20110203 flevoland februari2011
DESCRIPTION
TRANSCRIPT
![Page 1: 20110203 flevoland februari2011](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022070304/54c64ea74a7959315d8b45f8/html5/thumbnails/1.jpg)
Transitie naar Tweede Generatie Windparken
Lelystad, 03 februari 2011
Prof. Jan Rotmans
![Page 2: 20110203 flevoland februari2011](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022070304/54c64ea74a7959315d8b45f8/html5/thumbnails/2.jpg)
Weerstand tegen windmolen in evolutie
![Page 3: 20110203 flevoland februari2011](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022070304/54c64ea74a7959315d8b45f8/html5/thumbnails/3.jpg)
weerstand tegen windmolens is van alle tijden
In de Gouden Eeuw was reeds veel weerstand
tegen molens in Holland; ze pasten niet in het landschap
weerstand verdween toen economisch belang helder werd
Weerstand 1.0
![Page 4: 20110203 flevoland februari2011](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022070304/54c64ea74a7959315d8b45f8/html5/thumbnails/4.jpg)
Weerstand 2.0
in Californië ontstond heuse windrush in jaren 70-80
te snel koos men grootschalig voor windenergie
tegenvallend rendement en allerlei mankementen
helft windturbines stond stil halverwege jaren 80
backlash
te vroeg gekozen ; verkeerde timing
![Page 5: 20110203 flevoland februari2011](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022070304/54c64ea74a7959315d8b45f8/html5/thumbnails/5.jpg)
Weerstand 3.0
weerstand tegen windmolens is cultureel van aard
weerstand tegen horizonvervuiling
weerstand tegen plaatsing in achtertuin
debat gaat tussen:
voorstanders van duurzame energie
&
tegenstanders van horizonvervuiling
![Page 6: 20110203 flevoland februari2011](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022070304/54c64ea74a7959315d8b45f8/html5/thumbnails/6.jpg)
Oorzaak I
mensen identificeren zich niet met windmolens
mensen identificeren windmolens niet met duurzame oplossing mensen zijn geen eigenaars van windmolens
eigenaars zijn boeren, energiebedrijven, financiers
mensen kunnen niet actief participeren in windmolens
mensen voelen zich buitengesloten
![Page 7: 20110203 flevoland februari2011](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022070304/54c64ea74a7959315d8b45f8/html5/thumbnails/7.jpg)
Windmolens = Euromast
nieuwste generatie heeft enorme impact op landschap
meer dan 100 meter hoog, wieken reiken tot 150 meter
vergelijkbaar met Euromast in Rotterdam
vergelijkbaar met Achmeatoren in Leeuwarden
gebouw van die hoogte zou ook weerstand oproepen
![Page 8: 20110203 flevoland februari2011](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022070304/54c64ea74a7959315d8b45f8/html5/thumbnails/8.jpg)
![Page 9: 20110203 flevoland februari2011](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022070304/54c64ea74a7959315d8b45f8/html5/thumbnails/9.jpg)
Oorzaak II
volstrekt gebrek aan visie bij overheid t.a.v. windenergie
is geen groot verhaal over plaatsing en spreiding windmolens
gevolg is een rommeltje: willekeur en chaos
inpassing in het landschap is van cruciaal belang
wat is duurzame gebiedsontwikkeling?
![Page 10: 20110203 flevoland februari2011](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022070304/54c64ea74a7959315d8b45f8/html5/thumbnails/10.jpg)
![Page 11: 20110203 flevoland februari2011](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022070304/54c64ea74a7959315d8b45f8/html5/thumbnails/11.jpg)
![Page 12: 20110203 flevoland februari2011](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022070304/54c64ea74a7959315d8b45f8/html5/thumbnails/12.jpg)
Weerstand 3.0
weerstand is toegenomen in de afgelopen decennia
weerstand verschilt per regio / provincie
Flevoland, Friesland, Drenthe
schrikbeeld:
witte schimmel van kleine windmolenparkjes
![Page 13: 20110203 flevoland februari2011](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022070304/54c64ea74a7959315d8b45f8/html5/thumbnails/13.jpg)
![Page 14: 20110203 flevoland februari2011](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022070304/54c64ea74a7959315d8b45f8/html5/thumbnails/14.jpg)
Flevoland
![Page 15: 20110203 flevoland februari2011](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022070304/54c64ea74a7959315d8b45f8/html5/thumbnails/15.jpg)
Wind Status
2011
600 turbines
600 MW
forse groei van 1995-2005
gesubsidieerd
boeren en ondernemers
rommelig landschap
![Page 16: 20110203 flevoland februari2011](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022070304/54c64ea74a7959315d8b45f8/html5/thumbnails/16.jpg)
Wind Opgave
2020-2025
300 turbines
1150 MW
clustering en concentratie
grootschalige windparken
inpassing in landschap
burgers en ondernemers?
![Page 17: 20110203 flevoland februari2011](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022070304/54c64ea74a7959315d8b45f8/html5/thumbnails/17.jpg)
Transitie Windenergie Flevoland
transitie naar tweede generatie windparken
van naar
spreiding clustering
klein groot
boeren burgers
rommelig kwaliteit
![Page 18: 20110203 flevoland februari2011](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022070304/54c64ea74a7959315d8b45f8/html5/thumbnails/18.jpg)
![Page 19: 20110203 flevoland februari2011](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022070304/54c64ea74a7959315d8b45f8/html5/thumbnails/19.jpg)
Transitie
fundamentele verandering van structuur, cultuuren werkwijzen op systeemniveau
structuur: institutionele opbouw, economischestructuur, fysieke structuur
cultuur: gedeelde beelden, waarden,paradigma’s en perspectief
werkwijzen: routines, regels, gedrag
fundamentele omslag in denken, organiseren, handelen
![Page 20: 20110203 flevoland februari2011](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022070304/54c64ea74a7959315d8b45f8/html5/thumbnails/20.jpg)
Voorbeelden van Transities
internetvan fysiek naar virtueel
watertransitievan water keren naar water accomoderen
energietransitie van fossiele naar duurzame energievoorziening
zorgtransitie van bureaucratische zorg naar mensenzorg
![Page 21: 20110203 flevoland februari2011](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022070304/54c64ea74a7959315d8b45f8/html5/thumbnails/21.jpg)
regime: dominante structuur, cultuur en werkwijzen
met macht en gevestigde belangen
niche: opkomende, afwijkende structuur, cultuur en
werkwijzen op klein schaalniveau
niche wil macht ontwikkelen en het bestaande regime
overnemen; regime beschermt zich daartegen door de
niche onschadelijk te maken of op te nemen
transitie = regime-wisseling = machtswisseling
Transitie = Machtsovername
![Page 22: 20110203 flevoland februari2011](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022070304/54c64ea74a7959315d8b45f8/html5/thumbnails/22.jpg)
Transitie in Flevoland
transitie =
herstructurering van volledige huidige windproductie areaal
vergt
organisatorische innovatie
mentale verandering
proces innovatie
![Page 23: 20110203 flevoland februari2011](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022070304/54c64ea74a7959315d8b45f8/html5/thumbnails/23.jpg)
Organisatorische Innovatie
uitgangspunt is duurzame gebiedsontwikkeling
=
maximaal versterken van de kern gebiedswaarden
water, klimaat, milieu, energie, landschap, infrastructuur mobiliteit, economie, leefomgeving, identiteit, schoonheid
balans tussen economische, sociaal-cultureleen ecologische gebiedswaarden
![Page 24: 20110203 flevoland februari2011](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022070304/54c64ea74a7959315d8b45f8/html5/thumbnails/24.jpg)
Kerngebiedswaarden
mobiliteit
cultuurhistorie ecologie
economie energie
![Page 25: 20110203 flevoland februari2011](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022070304/54c64ea74a7959315d8b45f8/html5/thumbnails/25.jpg)
Spelregels voor Duurzaamheid Creërend
- ontwikkelen vanuit cultuurhistorisch perspectief
- herstellen van verbroken verbindingen
- mengen van functies
- menselijke maat
- water, klimaat, energie als leidend voor ruimtelijke planning
Matigend
- geen afwenteling op andere gebieden
- energieneutraal bouwen
- hergebruik van bestaand materiaal
- zo weinig mogelijk vervuiling
- worteling van plannen in regio/streek
![Page 26: 20110203 flevoland februari2011](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022070304/54c64ea74a7959315d8b45f8/html5/thumbnails/26.jpg)
Organisatorische Innovatie
- ontwikkel plan voor duurzame gebiedsontwikkeling
- pas windenergie in in duurzaam gebiedsplan
- geef windenergie een logische, passende functie
industriële activiteit = onderdeel van bedrijventerrein landschapsverrijking = aanpassing van landschap
![Page 27: 20110203 flevoland februari2011](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022070304/54c64ea74a7959315d8b45f8/html5/thumbnails/27.jpg)
Proces Innovatie
- ga niet uit van breed draagvlak
- ga uit van smal maar diep draagvlak
- werk volgens selectieve participatie
- werk met koplopers met gebiedsbelang voor ogen
- ontwikkel geleidelijk breder draagvlak
![Page 28: 20110203 flevoland februari2011](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022070304/54c64ea74a7959315d8b45f8/html5/thumbnails/28.jpg)
Analogie met Watertransitie
- enorme waterbergingsopgave
- aantal polders moet onder water worden gezet
- veel weerstand tegen ontpoldering
- groot verhaal over polders in Nederland ontbreekt
vergt innovatief participatief proces
![Page 29: 20110203 flevoland februari2011](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022070304/54c64ea74a7959315d8b45f8/html5/thumbnails/29.jpg)
Groot Mijdrecht Polder
• polder met grote waterproblemen [111 huishoudens]- 6 N.A.P.; elke 9 minuten zwembad brak water uitgepompt; ‘s zomers daalt bodem snel en ontstaan scheuren; waterpeil kan niet verlaagd worden; landbouw wordt onmogelijk door vernatting
• 6 oplossingsstrategieën ontwikkeld [ drie nieuwe oplossingen: technieken, meegroeien en ophogen; multi-functionele plas meest duurzame ]
• burgerparticipatie: kerngroep van 20 bewoners
proces mislukt: vertrouwensbreuk
![Page 30: 20110203 flevoland februari2011](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022070304/54c64ea74a7959315d8b45f8/html5/thumbnails/30.jpg)
Koplopers
friskijkers & dwarsdenkers
mensen die ‘out of the box’ denken
mensen die al duurzaam bezig zijn
bedrijfsleven, kennis, overheid, NGO’s, intermediairs
géén belangenvertegenwoordigers
![Page 31: 20110203 flevoland februari2011](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022070304/54c64ea74a7959315d8b45f8/html5/thumbnails/31.jpg)
Mentale Verandering
van windmolens verwerpen tot omarmen
kan niet van bovenop en buitenaf worden opgelegd
wel van onderop en van binnenuit
- onderdeel van de oplossing in plaats van probleem
1 windturbine = 2000 huishoudens = 10 voetbalvelden zonnepanelen
- eigenaarschap van burgers via gemeenschappen
![Page 32: 20110203 flevoland februari2011](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022070304/54c64ea74a7959315d8b45f8/html5/thumbnails/32.jpg)
decentraal duurzaam wordt dé trend
gemeenschappen gaan energie opwekken / beheren
energie maar ook voeding, water, afval, zorg
wordt ook mede bepalend voor ruimtelijke inrichting
bedrijven, organisaties, burgers, wijken, buurten, straten
samenredzaamheid, zelforganiserend vermogen
Glocalisering
![Page 33: 20110203 flevoland februari2011](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022070304/54c64ea74a7959315d8b45f8/html5/thumbnails/33.jpg)
ca. 300 plannen voor lokale energiecoöperaties
energiebedrijven in allerlei soorten en maten
provincies, gemeenten, energiebedrijven, burgers
combinatie van zon/wind/warmte en smart grid
van produceren tot exploiteren tot faciliteren
van duurzame energie
Glocalisering
![Page 34: 20110203 flevoland februari2011](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022070304/54c64ea74a7959315d8b45f8/html5/thumbnails/34.jpg)
Texelenergie: lokaal energiebedrijf opgezet door mensen Texel levert duurzame stroom / gas aan particulieren en bedrijven
coöperatie met burgers zowel klant als aandeelhouder
Thermo Bello: energiebedrijf van wijk Eva-Lanxmeer
stadsverwarming (van Vitens) via gemeente bv met bewoners als eigenaars: klant en aandeelhouder
DEO: faciliteren van duurzame energie
wegnemen van bestuurlijke, juridische, procesmatige knelpunten
vergemakkelijken van financiering van duurzame projecten
Voorbeelden
![Page 35: 20110203 flevoland februari2011](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022070304/54c64ea74a7959315d8b45f8/html5/thumbnails/35.jpg)
wet- en regelgevingEuropees aanbesteden?ontbrekende vergunningenmilieuwetgeving strijdig met andere wetgeving
financieringenergiebedrijf krijgt geen bankleningSDE-subsidie ontoereikend
ondernemerschapontbreekt vaak aan ondernemerschapvraagt om nieuwe businessmodellen
governanceonduidelijkheid lokaal netbeheerweerstand van netbeheerdersrijksoverheid werkt niet echt mee
Barrières / Knelpunten
![Page 36: 20110203 flevoland februari2011](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022070304/54c64ea74a7959315d8b45f8/html5/thumbnails/36.jpg)
Vogelwijk Energie
bewoners Haagse Vogelwijk hebben windmolen geadopteerd
bestaande, kapotte windmolen opgeknapt en laten werken
schoolkinderen betrokken bij project: educatieve waarde
![Page 37: 20110203 flevoland februari2011](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022070304/54c64ea74a7959315d8b45f8/html5/thumbnails/37.jpg)
Rol van Overheid
inhoud
duidelijke kaders stellen voor duurzame gebiedsontwikkeling
groot verhaal over duurzame energie en rol van windenergie
koppel aan windenergie aan kernwaarden van gebied
proces
uitgekiend innovatief participatief proces opzetten
werk met koplopers en niet met belangenbehartigers
maak gemeenschappen mede eigenaars van windmolens
![Page 38: 20110203 flevoland februari2011](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022070304/54c64ea74a7959315d8b45f8/html5/thumbnails/38.jpg)
Rol van Overheid
agenderen
faciliteren [géén regie!]
verbinden
schakelen
organisch ontwikkelen
![Page 39: 20110203 flevoland februari2011](https://reader035.vdocuments.net/reader035/viewer/2022070304/54c64ea74a7959315d8b45f8/html5/thumbnails/39.jpg)
Conclusie
transitie naar tweede generatie windparken is noodzakelijk
vergt fundamenteel andere organisatie, proces en mindset
groot verhaal over duurzame energie in gebiedsontwikkeling
gemeenschappen spelen in toekomst cruciale rol
provincie heeft in deze transitie een leidende en dienende rol