2.1. tinh don dieu cua ham so
DESCRIPTION
2.1. TINH DON DIEU CUA HAM SO.pdfTRANSCRIPT
-
Nguyn Ph Khnh - Lt Cc vn lin quan Hm s lp 12
Tnh n iu ca hm s
5
TM TT L THUYT 1. nh ngha : Gi s K l mt khong , mt on hoc mt na khong . Hm s f xc nh trn K c gi l
ng bin trn K nu vi mi ( ) ( )1 2 1 2 1 2, ,x x K x x f x f x < < Nghch bin trn K nu vi mi ( ) ( )1 2 1 2 1 2, ,x x K x x f x f x < > 2. iu kin cn hm s n iu : Gi s hm s f c o hm trn khong I
Nu hm s f ng bin trn khong I th ( )' 0f x vi mi x I Nu hm s f nghch bin trn khong I th ( )' 0f x vi mi x I 3. iu kin hm s n iu : nh l 1 : nh l v gi tr trung bnh ca php vi phn (nh l Lagrange):
Nu hm s f lin tc trn ;a b v c o hm trn khong ( );a b th tn ti t nht mt im ( );c a b sao cho ( ) ( ) ( ) ( )'f b f a f c b a = nh l 2 : Gi s I l mt khong hoc na khong hoc mt on , f l hm s lin tc trn I v c o hm ti mi im trong ca I ( tc l im thuc I nhng khng phi u mt ca I ) .Khi :
Nu ( )' 0f x > vi mi x I th hm s f ng bin trn khong I Nu ( )' 0f x < vi mi x I th hm s f nghch bin trn khong I Nu ( )' 0f x = vi mi x I th hm s f khng i trn khong I Ch :
Nu hm s f lin tc trn ;a b v c o hm ( )' 0f x > trn khong ( );a b th hm s f ng bin trn ;a b
Nu hm s f lin tc trn ;a b v c o hm ( )' 0f x < trn khong ( );a b th hm s f nghch bin trn ;a b
TNH N IU CA HM S
-
Nguyn Ph Khnh - Lt Cc vn lin quan Hm s lp 12
Tnh n iu ca hm s
6
CC BI TON C BN V d 1: Xt chiu bin thin ca cc hm s : Gii :
( ) 3 21) 3 8 23
a f x x x x= +
Hm s cho xc nh trn .
Ta c ( ) 2' 6 8f x x x= + ( )' 0 2, 4f x x x= = =
Chiu bin thin ca hm s c nu trong bng sau : x 2 4 +
( )'f x + 0 0 + ( )f x +
Vy hm s ng bin trn mi khong ( );2 v ( )4;+ , nghch bin trn khong ( )2;4
( )2 2
)1
x xb f x
x
=
Hm s cho xc nh trn tp hp { }\ 1 .
Ta c ( )( )
( )( )
22
2 2
1 12 2' 0, 1
1 1
xx xf x x
x x
+ += = >
Chiu bin thin ca hm s c nu trong bng sau : x 1 +
( )'f x + + + +
( )f x
( ) 3 21) 3 8 23
a f x x x x= +
( )2 2
)1
x xb f x
x
=
( ) 3 2) 3 3 2c f x x x x= + + +
( ) 3 21 1) 2 23 2
d f x x x x= +
-
Nguyn Ph Khnh - Lt Cc vn lin quan Hm s lp 12
Tnh n iu ca hm s
7
Vy hm s ng bin trn mi khong ( );1 v ( )1;+ ( ) 3 2) 3 3 2c f x x x x= + + +
Hm s cho xc nh trn .
Ta c ( ) ( )22' 3 6 3 3 1f x x x x= = + = + ( )' 0 1f x x= = v ( )' 0f x > vi mi 1x
V hm s ng bin trn mi na khong ( ; 1 v )1; + nn hm s ng bin trn . Hoc ta c th dng bng bin thin ca hm s : x 1 +
( )'f x + 0 + ( )f x +
1
V hm s ng bin trn mi na khong ( ; 1 v )1; + nn hm s ng bin trn .
( ) 3 21 1) 2 23 2
d f x x x x= + Tng t bi )a
V d 2: Gii :
( ) 3 2) 2 3 1a f x x x= + + Hm s cho xc nh trn .
Ta c ( ) 2' 6 6f x x x= + ( ) ( ) ( ) ( )' 0, ; 1 , 0;f x x f x> + ng bin trn mi khong ( ); 1 v ( )0;+ . ( ) ( ) ( )' 0, 1;0f x x f x< nghch bin trn khong ( )1;0 .
Ngoi ra : Hc sinh c th gii ( )' 0f x = , tm ra hai nghim 1, 0x x= = , k bng bin thin ri kt lun.
Xt chiu bin thin ca cc hm s :
( ) 3 2) 2 3 1a f x x x= + + ( ) 4 2) 2 5b f x x x=
( ) 3 24 2) 6 93 3
c f x x x x= +
( ) 2) 2d f x x x=
-
Nguyn Ph Khnh - Lt Cc vn lin quan Hm s lp 12
Tnh n iu ca hm s
8
( ) 4 2) 2 5b f x x x= Hm s cho xc nh trn .
Ta c ( ) 3' 4 4f x x x= ( ) ( ) ( ) ( )' 0, 1;0 , 1;f x x f x> + ng bin trn mi khong ( )1;0 v ( )1;+ . ( ) ( ) ( ) ( )' 0, ; 1 , 0;1f x x f x< nghch bin trn mi khong ( ); 1 v ( )0;1 .
Ngoi ra : Hc sinh c th gii ( )' 0f x = , tm ra hai nghim 1, 0, 1x x x= = = , k bng bin thin ri kt lun.
( ) 3 24 2) 6 93 3
c f x x x x= +
Hm s cho xc nh trn .
Ta c ( ) ( )22' 4 12 9 2 3f x x x x= + =
( ) 3' 02
f x x= = v ( )' 0f x < vi mi 32
x
V hm s nghch bin trn mi na khong 3;2
v 3;
2
+
nn hm s nghch bin trn .
( ) 2) 2d f x x x= Hm s cho xc nh trn 0;2 .
Ta c ( ) ( )2
1' , 0;2
2
xf x x
x x
=
( ) ( ) ( )' 0, 0;1f x x f x> ng bin trn khong ( )0;1 ( ) ( ) ( )' 0, 1;2f x x f x< nghch bin trn khong ( )1;2
Hoc c th trnh by :
( ) ( ) ( )' 0, 0;1f x x f x> ng bin trn on 0;1 ( ) ( ) ( )' 0, 1;2f x x f x< nghch bin trn on 1;2
V d 3: Gii :
D thy hm s cho lin tc trn on 0;2 v c o hm ( ) 2' 04x
f xx
= + >
l hm s ng bin trn
0;2
v ( ) ( )0 , 0;
2f x f x
>
hay sin tan 2 , 0;
2x x x x
+ >
.
NG DNG O HM TRONG CC BI TON I S
V d 1: Gii :
t 2sin ; 0 1t x t= .
Khi phng trnh ( ) 5 5 81* 81 (1 ) , 0;1256
t t t + =
Xt hm s 5 5( ) 81 (1 )f t t t= + lin tc trn on 0;1 , ta c:
4 4'( ) 5[81 (1 ) ],t 0;1f t t t =
4 481 (1 ) 1
'( ) 040;1
t tf t t
t
= = =
Lp bng bin thin v t bng bin thin ta c: 1 81
( ) ( )4 256
f t f =
Vy phng trnh c nghim 21 1 1sin cos2 ( )
4 4 2 6t x x x k k Z
= = = = + .
Chng minh rng : sin tan 2 , 0;2
x x x x
+ >
.
Gii phng trnh : ( )10 10 81 81sin cos *256
x x+ =
-
Nguyn Ph Khnh - Lt Cc vn lin quan Hm s lp 12
Tnh n iu ca hm s
11
V d 2: Gii :
2 21. 3 (2 9 3) (4 2)( 1 1) 0 (1)x x x x x+ + + + + + + =
Phng trnh (1) ( ) 2 23 (2 ( 3 ) 3) (2 1)(2 (2 1) 3) (2)x x x x + + = + + + + t 3 , 2 1, , 0u x v x u v= = + >
Phng trnh (1) 2 2(2 3) (2 3) (3)u u v v + + = + +
Xt hm s 4 2( ) 2 3 , 0f t t t t t= + + >
Ta c ( )3
4 2
2 3'( ) 2 0, 0
3
t tf t t f t
t t
+= + > >
+ ng bin trn khong ( )0;+ .
Khi phng trnh (3) 1
( ) ( ) 3 2 15
f u f v u v x x x = = = + =
Vy 1
5x = l nghim duy nht ca phng trnh.
Ch :
Nu hm s ( )y f x= lun n iu nghim ngoc ( hoc lun ng bin hoc lun nghch bin ) th s nghim ca phng trnh : ( )f x k= s khng nhiu hn mt v ( ) ( )f x f y= khi v ch khi x y= .
2tan2. os =2 , - ;2 2
xe c x x
+
Xt hm s : 2tan( ) osxf x e c x= + lin tc trn khong - ;
2 2x
. Ta c
Gii phng trnh :
2 21. 3 (2 9 3) (4 2)( 1 1) 0x x x x x+ + + + + + + =
2tan2. osx=2 , - ;2 2
xe c x
+
.
3. 2003 2005 4006 2x x x+ = +
34. 3 1 log (1 2 )x x x= + + +
-
Nguyn Ph Khnh - Lt Cc vn lin quan Hm s lp 12
Tnh n iu ca hm s
12
23
2
3
tantan
2
1 2e os'( ) 2 tan . sin sin
cos os
xx c xf x x e x x
x c x
= =
V 2
3tan2 2 os 0xe c x > > Nn du ca '( )f x chnh l du ca sinx . T y ta c ( ) (0) 2f x f = Vy phng trnh cho c nghim duy nht 0x = .
3. 2003 2005 4006 2x x x+ = +
Xt hm s : ( ) 2003 2005 4006 2x xf x x= +
Ta c: '( ) 2003 ln2003 2005 ln2005 4006x xf x = + 2 2''( ) 2003 ln 2003 2005 ln 2005 0 "( ) 0 x xf x x f x= + > = v nghim
( )' 0f x = c nhiu nht l mt nghim . Do phng trnh ( ) 0f x = c nhiu nht l hai nghim v ( ) ( )0 1 0f f= = nn phng trnh cho c hai nghim 0, 1x x= = Ch :
Nu hm s ( )y f x= lun n iu nghim ngoc ( hoc lun ng bin hoc lun nghch bin ) v hm s ( )y g x= lun n iu nghim ngoc ( hoc lun ng bin hoc lun nghch bin ) trn D , th s nghim trn D ca phng trnh ( ) ( )f x g x= khng nhiu hn mt. Nu hm s ( )y f x= ) c o hm n cp n v phng trnh ( )( ) 0kf x = c m nghim, khi phng trnh ( 1)( ) 0kf x = c nhiu nht l 1m + nghim
34. 3 1 log (1 2 )x x x= + + +
1
2x >
Phng trnh cho
( )3 3 33 1 2 log (1 2 ) 3 log 3 1 2 log (1 2 ) *x x xx x x x x + = + + + + = + + +
Xt hm s: 3
( ) log , 0f t t t t= + > ta c ( ) ( )1' 1 0, 0ln 3
f t t f tt
= + > > l hm ng bin
khong ( )0;+ nn phng trnh ( ) ( )* (3 ) (1 2 ) 3 2 1 3 2 1 0 * *x x xf f x x x = + = + = Xt hm s: 2( ) 3 2 1 '( ) 3 ln 3 2 "( ) 3 ln 3 0x x xf x x f x f x= = = >
-
Nguyn Ph Khnh - Lt Cc vn lin quan Hm s lp 12
Tnh n iu ca hm s
13
( ) 0f x = c nhiu nht l hai nghim, v ( )(0) 1 0f f= = nn phng trnh cho c hai nghim 0, 1x x= = . V d 3: Gii :
iu kin 2 3 2 0 1 2x x x x +
t 2 3 2, 0u x x u= +
Phng trnh ( ) ( ) ( ) ( )2
2
1
3 3
1 1* log 2 2 log 2 .5 2, 0 * *
5 5
u
uu u u
+ + = + + =
Xt hm s : ( ) ( ) 231
log 2 .55
uf u u
= + +
lin tc trn na khong )0; + , ta c :
( )2' 1 1( ) 5 .ln 5.2 0, 0( 2)ln 3 5
uf u u u f uu
= + > +
ng bin trn na khong )0; + v
( )1 2 1f u= = l nghim phng trnh ( )* * .
Khi 2 23 5
23 2 1 3 1 03 5
2
xx x x x
x
=
+ = + = +
=
tho iu kin.
V d 4:
Gii phng trnh : ( ) ( )23 1
2
3
1log 3 2 2 2 *
5
x x
x x
+ + + =
Gii h phng trnh :
1.2 3 4 4 (1)
2 3 4 4 (2)
x y
y x
2.( )( )
3
3
2 1
2 2
x x y
y y x
+ = + =
3.
3 3
6 6
3 3 (1)
1 (2)
x x y y
x y
=
+ =
-
Nguyn Ph Khnh - Lt Cc vn lin quan Hm s lp 12
Tnh n iu ca hm s
14
Gii :
1.2 3 4 4 (1)
2 3 4 4 (2)
x y
y x
iu kin:
34
23
42
x
x
.
Cch 1: Tr (1) v (2) ta c:
( )2 3 4 2 3 4 3x x y y + = +
Xt hm s 3
( ) 2 3 4 , ; 42
f t t t t = +
, ta c:
/ 1 1 3( ) 0, ; 422 3 2 4
f x tt t
= + > + (3) ( ) ( )f x f y x y = = .
Thay x y= vo (1) ,ta c:
2 3 4 4 7 2 (2 3)(4 ) 16x x x x x+ + = + + + =
22
39 02 2 5 12 9 11
9 38 33 09
xxx x x
x x x
= + + = + = =
Vy h phng trnh c 2 nghim phn bit
113
9,3 11
9
xx
yy
= = = =
.
Cch 2: Tr (1) v (2) ta c:
( ) ( )2 3 2 3 4 4 0x y y x+ + + = (2 3) (2 3) (4 ) (4 ) 02 3 2 3 4 4
x y y x
x y y x
+ + + =
+ + + +
2 1
( ) 02 3 2 3 4 4
x y x yx y y x
+ = = + + + + .
Thay x y= vo (1) ,ta c:
2 3 4 4 7 2 (2 3)(4 ) 16x x x x x+ + = + + + =
22
39 02 2 5 12 9 11
9 38 33 09
xxx x x
x x x
= + + = + = =
-
Nguyn Ph Khnh - Lt Cc vn lin quan Hm s lp 12
Tnh n iu ca hm s
15
Vy h phng trnh c 2 nghim phn bit
113
9,3 11
9
xx
yy
= = = =
.
2.( )( )
3
3
2 1
2 2
x x y
y y x
+ = + =
Cch 1 :
Xt hm s 3 / 2( ) 2 ( ) 3 2 0, f t t t f t t t= + = + > .
H phng trnh tr thnh ( ) (1)
( ) (2)
f x y
f y x
= =
.
+ Nu ( ) ( )x y f x f y y x> > > (do (1) v (2)dn n mu thun). + Nu ( ) ( )x y f x f y y x< < < (mu thun).
Suy ra x y= , th vo h ta c ( )3 2 20 1 0 0 1 0.x x x x x v x + = + = = + >
Vy h c nghim duy nht 0
0
x
y
= =
.
Cch 2: Tr (1) v (2) ta c: 3 3 2 23 3 0 ( )( 3) 0x y x y x y x y xy + = + + + =
2 23
( ) 3 02 4
y yx y x x y
+ + + = =
Th x y= vo (1) v (2) ta c: ( )3 20 1 0 0x x x x x+ = + = =
Vy h phng trnh c nghim duy nht 0
0
x
y
= =
.
3.
3 3
6 6
3 3 (1)
1 (2)
x x y y
x y
=
+ =
T (1) v (2) suy ra 1 , 1x y (1) ( ) ( ) (*)f x f y =
Xt hm s 3( ) 3f t t t= lin tc trn on [ 1;1] , ta c
( )2'( ) 3( 1) 0 [ 1;1]f t t t f t= nghch bin trn on [ 1;1]
Do : (*) x y = thay vo (2) ta c nghim ca h l: 6
1
2x y= = .
V d 5:
-
Nguyn Ph Khnh - Lt Cc vn lin quan Hm s lp 12
Tnh n iu ca hm s
16
Gii :
1.2
1 1 (1)
2 1 0 (2)
x yx y
x xy
= =
iu kin: 0, 0x y . Ta c:
1
(1) ( ) 1 0 1.
y x
x yxy y
x
= + = =
y x= phng trnh 2(2) 1 0 1x x = = .
1
yx
= phng trnh (2)v nghim.
Vy h phng trnh c 2 nghim phn bit 1 1;
1 1
x x
y y
= = = =
.
Bnh lun:
Cch gii sau y sai:2
1 1 (1)
2 1 0 (2)
x yx y
x xy
= =
.
iu kin: 0, 0x y .
Xt hm s /2
1 1( ) , \ {0} ( ) 1 0, \ {0}f t t t f t t
t t= = + > .
Suy ra (1) ( ) ( )f x f y x y = = !
Sai do hm s ( )f t n iu trn 2 khong ri nhau (c th ( ) ( )1 1 0f f = = ).
2.3
1 1 (1)
2 1 (2)
x yx y
y x
Cch 1: iu kin: 0, 0.x y
Gii h phng trnh :
1.2
1 1 (1)
2 1 0 (2)
x yx y
x xy
= =
2.3
1 1 (1)
2 1 (2)
x yx y
y x
= = +
-
Nguyn Ph Khnh - Lt Cc vn lin quan Hm s lp 12
Tnh n iu ca hm s
17
1 1(1) 0 ( ) 1 0 .
x yx y x y x y y
xy xy x
+ = + = = =
x y= phng trnh (2)1 5
1 .2
x x
= =
1
yx
= phng trnh (2) 4 2 0.x x + + =
Xt hm s 4 / 33
1( ) 2 ( ) 4 1 0 .
4f x x x f x x x
= + + = + = =
4
3 3
1 32 0, lim lim ( ) 0, 2 0
4 4 4 x xf f x x x x
+
= > = = + > + + =
v nghim. Cch 2: iu kin: 0, 0.x y
1 1(1) 0 ( ) 1 0 .
x yx y x y x y y
xy xy x
+ = + = = =
x y= phng trnh (2)1 5
1 .2
x x
= =
1
yx
= phng trnh (2) 4 2 0.x x + + =
Vi 41 2 0 2 0x x x x< + > + + > .
Vi 4 41 2 0x x x x x x + + > .
Suy ra phng trnh (2)v nghim.
Vy h phng trnh c 3 nghim phn bit
1 5 1 51
2 21 1 5 1 5
2 2
x xx
yy y
+ = = = = + = =
.
V d 6:
Gii h phng trnh:
1.
2 1
2 1
2 2 3 1 ( , )
2 2 3 1
y
x
x x xx y R
y y y
+ + = +
+ + = +
2.
2 1 2 2 1
3 2
(1 4 )5 1 2 (1)
4 1 ln( 2 ) 0 (2)
x y x y x y
y x y x
+ + + = +
+ + + + =
-
Nguyn Ph Khnh - Lt Cc vn lin quan Hm s lp 12
Tnh n iu ca hm s
18
Gii :
1.
2 1
2 1
2 2 3 1 ( , )
2 2 3 1
y
x
x x xx y R
y y y
+ + = +
+ + = +
t 1, 1u x v y= =
( )I vit li 2
2
1 3( )
1 3
v
u
u uII
v v
+ + = + + =
Xt hm s : ( ) 2 1f x x x= + + lin tc x , ta c
( ) ( )2
2 2 2
11 0,
1 1 1
x xx x xf x x f x
x x x
++ += + = >
+ + + ng bin x .
Nu ( ) ( ) 3 3v uu u f u f v v u> > > > v l Tng t nu v u> cng dn n v l
Do h ( )2 21 3 1 3 ( 1 ) (1)
II u uu u u u
u v u v
+ + = = +
= =
t: ( ) 23 ( 1 )ug u u u= + lin tc u R , ta c
2 2
2 2
1'( ) 3 ln 3( 1 ) 3 1 3 1 ln 3 0,
1 1
u u uug u u u u u u R
u u
= + + = + > + +
Do ( )g u ng bin u R v ( )0 1 0g u= = l nghim duy nht ca ( )1 . Nn ( )II 0u v = = . Vy ( ) 1I x y = =
2.
2 1 2 2 1
3 2
(1 4 )5 1 2 (1)
4 1 ln( 2 ) 0 (2)
x y x y x y
y x y x
+ + + = +
+ + + + =
t 2t x y= . Khi phng trnh (1) tr thnh: ( )1 45[( ) ( ) ] 1 2.2 *5 5
t t t+ = +
Xt ( ) 1 45[( ) ( ) ]5 5
t tf t = + , ( ) 1 2.2 tg t = +
D thy : ( ) 1 45[( ) ( ) ]5 5
t tf t = + l hm nghch bin v ( ) 1 2.2 tg t = + l hm ng bin
v ( ) ( )1 1 5 1f g t= = = l mt nghim ca ( )* . Do ( )* c nghim duy nht 1t = . 1 2 1 2 1t x y x y= = = + khi : ( )3 2(2) 2 3 ln( 1) 0 * *y y y y + + + + + =
-
Nguyn Ph Khnh - Lt Cc vn lin quan Hm s lp 12
Tnh n iu ca hm s
19
Xt hm s 3 2( ) 2 3 ln( 1)f y y y y y= + + + + + , ta c:
22 2
2 2
2 1 2 4 3'( ) 3 2 3 0 ( )
1 1
y y yf y y y f y
y y y y
+ + += + + = + >
+ + + + l hm ng bin
v ( 1) 0f = nn ( )* * c nghim duy nht 1y =
Vy nghim ca h l: 0
1
x
y
=
= .
V d 7: Gii :
t: ( ) ( )2
,1
t tf t e g tt
= =
lin tc trn khong ( )1,+ , ta c
( ) ( )' 0, 1tf t e t f t= > > ng bin trn khong ( )1,+
( )/ 32 2
1( ) 0, 1
( 1)
g t t g t
t
= < >
nghch bin trn khong ( )1,+ .
H phng trnh ( ) ( ) ( )( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( )2
2
200720071 12007
20071
x
y
ye
f x g yy f x g y f y g xf y g xx
ex
= + = + = +
+ = =
Nu ( ) ( ) ( ) ( )x y f x f y g y g x y x> > < > v l. Tng t y x> cng v l .
Khi ( ) ( )2 22
20072007 01 1 2
12007
1
x
x
y
ye x
eyxx
x yex
= + = = =
Xt hm s: ( )2
20071
x xh x ex
= +
lin tc trn khong ( )1;+ , ta c
Chng minh rng h phng trnh ( )2
2
20071 1
20071
x
y
ye
y
xe
x
=
=
c ng 2 nghim tha mn iu kin
1, 1x y> >
-
Nguyn Ph Khnh - Lt Cc vn lin quan Hm s lp 12
Tnh n iu ca hm s
20
( )( )
( ) ( ) ( )( )
3 5
2 22 2
3 5
2 22 2
1 3 3' 1 , '' 1 .2 0
21 1
x x x x xh x e e x h x e x x e
x x
= = = + = + >
v ( ) ( )1
lim , limxx
h x h x+ +
= + = +
Vy ( )h x lin tc v c th l ng cong lm trn ( )1;+ . Do chng minh ( )2 c 2 nghim ln hn 1 ta ch cn chng minh tn ti 0 1x > m ( )0 0h x < .
Chn ( ) ( )202
2 : 2 2007 0 03
x h e h x= = + < = c ng hai nghim 1x >
Vy h phng trnh ( )1 c ng 2 nghim tha mn iu kin 1, 1x y> > . V d 8: Gii :
1.
2
2
2
2
12
12
1
xy
xy
zy
zx
z
=
=
=
Gi s x y z> >
Xt hm s : ( ) 22
1
tf t
t=
,xc nh trn { }\ 1D = .Ta c
( ) ( )2
2 2
2( 1)0,
(1 )
tf t x D f t
t
+= >
lun ng bin trn D .
Gii h phng trnh sau:
1.
2
2
2
2
12
12
1
xy
xy
zy
zx
z
=
=
=
2.
3 2
3 2
3 2
9 27 27 0
9 27 27 0
9 27 27 0
y x x
z y y
x z z
+ =
+ = + =
-
Nguyn Ph Khnh - Lt Cc vn lin quan Hm s lp 12
Tnh n iu ca hm s
21
Do : ( ) ( ) ( )x y z f x f y f z y z x> > > > > > . Mu thun, do iu gi s sai . Tng t x y z< < khng tho . Vy x y z= =
H cho c nghim : ( ) ( ); ; 0;0;0x y z =
2.
3 2
3 2
3 2
9 27 27 0
9 27 27 0
9 27 27 0
y x x
z y y
x z z
+ =
+ = + =
3 2 3 2
3 2 3 2
3 2 3 2
9 27 27 0 9 27 27
9 27 27 0 9 27 27
9 27 27 0 9 27 27
y x x y x x
z y y z y y
x z z x z z
+ = = +
+ = = + + = = +
Xt hm s c trng : 2( ) 9 27 27 '( ) 18 27f t t t f t t= + =
( )
3'( ) 0,3 2'( ) 0 18 27 0
32' 0,
2
f t tf t t t
f t t
> >
= = = <
+ > >
Vy , ,x y z thuc min ng bin, suy ra h phng trnh
( )
( )
( )
f x y
f y z
f z x
=
= =
l h hon v vng quanh.
Khng mt tnh tng qut gi s 3 3( ) ( )x y f x f y y z y z
3 3( ) ( )f y f z z x z x x y z x x y z = =
Thay vo h ta c: 3 29 27 27 0 3x x x x + = = . Suy ra: 3x y z= = = V d 9: Gii h phng trnh :
1.
3 2
3 2
3 3 ln( 1)
3 3 ln( 1)
x x x x y
y y y y z
+ + + =
+ + + =
-
Nguyn Ph Khnh - Lt Cc vn lin quan Hm s lp 12
Tnh n iu ca hm s
22
Gii :
3 2
3 2
3 2
3 3 ln( 1)
1. 3 3 ln( 1)
3 3 ln( 1)
x x x x y
y y y y z
z z z z x
+ + + =
+ + + = + + + =
H phng trnh c dng :
( )
( )
( )
f x y
f y z
f z x
=
=
=
.
Ta gi s ( ); ;x y z l nghim ca h. Xt hm s 3 2( ) 3 3 ln( 1),f t t t t t t R= + + + .
Ta c: ( )22
2 1'( ) 3 3 0,
2 1
tf t t t f t
t t
= + + >
+ l hm ng bin t R .
Gi s: { }max ; ;x x y z= th ( ) ( ) ( ) ( )y f x f y z z f y f z x= = = = Vy x y z= = . V phng trnh 3 22 3 ln( 1) 0x x x x+ + + =
Xt hm s ( ) 3 22 3 ln( 1),g x x x x x x R= + + + , hm s ( )g x ng bin trn R v ( )1 0g = , do phng trnh ( ) 0g x = c nghim duy nht 1x = .
Do h cho c nghim l 1x y z= = = .
23
23
23
2 6 log (6 )
2. 2 6 log (6 )
2 6 log (6 )
x x y x
y y z y
z z x z
+ =
+ =
+ =
-
Nguyn Ph Khnh - Lt Cc vn lin quan Hm s lp 12
Tnh n iu ca hm s
23
H cho
32
32
32
log (6 )2 6 ( ) ( )
log (6 ) ( ) ( )2 6 ( ) ( )
log (6 )2 6
xy
x x f y g xy
z f z g y
y y f x g zz
x
z z
= + =
= = + =
= +
Xt hm s 3
2( ) log (6 ) ; ( ) , ( ;6)
2 6
tf t t g t t
t t
= = +
Ta c ( ) ( )
1'( ) 0, ( ;6)
6 ln 3f t t f t
t= <
nghch bin trn khong ( ;6) v
( )( )
32
6'( ) 0, ( ;6)
2 6
tg t t g t
t t
= >
+
ng bin trn khong ( ;6) .
Ta gi s ( ); ;x y z l nghim ca h th x y z= = thay vo h ta c:
32
log (6 ) 32 6
xx x
x x
= = +
Vy nghim ca h cho l 3x y z= = = . Ch :H HON V VNG QUANH:
nh ngha: L h c dng:
1 2
2 3
1
( ) ( )
( ) ( )
.................
( ) ( )n
f x g x
f x g x
f x g x
=
= =
(I)
nh l 1: Nu ,f g l cc hm cng tng hoc cng gim trn A v 1 2
( , ,..., )n
x x x l nghim ca h
trn A th 1 2
...n
x x x= = =
nh l 2:Nu ,f g khc tnh n iu trn A v 1 2
( , ,..., )n
x x x l nghim ca h trn A th
1 2...
nx x x= = = nu n l v 1 3 1
2 4
...
...n
n
x x x
x x x
= = = = = =
nu n chn
V d 10: Gii h phng trnh :
1.
sin sin 3 3 (1)
(2) 5
x y x y
x y
=
+ =
-
Nguyn Ph Khnh - Lt Cc vn lin quan Hm s lp 12
Tnh n iu ca hm s
24
Gii :
1.
sin sin 3 3 (1)
(2) 5
, 0 (3)
x y x y
x y
x y
=
+ =
>
T ( ) ( )2 , 3 , (0; )5
x y
( ) ( )1 sin 3 sin 3 *x x y y = .
Xt hm s ( ) sin 3 , (0; )5
f t t t t
= ta c ( ) ( )' cos 3 0, (0; )5
f t t t f t
= < l hm
nghch bin trn khong (0; )5
t
nn ( ) ( ) ( )* f x f y x y = =
Vi x y= thay vo ( )2 ta tm c 10
x y
= =
Vy ( ); ;10 10
x y
=
l nghim ca h.
2.2 3
2 3
log (1 3cos ) log (sin ) 2
log (1 3 sin ) log (cos ) 2
x y
y x
+ = +
+ = +
iu kin : cos 0
sin 0
x
y
>
>
-
Nguyn Ph Khnh - Lt Cc vn lin quan Hm s lp 12
Tnh n iu ca hm s
25
t cos ; sinu x v y= = , ta c h: ( )( )
2 3
2 3
log (1 3 ) log ( ) 2 1
log (1 3 ) log ( ) 2 2
u v
v u
+ = +
+ = +
tr v theo v ta c
( )3 3 3 3
log (1 3 ) log log (1 3 ) log ( ) ( ) *u u v v f u f v+ + = + + =
Xt hm s 3 3
( ) log (1 3 ) logf t t t= + + , d thy ( )f t l hm ng bin nn ( )* u v = .
Thay vo ( )1 ta c : 3 3
1 3 1log (1 3 ) log 2 9
6
uu u u
u
++ = = =
Vy h cho
21sin
6 21
cos 26
y ky
y k
x x m
= += = +
= = +
, trong 1
sin cos6
= = .
V d 11: Gii :
Xt hm s ( ) 4 2 1f x x x= + lin tc trn na khong )0; + , ta c
( )( )324
1 1' 0
21
xf x
xx
=
-
Nguyn Ph Khnh - Lt Cc vn lin quan Hm s lp 12
Tnh n iu ca hm s
26
iu kin: 3 1x .
Phng trnh 3 3 4 1 1
(1)4 3 3 1 1
x xm
x x
+ + + =
+ + +
Nhn thy rng: ( ) ( )2 2
2 2 3 13 1 4 1
2 2
x xx x
+ + + = + =
Nn tn ti gc 0; , tan ; 0;12 2t t
=
sao cho:
2
23 2 sin 2
1
tx
t+ = =
+ v
2
2
11 2 cos 2
1
tx
t
= =
+
( ) ( )2
2
3 3 4 1 1 7 12 9, 2
5 16 74 3 3 1 1
x x t tm m f t
t tx x
+ + + + += = =
+ ++ + +
Xt hm s: 2
2
7 12 9( )
5 16 7
t tf t
t t
+ += + +
lin tc trn on 0;1t . Ta c
( )( )
2
22
52 8 60'( ) 0, 0;1
5 16 7
t tf t t f t
t t
= < + +
nghch bin trn on [ ]0;1 v 9 7(0) ; (1)7 9
f f= =
Suy ra phng trnh ( )1 c nghim khi phng trnh ( )2 c nghim trn on 0;1t khi v ch khi: 7 9
9 7m
CC BI TON BT PHNG TRNH
V d 1:
Gii:
1. 5 1 3 4x x + +
iu kin : 1
5x
Gii cc bt phng trnh sau :
1. 5 1 3 4x x + +
52. 3 3 2 2 6
2 1x x
x +
-
Nguyn Ph Khnh - Lt Cc vn lin quan Hm s lp 12
Tnh n iu ca hm s
27
Xt hm s ( ) 5 1 3f x x x= + + lin tc trn na khong 1;
5
+
, ta c
( )5 1 1'( ) 0 ,52 5 1 2 1
f x x f xx x
= + > >
l hm s ng bin trn na khong
1;
5
+
v (1) 4f = , khi bt phng trnh cho ( ) (1) 1.f x f x
Vy bt phng trnh cho c nghim l 1x . 5
2. 3 3 2 2 62 1
x xx
+
V d 2:
Gii:
iu kin: 1 3
2 2x<
Bt phng trnh cho 5
3 3 2 2 6 ( ) ( ) (*)2 1
x x f x g xx
+ +
Xt hm s 5
( ) 3 3 22 1
f x xx
= +
lin tc trn na khong 1 3;
2 2
, ta c
3
3 5 1 3'( ) 0, ; ( )
2 23 2 ( 2 1)f x x f x
x x
= <
l hm nghch bin trn na on 1 3;
2 2
Hm s ( ) 2 6g x x= + l hm ng bin trn v (1) (1) 8f g= = Nu 1 ( ) (1) 8 (1) ( ) (*)x f x f g g x> < = = < ng Nu 1 ( ) (1) 8 (1) ( ) (*)x f x f g g x< > = = > v nghim.
Vy nghim ca bt phng trnh cho l: 3
12
x .
Gii cc bt phng trnh sau :
52. 3 3 2 2 6
2 1x x
x +
-
Nguyn Ph Khnh - Lt Cc vn lin quan Hm s lp 12
Tnh n iu ca hm s
28
V d 3:
Gii:
iu kin: 1
2x .
Bt phng trnh cho ( )( 2 6)( 2 1 3) 4 *x x x + + + Nu 2 1 3 0 5 (*)x x lun ng. Nu 5x >
Xt hm s ( ) ( 2 6)( 2 1 3)f x x x x= + + + lin tc trn khong ( )5;+ , ta c:
( )1 1 2 6'( ) ( )( 2 1 3) 0, 52 2 2 6 2 1
x xf x x x f x
x x x
+ + += + + > >
+ + ng
bin trn khong ( )5;+ v (7) 4f = , do ( )* ( ) (7) 7f x f x .
Vy nghim ca bt phng trnh cho l: 1
72x .
V d 3:
Gii :
iu kin:
3 22 3 6 16 02 4.
4 0
x x xx
x
+ + +
.
Bt phng trnh cho ( )3 22 3 6 16 4 2 3 ( ) 2 3 *x x x x f x + + + < < Xt hm s
3 2( ) 2 3 6 16 4f x x x x x= + + + lin tc trn on 2;4 , ta c:
( ) ( )2
3 2
3( 1) 1'( ) 0, 2;4
2 42 3 6 16
x xf x x f x
xx x x
+ += + >
+ + + ng bin trn na
khong ( )2;4 v (1) 2 3f = , do ( )* ( ) (1) 1f x f x < < .
Gii cc bt phng trnh sau :
3. ( 2)(2 1) 3 6 4 ( 6)(2 1) 3 2x x x x x x+ + + + +
Gii cc bt phng trnh sau :
3 24. 2 3 6 16 2 3 4x x x x+ + + < +
-
Nguyn Ph Khnh - Lt Cc vn lin quan Hm s lp 12
Tnh n iu ca hm s
29
Vy nghim ca bt phng trnh cho l: 2 1x < .
CC BI TON LIN QUAN THAM S V d 1: Gii: 1. Hm s cho xc nh trn .
Ta c ( ) 2' 2 4f x x ax= + + Cch 1 :
Hm s ( )f x ng bin trn khi v ch khi ( ) 2 2' 0, 2 4 0, 0 4 0 2 2 2f x x x ax x a a hay a + +
Cch 2 :
2 4a = Nu 2 4 0 2 2a hay a < < < th ( )' 0f x > vi mi x . Hm s ( )f x ng bin trn Nu 2a = th ( ) ( )2' 2f x x= + ( ) ( )' 0 2, ' 0, 2f x x f x x= = > . Hm s ( )f x ng bin trn mi na khong ( ); 2 2;v + nn hm s ( )f x ng bin trn Nu 2a = . Hm s ( )f x ng bin trn Nu 2a < hoc 2a > th ( )' 0f x = c hai nghim phn bit 1 2,x x . Gi s 1 2x x< . Khi hm s nghch bin trn khong ( )1 2;x x ,ng bin trn mi khong ( )1;x v ( )2;x + . Do 2a < hoc
2a > khng tho mn yu cu bi ton .
Vy hm s ( )f x ng bin trn khi v ch khi 2 2a Ch : li gii cch 1 thiu t nhin, khng trong sng . 2. Hm s cho xc nh trn .
Ta c : ( ) ( ) ( ) ( )2 2' 1 2 1 3f x a x a x g x= + + + =
Vi gi tr no ca a hm s sau ng bin trn .
( ) 3 211. 4 33
f x x ax x= + + +
( ) ( ) ( )2 3 212. 1 1 3 53
f x a x a x x= + + + +
-
Nguyn Ph Khnh - Lt Cc vn lin quan Hm s lp 12
Tnh n iu ca hm s
30
Hm s ( )f x ng bin trn khi v ch khi ( ) ( )' 0, 1f x x Xt 2 1 0 1a a = =
( ) ( ) 31 ' 4 3 , ' 0 14
a f x x f x x a+ = = + = khng tho yu cu bi ton.
( )1 ' 3 0 1a f x x a+ = = > = tho mn yu cu bi ton.
Xt 2 1 0 1a a
( ) ( ) ( ) ( )2
2 22
1 0 1 1 1 11 1 2
1 22 2 0' 1 3 1 0g
a a a a aa a
a aa aa a
> < > < > < + + = +
Kt hp cc trng hp , vi 1 2a a th th ca hm s ng bin trn . V d 2: Gii : 1.
Hm s cho xc nh trn { }\ 1D = .
Ta c ( ) ( ) ( )( )
( )( )
( ) ( ) ( )2
2
2 2
1 2 1 1' , 1 2 1 1, 1
1 1
m x m x g xf x g x m x m x x
x x
+ += = = + +
+ +
Du ca ( )'f x l du ca ( )g x . Hm s ( )f x ng bin trn mi khong ( ) ( ); 1 1;v + khi v ch khi ( ) ( )0, 1 1g x x Xt ( ) ( )1 0 1 1 0, 1 1m m g x x m a = = = > = tho mn yu cu bi ton . Xt 1 0 1m m
( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( )21 0 1 1
1 1 21 21 2 0' 1 1 0
g
m m mm b
mm mm m
> > > < =
T ( ) ( )a v b suy ra 1 2m th tho mn yu cu bi ton . 2.
Hm s cho xc nh trn { }\D m= .
1. Vi gi tr no ca m hm s ( ) ( )21 2 1
1
m x xf x
x
+ +=
+ ng bin mi khong xc nh .
2. Vi gi tr no ca m hm s ( ) 4mxf xx m
+=
+ nghch bin khong ( );1 .
-
Nguyn Ph Khnh - Lt Cc vn lin quan Hm s lp 12
Tnh n iu ca hm s
31
Ta c ( )( )
2
2
4'
mf x
x m
=
+
Hm s nghch bin trn khong ( );1 khi v ch khi ( ) ( )( )' 0, ;1
;1
f x x
m
<
( )2 4 0 2 2 2 2
2 11 1;1
m m mm
m mm
< < < < .
Xt hm s ( ) 26 4g x x x= lin tc trn khong ( )1;+ , ta c ( ) ( )' 12 4 0, 1g x x x g x= > > ng bin trn khong ( )1;+ v
( ) ( ) ( )21 1
lim lim 6 4 2, limxx x
g x x x g x+ + +
= = = +
x 1 +
( )'g x + ( )g x +
2 Da vo bng bin thin suy ra 2 2m m 2. Hm s cho xc nh trn .
Ta c : 2' 3 2 3y mx x= +
Hm s cho ng bin trn khong ( )3;0 khi v ch khi ( )' 0, 3;0y x
Hay ( ) ( )2 22 3
3 2 3 0, 3;0 , 3;03
xmx x x m x
x
+ +
Tm iu kin ca tham s m sao cho hm s :
1. 3 22 2 1y x x mx= ng bin trn khong ( )1;+ ?. 2. 3 2 3 2y mx x x m= + + ng bin trn khong ( )3;0 ?.
-
Nguyn Ph Khnh - Lt Cc vn lin quan Hm s lp 12
Tnh n iu ca hm s
32
Xt hm s ( ) 22 3
3
xg x
x
+= lin tc trn khong ( )3;0 , ta c
( ) ( ) ( )2
4
6 18' 0, 3;0
9
x xg x x g x
x
+= < nghch bin trn khong ( )3;0 v
( ) ( )3 0
4lim , lim
9x xg x g x
+ = =
x 3 0
( )'g x
( )g x 49
Da vo bng bin thin suy ra 4
9m
V d 4 : Gii : 1. Hm s cho xc nh trn .
Ta c : ( ) 2' 3 6 1f x x x m= + + + Cch 1 :
Hm s cho nghch bin trn khong ( )1;1 khi v ch khi ( ) ( )' 0, 1;1f x x hay ( ) ( )
( )( ) ( )2
1;13 6 1 , 1;1 min 1
xm x x x m g x
+ + . Xt hm s
( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( )23 6 1 , 1;1 ' 6 6 0, 1;1g x x x x g x x x g x= + + = < nghch bin trn khong ( )1;1 v ( ) ( )
1 1lim 2, lim 10x x
g x g x+
= =
x 1 1
( )'g x ( )g x 2
10
Tm iu kin ca tham s m sao cho hm s :
1. ( )3 23 1 4y x x m x m= + + + + nghch bin trn khong ( )1;1 ?.
2. ( ) ( )3 21 2 1 13
y mx m x m x m= + + + ng bin trn khong ( )2;+ ?.
-
Nguyn Ph Khnh - Lt Cc vn lin quan Hm s lp 12
Tnh n iu ca hm s
33
Vy 10m tho yu cu bi ton . Cch 2 :
( )'' 6 6f x x= + Nghim ca phng trnh ( )'' 0f x = l 1 1x = < . Do , hm s cho nghch bin trn khong ( )1;1 khi v ch khi ( ) 2' 1 3.1 6.1 1 0 10f m m= + + + . 2. Hm s cho xc nh trn .
Ta c : ( )2' 4 1 1y mx m x m= + + Hm s ng bin trn khong ( )2;+ khi v ch khi
( ) ( ) ( )2' 0, 2; 4 1 1 0, 2;y x mx m x m x + + + +
( ) ( ) ( )2 24 1
4 1 4 1, 2; , 2;4 1
xx x m x x m x
x x
+ + + + + +
+ +
Xt hm s ( ) ( ) ( ) ( )( )
( ) ( )2 22
2 2 14 1, 2; ' 0, 2;
4 1 4 1
x xxg x x g x x g x
x x x x
++= + = < +
+ + + +
nghch bin trn khong ( )2;+ v ( ) ( )2
9lim , lim 0
13 xxg x g x
+ += =
x 2 +
( )'g x
( )g x 913
0
Vy 9
13m tho yu cu bi ton .
V d 5: Gii: 1. Hm s cho xc nh trn .
Tm iu kin ca tham s m sao cho hm s :
1. ( ) ( ) ( )3 2 22 7 7 2 1 2 3y x mx m m x m m= + + ng bin trn khong ( )2;+ ?.
2. ( )2 1 12
mx m xy
x m
+ + =
ng bin trn khong ( )1;+ ?.
-
Nguyn Ph Khnh - Lt Cc vn lin quan Hm s lp 12
Tnh n iu ca hm s
34
Ta c : ( ) ( )2 2' 3 2 2 7 7y x mx m m g x= + = Hm s cho ng bin trn khong ( )2;+ khi v ch khi ( )' 0, 2;y x + Xt hm s ( ) ( )2 23 2 2 7 7g x x mx m m= + trn khong ( ) ( )2; ' 6 2x v g x x m + = Cch 1:
Hm s ( )g x ng bin trn khong ( )2;+ khi v ch khi
( ) ( )2 2 2 52 0 3.2 2 .2 2 7 7 0 2 3 5 0 12
g m m m m m m + + + .
Vi cch gii ny hc sinh nn dng cho bi trc nghim, gc bi ton t lun thiu i tnh chun xc v trong sng ca bi ton . Cch 2 :
( )' 03
mg x x= =
Nu 2 63
mm , khi ( ) ( )0, 2;g x x +
( )( ) 2
2;
5min 0 2 3 5 0 1
2xg x m m m
+ + +
Nu 2 63
mm> > , kh nng ny khng th xy ra (v sao ?).
2.
Hm s cho xc nh trn \2
mD
=
.
Nu 0m = , ta c 2
1 1' 0, 0
2 2
xy y x
x x
= = > . Hm s ng bin trn cc khong
( ) ( );0 0;v + , do cng ng bin trn khong ( )1;+ Vy ( )0m a= tho mn yu cu bi ton . Nu 0m , ta c
( )( )
( )( )
2 2 22 2 2
2 2
2 2 2' , 2 2 2
2 2
g xmx m x m my g x mx m x m m
x m x m
+= = = +
Hm s ng bin trn khong ( )1;+ khi v ch khi
( )( )
( )2
2 00
1; 2 0 12
21 3 2 0 13
mm
mm m b
g m m m
> >
+ <
= + +
-
Nguyn Ph Khnh - Lt Cc vn lin quan Hm s lp 12
Tnh n iu ca hm s
35
T ( ) ( )a v b suy ra 0 1m th tho mn yu cu bi ton . V d 6: Gii : Hm s cho xc nh trn .
Ta c : 2' 3 6y x x m= + + c '
' 9 3y
m =
Nu 3 ' 0 ' 0,g
m y x , khi hm s lun ng bin trn , do 3m
khng tho yu cu bi ton .
Nu 3 ' 0g
m < > , khi ' 0y = c hai nghim phn bit ( )1 2 1 2,x x x x< v hm s nghch bin trong on
1 2;x x vi di 2 1l x x=
Theo Vi-t, ta c :1 2 1 2
2,3
mx x x x+ = =
Hm s nghch bin trn on c di bng 1 1l =
( ) ( )2 22 1 1 2 1 24 9
1 4 1 4 13 4
x x x x x x m m = + = = =
Cu hi nh : Tm tt c cc tham s m hm s 3 23y x x mx m= + + + nghch bin trn on c
di bng 1 .C hay khng yu cu bi ton tho :2 1
1?.l x x=
NG DNG N IU TRONG BT NG THC V d 1: Gii :
1 Cho 0x y z .Chng minh rng : x z y x y z
z y x y z x+ + + +
0x y z
Tm tt c cc tham s m hm s 3 23y x x mx m= + + + nghch bin trn on c di bng 1?.
1. Cho 0x y z .Chng minh rng : x z y x y z
z y x y z x+ + + +
2. Cho , , 0x y z > Chng minh rng: 4 4 4 2 2 2 2 2 2( ) ( ) ( ) ( )x y z xyz x y z xy x y yz y z zx z x+ + + + + + + + + + .
3. Chng minh rng : ( )ln 1 , 0x x x> + >
-
Nguyn Ph Khnh - Lt Cc vn lin quan Hm s lp 12
Tnh n iu ca hm s
36
Xt hm s : ( )x z y x y z
f xz y x y z x
= + + + +
.
Ta c: ( )2 2 2
1 1 1 1'( ) ( ) ( ) ( )( ) 0, 0
y zf x y z x f x
z y yzx x x= = l hm s ng bin
0x ( ) ( ) 0f x f y = pcm. 2. Cho , , 0x y z > Chng minh rng: 4 4 4 2 2 2 2 2 2( ) ( ) ( ) ( )x y z xyz x y z xy x y yz y z zx z x+ + + + + + + + + + .
Khng mt tnh tng qut ta gi s: 0x y z > .
Xt hm s 4 4 4 2 2 2 2 2 2( ) ( ) ( ) ( ) ( )f x x y z xyz x y z xy x y yz y z zx z x= + + + + + + + +
Ta c : 3 2 3 3 2'( ) 4 3 ( ) ( ) ( ) "( ) 12 6 ( ) 2f x x x y z xyz yz x y z y z f x x x y z yz= + + + + + + = + +
"( ) 0f x > (do x y z ) 2 3 2'( ) '( ) ( ) 0f x f y z y z z y z = = nn ( )f x l hm s ng
bin. 4 3 2 2 2 2( ) ( ) 2 ( ) 0f x f y z z y y z z z y = + = pcm.
3. Chng minh rng : ( )ln 1 , 0x x x> + > Hm s ( ) ( )ln 1f x x x= + xc nh v lin tc trn na khong )0; + v c o hm
( ) 1' 1 01
f xx
= >+
vi mi 0x > . Do hm s ( )f x ng bin trn na khong )0; + , hn na ( ) ( )0 0f x f> = vi mi 0x > Hay ( )ln 1 , 0x x x> + > V d 2: Gii :
1. Cho , , 0a b c > . Chng minh rng: 32
a b c
a b b c c a+ +
+ + +
t , , 1b c a
x y z xyza b c
= = = = v bt ng thc cho 1 1 1 3
1 1 1 2x y z + +
+ + + .
Gi s 1 1z xy nn c: 1 1 2 2
1 1 1 1
z
x y xy z+ =
+ + + +
1. Cho , , 0a b c > . Chng minh rng: 32
a b c
a b b c c a+ +
+ + +.
2. Cho 0 a b c< . Chng minh rng:22 2 2 ( )
3( )
a b c c a
b c c a a b a c a
+ + +
+ + + +.
-
Nguyn Ph Khnh - Lt Cc vn lin quan Hm s lp 12
Tnh n iu ca hm s
37
2
1 1 1 2 1 2 1( )
1 1 1 1 11 1
z tf t
x y z z tz t + + + = + =
+ + + + ++ + vi 1t z=
Ta c: 2 2 2 2 2
2 2 2(1 ) 3'( ) 0 ( ) (1) , 1
2(1 ) (1 ) (1 )
t tf t f t f t
t t t
= =
+ + +pcm.
2. Cho 0 a b c< . Chng minh rng:22 2 2 ( )
3( )
a b c c a
b c c a a b a c a
+ + +
+ + + +
t , ,1b c
x xa a
= = . Khi bt ng thc cn chng minh tr thnh
222 2 2 4 1 2 ( 1)1 (2 2 )
1 1 1 1
x x x x x xx x
x x x x
+ + + +
+ + + + + ++ + + + + +
Xt hm s 21 2 ( 1)
( ) 1 (2 2 ), 11
x x xf x x x x
x
+ +
= + + + + + +
Ta c: 2 2
2(2 1) 1 2 +1 2'( ) 2 1 2 ( 1)[ ] 0, 1
1 +1( ) ( )
x xf x x x
x x
+ = + =
+ + +
Nh vy hm ( )f x l ng bin do 21
( ) ( ) 3 3f x f
= +
Nhng 32 2 2
1 1 1'( ) 2 3 3 3 . . 3 0f
= + = + + =
( ) ( ) (1) 0f x f f = pcm.
BI TP T LUYN
1. Chng minh rng hm s ( ) 21f x x= nghch bin trn on 0;1 .
2. Chng minh rng hm s ( ) 3 24 2 33
f x x x x= + ng bin trn .
3. Xt chiu bin thin ca cc hm s:
( ) 5 4 310 7) 2 53 3
a f x x x x= + +
( ) 3 2) 2 1b f x x x x= + +
( ) 4)c f x xx
= +
( ) 9)d f x xx
=
( ) 3 21) 2 4 53
e f x x x x= +
( )2 8 9
)5
x xf f x
x
+=
( ) 2) 2 3g f x x x= +
1Highlight
1Highlight
-
Nguyn Ph Khnh - Lt Cc vn lin quan Hm s lp 12
Tnh n iu ca hm s
38
( ) 1) 21
h f x xx
= +
( )) 3 1i f x x= + ( ) 2) 4j f x x x= ( ))k f x x x= + ( ))l f x x x=
( ) 22
)9
xm f x
x=
4. Xt chiu bin thin ca cc hm s sau :
2
2
1 1)
21
)33
)1
) 2 3
a yx xx
b yxx
c yx
d y x x
=
+=
=+
= + +
4 3
4 3 2
5 3
7 6 5
1) 5
23 3
) 2 6 114 24
) 85
7) 9 7 12
5
e y x x x
f y x x x x
g y x x
h y x x x
= + +
= + +
= + +
= + +
5. Chng minh rng :
)a Hm s 2
2
xyx
=
+ ng bin trn mi khong xc nh ca n .
)b Hm s 2 2 3
1
x xy
x
+=
+ nghch bin trn mi khong xc nh ca n .
6. Chng minh rng :
)a Hm s
=+3
1 2
xy
x nghch bin trn mi khong xc nh ca n .
)b Hm s +
=+
22 3
2 1
x xy
x ng bin trn mi khong xc nh ca n .
)c Hm s = + +2 8y x x nghch bin trn .
)d Hm s = + 2cosy x x ng bin trn . 7. Chng minh rng :
)a Hm s = 22y x x nghch bin trn on 1;2
-
Nguyn Ph Khnh - Lt Cc vn lin quan Hm s lp 12
Tnh n iu ca hm s
39
)b Hm s = 2 9y x ng bin trn na khong ) +3;
)c Hm s = +4
y xx nghch bin trn mi na khong ) 2;0 v ( 0;2
)d Hm s 2 1
xyx
=+
ng bin trn khong ( )1;1 , nghch bin trn mi khong ( ); 1 v
( )1;+ . 8. Cho hm s = 22 2y x x
)a Chng minh hm s ng bin trn na khong ) +2; )b Chng minh rng phng trnh =22 2 11x x c nghim duy nht .
Hng dn :
)a( ) ( )
= > +
5 8' 0, 2;
2
x xy x
x. Do hm s ng bin trn na khong ) +2;
)b Hm s xc nh v lin tc trn na khong ) +2; , do cng lin tc trn on 2;3 , ( ) ( )2 11 3y y< < nn theo nh l gi tr trung gian ca hm s lin tc, tn ti s thc ( ) 2;3c sao
cho ( ) = 11y c . S thc ( ) 2;3c l 1 nghim ca phng trnh cho v v hm s ng bin trn na khong ) +2; nn ( ) 2;3c l nghim duy nht ca phng trnh . 9. Cho hm s = +2sin cosy x x .
)a Chng minh rng hm s ng bin trn on
0;3
v nghch bit trn on
;3
.
)b Chng minh rng vi mi ( ) 1;1m , phng trnh + =2sin cosx x m c nghim duy nht thuc on 0; .
Hng dn :
)a Chng minh rng hm s ng bin trn on
0;3
v nghch bit trn on
;3
.
Hm s lin tc trn on 0; v ( ) ( )= ' sin 2 cos 1 , 0;y x x x
V ( )0; sin 0x x > nn trong khong ( ) ( ) 10; : ' 0 cos2 3
f x x x
= = =
>
' 0, 0;
3y x nn hm s ng bin trn on
0;3
<
' 0, ;
3y x nn hm s nghch bin trn on
;3
-
Nguyn Ph Khnh - Lt Cc vn lin quan Hm s lp 12
Tnh n iu ca hm s
40
)b Chng minh rng vi mi ( ) 1;1m , phng trnh + =2sin cosx x m c nghim duy nht thuc on 0; .
0;
3x ta c ( )
50 1
3 4y y y y nn phng trnh cho khng c nghim ( ) 1;1m
;
3x ta c ( )
51
3 4y y y y . Theo nh l v gi tr trung gian ca hm s
lin tc vi ( )
51;1 1;
4m , tn ti mt s thc
;3
c sao cho ( ) = 0y c . S c l nghim
ca phng trnh + =2sin cosx x m v v hm s nghch bin trn on
;3
nn trn on ny ,
phng trnh c nghim duy nht .
Vy phng trnh cho c nghim duy nht thuc on 0; .
10. Cho ( ) ( )1;1 , 2;4A B l hai im ca parabol = 2y x .Xc nh im C thuc parabol sao cho tip tuyn ti C vi parabol song song vi ng thng AB .
11. Vi gi tr no ca a hm s ( ) 3f x x ax= + nghch bin trn . 12. Vi gi tr no ca m , cc hm s ng bin trn mi khong xc nh ca n ?
) 21
ma y x
x= + +
( )22 2 3 1
)1
x m x mb y
x
+ + +=
Hng dn :
( )= + + =
2
) 2 ' 1 , 11 1
m ma y x y x
x x
0m th > ' 0; 1y x . Do hm s ng bin trn mi khong ( );1 v ( )+1; .
> 0m th ( )
( )( )
= =
2
2 2
1' 1 , 1
1 1
x mmy x
x x
v = = ' 0 1y x m . Lp bng bin thin ta
thy hm s nghch bin trn mi khong ( )1 ;1m v ( )+1;1 m ; do khng tho iu kin . Vy :hm s ng bin trn mi khong xc nh ca n khi v ch khi 0m Ch : Bi ton trn c m rng nh sau
1)a Tm gi tr ca m hm s ng bin ( ) ; 1
2)a Tm gi tr ca m hm s ng bin ( )+2;
3)a Tm gi tr ca m hm s nghch bin trong khong c di bng 2.
1Highlight
-
Nguyn Ph Khnh - Lt Cc vn lin quan Hm s lp 12
Tnh n iu ca hm s
41
4)a Tm gi tr ca m hm s nghch bin trn mi khong ( )0;1 v ( )1;2 .
5)a Gi phng trnh ' 0y = c hai nghim
1 21x x< < hm s ng bin trn mi khong
( ) ( )1 2;1 1;x v x , trng hp ny khng tha . 13. Vi gi tr no ca m , cc hm s nghch bin trn
( )3 21 2 2 1 3 23
y x x m x m= + + + +
Hng dn :
( )3 2 21 2 2 1 3 2 ' 4 2 1, ' 2 53
y x x m x m y x x m m= + + + + = + + + = +
= 5
2m th ( )= 2' 2 0y x vi mi =, ' 0x y ch ti im = 2x . Do hm s nghch bin
trn .
( ) < < 5 ' 02
m hay th < ' 0,y x . Do hm s nghch bin trn .
( ) > > 5 ' 02
m hay th =' 0y c hai nghim ( )< 1 2 1 2,x x x x . Hm s ng bin trn khong
( ) 1 2;x x . Trng hp ny khng tha mn . Ngoi ra ta c th trnh by : Hm s nghch bin trn khi v ch khi
1 0 52 5 0
' 0 2
am m
=
-
Nguyn Ph Khnh - Lt Cc vn lin quan Hm s lp 12
Tnh n iu ca hm s
42
3)a Tm gi tr ca m hm s ng bin trong khong c di bng 1.
4)a Tm gi tr ca m hm s nghch bin trn khong ( )0;1 .
14. Cho hm s ( ) ( ) ( )3 21 21 2 33 3
f x x m x m x= + +
)a Vi gi tr no ca m , hm s ng bin trn )b Vi gi tr no ca m , hm s ng bin trn :
( )1) 1;b + ( )2) 1;1b (3) ; 1b
4) 1;0b
15. Cho hm s ( ) 2 sin tan 3f x x x x= +
)a Chng minh rng hm s ng bin trn na khong 0;2
.
)b Chng minh rng 2 sin tan 3x x x+ > vi mi 0;2
x
.
Hng dn :
)a Chng minh rng hm s ng bin trn na khong 0;2
Hm s ( ) 2 sin tan 3f x x x x= + lin tc trn na khong 0;2
v c o hm
( ) ( ) ( )2
3 2
2 2 2
1 cos 2 cos 11 2 cos 1 3 cos' 2 cos 3 0, 0;
2cos cos cos
x xx xf x x x
x x x
+ + = + = = >
Do hm s ( ) 2 sin tan 3f x x x x= + ng bin trn na khong 0;2
)b Chng minh rng 2 sin tan 3x x x+ > vi mi 0;2
x
Hm s ( ) 2 sin tan 3f x x x x= + ng bin trn na khong 0;2
v
( ) ( )0 0, 0;2
f x f x
=
; do 2 sin tan 3 0x x x+ > mi 0;2
x
hay
2 sin tan 3x x x+ > vi mi 0;2
x
16.
1Highlight
-
Nguyn Ph Khnh - Lt Cc vn lin quan Hm s lp 12
Tnh n iu ca hm s
43
)a Chng minh rng tanx x> vi mi 0;2
x
.
)b Chng minh rng 3
tan3
xx x> + vi mi 0;
2x
.
Hng dn :
)a Chng minh rng hm s ( ) tanf x x x= ng bin trn na khong 0;2
.
Hm s ( ) tanf x x x= lin tc trn na khong 0;2
v c o hm
( ) 221
' 1 tan 0, 0;2cos
f x x xx
= = >
.
Do hm s ( ) tanf x x x= ng bin trn na khong 0;2
v ( ) ( )0 0, 0;
2f x f x
> =
hay tanx x> .
)b Chng minh rng 3
tan3
xx x> + vi mi 0;
2x
.
Xt hm s ( )3
tan3
xg x x x= trn na khong 0;
2
.
Hm s ( )3
tan3
xg x x x= lin tc trn na khong 0;
2
v c o hm
( ) ( ) ( )2 2 221
' 1 tan tan tan 0, 0;2cos
g x x x x x x x x xx
= = = + >
cu )a
Do hm s ( )3
tan3
xg x x x= ng bin trn na khong 0;
2
v
( ) ( )0 0, 0;2
g x g x
> =
hay 3
tan3
xx x> + vi mi 0;
2x
.
17. Cho hm s ( ) 4 tanf x x x
= vi mi 0;4
x
)a Xt chiu bin thin ca hm s trn on 0;4
.
)b T suy ra rng 4
tanx x
vi mi 0;4
x
.
Hng dn :
)a Xt chiu bin thin ca hm s trn on 0;4
.
-
Nguyn Ph Khnh - Lt Cc vn lin quan Hm s lp 12
Tnh n iu ca hm s
44
Hm s ( ) 4 tanf x x x
= lin trc trn on 0;4
v c o hm
( ) ( ) 224 1 4 4
' tan , 0; , ' 0 tan4cos
f x x x f x xx
= = = =
V 4
0 1 tan4
< < = nn tn ti mt s duy nht 0;4
c
sao cho 4
tanc
=
( ) ( ) ' 0, 0;f x x c > hm s ( )f x ng bin trn on 0;x c
( ) ' 0, ;4
f x x c
<
hm s ( )f x nghch bin trn on ;4
x c
)b D thy ( ) ( ) 4 40 ; 0; tan 0 tan4
f x f c x x x hay x x
vi mi 0;4
x
.
18. Chng minh rng cc bt ng thc sau : )a sinx x< vi mi 0x > , sinx x> vi mi 0x <
)b 2
cos 12
xx > vi mi 0x
)c3
sin6
xx x> vi mi 0x > ,
3
sin6
xx x< vi mi 0x <
)d sin tan 2x x x+ > vi mi 0;2
x
Hng dn : )a sinx x< vi mi 0x > .
Hm s ( ) sinf x x x= lin tc trn na khong 0;2
v c o hm
( ) 2' 1 cos 2 sin 0, 0;2 2
xf x x x
= = >
. Do hm s ng bin trn na khong 0;
2
v ta c
( ) ( )0 0, 0;2
f x f x
> =
, tc l sin 0, 0; sin , 0;2 2
x x x hay x x x
> >
.
)b 2
cos 12
xx > vi mi 0x
Hm s ( )2
cos 12
xf x x= + lin tc trn na khong )0; + v c o hm ( )' sin 0f x x x= >
vi mi 0x > ( theo cu a ). Do hm s ( )f x ng bin trn na khong )0; + v ta c
( ) ( )0 0, 0f x f x> = > , tc l 2
cos 1 0, 02
xx x + > >
Vi mi 0x < , ta c ( ) ( )2
2
cos 1 0, 0 cos 1 0, 02 2
x xx x hay x x
+ > < + > <
-
Nguyn Ph Khnh - Lt Cc vn lin quan Hm s lp 12
Tnh n iu ca hm s
45
Vy 2
cos 12
xx > vi mi 0x
)c Hm s ( )3
sin6
xf x x x= . Theo cu b th ( )' 0, 0f x x< . Do hm s nghch bin trn .
V ( ) ( )( ) ( )
0 0
0 0
f x f khi x
f x f khi x
>
)d sin tan 2x x x+ > vi mi 0;2
x
Hm s ( ) sin tan 2f x x x x= + lin tc trn na khong 0;2
v c o hm
( ) 22 21 1
' cos 2 cos 2 0, 0;2cos cos
f x x x xx x
= + > + >
. Do hm s ng bin trn na
khong 0;2
v ta c ( ) ( )0 0, 0;
2f x f x
> =
MT S DNG TON TRONG K THI T TI &TUYN SINH I HC
1 Tm tham s m th ca hm s ng bin trn :
)a 3 21
(3 2)3
my x mx m x
= + +
)b ( )3 21 2 1 13
y x x m x= + +
2 Tm m cc hm s sau nghch bin trn
( ) ( )3 21 2 2 2 2 53
my x m x m x
= + +
3 Tm m cc hm s sau ng bin trn )a siny x m x= +
)b 1 1
sin sin2 sin 34 9
y mx x x x= + + +
)c 2 21
2 2 cos sin cos cos 24
y mx x m x x x= +
)d ( 3) (2 1)cosy m x m x= + 4 Tm tham s m th ca hm s :
)a 3 23 ( 1) 4y x x m x m= + + + + nghch bin trn ( )1;1 )b 3 2 2(2 7 7) 2( 1)(2 3)y x mx m m x m m= + + ng bin trn )2; +
-
Nguyn Ph Khnh - Lt Cc vn lin quan Hm s lp 12
Tnh n iu ca hm s
46
)c 3 23y x x mx m= + + + nghch bin trn on c di bng 1.
)d 2(2 1) 3 5
1
m x mxy
x
+=
ng bin trn on 2;5
)e 22 3
2 1
x x my
x
+=
+ nghch bin trn khong
1;
2
+
)f 2 8
8( )
x xy
x m
=
+ ng bin trn khong ( )1;+
)g 2
1
mx x my
mx
+ +=
+ ng bin trn khong ( )0;+ .
5 Chng minh rng :
)a sin tan 12 2 2 , 0;2
x x x x+ + >
)b 22
1 cos , 0;4 4
x x x +
< <
)c 0 05 tan6 6 tan 5>
)d 2009 20082008 2009>
)e2 2
tan tan ,02cos cos
a b a ba b a b
b a
< < < < <
6 Chng minh rng :
)a ln , 0b a b b a
a ba a b
> > < <
)b
( )
1lg lg 41 1
0 1;0 1,
y x
y x y x
x y x y
>
< < < <
)c , 0, 0,ln ln 2
a b a bab a b a b
a b
+< < > >
)d1
lg ( 1) lg ( 2), 1x xx x x
++ > + >
)e , 02 ln ln
x y x yx y
x y
+ > > >