FAKULTET PRAVNIH NAUKAODAVANJE SLUBENE TAJNEesejSadraj:UVOD............................................................................................................1Definicija slubene tajne.............................................................................2Odavanje slubene tajne..............................................................................3Tei oblici krivinog djela odavanja slubene tajne...................................5Poseban oblik krivinog djela odavanja slubene tajne..............................6ZAKLJUAK..................................................................................................7LITERATURA.................................................................................................8UVODKrivina djela korupcije i krivina djela protiv slubene dunosti predstavljaju razliite oblike i vidove zloupotrebe slubenog poloaja i javnih ovlatenja u vrenju slubene dunosti od strane slubenih ili odgovornih osoba kao nosilaca tih ovlatenja. Krivinim djelima iz ove glave povreuje se slubena dunost u smislu njenog pravilnog, cjelishodnog, efikasnog i zakonitog funkcionisanja. Iz navedene grupe djela u okviru krivine grane prava u svom eseju predstavit u krivino djelo odavanja slubene tajne.Prije svega definisat u navedeno krivino djelo, predstavit objekat zatite, samu radnju izvrenja, uinitelja, te kvalificirane oblike. DEFINICIJA SLUBENE TAJNESlubena tajna je tajna zatiena zakonom. Rije je o injenicama poznatim uem krugu osoba za koje postoji opravdan drutveni ili induvidualni interes da se saznanje o njima ne proiri. uvanje tajne je pravna obaveza za odreena osobe koje je poznaju, a krenje te obaveze moe povlaiti i krivinu odgovornost. S obzirom na prirodu injenice i interes uvanja tajne, tajna moe biti: dravna, vojna, slubena, poslovna i osobna. Prema odredbi lana 2. stav 24. KZ FBiH slubena tajna je podatak ili isprava koja je zakonom, drugim propisom ili opim aktom nadlene institucije u Federaciji, kantonu, gradu i opini donesenim na osnovu zakona proglaena slubenom tajnom.ODAVANJE SLUBENE TAJNESlubena ili odgovorna osoba u Federaciji koja neovlaeno drugome saopi, preda ili na drugi nain uini dostupnim podatke koji su slubena tajna, ili koja pribavlja takve podatke s ciljem da ih preda neovlaenoj osobi, kaznit e se kaznom zatvora od est mjeseci do pet godina. Ovakvom inkriminacijom titimo podatke koji predstavljaju slubenu tajnu s obzirom na to da se njihovim neovlatenim saopavanjem drugim licima moe ugroziti pravilno i efikasno vrenje slube ili se moe ugroziti neki drugi drutveni interes. Predmet radnje su podaci koji predstavljaju slubenu tajnu. Uinitelj krivinog djela moe biti slubena ili odgovorna osoba u Federaciji. Isto tako to moe biti i osoba koja je odala slubenu tajnu nakon to joj je sluba ili odgovornost u Federaciji prestala, dakle osoba kojoj je prestalo svojstvo slubene osobe. Radnje krivinog djela je alternativno odreena i to kao:Neovlateno saopavanje Predaja injenje dostupnim na drugi nain drugoj osobi podataka koji predstavljaju slubenu tajnu Pribavljanje takvih podataka s ciljem da ih se preda neovlatenoj osobiSaopavanje je neposredno ili posredno upoznavanje drugih, neovlatene osobe sa sadrinom podataka ili dokumenata koji predstavljaju slubenu tajnu bez njihove fizike, faktike predaje. Predaja je davanje neovlatenoj, nepozvanoj osobi u dravinu predmeta koji sadre podatke koji su proglaeni slubenom tajnom.injenje dostupnim je svako injenje kojim se omoguava drugome da sazna sadraj ovakvih dokumenata.Ovdje se zapravo radi o pomaganju kao obliku sauesnitva.Pribavljanje ovih podataka ili dokumenata predstavlja svaki nain dolaenja u posjed ovakvih predmeta ili dokumenata pri emu na strani uinitelja postoje dva subjektivna elementa: 1. Svijest o tome da upravo svojojm radnjom dolazi u posjed podataka i predmeta koji predstavljaju slubenu tajnu; 2. Namjeru da se ovakvi podaci predaju drugoj nepozvanoj osobi.Za krivinu odgovornost potreban je umiljaj, a prema odredbi stava 4. djelo se moe izvriti i iz nehata. Propisana kazna za umiljajni oblik djela je zatvor od 6 mjeseci do 5 godina, a za njegov nehatni oblik propisana je novana kazna ili kazna zatvora do 3 godine.TEI OBLICI KRIVINOG DJELA ODAVANJA SLUBENE TAJNE Krivino djelo odavanja slubene tajne ima tri kvalificirana oblika za koje je propisana kazna zatvora od 1 do 10 godina. To su: 1) ako je odavanje slubene tajne uinjeno iz koristoljublja; 2) ako se radi o naroito povjerljivim podacima; 3) ako je odavanje uinjeno radi objavljivanja ili koritenja ovih podataka izvan BiH. Navedene kvalifikatorne okolnosti moraju biti obuhvaene umiljajem uinitelja. Zakon je takoer odredio da i pored preduzimanja radnje uinjenja, ovog krivinog djela nema pod slijedeim uvjetima : 1) ako uinitelj objavi ili posreduje u objavljivanju slubene tajne institucija BiH ija je sadrina suprotna ustavnom poretku BiH; 2) ako je namjera uinitelju da javnosti otkrije nepravilnosti u organiziranju, djelovanju ili voenju slube; 3) ako takvo objavljivanje nema ozbiljne tetne posljedice za BiH.POSEBAN OBLIK KRIVINOG DJELA ODAVANJA SLUBENE TAJNEPoseban oblik ovog krivinog djela propisan je lanom 388. stav 2. i ini ga osoba koja s ciljem da neovlateno upotrijebi takve podatke, nezakonito iskoristi podatke koji se uvaju kao slubena tajna ili osoba koja bez odobrenja te podatke objavi. Radnja krivinog djela sastoji se u nezakonitom iskoritavanju podataka koji se uvaju kao slubena tajna ili u objavljivanju tih podataka bez odobrenja. Uinitelj krivinog djela moe biti slubena ili odgovorna osoba u Federaciji. Isto tako to moe biti i osoba koja je odala slubenu tajnu nakon to joj je sluba ili odgovornost u Federaciji prestala, dakle osoba kojoj je prestalo svojstvo slubene osobe. Ali propisano je da nema krivinog djela ako uinitelj objavi ili posreduje u objavljivanju slubene tajne institucija BiH ija je sadrina suprotna ustavnom poretku BiH, ako je namjera uinitelju da javnosti otkrije nepravilnosti u organiziranju, djelovanju ili voenju slube i ako takvo objavljivanje nema ozbiljne tetne posljedice za BiH. Za krivinu odgovornost potreban je umiljaj. Za ovaj oblik zaprijeena je kazna zatvora od 6 mjeseci do 5 godina. ZAKLJUAKSlubena tajna je tajna zatiena zakonom. Rije je o injenicama poznatim uem krugu osoba za koje postoji opravdan drutveni ili induvidualni interes da se saznanje o njima ne proiri. Ovo krivino djelo ini slubena ili odgovorna osoba u Federaciji koja neovlaeno drugome saopi, preda ili na drugi nain uini dostupnim podatke koji su slubena tajna, ili koja pribavlja takve podatke s ciljem da ih preda neovlaenoj osobi. Za navedeno krivino djelo zakonom je odreena kazna zatvora od est mjeseci do pet godina.Uinitelj krivinog djela moe biti slubena ili odgovorna osoba. Radnje krivinog djela je alternativno odreena. Za krivinu odgovornost potreban je umiljaj. Krivino djelo odavanja slubene tajne ima tri kvalificirana oblika: ako je odavanje slubene tajne uinjeno iz koristoljublja; ako se radi o naroito povjerljivim podacima; ako je odavanje uinjeno radi objavljivanja ili koritenja ovih podataka izvan BiH. Zakonom je propisano da ovog krivinog djela nema pod slijedeim uvjetima : ako uinitelj objavi ili posreduje u objavljivanju slubene tajne institucija BiH ija je sadrina suprotna ustavnom poretku BiH; ako je namjera uinitelju da javnosti otkrije nepravilnosti u organiziranju, djelovanju ili voenju slube; ako takvo objavljivanje nema ozbiljne tetne posljedice za BiH.Te poseban oblik ovog krivinog djela ini osoba koja s ciljem da neovlateno upotrijebi takve podatke, nezakonito iskoristi podatke koji se uvaju kao slubena tajna ili osoba koja bez odobrenja te podatke objavi.LITERATURAD.Moldy, N.Korajli, Kriminalistiki rjenik, Teanj 2002.godineZ.Tomi, Krivino pravo II (posebni dio) Magistrat, Sarajevo 2007.godineB. Petrovi, D.Jovaevi, Krivino pravo II (Krivino pravo posebni dio) Pravni fakultet Sarajevo 2005.godineB. Petrovi, D.Jovaevi, Krivino/Kazneno pravo BiH Opi dio, Pravni fakultet Sarajevo 2005.godinaKrivini zakon BiH (Slubeni glasnik Bosne i Hercegovine br. 8/10) preuzeto sa : http://www.mpr.gov.ba/userfiles/file/Biblioteka/zakoni/hr/KRIVICNI%20ZAKON/KRIVICNI%20ZAKON%20BIH.PDFKrivini zakon FBiH (Slubene novine Federacije Bosne i Hercegovine br. 36/03) preuzeto sa: http://www.tuzilastvobih.gov.ba/files/docs/zakoni/Krivicni_zakon_FBiH_36_03_bos.pdf