Wir sorgen für Verbindungen

Einfach hin und weg –mit Bus und Bahn Ausflugsziele in OWL entspannt genießen

Sparen Sie Ihre Kräfte und kom-binieren Sie Ihren Ausflug mit Bus und Bahn, egal ob mit oder ohne Rad.

Unser Tipp für Ihren Ausflug:Fragen Sie nach den günstigen 9-Uhr-Tagestickets für eine oder bis zu fünf Personen – an Wochenenden und Feiertagen ganztägig gültig.

Die Schlaue Nummer für Bus und Bahn in NRW: 0 18 03 / 50 40 30 (9 Ct./Min. a. d. dt. Festnetz, Mobilfunk abweichend)

Verkehrsverbund OstWestfalenLippe | Jahnplatz 5 | 33602 Bielefeld www.vvowl.de

Wir sorgen für Verbindungen

Reisegruppen ab 10 Personen sowie Fahrradgruppen werden gebeten, sich vor Fahrtantritt beim jeweiligen Verkersunternehmen anzumelden.

VVOWLquer4cLangDIN.indd 2 05.08.2008 16:32:48 Uhr

Onze gratis service voor u, zodat u onspannen kunt reizen:

• meer dan 5.000 gratis parkeerplaatsen• vooravond-check-in ook in Bielefeld en Kassel• kosteloze leen-buggy’s voor families met kleine kinderen• en nog veel meer …

Verder informatieTel. 0049 - 2955 770info@airport-pad.comairport-pad.com

Foto:

abou

tpixe

l.de ·

© D

ennis

Tegla

s

De Hermannshöhen® omsluit de 160 km lange Hermannsweg en de 70 km lange Eggeweg op de bergen van het Teutoburger Wald en het Eggegebergte. De beide wandelwegen verspreken natuurbelevenis gecombineerd met een unieke geschiedenis en cultuur rondom het Teutoburger Wald en het Eggegebergte. Een hoog gelegen groen berg­pad met talrijke ademberovende panorama’s.

Meer dan 100 jaar oud zijn de beide traditionele wegen op de berg­kam, die voor een groot gedeelte door de natuurparken TERRA.vita en Teutoburger Wald/Eggegebirge lopen. De Hermannsweg geldt daarbij als één van de mooiste bergwegen in Duitsland en werd door de Duitse wandelbond onderscheiden als „Qualitätsweg Wanderbares Deutschland“. Hij begint in het parklandschap van het Münsterland en eindigt op de rotsengroep van het Lippische Velmerstot, waar u van een prachtig uitzicht op de omgeving kunt genieten. Historische binnensteden, het Hermannsdenkmal, maar ook kastelen en kloosters documenteren gebeurtenissen van verleden tijdperken.

De Eggeweg overtuigt door zijn nauwe verbondenheid met de natuur: hij was de eerste weg in Duitsland, die door de Duitse wandel­bond werd onderscheiden met het waarmerk „Qualitätsweg Wander­bares Deutschland“. De weg door de bossen op de bergkam begint bij de Externsteine en loopt langs het 468 m hoge Pruisische Velmerstot, de hoogste verheffing van de Hermannshöhen®, tot de noordelijkste uitlopers van het Sauerland.

Beleeft u ontspanning in een prachtig landschap, gekenmerkt door bossen, romantische beekloopjes, weiden en verrassende vergezichten – tijdens het wandelen, walken of joggen. Talrijke restaurants, pensi­ons en hotels langs de route ronden de wandelbelevenis af.

Hebben we u nieuwsgierig gemaakt? Verder informatie onder www.hermannshoehen.de.

Avontuur natuur

05 Landschafts- und Kulturpark AQUA MAGICA

10 Heimat-Tierpark Olderdissen

15 Zoo Safaripark und Hollywoodpark Stukenbrock

16 Botanischer Garten Gütersloh

17 Externsteine

24 Waldinformationszentrum Hammerhof

Schatkamer geschiedenis

01 Westfälische Mühlenstraße

02 Wasserstraßenkreuz Minden

03 Kaiser-Wilhelm-Denkmal

06 Widukind Museum

13 Hermannsdenkmal

14 LWL-Freilichtmuseum Detmold

Beleveniswereld cultuur

04 GOP Kaiserpalais Bad Oeynhausen

07 MARTa Herford

09 ErlebnisGradierwerk Bad Salzuflen

11 Kunsthalle Bielefeld

18 Westfalen Culinarium

21 Heinz Nixdorf MuseumsForum (HNF)

De Hermannshöhen® – Intensieve belevenissen in het Teutoburger Wald en het Eggegebergte

Weser

Mittellandkanal

Ems

Ems

EG

GE

GE

BI

RG

E

W I E H E N G E B I R G E

WA

L D

T E U T O B U R G E R

Schieder-Schwalenberg

-Bad Meinberg

Marienmünster-Vörden

Steinheim

Höxter

BrakelBad Driburg

Altenbeken

Nieheim

Detmold

Lemgo

Bad Seebruch

Hille

Bad Senkelteich

Bad Salzuflen

Vlotho

Minden

Lübbecke

Rödinghausen

BündeSpenge

Werther

Bielefeld

Gütersloh

Rietberg

Delbrück

Paderborn

BürenBad Wünnenberg

Lichtenau

Bad Lippspringe

Rheda--Wiedenbrück

Harse-winkel

Halle

PortaWestfalica

BadOeynhausen

PreußischOldendorf

Horn

Dalheim

Neuenheerse

Wellness-Radroute Teutoburger Wald – Fietsen in de genezende tuin van Duitsland

TeutoWellness 50plus

Combineert u op de Wellness­Radroute Teutoburger Wald landschap­pelijk fietsgenot met moderne fitness en wellness. Ervaart u de uitge­wogen balance tussen lichaam en geest, tussen beweging, ontspan­ning en genot in een landschap met kuuroorden in het Teutoburger Wald.

Op goed aangelegde, rustige wegen loopt de fietsroute naar zeven eerste klas badplaatsen met geneeskrachtige bronnen en meerdere kuuroorden in de „genezende tuin“ van Duitsland, door sfeervolle landschappen en langs talrijke bezienswaardigheden. De 500 km lan­ge route is in drie kleinere rondwegen verdeeld en zo kunt u afhanke­lijk van uw conditie, tijd of zin langere of kortere etappes verkennen.

Meer dan 30 plaatsen langs de route bieden een brede keus aan wellness­mogelijkheden aan. Klassieke natuurgeneeskundige middelen, moderne thermale zwembaden, sauna en massages, maar ook ontspanningsoefeningen uit het Verre Oosten zorgen voor een lichamelijk welzijn, ontspanning en gezondheid.

Wellness voor de zintuigen bieden de cultuur, geschiedenis en natuur van het Teutoburger Wald. Prachtige kastelen en gebouwen uit de renaissance geven een imponerende indruk van levensstijlen en gevoelens uit het verleden en zijn de belangrijkste architectoni­sche getuigenis van de renaissance tijd in de noordelijke Alpen. Rijk versierde vakwerkhuizen vlijen zich aan stadsmuren, indrukwekkende kloostercomplexen fascineren door hun rust en de eenvoudige levens­wandel van hun vroegere bewoners.

Zich prettig voelen en genieten in en bij het Teu to ­ bur ger Wald – twintig aantrekkelijke hotels en ser­vice georiënteerde Tourist Informationen hebben speciale weekendaanbiedingen voor u samengesteld.

Verlangt u naar mollige warmte tijdens onbehaaglijke week­enden in de herfst of winter of naar een frisse zeebries tijdens de zomer? Deze en vele andere mogelijkheden vindt u in het aanbod van TeutoWellness 50plus. Hier wordt de actieve wandelvriend net zo aangesproken als de gepassioneerde fietster. Bijzondere service zoals bagagetransfer of afhaling van het station zijn voor de meeste van onze aanbieders vanzelfsprekend. Gasten, die zich met een beauty pro­gramma willen laten verwennen, vinden in de reisgids TeutoWellness 50plus evenzo aanbiedingen als gasten, die de geneeskrachten van het Teutoburger Wald willen ontdekken. Modder en zout worden op verschillende manieren voor uw regeneratie en gezondheid gebruikt.

In al onze accommodaties wordt voor het lichamelijk welzijn gezorgd. Vanzelfsprekend behoort culinair verwennen voor ons tot het thema wellness. En wat het beste is: ons mooie landschap verwendt uw ogen daartoe gratis!

Heeft u zin gekregen in een ontspannend weekend in het Teuto­burger Wald? Vraag dan onze gratis „TeutoWellness 50plus“ reisgids aan. Het gaat snel per telefoon, onder nummer +49­521­96733­25 of op het internet onder www.teuto50plus.de. Hier vindt u al onze aan­biedingen met links naar onze partners. Kijken is de moeite waard!

T P TRAILSO F G E R M A N Y

D e u t s c h l a n d s b e s t e W a n d e r w e g e

Spanningsveld middeleeuwen

08 Burgruine Ravensberg

12 Sparrenburg Bielefeld

19 Schloss Corvey

20 Schloss Neuhaus

22 Kreismuseum Wewelsburg

23 Kloster Dalheim – LWL-Landesmuseum für Klosterkultur

De Garten_Landschaft is het culturele merkteken van de regio aan het Teutoburger Wald. Het bijzondere aan dit project is de unieke verbin­ding van de tuinkunst met de beeldende kunst, muziek en literatuur. De inhoudelijke accenten van het project zijn de „Rauminszenierungen bildender Kunst“, het literatuur­ en muziekfeest „Wege durch das Land“ en het door het landschapsbond Westfalen­Lippe georganiseer­de programma „Neue »Alte« Gärten“. Jaarlijks brengt het programma de Garten_Landschaft kunst en cultuur naar wondermooie, onge­woonlijke plaatsen en ontdekt en apprecieert zo het culturele tuinerf­goed van de regio. Beleeft u ensceneringen met ruimte van gerenom­meerde beeldende kunstenaars zoals Olafur Eliasson, Jenny Holzer, Jan Vercruysse en Georg Condo. De kunstwerken zorgen ervoor dat de historische tuinen en moderne parken midden in het wonderbaarlijke cultuurlandschap tussen Weser en Ems op een bijzondere wijze in de volle belangstelling komen te staan.

Volgt u de sporen van de dichters en denkers zoals Rainer Maria Rilke, Annette von Droste­Hülshoff en Friedrich Hölderlin, die deze ont­dekkingsreis reeds eeuwen geleden hebben gemaakt. Elk jaar brengt het Literaturbüro OWL met „Wege durch das Land“ de poëzie van het landschap, haar culturele en literaire rijkdom ter sprake: wereldbeken­de schrijvers zoals Cees Noteboom en acteurs zoals bijv. Ben Becker, Klaus Maria Brandauer en Martina Gedeck, muziekensembles zoals het Kronos Quartet of het Venice Baroque Orchestra laten cultuur op een ongewoonlijke plaats in een nieuw licht zien.

Verheugt u zich op parken met kostbare boom­ en plantensoorten, barokke tuinen en landschapsparken in de omgeving van kastelen, landgoeden, kloosters en vijf badplaatsen met geneeskrachtige bronnen. Jaar na jaar worden verdere tuinen uit de grote voorraad van meer dan 200 plantsoenen van het Landschaftsverband West­falen­Lippe als nieuwe >oude< tuinen weer in orde gebracht en voor bezoekers toegankelijk gemaakt. Verdere informatie onder www.gartenlandschaftowl.de.

Garten_Landschaft OstWestfalenLippe

Grafelijk park Bad Driburg: ankertuin in het European Garden Heritage Network (© Gräflicher Park)

Genotvol ontspannen in een stijlvolle sfeer. (© TeutoWellness 50plus)

Welkom genieter: natuurlijke wegen door sfeervolle landschappen.

Heel veel te ontdekken: unieke natuur en prachtige uitzichten.

Naamgever en etappedoel: Hermann der Cherusker in het Teutoburger Wald.

24 excursiemogelijkheden Bekende en geheime tips om te beleven,

genieten en zich te verwonderen

Teutoburger Wald Teutoburger Wald

WWW.TEUTOBURGERWALD.DE

Wegen door het land: lezing met Bernt Hahn in het Schlosspark Wendlinghausen (© archief Literaturbüro OWL)

Fietsen door de genezende tuin van Duitsland: Wellness­Radroute Teutoburger Wald

In het Teutoburger Wald de zintuigen verfrissen.

Een tocht door de afwisselende tuinen en parken van de regio of een pauze in één van de mooie café’s zijn een aangename onderbreking. Behalve de middelgebergtepassages, verrijken ook de vlakke stukken aan loop van de rivieren Ems en Weser de landschapsbelevenis op deze route. Verdere informatie vindt u onder www.wellness­radroute.de of in de Tourist­Informationen van de aangrenzende steden.

meer dan 100.000 inwoners

50.000 – 100.000 inwoners

30.000 – 50.000 inwoners

15.000 – 30.000 inwoners

minder dan 15.000 inwoners

Hamburg

Hannover Berlin

Dresden

München

Düsseldorf

Frankfurt

Behalve de middelgebergtepassages, verrijken ook de vlakke stukken aan loop van de rivieren Ems en Weser de landschapsbelevenis op deze route.

Impressum

Uitgever: OstWestfalenLippe Marketing GmbH Teutoburger Wald Tourismus Jahnplatz 533602 BielefeldTelefon +49­5 21­9 6733­25 Telefax +49­5 21­9 6733­19info@teutoburgerwald.dewww.teutoburgerwald.de

Concept, tekst, ontwerp: OstWestfalenLippe Marketing GmbH alsook de districten, steden en gemeenten.

Redactie: Heiko Böddeker

Verantwoordelijk voor de inhoud: Herbert Weber

Foto’s: OstWestfalenLippe Marketing GmbH alsook de districten, steden en gemeenten. GOP Bad Oeynhausen (4), Bernd Picker/Die Bildidee (5), Harald Wurm (6), Thorsten Gödecker/Pro Herford GmbH (7), Stelzerfoto Bielefeld (10), Marc Detering (12), Jutta Brüdern, Braunschweig (19), Falko Sieker (20), Dirk Topel (21), LWL / WALB (23).

Vormgeving: Kontur Design GmbH

Aanwijzing: Wij garanderen niet voor de service gegevens. Nadruk van bijdragen en afbeeldingen slechts met toestemming van de uitgever. Eerste druk, augustus 2008.

info@teutoburgerwald.dewww.teutoburgerwald.de

Hoog boven op de bergrug van het Teutoburger Wald steekt een imposante toren achter de dichte bomen uit. Wie tot de dikke zandstenen muren klimt, herkent de verdedigingstoren met zijn dertig tinnen en de oude ringmuur. De burcht Ravensberg is één van de imposantste verdedi­gingsburchten in het Noordduitse gebied, hier werd ruzie gemaakt, gevochten en veroverd:

om zijn graafschap te beschermen, bouwde Hermann II von Cavelage, Graf von Ravensberg, rondom 1080 de burcht Ravensberg als militaire basis. Vele eeuwen doorstond de burcht robuust aanvallen en bood zo vele beroemde burchtheren bescherming achter haar vaste muren. Niet de bestorming door vijanden, maar het bevel van koning Wilhelm I bracht uiteindelijk de burcht „ten val“. Hij liet in 1733 het gebouw afbreken, om met de stenen nieuwe huizen te bouwen. Na een reddingsveldtocht om het behoud van de burcht, straalt ze heden weer in nieuwe glans. Vanuit de uitzichtstoren, waar eens Hermann II von Cavelage zijn gebied bewaakte, kunnen bezoe­kers het unieke panorama over het Ravenburgse heuvellandschap en het district Gütersloh tot in het Münsterland genieten.

Navigatieadres Clever Schlucht 9

33829 Borgholzhausen

Informatieadres Stiftung Burg Ravensberg

Burg Ravensberg 133829 Borgholzhausen

Tel.: +49­54 25­93 35­44Ravensburg@online.de

www.stiftung­burg­ravensberg.de

Aankomst per bus en spoor Vanaf het station Borgholzhausen

met Pium­Bus tot halte Burg Ravensberg

(Pium­Bus: 0 54 25­933 99 01).

Burgruine Ravensberg08

De Sparrenburg in Bielefeld is het herkennings­teken van de metropool in OstWestfalenLippe en een geliefde toeristische trekpleister van bezoe­kers van deze stad. Boven de oude binnenstad van Bielefeld en midden in het Teutoburger Wald gelegen, begroet ze reeds van verre de gasten van de stad.

Gebouwd werd de middeleeuwse burcht tussen 1240 en 1250 door de graaf Von Ravens­berg. Van april tot oktober kunnen bezoekers dagelijks de 37 m hoge toren beklimmen, om hoog over Bielefeld van het prachtige panorama op de stad en de omgeving te genieten. Ook worden er dagelijks twee publieke rondleidingen door het wijd vertakte, ondergrondse gangen­systeem, de „Kasematten“, aangeboden. Voor bezoekersgroepen kunnen te allen tijde indivi­duele tijdstippen afgesproken worden.

De Sparrenburg is ook een indrukwekkende coulisse voor het jaarlijks, einde juli, plaatsvin­dende Sparrenburchtfeest. Tijdens het driedaagse spektakel worden de geschiedenis en de cultuur van de late middeleeuwen weer levendig.

Navigatieadres Am Sparrenberg

33602 Bielefeld

Informatieadres Tourist­Information im

Neuen Rathaus Niederwall 23

33602 Bielefeld Tel.: +49­5 21­51 69 99

touristinfo@bielefeld­marketing.dewww.sparrenburg.info

Aankomst per bus en spoor Vanaf het Hauptbahnhof

Bielefeld StadtBahnLinie 2 richting Sieker tot het Landgericht.

Sparrenburg Bielefeld12

Corvey is een unieke plaats met architectuur, cultuur en geschiedenis. Het bijna 1200 oude Westwerk, de barokke Abdijkerk, de barokke kasteelgebouwen met keizerzaal, kruisgang en de belangrijke vorstelijke bibliotheek met meer dan 70.000 boeken, waarin Hoffmann von Fallersleben als bibliothecaris werkte, vormen een ensemble met een onverwisselbare culturele en historische uitstralingskracht. Zo is het geen wonder dat Corvey genomineerd is als UNESCO­werelderfgoed.

Het kasteel Corvey biedt een aantrekkelijke mix uit kunst en cultuur. Het Westwerk en de gebouwen van de barokke prins­bisschoppelijke residentie drukken hun stempel op de aanblik van Corvey. Concerten en feestelijke evenementen, het museum Höxter­Corvey met zijn permanente tentoonstelling en zijn speciale tentoonstellin­gen alsook de gastronomie in het kasteel en de wijndomeinen maken het aanbod van Corvey compleet.

Navigatieadres Corveyer Allee/Schloss Corvey

37671 Höxter

Informatieadres Kulturkreis Höxter­Corvey gGmbH

Schloss Corvey37671 Höxter

Tel.: +49­52 71­6 94­0 10empfang@schloss­corvey.de

www.schloss­corvey.de

Aankomst per bus en spoor Vanaf het station Höxter Rathaus

lijn 223 richting Zur Lüre tot Höxter Corvey.

Schloss Corvey19

Slot Neuhaus – één van de mooiste waterkaste­len van de weserrenaissance in Westfalen – is de voormalige residentie van de prins­bisschoppen van Paderborn. Reeds in de dertiende eeuw werd met de bouw begonnen en tot in de zestiende eeuw werd het slot verbouwd tot het huidige kasteel met vier vleugels met ronde hoektorens en een gracht. Heden herbergt het kasteel, dat op een door de rivieren Alme, Lippe en Pader gevormd schiereiland ligt, een school.

Naar aanleiding van de Landesgartenschau in 1994 werd de burcht met zijn bijgebouwen gerestaureerd en de baroktuin volgens originele ontwerpen uit de achttiende eeuw gerecon­strueerd. Sindsdien dient het terrein als publiek parklandschap – het Slot­ en Auenpark. Met zijn musea en galerijen, een veelvoudig cultuur­ en entertainmentprogramma in het kader van de „Paderborner slotzomer“, alsook twee restau­rants is het Slot­ en Auenpark een attractief recreatiegebied.

Navigatieadres Zur Gartenschau

(Parkeerterrein Merschweg)33104 Paderborn/Schloß Neuhaus

Informatieadres Schloßpark und Lippesee GmbH

Marstallstraße 1033104 Paderborn/Schloß Neuhaus

Tel.: +49­52 54­8 01 92schlosspark.lippesee@paderborn.de

www.schlosspark­paderborn.de

Aankomst per bus en spoor Vanaf het Hauptbahnhof

Paderborn met de Padersprinter lijn 1, 8 en 11 of BVO lijn 440

richting Delbrück tot Schloss Neuhaus.

Schloss Neuhaus20

Als een historische plaats met een bijzondere betekenis troont de enigste driehoeksburcht van Duitsland zichtbaar in de wijde omtrek in het Paderborner Land. Het Kreismuseum Wewelsburg documenteert de historie van het indrukwek­kende, driehoekige burchtcomplex, dat in de stijl van de weserrenaissance van 1603 – 1609 door de prins­bisschoppen van Paderborn werd gebouwd. In het Historisch Museum wordt de geschiedenis van het Paderborner Land van het begin van de eerste nederzettingen tot aan de secularisatie (in 1802) verteld.

Een documentatie „Wewelsburg 1933 – 1945“ op het burchtterrein informeert over de heer­schappij van de SS. In het voormalige bewa­kingsgebouw getuigen foto’s, documenten en modellen van het concentratiekamp Niederha­gen. In de zuidvleugel van de burcht bevindt zich niet alleen een museum maar ook een grote, moderne jeugdherberg. Maak op de Alme­Rad­weg een uitstapje en pauzeer aan de romantische rivierbedding met uitzicht op het imposante burchtcomplex.

Navigatieadres Burgwall 19

33142 Büren­Wewelsburg

Informatieadres Kreismuseum Wewelsburg

Burgwall 1933142 Büren­Wewelsburg

Tel.: +49­29 55 ­76 22­0kreismuseum.wewelsburg@t­online.de

www.wewelsburg.de

Aankomst per bus en spoor Vanaf het Hauptbahnhof

Paderborn met lijn 460 richting Büren-Wewelsburg tot Schule.

Kreismuseum Wewelsburg 22

Middeleeuws vrouwenklooster, Augustijner kanunnikstift, bloeitijd tijdens de barok, Pruisisch staatsdomein, landgoed – na een 550 jaar bewe­gend verleden treedt het klooster Dalheim bin­nen in een nieuw tijdperk van zijn geschiedenis. Heden herbergt het een in Europa uniek museum voor kloostercultuur. Belangrijke en waardevolle museumstukken vinden hun plaats in het bijna geheel bewaard gebleven kloostercomplex, dat tot heden zijn indrukwekkende kracht en rust bewaard heeft en in het zacht glooiende heuvel­landschap van het Altenaudal ligt.

Met zijn gotische kruisgangen, weelderige tuinen en nieuw ingerichte tentoonstellings­ruimtes nodigt het LWL­Landesmuseum uit, de fascinerende omvang van de kloostercultuur te ontdekken. De vroegere barok tuin in het hart van het klooster houdt heden, als plaats, die eens alleen de Augustijner kanunniken ter ontspan­ning en recreatie voorbehouden was, bezoekers met zijn bloemenpracht, geneeskrachtige planten en nuttige gewassen, in zijn ban.

Rondom het kloostercomplex in Dalheim bevinden zich wondermooie wandelwegen, die uitnodigen om wandelingen en wandeltochten te maken.

Navigatieadres Am Kloster 9

33165 Lichtenau

Informatieadres Tourist­Information

Am Kloster 933165 Lichtenau

Tel.: +49­52 92 ­93 19­2 25tourist­dalheim@lwl.orgwww.kloster­dalheim.de

Aankomst per bus en spoor

Vanaf het Hauptbahnhof Pader-born met lijn 482

richting Lichtenau-Dalheim tot Dalheim-Mitte.

Kloster Dalheim – LWL-Landes-museum für Klosterkultur23

Als landschaps­ en cultuurpark is de Aqua Magica een geliefd recreatiegebied en zeer geschikt voor uitstapjes met de familie. De landschappelijke hoofdattractie van het ongeveer 20 hectare grote park is de begaanbare waterkrater, die het moge­lijk maakt om 18 meter naar beneden te klimmen. Begeleidt door licht­ en klanginstallaties, kan men daarin in regelmatige afstanden de gewel­dige kracht van een 30 m omhoogschietende fontein beleven. Daarnaast nodigen de Allee des Weltklimas met haar 240 plantanen, ideetuinen van tuinbouwbedrijven uit de regio, het Aqua Magica­Café in de glazen kas alsook fantasierijke speelplaatsen voor kinderen, u uit voor een be­zoek. Het afwisselende evenementenprogramma van dit moderne landschaps­ en cultuurpark richt zich op alle leeftijdsgroepen.

Elk jaar vindt eind augustus het unieke, meer­daagse internationale literatuurfeest „Poetische Quellen“ plaats. Voor een schitterend openlucht­theater verzamelen zich jaarlijks jonge en oude literatuurliefhebbers om naar bekende auteurs, jonge poëeten en dichters uit het binnen­ en buitenland tijdens lezingen, discussieronden en gesprekken te luisteren en laten daarbij het oog op een groene oase rusten.

Landschafts- und Kulturpark AQUA MAGICA

Navigatieadres Bültestraße (Parkeerterrein)

32584 Löhne

Informatieadres AQUA MAGICA

Bad Oeynhausen & Löhne GmbHKoblenzer Str. 20c

32584 LöhneTel.: +49­57 31­30 200­0

infoaquamagica@loehne.dewww.aquamagica.de

Aankomst per bus en spoor Vanaf het station Löhne lijn 438

richting Bad Oeynhausen tot Aqua Magica.

05

Het dierenpark Olderdissen in Bielefeld is inmid­dels al 75 jaar een populair doel van een uitstapje. En alhoewel veel sinds de oprichting veranderd, vergroot en verbeterd is, is de oorsprong en het doel „inheemse natuur leefbaar maken“ geble­ven. Heden herbergt het dierenpark ongeveer 450 inheemse dieren in 100 soorten, waaronder vele beschermde dieren.

Het in totaal 15 hectare grote dierenpark ligt in een landschappelijk bekoorlijke omgeving, midden in de bossen, velden, weilanden en vij­vers, direct aan het Teutoburger Wald.

Zooschule, restaurant met terras, speelplaats – het dierenpark Olderdissen is een trekpleister voor de gehele familie. En het beste: het is de gehele dag geopend en de entree is gratis.

Na een korte wandeling midden door het Teutoburger Wald bereikt men in enkele minuten de Botanischer Garten Bielefeld. De botanische tuin is eveneens het gehele jaar geopend en ook hier is de entree gratis.

Heimat-Tierpark Olderdissen

Navigatieadres Dornberger Straße 149 a

33619 Bielefeld

Informatieadres Heimat­Tierpark Olderdissen

Dornberger Straße 149a33619 Bielefeld

Tel.: +49­5 21­51 29 56umweltbetrieb@bielefeld.de

www.bielefeld.de

Aankomst per bus en spoor Vanaf het Hauptbahnhof Bielefeld StadtBusLinie 24

tot het Tierpark.

10

Wie van mening is dat de dierenwereld aan de rand van het Teutoburger Wald zich beperkt tot reeën, vossen en hazen, wordt in Schloß Holte­Stukenbrock in het Hollywood­ en Safaripark verrast: daar rekken zich Europa’se enigste witte leeuwen in het Senne­zand uit en draven tijgers, giraffen en olifanten door de wildbaan. Als sensatie gelden de witte tijgers, van welke er wereldwijd slechts enkele exemplaren zijn. Op 650.000 qm biedt het park een combinatie van pret­ en safaripark met 600 dieren uit de gehele wereld, die nauw met de natuur gehouden worden.

Na de safari door de „wildernis“, veroorzaakt Europa’s snelste en hoogste wildwaterbaan „Kongo River“ een bijzondere zenuwprikkel. De twintig belevenisattracties garanderen een buitengewoon plezier voor de gehele familie van Mega Drop „Giraffe Tower“ via „Flying Elephant“ tot de wilde rit met de lieveheersbeestje acht­baan. Kleine waterratten kunnen zich uitleven in het zwembad van de waterspeelplaats.

Nergens liggen Afrika en het Wilde Westen zo dicht bij elkaar als in het Hollywood­ en Safari­park in het district Gütersloh. De adembenemen­de, betoverende shows in het Hollywood theater brengen de glamour van Hollywood direct naar het Teutoburger Wald.

Zoo Safaripark und Hollywoodpark Stukenbrock

Navigatieadres Mittweg 16

33758 Schloß Holte­Stukenbrock

Informatieadres Zoo Safaripark und

Hollywoodpark StukenbrockMittweg 16

33758 Schloß Holte­StukenbrockTel.: +49­52 07­95 24 10

info@safaripark­stukenbrock.dewww.safaripark.de

Aankomst per bus en spoor Vanaf het station Schloß Holte-

Stukenbrock met lijn 84.1 tot Safaripark Eingang.

15

De nummer drie in de wedstrijd „Duitslands mooiste parken“ 2006: de botanische tuin in Gütersloh. In het begin van de negentiende eeuw als „sier­ en bloementuin“ geconcipieerd, laat de botanische tuin heden niet alleen prachtige planten, maar ook een bekoorlijk ensemble uit historische elementen en hedendaagse kunst­werken zien. Een blikvanger is het lichtdoor­stroomde palmenhuis – café, dat het opulente gebaar van de Jugendstil met de rechtlijnigheid van de moderne tijd tot een genotstempel componeert.

Voor tuinliefhebbers is de BGGT een encyclo­pedie met ontwerpideeën en voor flaneurs een wereld vol met kleuren en geuren, met eilanden waar u tot rust komt en kunt vertoeven. De zeven thematuinen zijn individueel ingericht en bieden inspiratie en tegelijkertijd informatie. Van dichtbij kunnen de bezoekers de groei, bloei en geur van de planten beleven of in de apothekerstuin de aanwending van de meer dan 100 geneeskrach­tige planten bestuderen. Een symfonie van goede geuren heeft de Deense kunstenaar Olafur Elias­son met de reuktunnel gecreëerd. De contempo­raine enscenering presenteert een afgestemde compositie uit zoete rozengeuren en pikante kruiden in de vorm van een pergola.

Botanischer Garten Gütersloh

Navigatieadres Parkstraße/Am Stadtgarten

33332 Gütersloh

Informatieadres ServiceCenter der

Gütersloh Marketing GmbH Berliner Straße 63

33330 GüterslohTel.: +49­52 41­21 13 60

info@guetersloh­marketing.dewww.tourismus.guetersloh.de

Aankomst per bus en spoor Vanaf het Hauptbahnhof

Gütersloh met lijn 202 tot Am Anger.

16

De Externsteine waren reeds tijdens de steentijd voor onze voorouders van betekenis. Bewondert u de bijna 35 m hoge groep rotsen in het land­schapspark Teutoburger Wald/Eggegebirge en laat u zich de geschiedenis over het ontstaan van de Externsteine tijdens een rondleiding vertellen. Geniet u tijdens een wandeling om de Extern­steine van de mystieke sfeer, de rust en het mooie uitzicht.

De Externsteine zijn een bestanddeel van de hoofdzakelijk uit zandstenen uit de krijt­tijd bestaande, middelste bergketen van het Teutoburger Wald. Tijdens het ontstaan van het gebergte, ongeveer 70 miljoen jaar geleden, werd de oorspronkelijke vlakke zandsteenlaag door een geweldige uitbarsting verticaal opgeworpen. De opvallende groep rotsen is een bestanddeel van het gelijknamige natuurreservaat. Het in de rotsen gehouwen monumentale reliëf van de kruisiging van Christus is rond 1150 ontstaan en vormt daarmee het begin van de christelijke monumentenbouw. Het is de belangrijkste getuigenis in zijn soort in geheel Noordwest­Europa.

Externsteine

Navigatieadres Externsteiner Straße

32805 Horn­Bad Meinberg

Informatieadres Lippe Tourismus & Marketing AG

Felix­Fechenbach­Str. 532756 Detmold

Tel.: +49­52 31­62­10 20urlaub@lippe.de

www.externsteine.de

Aankomst per bus en spoor Vanaf het station

Horn-Bad Meinberg lijn 782 richting Detmold tot Externsteine.

April tot oktober tijdens het weekend ook Touristiklinie 792,

www.naturparkbus.de.

17

Ontdekt u in de wijk Scherfede (van de stad Warburg) het in 2004 door het bosbeheer van de provincie NRW opgerichtte informatiecentrum voor bos, hout en milieu, het „Hammerhof“ van het regionale bosbeheer in het bisdom. In tentoonstellingen, seminaren, rondleidingen en lezingen ervaart u allerlei wetenswaardigheden over de regio en het bos. Het geïntergreerde café is ’s middags van dinsdag tot zondag alsook op aanvraag geopend. Zelf gemaakte taarten en wildproducten zijn de specialiteiten van het huis.

Het Waldinformationszentrum grenst direct aan het wisentverblijf, dat 170 hectare groot is. De laatste vrij levende wisent in Duitsland is in 1755 neergeschoten. Om in Europa het grootste zoogdier op het land niet te laten uitsterven, werd reeds in 1958 het wisentverblijf Hardehau­sen door het staatsbosbeheer opgericht. Sinds 2004 bestaan hier nu beide wisent ondersoorten, de bergwisent en de laaglandwisent, in aparte verblijven – dit is uniek in Europa.

Behalve wisenten is er ook nog een groep van ongeveer twintig gefokte tarpanen. Deze wilde paardesoort is tegen het einde van de negentien­de eeuw uitgestorven. Tevens zijn in twee verdere verblijven wildzwijnen en rood wild te zien.

Waldinformationszentrum Hammerhof

Navigatieadres Walme

34414 Warburg­Scherfede

Informatieadres Waldinformationszentrum

HammerhofWalme

34414 Warburg ScherfedeTel.: +49­56 42­949 75­0

hammerhof@wald­und­holz­nrw.dewww.wald­und­holz.nrw.de/hammerhof

Aankomst per bus en spoor Vanaf het station Warburg-

Scherfede lijn 506 (Zondag van mei tot oktober ook Wisent-Linie)

tot Scherfede-West resp. Hammerhof.

24

De Westfälische Mühlenstraße verbindt 43 grotendeels functionerende wind­, water­ en rosmolens, alsook Duitslands enigste malende scheepsmolen op de Weser voor Minden, tot een uniek molenmuseum op een ca. 300 km lange rondweg tussen Weser, Wiehengebirge en Dümmer. Nergends anders wordt dit oude molenaarshandwerk zo veelzijdig gepresenteerd als op de maal­ en bakdagen van de Westfälische Mühlenstraße, die voor een vleug van vergaande molenromantiek zorgen en de bezoekers West­faalse gastvrijheid met bijzondere smaakbe­levenissen bieden.

Het traject is in drie attractieve variaties verdeeld, die daarmee ook kortere dagtoeren mogelijk maken. Unieke combinaties met de witte vloot over de Weser en het Mittellandkanal en een originele gerestaureerde en stomende Pruisische trein zijn mogelijk. Voor fietsers en ook voor wandelaren is er een eigen wegennet, veraf van drukke verkeerswegen. Daarbij maken gunstige all­in­aanbiedingen, met een hoge recreatieve waarde, de planning en uitvoering makkelijker.

Westfälische Mühlenstraße

Navigatieadres Auf der Imlage 2

(Kolthoffsche Windmühle Levern)32351 Stemwede­Levern

Informatieadres Mühlenkreis Minden­Lübbecke

Postfach 258032382 Minden

Tel.: +49­5 71 ­8 07 23­17muehlenkreis@minden­luebbecke.de

www.muehlenkreis.de

Aankomst per bus en spoor Geen directe verbinding.

Aansluitende opstapmogelijkhe­den op de gehele route.

01

Widukind­ van Saksische adel, heidense vrijheids­strijder, christelijke held of criminele oproerling? Zijn leven en zijn daden blijven in het donker van de geschiedenis verborgen. Om zo groter – de Widukind­mythe. De Frankische annalen berich­ten van 772 tot 785 over hevige gevechten tussen de Saksen en de Franken. Widukind moet als aanvoerder van de Saksen de opstanden tegen de Franken hebben georganiseerd. Aan het eind gaf hij het verzet op en liet zich dopen. Dat is alles wat zeker is over Widukind. Maar elke tijd heeft haar eigen indruk van deze Saksische adellijke heer.

Het nieuwe Widukind museum nodigt u uit voor een tijdreis door de eeuwen. Beleeft u op een reis de verandering van de omgang met de Widukindpersoon en begeeft u zich op een spannende zoektocht naar de oplossing van het Widukindraadsel. Een intergraal bestanddeel van de tentoonstelling is het audio rondleiding­systeem.

Speciale programma’s voor kinderen, kinder­verjaardagen, schoolklassen en volwassenen garanderen een individuele en onvergetelijke museumbelevenis. Meer daarover verneemt u onder het aangegeven internetadres in de rubriek Museumspädagogik.

Widukind Museum

Navigatieadres Kirchplatz 10

32130 Enger

Informatieadres Widukind Museum

Kirchplatz 1032130 Enger

Tel.: +49­52 24­91 09 95info@widukind­museum­enger.dewww.widukind­museum­enger.de

Aankomst per bus en spoor Vanaf het station Herford

lijn 465 of 466 richting Spenge tot Enger, Bahnhofstraße.

Vanaf het station Bünde lijn 654 richting Enger

tot de Bachstraße.

06

Het Hermannsdenkmal in het Teutoburger Wald geldt als het herkenningsteken van Detmold en de gehele regio. Het 53,5 m hoge Hermannsdenk­mal herinnert aan de beroemde Varusslag, die 2000 jaar geleden plaatsvond.

Op de oude Germaanse Wallburg, de grote reuzenring, ligt een 500 m lange en 400 m brede hoogvlakte. Het plan, op deze plaats een van verre zichtbaar monument voor de Cherus­kerfürsten te bouwen, is afkomstig van Ernst von Bandel, die jarenlang in Hannover en Berlijn als beeldhouwer en architect werkzaam was. Bandel heeft zijn privébezit opgeofferd om zijn levens­doel, het bouwen van het Arminmonument, te realiseren. Onverstoorbaar heeft hij de veelvou­dige tegenstand tegen zijn werk overwonnen. Bandel is in 1838 met de bouwwerkzaamheden op de door hem uitgekozen berg begonnen. Pas 37 jaar later, in de zomer van 1875, werd het monument voltooid. De kunstenaar woonde in de laatste bouwjaren steeds op „zijn berg“, in een eenvoudige blokhut, de „Bandelhütte“. Bezoekt u het monument en laat u zich de geschiedenis van Hermann vertellen. Een attractie voor families, groepen, cultuur­ en natuurliefhebbers.

Hermannsdenkmal

Navigatieadres Grotenburg 50(Parkerterrein)

32760 Detmold

Informatieadres Lippe Tourismus & Marketing AG

Felix­Fechenbach­Str. 532756 Detmold

Tel.: +49­52 31­62­10 20hermann@lippe.de

www.hermannsdenkmal.de

Aankomst per bus en spoor Vanaf het station Detmold de

Touristiklinie 792 richting Schieder (v. april tot oktober in het week­

end, www.naturparkbus.de).

13

Negentig hectare en meer dan 100 gebouwen verwachten u: Duitslands grootste openluchtmu­seum biedt u van april tot oktober verschillende belevenissen en activiteiten. Afhankelijk van het jaargetijde en de weersomstandigheden doet u steeds nieuwe indrukken op van het leven op het land: en dat tegen een lage entreeprijs. Bij het Info­Büro en de medewerkers in de afzonderlijke gebouwen kunt u al u vragen kwijt. In de muse­umshop in het ingangspaviljoen vindt u boeken, ambachtelijke voorwerpen en producten uit de regio en het museum.

Verkwikken kunt u zich tijdens een picknick of in één van onze restaurants, zoals bijvoorbeeld in de nieuwe, centraal gelegen gastronomie „Im weißen Ross“ in het Paderborner Dorf. Een wezenlijk aandeel aan de belevenissen hebben onze werkplaatsen, die op actiedagen voor u zijn geopend. Tevens worden er pedagogische programma’s alsook normale rondleidingen aangeboden.

LWL-Freilichtmuseum Detmold

Navigatieadres Neustadt 31

(gemarkeerde route volgen)32760 Detmold

Informatieadres LWL­Freilichtmuseum Detmold/

Westfälisches Landesmusuem für Volkskunde

Krummes Haus32760 Detmold

Tel.: +49­52 31­706­0wfm­detmold@lwl.org

www.freilichtmuseum­detmold.de

Aankomst per bus en spoor Vanaf het station Detmold

lijn 701 richting Berlebeck tot het Freilichtmuseum.

April tot oktober tijdens het weekend ook Touristiklinie 792,

www.naturparkbus.de.

14

Het Kaiser­Wilhelm­Denkmal behoort tot één van de belangrijkste en meest bezochte monumen­ten in Duitsland. In 1892­96 gebouwd met Porta zandsteen en een hoogte van 88 m steekt het in de wijde omtrek zichtbaar uit over één van de nationaal bekendste merktekens, de Porta Westfalica, de doorbreuk van de Weser door het Wiehen­ en Wesergebirge.

Van hieruit heeft de bezoeker een grandioos panorama in het Weserbergland en de Noord­duitse laagvlakte. Het Kaiser­Wilhelm­Denkmal is ook een knooppunt van belangrijke wandelwe­gen in een aantrekkelijke wandelregio, die is om­geven door oude grachten en fundamenten van een kruiskerk uit de tiende eeuw – een archeolo­gische en bouwkundige rariteit in Europa.

Hier zijn talrijke vrijetijdsmogelijkheden zoals b.v. passagiersscheepvaart op de Weser mogelijk.

Kaiser-Wilhelm-Denkmal

Navigatieadres Kaiserstraße

32457 Porta Westfalica

Informatieadres Tourist­Information

Haus des GastesKempstr. 6

32457 Porta WestfalicaTel.: +49­5 71 ­791­280

tourismus@portawestfalica.dewww.portawestfalica.de

Aankomst per bus en spoor Geen directe verbinding.

Het eerstvolgende station: Porta Westfalica.

03

Het waterwegenkruis bevindt zich in het noorden van de stad Minden; daar kruist het Mittel­landkanal het Wesertal. De hoofdgebouwen voor de overgang en de verbinding van beide waterwegen zijn in de jaren 1911­1914 ontstaan. Het Mittellandkanal is met ca. 325 km de langste kunstmatige waterweg in Duitsland; ze verbindt het Dortmund­Ems­Kanal met de Elbe en het Elbe­Havel­Kanal.

Het waterwegenkruis in Minden is na Magdeburg het op één na grootste in Europa en behoort met de schachtsluis tot de belangrijkste highlights in de regio. Wie Minden en het mo­lendistrict bezoekt, moet een rondvaart met het schip niet verzuimen. De passagiersscheepvaart in Minden biedt verschillende vaarten op de We­ser en het Mittellandkanal aan. Hoogtepunt van vele vaarten is de schachtsluis van Minden met een hoogteverschil van 13 meter. De verschillende vaarten bieden u de mogelijkheid Minden en zijn omgeving eens vanuit een ander perspectief te zien. De schachtsluis van Minden is ook een uitstekend uitgangspunt voor wandelingen en fietstochten langs de Weser.

Wasserstraßenkreuz Minden

Navigatieadres Fuldastraße

(gemarkeerde route volgen)32423 Minden

Informatieadres Mindener Fahrgastschiffahrt

GmbH & Co. KGFuldastraße

32423 MindenTel.: +49­5 71 ­64 80­800

welcome@mifa.comwww.mifa.com

Aankomst per bus en spoor Vanaf het station Minden

lijn 507/508 richting Petershagen tot VMR Betriebshof.

02

Over het uitgestrekte kuurpark van Bad Oeyn­hausen verheft zich het indrukwekkende neobarokke Kaiserpalais. Het vroeger Kurhaus vormt een architectonische achtergrond voor een afwisselend aanbod van modern entertainment en veelvoudige gastronomie.

Op meer dan 4.000 vierkante meter bevinden zich onder één dak verschillende restaurants, ruimtes voor evenementen, een dance club en het GOP­Varieté, dat onder de imposante koepel één van Duitslands mooiste theaters herbergt. In het GOP­Varieté worden dure showproducties met de veelvoudige facetten van de varietékunst gepresenteerd: acrobatiek, jongleren, magie en comedy vormen samen een glinsterende en moderne enscenering.

Het restaurant Palmgarten alsook het buffet­restaurant Brasserie verrassen de gasten met eten dat het gehemelte streelt; uitstkende keuken à la carte, frisse individuele gerechten van het Frontcooking­Buffet, verleidelijke desserts en zorgvuldig uitgekozen wijnen worden in een stijlvolle sfeer geserveerd. Voor nachtbrakers en dansliefhebbers is de dance club Adiamo de juiste locatie. In dit historische gebouw worden jazz, pop en actuele hits van de dj alsook tarijke speciale evenementen aangeboden.

Navigatieadres Morsbachallee 1

Parkeerterrein/­garage32545 Bad Oeynhausen

Informatieadres GOP Varieté­Theater Kaiserpalais

Bad OeynhausenIm Kurgarten 8

32545 Bad OeynhausenTel.: +49­57 31­74 48­0

info­oeynhausen@variete.dewww.variete.de

Aankomst per bus en spoor Vanaf het Hauptbahnhof/

ZOB Bad Oeynhausen het korte voetpad door het kuurpark, ge­

markeerde route volgen.

GOP Kaiserpalais Bad Oeynhausen04

Op 7 mei 2005 werd MARTa in Herford geopend. In drieklank tussen design (M voor meubels), kunst (ART) en architectuur respectievelijk am­biente (a) zorgt het project MARTa Herford voor nieuwe impulsen in kunst, design, architectuur en economie – en dat niet alleen regionaal, maar ook ver over de grenzen.

In het buitengewone gebouwcomplex van de architect Frank Gehry onstond een nieuwe verbinding uit museum, competentiecentrum en evenementenforum. Binnen worden heden­daagse posities in kunst en design gepresen­teerd. Daarbij volgt het museum het principe, de tegenstrijdige betrekkingen tussen de kunst en het bedrijfsleven te benoemen en nieuw te bestemmen. MARTa Herford biedt behalve het forum bijzondere ruimtes voor privé, culturele of zakelijke gelegenheden.

De gebogen vormen in verbinding met een buitengewone sfeer garanderen een uniek karakter voor evenementen. Het MARTa Café Bar Restaurant, dat een buitenterras met uitzicht op de Aa heeft, rond het spectrum met een breed culinair aanbod af.

Navigatieadres Goebenstraße 4–10

32052 Herford

Informatieadres MARTa Herford gGmbH

Goebenstraße 4–1032052 Herford

Tel.: +49­5221­99 44 30­0 info@marta­herford.dewww.martaherford.de

Aankomst per bus en spoor Vanaf het station Herford

richting Goebenstraße (voorplein station links),

ca. 3 minuten te voet.

MARTa Herford07

Het herkenningsteken van Bad Salzuflen is niet te overzien: met ongeveer 300 meter lengte strekken de imposante sleedoornmuren in de hemel, de gradeerhuizen. Vaak ten onrechte als „saline“ bestempeld, dienden deze oorspronkelijk de zoutwinning en brengen heden als reusach­tige openlucht inhalatorium een frisse zeebries midden in de stad. Bijna 600.000 liter zout bronwater sijpelt dagelijks over de imposante bouwwerken en zorgt het hele jaar voor een gezond klimaat net als aan zee.

Een bijzondere bezoekersattractie in Bad Salzuflen is het ErlebnisGradierwerk. Het in 2007 van de grond af nieuw gebouwde gradeerhuis herbergt een reeks van bijzonderheden, die het gebouw in Europa uniek maken. Er sijpelt niet alleen buiten, maar ook binnen zout bronwater. Een gang met kleine rusthoeken leidt naar de „Sole­Nebelkammer“, waar men frisse zeelucht bijzonder diep inademen kan. Hier kan men met achtergrond muziek en een sterrenhemel die van kleur verwisselt, heerlijk ontspannen. Een prachtig uitzicht vanuit het uitkijkplatform van het gradeerhuis over het kuurpark en de bad­architectuur van Bad Salzuflen maakt elk bezoek onvergetelijk.

Navigatieadres Parkeergarage Kurpark P2

Parkeerterrein SophienstraßeSophienstraße

32105 Bad Salzuflen

Informatieadres Staatsbad Salzuflen GmbH

Tourist InformationParkstraße 20

32105 Bad SalzuflenTel.: +49­52 22­1 83­183info@bad­salzuflen.dewww.bad­salzuflen.de

Aankomst per bus en spoor Vanaf het station Bad Salzuflen

lijn 943 in richting Waldemeine/Heide tot Kurgastzentrum.

ErlebnisGradierwerk Bad Salzuflen 09

In 1968 werd de Kunsthalle Bielefeld als museum en tentoonstellingsruimte voor internationale kunst uit de twintigste eeuw geopend. Gebouwd werd ze door de New Yorkse architect en kunst­historicus Philip Johnson. De rose zandstenen dobbelsteen biedt ruimte voor de verzameling van de stad Bielefeld, die met expressionistische meesterwerken van Beckmann, Heckel, Kirchner, Nolde en Schmidt­Rottluff haar eerste accent zet. Het plastic van het kubisme, werkgroepen van Max Ernst, Man Ray, Anselm Kiefer en Georg Baselitz zetten verdere accenten.

Naast de eigen collectie laat de Kunsthalle jaarlijks vier grote tentoonstellingen zien, die de nadruk leggen op moderne kunst, expressionis­mus alsook hedendaagse kunst en fotografie. Internationale furore maakte vooral de ten­toonstelling over Picasso, Matisse, Caspar David Friedrich, Kasimir Malewitsch, Donald Judd en Emil Nolde.

De Kunsthalle Bielefeld ligt aan de rand van de oude binnenstad met haar talrijke bezienswaar­digheden, winkel­ en belevenismogelijkheden.

Navigatieadres Artur­Ladebeck­Straße 5

33602 Bielefeld

Informatieadres Kunsthalle Bielefeld

Artur­Ladebeck­Straße 533602 Bielefeld

Tel.: +49­5 21­32 99 95­00info@kunsthalle­bielefeld.dewww.kunsthalle­bielefeld.de

Aankomst per bus en spoor Vanaf het Hauptbahnhof Bielefeld StadtBahnLinie 1

richting Senne tot de Kunsthalle/Adenauerplatz.

Kunsthalle Bielefeld11

Het Westfalen Culinarium verrast u met een uniek museumconcept. Midden in de historische stadskern, langs de Langen Straße, houden vier musea zich dagelijks bezig met de culinarische veelvoudigheid van Westfalen. Op in totaal 3.000 m2 kunt u ontdekken, wat een goed bier is, hoe de gaten in de kaas komen, waarom de Westfaalse ham zo pittig smaakt en hoe een klein zwart brood met de mooie naam Pumpernickel over de Duitse grenzen bekend werd.

Tasten, proeven, horen, ruiken, kortom: u wordt aangespoord te genieten. Grootscheepse ensceneringen in multimedialer techniek dom­pelen u in een spannende geschiedenis over de primaire voedingsmiddelen van de Westfalen.

Elk museum laat u zien, waar de culinarische wortels van de Westfalen liggen en hoe men ze heden nog kan vinden. Ontdek waarom het bier­brouwen tot ver in de middeleeuwen als vrou­wenzaak goldt en café’s voor uitsluitend vrouwen door de mannen verachtelijk als „vrouwenfuif“ en „vrouwenscholen“ afgedaan werden.

Na de rondgang door de belevenismusea kunt u de deftige „Westfälischen Handgreiflichkeiten“ of de „Westfälischen Schweinkram“ in de gastro­nomie in het Käsemuseum uitproberen.

Navigatieadres Lange Straße 1233039 Nieheim

Informatieadres Westfalen Culinarium

Lange Straße 1233039 Nieheim

Tel.: +49­52 74­95 29­241info@westfalen­culinarium.de www.westfalen­culinarium.de

Aankomst per bus en spoor Vanaf het station

Steinheim/Westf. lijn 575 tot Nieheim Kornhaus.

Vanaf het station Bad Driburg lijn 583 tot Nieheim Kornhaus.

Westfalen Culinarium18

Het Heinz Nixdorf MuseumsForum (HNF) is het grootste computermuseum ter wereld. Het laat op meer dan 6.000 m2 tentoonstellingsruimte de geschiedenis van het onstaan van getal en schrift tot in het computertijdperk van de 21ste eeuw zien. Tot de meer dan 2.000 tentoongestelde objecten behoren historische schrijf­ en reken­machines, de eerste pc’s maar ook de nieuwste softwareontwikkelingen en intelligente robots.

Het HNF ziet zichzelf als een event. Inter­actieve multimediastations, audio­ en videoin­stallaties alsook functionerende modellen kan men uitproberen. Het softwaretheater biedt de gelegenheid cyberspace te leren kennen en in het foyer kunnen nieuwe pc spellen getest worden. Naast de contemporaine tentoonstelling, laat het HNF in wisselende tentoonstellingen de rol van de informatietechniek in de verschillende raakvlakken met ons leven zien, zoals bijv. in de geneeskunde, sport en wiskunde.

Het MuseumsForum herbergt niet alleen het computermuseum , maar ook een conferentie­ en vergadercentrum, een forum voor de verdere ontwikkeling van vakmensen en leidinggevenden en een bistro.

Navigatieadres Fürstenallee 7

33102 Paderborn

Informatieadres Tourist Information Paderborn

Marienplatz 2a33098 Paderborn

Tel.: +49­52 51­88­29 80tourist­info@paderborn.de

www.paderborn.de www.hnf.de

Aankomst per bus en spoor Vanaf het Hauptbahnhof

Paderborn met de Padersprinter lijn 11 tot MuseumsForum.

Heinz Nixdorf MuseumsForum (HNF)21