunarvinnan hjá okkur er sjaldnast þannig að við gerum bjór eftir ákveðnum stíl. Við erum með bragðpælingar og hugmyndir í kringum þær og þegar við erum komnir með tilbúna vöru þá þarf að setja hana inn í tiltekinn ramma. Það hefur gengið misvel,“ segir Valgeir og hlær.

Hann segir að gróskan hjá ör-brugghúsum víða um heim sé svo mikil að erfitt sé að ætla að vera frumlegur í bjórgerð í dag. „Þetta kemur mikið frá Bandaríkjunum,

þeir eru öfgarnar uppmálaðar í öllu. Þeir taka eitthvað gamalt og gott frá Evrópu og margfalda það með tíu. Þá verður ýmislegt skemmtilegt til.“

Teresa er þurrhumluð með nýjum þýskum humli, Polaris, sem enn er verið að gera tilraunir með. „Bandaríkjamenn hafa verið sterkir með humlana sína en Þjóð-verjarnir eru að prófa sig áfram. Polaris kemur gríðarlega sterkt í gegn í Teresu. Okkur áskotnuðust nokkur kíló af honum og við urðum bara að prófa hann. Polaris er það öflugur einn og sér að við þurft-um að blanda honum saman við bandaríska humla til að tóna hann aðeins niður. Það er gaman að hafa þýskt þema í þessu, það passar við þennan árstíðarbjór,“ segir Valgeir.

Stúfur verður jólabjórinnAð endingu er Valgeir spurður hverju bjóráhugafólk megi eiga von á frá Borg í náinni framtíð.

„Við erum að vinna ákveðna hug-myndavinnu fyrir næsta þorrabjór og erum komnir með hugmyndir fyrir sumarbjór sem verða kannski eða kannski ekki að veruleika. Fyrst er það samt jólabjór sem við höfum unnið að síðan í febrúar. Við erum ekki alveg búnir að leggja lokahönd á uppskriftina en ég get sagt að hann mun heita Stúfur. Og hann verður dvergur með mikil-mennskubrjálæði.“

Bruggmeistararnir Valgeir Valgeirsson og Sturlaugur Jón Björnsson í Borg brugg-húsi hafa lagt lokahönd á tvo nýja bjóra, Garúnu og Teresu. Ljósmynd/Hari

TeresaIndia Red Lager5,5%Kominn í Vínbúðirnar.

GarúnIcelandic Stout11,5 %Verður ein-göngu seldur í Bandaríkjunum fyrst um sinn.

ÞÚ SÆKIR PIZZU OG STÓRAN SKAMMT AF BRAUÐSTÖNGUMOG FÆRÐ AÐRA PIZZU SÖMU STÆRÐAR AÐ AUKI.

VIÐ NOTUM EINGÖNGU 100% ÍSLENSKAN OST!

SÍMI 58 12345 DOMINO’S APP WWW.DOMINOS.IS

FÍT

ON

/ S

ÍA

36 fjölskyldan Helgin 20.-22. september 2013

Börn sitja uppi með þann heim sem við sköpum þeim

Á tta ára vini mínum er illa brugðið á nýjum slóðum í lífinu. „Krakkarnir segja bara fokk jú við mig og enginn segir kæri vinur, ekki einu sinni kennararnir.“ Hann skilur ekki öll þau nýju og framandi orð sem dynja á honum á degi hverj-

um en hann skilur að þessi sömu orð eru notuð sem vopn – sem valdatæki á aðra og að þau bíta ekki síður en barsmíðar.

Þennan unga pilt langar til baka í umhverfi þar sem hann skilur bæði orðin og mein-inguna og getur treyst því að fólk segi það sem það meinar og að það velji sér jákvætt tungutak í daglegri umgengni. Hann langar bara til að leika með vinum sem hafa lært falleg orð bæði heima og í skólanum og auk þess fengið þjálfun í að nota orðin sín þegar snurða hleypur á þráðinn í vinahópnum.

Hér er náttúrulega ekki við börn að sakast. Við, sem eldri erum, berum ábyrgð á þeim neikvæðu orðum sem börn læra og ekki síður á öllum þeim jákvæðu orðum sem þau læra ekki hjá okkur. Minnst af tungutakinu læra þau á formlegum nótum, mest læra þau af þeim fyrirmyndum sem við erum. Þá kemur hið ógnvænlega; flest okkar ígrundum hvorki orðaval og tungutak né heldur tóninn sem við bjóðum um-hverfi okkar upp á til góðs eða ills. Við tölum alltof oft hryssingslega, felum okkur bak við kaldhæðni og sendum tóninn án þess að hika. Við erum líka oft óskýr í skilaboðum, fylgjum fyrirmælum ekki eftir og segjum stöðugt „ekki“ án þess að gefa minnstu hugmynd um hvað eigi að gerast í staðinn. Eftir standa ráðvillt börn sem verða síðan skömmuð enn meira fyrir slæma hegðun, beina afleiðingu af bull-inu í okkur fullorðnum.

Jákvæða leiðin með fallegum og úthugsuðum orðum er margfalt árangursríkari með börnum heldur en neikvæða nöldrið. „Viltu hætta að sparka í borðfótinn, kæra vinkona“ snarvirkar en neikvæða tuðið „hættu þessu sparki, krakki“, mun væntan-lega lítt stoða í lengd og bráð. „Við skulum hjálpast í herberginu þínu“, er hvetjandi á meðan „var ég ekki margbúinn að segja þér að laga til ...“ skilar engum árangri eins og margir hafa reynt. „Þú ferð ekki í spariskónum í leikskólann“, gerir ekkert nema tefja í morgunstressinu en jákvæð skilaboð og lítill valfundur gera krafta-verk: „Hvort viltu fara í kuldaskóna eða stígvélin?“

Allt snýst þetta sem sagt um fokk jú eða kæri vinur eins og vinur minn með harma-söguna fékk að reyna. Málið er bara að við, fullorðnu spjátrungarnir, stingum höfðinu í sandinn og teljum okkur trú um að tíska neikvæða nöldursins fari inn um annað eyrað og út um hitt – eða inn um annað augað og út um hitt þegar rafræna neikvæðnin er í essinu sínu. Nú, ef við blekkjum okkur ekki, getum við alla vega valið okkur umhverfi, samstarfsfólk og vinafólk út frá því hvort okkur hentar betur að hafa fokk þetta og fokk hitt eða kærleiksríkara tungutak. Börn geta hins vegar ekki valið, þau sitja uppi með þann heim sem við sköpum þeim.

Fokk jú eða kæri vinur?

Margrét Pála Ólafsdóttirritstjórn@

frettatiminn.is

heimur barna

börn umferðaröryggi

Loftpúðar í framsætum lífshættulegir börnumHögg frá öryggispúðum í fram-sætum bifreiða getur leitt börn til dauða og er mælt með því að börn, lægri en 150 sm. að hæð og minna 40 kg. að þyngd, sitji aldrei í fram-sæti bifreiðar þar sem öryggispúði er. Nú til dags eru öryggspúðar í nánast öllum nýjum bílum og eru staðsettir í stýri bílsins og fyrir ofan hanskahólf. Þá eru sumir bílar búnir öryggispúðum í bílhurðum.

Börn, fjórtán ára og yngri, eru níu prósent allra sem slasast í umferð-inni á Íslandi og verður meirihluti þessara slysa þar sem börn eru farþegar í bíl. Börn sem eru léttari

en 36 kíló eiga að vera í sérstökum öryggisbúnaði, í bílstól eða á bílpúða með baki og með spennt belti. Öryggisbeltið eitt og sér er ekki fullnægjandi búnaður fyrir börn undir 36 kg því þá er beinagrindin ekki orðin nægilega þroskuð til að öryggisbeltið sitji rétt. Bílbelti getur því veitt barni alvarlega áverka í kviðarholi, lendi það í árekstri.

Frá árinu 1996 hefur Umferðar-stofa gert kannanir á öryggisbún-aði barna við leikskóla. Á fyrstu árunum voru niðurstöður vægast sagt óásættanlegar en með hugar-farsbreytingu hefur ástandið batnað

þó enn séu börn sem ekki eru fest í viðunandi öryggisbúnað. Könnun Umferðarstofu og Landsbjargar árið 2011 leiddi í ljós að 23 börn af 2504 sátu fyrir framan öryggispúða. Þar af voru sjö börn eingöngu með bílbelti, en þrjú alveg laus.

Ökumönnum er skylt að sjá til þess að börn sem eru þeirra farþegar njóti þess öryggis sem fylgir notkun öryggisbúnaðar í bíl. Ökumaður sem ekki sinnir þessum skyldum má búast við að verða sektaður af lögreglu og að brot hans verði skráð í ökuferilsskrá.-dhe

Upplýsingar af vef Umferðarstofu.

Mikilvægt er að tryggja öryggi barna í bíl og nota þann öryggisbúnað sem hentar hverjum aldri. Mynd/GettyImages/NordicPhotos

13. september – 5. október 2013

TVEIR HRAFNAR listhús, Art Gallery

Baldursgata 12 101 Reykjavík +354 552 8822 +354 863 6860 +354 863 6885

[email protected] www.tveirhrafnar.is

Opnunartímar11:00-17:00 miðvikudaga til föstudaga

13:00-16:00 laugardagaog eftir samkomulagi

Íslensk bókmenntasaga IV. bindi

HAllGRímuR HElGAsON

– fyrst og fremstódýr!

kr.8 pakkar 250

Verð áður 399 kr. pk. Hleðsla íþróttadrykkur

með súkkulaðibragði 3x250 ml í pk.

Verð áður 399 Verð áður 399 Verð áður 399 Verð áður 399 Verð áður 399 Verð áður 399 Verð áður 399 Verð áður 399 kr. pk.kr. pk.kr. pk.kr. pk.kr. pk.kr. pk.

Hleðsla íþróttadrykkurHleðsla íþróttadrykkurHleðsla íþróttadrykkurHleðsla íþróttadrykkurHleðsla íþróttadrykkurHleðsla íþróttadrykkurHleðsla íþróttadrykkurHleðsla íþróttadrykkurHleðsla íþróttadrykkurHleðsla íþróttadrykkurHleðsla íþróttadrykkur

37%afsláttur

Hámark1 kassi á mann 24 x 250ml meðan birgðir endast!

1 kassi 1 kassi 1 kassi 24 x 250ml meðan birgðir endast!

meðan birgðir endast!meðan birgðir endast!meðan birgðir endast!meðan birgðir endast!

geggjaðgeggjaðgeggjaðgeggjaðgeggjaðgeggjaðgeggjaðgeggjaðgeggjaðgeggjaðgeggjaðgeggjaðgeggjaðgeggjaðgeggjaðgeggjaðgeggjaðtilboð!

v

3 í pk.kr.

Eftirlitsmyndavél fyrir sumarbústaði og heimili· Tekur venjulegt GSM SIM kort· Hægt að panta mynd eða hlusta svæði. · SMS og MMS viðvörun í síma og netf. · Lætur vita ef rafmagn fer af og hiti breytist. · Hægt er að tengja allt að 15 auka skynjara. · Vöktun á heitum potti, raka, þrýstingi o.�.

S. 699-6869 · [email protected] · www.rafeindir.is

Laugavegi 25 - S: 553-3003

H ö n n u n a r h ú s

Opnunartími

Virka daga 10:00-18:00

Lau 10:00-18:00Sun 13:00-17:00

Fylgist með okkur @hrimhonnunarhus

Nýjar vörur frá Designletters

20% afsláttur af öllum LOMO myndavélum og aukahlutum

dagar í Hrím

Verð frá 3.900,-

Falleg hönnun er góð gjöf

Dagbækur 4.900,-

Iphone 5 veski6.900,-

Pennaveski 2.550 kr Iphone veski 6.990 kr

38 heilsa Helgin 20.-22. september 2013

haust Fæða sem vinnur gegn pestunum

Fyrir karlmenn á öllum aldri: Eykur orku og úthald Auðveldar þyngdarstjórnun Styður kynferðislega virkni Styður hjarta- og æðaker�ð Styður við frjósemi og grundvallarheilbrigði

Ætlað konum eftir tíðahvörf: Dregur úr hitakófum og nætursvita Eykur orku og úthald Eykur beinþéttni Léttir lund og bjartsýni og bætir svefn Dregur úr leggangaþurrki

Fyrir konur á barneignaaldriHjálpar til við að: Jafna hormónasvei�ur Koma jafnvægi á tíðahringinn Draga úr sársaukafullum blæðingum Draga úr fyrirtíðaspennu Styður við frjósemi og grundvallarheilbrigði

Fyrir konur eftir fertugt og þær konur sem �nna fyrir breytingaskeiðseinkennum: Dregur úr hitakófum og nætursvita Eykur orku og úthald Eykur beinþéttni Dregur úr pirringi, léttir lund og bætir svefn

Femmenessence og RevolutionStyður við og kemur jafnvægi á eigin hormóna-framleiðslu án þess að vera hormón

Fæðubótarefni úr Macarót � 100% náttúruleg vara með lífræna vottun

Við erum á facebook

Inniheldur hvorki soja (ísó�avona) né mulin hörfræ

25% AFSLÁTTUR

25% AFSLÁTTUR

Öflugt gegnblöðrubólgu

ROSEBERRY

Virkar innan 24 tíma2-3 töflur fyrir svefn

Fæst í apótekum, heilsubúðum og í heilsuhillum stórmarkaðanna

www.gengurvel.is

Fæst í apótekum, heilsubúðum og stórmörkuðum

PR

ENTU

N.IS / w

ww.g

engurve

l.is

Inniheldur hinn öflugaDDS1 ASÍDÓFÍLUS!

2 hylki á morgnana geta gert kraftaverk fyrir meltinguna

Sveppir Nú er einmitt rétti tím-inn til að fara út í næsta skóg í sveppatínslu. Sveppir innihalda tólf sinnum meira af hinu öfluga andox-unarefni l-ergothio-neine en finna má í hveitiklíði. Andox-unarefnið styrkir ónæmiskerfið og ver rauðu blóðkornin. Sveppir innihalda einn-ig mikið magn trefja, selen (sem er nauðsynlegt fyrir ónæmiskerfið) og B-vítam-ínum en eru jafnframt hitaeininga-snauðir.

HvítlaukurHvítlaukur inniheldur

efnið allicin sem hef-ur sveppadrepandi, bakteríudrepandi og veirudrepandi eiginleika. Allicin er öflugast rétt eftir að hvítlauksgeirinn hefur verið marinn þannig að mestu

áhrifin nást með því að neyta hvítlauksins

hrás þó svo að hann virki einnig eftir eldun.

GraskerKjöt graskersins er ríkt af andoxun-arefnum og fræin innihalda mikið af heilnæmri fitu, omega-6 fitusýrum, sinki og kalíum. Grasker eru jafn-

Nú fer að renna upp tími haust-

pestanna og hin árlega

kvefpest fer að láta á sér kræla. Því er

um að gera að huga að

mataræðinu í því skyni

að innbyrða sem mest

af fæðu-tegundum

sem styrkja ónæmiskerf-

ið. Hér er listi yfir nokkrar

góðar.

framt rík af karótíni og C og E-vítamíni. Kjötið má nota í súp-ur eða baka í ofni og fræin er gott að rista og strá ofan á salöt.

EpliEpli eru

rík af C-vítamíni sem er ef lir ónæmiskerfið og eru jafnframt mjög tref jarík. Fersk epli eru ríkust af andoxunarefnum og því best að velja

epli sem hafa ferðast stystu vegalengdina.

Eplasafi er einnig ríkur af C-vítamíni og smá lögg

af honum daglega gerir heil-mikið gagn fyrir ónæmiskerfið.

HneturHnetur eru fullar af nær-ingarefnum sem bæta heilsuna. Valhnetur og kastaníuhnetur, sem eru einmitt tilbúnar til tínslu um þessar mundir, hafa mesta magn andoxunar-efna af öllum hnet-um. Auk þess eru hnetur ríkar af E-vít-amíni, sem stundum hefur verið kallað vít-amínið sem hægir á öldr-un. Þær eru einnig ríkar af hollri fitu sem vinnur gegn of háu kólesteróli. Kastaníuhnetur eru fitu-minnstu hneturnar og innihalda ein-ungis þriðjung af fitumagni flestra annarra hnetutegunda. Þær er hins vegar ekki hægt að borða hráar, best er að rista þær og nota þær í ýmsar fyllingar eða mauka þær. Heslihnet-ur eru einnig mjög ríkar af trefjum, kalki, andoxunarefnum og E-vítam-íni. Best er að kaupa hnetur sem eru enn í skelinni, þannig varðveitast góðir eiginleikar þeirra best.

HreindýrakjötHaustið er tími hrein-dýraveiða en hrein-dýrakjöt (og hjart-arkjöt) er mun fituminna en skinn-laust kjúklingakjöt en inniheldur tvöfalt magn af járni á við nautakjöt og rúmlega tvöfalt meira járn en í spínati. Það er ríkt af omega-3 fitusýrum sem gerir það að algjörri nauð-syn á haustmatseðilinn.

Sex fæðutegundir sem byggja upp ónæmiskerfið

Helgin 20.-22. september 201340 tíska

T ískuvika í London var á dögunum og þó að tísku-vika snúist um tískusýn-ingar er ekki síður gam-

an að skoða götutískuna. Götutíska snýst um stíl, að raða saman fötum, fylgihlutum, förðun og hárgreiðslu svo útkoma sé persónulegt og flott „lúkk“. Þegar á tískuviku stendur fyllast göturnar af fatahönnuðum, fyrirsætum, stílistum, bloggurum og fleira áhugafólki um tísku sem gerir göturnar að sínum eigin sýningar-pöllum og setur sitt mark á götutísk-una. Þar má sjá tískutrend í bland við „vintage“ og klassík. Í London mátti sjá mikið af sterkum litum, fallegum munstrum, þverslaufur, litríkar tösk-ur og leður. Ágætis sýnishorn af því sem er í gangi í tískunni í dag.

Sigrún Ásgeirsdóttir

[email protected]

Tíska göTuTískan í London

Tískufyrirmyndir á hverju götuhorni

Tískupenninn og bloggarinn Ella Caitliff.

Fyrirsætan Jimmy Q og fatahönnuðurinn Joshua Kane. Myndir/NordicPhotos/Getty

Jo Hilman yfirmarkaðsstjóri hjá Harpers Bazaar BNA.

Fyrirsætan Portia Freeman.

Ljósmyndarinn Jessie Bush.

Bloggarinn Marie Jensen.

Mary Charteris „Socialite“.

Bloggarinn Peony Lim.

Stílistinn Donya Campbell, bloggarinn Toni Tran og Martell Campbell sérfræðingur í karlmansstíl.

Hugsaðu vel um fæturnaÍ meira en hálfa öld hafa miljónir manna um allan heim notað BIRKENSTOCK sér til heilsubótar. Hvað um þig?

Sími: 551 2070 Opið má. -fö. 10 - 18, lokað á laugardögum í sumar. Góð þjónusta fagleg ráðgjöf.

Gerð ArisonaStærðir: 35 - 48 Verð: 12.885.-

BIRKENSTOCK sér til heilsubótar. Hvað um þig?

Þú �nnur okkur á Facebook undir “Fatabúðin”

Skólavörðustíg 21a 101 Reykjavík S. 551 4050

Mikið úrval af gæða sængurfatnaði

Ert þú búin að prófa ?

Coconut Milk sjampó og næringNærandi hárvörur sem henta öllum hárgerðum. Blanda af náttúrulegri kókóshnetumjólk

og þeyttu eggjahvitupróteini eykur mýkt, styrk og teygjanleika hársins og vinnur gegn daglegu sliti. Hentar sérlega vel lituðu hári.

Coconut Milk sjampó og næringCoconut Milk sjampó og næringCoconut Milk sjampó og næring

Laugavegi 178 · Sími 551-3366 · www.misty.is

OPIÐ: Mán. - fös. 10 - 18, Lokað á laugardögum

MJÚKUR OG ÞÆGILEGUR

Teg 12164 létt fylltur í

70-85 B og 75-90C á kr. 5.800,- Buxur við

á kr. 1.995,-

tíska 41Helgin 20.-22. september 2013

XTREME OSTAPOPPÞAÐ VIRKAR.. ...MEÐ GEIRA GROBB

ENN MEIRA OSTABRAGÐ

Vatteraðir jakkar - 14.900 kr.

Bonito ehf. • Praxis • FriendtexFaxafen 10, 108 Reykjavík, sími: 568 2878 • www.praxis.is • www.friendtex.is

Opið mán. – fös. kl. 11-17 • Laugardaga 11-15

Erum einnig með gott úrval af bómullar-

bolum og mikið úrval að vinnufatnaði kíkið

á praxis.is

Fást í 5 litum, lime, svörtu, rauðu, kongabláu og fjólubláu

Einnig til á herrana.

Hafið samband

og fáið sendan nýjan

vörulista Praxis

Gaddar og blettatígrar

Dýramunstur og gaddar á fötum og fylgihlutum

hafa verið vinsæl í sumar. Á tískuviku

í London bar þó mest á því í skót-

ískunni. Hvort sem það eru háir hælar

eða flatbotna, kvenskór eða karla.

Götur London borgar fylltust af skóm með

blettatígurmunstri og skóm skreyttum

göddum. -sa

Peony Lim.

Mandkhai Jargalsaikhan.

Tracy

Hamilton.

Yu Masu.

Charlotte Harding.

Karen Ng.

Christina Centenera. Myndir/NordicPhotos/Getty

Laugavegi 178 ( Bolholtsmegin ) • Sími 555 1516

Opið virka daga kl. 11-18

Opið laugardaga kl. 11-16Opið virka daga kl. 11-18

Opið laugardaga kl. 11-16

Pils eða buxur!

Verð 6.900 kr.2 litir: rautt og svart

Stærð 36 - 44

Verð 11.900 kr.Stærð 36 - 46

Verð 13.900 kr.2 litir: svart og munstrað svart

Stærð 34 - 48

Kakíbuxur á 6.900 kr.4 litir: svart, dökkbrúnt,

fjólublátt, berjarauttStærð 38 - 48

Kíki

ð á

myn

dir

og v

erð

á Fa

cebo

ok

42 heilabrot Helgin 20.-22. september 2013

Sudoku

Sudoku fyrir lengra komna

kroSSgátan ATH Nýr vefur með krossgátulausnunum: krossgatur.gatur.net, lausnin er birt að viku liðinni.

PUÐRA ÁSTÆÐAHLUTI

EYMDSVELG

YFIRSKIN

DULINN

FYRIRMÆLI

DÝRA-HLJÓÐ

TRAÐKA

MÓÐA

SUSSDUGLEGUR

SKERGÁLA

MÁLUMÁ FÆTI

KAPPSAMT

KEPPNI

MYNDAR-SKAPUR

ÓLJÓS

SPRIKL

LJÁ

FUGLAR

HYLLI

VEGNA

ÓÞURFT

ÁRAFYRIRBOÐI

DAUF-LEGUR

ILM-SMYRSL

BLÁ-FÁTÆKUR

JURT

RAUSTBAKTAL

TEYMA

LÍFRÆN SÝRA

URMULL

DRABBADAÐRA

GRÁTUR

ÍLÁT

AFSPURN

ÞAKBRÚN

Í RÖÐ

FYLGI-HNÖTTUR

DOLLARI

ÓNEFNDURFLÍK

VÖRU-MERKI

AFSTYRMI

LÁÐ

BOX

FRÁ

FREMJA

BERA Á FÉ

EFNI

NÆÐINGUR

HIKHÓFDÝR

ÁVÖXTUR

GRÓÐA-BRALL

HÚÐPOKI

ÓBUNDINN

SÓT

GÓLBLÖKK

SÍLL

NÝR

SKVETTAST

KRAKKA

MARGS-KONAR

SLÍMDÝR

GLEÐJA

ÁNA

VEIÐAR-FÆRI

TÁLBEITA

ÓGRYNNI

AÐ

LÆSINGAÐALLEGA

FUGL

TIL

HLJÓÐFÆRI

POTÍ RÖÐ SJÚK-

DÓMURPÓLL

ÓNN HINDRA

HORFÐI SKILABOÐSÉR EFTIR

my

nd

: p

ub

lic

do

ma

in

155

2

6 8 4 2 9

7 3 5

8 3

7 2 9 6 1

9 1

8 9 6

4 7

7 8 3 5

8 2 4

5 9 4 2

6 8 5 9

1 6

5 4 9 6

2 6 1

1 7 8

3 7 2

74,6%... kvenna

35 til 49 ára á höfuðborgar-

svæðinu lesa

Fréttatímann*

*konur 35 – 49 ára á höfuðborgarsvæðinu. Capacent jan-mars. 2013

H E LGA R BL A Ð

SKÓLANEMAR: 25% AfSLáttuR gEgN fRAMvíSuN SKíRtEiNiS! MEÐ StuÐNiNgi REYKJAvíKuRBORgAR & KviKMYNDAMiÐStÖÐvAR íSLANDS - MiÐASALA: 412 7711

FÍKNIEFNI

HLUTI H Á HÓFDÝR

FUGL A ÁVARPA

FLOTHOLT H ÓBUNDINN

SAMLOKA

GÆTINN P E R L U S K E LV A R HÆNGUR

ÁNA A G N Ú I ASTILLA R Ó

SMÁU

STEIN-TEGUND L I T L U

T Í S K A SUSS

KÆRLEIKS U S SARÐA

GAGN A ÞEKKJA

ÁTT K U N N A PÚKA

LÆNA Á R A Á SJÓ

ÁRKVÍSLIR

STÆLL

KRYDD-BLANDA

A

V A R N A R SAMTALS A L L S AÐ BAKI SLAPPI ÚHINDRUN-AR

O F T A R RYKKUR SKIPFAGNA

STULDUR K Æ T A S TTÍÐAR

LJÚKA UPP

P N AVAFRA

AND-SKOTANS R Á F A KAPÍTULI K A F L IO

N O HLJÓÐFÆRI

KOMUST S Í T A RKVK.

SPENDÝR

DÝRAHLJÓÐ U R T A FRUMEINDNAFNORÐ

SKÁNA

A T N A ÁGÓÐI

ÆST A R Ð U R KEYRA

SLÆPAST A K AÐ

VIÐUREIGN

MÁLM-TEGUND Á T Ö K TVEIR EINS

ÁRÁS R R TALA

NEITUN H N I TU R Ð A R

GREMJAST

LÉT Í FRAMMI S Á R N A LAP LAND ÓSTÓR-

GRÝTIS

R A U N BÆN

ÞJAPPAÐI B Ó N LÍFHVATI

LJÁR E N S Í MÞRAUT

D EINING

ÖRLÁTUR S T A KVINNING-

UR

EINSKIS S I G U R ÖRÐU

B Í Ó KJARR

LÆRA R U N N I ÓSKERTA

GLJÚFUR A L L AKVIK-

MYNDAHÚS

ÆTTLIÐUR

Y N S L Ó ÐSKURÐ-BRÚN

GYLTU E G G HÁTTUR

FLAN L A GKS

TAFLMAÐUR

FYRIR HÖND P E Ð VENJUR

Í RÖÐ S I Ð I R ÓNEFNDUR

ÁTT N NSPERGILL

S P A S SNERIL H Ú N RÍKJA L A N D AAU R R A R I HAF S Æ ANS S V A RFISKUR

B

my

nd

: p

ub

lic

do

ma

in

154

lauSn

Spurningakeppni fólksins

(Jón) Pálmi Óskarssonlæknir á Akureyri

1. Snjófljóð

2. Púpa 3. Í Kaupmannahöfn 4. Nepal 5. Val 6. Valur 7. Pass

8. Númer 21

9. Aðalstræti 10. Pálmi Guðmundsson 11. Frank Lampard 12. Á bleikum náttkjólum 13. Hrönn Marinósdóttir 14. Braga Ólafsson 15. Emilía 12. stig

Bjarni Þór Jónssonhjá Símanum

1. Eldgos 2. Púpa 3. Í Kaupmannahöfn 4. Malasíu

5. Stjörnunni

6. Haukar

7. Pass

8. Númer 78

9. Lækjargata

10. Pálmi Guðmundsson 11. Alan Shearer

12. Pass

13. Pass

14. Braga Ólafsson 15. Emilía 6. stig

Svör: 1. Eldgos. 2. Púpa. 3. Í Kaupmannahöfn. 4. Nepal. 5. Val. 6. Valur. 7. Harmsaga. 8. Númer sextíu. 9. Aðalstræti í Reykjavík. 10. Pálmi Guðmundsson. 11. Frank Lampard. 12. Á bleikum náttkjólum. 13. Hrönn Marinósdóttir. 14. Braga Ólafsson. 15. Emilía.

?1. Við hvaða náttúruhamfarir myndast

nornahár? 2. Hvað heitir millistig á milli lirfu og full

þroskaðs fiðrildis? 3. Hvar lést Jón Sigurðsson? 4. Í hvaða landi er Katmandu höfuðborg?5. Knattspyrnukonan Edda Garðarsdóttir hefur

lagt takkaskóna á hilluna í bili að minnsta kosti. Með hvaða félagsliði lék hún sinn síðasta leik á dögunum?

6. Eftir leik í Pepsí-deildinni í vikunni létu formaður og varaformaður FH þung orð falla um formann knattspyrnudeildar and-stæðinganna og báðust í kjölfarið afsökunar. Hverjir voru andstæðingar FH í leiknum?

7. Tónlistarmaðurinn John Grant samdi tónlist fyrir leikrit sem sýnt verður í Þjóðleikhús-inu í vetur. Hvað heitir leikritið?

8. Ný Pottþétt-plata kom út fyrir skemmstu. Númer hvað er hún í röðinni?

9. Hver er elsta gata Íslands?10. Hver var á dögunum ráðinn í starf forstöðu-

manns ljósvakamiðla hjá Skjánum?11. Hvaða enski landsliðsmaður í knattspyrnu

lék sinn hundraðasta landsleik í síðustu viku?

12. Hvaða hljómplötu gerðu Megas og Spilverk þjóðanna saman?

13. Hver er stjórnandi RIFF, Alþjóðlegu kvik-myndahátíðarinnar í Reykjavík?

14. Eftir hvern er leikritið Maður að mínu skapi – stofuleikur sem Þjóðleikhúsið frumsýndi um helgina?

15. Hvaða stúlkunafn var vinsælasta eigin nafn nýfæddra stúlkna á síðasta ári?

Bjarni skorar á Rannveigu Jónu Hallsdóttur heimspekinema að taka við.

Lausn á krossgátunni í síðustu viku.

Pálmi sigrar með 12 stigum gegn 6

DY

NA

MO

RE

YK

JAV

ÍK

MEST SELDUBÆKUR VERALDAR!

Stórbættulíf þitt!„Jóhanna hefur skrifað merkilegt rit um leiðir til betra lífsog hvet ég fólk til að lesa bókina og íhuga efnið.“SIGMUNDUR GUÐBJARNASON, FYRRVERANDI REKTOR HÍ

„oS

1. SÆTIEymundsson – Allar bækur

11.-17. september

DY

NA

MO

RE

YK

JAV

ÍK„Einfaldlegahrein snilld“KOLBRÚN BERGÞÓRSDÓTTIR, MBL.

„Feykiskemmtileg.“FRIÐRIKA BENÓNÝS, FRÉTTABLAÐINU

„Hrífandi og fyndin.“ KOLBRÚN BERGÞÓRSDÓTTIR, MORGUNBLAÐINU

★★★★★ „Stórkostleg saga. Hún grætir og kætir.“KRISTJANA GUÐBERGSDÓTTIR, DV

2. SÆTIEymundsson – Allar bækur11.-17. september

44 skák og bridge Helgin 20.-22. september 2013

Skákakademían Úti er ævintýri ÖSkubuSku frá Úkraínu...

Drottning endurheimtir ríki sittk ínverska skákstúlkan Hue

Yifan vann hug og hjörtu Ís-lendinga þegar hún mætti

til leiks á N1 Reykjavíkurskák-mótinu í fyrra. Þá var hún ríkjandi heimsmeistari kvenna, aðeins 17 ára gömul, eftir að hafa árið áður orðið yngst allra í sögunni (bæði karla og kvenna) til að ná heims-meistaratign. Hún þurfti að sjá á eftir titlinum í desember í fyrra, þegar hin úkraínska Anna Us-

henina sigraði óvænt á útsláttar-móti FIDE um titilinn. Anna, sem er 28 ára, var aðeins í 17. sæti á stigalista kvenna, og því ekki bein-línis sannfærandi heimsmeistari. Hue Yifan er hinsvegar næststiga-hæst kvenna í heiminum – aðeins goðsögnin Judit Polgar er hærri. (Judit, 37 ára, hefur aldrei tekið þátt í keppni um heimsmeistara-titil kvenna.)

Anna Ushenina hefur verið köll-uð Öskubuska skákheimsins, eftir að hafa öllum að óvörum komist til æðstu metorða. En nú er draum-urinn úti – eða svo gott sem. Hinn 11. september hófst einvígi hennar við Hue Yifan í kínversku borginni Taizhou. Þar hefur vinkona okkar frá Kína sýnt mátt sinn og megin, og bókstaflega tætt Önnu í sig. Eftir sex skákir hafði Hue Yifan unnið þrjár – allar með svörtu! – en öðrum skákum lokið með jafnt-efli. Yifan þarf því aðeins 1 vinn-ing úr fjórum síðustu skákunum til að endurheimta kórónuna. Og það verður örugglega létt verk og löðurmannlegt fyrir geðþekku snilldarstúlkuna frá Kína.

Skákin blómstrar á SelfossiSelfoss er að verða einn helsti skákbær landsins, eftir að hið kraftmikla skákfélag heimamanna eignaðist heimavöll í Fischerssetr-inu á Austurvegi 21. Þar er hægt að skoða margvíslega muni sem tengj-ast þessum ættleidda syni Íslands, ekki síst úr einvígi Fischers og Spasskys í Reykjavík 1972. Sunn-lendingum þykir greinilega vænt um skákfélagið sitt, og í vikunni færði Dagmar Una Ólafsdóttir á Selfossi skákfélaginu styrk upp á 400 þúsund krónur, sem verða not-aðar til skákkennslu í skólunum í Árborg. Megi þessi myndarlegi styrkur verða öðrum innblástur!

Fróðleiksmoli vikunnarSumir álíta að búið sé að rannsaka allar skákbyrjanir ofan í kjölinn. En það er nú öðru nær. Á Vísindavefn-um hafa menn reiknað út mögu-legar stöður á taflborðinu eftir að-eins þrjá leiki: Í upphafsstöðunni getur hvítur valið úr 20 leikjum og svartur hefur líka úr 20 leikjum að velja þegar hann svarar. Mögulegar stöður eftir fyrsta leik eru því 400.

Eftir annan leik hvíts eru 5.362 stöður mögulegar og 71.852 þegar svartur hefur svarað. Eftir þriðja leik hvíts eru 809.896 stöður mögu-legar og eftir að svartur hefur leik-

ið sinn þriðja leik, eru mögulegar stöður á borðinu orðnar 9.132.484.

Og nú geta okkar góðu lesendur tekið við keflinu – meðalskák er svona kringum 40 leikir...

J ón Baldursson og Þorlákur Jónsson hafa spilað saman sem par um árabil en Jón Baldursson og Sigurbjörn Har-

aldsson hyggja á samstarf sem par á næsta keppnistímabili. Óhætt er að segja að Jón og Þorlákur hafi endað með sæmd. Þeir unnu næsta öruggan sigur 207 impar gegn 156 á sveit J.E. Skjanna í úrslitaleik bikarsveita-keppninnar sem háður var sunnudaginn 15. september. Jón og Þorlákur voru í sveit Lög-fræðistofu Íslands með Bjarna Einarssyni, Aðalsteini Jörgensen, Sverri Ármannssyni og Steinari Jónssyni. Sveit Lögfræðistofunn-ar atti kappi við sveit SFG (Sölufélag garð-yrkjumanna) í undanúrslitum og vann þar góðan sigur, með 177 impum gegn 99. Sveit Lögfræðistofunnar græddi heila 13 impa á þessu spili. Samningurinn var sá sami á báðum borðum, 3 grönd. Munurinn var sá að Jón Baldursson var sagnhafi í vestur, en samningurinn spilaður á austurhöndina á hinu borðinu. Sagnir tók fljótt af hjá Jóni og Þorláki. Norður gafari og AV á hættu:

Eftir pass norðurs, opnaði Þorlákur á 2 hjörtum í austur sem sýndi 11-15 punkta og stuttan tígul með lengd í öllum hinum litun-um. Jón lauk fljótt sögnum með 3 gröndum. Útspil norðurs var spaði, Jón reyndi kóng í blindum sem kostaði ás og suður tók slag á spaðagosa. Suður spilaði síðan tígli. Jón tók ás og kóng og það nægði til að koma samn-ingnum heim. Á hinu borðinu opnaði austur á 1 laufi eftir pass norðurs, vestur sagði einn tígul og norður doblaði til að sýna lengd í hálitum (eftir pass í upphafi). Suður sagði hjarta og vestur sagði 3 hjörtu til að spyrja austur um stöðvara í litnum. Útspil suðurs, gegn 3 gröndum austurs, var hjartadrottn-ing og útlitið verra fyrir sagnhafa. Hann gaf tvisvar, drap á ás, tók laufslag, tígli á ás og reyndi spaða á kóng. Vörnin tók þá sína upp-lögðu 5 varnarslagi.

Naumur sigur í lokamóti sumarbridgeBirkir Jónsson og Kristján B. Snorrason unnu nauman sigur í lokamóti sumarbridge sem haldið var föstudagskvöldið 13. septem-ber. Þátttakan var 36 pör. Lokastaða efstu para varð þannig:

1. Birkir Jón Jónsson – Kristján Snorrason 60,8%2. Magnús Sverrisson – Halldór Þorvaldsson 60,3%3. Bergur Reynisson – Stefán Stefánsson 58,6%4. Kristján Már Gunnarsson – Gunnlaugur Sævarsson 57,3%5. Júlíus Sigurjónsson – Ragnar Magnússon 55,2%

Oddur Hannesson skoraði mest af brons-stigum í sumarbridge í sumar, 302 stig. Í öðru sæti kom bróðir hans Árni með 223 stig, Halldór Þorvaldsson skoraði 214 stig, Stefán Stefánsson 207, Hermann Friðriks-son 205 og Bergur Reynisson 202 brons-

stig. Mikil keppni var um besta meðalskorið í sumarbridge. Hlutskarpastur var Krist-ján Már Gunnarsson með 58,32% skor að meðaltali. Lokastaða 5 efstu varð þannig:

1. Kristján Már Gunnarsson 58,32% 2. Gunnlaugur Sævarsson 57,42% 3. Árni Hannesson 57,13%4. Kjartan Ásmundsson 56,88%5. Birkir Jón Jónsson 56,12%

Keppnin hafin um Bermúdaskálina í BalíHeimsmeistaramótið í bridge er nýhafið í Bali í Indónesíu. Mótið verður spilað dag-

ana 16.-29. september og spilað um Bermú-daskálina í opnum flokki, Venice bikarinn í kvennaflokki og D‘Orsi verðlaunin í eldri flokki. Íslenska landsliðið er þar ekki á meðal keppenda en Ísland á samt einn full-trúa í þessari keppni, Hjördísi Eyþórsdóttur, atvinnuspilara í Bandaríkjunum, sem er í kvennaliði USA2. Eftir 3 umferðir í undan-keppni af 21 var sú sveit efst með 48,10 stig (mest hægt að vinna 20-0) í leik þegar þessi orð voru skrifuð. Til að fylgjast með skori er hægt að nota þennan hlekk: http://world-bridge.org/repository/tourn/bali.13/micro-site/Results.htm

bridge Jón baldurSSon og Þorlákur JónSSon hafa Spilað Saman Sem par um árabil

Sterkt par skorar á lokasprettinum

Rekstrarvörur- vinna með þér

Réttarhálsi 2 • 110 ReykjavíkSími: 520 6666 • Fax: 520 6665

[email protected] • www.rv.is

RekstrarvörurRekstrarvörur

Hakomatic B 115R gólfþvottavél

Skiptitilboð á ræstivögnum, gólfþvottavélum og sópvélum

Hako Jonas 980 E sópvél

Hako Hamster 500E sópvél

Hakomatic B30 CL gólfþvottavél

Hako gólfþvottavélar og sópvélar

Hafðu samband við ráðgjafa eða sölumenn RV og fáðu tilboð í þá Hako vél sem hentar þér.

♠ D10842♥ K743♦ D4♣ 43

♠ ÁG♥ DG98♦ 9863♣ 865

♠ 76♥ 102♦ ÁKG752♣ ÁD10

♠ K953♥ Á65♦ 10♣ KG972

N

S

V A

Spilarar í úrslitaleiknum í sveitum Lögfræðistofunnar og J.E.Skjanna. Frá vinstri í aftari röð eru Þorlákur Jónsson, Bjarni Einarsson, Karl Sigurhjartarson, Jón Baldursson, Snorri Karlsson, Steinar Jónsson, Sigurbjörn Haraldsson, og Anton Haraldsson. Í fremri röð eru Sævar Þorbjörnsson, Aðalsteinn Jörgensen, Sverrir Ármannsson og Pétur Guðjónsson.

Efnilegur skákmeistari og stoltir foreldrar: Gagnaveitumótið – Haustmót Tafl-félags Reykjavíkur er komið á fullan skrið og er teflt í fjórum flokkum. Hinn ungi og efnilegi Róbert Luu, sem er í 3. bekk í Álfhólsskóla í Kópavogi, tekur þátt í sínu fyrsta stórmóti og í 2. umferð vann hann snaggaralegan sigur á Pétri Jóhannes-syni í aðeins 24 leikjum. Róbert er einn af lærisveinum Lenku Ptacnikova, bestu skákkonu Íslands, sem gert hefur Álfhólsskóla að Íslands- og Norðurlandameist-urum. Framtíðin er björt í Kópavogi. Ljósmynd/HJ

Hue Yifan. Heimsmeistari kvenna á ný! Ljósmynd/HJ

DÍSEL 241hö - Vel útbúinn

Verðaðeins

8.390Þ. kr.Nýr Chrysler 300c

væntanlegur

Föstudagur 20. september Laugardagur 21. september Sunnudagur

46 sjónvarp Helgin 20.-22. september 2013

Föstudagur

Laugardagur

Sunnudagur

22:00 History of Violence Rólyndismaður vinnu hetjudáð með því að beita ofbeldi sem hefur í för með sér afdrifaríkar afleiðingar.

20:20 Logi í beinni Þáttur í umsjá Loga Bergmann þar sem viðmælendur mæta í bland við tónlistaratriði ásamt öðrum óvæntum uppákomum.

RÚV14.20 Íslandsmótið í handbolta (Valur-Haukar)15.40 Ástareldur (Sturm der Liebe)17.20 Unnar og vinur (23:26)17.43 Valdi og Grímsi (2:6)18.12 Smælki (10:26)18.15 Táknmálsfréttir18.25 Fagur fiskur (3:8) (Makríll og nesti). e.19.00 Fréttir19.30 Veðurfréttir19.35 Kastljós20.00 Útsvar (Borgarbyggð - Hornafjörður)21.10 Í spor annarra (A Walk in My Shoes) Stressaður kennari á erfitt með að setja sig í spor annarra en neyðist til þess eftir að hún lendir í bílslysi. 22.40 Ferskir vindar (Easy Virtue) Ungur Englendingur giftist bandarískri þokkadís. Þegar hann kemur með hana heim til foreldra sinna er hún eins og gustur úr framtíðinni og blæs bresku stífninni út um gluggann. 00.15 Banks yfirfulltrúi: Vinur kölska (2:3) (DCI Banks: Friend of the Devil). e.01.45 Útvarpsfréttir í dagskrárlok

SkjárEinn 06:00 Pepsi MAX tónlist08:25 Dr.Phil09:05 Pepsi MAX tónlist14:55 The Voice (13:13)17:25 Dr.Phil18:05 The Office (24:24)18:30 Happy Endings (4:22)18:55 Minute To Win It19:40 Family Guy (22:22) Peter Griffin og fjölskylda lenda í ótrúlegum ævintýrum.20:05 America's Funniest Home Videos (41:44) Fjölskylduþáttur þar sem sýnd eru fyndin mynd-brot sem venjulegar fjölskyldur hafa fest á filmu.20:30 The Biggest Loser (13:19) 22:00 History of Violence 23:40 Flashpoint (14:18)00:30 Excused00:55 Bachelor Pad (1:7)03:05 Pepsi MAX tónlist

4 5 6

allt fyrir áskrifendur

fréttir, fræðsla, sport og skemmtun

09:40 Broadcast News 11:50 The Other End of the Line 13:40 Moneyball 15:50 Broadcast News 18:00 The Other End of the Line 19:50 Moneyball22:00 The Fighter 23:55 Flypaper 01:20 The River Why 03:05 The Fighter

4 5 6



STÖÐ 207:00 Barnatími Stöðvar 2 08:10 Malcolm in the Middle (6/16) 08:30 Ellen (48/170) 09:15 Bold and the Beautiful 09:35 Doctors (57/175) 10:15 Fairly Legal (4/13)11:00 Drop Dead Diva (10/13) 11:50 The Mentalist (18/22)12:35 Nágrannar 13:00 Extreme Makeover: Home Edition 13:45 Back-Up Plan 15:25 Ævintýri Tinna 15:45 Scooby-Doo! Leynifélagið 16:05 Waybuloo 16:25 Ellen (49/170) 17:10 Bold and the Beautiful 17:32 Nágrannar 17:57 Simpson-fjölskyldan (20/22) 18:23 Veður18:30 Fréttir Stöðvar 2 18:47 Íþróttir 18:54 Ísland í dag 19:11 Veður 19:20 Ríkið (5/10) 19:40 Arrested Development (14/15) 20:20 Logi í beinni 21:05 World's Greatest Dad Robin Williams í ljúfsárri gamanmynd.22:35 Fright Night Endurgerð sam-nefndrar hrollvekju frá 1985. 00:20 Doomsday02:05 Saw V 03:35 Traitor 05:25 Fréttir og Ísland í dag

4 5 6



09:55 Singapúr 2013 - Æfing # 1 13:25 Singapúr 2013 - Æfing # 2 16:00 Spænsku mörkin 2013/14 16:30 Tottenham - Tromsø 18:15 Zulte-Waregem - Wigan 20:00 Meistarad. Evrópu - fréttaþáttur20:30 La Liga Report 21:00 Evrópudeildarmörkin 2013/2014 21:50 Valencia - Swansea 23:35 M. Haifa - AZ Alkmaar

4 5 6



16:40 Hull - Cardiff 18:20 Sunderland - Arsenal 20:00 Match Pack 20:30 Premier League World 21:00 Enska úrvalsdeildin - upphitun21:30 Football League Show 2013/14 22:00 Tottenham - Norwich 23:40 Enska úrvalsdeildin - upphitun 00:10 Messan 01:10 Man. Utd. - Crystal Palace

SkjárGolf 06:00 Eurosport07:40 Tour Championship 2013 (1:4)15:40 PGA Tour - Highlights (36:45)16:35 Inside the PGA Tour (38:47)17:00 Tour Championship 2013 (2:4)02:30 Eurosport

4 5 6



STÖÐ 207:00 Strumparnir / Villingarnir / Hello Kitty / Algjör Sveppi / Elías / Lukku láki / Scooby-Doo! Mystery Inc. / Loonatics Unleashed / Young Justice11:05 Big Time Rush 11:30 Bold and the Beautiful 13:10 Ástríður (1/10)13:40 Heimsókn14:00 Um land allt 14:25 Sjálfstætt fólk (1/15)15:00 ET Weekend 15:45 Íslenski listinn 16:15 Sjáðu 16:45 Pepsí-mörkin 2013 18:00 Ávaxtakarfan - þættir 18:23 Veður 18:30 Fréttir Stöðvar 218:50 Íþróttir 18:55 Lottó 19:05 Ísland í dag - helgarúrval 19:20 Næturvaktin19:45 Beint frá messa 20:30 Veistu hver ég var? 21:10 The Watch22:50 Fast Five 00:55 Blue Crush 02:40 Death Sentence 04:25 War, Inc.

4 5 6



09:55 Singapúr 2013 - Æfing # 3 11:00 Meistarad. Evrópu12:50 Formúla 1 2013 - Tímataka 14:40 Meistaradeildin - meistaramörk 15:10 Meistaradeild Evrópu17:00 Evrópudeildarmörkin 2013/2014 17:50 Rayo Vallecano - Barcelona 19:55 La Liga Report20:25 Valencia - Swansea 22:05 Formúla 1 2013 - Tímataka 23:50 Rayo Vallecano - Barcelona

4 5 6



08:00 Swansea - Liverpool 09:40 Match Pack 10:10 Ensku mörkin - úrvalsdeildin11:05 Enska úrvalsdeildin - upphitun 11:35 Norwich - Aston Villa13:35 Laugardagsmörkin 13:50 Liverpool - Southampton 16:00 Laugardagsmörkin 16:15 Chelsea - Fulham18:30 West Ham - Everton 20:10 WBA - Sunderland 21:50 Newcastle - Hull 23:30 Fulham - WBA

SkjárGolf 08:10 Tour Championship 2013 (2:4)12:40 Inside the PGA Tour (38:47)13:05 PGA Tour - Highlights (36:45)14:00 Tour Championship 2013 (3:4)19:30 Tour Championship 2013 (3:4)00:30 PGA Tour - Highlights (36:45)01:25 Eurosport

RÚV08.00 Barnatími10.25 Ævintýri Merlíns (4:13) e.11.15 Ísþjóðin með Ragnhildi Steinunni (3:6) (Kári Helgason) e.11.45 Hljómskálinn (3:4) (80's) e.12.15 Angela Merkel - Á eigin forsendum (Power on Her Own Terms)13.10 Undur lífsins – Hvað er líf? (2:5) e.14.00 Tónaflóð e.17.00 Mótorsystur (10:10)17.20 Táknmálsfréttir17.30 Poppý kisuló (29:52)17.40 Teitur (40:52)17.50 Kóalabræður (4:13)18.00 Stundin okkar (18:31) e.18.25 Basl er búskapur (3:10)19.00 Fréttir19.30 Veðurfréttir19.40 Ísþjóðin með Ragnhildi Stein-unni (4:6) (Hanna Rún Óladóttir)20.10 Útúrdúr21.00 Hálfbróðirinn (4:8) (Halvbroren)21.45 Skepnur suðursins villta (Beast of the Southern Wild) 23.15 Angela Merkel - Á eigin forsendum (Power on her Own Terms) e.00.10 Nafnlaus (Sin Nombre) e.01.45 Útvarpsfréttir í dagskrárlok

SkjárEinn 11:40 Dr.Phil12:20 Dr.Phil13:05 Kitchen Nightmares (6:17)13:55 Secret Street Crew (3:6)14:45 Men at Work (10:10)15:10 Rules of Engagement (5:13)15:35 Happy Endings (4:22)16:00 Parks & Recreation (4:22)16:25 Bachelor Pad (2:7)17:55 Rookie Blue (6:13)18:45 Unforgettable (1:13)19:35 Judging Amy (6:24)20:20 Top Gear (3:6)21:15 Law & Order: Special Victims Unit22:00 Dexter - NÝTT (1:12) 22:50 The Borgias - NÝTT (1:10)23:40 Málið (2:12)00:10 Hannibal (1:13)00:55 Flashpoint (14:18)01:40 Dexter (1:12)02:30 Excused02:55 Pepsi MAX tónlist

4 5 6



08:00 Journey 2: The Mysterious Island 09:30 Real Steel11:30 Stand By Me 13:00 The Descendants14:55 Journey 2: The Mysterious Island16:30 Real Steel 18:35 Stand By Me20:05 The Descendants 22:00 The Change-up 23:50 Season Of The Witch01:25 Brüno02:45 The Change-up

21.15 Indiana Jones og síðasta krossferðin Hér á garpurinn Indiana Jones á í útistöðum við nasista sem hafa rænt föður hans.

19:45 Beint frá messa Tónleikaröð í umsjá Bubba Morthens þar sem valinkunnir tónlistarmenn halda tónleika í messa skipa.

RÚV08.00 Morgunstundin okkar / Tillý og vinir / Háværa ljónið Urri / Sebbi / Úmísúmí / Abba-labba-lá / Litli Prinsinn / Kung Fu Panda - Goðsagnir frábærleikans / Robbi og Skrímsli / Skúli skelfir10.30 Útsvar e.11.35 360 gráður (17:30) e.12.10 Með okkar augum (5:6) e.12.40 Kastljós e.13.05 Golfið e.13.35 Mótorsport (1:3) e.14.05 Kiljan e.14.50 Útúrdúr e.15.40 Popppunktur 2009 (14:16) e.16.30 Á allra vörum17.30 Táknmálsfréttir17.40 Bombubyrgið (3:26) e.18.10 Ástin grípur unglinginn (76:85)18.54 Lottó19.00 Fréttir og Veðurfréttir19.40 Ævintýri Merlíns (4:13)20.30 Hljómskálinn (80's) 21.05 Hraðfréttir e.21.15 Indiana Jones og síðasta kross-ferðin (Indiana Jones and the Last Crusade) 23.20 Lestarránið (The Taking of Pelham 1 2 3) e.01.05 Bifurinn (The Beaver) e.02.30 Útvarpsfréttir í dagskrárlok

SkjárEinn 06:00 Pepsi MAX tónlist11:35 Dr.Phil13:40 Gordon Ramsay Ultimate Coo-kery Course (6:20)14:10 Gordon Behind Bars (2:4)15:00 Design Star (2:13)15:50 Judging Amy (5:24)16:35 The Office (24:24)17:00 Family Guy (22:22)17:25 America's Next Top Model (2:13)18:10 The Biggest Loser (13:19)19:40 Secret Street Crew (3:6)20:30 Bachelor Pad (2:7)22:00 Along Came a Spider 23:40 Rookie Blue (6:13)00:30 Murdoch (1:2)01:20 Murdoch (2:2)02:10 Men at Work (10:10)02:35 Excused03:00 Pepsi MAX tónlist

4 5 6



07:55 The Jewel of the Nile 09:40 African Cats 11:10 The Notebook 13:10 Dear John 14:55 The Jewel of the Nile 16:40 African Cats 18:10 The Notebook 20:15 Dear John 22:00 The Double 23:35 Submarine 01:10 I Am Number Four 03:00 The Double

19.40 Ísþjóðin með Ragnhildi Steinunni (4:6) (Hanna Rún Óladóttir) Þáttaröð um ungt og áhugavert fólk.

22:00 Dexter - NÝTT (1:12) Lokaþáttaröðin af þessum ódauðlegu þáttum um fjöldamorðingjann og prúð-mennið Dexter Morgan.

4 5 6



4 5 6



4BLSBÆKLINGUR

16BLSBÆKLINGURSTÚTFULLUR AF SJÓÐHEITUM OPNUNAR-TILBOÐUM

Tölvutek • Reykjavík • Hallarmúla 2 • 563 6900 • Akureyri • Undirhlíð 2 • 430 6900 • www.tolvutek.is

STÆRSTA TÖLVU-VERSLUN LANDSINS Í HALLARMÚLA 2

NÝ VERSLUN

Í kjölfar vinsælda hins dagfarsprúða rað-morðingja Dexters Morgan eru snyrtilegir og morðóðir geðsjúklingar að ná nokkuð traustri fótfestu í sjónvarpi. Áttunda og síðasta þátta-röðin um Dexter hefur göngu sína á Skjá einum um helgina og það segir sína sögu að í vikunni byrjaði Skjárinn að sýna fyrstu þáttaseríuna og sjálfan Hannibal Lecter. Þannig að þegar einn raðmorðinginn kveður tekur annar við.

Þættirnir um Dexter eru frábært sjónvarps-efni og óneitanlega verður eftirsjá að þessum tilfinningadofna öðlingi sem veitir sjúkum hvötum sínum útrás með því að slátra einungis illmennum.

Fyrsti þátturinn um Hannibal lofar góðu og ljóst að þeir sem með þá þekktu persónu véla

ætla ekki að gefa neitt eftir í subbulegu ofbeld-inu. Blóðbaðið í þessum þætti var mátulega óþægilegt á að horfa en þó var þannig búið um stungusárin að maður vill ekki missa af næsta þætti. Og því bendir allt til þess að þeir sem byrji að fylgjast með Hannibal muni klára þá blóðugu vegferð. Þættirnir náðu enda nægum vinsældum í Bandaríkjunum til þess að þegar hefur verið ákveðið að gera aðra seríu.

Anthony Hopkins gerði Hannibal algerlega að sínum í kvikmyndinni The Silence of the Lambs þannig að það er ekki ráðist á garðinn þar sem hann er lægstur með því að laga pers-ónuna að sjónvarpi. Allir sem þekkja hann hafa skoðanir á honum og sínar meiningar um hann.

Það er því góður krókur á móti bragði að tefla

þeim frábæra, danska leikara, Mads Mikkels-en, fram í hlutverki ungs Hannibals.

Þessi magnaði leikari var í það minnsta ekki lengi að sannfæra mig og engin ástæða til annars en að lýsa yfir fullu trausti á Mikkelsen í þeim djöfulgangi sem framundan er.

Þórarinn Þórarinsson4 5 6



STÖÐ 206:10 Fréttir 07:00 Strumparnir / Villingarnir / Hello Kitty / UKI / Algjör Sveppi / Grallararnir / Ben 10 / Tommi og Jenni / Hundagengið / Batman: The Brave and the bold 12:00 Nágrannar13:45 Logi í beinni 14:35 Beint frá messa 15:20 Veistu hver ég var? 16:05 Hið blómlega bú 16:45 Broadchurch (6/8) 17:35 60 mínútur 18:23 Veður 18:30 Fréttir Stöðvar 2 18:55 Sportpakkinn (4/30) 19:10 Næturvaktin Íslensk þáttaröð með Jóni Gnarr og Pétri Jóhanni Sigfússyni í aðalhlutverkum. 19:35 Sjálfstætt fólk (3/15) 20:10 Ástríður (2/10) 20:35 Broadchurch (7/8) Magn-þrunginn spennuþáttur sem fjallar um rannsókn á láti ungs drengs sem finnst í fjörunni í litlum smábæ.21:25 Underground: The Julian Assange Story Leikin mynd um forsprakka Wikileaks, Julian Assange. 23:00 Boardwalk Empire (2/12) 23:55 60 mínútur00:40 The Daily Show: Global Editon 01:10 Suits (8/16) 01:55 Nashville (13/21)02:40 The Newsroom (9/9) 03:35 The Untold History of The United States (4/10) 04:35 Too Big To Fail

4 5 6



11:00 Meistarad.Evrópu - fréttaþáttur11:30 Formúla 1 14:40 Tom Watson á heimaslóðum 15:00 Meistaradeildin - meistaramörk 15:45 Pepsí deildin 2013 18:00 Rayo Vallecano - Barcelona19:40 Þýski handboltinn 2013/2014 21:00 Pepsí-mörkin 2013 01:20 Real Madrid - Getafe

4 5 6



09:00 Chelsea - Fulham 10:40 West Ham - Everton 12:20 Arsenal - Stoke 14:45 Man. City - Man. Utd.17:00 Liverpool - Southampton 18:40 Norwich - Aston Villa 20:20 Arsenal - Stoke 22:00 Man. City - Man. Utd. 23:40 WBA - Sunderland

SkjárGolf 06:00 Eurosport06:30 Tour Championship 2013 (3:4)16:00 Tour Championship 2013 (4:4)03:00 Eurosport

22. september

sjónvarp 47Helgin 20.-22. september 2013

Í sjónvarpinu Hannibal

Ágætis, blóðug, byrjun

S Ú R M J Ó L K

NÝJAR UMBÚÐIRSAMA GÓÐA INNIHALDIÐ

Súrmjólkin skipar sígildan sess í matarmenningu Íslendinga

og er sjálfsagður hluti af morgunverðarborðinu.

HV

ÍTA

HÚ

SIÐ

/ S

ÍA /

13

-24

90

48 bíó Helgin 20.-22. september 2013

Forest Whitta-ker leikur Cecil á sinn látlausa og yfir-vegaða hátt.

Frumsýnd The BuTler

C ecil Gaines ólst upp á plantekru í Suð-urríkjunum við kröpp kjör í kringum 1920. Eftir að hafa þjónað húsbænd-

um sínum með prýði um árabil liggur leið hans til Washington. Hann er ráðinn til starfa í Hvíta húsinu í stjórnartíð Eisenhowers og veður upp frá því vitni að sögulegum atburð-um sem eiga sér stað í og í kringum Hvíta húsið. Saga hans er því um leið saga þjóðar-innar í stjórnartíð Eisenhowers, Kennedys, Johnsons, Nixons og Reagans og ekki síst réttindabaráttu þeldökkra í Bandaríkjunum. Cecil hóf störf í Hvíta húsinu 1952 og vann sig upp í stöðu yfirþjóns forseta og þjónaði fyrrnefndum forsetum sem slíkur áratugum saman en hann vann í forsetabústaðnum í ein 34 ár þar til hann lét af störfum 1986.

Lee Daniels leikstýrir The Butler sem vakti síðast athygli og aðdáun með hinni áhrifaríku mynd Precious. Hann virðist ekki síður hitta á réttan tón með The Butler sem gagnrýnendur í Bandaríkjunum hafa almennt tekið vel.

Forest Whittaker leikur Cecil á sinn lát-lausa og yfirvegaða hátt en í raun hefur borið meira á spjallþáttadrottningunni Oprah Win-frey í kringum myndina en hún þykir fara á kostum í hlutverki eiginkonu Cecils, Gloriu. Aukaleikararnir eru heldur ekki af verri end-

anum en Robin Williams leikur Eisenhower, James Marsden leikur John F. Kennedy, Liev Schreiber túlkar Lyndon B. Johnson, John Cusack leikur Richard Nixon og breski önd-vegisleikarinn Alan Rickman leikur Ronald Reagan. Þá leikur Jane Fonda Nancy Reagan auk þess sem Vanessa Redgrave, söngkonan Mariah Carey, Cuba Gooding Jr og Lenny Kravitz láta að sér kveða.

Cecil fylgdist ekki síst með afskiptum for-setanna af réttindamálum afrískra Amerík-ana en miklar væringar voru í þeim málum um miðbik aldarinnar. Sonur hans blandar sér í baráttuna af mikilli einurð og lendir meðal annars í klónum á Ku Klux Klan í Suðurríkjunum eftir að Kennedy náði kjöri. Hann hætti störfum í stjórnartíð Reagans en lifði þann merkis atburð þegar Barack Obama náði kjöri og varð fyrsti þeldökki for-seti Bandaríkjanna.

Aðrir miðlar: Imdb: 6,5, Rotten Tomatoes: 73%

Kvikmyndin The Butler byggir á sögu Cecil Gaines, sem mátti þola fordóma og mótlæti á fyrri hluta síðustu aldar, rétt eins og aðrir Bandaríkjamenn sem áttu ættir að rekja til Afríku. Hann lét ekki bugast og barðist gegn straumnum og ávann sér vinsemd og virðingu nokkurra Banda-ríkjaforseta á langri starfsævi sem bryti í Hvíta húsinu. Forest Whitaker leikur Cecil í myndinni sem gagnrýnendur ytra hafa ausið lofi.

Þórarinn Þó[email protected]

Saga brytans í Hvíta húsinuForest Whittaker leikur Cecil Gaines sem starfaði sem yfirþjónn nokkurra Bandaríkjaforseta á sögulegum tímum í lífi þjóðarinnar.

Leikarinn Vin Diesel vakti fyrst verulega athygli árið 2000 þegar hann lék glæpamanninn Riddick í hinum ágæta geimhrolli Pitch Black. Þar tókst hann á við mann-ætuskrímsli sem fóru á stjá að næturlagi en svo heppilega vill til að Riddick sér í myrkri. Og munaði nú um minna í þeim hildarleik.

Saga Riddicks hélt áfram fjórum árum síðar í The Chronicles of Rid-dick, frekar slappri mynd sem gerði lítið fyrir leikarann. Diesel hefur gengið illa að ná fótfestu utan Fast and the Furious-bálksins og hefur einnig viljað halla sér að Riddick og

hans fornu frægð á ný. Hann hefur lengi barist fyrir því að koma þess-ari þriðju mynd alla leið og lagði allt

undir til þess að hún gæti orðið að veruleika.

Riddick verður ekki í hel komið en hér er hann skilinn eftir nær dauða en lífi á skrímslaplánetu og hann er ekki fyrr kominn á kreik fyrr en hausaveiðarar og víga-menn eru komnir á hæla hans. Einhverjir þeirra eru mjög áfram um að kála honum en aðrir hugsa

sér gott til glóðarinnar og ætla að fá verðlaunafé fyrir að handsama hann, enda Riddick að sjálfsögðu

eftirlýstur maður víða.Aðrir miðlar: Imdb: 7,0, Rotten Tom-atoes: 59%, Metacritic: 48%

Frumsýnd riddiCk

Geimútlagi í hefndarhug

Vin Diesel er loksins mættur til leiks á ný í hlutverki hins haukfrána geimskúrks Riddick.

Galieve Cool Mint mixtúra, dreifa /skammtapoki / Galieve Peppermint tuggutöflur.. Innihaldslýsing: Hver 10 ml skammtur af Galieve Cool Mint inniheldur 500 mg af natríumalgínati, 267 mg af natríumhýdrógenkarbónati og 160 mg af kalsíumkarbónati. Hver tafla Galieve Peppermint inniheldur: 250 mg af natríumalgínati, 133,5 mg af natríumhýdrógenkarbónati og 80 mg af kalsíumkarbónati. Ábendingar: Meðferð við einkennum maga- og vélindabakflæðis, svo sem nábít (sýrubakflæði), brjóstsviða og meltingartruflunum (tengdum bakflæði), t.d. eftir máltíðir eða á meðgöngu. Skammtar og lyfjagjöf: Galieve Cool Mint mixtúra: Til inntöku. Fullorðnir og börn 12 ára og eldri: 10-20 ml (eða 1-2 skammtapokar) eftir máltíðir og þegar farið er að sofa (allt að fjórum sinnum á dag). Galieve Peppermint tuggutöflur: Til inntöku, eftir að hafa verið tuggin vandlega. Fullorðnir og börn 12 ára og eldri: Tvær til fjórar töflur eftir máltíðir og þegar farið er að sofa (allt að fjórum sinnum á sólarhring). Frábendingar: Ekki má nota lyfið hjá sjúklingum með þekkt ofnæmi fyrir virku efnunum eða einhverju hjálparefnanna, eða ef grunur er um slíkt. Sérstök varnaðarorð og varúðarreglur við notkun: Galieve inniheldur natríum. Þetta þarf að hafa í huga þegar þörf er á mjög saltsnauðu fæði, t.d. í sumum tilvikum hjartabilunar og skerðingar á nýrnastarfsemi. Galieve inniheldur kalsíumkarbónat. Gæta þarf varúðar við meðferð sjúklinga með blóðkalsíumhækkun, nýrnakölkun og endurtekna nýrnasteina sem innihalda kalsíum. Verkun er hugsanlega skert hjá sjúklingum með mjög lága þéttni magasýru. Ef einkenni batna ekki eftir sjö daga, skal endurmeta klínískt ástand. Yfirleitt er ekki mælt með meðferð hjá börnum yngri en 12 ára, nema samkvæmt læknisráði. Galieve Cool Mint mixtúra/skammtapokar inniheldur metýlparahýdroxýbenzóat (E218) og própýlparahýdroxýbenzóat (E216) sem geta valdið ofnæmisviðbrögðum (hugsanlega síðbúnum). Galieve Peppermint tuggutöflur má ekki gefa sjúklingum með fenýlketónmigu, þar sem þær innihalda aspartam.. Lesið leiðbeiningar á umbúðum og í fylgiseðli fyrir notkun. Geymið þar sem börn hvorki ná til né sjá. Markaðsleyfishafi: Reckitt Benckiser Healthcare A/S. Umboð á Íslandi: Artasan ehf., Suðurhrauni 12a, 210 Garðabæ.

1. V Strugala er. Al. The journal of international medical research, vol 38 (2010) A randomized, Controlled, Crossover trial to Investigae Times of onset of the perception of soothing and cooling by Over-the-Counter Heartburn Treatments. 2. B.Chevrel, MD. Journal of International Medical Research, vol 8 (1980) A comparative Cross-over Study on the Treatment of heartburn and Epigastric Pain; Liquid Gaviscone and Magnesium-Aluminum Antacid Gel.

Ert þú með brjóstsviða?• Dregur úr brjóstsviða á 3 mínútum 1

• Virkar í allt að 4 tíma 2

Mixtúra Cool Mint 300 mlMixtúra með Cool Mint bragði og lykt.

Mixtúra Cool Mint 300 mlMixtúra með Cool Mint bragði og lykt.

Galieve PeppermintTuggutöflur með piparmintu bragði

Galieve Peppermint

2.985 kr.3.980 kr.

Nærfatasett

2.985 kr.3.980 kr.

Náttföt

2.092 kr.2.790 kr.

Buxur

ÍSAUMUR í stað plastprentunar! Allar flíkurnar eru unnar úr bómull þar sem Stjörnubörnin eru ofin í efnið. Þar sem ending skiptir miklu máli plastprentum við ekki í efnið.

ENDING & ENDURNÝTING fata tók á sig nýja mynd við framleiðslu Stjörnubarna. Þegar barnið þitt vex upp úr flíkinni getur þú komið með hana og fengið 15% afslátt af nýrri flík. Rauði krossinn sér svo um að koma fötunum áfram til þeirra sem geta nýtt þau aftur.

ÍSLENSK HÖNNUN er mikilvægt skref í starfsemi Lín Design. Frá upphafi hafa allar okkar vörur verið hannaðar á Íslandi og svo er einnig með Stjörnubörn.

STJÖRNUBÖRN eru glaðleg geimbörn sem koma utan úr geimi til jarðarinnar með jákvæð & uppbyggjandi skilaboð til jarðarbarna.

HLJÓÐBÓK með ævintýrum Stjörnubarna er á vefsíðu Lín Design, www.lindesign.is. Góða skemmtun!

Laugavegi 176 Glerártorg www.lindesign.is

1.867 kr.2.490 kr.

Peysa

2.985 kr.3.980 kr.

Kjóll

Stjörnubörn ný barnafatalína frá Lín Design

0-10ára

25% kynningaafsláttur

og eitthvaðGRALEiðurinn

Fös. 20. sept kl. 21.00Lau. 21. sept kl. 21.00Mið. 25. sept kl. 20.00

Eiðurinn og eitthvaðeftir Guðberg Bergsson

Allra síðustu sýningar!

Salurinn veltist um af hlátri. Gaman!!!

E.B. Fréttablaðið

DV

Miðasala á midi.is og [email protected]

Horn á höfði snýr aftur!Verðlaunasýning

GRAL í Tjarnarbíói. Leikhústilboð - fjórir miðar á 9900 kr.

H.A. DVGöldróttur bræðingur.

Sun. 22. sept kl. 13.00 - örfa sæti laus.Sun. 22. sept kl. 15.00 - örfa sæti laus.Sun. 6. okt kl. 13.00

V ið vorum með svona húskonsert í ágúst í fyrra. Það var alveg frábært þannig að við vildum endilega gera þetta aftur,“ segir Árni Heiðar Karlsson píanó-

leikari sem ætlar að flytja tónlist frá borginni Napólí á Ítalíu, ásamt söngvaranum Gissuri Páli Gissurarsyni. Þeir troða upp í heimahúsi kunningjafólks við Óðinsgötu en gest-gjafarnir búa svo vel að vera með forláta konsert flygil í stofunni.

„Þetta kunningjafólk mitt er svo almennilegt að hleypa okkur inn. Það er alveg frábært að fá að halda tónleika inni í stofu á svona tæki. Það má eiginlega segja að þetta sé næstum því eins og að taka Hörpuna heim til sín.“

Tónleikarnir verða haldnir fimmtudagskvöldið 26. september og föstudagskvöldið 27. september og hefjast klukkan 20.30. „Þetta eru 50 sæti. Við viljum ekkert vera að troða fólki inn vegna þess að við erum með hlé og veitingar. Fólk mætir þarna í ekta stofustemningu. Það verður kveikt upp í arninum og fólkið alveg umkringir okkur. Í hléinu verður boðið upp á léttar veitingar að hætti hússins. Þær eru í ítölskum stíl og munu koma skemmtilega á óvart.“

Árni Heiðar segir Napólí í gegnum aldirnar hafa verið suðupunkt menningar. „Á þessum ævintýralega stað hefur skapast sérstök sönglagamenning sem í dag-legu tali eru kölluð Canzone Napoletana, eða Napolílög. Lögin eru um margt sérstök því þau fleyta rjómann af aríum ítölsku óperunnar en eru samt byggð á þjóðlaga-grunni og þau má heyra flutt, jafnt með einum gítar sem heilli sinfóníuhljómsveit. Á þessum stofutónleikum verður opn-aður lítill leynigluggi inn í þessa heillandi töfraveröld Napólímenningarinnar.“

Miðar á tónleikana eru seldir á Miði.is en síðast þegar þeir félagar tróðu upp í heimahúsi seldist upp á augabragði.


[email protected]

Árni Heiðar og gissur PÁll umkringdir ÁHorfendum

Opna glugga til Napólí í ÞingholtunumÁrni Heiðar Karlsson píanóleikari og Gissur Páll Gissurarson söngvari ætla að slá upp tvennum stofutónleikum á heimili kunningja sinna í Þingholtunum um þar næstu helgi. Fimmtíu manns komast í sæti á hvorum tónleikunum þannig að tónlistarmennirnir verða bókstaflega umkringdir áheyrendum þegar þeir opna glugga til Napólí með tónlistinni.

Gissur Páll og Árni Heiðar opna lítinn

leyniglugga inn í tón-

listarveröld Napólí á

Óðinsgötu í næstu

viku.

Mary Poppins (Stóra sviðið)Fös 20/9 kl. 19:00 9.k Fim 3/10 kl. 19:00 16.k Mið 16/10 kl. 19:00 20.k

Lau 21/9 kl. 19:00 10.k Fös 4/10 kl. 19:00 17.k Lau 19/10 kl. 19:00 aukas

Sun 22/9 kl. 13:00 11.k Lau 5/10 kl. 19:00 18.k Sun 20/10 kl. 13:00Fim 26/9 kl. 19:00 13.k Sun 6/10 kl. 13:00 aukas Mið 23/10 kl. 19:00 21.k

Fös 27/9 kl. 19:00 14.k Fim 10/10 kl. 19:00 19.k Fim 24/10 kl. 19:00 22.k

Lau 28/9 kl. 19:00 15.k Lau 12/10 kl. 19:00 aukas Fös 25/10 kl. 19:00 23.k

Sun 29/9 kl. 13:00 aukas Sun 13/10 kl. 13:00 aukas Fös 1/11 kl. 19:00 aukas

Súperkallifragilistikexpíallídósum! Leiksýning á nýjum skala.

Rautt (Litla sviðið)Fös 20/9 kl. 20:00 5.k Sun 29/9 kl. 20:00 11.k Fös 11/10 kl. 20:00 18.k

Lau 21/9 kl. 20:00 6.k Mið 2/10 kl. 20:00 14.k Lau 12/10 kl. 20:00 19.k

Sun 22/9 kl. 20:00 7.k Fim 3/10 kl. 20:00 15.k Sun 13/10 kl. 20:00 20.k

Fim 26/9 kl. 20:00 8.k Fös 4/10 kl. 20:00 13.k Mið 16/10 kl. 20:00 21.k

Fös 27/9 kl. 20:00 9.k Lau 5/10 kl. 20:00 16.k Sun 20/10 kl. 20:00 22.k

Lau 28/9 kl. 20:00 10.k Sun 6/10 kl. 20:00 17.k

Meistaraverk sem hreyfir við, spyr og afhjúpar. Sýningum lýkur í október.

Jeppi á Fjalli (Nýja sviðið)Fös 4/10 kl. 20:00 frums Fim 24/10 kl. 20:00 14.k Fim 14/11 kl. 20:00 26.k

Lau 5/10 kl. 20:00 2.k Fös 25/10 kl. 20:00 15.k Fös 15/11 kl. 20:00 27.k

Sun 6/10 kl. 20:00 3.k Lau 26/10 kl. 20:00 16.k Þri 19/11 kl. 20:00 aukas

Fim 10/10 kl. 20:00 4.k Sun 27/10 kl. 20:00 17.k Mið 20/11 kl. 20:00 28.k

Fös 11/10 kl. 20:00 5.k Fös 1/11 kl. 20:00 18.k Fim 21/11 kl. 20:00 29.k

Lau 12/10 kl. 20:00 6.k Lau 2/11 kl. 20:00 19.k Fös 22/11 kl. 20:00 30.k

Sun 13/10 kl. 20:00 7.k Sun 3/11 kl. 20:00 20.k Mið 27/11 kl. 20:00 aukas

Mið 16/10 kl. 20:00 8.k Mið 6/11 kl. 20:00 aukas Fim 28/11 kl. 20:00 31.k

Fim 17/10 kl. 20:00 9.k Fim 7/11 kl. 20:00 23.k Fös 29/11 kl. 20:00 32.k

Fös 18/10 kl. 20:00 10.k Fös 8/11 kl. 20:00 21.k Sun 1/12 kl. 20:00 33.k

Lau 19/10 kl. 20:00 11.k Lau 9/11 kl. 20:00 22.k Fim 5/12 kl. 20:00 34.k

Sun 20/10 kl. 20:00 12.k Sun 10/11 kl. 20:00 24.k Fös 6/12 kl. 20:00 35.k

Mið 23/10 kl. 20:00 13.k Mið 13/11 kl. 20:00 25.k Sun 8/12 kl. 20:00 36.k

Benni Erlings, Bragi Valdimar og Megas seiða epískan tón - sjónleik

Mary Poppins „Stórfengleg upplifun“ – EB, Fbl

4 sýningar á 13.900 kr.HVERFISGATA 19 551 1200 LEIKHUSID.IS [email protected]

Englar alheimsins (Stóra sviðið)Sun 22/9 kl. 19:30 36.sýn Fös 4/10 kl. 19:30 38.sýn Fös 25/10 kl. 19:30 42.sýn

Fim 26/9 kl. 19:30 aukas. Fös 11/10 kl. 19:30 39.sýn Mið 30/10 kl. 19:30 Aukas.

Sun 29/9 kl. 19:30 37.sýn Mið 16/10 kl. 19:30 Aukas. Fim 31/10 kl. 19:30 44.sýn

Fim 3/10 kl. 19:30 aukas. Fim 17/10 kl. 19:30 41.sýn

Leikrit ársins 2013 - fullkomið leikhús!

Maður að mínu skapi (Stóra sviðið)Fös 20/9 kl. 19:30 3.sýn Fös 27/9 kl. 19:30 5.sýn Lau 5/10 kl. 19:30 7.sýn

Lau 21/9 kl. 19:30 4.sýn Lau 28/9 kl. 19:30 6.sýn

Nýtt íslenskt leikrit eftir Braga Ólafsson!

Harmsaga (Kassinn)Fös 20/9 kl. 19:30 Frums. Mið 25/9 kl. 19:30 Aukas. Lau 28/9 kl. 19:30 5.sýn

Lau 21/9 kl. 19:30 2.sýn Fim 26/9 kl. 19:30 3.sýn Lau 5/10 kl. 19:30 6.sýn

Ofsafengin ástarsaga sótt beint í íslenskan samtíma!

Skrímslið litla systir mín (Þjóðleikhúskjallarinn)Lau 21/9 kl. 14:00 5.sýn Lau 28/9 kl. 14:00 8.sýn Lau 5/10 kl. 14:00 10. sýn

Sun 22/9 kl. 12:00 6.sýn Sun 29/9 kl. 12:00 9.sýn Sun 6/10 kl. 12:00 11. sýn

Barnasýning ársins 2012

Aladdín (Brúðuloftið)Lau 5/10 kl. 14:00 Frums. Lau 12/10 kl. 15:30 3.sýn Lau 19/10 kl. 15:30 5.sýn

Lau 12/10 kl. 13:30 2.sýn Lau 19/10 kl. 13:30 4.sýn

Brúðusýning fyrir áhorfendur á öllum aldri

Karíus og Baktus (Kúlan)Lau 5/10 kl. 13:30 Lau 12/10 kl. 13:30Lau 5/10 kl. 15:00 Lau 12/10 kl. 15:00Karíus og Baktus mæta aftur í október!

Hættuför í Huliðsdal (Kúlan)Lau 21/9 kl. 13:00 6.sýn Sun 22/9 kl. 13:00 8.sýn Lau 28/9 kl. 13:00 10.sýn

Lau 21/9 kl. 16:00 7.sýn Sun 22/9 kl. 16:00 9.sýn Lau 28/9 kl. 16:00 11.sýn

Spennandi sýning fyrir hugrakka krakka!

Komdu í yoga framhaldsyoga

Kennt í Sjúkraþjálfaranum í Hafnar�rði þriðjudaga og �mmtudaga kl. 18.20

Kristín Björg · Sími 691 0381

Rétt öndun · góð slökun áhersla á mjóbak og axlir.

50 menning Helgin 20.-22. september 2013

NEMUR MEIRA EN AUGAÐ SÉR.NÁÐU ALLRI HREYFINGUNNI Í EINU SKOTI.

NOKIA LUMIA 925

Í takt við tÍmann Baldvin Þormóðsson

Hættur að nota sjampóBaldvin Þormóðsson er 19 ára Garðbæingur sem útskrifaðist úr MH í vor og var að hefja nám í viðskiptafræði í HÍ. Baldvin hefur unnið í Herrafataverslun Kormáks og Skjaldar síðan hann var unglingur og það mótar fatastíl hans. Uppáhaldskvikmynd Baldvins er 60 ára gömul og hann er Dominos-maður þegar kemur að pítsum.

StaðalbúnaðurFatastíllinn minn er margbreytilegur, ég er mikið fyrir peysur en ég er oftast líka frekar fínn. Nú er haustið komið og þá er ég kominn í góða skó og ullarsokka en er samt í fínni skyrtu við. Haust og vetur eru uppáhalds árstíðirnar mínar, þær henta mínum stíl. Ég er ekki í alveg nógu góðu formi til að vera á hlýrabolnum á sumrin. Ég er að vinna í Herrafataverslun Kormáks og Skjaldar um helgar og hef gert það í nokkur ár. Áður en ég byrjaði í búðinni var ég með sítt hár og spangir og gekk í Korn-bol. Ég var bara settur inn á lager fyrst um sinn. Nú kaupi ég langmest af fötunum mínum þar en ég versla líka í GK Reykjavík og Spútnik. Mér finnst fataúrval hér á landi mjög gott og hér eru frábær íslensk fatamerki. Mér finnst miklu skynsam-legra að safna peningum og kaupa eina góða flík hér held-ur en að kaupa tíu flíkur í H&M sem allir eiga. Uppáhalds-flíkin mín er Harris Tweed jakki úr Kormáki og Skildi. Hann virkar við öll tilefni. Það er gott skóúrval í Kron og ég versla þar. Það er ekkert að því að eiga gott skósafn, strákar vanmeta oft skóbúnað.

HugbúnaðurÞað fer eftir stemningunni hvert kvöld hvar ég djamma en ég fer mikið á Prikið og Dollý og svo getur verið gott að byrja kvöldið á Kaldabar. Eftir að ég fór að djamma með eldra fólki hef ég líka farið svolítið á Boston. Eitt eftirminnilegt kvöld þar stóð pabbi vinar míns við barinn að drekka kampavín. Bestu kvöld lífs míns eru samt undantekningarlaust á karókístaðnum Live Pub. Uppáhaldsdrykkurinn minn er Einn klassíkur á Prikinu. Ég fæ mér hann alltaf en veit ekki enn hvað er í honum. Ég er í skóla og í hlutastarfi á Fíton og hjá Kormáki og Skildi svo ég hef ekki mikinn tíma fyrir margt annað. Ég hef eiginlega bara tíma seint á kvöld-in og þá horfi ég mikið á bíómyndir. Ég tek stundum æði, eina vikuna horfði ég bara á Sci fi-myndir og

svo horfði ég á rómantískar gamanmyndir vikuna á eftir. Uppáhaldskvikmyndin mín er How to Marry a Millionaire með Betty Grable og Marilyn Monroe frá 1953, það er hin fullkomna mynd. Ég hef ekki gefið mér tíma til að byrja að horfa á Game of Thrones, Breaking Bad eða Orange is the New Black. Þegar ég horfi á sjónvarpsþætti horfi ég bara aftur og aftur á Seinfeld.

VélbúnaðurÉg hef átt Macbook Pro í þrjú ár og vinn mikið á hana. Henni var reyndar einu sinni stolið en ég fékk hana aftur eftir þrjá mánuði. Hún var í fínu lagi en það var skrifaður diskur í drifinu með hörðustu teknótónlist sem ég hef nokkurn tímann heyrt. Svo er ég með iPhone eins og allir aðrir en ég nota hann mest í Hungry Shark Evolution. Það er geggj-aður leikur!

AukabúnaðurÉg hef gaman af góðum mat. Á Snaps bistro er geggjað að fá sér andalifur og djúpsteikti kjúklingurinn á Nora Magazine er góður. Annars reyni ég að vera lítið í skyndi-bitanum. Nema í pítsum á sunnudögum og ég ætla ekkert að reyna að láta eins og ég panti á Eldsmiðjunni. Ég panta bara á Dominos. Ég hætti að nota sjampó fyrir löngu síðan og hárið mitt hreinsar sig sjálft. Einu snyrtivörurnar sem ég nota eru JS Sloane brilljantínvaxið sem góður vinur minn, Smutty Smiff, framleiðir. Ég fer til útlanda á hverju ári með Hamrahlíðarkórnum. Í fyrrasumar fór ég í mánaðarferð um helstu stórborgir í Suður-Evrópu og end-aði á Costa del Sol í útskriftarferð. Þar var mikið borðað og drukkið. Í þessari ferð smakkaði ég tartar í fyrsta og síðasta sinn.

Baldvin Þormóðsson er nemi í viðskiptafræði við HÍ með áherslu á markaðsfræði. Ljósmynd/Hari

appafengur

EvernoteEvernote man allt. Þess vegna er jú viðeigandi að táknmynd appsins sé af fíl. Evernote er ekki nýtt af nálinni en það er bara svo ótrúlega hand-hægt að það á skilið að skrifað sé um það hér. Í raun er fátt sem appið getur ekki haldið utan um; þú getur skrifað þar minnismiða, tekið myndir, geymt skjá-myndir, tekið upp hljóð og vistað vefsíður. Appið sér um að skipu-leggja gögnin og er mjög auðvelt að leita í þeim. Þá er einfalt að senda gögnin hvert á land sem er í tölvupósti.

Það sem mér finnst sérlega gott við Evernote er að hægt er að nota sama aðgang í símanum, í spjaldtölvunni og í borð-tölvunni. Þannig getur þú sett upp-lýsingar inn í appið í gegnum borð-tölvuna en hefur alltaf aðgang að þeim í gegn um símann, og öfugt.

Ég geymi satt að segja mikið af mataruppskriftum í appinu og skoða þær síðan í símanum við eldavélina, með myndum og öllum leiðbein-ingum. Ég hef það síðan fyrir satt að skólafólk noti Evernote til að glósa og þá hafa nemendurnir aðgang að glósunum alls staðar, alltaf.

Erla Hlynsdóttir

[email protected]

52 dægurmál Helgin 20.-22. september 2013

HARMSAGAHARMSAGAHARMSAGAHARMSAGAHARMSAGAHARMSAGAHARMSAGAHVERFISGATA 19 551 1200 LEIKHUSID.IS [email protected]

Brandenburg

FRUMSÝNT 20. SEPTEMBER

Elma Stefanía ÁgústsdóttirSnorri Engilbertsson

Nýtt íslenskt leikverk eftirMikael Torfason í leikstjórnUnu Þorleifsdóttur með tónlist eftir John Grant

Kortasalan er í fullum gangi. Tryggðu þér sæti á besta stað. 4 sýningar á 13.900 kr.

L eikarinn Hannes Óli Ágústsson hefur túlkað Sig-mund Davíð Gunnlaugsson, forsætisráðherra í áramóta skaupum síðustu ára. Hingað til hefur hann varpað upp spéspegli af Sigmundi Davíð sem

óbreyttum þingmanni en slátturinn á Sigmundi Davíð hefur verið slíkur í kosningabaráttunni og eftir að hann varð for-sætisráðherra að ætla má að Hannes Óli verði, rétt eins og ráðherrann, frekur til fjörsins í næsta áramótaskaupi.

„Ég vona það allavegana,“ segir Hannes Óli þegar hann er spurður hvort hann sjái fram á drjúga aukavinnu í kring-um skaupið undir lok ársins. „Það er nú ekki búið að hafa samband við mig ennþá en mér finnast allavegana mörg sóknarfæri og maður ætti kannski að setja sig í samband við eitthvað af þessu liði og minna á sig,“ segir leikarinn í léttum dúr.

Hann er þó alveg rólegur yfir vangaveltum af þessu tagi og segist ekki vera byrjaður að víxla skóm. „Ekki ennþá en maður þyrfti náttúrlega að fara að æfa sig fljótlega til þess að koma sér almennilega í karakter. “

En er ekki erfitt að grínast með menn sem eru jafn fyndnir að eðlisfari og Sigmundur Davíð hefur sýnt með til dæmis hugmyndum um íslenska kúrinn, stjórnlítilli fíkn í ís og Mountain Dew, innliti á karókíbar, hrósi um Dana fyrir að tala góða dönsku og netta Kennedy-takta í opnum bíl innan um Vestur-Íslendinga í Kanada, að ógleymdum Nike-skónum góða?

„Það þarf í það minnsta varla að skrifa þetta fyrir hann,“ segir Hannes, hlær og segir ljóst að forsætisráðherrann sé dálítið grínaktugur að eðlisfari. „Ég held þetta snúist fyrst og fremst um mismunandi tegundir af húmor. Ég meina, hann tekur sjálfan sig sæmilega alvarlega upp að vissu marki en svo er spurning hvar markið

er og hvort ekki sé hægt að leika sér eitt-hvað hinum megin við það mark.“

Hannes Óli hefur í nógu að snúast og þeytist milli Akureyrar, þar sem hann býr, og Reykjavíkur í spennandi verkefnum og þarf svosem ekkert að treysta á Sigmund Davíð til þess að eiga

til hnífs og skeiðar. „Út september er ég er að

sýna barnasýningu sem heitir Hættuför í Huliðsdal um helgar í Kúlunni í Þjóðleikhúsinu. Sýn-ingin er búin að fá mjög fínar við-tökur, góða dóma og svona. Svo er ég á fullu að æfa hérna hjá Leikfélagi Akureyrar sýningu sem heitir Sek. Þetta er nýtt ís-lenskt leikrit eftir Hrafnhildi Hagalín. Mjög spennandi uppfærsla og að ég held eins ólíkt barnaleikriti og hægt er en það er rosalega gaman að leika sér þarna á milli.“


[email protected]

Maður þyrfti náttúrlega að

fara að æfa sig fljótlega til þess að koma sér almenni-

lega í karakter.

Hannes ÓLi Margir grínfLetir á forsætisráðHerra

Sóknarfæri á ósam-stæðum skómSigmundur Davíð Gunnlaugsson forsætisráðherra virðist hafa einstakt lag á að sýna sig í kóm-ísku ljósi. Síðasta útspil hans í þessum efnum, þegar hann mætti á fund Baracks Obama í ósam-stæðum skóm, vakti raunar heimsathygli. Ætla má að ráðherrann verði því frekur til fjörsins í áramótaskaupinu. Leikarinn Hannes Óli Ágústsson hefur sérhæft sig í túlkun á ráðherranum og sér mikil sóknarfæri í stóra strigaskómálinu.

Sigmundur Davíð Gunn-laugsson þykir grínaktugur að eðlisfari og hefur hvergi slegið af í skemmtilegum uppákomum frá því hann tók við embætti forsætis-ráðherra.

Leikarinn Hannes Óli Ágústsson hefur

túlkað Sigmund Davíð með snilldartilþrifum

í áramótaskaupum og sér mörg

grín sóknarfæri í framkomu for-

sætisráðherr-ans á þessu

ári.

eva Lind skartar verðLaunaHúðfLúri

Með merkingu lífsins á eigin skinniKvikmyndaklipparinn Eva Lind Höskuldsdóttir fór alla leið þegar hún ákvað að fá sér húðflúr og ber nú listaverk með persónum og lífspeki úr Disney-myndinni Lísu í Undraland. Flúrið er litríkt og líflegt og skilaði Evu Lind og flúraranum Gunnari Valdimarssyni á Íslenzku Húðflúrstofunni fyrstu verðlaunum fyrir bestu litunina á húðflúrshátíðinni sem haldin var í Reykjavík um síðusu helgi.

„Mér hafa alltaf fundist tattú falleg en átti samt ekki von á því að ég myndi þora að fá mér slíkt,“ segir Eva Lind. Eftir að hafa haft fögur húðflúr samstarfskonu sinnar fyrir augunum lengi áttaði hún sig á að þetta væri eitthvað sem hana langaði til að gera.

Eva Lind heillaðist ung af ævintýrinu um Lísu og hvernig veruleikanum er snúið þar á hvolf.

„Tattúið samanstendur af nokkrum ólíkum og skemmtileg-

um persónum úr Lísu í Undralandi. Það má segja að ég túlki myndina gjörsamlega á minn hátt og persónurnar standa all-ar fyrir eitthvað í mínum huga. Lirfan spurði tildæmis: „Hver ert þú?“ Þetta fannst mér stór spurning sem ég var mörg ár að svara,“ segir Eva Lind.

„Kanínan er alltaf sein, stoppar ekki og heldur alltaf áfram að hlaupa. Sem minnir mig á hvernig lífið er stundum og að það megi stundum hægja á hraðanum. Kötturinn minnir á að það eru margar leiðir sem þú getur farið í lífinu en það er engin ein endilega rétt. Þannig að nú geng með þá merkingu og skilning sem ég legg í lífið í listaverki á eigin skinni.“

Eva Lind vinnur þessa dagana við gerð framhaldsmyndar-innar Borgríki 2 og vindur sér síðan í sjónvarpsþættina Hið blómlega bú. Ólík en spennandi og metnaðarfull verkefni sem hún segir virkilega spennandi að taka þátt í. -þþ

Ermi Evu Lindar er býsna tilkomumikil og Gunnar

flúrari hafði í fyrstu tak-markaða trú á því að hún

væri tilbúin í þetta en eftir fyrsta tímann, sem

tók sjö klukkustundir, sannfærðist hann um að

henni væri alvara.

Reynir Lyngdal er kominn á fulla ferð í tökum á Hrauninu, sjálfstæðu framhaldi sakamálaþáttanna Hamarinn sem RÚV sýndi fyrir nokkrum árum.

reynir LyngdaL gerir fraMHaLd HaMarsins

Morðgáta á Snæfellsnesi„Við erum búin með fjóra tökudaga hérna á Snæfellsnesi og þetta er búið að vera mjög skemmtilegt og mikill hugur í mannskapnum,“ seg-ir kvikmyndaleikstjórinn Reynir Lyngdal sem er kominn á fleygiferð í gerð sakamálaþáttanna Hraunið. „Við erum búin að ná ótrúlega flottum útitökum, enda er Snæfells-nesið alveg einstakt í fegurð sinni.“

Þættirnir eru gerðir fyrir Ríkis-sjónvarpið og eru sjálfstætt fram-hald Hamarsins, þátta sem sýndir voru í sjónvarpinu 2009. Í Hamr-inum lék Björn Hlynir Haraldsson lögreglumanninn Helga sem var sendur í lítið sveitaþorp til þess að

aðstoða lögregluna þar við rann-sókn dularfulls slyss.

Í Hrauninu er Helgi sendur á Snæfellsnes eftir að maður finnst þar látinn í sumarbústað. „Nú er Helgi náttúrlega kominn í aðra sveit þannig að segja má að hér sé um smá stefnubreytingu að ræða,“ seg-ir Reynir og bætir við að persónu-galleríið hafi endurnýjast að mestu. „Björn Hlynur er auðvitað enn í sínu hlutverki og María Ellingsen, sem lék réttarmeinafræðinginn í Hamrinum, snýr einnig aftur.“

Ráðgert er að sýna Hraunið í Sjónvarpinu yfir páskana á næsta ári.

54 dægurmál Helgin 20.-22. september 2013

JAGTEN DK

KERRON SINULLE

KAIKEN FI

DJÚPIÐ IS

SOM

DU SER MEG

NO

ÄTA SOVA DÖ SE

Dagana 20. - 25. septemberMiðaverð aðeins 500 kr.Dagskrá og miðasala á Miði.is

Norræn bíóveisla hefstí dag í Háskólabíói.

Allar myndirnar eru sýndar með enskum texta, nema Jagten sem sýnd er með íslenskum texta.

!"#$%#&'()*'+%,!%-'.,/&'0%121"-1%#%

27. Settimana Internazionaledella Critica di Venezia

!"#$%#&'()*'+%,!%-'.,/&'0%121"-1%#%

MANUS GABRIELA PICHLER FOTO JOHAN LUNDBORG LJUD MARTIN HENNEL MUSIK ANDREAS SVENSSON & JONAS NILSSON CASTING LOTTA FORSBLAD PRODUKTIONSLEDARE PETER KIMAY KLIPPNING GABRIELA PICHLER & JOHAN LUNDBORG EXEKUTIV PRODUCENT MARTIN PERSSON PRODUCENT CHINA ÅHLANDERI SAMPRODUKTION MED FILM I SKÅNE | SVERIGES TELEVISION | FILM I VÄST I SAMARBETE MED SOLID ENTERTAINMENT | HINDEN | PIRAYAFILM MED STÖD AV SVENSKA FILMINSTITUTET | FILMKONSULENT SUZANNE GLANSBORG | BOOST HBG | KONSTNÄRSNÄMDEN DISTRIBUTION TRIART FILMSMANUS GABRIELA PICHLER FOTO JOHAN LUNDBORG LJUD MARTIN HENNEL MUSIK ANDREAS SVENSSON & JONAS NILSSON CASTING LOTTA FORSBLAD PRODUKTIONSLEDARE PETER KIMAY KLIPPNING GABRIELA PICHLER & JOHAN LUNDBORG EXEKUTIV PRODUCENT MARTIN PERSSON PRODUCENT CHINA ÅHLANDERI SAMPRODUKTION MED FILM I SKÅNE SVERIGES TELEVISION FILM I VÄST I SAMARBETE MED SOLID ENTERTAINMENT HINDEN PIRAYAFILM MED STÖD AV SVENSKA FILMINSTITUTET FILMKONSULENT SUZANNE GLANSBORG BOOS HBG KONSTNÄRSNÄMNDEN DISTRIBUTION TRIART FILM

LAILA GOODY RAGNHILD HILT ANDREA BRÆIN HOVIG ANNE MARIT JACOBSEN BIRGITTE LARSEN KARI ONSTAD HENRIETTE STEENSTRUP ANDRINE SÆTHER ANE DAHL TORP TRINE WIGGENKOSTYMESJEF BENTE ULVIK LYDDESIGNER GUNN TOVE GRØNSBERG PRODUKSJONSDESIGNER TUVA HØLMEBAKK KOMPONIST PEDER KJELLSBY KLIPPER JENS CHRISTIAN FODSTAD FOTOGRAF KIM HIORTHØY

LINJEPRODUSENT HANS-JØRGEN OSNES EKSEKUTIV PRODUSENT SIGVE ENDRESEN PRODUSENT YNGVE SÆTHER MANUS OG REGI DAG JOHAN HAUGERUD www.facebook.com/somdusermeg

THE DEEPÍSLAND

THE HUNTDANMÖRK

EAT SLEEP DIESVÍÞJÓð

OPEN TO ME FINNLAND

I BELONGNOREGUR

HELGARBLAÐ

Sætúni 8, 105 Reykjavík. Sími: 531 3300 [email protected] www.frettatiminn.is

Uppátækjasöm og ákveðinAldur: 21.Maki: Nei, er einhleyp.Börn: Nei.Foreldrar: Drífa Þorgeirsdóttir og Ástþór Björnsson.Menntun: Útskrifaðist af eðlisfræði-braut Menntaskólans við Sund. Er núna á fyrsta ári í fjármálaverkfræði í HR.Fyrri störf: Ísbar booztbar, Draumaís, vann hjá Arion banka síðasta sumar. Starf: Háskólanemi, afgreiðslustörf hjá Júník og kynningarstörf hjá Ölgerðinni.Áhugamál: Að eiga góðar stundir með vinum og fjölskyldu, loftfim-leikar, jaðaríþróttir, er mikill dýravinur og hef áhuga á öllu sem við kemur snyrtivörum.Stjörnumerki: Vatnsberi.Stjörnuspá: Þú laðast af fólki sem þú átt lítið sameiginlegt með. Ekki hafa áhyggjur þótt þú finnir til feimni, sjálfs-traust þitt er meira en ella núna.

H elsti kosturinn við Tönju er hvað hún er ákveðin stelpa,“ segir Guðrún

Lund en þær hafa verið vin-konur frá sex ára aldri. „Tanja er alltaf á fullu og mjög upp-tekin svo stundum nær maður varla að hitta hana. Hún er mjög uppátækjasöm og ef hún fær einhverjar hugmyndir þá fram-kvæmir hún þær. Til dæmis eftir menntaskóla ákváðum við að skella okkur til Spánar í þrjá mánuði að vinna og það var það skemmtilegasta sem við höfum gert saman. Sama hvað við gerum saman þá er alltaf stuð hjá okkur. Það er alltaf gaman að vera í kringum Tönju og ég er mjög stolt af henni.“

Tanja Ýr var á dögunum kjörin ungfrú Ísland.

Tanja Ýr ÁsTþórsdóTTir

BakHliðin

www.rumfatalagerinn.isTilboð gilda til 25.09.13

BERGEN SÆNG oG koDDI

Góð sæng fyllt með 1000 gr. af polyesterholtrefjum.

Sængin er sikksakksaumuð.Stærð: 135 x 200 sm. SÆNG+KODDI

SPARIÐ

1000 5.995FULLT VERÐ: 6.995

DUNLoPILLo LUX RafmaGN SRúmEin staklega gott rafmagn srúm með vandaðri latex dýnu með 7 þæginda svæðum. Yfir dýna

úr latexi sem andar. Áklæði á yfir dýnu er hægt að taka af og þvo við 40°C. Stillingar fyrir bak og fætur. Falleg, ból struð rúm umgjörð. Þráð laus fjar stýring fylgir. Fætur fylgja.

UPPLÝSINGAR:Bólstruð umgjörð,

rafmagnsbotn + fæturDUNLOPILLO dýna

úr latex svampiDUNLOPILLO yfirdýna

úr latexi sem andar

GOLDeinstökGæði

ALLT AÐ 36 MÁNUÐIR

INNIFALINYFIRDÝNA

90 X 200 SM.

T

59.950VERÐ NÚ FRÁ:

SWEET DREamS amERíSk DýNa

Vönduð og góð dýna með sterkri hliðarstyrkingu. Í efra lagi er áföst 10 sm. þykk yfirdýna úr hágæða svampi.

fætur og botn fylgja með. Stærðir: 90 x 200 sm. 79.950 nú 59.950

120 x 200 sm. 99.950 nú 79.950140 x 200 sm. 119.950 nú 99.950

153 x 203 sm. 129.950 nú 109.950 183 x 203 sm. 149.950 nú 129.950

SPARIÐ

130.000

SPARIÐ

20.000 AF ÖLLUM STÆRÐUM

FÆTUR OG BOTN FYLGJA MEÐ

ALLT AÐ 36 MÁNUÐIR

DÝNUDAGAR

ZELLa oG ZENNa SÆNGURvERaSETTFlott sængurverasett úr 100% poly míkrófíber. Stærð: 140 x 200 sm. og 50 x 70 sm.

1 sett: 1.995 Nú 2 sett: 2.990Stærð: 140 x 220 sm. og 50 x 70 sm.

1 sett: 2.495 Nú 2 sett: 3.990

DÝNUDAGARDÝNUDAGAR1.995

140 X 200 SM.

KAUPTU 2OG SPARAÐU

1000

249.950T1 X 90 X 200 SM. FULLT VERÐ: 379.950

Hrósið... fær Kjartan Örn Styrkársson, 11 ára forritari, sem sigraði í alþjóðlegri forritunarkeppni í sínum aldursflokki á vegum tölvu-fyrirtækisins Microsoft.


Félag áhugafólks og aðstand-enda Alzheimerssjúklinga og annarra skyldra sjúkdóma hefur skrifstofu sína í Reykja-vík en hefur á undanförnum

árum víkkað starfsemina út um landið. Að sögn Fanneyjar Proppé Eiríksdóttur, for-manns félagsins, eru nú starfandi tenglar á tíu stöðum vítt og breitt um landið og getur fólk leitað til þeirra eftir fræðslu og stuðningi. „Svo förum við á þessa staði einu sinni á ári með fræðslu auk þess sem tengiliðirnir halda sjálfstæða fundi hver á sínum stað,“ segir Fanney.

Eru til staðar fyrir skjólstæðinga sínaFlestir félagsmenn í FAAS eru aðstand-endur og áhugafólk um Alzheimers-sjúkdóminn og tengda sjúkdóma. „Okkar skjólstæðingar missa tökin á tilverunni og þurfa á miklum stuðningi að halda. Oft gera þau sér ekki grein fyrir veikindum sínum nema kannski til að byrja með en svo glatast sá skilningur eftir því sem sjúkdómurinn ágerist. Þeir geta ekki barist fyrir sínum hag sjálfir og því gerum við það.“

Markmið félagsins er að gæta hags-muna skjólstæðinga sinna auk þess að efla samvinnu og samheldni aðstandenda. „Við viljum líka auka skilning og þekk-ingu stjórnvalda, heilbrigðisstarfsstétta og almennings á sjúkdómnum og þeim vandamálum sem fólk með heilabilun og fjölskyldur þeirra glíma við.“ Þá sé það markmið félagsins að opna umræðuna um Alzheimerssjúkdóminn og að auka skilning almennings á honum. „Það velur sér enginn Alzheimers og fólk úr öllum stigum þjóðfélagsins getur fengið sjúk-dóminn. Ekki aðeins eldra fólk heldur líka þeir yngri því fólk undir fimmtugu hefur einnig greinst með sjúkdóminn.“

Að sögn Fanneyjar er gott fyrir aðstand-endur að hafa einhvern að leita til þegar þá grunar að einhver nákominn sé að veikjast af heilabilun. „Þá er gott að tala við fólk sem veit hvernig heilabilun lýsir sér og getur leiðbeint um hvað beri að gera. Fólk getur pantað viðtal hjá okkur eða spjallað í síma. Svo stöndum við fyrir ýmis konar fyrirlestrum um mál, tengd heilabilun, sem við finnum að fólk er að velta fyrir sér.“

Rúmlega tólf hundruð manns eru í félaginu og hefur það engar fastar tekjur nema af félagsgjöldum. Félagið hefur tekjur af sölu minningarkorta félagsins og hefur fengið arf auk þess að fá styrki frá félagasamtökum, sveitarfélögum og ein-staklingum. „Við fáum aldrei fast framlag á fjárlögum ríkisins og þar er alltaf verið að skera meira og meira niður. Þar sem okkar starfsemi er mjög umfangsmikil og

MinningarkortMóttaka minningarkorta félagsins er í síma

533 1088 og á netfanginu [email protected].

Minningarkortin eru einnig fáanleg í Gallery 8, Hafnargötu 26 í Reykjanesbæ,

í Blómabúð Akureyrar, í Blómabúðinni Akur á Akureyri, í Eymundsson á Akureyri og í

Reykjanesbæ.

FAAS StoFnAð 14. mArS 1985

Fyrsta Alzheimersfélagið á NorðurlöndumFélag áhugafólks og aðstandenda Alzheimerssjúklinga og annarra skyldra sjúkdóma eða FAAs er nú á tuttugasta og níunda aldursári. megin stefnumál félagsins eru að gæta hagsmuna skjólstæðinga sinna og auka skilning stjórnvalda, heilbrigðisstétta og almennings á Alzheimerssjúkdómnum. slagorð félagsins er „munum þá sem gleyma.“

þörf finnst mér að ríkið ætti að styrkja rekstur-inn enn betur og vera í náinni samvinnu með okkur.“

Dagþjálfun viðheldur færniÍ stóru og virðulegu húsi við Flókagötu í Reykjavík er Hlíðabær sem var fyrsta sérhæfða dagþjálfunin fyrir fólk með heilabilun og var opnuð fyrir tuttugu og sjö árum fyrir tilstilli FAAS. Í dag býður FAAS upp á sérhæfðar dagþjálfanir á þremur stöðum þar sem á milli fimmtíu og fimm til sextíu manns fá aðstoð og þjálfun alla virka daga ársins. Þar og á öllum sérhæfðum dagþjálfunum er rekið öflugt starf þar sem um tuttugu manns mæta á hvern stað hvern virkan dag ársins. Í dagþjálfuninni er líðan skjólstæðinganna bætt með markvissri þjálfun, möguleikar þeirra til að búa lengur á eigin heimili auknir auk þess sem aðstand-endum er veittur stuðningur og hvíld. Segir Fanney að þannig sé hægt að viðhalda færni þeirra að hluta. Vandinn sé þó sá að oft þurfi fólk að bíða í marga mánuði eftir að komast inn í sérhæfða dagþjálfun. Um hundrað manns eru á biðlista eftir að komast í dagþjálfun. Á þessum langa biðtíma hraki fólki mikið og sé orðið mjög veikt þegar það loksins kemst að í dagþjálfun. „Þá getur fólk síður nýtt sér þá þjónustu sem í boði er og á því stutt tímabil þar áður en það fer inn á hjúkrunarheimili.“

FAAS hefur nú markað sér þá stefnu til fram-tíðar að hætta sjálft rekstri sérhæfðra dagþjálf-ana og snúa sér enn frekar að fræðslu, ráðgjöf og kynningu og er það til samræmis við þá

stefnubreytingu heilbrigðisyfirvalda að flytja alla slíka þjónustu til sveitarfélaganna.

Baráttan við kerfið endalausFAAS hefur á undanförnum árum barist fyrir viðurkenningu á því að aðstandendur sem þurfi oft og tíðum að hætta að vinna til að sinna mökum sem greinst hafa með heilabilun fái fjárhagsaðstoð. „Þegar annar makinn er veikur og hinn í skertri vinnu getur verið erfitt að láta hlutina ganga upp fjárhagslega,“ segir Fanney. Yfirleitt sé það þannig fyrstu árin eftir greiningu að aðstandendur taki mikinn þátt í umönnuninni. „Fólk fær veikindadaga vegna barna sinna en ekki maka.“

Fyrir síðustu alþingiskosningar reyndi fé-lagið að vekja sérstaka athygli á réttindabaráttu sinni og segir Fanney útlit fyrir að núverandi heilbrigðisráðherra sýni málefninu skilning. „Við stefnum að því að koma upp upplýsinga-miðstöð. Þá gætu sjúklingar og aðstandendur komið á einn stað og fengið allar nauðsynlegar upplýsingar þar.“

Að sögn Fanneyjar er engin tölfræði til á Ís-landi í dag um það hve margir eru greindir með Alzheimers eða aðra tengda sjúkdóma og það þykir þeim í félaginu það mjög slæmt. Hér sé notuð þumalputtareglan um að það sé um eitt prósent landsmanna með slíkan sjúkdóm svo reikna má út að það séu um 3300 manns en hve margir greinist árlega sé ekki vitað með vissu.


[email protected]

Það velur sér eng-inn Alz-heimers og fólk úr öllum stigum þjóð-félagsins getur fengið sjúkdóm-inn.

Fanney Proppé er formaður FAAS en félagið berst fyrir því að aðstandendur Alzheimerssjúklinga öðlist rétt á veikindadögum þegar þeir eru frá vinnu vegna umönnunar ástvina sinna. Ljósmynd/Hari.

2 Helgin 20.-22. september 2013

H ér, hjá okkur á Íslandi, verð-ur fátt um svör, þegar þessa spurningu ber á góma. Þeir sem eru heppnir fá inni á

dagþjálfunum fyrir ástvini sína, sem greinst hafa með slíka sjúkdóma, þegar sjúkdómurinn fer að ágerast. En það eru ekki allir svo lánsamir að fá inni á dagþjálfunum, því nærri 100 manna biðlisti er á flestum stöðum á höfuð-borgarsvæðinu og lítið er um slíkar þjálfanir úti á landsbyggðinni.

Lítill skilningur, hefur fram að þessu, verið á Alzheimer sjúkdómnum hjá almenningi, og hann gjarnan flokk-aður sem elliglöp. Mítan er að fólk sem sé orðið gamalt, gleymi bara eðlilega öllu og sé hálfpartinn út úr heiminum. Sú er bara alls ekki raunin. Auðvitað er eðlilegra að þeir sem ná háum aldri gleymi einhverju, en fjandans „þýski karlinn“ Alzheimer grefur ekki síður um sig hjá ungu fólki, allt niður í 45 ára aldur, og það geta ekki talist elliglöp! Því miður sýna rannsóknir alls staðar í heiminum, að við megum búast við mikilli aukningu á Alzheimer tilfellum á næstu 20-30 árum og þá ekki síst hjá yngra fólkinu. Þeir sem greinast með sjúkdóminn, eru gjarnan settir til hliðar, eins og ljótu börnin hennar Evu, því vinir, og þeir sem hafa átt samskipti við þá, treysta sér illa til að umgangast viðkomandi og hætta að sjást. Þetta einangrar ekki bara þann sjúka heldur líka maka hans og fjölskyldu.

Vonandi breytist þetta með bættri upplýsingagjöf og opnari umræðu.

Alzheimer sjúkdómur leggst þungt á þann veika, en hann gerir líka annað. Hann veikir alla fjölskyldu viðkomandi og þá ekki síst þann sem næst honum stendur og annast hann allan sólar-hringinn. Sá aðili tekur að sér að sinna starfi, sem samsvarar 4 vöktum á sjúkrahúsi, þ.e. morgunvakt, kvöldvakt og næturvakt, auk þess að vera alltaf á bakvakt, því ef um starfsmann sjúkra-húss væri að ræða, þá þyrfti að manna þessar 4 vaktir, því upp geta komið veikindi eða annað, sem kemur í veg fyrir að starfsmenn á öðrum vöktum geti mætt. Slík skipting er ekki í boði hjá umönnunaraðila, hann er bundinn 24-7 við að sinna þeim sjúka.

Þegar minn maður greindist með Alzheimer var ekki mikla fræðslu að fá eða stuðning varðandi hvað væri framundan. Það hefur nú, sem betur fer, breyst til betri vegar, þó alltaf megi gera betur. Ég brá því á það ráð að leita svara á netinu og komst inn á Mayo Cli-nic og gerðist áskrifandi að fréttabréfi þeirra, sem sent er út í tölvupósti. Þetta varð mín biblía og létti mér mikið lífið fyrstu skrefin og gerir í raun ennþá. Í lok júní fékk ég póst og þar var á ferð-inni bloggsíða, sem Angela Lunde hafði sett inn, en hún hefur starfað við ráð-gjöf til aðstandenda síðastliðin12 ár.

Ég ætla að deila með ykkur hluta af því, sem Angela setti fram í blogg-inu sínu og á erindi við okkur öll, sem störfum í þágu minnissjúkra og/eða eigum veikan ástvin. Angela byrjar bloggið sitt svona:

„Í síðustu viku var lengsti dagur ársins og opinberlega fyrsti sumar-dagur, 21.júní. Á þessum degi tekur fólk í Bandaríkjunum sig saman og skipuleggur hópastörf frá sólarupprás til sólarlags við að safna peningum og vekja athygli á Alzheimer og til að sýna stuðning við þá fjölskyldumeðlimi, sem annast slíka sjúklinga.

Mörgum umönnunaraðilum finnst hver dagur ársins vera sá lengsti. Vinsæl bók, sem ber heitið „The 36-Hour Day“ lýsir vel þeirri tilfinningu. Í annarri góðri bók, eftir Gail Sheehy, sem heitir „Passages in Caregiving“, segir Gail frá því að miklum meiri-hluta umönnunaraðila í fjölskyldum sé kastað inn í það hlutverk án nokkurs undirbúnings eða þjálfunar, fyrir það sem þeim er ætlað að takast á hendur og þeim breytingum sem þeir standa frammi fyrir. Þeir séu gjörsamlega óundirbúnir þeim tilfinningaátökum, sem fylgja slíkum leiðangri. Hún telur að ef auglýst yrði eftir aðila í þessa vinnu, þá gæti auglýsingin litið út eitt-hvað á þessa leið:

Aðstoð óskastÓundirbúinn fjölskyldumeðlimur óskast til að vera talsmaður, leiðsögu-maður, umönnunaraðili og tilfinninga-legur stuðningur fyrir maka, foreldri, systkini eða sambýling.

Starfið felur í sér:

Að sjá um alla persónulega umhirðu.

Að sjá um lyf og lyfjagjöf.

Að annast samskipti við lækna og heilbrigðisstarfsfólk.

Að fylgja eftir réttindum viðkom-andi.

Að greiða reikninga og sjá um öll fjármál.

Að annast samskipti við hið opin-bera.

Að sjá um tómstundir og hreyfingu.

Að uppfræða aðra fjölskyldumeð-limi.

Að takast á við samskiptaörðugleika og læra nýjar aðferðir í tjáskiptum.

Vinnutími: Eftir þörfum og kröfum hins sjúka.

Laun: Engin.

Hlunnindi: Verulega takmörkuð.“

Það að annast einstakling með Alzhei-mer eða aðra skylda minnissjúkdóma

getur verið það erfiðasta, sem nokkur tekur að sér. Eftir birtingu greinar Angelu Lunde urðu margir til að blogga og láta í ljós sína skoðun. Þar kom skýrt fram að allir voru sammála um að það sem þar ytra vantaði helst væri að alvarlega yrði litið þess að styðja þyrfti kröftuglega við fjölskyldur hinna sjúku. – Hér á landi er nákvæmlega það sama upp á teningnum.

En hvaða úrbætur er hægt að gera sem sannarlega myndu skipta máli til hins betra? Hverjar eru þarfir þessara fjölskyldna? Angela hefur sinnt stuðn-ingi við fjölskyldur Alzheimersjúkra síðastliðin12 ár. Hún tók saman lista yfir það sem hún taldi að umönnunar-aðilarnir þörfnuðust og ættu rétt á að fá. Þetta setti hún á listann:

Það þarf að spyrja viðkomandi hvers hann þarfnast, væntingar hans og hvað kemur honum best, þ.e. pers-ónubundin þjónusta.

Að hann viti fyrir víst hvert hann getur sótt sér aðstoð og úrræði, sem mæti hans væntingum, verðmæta-mati og fjárhagslegri getu.

Að hann viti hvernig hann á að snúa sér til að fá hvíld fyrir sig, og fjár-hagslega og opinbera aðstoð til að geta nýtt slíka hvíld.

Að honum standi til boða upplýs-ingar, aðstoð og hagnýtar aðferðir um hvernig hann á að takast á við erfiðar tilfinningar, s.s. sekt, reiði, gremju, áhyggjur, vonleysi og ein-angrun.

Að geta tjá sig við aðila, einstakling eða hóp, þar sem skilningur er á ástandi og líðan, og stuðningur er veittur án þess að dæma.

Að samfélagið opni augun fyrir því að styðja frekar en að einangra.

Að ríkið viðurkenni að Alzheimer-sjúkdómurinn og aðrir minnissjúk-dómar eru verulega stór hluti af veikindum í okkar heilbrigðiskerfi, og með því að viðurkenna það, móti ríkið stefnu í þessum málum og komi fram með áætlun, sem styðji umönnunaraðila og meti að verð-leikum þeirra framlag.

Allt eins gæti þessi listi verið útbúinn fyrir umönnunaraðila á Íslandi. Ná-kvæmlega sömu atriði brenna á okkur hér.

Í augnablikinu virðumst við vera óralangt frá þessu öllu, en við þurfum stefnu og sýn til að ná fram breyting-um. Nokkuð hefur miðað á Íslandi á síðustu 5 árum, en þegar við höfum sótt ráðstefnur erlendis, kemur í ljós að við stöndum nánast ennþá á byrjunarreit. Í sumum löndum hafa miklar breytingar átt sér stað og er það fyrst og fremst

því að þakka að ríkisstjórnir þessara landa hafa tekið höndum saman við Alzheimerfélögin og heilbrigðisstarfs-fólk, sem vinnur með þennan sjúkdóm, og mótað stefnu í málinu.

Ef ég mætti forgangsraða því sem ég tel að þurfi að gera sem allra fyrst fyrir umönnunaraðila Alzheimersjúkra og annarra minnissjúkra þá liti listinn út svona:

1) Móta sem allra fyrst stefnu í málum þessarra sjúklinga og umönnunar-aðila þeirra.

2) Setja nú þegar í gang vinnu við að koma upp gagnagrunni hjá land-lækni yfir fjölda greindra einstak-linga á landinu.

3) Opna húsnæði, þar sem hægt væri að sinna umönnunaraðilum, styrkja þá og leiðbeina þeim í gegnum verk-efnið framundan, líkt og Ljósið er fyrir krabbameinsfjölskyldur.

Í byrjun þessarar greinar vísaði ég í bloggskrif Angelu Lunde, sem hefjast á því að segja frá að í Bandaríkjunum nýta menn lengsta dag ársins, 21.júní, ár hvert til að safna peningum til styrktar Alzheimersjúkum og þeirra umönnunaraðila. – Við hjá FAAS höf-um átt og eigum marga og góða stuðn-ingsvini, sem hafa létt okkur baráttuna gegnum árin, og við fáum öðru hvoru góðar gjafir í Minningarsjóðinn okkar. Væri nú ekki frábært ef við gætum átt einn dag á ári og safnað fé til að koma á laggirnar og reka húsnæði, sem væri griðastaður fyrir umönnunaraðila, þar sem m.a. væri hægt að fylla þá orku, til að takast á við þeirra erfiða umönn-unarleiðangur?

Með baráttukveðjum,

Ragnheiður K. Karlsdóttir

umönnunaraðili og varaformaður FAAS

Hvaða stuðning fá fjölskyldur sem sjá um Alzheimerssjúka og aðra minnisveika?

Umönnunarleiðangur

Ragnheiður K. Karlsdóttir.

Hvað heitir hann nú aftur, þýska fíflið

sem felur allt fyrir mér?

Hann heitirAlzheimer, afi.

MUNUM ÞÁ SEM GLEYMA

Helgin 20.-22. september 2013 3

Að sögn Jóns Snæ-dal, yfirlæknis Minnismóttöku á Landakoti, er misjafnt eftir aldri

hver fyrstu einkenni Alzhei-merssjúkdómsins eru. Hjá eldra fólki eru fyrstu einkenni yfirleitt óeðlilegt minnisleysi, sérstak-lega þegar kemur að nýliðnum atburðum. „Þeir yngstu sem koma til okkar eru um fjörutíu og fimm ára en það er mjög sjaldgæft að svo ungt fólk greinist með Alzheimers. Í þeim tilvikum eru fyrstu einkenni sjúkdómsins önnur en hjá þeim eldri og geta birst þannig að fólk á erfitt með að rata og tjá sig ásamt því sem önnur einkenni gera vart við sig.“

Alzheimers er taugahrörn-unarsjúkdómur í heila sem veldur því að efnaferli sem leiða til útfellingar í heilanum fara af stað og afleiðing þess er að taugafrumur visna og týna smám saman tölunni. Jón segir sjúkdómsferlið mismunandi á milli einstaklinga og að líklega séu það nokkrir sjúkdómar sem í dag eru kallaðir Alzheimers og því sé mjög misjafnt hvernig einkennin birtast hjá fólki.

„Alzheimerssjúkdómurinn er greindur á grundvelli upplýs-inga sem sjúklingurinn sjálfur og aðstandendur gefa. Síðan eru tekin próf sem meta fyrst og fremst minni og einnig ýmsa aðra þætti. Síðan hafa menn orðið ásáttir um að ýmsar rann-sóknir gefi sterka vísbendingu og þá er annars vegar verið að ræða um að mæla rúmmál á minnisstöðvunum í heilanum með segulómun og hins vegar með því að mæla sérstök eggja-hvítuefni í mænuvökva,“ segir Jón. Lífslíkur Alzheimerssjúk-linga hafa ekki verið rannsak-aðar á síðustu árum en rétt fyrir aldamót voru þær að meðaltali áratugur. Jón segir það þó afar

breytilegt á milli einstaklinga og að lífslíkur geti verið allt frá nokkrum árum og í yfir tvo áratugi.

Ekki er til nákvæm tölfræði um fjölda fólks með Alzhei-merssjúkdóminn hér á landi en talið er að á bilinu hundrað og fimmtíu til tvö hundruð manns greinist með sjúkdóminn árlega og segir Jón það þýða að um það bil tvö þúsund til tvö þúsund og fimmhundruð manns séu með sjúkdóminn á hverjum tíma. Tíðnin hefur haldist í hendur við hærri lífaldur fólks. „Tíðnin hjá þeim sem eru sjötugir er um það bil fjögur prósent og svo tvöfald-ast hún næstu áratugina þannig að hjá þeim sem eru áttatíu og fimm ára er tíðnin um þrjátíu prósent.“

Alzheimers algengari í sumum ættumArfgengur þáttur veldur Alzhei-merssjúkdómnum en Jón segir hann ekki eins sterkan og áður var talið en að sjúkdómurinn sé þó algengari í sumum ættum en öðrum. „Í þeim ættum þar sem sjúkdómurinn er algengur eru samt flestir sem sleppa við að fá hann. Það gæti einnig verið hrein tilviljun að hann sé algeng-ari í sumum ættum en öðrum.“

Fólk sem greint er með Alzheimerssjúkdóminn þarf alla jafna á mikilli þjónustu að halda og segir Jón sjúkdóminn því nokkuð kostnaðarsaman fyrir samfélagið. „Eðli máls-ins samkvæmt fer þjónusta við þennan hóp fram í heimahúsum fyrst eftir greiningu en eftir því sem á líður aukast líkurnar á að fólk flytjist á hjúkrunarheimili sem er dýrasti kosturinn sem samfélagið er með fyrir fólk á efri árum.“

Merkar íslenskar rannsóknirHér á landi hafa verið gerðar þrjár rannsóknir á undan-

Vitsmunaleg og andleg starfsemi sem verður fyrir áhrifum við heilabilun

[email protected]

Óeðlilegt minnisleysi hinna eldri en önnur einkenni hjá þeim yngstu.

Þjónusta við þennan hóp fer fram í heima-húsum fyrst eftir greiningu en eftir því sem á líður aukast líkurnar á að fólk flytjist á hjúkrunar-heimili sem er dýrasti kosturinn sem samfé-lagið er með fyrir fólk á efri árum.

Fyrstu einkenni mismunandi eftir aldri

Alzheimers-sjúkdómurinn er taugahrörnunar-sjúkdómur í heila

sem um það bil fjögur prósent

Íslendinga um sjö-tugt fá. Líkurnar aukast svo með hækkandi aldri

og er talið að um þrjátíu prósent

áttatíu og fimm ára Íslendinga séu

með sjúkdóminn eða einkenni sem

líkjast honum.

förnum árum sem vakið hafa athygli utan landsteinanna. Ein þeirra snertir erfðafræði sjúkdómsins en hér á landi fannst fyrsta genið sem virðist vera verndandi fyrir sjúkdóminn. „Því geni hefur aldrei verið lýst áður og hlutu niðurstöðurnar því töluverða eftirtekt. Í kjölfarið var þessi erfðaþáttur staðfestur í ná-grannalöndunum,“ segir Jón. Í annarri rannsókn fannst nýr áhættuþáttur sem var sá sterkasti sem fundist hefur í tuttugu ár og er líka búið að staðfesta þann áhættuþátt í nágrannalöndunum. Að sögn Jóns eru þessir þættir sjaldgæfir og því hefur reynst

erfitt að finna þá.Fyrirtækið Mentis Cura

hefur þróað tækni sem hægt er að nota til að greina Alz-heimerssjúkdóminn snemma. „Við bindum vonir við að sú tækni muni leiða til þess að fleiri geti komist í greiningu því hún er einfaldari og ódýr-ari en aðrar rannsóknir.“ Þá er verið að taka fyrstu skrefin í rannsóknum á tengslum við kæfisvefn sem virðist algengari hjá fólki með fyrstu einkenni Alzheimerssjúk-dómsins og er búið að kynna fyrstu niðurstöður erlendis.


[email protected]

Jón Snædal, yfirlæknir Minnismóttöku á Landakoti, segir að í þeim ættum þar sem sjúkdómurinn er algengur séu samt flestir sem sleppi við að fá hann. Ljósmynd/Hari.

FruMStæðni(Primitivisering)Framheilastöðvar

HEilA bilun

MálStolTungumálið, tjáning. Mál-skilningur.(Afasi)

VErkStolAthafnir, hátterni.Samhæfing. (Apraksi)

SkynStolSkynáhrif, úr-vinnsla áhrifa, túlkun, skilningur.Næmni. (Agnosi)

GlEyMSkAMinnið, lærdómur.Upprifjun(Amnesi)

MunuM Þá SEM GlEyMA


Maður horfir á þann sem manni þykir vænt um hverfa frá manni.

4 MUNUM ÞÁ SEM GLEYMA

Ragnheiður Elín Árna-dóttir, iðnaðar- og við-skiptaráðherra, ólst upp í Keflavík og er yngst fjögurra systk-

ina. Þegar hún var rúmlega tvítug greindist móðir hennar, Hólmfríð-ur Guðmundsdóttir, með Alzhei-merssjúkdóminn og við tók erfitt tímabil hjá fjölskyldunni. „Það hafði orðið dauðsfall í fjölskyld-unni árið 1989 og þegar við lítum til baka voru viðbrögð mömmu þá önnur en maður átti von á, hún var svolítið ringluð. Á þeim tíma gerðum við okkur þó enga grein fyrir því að ástæðan væri fyrstu einkenni Alzheimerssjúkdómsins. Móðir Ragnheiðar var fædd árið 1928 og var því 75 ára þegar hún lést árið 2003.

Dramatískur aðdragandi greiningar Þrátt fyrir að móðir Ragnheiðar hefði verið svolítið gleymin í nokkurn tíma var sjúkdómurinn ekki greindur strax. Kvöld eitt fór hún í spilaklúbb með vinkonum sínum, eins og hún gerði reglu-lega. „Mamma var yfirleitt ekki lengi á þessum spilakvöldum því hún var útivinnandi og átti að mæta til vinnu næsta dag. Á þess-um tíma var ég að vinna hjá Flug-leiðum og átti að mæta til vinnu um klukkan fimm næsta morgun. Þegar mamma fór í spilaklúbbinn gantaðist ég við hana um að ef það yrði mikið fjör hjá þeim myndi ég bara sækja hana á leiðinni í vinnuna snemma næsta morgun. Þegar Ragnheiður svo fór á fætur klukkan fjögur var móðir hennar ekki enn komin heim og fannst Ragnheiði það mjög óvenjulegt. „Ég fann eitthvað á mér og ákvað að keyra framhjá húsinu þar sem þær höfðu verið að spila saman í

Móðir Ragnheiðar Elínar Árnadóttir, iðn-

aðar- og viðskipta-ráðherra, greindist með

Alzheimerssjúkdóm þegar Ragnheiður sjálf var um

tvítugt. Þegar Ragnheiður lítur til baka vildi hún óska

að hún hefði sýnt móður sinni meiri þolinmæði

og nærgætni í veikind-unum. Hennar ráðlegg-

ingar til aðstandenda Alzheimerssjúklinga eru þær að taka alltaf fullan þátt í samræðunum þó þær snúist oft og tíðum

um það sama aftur og aftur. Margir í móðurfjöl-

skyldu Ragnheiðar hafa greinst með Alzheimers og ætlar Ragnheiður að nýta sér tæknina og láta

kanna hvort líkur séu á að hún sjálf eigi eftir að fá

sjúkdóminn.

staðinn fyrir að fara beint í vinn-una. Þegar ég var búin að keyra stutta vegalengd sá ég eitthvað liggja á götunni og hélt fyrst að þetta væri ruslapoki. Svo þegar ég kom nær sá ég að þetta var mamma sem lá þarna meðvitund-arlaus. Ragnheiður hristi móður sína og sá að hún var á lífi. Þar næst hljóp hún heim og lét föður sinn hringja í sjúkrabíl. Í ljós kom að liðið hafði yfir móður Ragn-heiðar þegar hún gekk heim um kvöldið og hún hafði legið þarna í nokkurn tíma og orðin ansi köld. Ragnheiður segir mikla óvissu hafa ríkt fyrst um hvað hefði gerst og hún sjálf hafi fyrst ekki vitað

hvort hún hafi verið rænd eða orð-ið fyrir einhverju öðru. Á þessum tíma var móðir Ragnheiðar 64 ára gömul. „Í kjölfarið fór mamma í miklar rannsóknir og sem leiddu að lokum í ljós að hún var með Alzheimerssjúkdóminn þannig að þá má segja að þetta atvik hafi verið upphafið að greiningunni.

Síðar um sumarið flutti Ragn-heiður til Bandaríkjanna til náms og sá áberandi mun á móður sinni í hvert sinn er þær hittust þau ár er hún dvaldi ytra. „Fimm árum eftir greininguna fór mamma á svo á hjúkrunarheimili þar sem hún dvaldist í sex ár til dauða-dags.“

Þakklát fyrir umhyggju samstarfsfólks í Sparisjóði Keflavíkur

Móðir Ragnheiðar hafði meiri-hluta sinnar starfsævi verið aðal-bókari Sparisjóðs Keflavíkur og vann áfram þar í nokkur ár eftir að sjúkdómsins varð vart. „Fólkið þar kom alveg yndislega vel fram við mömmu og hún hélt reisn sinni allan starfstímann. Minnkandi starfsgeta hennar var ekki álitin stórt vandamál, heldur voru henni smám saman falin léttari verkefni. Allan tímann fékk hún að halda sinni skrifstofu jafnvel þó það væri verið að breyta til og hafa opin

rými. Samstarfsfólk hennar leysti þetta svo vel að maður stendur í eilífri þakkarskuld við það. Að lok-um ákvað móðir Ragnheiðar sjálf, einn góðan veðurdag, að hætta að vinna og lauk sinni starfsævi því sátt.

Ragnheiður segir móður sína hafa verið slungna við að leyna sjúkdómnum fyrir öðrum til að byrja með. „Til dæmis ef hún var að fara út í búð og ég bað hana um að kaupa algenga vöru eins og mjólk. Ef hún gleymdi því sagði hún bara við mig að mjólkin hefði verið búin, aldrei þessu vant. Í fyrstu trúði ég henni alltaf því hún var mjög sannfærandi.“ Stundum

Vildi að ég hefði verið

þolinmóðari

Ragnheiður Elín segir lífsnauðsynlegt að hafa húmor. Alzheimerssjúkdómsferlið sé svolítið eins og dramaleikrit. Stundum sé það ofboðslega sorglegt en geti líka verið fyndið. Ljósmynd/Hari.

Helgin 20.-22. september 2013 5MUNUM ÞÁ SEM GLEYMA

Málstofa um „Réttindi og lögræði í heilabilun“

Árlega er alþjóðlega Alzheimersdagsins hinn 21. september minnst um heim allan.

Umræður og fyrirlesarar munu svara fyrirspurnum.Málstofustjóri verður Guðlaugur Þór Þórðarson, alþingismaður

og fyrrverandi heilbrigðisráðherra

Allir eru velkomnir

Dagskrá: • Heilabilun og skert �ármálafærni. Ásrún Eva Harðardóttir, lögfræðingur hjá si�a- og skiptastofu sýslumanns Reykjavíkur.• Lífeyrir og tengdar bætur frá Tryggingastofnun. Þorgerður Ragnarsdóttir, framkvæmdastjóri á samskiptasviði tryggingastofnunar ríkisins. • Hvaða aðstoð getur þú fengið á þjónustumiðstöðum sveitarfélaganna. Árdís Antonsdóttir, félagsráðgja� á þjónustumiðstöð Grafarvogs og Kjalarness• Baráttan við ker�ð- sagan endalausa. Ragnheiður K. Karlsdóttir, aðstandandi og varaformaður FAAS

FAAS mun í tilefni dagsins standa fyrir málsstofu á Grand Hóteli laugardaginn 21. september 2013 kl. 17-19 undir heitinu Réttindi og lögræði í heilabilun

Félag áhugafólks og aðstandenda- Alzheimerssjúklinga og annarra skyldra sjúkdóma Hátúni 10b, 105 Reykjavík - Sími: 533 1088 - netpóstur: [email protected] - netfang: www.alzheimer.is

kom fyrir að fólk sem Ragn-heiður hafði sagt frá veikindum móður sinnar efaðist um hún væri að segja satt. „Í samræð-um smeygði hún sér frá því að ruglast og náði oft vel að halda línunni og fólk velti fyrir sér hvaða vitleysa þetta væri að hún væri með Alzheimers.“

Persónuleiki ástvinar hverfur„Alzheimers er hræðilegur sjúk-dómur. Það er bara eina orðið yfir þetta. Maður horfir á þann sem manni þykir vænt um hverfa frá manni. Persónuleikinn er það sem gerir okkur að því sem við erum en hann hverfur eftir því sem sjúkdómurinn ágerist. Á óvænt-um stundum verði fólk svo það sjálft aftur. Slíkt gerðist til dæmis daginn sem móðir hennar flutti af heimili sínu og á hjúkrunar-heimili. Ákvörðunin hafði verið þeim aðstandendum gríðarlega erfið en þau ákváðu að fara eftir ráðleggingum lækna sem töldu best að hún myndi leggjast inn á hjúkrunarheimili á meðan hún hefði enn getu til að mynda tengsl. „Það var svo skrítið að daginn sem hún fór á hjúkrunarheimilið mundi hún varla hvað hún hafði borðað kvöldið áður en gerði sér á einhvern hátt grein fyrir því sem var að gerast. Hún sagði við okkur á leiðinni út í bíl að hún vissi að hún væri að fara eitthvert og kæmi ekki aftur til baka. Að við værum að senda hana í burtu. Maður var með krumpað hjarta og með áhyggjur af því að hún væri að fara af heimilinu sínu of snemma.“ Eftir á telur Ragnheiður að móðir hennar hefði kannski átt að fá að vera lengur heima því eftir að hún fluttist á hjúkrunarheimilið hrak-aði henni hratt og náði ekki að mynda þau tengsl sem búist hafði verið við.

„Það hvenær á að senda fólk á hjúkrunarheimili er gríðarlega erfið ákvörðun fyrir aðstandendur. Þegar um Alzheimerssjúklinga er að ræða er álagið á makann mikið. Svolítið eins og að vera með lítið barn. Á endanum þarf þó alltaf að hugsa fyrst og fremst um hags-muni og öryggi þess sem er með sjúkdóminn.“

Undir það síðasta var móðir Ragnheiðar orðin mjög veik og augun voru tóm og litlu sambandi hægt að ná við hana. „Á þessum tíma gat hún ekkert tjáð sig. Þetta var erfitt að horfa upp á en hún var mjög mikið veik síðustu tvö til þrjú árin og persónuleikinn hennar kom æ sjaldnar í ljós.“

Eftir andlátið segir Ragnheiður Elín að nokkuð stórmerkilegt og óvænt hafi gerst. „Þegar ég sá hana liggja látna í rúminu og búið var að leggja hana til þá var eins og karakterinn kæmi aftur í and-litsdrættina. Eins og mamma væri komin aftur. Ég veit ekki hvort þetta er eitthvað sem aðrir hafa upplifað líka,“ segir Ragnheiður.

Var óþolinmóður unglingurEins og áður sagði var Ragn-

heiður aðeins rúmlega tvítug þeg-ar móðir hennar veiktist og segist hún því miður stundum hafa verið óþolinmóð við móður sína. „Ég var bara dæmigerður unglingur sem,

eins og svo margir á þeim aldri, finnst að heimurinn snúist um sig. Ef það er einhver eftirsjá tengd þessum tíma þá er það sú að hafa ekki verið þolinmóðari og nær-gætnari við mömmu.“ Á þessum tíma hafi hún eflaust verið að gera sér grein fyrir því að hún væri með sjúkdóminn og verið farin að finna fyrir óöryggi og minnkandi getu. Fyrri stig sjúkdómsins séu erfiðari fyrir sjúklinginn sjálfan en með tímanum hverfi hann svo inn í sinn eigin heim og þá verði ástandið mun erfiðara fyrir aðstandendur sem horfi á ástvin sinn hverfa og geti ekkert að gert.

„Ef það er eitthvað sem ég á að ráðleggja aðstandendum Alzhei-merssjúklinga þá er það að sýna þolinmæði og aftur þolinmæði. Það er öllum fyrir bestu að leika bara leikritið og svara sömu spurningunum aftur og aftur og láta viðkomandi líða vel. Þessu ástandi verður ekki breytt með sífelldum leiðréttingum. Þá verða líka allir argir og viðkomandi líður enn verr.“

Aðstandendur gæta hagsmuna ástvina sinnaMóðir Ragnheiðar fór á hjúkrunar-heimili í Grindavík og fór einhver fjölskyldumeðlimur í heimsókn til hennar á hverjum degi og segir Ragnheiður það fyrst og fremst hlutverk aðstandenda að vera hagsmunagæsluaðilar og hjálpa fólki að vera áfram persónan sem það var. „Mamma vildi alltaf vera fín til fara. Hárgreiðslukonan hennar var alveg yndisleg og fór alltaf reglulega til hennar og setti í hana permanent og við pössuðum upp á að hún fengi reglulega hand-snyrtingu og væri klædd í föt sem féllu að hennar smekk.“ Ragn-heiður segir móður sína hafa notið umönnunar góðs fólks á hjúkrun-arheimilinu og að allir hafi passað upp á það til dauðadags að allt væri í takt við það sem móðir hennar hefði viljað.

Ragnheiður Elín borðar ekki agúrkur og hefur tekið loforð af sínum nánustu þess efnis að fái hún einhvern tíma Alzheimers verði hún ekki látin borða agúrkur. „Ég sit nú á alþingi fyrir Suður-kjördæmi sem er mikið agúrku-ræktarsvæði en bæti það upp með því að borða því mun meira af tómötum,“ segir hún og hlær. „Í fjölskyldunni og vinahópnum er mikið grín gert að því hversu illa mér er við agúrkur. Ef sá dagur rennur upp að ég borði agúrkur verð ég sennilega komin með Alzheimers en treysti á að fólkið mitt komi í veg fyrir að eitthvað sem er svo mikið úr takti við minn smekk verði að veruleika,“ segir Ragnheiður og brosir.

Óttast sjálf að fá Alzheimers-sjúkdóminnMargir í móðurfjölskyldu Ragn-heiðar Elínar hafa greinst með

Alzheimerssjúkdóminn og veltir hún sjálf því stundum fyrir sér hvort það sama bíði hennar. „Þetta er mjög ríkjandi í minni fjölskyldu. Systir mömmu er núna veik. Amma fékk sjúkdóminn sem og bróðir hennar. Pabbi bendir mér þó iðulega á að þau standi nú tvö að mér en hans fólk verður manna elst og er hresst fram á síðasta dag.“ Íslenska fyrirtækið Mentis Cura býr yfir tækni sem greinir Alzheimers og önnur minnisglöp á fyrri stigum og ætlar Ragnheið-ur Elín að nýta sér þá þjónustu á næstu árum. „Ég vil fá að vita hvort ég eigi eftir að fá Alzheimers eða ekki. Ég hugsa að mamma hefði gert sumt öðruvísi ef hún hefði vitað að þegar þau pabbi færu á eftirlaun og ætluðu að hafa það gott saman yrði hún mjög

veik. Ég tel að maður skipuleggi sig öðruvísi og lifi lífinu á betri hátt ef maður veit að maður verður ekki hundrað ára.“

Húmorinn er lífsnauðsynlegurÞó aðstæður Alzheimerssjúklinga og aðstandenda þeirra séu oft mjög erfiðar segir Ragnheiður nauðsynlegt að gleyma því ekki að hafa húmor fyrir hlutunum. Það sé beinlínis nauðsynlegt til að lifa af. „Þetta ferli er svolítið eins og dra-maleikrit. Stundum er það ofboðs-lega sorglegt en stundum getur það líka verið fyndið.“

Móðir Ragnheiðar kom í heim-sókn til hennar til Bandaríkjanna þegar hún var að ljúka námi þar og á sama tíma kom til þeirra pípari vegna bilunar í íbúðinni á næstu hæð fyrir ofan. „Mér leist ekkert

allt of vel á píparann, stóð í einhverju stappi við hann

og vildi ekki skilja hann eftir einan í íbúðinni minni. Á meðan á þessu stóð sat mamma á milli systra minna í sófanum og sagði ákveðin: „Í hvert sinn sem ég kem hingað er þessi karl hérna og ég þoli hann ekki.“ Hún hafði þó aldrei komið áður í þessa íbúð til mín,“ segir Ragnheiður.

Eftir að hafa búið í Reykjavík í nokkur er Ragnheiður nú flutt aftur til Keflavíkur í heimabæinn sinn og er heimili fjölskyldunnar í næstu götu við kirkjugarðinn. „Nú erum við nálægt mömmu og ég get kíkt út um gluggann og séð legstaðinn hennar. Það er gott að finna fyrir nærveru hennar á þann hátt.“


[email protected]

Ragnheiður Elín ársgömul í fangi móður sinnar, Hólm-fríðar Guðmundsdóttir. Vinstra megin situr móður-amma Ragnheiðar, Helga Kristjánsdóttir. Hægra megin er svo móðursystir Ragn-heiðar, Gerður G. Bjarklind. Ljósmynd/úr einkasafni.

allt of vel á píparann, stóð í einhverju stappi við hann

Vinstra megin situr móðuramma Ragnheiðar, Helga Kristjánsdóttir. Hægra megin er svo móðursystir Ragnheiðar, Gerður G. Bjarklind. Ljósmynd/úr einkasafni.

Mæðgurnar saman á þrítugsafmælisdegi

Ragnheiðar Elínar. Ljós-mynd/úr einkasafni.

Samskipti – Tjáskipti


Í febrúar á þessu ári opnaði Mentis Cura grein-ingarmiðstöð og er hún til húsa í Álftamýri 1-5 í Reykjavík. Þar er boðið upp á upptöku heilarita og úrvinnslu á þeim til greiningar á heilabilunar-sjúkdómum. Ný og byltingarkennd aðferð sem

hefur verið í þróun hjá Mentis Cura um árabil.

Greining skiptir ölluÞrátt fyrir að ekki sé hægt að koma í veg fyrir heila-bilun þá getur skipt máli að einstaklingar séu greindir snemma og á sem nákvæmastan hátt, bæði fyrir þá sjálfa og aðstandendur.

Þegar einstaklingar upplifa breytingar á minni eða grunur vaknar um byrjandi heilabilun er í flestum til-fellum fyrst leitað til heimilislæknis sem leggur mat á hvort um byrjandi heilabilun er að ræða ásamt því að útiloka aðrar hugsanlegar ástæður fyrir einkennum. Ef ástæða þykir til er viðkomandi vísað til frekara mats á minnismóttöku Landspítalans.

Þau greiningartæki sem standa heilsugæslulæknum til boða við mat á fyrstu stigum heilabilunar eru af skornum skammti og mikil þörf hefur verið á frekari úrræðum.

Áralöng þróun skilar árangriFyrirtækið Mentis Cura hefur um árabil unnið að þróun aðferðar til að meta heilabilunarsjúkdóma út frá heila-riti. Á Læknadögum sem haldnir voru í janúar síðast-liðnum kynnti félagið í fyrsta skipti afurð sína undir nafninu „Sigla“ sem nýjung í heilsugæslu aldraðra.

Aðferðin hefur nú verið notuð til tveggja ára á minn-ismóttöku Landspítalans og gefið góða raun. Nú er svo komið að heilarit er orðið hluti af reglubundnu greining-arferli heilabilunar á minnismóttökunni.

Þessi nýja aðferð kemur ekki í stað þeirra rannsókna sem læknir þarf að framkvæma til að komast að niður-stöðu. Hún veitir þó lækni mikilvægan stuðning í grein-ingarferlinu. Við bindum vonir okkar við að reynslan af þessari nýju tækni og aðgengi að henni leiði til þess að fleiri sem upplifa breytingar á vitrænni getu fái betri og nákvæmari greiningu en áður.

Einföld mælingUpptaka á heilalínuriti er mjög einföld mæling og felur ekki í sér nein óþægindi eða inngrip í líkamsstarfsemi. Rafnemum er komið fyrir á höfði og viðkomandi situr í þægilegum stól í tíu mínútur á meðan upptaka heilalínu-ritsins fer fram.

Forsendur þess að koma í heilaritsmælingu er að tilvísun berist frá lækni svo hægt sé að senda honum niðurstöður. Í framhaldi af því mun læknirinn svo skýra frá niðurstöðum til viðkomandi.

Álftamýri 1-5, 108 Reykjavík.Opnunartími: mán.- fim. 9-16 og fös. 9-12. Síminn er 5309900 [email protected]

Upptaka heilarita og úrvinnsla til greiningar á heilabilunarsjúkdómum

Greiningarmiðstöð Mentis Cura

Upptaka á heilalínuriti er mjög einföld mæling.

Kristinn Johnsen, stofnandi fyrirtækisins, Kristinn Grétarsson framkvæmdastjóri og Sjöfn Kjartansdóttir sérfræðingur.

Þrátt fyrir að ekki sé hægt að koma í veg fyrir heilabilun þá getur skipt máli að einstaklingar séu greindir [email protected]

Verið góð spegilmynd

Hlægið MEÐ en ekki AÐ

Náið augnsambandiNotið líkamsmálið

Forðist beinar spurningar

Sýnið umburðarlyndi og væntumþykju

Forðist nafnorð

6 MUNUM ÞÁ SEM GLEYMA


H eilabilun er samheiti yfir nokkra sjúkdóma sem herja á heilann. Einkenni heilabil-

unar eru margvísleg en þau helstu eru minnisleysi, ruglingur og erfið-leikar með tal og að skilja mælt mál. Langalgengasta tegund heilabil-unar er Alzheimerssjúkdómurinn en vissulega eru til aðrar tegundir heilabilunar, svo sem æðaheilabilun og Lewy Body heilabilun ásamt fleiri tegundum (Alzheimer´s So-ciety, 2013a). Því miður er of lítið til af gögnum á Íslandi til þess að gera ítarlegar greiningar á sjúkdómnum þrátt fyrir fyrirheit frá Landlækni í viðtali frá því á síðasta ári (Svava Aradóttir, 2012). Sökum þess þarf að notast við heimildir frá öðrum löndum þar sem mikil vinna hefur verið lögð í að kortleggja sjúkdóm-inn.

Á vef Hagstofunnar má finna gögn um mannfjöldaþróun fram til ársins 2061 (Hagstofan, 2013a). Í töflu 1 má sjá hvernig mannfjöldaspá (lág- og hágildi) kemur til með að þróast fram til ársins 2040. Ljóst er af þess-um tölum að Íslendingum kemur til með að fjölga um á bilinu 17-31% frá 2013 til 2040.

Tafla 1

Spá um mannfjölda eftir kyni og aldri 2013-2040

Lágspá Háspá

2013 321.857 321.857

2020 340.418 346.279

2030 361.853 385.405

2040 376.580 422.047

Heimild: Hagstofan

Mynd 1: Mannfjöldaspá fyrir Ísland 2013 – 2040. Heimild: Hagstofan

Heilabilun byrjar að öllu jöfnu ekki að hrjá fólk fyrr en það er komið á efri ár og er byrjað að tala um algengi heilabilunar hjá þeim ein-staklingum sem eldri eru en 65 ára (Í þessari greiningu verður unnið með hópinn 67 – 80 ára og svo 80 ára og eldri). Hægt er að skoða mannfjöldaþróunina eftir aldursbili og liggur því beinast við að skoða þá tvo hópa sem líklegastir eru til þess að verða greindir með heilabilun. Myndin sýnir fjölgunina á einstak-lingum á annarsvegar aldursbilinu 65-80 ára og svo hins vegar þeim sem eru eldri en 80 ára frá árinu 2013 til 2040.

Mynd 2: Þróun fólksfjölda í 67-80 ára hóp og hóp eldri en 80 ára. Heimild: Hagstofan

Tafla 2

Há og lágspá um fjölda 67-80 ára og 80 ára og eldri einstaklinga á Íslandi.

67 - 80 ára 80 ára +

Lágspá Háspá Lágspá Háspá

2013 24.356 24.356 11.646 11.646

2020 32.441 32.463 12.947 12.947

2030 44.704 44.835 18.493 18.519

2040 48.586 48.975 28.332 28.412

Heimild: Hagstofan

Samkvæmt þessum tölum má sjá að fjölgun einstaklinga frá 2013-2040 í hópnum 67-80 ára verður á bilinu 99-101% og 143-144% í hópnum 80 ára og eldri. Til samanburðar má nefna að fjölgun einstaklinga frá 2013-2040 í hópnum 50-67 ára verður á bilinu 23-28%. Því er ljóst að íslenska þjóðin er að eldast og er vert að hafa miklar áhyggjur af því í samhengi við heilabilun því eins og kom fram hér að framan eykst algengi þessa sjúkdóms eftir því sem einstakling-urinn er eldri.

Tölur um algengi heilabilunar eru svolítið á reiki en algengt er að miðað sé við að um 7% einstaklinga á aldursbilinu 67-80 ára þjáist af ein-hvers konar heilabilun og 20-25% þeirra einstaklinga sem eldri eru en 80 ára (Alzheimer föreningen Sverige, 2012). Eins og áður hefur komið fram er gagnaöflun og skrán-ingu á fjölda heilabilaðra ábótavant á Íslandi svo notast verður við gögn frá Hagstofunni ásamt tölum um algengi til þess að áætla fjölda ein-staklinga með heilabilun á árunum 2013, 2020, 2030 og 2040. Í töflu 1 og 2 má sjá áætlaðan fjölda heilabil-unarsjúklinga á Íslandi (ákveðið var að gera greininguna með algengi á bilinu 5-9% fyrir aldurshópinn 67-79 ára og á bilinu 20-25% fyrir aldurs-hópinn 80 ára og eldri til þess að fá nokkrar mögulegar niðurstöður). Séu miðtölurnar notaðar (7% og 22,5%) fáum við út að heildarfjöldi heilabilunarsjúklinga er alls 4.325. Ljóst er að þetta er umtalsverður fjöldi á íslenskan mælikvarða, til samanburðar má benda á að fólks-fjöldinn í Vestmannaeyjum var rúm-lega 4.200 manns í febrúar á þessu ári (Hagstofan, 2013b).

Tafla 3

Fjöldi 67-80 ára fólks með heilabilun.

Lágspá

5%

Háspá

5%

Lágspá

7%

Háspá

7%

Lágspá

9%

Háspá

9%

2013 1.218 1.218 1.705 1.705 2.192 2.192

2020 1.622 1.623 2.271 2.272 2.920 2.922

2030 2.235 2.242 3.129 3.138 4.023 4.035

2040 2.429 2.449 3.401 3.428 4.373 4.408

Heimild: Hagstofan

Tafla 3 sýnir að fjöldi einstaklinga með heilabilun í aldurshópnum 67-80 ára árið 2013 er áætlaður á milli 1.218 og 2.192 einstaklingar. Árið 2020 verður áætlaður fjöldi á bilinu 1.622 til 2.922, árið 2030 verður fjöld-inn á bilinu 2.235 og 4.035 og loks árið 2040 verður fjöldinn á bilinu 2.429 til 4.408.

Mynd 3: Fjöldi 67-80 ára einstaklinga með heilabilun. Heimild: Hagstofan

Á Mynd 3 má sjá að einstaklingum í þessum hópi kemur til með að fjölga nokkuð snarpt fram til 2030, en eftir það hægir á fjölguninni.

Tafla 4

Fjöldi 80 ára og eldri einstaklinga með heilabilun.

Lágspá

20%

Háspá

20%

Lágspá

22,5%

Háspá

22,5%

Lágspá

25%

Háspá

25%

2013 2.329 2.329 2.620 2.620 2.912 2.912

2020 2.589 2.589 2.913 2.913 3.237 3.237

2030 3.699 3.704 4.161 4.167 4.623 4.630

2040 5.666 5.682 6.375 6.393 7.083 7.103

Heimild: Hagstofan

Tafla 4 sýnir að fjöldi 80 ára og eldri ein-staklinga með heilabilun er áætlaður á bilinu 2.329 til 2.912. Árið 2020 verður fjöldinn á milli 2.589 og 3.237. Árið 2030 verður fjöldinn á milli 3.699 og 4.630 og svo loks árið 2040 verður fjöldinn á bilinu 5.666 og 7.103.

Mynd 4: Fjöldi fólks með heilabilun 80 ára og eldri. Heimild: Hagstofan

Mynd 4 sýnir aftur á móti uggvæn-legri þróun því fjölgun einstaklinga 80 ára og eldri hækkar töluvert frá 2020 til 2030 en síðan verður sprenging í fjölguninni frá 2030 til 2040. Þetta er frekari staðfesting á því að heilabil-uðum á eftir að fjölga mikið á næstu áratugum.

Tafla 5

Hlutfall fólks með heilabilun sem hlutfall af fjölda Íslendinga. Heimild: Hagstofan og útreikningar höfundar

Heildar-

fjöldi ís-

lendinga.

(Hag-

stofan,

2013a)

(Mið spá)

Heildar-

fjöldi

heila-

bilaðra.

Lægsta

Heildar-

fjöldi

heila-

bilaðra

Hæsta

Hlut-

fall af

heildar-

fjöldi

Lægsta

Hlut-

fall af

heildar-

fjöldi

Hæsta

2020 342,716 4,211 6,158 1.2% 1.8%

2030 371,796 5,934 8,665 1.6% 2.3%

2040 395,866 8,096 11,511 2.0% 2.9%

Heimild: Hagstofan og útreikningar höfundar

Tafla 5 sýnir áætlaðan heildarfjölda fólks með heilabilun sem hlutfall af íslensku þjóðinni. Þessar tölur benda til þess að hlutfall þessa hóps af allri

þjóðinni verði á bilinu 1,2-2,9% sem hlýtur að teljast áhyggjuefni sökum þess hve mikla umönnun þeir ein-staklingar sem hafa langt gengna heilabilun þurfa. Dönsku Alzhei-merssamtökin telja að heildarfjöldi einstaklinga 60 ára og eldri með heilabilun verði 155.000 árið 2040 (Alzheimer foreningen, e.d.). Sé þeirri tölu deilt í heildarfjölda Dana árið 2040 (Statistics Denmark, e.d.) fæst út að 2,5% dönsku þjóðarinnar koma til með að þjást af heilabilunar-sjúkdómum. Í Bretlandi er svipaða sögu að segja, en gögn þaðan benda til þess að 2-2,5% bresku þjóðarinnar muni þjást af einhverskonar heila-bilun árið 2041 (Alzheimer´s Society, 2013b; Office for National Statistics, 2011). Þessi samanburður við Dan-mörku og Bretland benda til þess að útreikningar höfundar séu nærri lagi.

Tvenns konar kostnaður kemur til með að falla á samfélagið sökum þessarar miklu fjölgunar sem kemur til með að verða á fólki með heila-bilun. Beinn kostnaður sem fellur á heilbrigðiskerfið þegar þessir ein-staklingar þurfa varanlega vistun á hjúkrunarheimili eða dagvistun. Óbeini kostnaðurinn kemur síðan til með að falla á íslenska efnahags-kerfið í heild sinni með þeim hætti að vinnufærir einstaklingar sem grein-ast með heilabilun þurfa annaðhvort að hætta að vinna eða stórlega draga úr vinnuframlagi. Jafnframt kemur óbeinn kostnaður til með að falla þegar barn/börn/makar einstaklinga með heilabilun þurfa annaðhvort að draga úr vinnuframlagi eða yfirgefa vinnumarkaðinn til að annast veikan fjölskyldumeðlim. Annar þáttur sem vert er að minnast á er að einstak-lingar með heilabilun þurfa mikla um-önnun hjá faglærðu fólki. Skortur á þessu faglærða fólki gæti einnig orðið að miklu vandamáli þegar fjölgunar á fólki með heilabilun fer að verða vart.

Sú spurning sem brýnt er að svara er hvað gera á við þetta fólk sem kemur til með að greinast með heila-bilun? Lítil sem engin vinna hefur átt sér stað hjá yfirvöldum við að mæta þeim mikla vanda sem þessi fjölgun mun að hafa á íslenskt samfélag, svo siglum við kannski sofandi að feigðarósi?

Birgir Óli Sigmundsson

Heilsuhagfræðingur og ráðgjafi hjá Curo Consulting Ltd, Englandi

Hvað á að gera við þetta fólk sem kemur til með að greinast með heilabilun?

Fljótum við sofandi að feigðarósi?

Alzheimer foreningen (e.d.). Fakta om demens. Sótt 28.08.2013 frá: <http://www.alzheimer.dk/viden/fakta-om-demens>

Alzheimer föreningen Sverige (28.08.2012). Alzheimers sjukdom. Sótt 28.08.2013 frá: <http://www.alzheimerforeningen.se/alzheimers.php?select=meny2_1>

Alzheimer s Society (2013a). Types of dementia. Sótt 28.08.2013 frá: <http://www.alzheimers.org.uk/site/scripts/

documents.php?categoryID=200362> Alzheimer s Society (2013b). Dementia

2013 infographic. Sótt 26.08.2013 frá: <http://www.alzheimers.org.uk/infographic>

Hagstofan. (22.08.2013a). Spá um mann-fjölda eftir kyni og aldri 2013-2061. Sótt 28.08.2013 frá: http://www.hag-stofa.is/?PageID=2593&src=https://rannsokn.hagstofa.is/pxis/Dialog/varval.asp?ma=MAN09010%26ti=-Sp%E1+um+mannfj%F6lda+eftir+k

yni+og+aldri+2013%2D2061%26path=../Database/mannfjoldi/mann-fjoldaspa2010/%26lang=3%26units=-Fj%F6ldi <http://www.hagstofa.is/?PageID=2593&src=https://rannsokn.hagstofa.is/pxis/Dialog/varval.asp?ma=MAN09010%26ti=-Sp%E1+um+mannfj%F6lda+eft-ir+kyni+og+aldri+2013-2061%26-path=../Database/mannfjoldi/mannfjoldaspa2010/%26lang=3%26-units=Fj%F6ldi>

Hagstofan. (12.02.2013b). Mannfjöldi eftir þéttbýlisstöðum, kyni og aldri 2011-2013. Sótt 27.08.2013 frá: http://www.hagstofa.is/?PageID=2593&-src=https://rannsokn.hagstofa.is/pxis/Dialog/varval.asp?ma=-MAN03105%26ti=Mannfj%F6ldi+eftir+%FE%E9ttb%FDlisst%F6%F0um%2C++kyni+og+aldri+2011%2D2013%26path=../Database/mannfjoldi/Byggdakjarnar/%26lang=3%26units=-Fj%F6ldi <http://www.hagstofa.

is/?PageID=2593&src=https://rannsokn.hagstofa.is/pxis/Dialog/varval.asp?ma=MAN03105%26ti=-Mannfj%F6ldi+eftir+%FE%E9ttb%FDlisst%F6%F0um%2C++kyni+og+aldri+2011-2013%26path=../Database/mannfjoldi/Byggdakjarnar/%26-lang=3%26units=Fj%F6ldi>

Office for National Statistics. (26.10.2011). National Population Projections, 2010-Based Projections. Sótt 26.08.2013 frá: <http://www.

ons.gov.uk/ons/publications/re-reference-tables.html?edition=-tcm%3A77-229866>

Svava Aradóttir. (2012). Þetta brennur á Geir Gunnlaugssyni, landlækni. FAAS fréttir. 2. tbl. 10. árg. Bls. 24-25.

Statistics Denmark. (e.d.). Population projections. Sótt 28.08.2013 frá: <http://www.dst.dk/en/Statistik/emner/befolkning-og-befolknings-fremskrivning/befolkningsfremsk-rivning.aspx>

Heimildir

Birgir Óli Sigmundsson.

7mUNUm ÞÁ Sem GleYmA

Það er um að gera að líta á björtu hliðarnar og átta sig á því að það gefur lífinu lit og skemmtileg-heit að það skuli ekki allir vera nákvæm-lega eins.

Þetta byrjaði með gleymsku og ég var spyrjandi sömu spurn-inganna aftur og aftur,“ segir Sigtryggur Sveinn

Bragason um það hvernig einkenni Alzheimerssjúkdómsins birtust í fyrstu hjá honum. Nú er Sigtryggur orðinn sjötugur en fór fyrst að finna fyrir einkennunum í kringum 65 ára aldurinn. „Ég hefði að öllu jöfnu hætt að vinna 67 ára en fannst mjög gam-an í vinnunni hjá Íslenska járnblendi-félaginu á Grundartanga og hafði jafnvel vonast til að þess að vinna fram undir sjötugt. En svo upp úr 65 ára var minnisleysið orðið það mikið að ég varð að hætta að vinna. Við því var ekkert að gera.“ Í upphafi hélt Sigtryggur jafnvel að um snemmbær elliglöp væri að ræða en svo leiddu rannsóknir í ljós að ástæðan var Alzheimerssjúkdómur.

Eftir greininguna og starfs-lokin langaði Sigtrygg síst af öllu að hlamma sér í sófann og keypti sér því góða gönguskó og göngustafi og gengur um það bil fimmtán hundruð kílómetra á ári. „Ég geng stundum allt að tíu til tuttugu kílómetra í einu. Ég er hávaxinn og tek löng skref og gengur því ágætlega að komast áfram,“ segir hann brosandi.

Aðspurður hvort hann villist ekki í gönguferðunum segir hann svo ekki vera því hann gangi alltaf um kunn-ugar slóðir í nágrenni við heimili sitt. „Ég geng alltaf að heiman og oftast um Elliðaárdalinn svo það eru hæg heimatökin að fara í skóna og arka út. Svo tek ég símann auðvitað með, svona til öryggis. Mér finnst virkilega gott að fara út að ganga.”

Lætur vita af Alzheimerssjúk-dómnum við fyrstu kynniÞegar Sigtryggur hittir fólk í fyrsta sinn útskýrir hann alltaf fyrir því að hann sé með Alzheimerssjúkdóm og að það þýði að hann muni mjög lítið af því sem honum er sagt. „Ég bið fólk að hafa það í huga að ef ég segi tóma vitleysu að spyr sömu spurn-inganna aftur og aftur þá sé það vegna Alzheimers. Þá heldur fólk síður að ég sé alveg stór skrítinn. Það er miklu betra að gera þetta svona en að vera eitthvað að pukrast með þá staðreynd að maður sé með Alzheimerssjúkdóminn. Það er bara rugl.“ Tilfinning Sigtryggs er sú að fólk hafi sýnt honum mikinn skiln-ing og að hann sjálfur hefði ekki þá þolinmæði sem hans fólk hefur sýnt honum.

Sigtryggur lítur tilveruna björtum

augum og telur sig heppinn að vera almennt heilsuhraustur. „Miðað við það sem ég hef heyrt af Alzheimers tel ég mig vera ofsalega heppinn. Sjúkdómurinn þróast mis hratt hjá fólki. Það má segja að tilfellin séu jafn mismunandi og þau eru mörg.“ Það er fyrst og fremst skamm-tímaminnið sem veldur Sigtryggi vandræðum í daglegu lífi og reynir hann því að skrifa allt það sem hann þarf að gera niður á minnismiða. „Gallinn er bara sá að stundum gleymi ég að skrifa niður á minn-ismiða. Það gerir Alzheimers.“ Eldri atburði man Sigtryggur að hluta og þá helst í glefsum og ekki endilega í réttu samhengi, auk þess sem hann er farinn að gleyma andlitum fólks sem hann hitti í fortíðinni. „Stundum þegar það er eitthvað sem ég man ekki veit ég ekki hvort það er ein-faldlega venjuleg elligleymska eða Alzheimers sem veldur því að ég man ekki. Það getur verið erfitt að greina á milli.“

Kvikmyndir hentugri en skáld-sögurÁ árum áður las Sigtryggur mikið en gafst upp á lestrinum eftir að minnið fór að versna og erfiðara varð að muna samhengi sagnanna. „Ég


Lífið er eins og konfektkassisigtryggur

sveinn bragason

greindist með Alzheimers-

sjúkdóm fyrir fimm árum í kringum 65

ára aldur. Þá vann hann

hjá Íslenska járnblendi-félaginu á

Grundartanga en varð að láta af störfum því

minnisleysið var farið að há honum í daglegu lífi. sigtryggur

lítur tilveruna björtum

augum og telur sig þrátt fyrir allt vera

heppinn og vera sýnd mikil

þolinmæði af fólkinu í

kringum sig.

Þegar Sigtryggur hittir fólk í fyrsta

sinn biður hann það að hafa í

huga að hann sé með Alzheimers-sjúkdóminn sem

þýði að hann muni lítið af því sem honum er sagt

og spyrji kannski sömu spurning-

anna oftar en einu sinni. Ljósmynd/Hari.

les kannski tíu blaðsíður og svo næsta kvöld ætla ég að lesa tíu í viðbót en man þá ekki hvað ég las kvöldið áður. Ég reyni að lesa smásögur og það gengur betur.“ Kvikmyndir henta Sigtryggi vel og getur hann náð sam-hengi hlutanna þar. „Ég fór nú mikið í bíó hérna áður fyrr en svo lagðist það af. Ég er fréttafíkill og horfi stundum á sjónvarpið ef það er eitthvað áhugavert og jafnvel líka ef það er eitthvað óáhugavert,“ segir hann og hlær.

Best að sýna jafnaðargeðSigtryggur segir það hjálpa sér í daglegu lífi að hafa hlutina í föstum skorðum og fara eftir ákveðinni rútínu hvern dag. Það hjálpi líka mikið að sætta sig við orðinn hlut. „Það þýðir ekkert að væla. Þá bara versna einkenni Alzheimers og þá minnkar það litla sem manni tekst að halda utan um í minn-inu, þrátt fyrir sjúkdóminn.“ Það sé því far-sælast að reyna að sýna jafnaðargeð, sé þess kostur. „Það er um að gera að líta á björtu hliðarnar og átta sig á því að það gefur lífinu lit og skemmtilegheit að það skuli ekki allir vera nákvæmlega eins. Ef allir væru eins og hugsuðu eins, það væri nú aumt.“ Spjallið endar Sigtryggur svo á orðum móður For-rest Gump. „Lífið er eins og konfektkassi, maður veit aldrei hvernig mola maður fær.“


[email protected]

MUNUM ÞÁ SEM GLEYMA

íslenskt grænmetiSölufélag garðyrkjumanna hauSt 2013

Það hefur oft gengið betur hjá okkur, veðráttan hefur sett strik í reikninginn þetta árið. Það hefur verið mjög mikil

úrkoma og lítil sól og lítur út fyrir að uppskera verði langt undir meðallagi“, segir Hrafnkell Karlsson bóndi á Hrauni í Ölfusi og formaður Félags gulrófnabænda. Hann og kona hans Sigríður Gestsdóttir hafa ræktað rófur frá árinu 1975. Þau hjón stofnuðu rekstrarfélagið Hraunsós um jörðina og fleiri eignir árið 2002. Þau rækta hross og einnig er töluverð trjárækt á jörðinni. Einnig hafa þau nytjað söl eins og gert hefur verið á jörð þeirra frá alda öðli. Þau fást í verslunum í Reykjavík, Selfossi, Vestmannaeyjum og víðar, en einnig eru söl flutt út til Danmerkur.

Talið er að Hraun hafi byggst upp á 12. – 13. öld og er jarðarinnar getið í rituðum heimildum um 1400. Til eru sagnir um átök sem urðu á Hrauni 1502, þegar Lénharður fógeti var veginn þar. Hrafnkell er fæddur og uppalinn á Hrauni og hafa forfeður hans í beinan karllegg búið á Hrauni frá því laust eftir aldamótin 1800. Sigríður er fædd og uppalin á Selfossi, en er ættuð úr Landsveit og Ásahreppi í Rangárþingi. Hrafnkell og Sigríður hófu bússkap á Hrauni árið 1973.

Rófur hafa verið ræktaðar á Hrauni um áratugaskeið. Undanfarin ár hefur uppskeran verið frá 100 og upp í tæplega 200 tonn á ári.

Nú telur Hrafnkell að uppskeran nái vart 100 tonnum.

„Við erum með tvo stofna af rófum, Sandvíkurrófu, sem er upprunninn frá Kálfafellsrófunni, sem er íslenskt afbrigði, en einnig ræktum við stofn sem upprunninn er frá norður Noregi“, segir Hrafnkell. Sandvíkurrófan er mjög bragðgóð. Hún er ljósari en norska afbrigðið, sem er gulleitt. Fullkomnar kæligeymslur eru notaðar á Hrauni, sem reistar voru fljótlega eftir að rófnarækt hófst.

Rófan hefur mikla þýðingu sem matjurt hér á landi því aðeins er ræktað og borðað meira af kartöflum. Hún þroskast ágætlega í íslensku loftslagi og geymist auk þess vel. Ræktun og neysla rófu er mest í löndum norður Evrópu og helst á Norðurlöndum. Hún er stundum kölluð kálrabi, en ekki má rugla þeirri nafngift saman við hnúðkál, sem mikið er ræktað í Þýslalandi og gengur undir nafninu kohlrabi. Íslenskar rófur eru fáanlegan mest allt árið en framboð fer mest eftir því hvernig til hefur tekist með ræktun árið áður. Rófur er hægt að rækta um allt land, þó ræktun þeirra gangi einna best á Suðurlandi.

Fyrstu prentuðu heimildir um rófu eru frá Sviss. Árið 1620 segir svissneskur bóndi frá rófnarækt og tekur fram að rófan sé upprunnin í Svíþjóð og þar vaxi hún villt. Rófan er upprunnin á norðurslóðum og

líklega hefur hún einnig vaxið villt í Rússlandi. Konungsfjölskyldan í Bretlandi var farin að rækta rófur í matjurtagarði sínum árið 1669 og um 1700 var ræktun hafin í Frakklandi. Fyrst er getið um rófur í rituðum heimildum í norður Ameríku árið 1817, en þar hófst rófnarækt í stórum stíl í Illinois.

Rófan er skyld káltegundum en andstætt þeim nýtum við ekki af henni blöðin heldur forðarótina sem hún myndar og við köllum rófu í daglegu tali. Rófan eða forðarótin myndast úr þeim hluta plöntunnar sem samsvarar stöngli og rót.

næringargildiRófa er mikilvæg matjurt og er rík af vítamínum og steinefnum. Hún er stundum nefnd „appelsína norðursins“ vegna þess hversu rík hún er af C vítamíni. Auk þess er í henni mikið af A vítamíni í formi karótíns. Hún er trefjarík og hitaeiningasnauð, aðeins 49 (kcal) í 100 gr. Hún er því upplögð sem millibiti, seðjandi og trefjarík.

geymslaRófur á að geyma í kæli við hita sem næst 0° í sem mestum raka. Venjulega má draga úr vatnstapi í geymslu með því að sveipa þær plastfilmu. Munið að nota aðeins plast sem er viðurkennt fyrir grænmeti og ávexti.

Hraunsós í Ölfusi– rækta appelsínur norðursins – rófur eru seðjandi, trefjaríkar, hitaeiningasnauðar og fullar af C vítamíni

Rófa

C-vitamín bomba

Spergilkál

Gott fyrir ónæmiskerfið

Þeytingar

Drekktu grænmetið!

ListakokkarHöfundar uppskrifta í blaðinu eru: nanna rögnvaldsdóttir, Helga mogensen og margrét leifsdóttir.

ha

rih

ari

Elsa

Bjö

rg M

ag

nú

sdó

ttir

geymið blaðið

hrafnkell Karlsson og sigríður gestsdóttir hafa ræktað rófur frá árinu 1975.

Kartöflur

Hitaeiningasnauðar

2 ÍSLENSKT GRÆNMETIHAUST 2013

Það er vel fylgst með heilsu fólks á Norðurlöndum. Ríkisstjórnir landanna hafa nú hrundið í framkvæmd aðgerðaáætlun um betri heilsu og aukin lífsgæði með

bættu mataræði og aukinni hreyfingu. Það er norræna ráðherranefndin sem hefur umsjón með vinnunni og hún hefur þegar birt fyrstu könnunina, sem náði til tæplega tíu þúsund íbúa á Norðurlöndum. Í henni kemur fram að enn er langt í land að ráðlögðum dagskammti sé náð þegar litið er til grænmetis og ávaxta. Hingað til hefur hann verið 400 grömm, en nú bregður svo við í þessari nýju rannsókn að sett eru fram ný viðmið, sem eru 500 grömm á dag. Það er stefnan að stuðla að aukinni neyslu á grænmeti og ávöxtum til að bæta heilsu og auka lífsgæði íbúa á Norðurlöndum ( http://www.norden.org/en/publications/publikationer/2012-552).

„Framtíðarsýn Norrænu aðgerðaáætlunarinnar fyrir árið 2021 er sú að að minnsta kosti 70% íbúa eldri en 10 ára neyti minnst 500 gramma grænmetis og ávaxta daglega sem samsvarar fimm skömmtum á dag. Samkvæmt könnuninni neyta 8 - 22% fólks í löndunum ávaxta og grænmetis fimm sinnum á dag. Við eigum því langt í land með að ná þessu markmiði“, segir í rannsókn Norrænu ráðherranefndarinnar.

Þá kemur það fram í könnuninni að á Íslandi voru fleiri of feitir (BMI≥30) en á hinum Norðurlöndunum. Það kemur ekki á óvart að flestir séu of feitir á Íslandi þegar litið er til sykurneyslu, því hún er mest á Íslandi þegar litið er til Norrænu ríkjanna. Offita er vandamál sem heilbrigðisstéttir hafa verið að berjast við undanfarin ár. Með hverju ári þyngist þjóðin og nú er svo komið að 58,5 prósent landsmanna eru of þungir eða eiga við offitu að stríða. Það er því ljóst að landsmenn verða að breyta neysluvenjum sínum. Þeir sérfræðingar sem unnu landskönnunina segja að niðurstöður hennar nýtist á margan hátt, m.a. varðandi áherslu í heilsueflingu og forvörnum á sviði næringar.

Grænmetisbændur taka undir með sérfræðingunum sem unnu könnunina og vonast til að stjórnvöld, fyrirtæki og almenningur tileinki sér þá þekkingu sem fæst úr þeirri miklu og vönduðu vinnu sem nú liggur fyrir. Garðyrkjubændur leggja sig fram við að bjóða upp á góða vöru til að koma til móts við kröfur neytenda og eru sífellt að huga að nýjungum í framleiðslu.

Landsmenn hafa tekið íslenska grænmetinu mjög vel. Þeir hafa aukið neyslu sína á þessari úrvalsvöru jafnt og þétt. En betur má ef duga skal og enn er langt í land ef manneldismarkmið eiga að nást. Grænmetisbændur hafa lagt mikla vinnu í að upprunamerkja íslenskt grænmeti þannig að það fari ekki á milli mála hvaðan það kemur. Hægt er að rekja grænmetið til þeirra bænda sem rækta það. Þeir leggja allan sinn metnað í að senda frá sér góða og ferska vöru. Grænmetisbændur þakka ykkur góðar móttökur og vona að íslenska grænmetið haldi áfram að gleðja ykkur og næra.

Ný manneldismarkmið-500 grömm á dag af grænmeti og ávöxtum

Flúðasveppir og Matís ásamt sænskum vísindamönnum hafa undanfarna mánuði gert tilraunir með að auka

D-vítamín í sveppum. Það er gert með því að lýsa sveppina sérstaklega. Fyrstu niðurstöður lofa mjög góðu og líklega koma D-vítamínríkir sveppir á markaðinn í haust. Kastaníusveppir hafa verið notaðir við þessar tilraunir og í þeim hefur D-vítamínið sjöfaldast við lýsinguna.

Sveppategundir skipta þúsundum og er þær að finna um allan heim. Flestar eru þær til gagns fyrir menn og náttúru. Frá örófi alda hafa menn tínt sveppi og matreitt þá. Þeim lærðist fljótt að sumar tegundir sveppa voru ljúfengar og aðrar bragðvondar eða jafnvel eitraðar. Sá sveppur sem er algengastur í matargerð er upprunninn sunnan úr Evrópu. Frakkar hófu að rækta hann og oft er hann kallaður franski sveppurinn. Franska orðið „champignon“ er orðið alþjóðlegt yfir þessa tegund af sveppum.

Sveppir voru lengi vel taldir tilheyra jurtaríkinu vegna þess að þeir birtast innan um annan gróður. En þegar betur er að gáð þá tilheyra þeir sínu eigin ríki, svepparíkinu. Frumbjarga plöntur umbreyta ólífrænum efnum, koltvísýringi og vatni, yfir í lífræn efni við ljóstillífun. Það er flókið ferli og byggist á því að grænuefni plantanna umbreytir orku sólarljóssins í efnaorku. Sveppir vinna næringu og orku úr plöntuvefjum.

Matsveppir sem eru algengastir í verslunum tilheyra svokölluðum hattsveppum. Með kynbótum á villtum tegundum hefur það tekist að ylrækta þá í stórum stíl.

Neysla á ferskum sveppum hefur aukist mjög mikið undanfarin ár. Landsmönnum stendur til boða ferskir íslenskir sveppir allt árið. Matsveppir sem fást hér í verslunum nefnast ætissveppir (Agaricus campestris).Tveir stofnar af ætissveppum eru einkum ræktaðir,en það eru venjulegir hvítir hnappasveppir og brúnleitir kastaníusveppir. Hnappasveppir eru þessir algengu hvítu sem allir þekkja, með mildu en ákveðnu bragði. Kastaníusveppirnir eru bragðmeiri og henta vel þegar við viljum gera okkur dagamun eða undirstrika villibráð.

Flúðasveppir voru stofnaðir árið 1984, en þaðan koma allir íslenskir sveppir sem eru á markaði. Ræktun er vandaverk og fer fram í ræktunarklefum þar sem hita og raka er stýrt af mikilli nákvæmni.

NæriNgargildiÍ sveppum eru mörg næringarefni, en mjög fáar hitaeiningar, 30 kcal í 100 grömmum. Sveppir eru próteinríkari en flest grænmeti. Þeir eru einnig ríkir af B vítamíni, járni, kalki, kalí, seleni og trefjum. Þá er einnig A og C vítamín í sveppum að ógleymdu D vítamíni.

geymslaMatsveppir eiga að vera safaríkir og næstum hvítir á lit. Á þeim eiga ekki að vera brúnir blettir. Allir matsveppir hafa takmarkað geymsluþol. Best er að geyma þá í myrkri og um það bil tveggja gráðu hita og við mikinn raka.

Garðyrkju-bændur leggja sig fram við að bjóða upp á góða vöru til að koma til móts við kröfur neytenda ...

Sá sveppur sem er algengastur í matargerð er upprunninn sunnan úr Evrópu. Frakkar hófu að rækta hann og oft er hann kallaður franski sveppurinn. Franska orðið „champignon“ er orðið alþjóðlegt yfir þessa tegund af sveppum.

Útgefandi: Sölufélag garðyrkjumannaÁbyrgðarmaður: Kristín Linda Sveinsdóttir [email protected]: HariUmbrot: Jón Óskar/Grái kötturinn [email protected]ón með útgáfu: Katrín Pálsdóttir [email protected]

islenskt.isKíktu inn á fésbókina okkar - facebook.com/islenskt.is. Þar er leikur í gangi sem gæti verið gaman að taka þátt í.Glæsilegar grænmetiskörfur í verðlaun.

d-vítamínríkir sveppir-tilraunir gerðar með að margfalda D-vítamín með lýsingu

Smyrjið eldfasta fatið að innan með olíu, grænmetinu raðað í ásamt hvítlaukgeirunum, ólífuolíu dreift yfir ásamt tómatsósu, kryddum og ólífum. Sett inn í heitan ofninn og bakað í 30-40 mínútur (200°C) Grænmetið á að vera lunga mjúkt og baðað í ólífuolíu og sósu. Dásamlega gott með grænu salati, fiski og grillkjötiHelga Mogensen

Rófu – fennelgratín6 hvítlauksgeirar heilir og í hýði 2 msk ólífuolía 1 krukka af tómatsósu 2 stk fennel skorið þversum í ½ cm þykkar sneiðar 2 stórar rófur skrældar, klofnar í tvennt og síðan í grófar sneiðar smá salt og grófur pipar ásamt 1tsk tímían og 1 tsk fennel fræ ½ krukka af steinlausum svörtum ólífum Þessi réttur er góður hvor heldur með gorgonzola eða parmesan osti

sveppir

Kristín Linda Sveinsdóttir Markaðsstjóri Sölufélags garðyrkjumanna

[email protected]

3ÍSLENSKT GRÆNMETIHAUST 2013

Þær kartöflur sem fyrstar koma á markað eru ræktaðar undir plasti sem flýtir fyrir uppskerunni um allt að 15 daga.

Þegar kartaflan barst til Evrópu var henni tekið með nokkurri tortryggni. Það var fyrst

eftir að hún var almennt tekin í sátt í Englandi, Írlandi, Frakklandi og síðast en ekki síst í Þýskalandi, að kartaflan fór að vera mikilvæg matjurt á Norðurlöndum. Hún barst fyrst til Íslands á ofanverðri 18. öld. Séra Björn Halldórsson í Sauðlauksdal ræktaði hana fyrstur Íslendinga.

Kartaflan er upprunin í norðurhluta Suður-Ameríku og hefur verið mikilvæg matjurt á þeim slóðum í þúsundir ára. Hún þótti það mikilvæg fæða hjá Inkum að hún var tekin í guða tölu. Kartaflan barst til Evrópu í kjölfar landafundanna á 16. öld og breiddist fljótt út um álfuna, þar sem hún varð ein mikilvægasta fæðutegundin. Áður en kartaflan barst til Evrópu var brauð og hnúðmeti af öðru tagi mikilvæg fæða. Enska heitið „potato“ er komið úr indíánamáli þar sem kartaflan kallast „batat“ eða „patat“ en það síðarnefnda er notað í mörgum tungumálum, bæði um kartöflur og sætar kartöflur.

Kartaflan er næringarrík og fremur auðveld í ræktun við íslenskar aðstæður. Þó er hún nokkuð viðkvæm fyrir ýmsum sjúkdómum af völdum veira, baktería og sveppa. Einn slíkur sjúkdómur, kartöflumygla, olli algerum uppskerubresti á Írlandi á árunum eftir 1840, en á þeim tíma var kartaflan orðin undirstöðufæða fátækra smábænda þar í landi. Mikil hungursneyð varð í kjölfarið og þúsundir manna urðu hungrinu að bráð. Þúsundir fluttust vestur um haf til Ameríku. Margir vestuarfaranna settust að í ríkjunum Maine og Idaho, en þar stendur kartöflurækt í miklum blóma enn þann dag í dag.

Kartafla myndar jarðstöngulhnýði. Hún tilheyrir náttskuggaætt (solanaceae) og er náskyld mörgum þekktum plöntum eins og eggaldini, tómötum, papriku, stjörnualdini (carambola) og tóbaki. Allar tegundir náttskuggaættar mynda eiturefnið sólanín, í mismiklum mæli þó. Í kartöflu er það í öllum grænum plöntuhlutum sem notið hafa birtu. Það eyðist ekki við suðu: fjarlægið því alla græna hluta kartaflna áður en þeirra er neytt.

NæriNgargildiKartaflan er næringarrík, full af vítamínum og steinefnum. Í kartöflum eru fáar hitaeiningar, aðeins 88 (kcal) í 100 gr. Þar sem flestir borða kartöflur nánast daglega eru þær með mikilvægustu uppsprettum B- og C-vítamíns í fæðunni. Einnig eru kartöflur ríkar af járni, kalki, fosfór og trefjum. Í þeim er mikill mjölvi sem gerir þær mettandi þó þær séu ekki mjög hitaeiningaríkar. Æskilegt er að sjóða kartöflur með hýðinu, annars tapast mikið af næringarefnum út í suðuvatnið. Séu þær afhýddar fyrir suðu ber að nota eins lítið vatn við suðuna og kostur er og nota síðan vatnið í sósur eða til brauðgerðar til að nýta næringarefnin sem skolast hafa út.

geymslaKartöflur á að geyma við 4-6° C og mikinn raka en við slík skilyrði geymast þær í allt að 6 mánuði án þess að dragi úr gæðum. Mjög snemmsprottnar kartöflur geymast þó skemur. Góð loftræsting þarf að vera í kartöflugeymslu til að leiða burt koltvísýring sem myndast við öndun, þó má kaldur dragsúgur ekki leika um þær. Etýlen sem kartöflurnar mynda í geymslunni getur ýtt undir að þær spíri. Þær mega ekki vera í birtu, þá myndast í þeim sólanín og hnýðin verða græn. Af þessari ástæðu er best að geyma kartöflur í bréfpokum eða öðrum ógegnsæjum umbúðum. Ef kartöflur eru hafðar í pappírssekkjum minnkar einnig hættan á að raki setjist utan á hnýðin og valdi bakteríu eða sveppasjúkdómum.

gæðamatKartöflur eiga að vera þurrar, hreinar og þéttar í sér, lausar við áverka, sprungur og spírur auk þess sem þær mega ekki vera grænar. Kartöflum sem pakkað er í plastpoka eiga að vera jafnar að stærð og gæðum. Á veturna þarf að fylgjast vel með kartöflum sem geymdar hafa verið við lægri hita en 4° C en það ýtir undir niðurbrot mjölva þannig að bragðið versnar, þær verða of sætar.

Vinsælustu kartöflutegundirnar eru Gullauga og RauðarHjónin Kristján Gestsson

og Anna Guðbergsdóttir eru kartöflubændur á

bænum Forsæti IV í Flóahreppi og hafa þau stundað þann búskap frá árinu 1970. Kartöflur hafa þó verið ræktaðar á jörðinni í rúmlega hálfa öld en foreldrar Kristjáns, þau Gestur Mosdal Kristjánsson og Helga Kristín Þórarinsdóttir hófu ræktunina um 1960. Garðyrkjubýlið hefur yfir góðum tækjakosti að ráða, það gerir þeim hjónum kleift að vinna að mestu leyti

ein við framleiðsluna. Útsæðið sem sett er niður ár

hvert er að hluta til heimaræktað en kartöfluheilbrigði er þó haldið við með aðkeyptu stofnútsæði eftir ákveðnum reglum sem þar um gilda. Útsæðið er látið forspíra og sett niður í lok apríl og fram yfir miðjan maí. Fyrstu kartöflugrösin byrja að kíkja upp úr görðunum rúmlega hálfum mánuði eftir niðursetningu. Fram í júlí bíða svo bæði bóndinn og neytendur með mikilli eftirvæntingu eftir fyrstu uppskeru sumarsins en hún kemur á markað um miðjan júlí. Þær kartöflur sem fyrstar koma á markað eru ræktaðar undir plasti sem flýtir fyrir uppskerunni um allt að 15 daga. Upptaka til geymslu hefst síðan í lok ágúst og stendur út september. Uppskerumagnið er að miklu leyti háð veðurfari og getur því verið mjög breytilegt á milli ára. Ræktunarsvæðið er 24 hektarar og getur uppskeran verið allt frá 10 til 30 tonn af hektara.

Mikilvægt er að þær kartöflur sem teknar eru upp á haustin séu geymdar í kæligeymslum við réttan hita og rétt rakastig. Með því móti er auðveldlega hægt að halda vörunni ferskri fram að næstu uppskeru. Kartöflurnar eru geymdar óhreinsaðar í kæligeymslunni yfir veturinn en áður en þær eru sendar á markað eru þær flokkaðar og þvegnar.

Vinsælustu tegundirnar eru íslensku afbrigðin Gullauga og Rauðar og er því mest ræktað af þeim. Fleiri tegundir eru þó ræktaðar á býlinu og má sem dæmi nefna Premiere og Milva.

Kartaflan-matjurt í þúsundir ára í Suður-Ameríku

Kristján Gestsson og Anna Guðbergsdóttir kartöflubændur á Forsæti IV.

Laukurinn er svitaður í potti ásamt kryddunum þar til hann er glær. Kartöflunum og vatninu er bætt út í.Soðið í a.m.k. 30 mín, þá maukað með töfrasprota og smakkað til með salti og saxaðri steinselju.Ef töfrasproti er ekki til staðar má sjóða súpuna lengur og slá kartöflurnar í sundur með pískara. Nanna Rögnvaldardóttir

Kartöflusúpa100 g laukur, saxaður (1 meðallaukur)olía til steikingar250 g íslenskar kartöflur, skornar smátt½ tsk timjan2 stk lárviðarlauf½ tsk kórírander fræ, möluðsvartur pipar1,5 l vatnsalt½ búnt steinselja

forsæti iv

4 ÍSLENSKT GRÆNMETIHAUST 2013 5ÍSLENSKT GRÆNMETI

HAUST 2013

Þetta kartöflu-gúrkusalat er sérlega gott með steiktu og grilluðu kjöti. Gúrkan skorin í teninga, tómatarnir í báta og kartöflurnar í bita, ekki mjög litla. Vorlaukurinn saxaður fremur smátt. Sýrður rjómi, dijonsinnep, söxuð basilíka, pipar og salt hrært saman í skál og síðan er gúrku, tómötum, vorlauku og kartöflum hrært saman við. Látið standa nokkra stund í kæli. Borið fram t.d. með lambakjöti eða öðru steiktu kjöti.Nanna Rögnvaldardóttir

Ofninn hitaður í 200°C. Kartöflurnar skornar í fjórðunga eða báta (ef þær eru stórar). Gulrófurnar flysjaðar og e.t.v. skornar í stóra bita. Rófurnar og hnúðkálið flysjað og skorið í bita. Laukurinn afhýddur og skorinn í fjórðunga. Olíu, sítrónusafa, hvítlauk, rósmaríni og steinselju blandað saman í eldföstu fati eða ofnskúffu. Grænmetið sett út í og velt upp úr olíunni. Bakað í 30-40 mínútur, eða þar til allt grænmetið er meyrt í gegn og hefur tekið lit. Hrært einu sinni eða tvisvar. Borið fram t.d. með steiktu kjöti eða kjúklingi.Nanna Rögnvaldardóttir

Kartöflusalat með gúrkum Ofnbakað grænmeti1 íslensk gúrka, lítil 500 g soðnar kartöflur 1-2 vorlaukar 1 dós sýrður rjómi, 18% 1 tsk dijonsinnep 10-15 basilíkublöð, söxuð nýmalaður pipar salt

500 g kartöflur 500 g gulrófur 300 g gulrætur 300 g hnúðkál (má sleppa) 2 rauðlaukar 5 msk olía safi úr ½ sítrónu 3-4 hvítlauksgeirar, saxaðir nálar af 1-2 rósmaríngreinum, saxaðar (má sleppa) 3-4 msk steinselja, söxuð

Fáðu þér sopa af grænmeti!

-þeytingar við allra hæfi

Ný neysluviðmið hafa verið sett fram varðandi ráðlagðan dagskammt af grænmeti og ávöxum. Nú er stefnt að því að neyta minnst 500 gramma á dag. Þetta er sú framtíðarsýn sem Norræna ráðherranefndin setti nýlega fram eftir viðamikla rannsókn sem gerð var í öllum norrænu ríkjunum. Í henni kom fram að íbúar á Norðurlöndum eiga langt í land með að ná þessu markmiði. Hér á landi hafa landsmenn

að meðaltali neytt um 200 gramma af grænmeti og ávöxum, þannig að betur má ef duga skal. Grænmetisþeytingar henta vel til að fá börn til að borða grænmeti.

Hér eru nokkrar góðar uppskriftir af grænmetis- og ávaxtaþeytingum. Það er Margrét Leifsdóttir heilsumarkþjálfi IIN sem gerði uppskriftirnar. Hún hefur sótt nám í hráfæðiskóla Ann Wigmore í Puerto

Rico og þar lærði hún meðal ananrs að gera græna drykki.„Ég reyni að borða mikið af dökkgrænu og litríku grænmeti vegna þess að það er auðmeltanlegt og

fullt af vítamínum, steinefnum og trefjum og best er að nota íslenskt grænmeti því það er laust við alla mengun“, segir Margrét.

„Grænir þeytingar eru góður felustaður fyrir kaldpressaðar olíur. Það er mjög gott fyrir okkur að bæta 1 msk. af kaldpressaðri olíu út í drykkinn. Þannig fáum við omega 3 fitusýrur sem virka m.a.

bólgueyðandi á líkamann. Kaldpressaðar olíur eru í dökkum glerflöskum. Sömueiðis er gott að setja spírur út í þeytingana, þær eru stútfullar af ensímum sem hjálpa líkamanum við að melta fæðuna. Verið

duglega að prófa ykkur áfram með eigin uppskriftir og notið grænmeti sem ykkur finnst best“,segir Margrét Leifsdóttir.

Sólstafir 3 meðalstórar gulrætur 1 íslensk paprika rauð eða gul2 afhýddar appelsínur3 cm engifer0,5 lítrar kalt vatn og 1 handfylli klakarAllt sett í blandara og blandað vel

Laufléttur1 Grand salat 1 rauð íslensk paprika2 cm engiferg2 lúkur frosinn mangó (eða ferskur)safi úr ½ sítrónu0,4 l kalt vatnAllt sett í blandara og blandað vel

C – vítamín þruma2 íslenskar paprikur (rauðar, gular eða appelsínugular) 1 handfylli kirsubjerjatómatar½ agúrka5safi úr ½ sítrónu0,3 lítrar kalt vatnAllt sett í blandara og blandað vel

Hvítkál í felum1 handfylli íslenskt hvítkál1 handfylli íslenskt kínakál1 handfylli frosið mangó½ avókadó1 handfylli frosin ber0,5 lítrar kalt vatnAllt sett í blandara og blandað vel

Sprækur1 knippi pottasalat, td. Grand-, Endive- eða Íssalat2 stilkar sellerí1 avókadó2 gulrætur2 epli (helst lífrænt)0,4 lítrar kalt vatn (ca. 2 glös)1 handfylli klakarAllt sett í blandara og blandað vel

Atvinnumaðurinn1 grænt íslenskt potta- eða pokasalat2 stönglar sellerí með laufunum2 meðalstórar gulrætur½ agúrka½ hnúðkál1 avókadó2,5 cm engifer2 græn epli0,5 lítrar kalt vatn og handfylli klakarAllt sett í blandara og blandað vel

Miðjarðarhafsþeytingur4 vel þroskaðir tómatar3 stilkar sellerí með laufunum75 gr. fjallaspínat eða annað íslenskt spínat (góð 2 handfylli) 1 handfylli íslenskt klettasalat1 avókadó (má sleppa)½ bolli ferskt basilsafi úr einni sítrónu0,4 l vatnAllt sett í blandara og blandað vel

Haust½ rófa (ca. 70 gr.)1 handfylli spergilkál½ agúrka1 paprika2 gulrætur1 epli0,4 lítrar kalt vatn og handfylli klakarAllt sett í blandara og blandað vel

Siggi frændi (hentar vel fyrir börn og byrjendur í grænum)75 gr. íslenskt fjallaspínat½ rófa (ca 70 gr.) 1 avókadó0,4 lítrar Engifersafi frá Floridana1 handfylli klakar Allt sett í blandara og blandað vel

Óvænt blómkálsbomba2 handfylli blómkál½ rófa eða hnúðkál (ca. 70 gr.) 1 handfylli frosin ber1 handfylli frosið mangó0,5 lítrar kalt vatnAllt sett í blandara og blandað vel

Sumarkveðja ½ rófa ca. 120 gr. (eða hnúðkál)2 handfylli íslenskt Kínakál3 meðalstórar gulrætur2 handfylli frosinn ananas1 handfylli frosin hindber eða blönduð ber0,4 lítrar kalt vatnAllt sett í blandara og blandað vel

Yndi3 stór grænkálsblöð (eða 2 handflylli af öðru dökkgrænu salati)2 handfylli hvítkál (ekki taka kjarnann með) 2 ½ cm engifer2 handfylli frosinn ananas0,5 lítrar kalt vatnAllt sett í blandara og blandað vel

Rokkólí1 handfylli spergilkál 1 handfylli blómkál1 stilkur sellerí2 epli½ avocadosafi úr ¼ af sítrónu0,5 lítrar kalt vatnAllt sett í blandara og blandað vel

Alvöru ofurdrykkur3 stór grænkálsblöð½ agúrka1 rauð paprikaein lúka bláber (fersk eða frosin)1 epli (helst lífrænt) ½ liter kalt vatn1 handfylli klakarAllt sett í blandara og blandað vel


Ofninn hitaður í 200°C. Gulræturnar skafnar eða flysjaðar og toppurinn skorinn af. Rauðlaukurinn flysjaður og skorinn í geira. Olíu, sírópi, engifer, pipar og salti blandað saman í eldföstu móti og gulrótunum og lauknum velt upp úr leginum. Sett í ofninn, appelsíninu hellt í mótið og bakað í 30-40 mínútur, eða þar til gulræturnar eru meyrar (best að stinga í þær með hnífsoddi). Bætið við meira appelsíni eða vatni eftir þörfum, svo að gulræturnar brenni ekki. Þær eru mjög góðar með alls konar steiktu og grilluðu kjöti.Nanna Rögnvaldardóttir

Gljáðar gulrætur með rauðlauk og engifer

500 g gulrætur 1-2 rauðlaukar 2 msk olía 2 tsk hlynsíróp eða sykur 1 tsk engifer, fínsaxað eða rifið nýmalaður pipar salt 200 ml appelsínulímonaði nokkrar greinar af fersku timjani (má sleppa)

auðsholt hnúðkál

Gulrótin er ein af mikilvægari matjurtum hér á landi þó ræktun hennar hafi staðið

mun skemur en til dæmis gulrófu. Til eru margar ólíkar gerðir af gulrótum sem eru mismuandi að lögun og lit. Sterkur appelsínugulur litur gulrótarinnar er litarefnið karótín, sem er forstig A vítamíns. Í þeim er einnig lýkopen sem er rautt litarefni en það dregur úr bólgum og kemur í veg fyrir að tappar myndist í blóði. Tómatar eru einnig mjög ríkir af lýkópeni. Vísindamenn við Kuopio háskólann í Finnlandi hafa rannsakað efnið í tólf ár. Í rannsóknum þeirra

kom í ljós að þeir sem höfðu mest af lýkópeni í blóðinu voru síður í hættu en aðrir að fá heilablóðfall.

Gæði gulrótarinnar er mjög háð ræktunaraðferðinni. Ef jarðvegurinn er meðhöndlaður eins og gert er hér á landi

í lífrænni og vistvænni ræktun verður gulrótin

bragðmikil, sæt og auðug af karótíni og næringarefnum.

Gulrót er af sveipjurtaætt eins og dill, steinselja, kóríander og fleiri tegundir matjurta. Gulrótin er upprunnin í Norður-Afríku en hefur breyst mikið á aldanna rás. Þegar hún barst til Evrópu með Aröbum var rótin fjólublá eða ljósgul og seig í sér. Kynbætur á gulrótinni hófust í Hollandi snemma á 19. öld. Gulrótin er tvíær jurt sem myndar sívala forðarót fyrra árið en blómstrar seinna árið og myndar þá sveiplaga blómskipan með smáum blómum sem minna bæði á dill og kerfil. Ef skorið er þvert í gengum rótina sést greinilega að það eru bæði innsti hluti hennar (viðarvefur) og sá ytri

(sáldvefur) sem þykkna. Einnig má sjá ganga sem liggja á milli viðarvefs og sáldvefs en þeir sjá um að flytja vatn og næringu um rótina. Oft má sjá greinilegan hring á milli viðarvefs og sáldvefs en það er vaxtarlag rótarinnar. Viðarvefurinn vex inn á við frá vaxtarlaginu en sáldvefurinn út á við.

næringargildiÍ gulrótum er mikið af litarefninu

karótín sem er í meira magni í gulrótinni en í nokkurri annarri ætri plöntu. Því stærri og litsterkari sem ræturnar eru þeim mun meira karótín er í þeim. Karótín ummyndast yfir í A-vítamín í líkamanum sem meðal annars er mikilvægt fyrir sjónina, húðina og slímhimnur líkamans. Skortur á A-vítamíni getur leitt af sér náttblindu en hún er algengari en áður var talið. Hjá þeim sem eiga erfitt með að keyra bíl í myrkri getur ástandið lagast við að fá karótín úr fæðunni.

Auk þess er í gulrótum lýkópen, B og C vítamín ásamt mikilvægum steinefnum eins og kalí, kalki,

járni og fosfór. Gulrætur eru góð uppspretta fyrir þessi næringarefni því þær eru ódýrar og hægt að hafa þær á borðum daglega allt árið.

Gulrótin er eitt mikilvægasta grænmetið í ungbarnafæði. Börnum yngri en eins árs á ekki að gefa hrátt grænmeti. Gulrótin er mjög góð soðin og maukuð ein og sér eða blönduð saman við aðrar fæðutegundir.

Gulrótin er næringarrík en hitaeiningasnauð. Í 100 grömmum eru aðeins 46 hitaeiningar (kcal).

geymslaGulrætur geymast almennt vel.

Best er að geyma gulrætur í kæli við 0 – 2°C og mikinn raka því þeim hættir mjög til að tapa vatni. Þær eiga ekki að standa í birtu því þá verða þær grænar og beiskar á bragðið. Ef einungis á að geyma gulrætur í skemmri tíma er ágætt að hafa þær í götuðum plastpokum, þeim sömu og þær eru seldar í. Fylgist vel með að ekki verði rakaþétting innan í pokanum og fjölgið götunum ef þarf.

upplagt sem snakk eða í nestisboxið

Hnúðkál er notað á sama hátt og gulrófa, gulrætur og annað rótargrænmeti. Það er gott gufusoðið með smjöri, stappað og kryddað með múskati. Bragðið er heldur mildara en hjá gulrófu.

Hnúðkál hefur verið á borðum Indverja í margar aldir. Íbúar í norðurhéruðum landsins t.d. í Kashmír hafa miklar mætur á því. Í Kashmír er hnúðkál jafn algengur matur og kartöflur eru á Íslandi. Það er auðvelt að rækta hnúðkál og það þolir vel svalt loftslag. Frá Indlandi barst hnúðkálið til Evrópu þar sem það hefur verið í hávegum haft lengi, sérstaklega í Austur-Evrópu. Það er einnig mikið ræktað í Þýskalandi, Hollandi og Luxemburg. Þar er hnúðkál jafn algengt í matjurtagörðum og kartöflur og gulrætur.

Hnúðkál er tvíært af krossblómaætt. Nafnið dregur hnúðkálið af því að það myndar húðinn í efri hluta stöngulsins fyrra árið, en blómstrar og myndar fræ síðara árið. Hnúðurinn myndast á stönglinum en ekki í rótinni eins og hjá rótargrænmeti. Hnúðurinn er ekki neðanjarðar heldur er hann allur ofanjarðar.

Hnúðkál er ræktað hér á landi og þrífst ágætlega við íslenskar aðstæður. Hnúðkál er í tveimur litbrigðum. Annars vegnar með ljósgrænu hýði og mörgum stökum og sterklegum blaðstilkum og hins vegnar með fjólubláu hýði og fíngerðari blaðstilkum. Að innan er liturinn hvítur hjá báðum tegundum

næringargildiHnúðkál er ríkt af A og C vítamínum og steinefnum og er trefjaríkt. Í 100 gr. eru aðeins 46 hitaeiningar (kcal).

geymslaBest er að geyma hnúðkál í kæli á svipaðan hátt og rófur og gulrætur. Gæta verður að því að það verði ekki fyrir vökvatapi. Hægt er að frysta hnúðkál, en þá er best að skera það í sneiðar eða teninga og snöggsjóða í 2-3 mínútur áður en það er fryst.

rækta gulrætur á bökkum hvítár

Gulrót er full af andoxunarefnum

Hjónin Vignir Jónsson og Ásdís Bjarnadóttir stunda kúabúskap á Auðsholti í Hrunamannahreppi. Árið 1997 hófu þau að rækta gulrætur ásamt kúabúskapnum og framleiða nú í kringum 100 tonn á ári.

Gulræturnar rækta þau í sendnum jarðvegi á bökkum Hvítár sem er hitaður upp með heitu vatni úr borholu. Búfjáráburður er uppistaðan í áburðinum á gulræturnar og ræktunin því vistvæn. Uppskeran er tekin upp í lok júlí. Gulræturnar eru síðan geymdar ferskar í kæli fra september og yfir veturinn en þá fer fram mesta vinnan við að flokka og pakka.

Fjölskylda Vignis og Ásdísar vinnur saman við ræktunina og þegar mest er að gera og mikið liggur við, eins og á uppskerutímanum, segir Vignir stórfjölskylduna kallaða til. Kröfur íslenskra neytenda um gæði eru miklar og segir Vignir fjölskylduna leggja allt kapp á að uppfylla þær. Mikil vinna liggi á bak við hverja gulrót. Uppskeran er tekin upp með vélum og gulræturnar þvegnar. Hver gulrót er svo snyrt í höndunum, þær síðan flokkaðar og þeim pakkað til neytenda. Frá Auðsholti fara sendingar tvisvar í viku. Í apríl er svo næstu uppskeru sáð.

Hjónin Vignir Jónsson og Ásdís Bjarnadóttir.

7ÍSLENSKT GRÆNMETIHAUST 2013

Hnúðkálið snyrt, afhýtt ef það er ekki nýupptekið, og síðan skorið í um 1 cm þykkar sneiðar. Vatn hitað í potti, saltað og síðan eru hnúðkálssneiðarnar forsoðnar í 3-4 mínútur. Teknar upp og látið renna af þeim á eldhúspappír. Olían hituð á stórri pönnu. Hvítlaukurinn saxaður smátt og látinn krauma í 1/2 mínútu og síðan eru hnúðkálssneiðarnar settar á pönnuna, kryddaðar með kryddjurtum, pipar og salti og látnar krauma við meðalhita þar til þær hafa tekið góðan lit og eru meyrar. Bornar fram með salati eða fersku grænmeti og e.t.v. sósu úr sýrðum rjóma eða jógúrt, söxuðum vorlauk og kryddjurtum.Nanna Rögnvaldardóttir

Steikt hnúðkál2 íslenskt hnúðkálshöfuð (einnig má nota gulrófur) salt 3 msk ólífuolía 1-2 hvítlauksgeirar nýmalaður pipar 1 tsk herbes de provence eða oregano

rauðkál

Íslenskt snemmsprottið hvítkál kemur á markaðinn um miðjan júlí en það hefur takmarkað

geymsluþol og þarf því að seljast jafnóðum. Seinsprottið kál er uppskorið í september og október og geymist fram í lok febrúar. Íslenskt hvítkál er því fáanlegt frá því um miðjan júlí fram í lok febrúar.

Hvítkál hefur verið þekkt við suðaustanvert Miðjarðarhaf í um 5 þúsund ár. Það var ræktað á dögum Forn-Egypta mörg þúsund árum fyrir Kristburð, bæði til matar og ekki síður vegna lækningamáttar. Með Rómverjum barst það til Mið-Evrópu og síðan með víkingum til Norður-Evrópu þar sem það hlaut heitið kál eftir latneska heitinu Caulis.

Ræktun hvítkáls verður ekki almenn hér á landi fyrr en um miðja síðustu öld. Hvítkál er náskylt öðrum káltegundum svo sem kauðkáli, blöðrukáli, rósakáli, blómkáli og spregilkáli. Eins og flestar káltegundir er hvítkál í raun stórt brum þar sem blöðin sitja á stuttum stöngli og leggjast hvert yfir annað og mynda höfuð. Þetta er tvíær tegund og seinna árið teygist úr stönglinum og plantan blómstrar gulum blómum í klasa. Oft má sjá að stöngulinn hefur lengst á káli sem hefur verið lengi í geymslu.

Þrátt fyrir nafnið á hvítkál ekki að vera hvítt á litinn heldur grænt

eða ljósgult. Blöðin verða ljósari eftir því sem þau sitja innar í höfðinu. Lögun höfuðsins er allbreytileg. Litur höfuðsins á að vera jafn og ekki má bera á áverkum eða gulnun á ytra borði. Höfuðin eiga að vera þéttvaxin og blöðin stíf og safarík, ekki má bera á linum blöðum og blaðstilkum.

NæriNgargildi Hvítkál er meðal mikilvægustu grænmetistegunda sem við neytum. Það er trefjaríkt og mikilvæg og ódýr uppspretta A og C vítamína auk þess er í kálinu fólasín, kalk og kalíum. Eins og hjá öðrum káltegundum eru það ystu blöðin sem eru næringarríkust og því grænni sem þau eru þeim mun meira er í þeim af vítamínum og járni. Hvítkál er ómissandi hluti af hollu og fjölbreyttu fæði. Í 100 gr. af hvítkáli eru aðeins 30 hitaeiningar ( kcal).

geymslaHvítkál geymist vel í kæli og gallalaus höfuð af snemmsprottnu káli ættu að geta geymst í nokkrar vikur í kæli við 0 – 5°. Seinsprottið kál geymist enn lengur eða allt í 5 mánuði ef hitinn er rétt yfir frostmarki og rakinn mikill. Kál er viðkvæmt fyrir etýlen en það veldur því að blöðin gulna og detta af. Tómatar, epli og perur gefa t.d. frá sér etýlen.

Kínakál var nánast óþekkt hér á landi þar til fyrir

um 20 árum en er nú ein algengasta káltegundin á borðum landsmanna. Kínakál er mikilvæg matjurt í Austur-Asíu, meðal annars í Japan. Þar hafa verið gerðar miklar kynbætur á kínakáli sem meðal annars hafa gefið af sér yrki sem henta til ræktunar á norðlægum slóðum. Ræktun kínakáls hefur aukist jafnt og þétt hér á landi enda kunna landsmenn vel að meta það.

Kínakál er ættað frá Kína eins og nafnið gefur til kynna. Kínakál hefur verið ræktað í um 6.000 ár, en frá þeim tíma hafa fundist fræ af kínakáli. Heimildir herma að kínakál hafi verið algeng fæða í suðurhluta Kína á 5. öld. Kínakál er enn þann dag í dag talið ómissandi í flesta austurlenska rétti. Elstu rituðar heimildir um kínakál í Evrópu eru frá 1751, en talið er að það hafi borist mun fyrr með trúboðum sem komu frá

Austurlöndum. Kínakál er mjög mikið notað í austurlenska rétti. Það náði þó ekki almennri hylli í Evrópu fyrr en eftir síðari heimsstyrjöldina.

Kínakál er mildara á bragðið og í því er minna af trefjum en í öðrum káltegundum. Það hentar vel í ýmsa hráa rétti eins og salat. Til eru margar gerðir af kínakáli sem eru mismunandi að lit og lögun. Þyngd hausanna er einnig breytileg en oftast 0,5 – 1,5 kg.

NæriNgargildiKínakál er næringarríkt og ódýr uppspretta fyrir A og C vítamín ásamt steinefnum. Eins og gildir um káltegundir almennt þá eru það ystu blöðin sem eru hvað næringarríkust. Í grænu blöðunum er bæði meira af steinefnum og vítamínum en í þeim ljósari. Þar sem kínakál er ekki eins trefjaríkt og annað kál er það betur hæft til að nota hrátt. Við suðu tapast ætíð nokkuð af vítamínum

og steinefnum. Kínakál er hitaeiningasnautt, aðeins 18 hitaeiningar (kcal) í 100 g.

geymslaKínakál geymist fremur vel við 0-2°C, en er þó næmt fyrir áhrifum etýlens. Mikilvægt er að geyma það ekki nálægt vöru sem myndar mikið etylen eins og eplum, tómötum og perum. Gott er að geyma kínakálið í plasti til að halda í því raka.

kíNakál

Á hátíðaborðiðHér á landi er rauðkál

einungis ræktað til að selja það ferskt, en erlendis fer stór hluti uppskerunnar í niðursuðu. Rauðkál er tvíær tegund og seinna árið teygist úr stönglinum og plantan blómstrar gulum blómum í klasa.

Rauðkál er náskylt hvítkáli og var þekkt í Noregi á víkingatímanum. Það er af krossblómaættinni og er því náskylt öðru kálmeti. Rauðkál er afbrigði af höfuðkáli og getur verið jafn breytilegt í lögun og hvítkál. Í öllum tegundum af höfuðkáli er rautt litarefni í einhverjum mæli en óvenju mikið af því gefur kálinu dökkrauðan eða fjólubláan lit. Neysla á rauðkáli er mest hér á landi um jól og áramót.

NæriNgargildiRauðkál er hitaeiningasnautt, aðeins 27 heitaeiningar (kcal) í 100 gr. Það er mjög góð uppspretta C-vítamíns. Auk þess er í því járn og kalk. Ystu blöin eru vítamínríkust. Rauðkál er mjög trefjaríkt. Það er gott hrátt og fínt skorið í salat. Einnig má smjörsteikja það á pönnu. Með hátíðamat um jól og áramót er algengt að nota það soðið með lauk, eplum, ediki, sykri, salti og negul. Hæfilegt er að sjóða það í 10 til 15 mínútur ef það er fínt skorið.

geymslaRauðkál geymist vel í kæli við 0 – 5 ° C. Þar sem ferskt rauðkál er á markaði hluta ársins er gott að frysta það. Það er skorið í mjóa strimla og snöggsoðið í 3 mínútur. Frystið það í plastpokum þegar það hefur kólnað.

í alla austurlenska rétti

Trefjarík næringarbomba

hvítkál


Góður biti af ferskum engifer, smátt saxaður og látinn sjóða með rófunum Rófur og laukur saxað smátt. Grænmetið er léttsteikt í olíu og kryddinu þar til það er orðið meyrt. Þá er vatninu bætt útí og látið sjóða í 20 mín. Þá er komið af töfrasprotanum til að mauka súpuna. Bragðbæta með sítrónusafa, salti og pipar. Súpan er best frekar þykk . Síðan má breyta henni að vild t.d. með því að minnka vatnsmagnið en nota þess í stað kókósmjólk. Látið malla við vægan hita í 5 mín eftir að hafa verið bragðbætt. Ferskar smátt saxaðar jurtir og vorlaukurinn eru settar yfir rétt áður en súpan er borin fram og varla þarf að nefna það að nýbakað brauð er það eina sem þarf með réttinum.Helga Mogensen

Rófusúpa úr sveitinni4 stk meðalstórar rófur 4 msk ólífuolía 1 stk laukur 2 tsk broddkúmen 2 tsk túrmerik 1 msk sítrónusafi Salt og nýmalaður svartur pipar eftir smekk

Geymið blaðið

Gróður

Grænkál hefur undanfarið skotist upp á vinsældarlistann hjá landsmönnum og er nú

talið ómissandi í salöt, heilsurétti og heilsudrykki. Grænkál er sannkölluð ofurfæða, svo næringarríkt er það.

Grænkál hefur verið ræktað við sunnanvert Miðjarðarhaf í 5 þúsund ár. Egyptar höfðu mikið dálæti á grænkáli og ræktuðu það sér til matar og til lækninga. Kálið barst til Norður-Evrópu með Rómverjum. Rússneskir innflytjendur hófu ræktun á því í Kanada og þaðan barst

það til Bandaríkjanna. Í Norður-Evrópu og á Norðurlöndum var grænkálið mjög mikilvægur C vítamín gjafi. Fyrir meira en hundrað árum var grænkálið jafn algengt í matjurtargörðum bænda á Íslandi og kartöflur og rófur.

NæriNGarGildiGrænkálið er eitt næringarríkasta grænmeti sem fyrirfinnst. Það er stútfullt af vítamínum og steinefnum og er trefjaríkt. Það er sannkallað ofurfæði. Í því er mikið af A, B, C og E

vítamínum, en einnig fólasín, kalk og mikið magn andoxunarefna. Grænkálið er upplagt að nota í alls konar næringardrykki sem gerðir eru í blandara. Í 100 gr. eru 56 hitaeiningar (kcal).

GeymslaBlöð grænkáls eiga að vera dökkgræn og jafnlit. . Best er að geyma grænkál í kæli en gætið þess að raki sé á kálinu. Grænkálið er næmt fyrir etýleni og því ber að varast að hafa það nálægt eplum, perum eða tómötum.

GræNkál

Sannkölluð ofurfæða

Þorleifur Jóhannesson býr ásamt konu sinni, Sjöfn Sigurðardóttur, á Hverabakka II á Flúðum. Þar reka þau garðyrkjustöðina Gróður ehf.

og stunda fjölbreytta ræktun en hjá Gróðri ehf. eru ræktaðir tómatar, kirsuberjatómatar og agúrkur á 4000 fermetrum í gróðurhúsum. Eins er stunduð útirækt á staðnum og ræktað kínakál, spergilkál, blómkál, sellerí og rófur á um 15 hekturum lands. Gróður ehf. er jafnframt eini framleiðandinn innan Sölufélags garðyrkjumanna sem ræktar sellerí.

Garðyrkja hefur verið stunduð á Hverabakka nánast óslitið frá árinu 1944. Faðir Sjafnar stofnaði Gróður ehf. og keyptu Þorleifur og Sjöfn stöðina af honum. Þorleifur segir það þó ekki hafa verið ætlunina að gerast garðyrkjubóndi. Þau hjónin eru bæði menntaðir kennarar og vinnur Sjöfn við kennslu á Flúðum. Þorleifur sér þó ekki eftir því að hafa farið út í garðyrkju og segir starfið sérstaklega gefandi og skemmtilegt og honum leiðist aldrei í vinnunni.

Á staðnum vinna um 6 manns á veturna en á sumrin fjölgar allt upp í 15 manns.

Allt grænmetið hjá Gróðri ehf. er handtínt, hreinsað og flokkað á staðnum. Sendingar fara daglega frá garðyrkjustöðinni til neytenda en tómatarnir eru tíndir þrisvar sinnum í viku og gúrkurnar daglega. Ræktunin er vistvæn, tómatarnir og gúrkurnar eru ræktaðar í vikri, lífrænum vörnum er beitt og sjá býflugur um að frjóvga plönturnar. Hluti útiræktunarinnar fer fram í heitum jarðvegi frá náttúrunnar hendi og er jarðhiti einnig nýttur til upphitunar í gróðurhúsunum.

Heita vatnið kemur úr Grafarbakkahver sem liggur

við húshornið á Hverabakka en garðyrkjustöðin stendur á bökkum Litlu-Laxár.

rækta kínakál á bökkum litlu-laxár„Mér finnst óskaplega gott að grilla spergilkál, smá salt og smjör, það þarf ekkert annað.“

Þorleifur Jóhannesson og Sjöfn Sigurðardóttur

reka garðyrkjustöðina Gróður ehf.

Kátir kroppar-frosinn íslenskur barnamaturÞað fyllir okkur barnslegri gleði að kynna, Káta kroppa, nýjan íslenskan barnamat framleiddan samkvæmt ströngustu gæðakröfum úr íslensku grænmeti, sem er fullt af orku hins íslenska sumars. Þú veist hvaðan það kemur,við sækjum það ferskt af akrinum, vinnum og frystum. Þessi aðferð hefur notið mikilla vinsælda því með frystingu er hægt að tryggja meiri ferskleika og betri varðveislu næringarefna en í niðursoðnum barnamat.

Væntanlegt á markað

Vefjur og lasagna

Íslenska grænmetið nýtur sín vel í nýjum réttum sem Sölufélag garðyrkjumanna er að senda á markaðinn bráðlega. Um er að ræða kælivöru, vefjur og lasagna. Í þeim er íslenskt blómkál, spergilkál og gulrætur, sem er tekið ferskt af akrinum og fryst. Þannig varðveitast öll næringarefnin í grænmetinu og hægt er að eiga fyrsta flokks grænmeti í réttina allt árið.

Réttirnir eru í álbakka. Þeir eru hitaðir í ofni við 180 til 200 gráður í 20 mínútur. Einnig er upplagt eða setja þá á grillið.

Kartöflu- og grænmetisgratínin frá Sölufélagi garðyrkjumanna kannast flestir við, en nú eru þau komin í nýjar umbúðir. Í grænmetisgratíninu er íslenskt grænmeti, gulrætur, spergilkál og blómkál. Það er tekið ferskt af akrinum. Til að öll næringarefnin varðveitist sem best er grænmetið fryst og þannig fæst fyrsta flokks grænmeti í réttina allt árið.

Í kartöflugratíninu eru íslenskar kartöflur sem geymdar eru við bestu aðstæður og því fæst ávallt úrvalshráefni í réttinn.

Réttirnir eru kælivara. Þeir eru hitaðir í ofni við 180 til 200 gráður í 20 mínútur. Einnig er tilvalið að setja þá á grillið.

20 09 2013 lr

Documents