UYGULAMAYI İNDİR VİDEO ÇÖZÜMLERE ULAŞ.

Öğreten Etkinlikler

Kavram Haritaları

Ünite Tekrar Testleri

Yazılıya Hazırlık

Rehberlik Bölümü

Dönem Tarama Testleri

Perforaj

Kavram Sözlüğü

ONLİNE“eğitimde yayındenizi online”

ÜCRETSİZ ÖĞRETMEN ÜYELİĞİ

KOLAY ERİŞİLEBİLİR DİJİTAL İÇERİK

ÖRNEK KİTAP TALEBİ

MÜFREDATA UYGUN SORU HAVUZU

www.ydakillitahta.com

ÖĞRETMEN ÜYELİĞİ SEÇİMİ İLE SİSTEME ÜYELİK FORMUNU DOL-DURUNUZ.

SİSTEME GİRİŞ YAPARAK DİJİTAL İÇERİKLERİNİZİ İSTEDİĞİNİZ YERE İNDİREBİLİRSİNİZ.

İNTERNETE BAĞLI OLSUN VEYA OLMASIN DİLEDİĞİNİZ PLATFORM-LARDA İÇERİKLERİMİZİ KULLANA-BİLİRSİNİZ.İSTEDİĞİNİZ SORULARLA KENDİ TESTİNİZİ OLUŞTURABİLİRSİNİZ.

YAYIN DENİZİ TEK VİDEO ÇÖZÜM UYGULAMASI

İNDİR

ÖZELLİKLER

11TÜRK DİLİ

VE EDEBİYATI

• Her tip soru çeşidini görmenizi sağlayacaktır.

• Akıl ve mantık yürütmenizi kolaylaştıracaktır.

• Düşünme becerinizi geliştirecektir.

• Her seviyedeki öğrenciye hitap eden bu soru bankası eksiklerinizi görmenizde de size kaynak olacaktır.

• Bazı soruların farklı formatlarının üst üste sorulmasıyla konuları daha iyi öğrenmenizi, kavramanızı ve pekiştirmenizi sağlayacaktır.

• Seviyenizi belirlerken size yol gösterecektir.

BU KİTAP BANA NE KAZANDIRIR?

• Testler konu başlıkları ve kazanımlar dikkate alınarak oluşturulmuştur.

• Her test kendi içerisinde öğrenme sırası dikkate alınarak hazırlanmıştır.

• Üniteler konunun daha iyi anlaşılabilmesi için kavram haritası ve kavram sözlüğü ile desteklenmiştir.

• Öğrencinin kitaptan tam verim sağlayabilmesi için rehberlik bölümü eklenmiştir.

• Öğrencilerimizin soruları çözerken nerede takıldıklarını tespit edebilmeleri için konuya ait her tip soru çeşidine yer verilmiştir.

• Algı ve yorum gücünü ölçen sorular vardır.

• Algıda seçicilik – karar verme – yorumlama gibi bilişsel beceriler etkinliklerle desteklenmiştir.

• Yazılıya hazırlık bölümü ile klasik tarzdaki sorulara da yer verilmiştir.

• Kavram haritaları ve kavramlar bölümüyle konular genel hatlarıyla ele alınmış, öğrencilerin bilinçli bir şekilde test çözmeleri sağlanmıştır.

• Ünite tekrar testleri ile konuların bir bütün olarak değerlendirilmesi sağlanmıştır.

• I. ve II. Dönem Tekrar Testleri eklenmiştir.

• Tamamı video çözümlüdür.

KİTAP İÇERİĞİ

Boşluk Doldurma Doğru / Yanlış Eşleştirme Bulmaca Yazma Alanı

Yazılıya Hazırlık

SAYFA SAYISI

SORU SAYISI

ETKİNLİK SAYISI

TEST SAYISI

TARAMA TESTİ

272 944 68 75 4

ÇALIŞMA PLANI YAPALIM!Çalı

şma Planı Yaparken Bu Soruları Dikkate Alınız!

Hangi ders, hangi gün?

Konu öğrenme ve tekrar ne zaman?

Soru çözümü ve ödevler ne zaman?

Deneme Sınavları ne zaman?

Aksayan çalışmalar hangi gün ve ne zaman çalışılmalı?Ders dışı hangi etkinlikler ne zaman yapılmalı?

Tatil günü hangi gün?

EVDE ETKİN ÇALIŞMA Evde olduğunuz zamanı çok iyi değerlendirmelisiniz.

Çoğu zaman yoğun ve yorgun bir gün geçirerek eve gel-diğiniz için iyi ve uygulanabilir bir programa ihtiyacınız var.Evde yapılması gereken işler:

• Uyuma • dinlenme • beslenme • konuları tekrar etme, •soru çözme • çözemediğin sorular için araştırma yapma • ödev yapma • fazladan sınav uygulama • önceden ön-görülemeyen durumlar

gibi pek çok başlık altında toplanabilir.Dersler gün boyu peşinizi bırakmadı. Okul bitti ama

evde derse devam çünkü hedefleriniz ve hayalleriniz var. Bunu asla unutmamalısınız.

Eve gelince önce dinlenmelisiniz.

Kendinize bir ders çalışma saati belirlemeli ve sürekli bunu düşünmelisiniz. Çünkü zihin neyi tekrar ederse kendini o yönde yönlendirir.

Konu öğrenme, tekrar etme, soru çözme saatlerini bir-biri arkasına yerleştirmelisiniz.

Ders çalışırken mutlaka ara vermelisiniz. Ara vermek odaklanma gücünüzü artıracaktır.

Her gün konu tekrarlarına zaman ayırmalısınız. Yeni bilgiyi günlük tekrar etmelisiniz. Tekrar etmek başa-rının anahtarıdır. Bilginin pekiştirilmesini ve uzun su-reli hazfızaya atılmasını sağlar. Tekrarlarınızı zihinden yapmayı öğrenmelisiniz. Bu size zaman kazandırma-nın yanında kalıcı olarak öğrenmenize de katkı sağla-yacaktır.

Bilginin kalıcı olmasını sağlamak için ilişkilendirerek öğrenmeye çalışmalısınız. Ezberden kaçınmalısınız. Öğrenilen bilginin tam olarak kullanılması için beyin tarafından analizinin yapılması gerekir. Ezberci sistem bunu engeller.

Not alma hızınızı kendinize göre belirlemelisiniz. Yavaş not alma beynin konsantre olmasını zorlaştırır, yazma hızı ile beynin çalışma hızı arasında boşluk meydana gelir. Zihin başka alanlara kayar ve konsantrasyon so-runu yaşarsınız.

Herşeyden arındırılmış ortam çalışma için iyi bir ortam değildir.

Dikkatinizi belli alanlara değil, genele yaymalısınız. Dikkatinizi uyanık tutmayı unutmamalısınız.

Sosyal hayattaki olumsuz etkenlere dikkat etmeli mümkün olduğunca ortadan kaldırmalısınız.

Yaptığınız programa beyninizi ikna etmelisiniz.

NASILNEREDENE ZAMAN

Herşey ne kadar karışık görünse de;

☛ Gerçekleştirilebilecek bir hedefin varsa,

☛ Hedefe ulaşmayı amaç edindiysen,

☛ Soru çözerek deneyim kazanıyorsan,

☛ Konuları birbiri ile ilişkilendirebiliyorsan,

☛ Sınav uygulayarak bilgilerini sık sık kontrol

ediyorsan.

☛ Kendine güveniyorsan

işler iyi gidecek demektir.

İYİ NOT ALMAK, HER ŞEYİ YAZMAK DEMEK DEĞİLDİR!İyi not almak; kendi cümlelerini kurmak, şekille veya

yazıyla şifrelemek, baktığında kolayca anlayıp hatırlamak için materyal hazırlamak demektir.

Tutulan notlar; onlara geri dönmek, onları okumak, onları gözden geçirmek, oradaki fikirlerin üzerine düşünmekle bir anlam kazanırlar.

+ + = Bilgi Deneyim Duygu ve Davranış ÖĞRENME

Merak; öğrenme isteğini harekete geçirir, odaklanmayı sağlar, çabuk yorulmayı engeller.

KÜNYEÖN SÖZ REHBERLİK1. ÜNİTE: GİRİŞKavram Haritası / Kavramlar ...............................................10Etkinlikler ............................................................................11Edebiyat - Toplum İlişkisi ....................................................15Edebiyatın Sanat Akımları İle İlişkisi ...................................17İmla ve Noktalama ..............................................................19Yazılıya Hazılık ...................................................................21

2. ÜNİTE: HİKÂYEKavram Haritası / Kavramlar ...............................................24Etkinlikler ............................................................................27Hikâye / Cumhuriyet Dönemi Hikâyesi (1923 - 1940) ...........31Hikâye / Cumhuriyet Dönemi Hikâyesi (1940 - 1960) ...........35Cümlenin Ögeleri ................................................................39İmla ve Noktalama ..............................................................43Ünite Tekrar Testi ...............................................................45Yazılıya Hazırlık ..................................................................473. ÜNİTE: ŞİİRKavram Haritası .................................................................50Kavramlar ...........................................................................51Etkinlikler ............................................................................53Tanzimat Dönemi Şiiri ........................................................57Servetifünun Dönemi Şiiri ...................................................63Fecriati Şiiri .........................................................................69Saf Şiir ................................................................................71Milli Edebiyat Şiiri ...............................................................75Milli Edebiyat Dönemi’nde Bağımsız Sanatçılar ve Manzum Hikâye ..................................................................79Cumhuriyet’in İlk Döneminde Hece ÖlçüsüyleYazılmış Şiir ........................................................................81Türk Dünyası Edebiyatında Şiir ..........................................85Cümlenin Ögeleri ................................................................87İmla ve Noktalama ..............................................................91Ünite Tekrar Testi ...............................................................93Yazılıya Hazırlık ..................................................................95

4. ÜNİTE: MAKALEKavram Haritası ..................................................................98Kavramlar ...........................................................................99Etkinlikler ...........................................................................101Makale ...............................................................................105Cümlenin Ögeleri ...............................................................109İmla ve Noktalama .............................................................113Ünite Tekrar Testi ..............................................................115Yazılıya Hazırlık .................................................................117

5. ÜNİTE: SOHBET VE FIKRAKavram Haritası ................................................................120Kavramlar ..........................................................................121Etkinlikler ...........................................................................123Sohbet ...............................................................................127

Fıkra ..................................................................................129Cümlenin Ögeleri ...............................................................133İmla ve Noktalama .............................................................137Ünite Tekrar Testi ..............................................................139Yazılıya Hazırlık .................................................................141

6. ÜNİTE: ROMANKavram Haritası ................................................................144Kavramlar ..........................................................................145Etkinlikler ...........................................................................147Roman / Cumhuriyet Dönemi Romanı (1923 - 1950) ..........151Roman / Cumhuriyet Dönemi Romanı (1950 - 1980) ..........155Roman / Dünya Edebiyatında Roman (20. yy.) ..................163Anlatım Bozuklukları (Anlamsal Bozukluklar) ....................165İmla ve Noktalama .............................................................169Ünite Tekrar Testi ..............................................................171Yazılıya Hazırlık .................................................................173

7. ÜNİTE: TİYATROKavram Haritası .................................................................176Kavramlar ..........................................................................177Etkinlikler ...........................................................................179Cumhuriyet Dönemi Tiyatrosu ...........................................183Anlatım Bozuklukları (Anlamsal Bozukluklar) ....................189İmla ve Noktalama .............................................................193Ünite Tekrar Testi ..............................................................195Yazılıya Hazırlık .................................................................197

8. ÜNİTE: ELEŞTİRİKavram Haritası .................................................................200Kavramlar ..........................................................................201Etkinlikler ...........................................................................203Eleştiri ................................................................................207Anlatım Bozukluğu (Yapısal Bozukluklar) ..........................211İmla ve Noktalama .............................................................215Ünite Tekrar Testi ..............................................................217Yazılıya Hazırlık .................................................................219

9. ÜNİTE: MÜLAKAT / RÖPORTAJKavram Haritası / Kavramlar ..............................................222Etkinlikler ...........................................................................223Mülakat ..............................................................................227Röportaj .............................................................................229Anlatım Bozuklukları (Yapısal Bozukluklar) .......................231İmla ve Noktalama .............................................................233Yazılıya Hazırlık .................................................................235

DÖNEM TARAMA TESTLERİI. Dönem Tarama Testi ......................................................239II. Dönem Tarama Testi .....................................................245Deneme - 1 .........................................................................251Deneme - 2 .........................................................................255

CEVAP ANAHTARI ...........................................................259

KAYNAKÇA ......................................................................272

İçindekiler

Giriş

12

ÜNİTE

1Etkinlikler

gün doğumu

edebiyat ve toplum

Realizm

edebiyat parnasizm

romantizm

Felatun Bey ile Rakım Efendi

Madame Bovary

sembolizm

Naturalizm

III.Aşağıdakicümlelerdeboşbırakılanyerleriuygunifadelerledoldurunuz.

1. YunusEmre’nin,Anadolu insanınınMoğol istilasından,anarşi vekargaşadanbıktığıbirdönemdeonlaraşiirleriyle sevgi ve

hoşgörüyühatırlatması………………………………………………..ilişkisinigözlerönüneserenönemlibirörnektir.

2. VictorHugo,Cromwelladlıoyunununönsözünde……………………………………akımınınkurallarınıbelirlemiştir.

3. BatıedebiyatındaPaulValery,PaulVerlaine,Baudalaire;TürkedebiyatındaiseCenapŞahabettin,CahitSıtkıTarancı,Ahmet

HamdiTanpınargibisanatçılar……………………………………akımındanetkilenmişlerdir.

4. Ahmet Mithat Efendi, Doğu-Batı çatışmasını işlediği karşıtlıklar üzerine kurulu ...................................................... romanını

romantizmakımınınetkisiylekalemealmıştır.

5. Olay, duygu, düşünce ve hayallerin dil aracılığıyla, yazılı veya sözlü olarak etkileyici bir şekilde anlatılmasına

…………………………………………..denir.

6. ...........................19.yüzyılınikinciyarısındaFransa’daromantizmakımınatepkiolarakortayaçıkmıştır.

7. …………………………………………………akımındaolayanlatılırkenhayatınençirkinanlarıeserlereyansıtılmış,kahramanlar

yöreselağzauygunkonuşturulmuş,eserlerdeargosözcüklereyerverilmiştir.

8. Sembolizmakımında kızıl gün batımı, ................................ gibi gününbuğulu vakitleri anlatılmış, hüznü çağrıştıran imgeler

kullanılmıştır.

9. GustaveFlaubert’inyazdığı........................................,realizmakımınınilkbaşarılıromanısayılır.

10. Nesnelerindışgörünüşününbetimlenmesineönemveren……………………………………..akımı, romantikşiire tepkiolarak

ortayaçıkmışbirşiirakımıdır.Dışgörünüşevedoğalgüzelliğeönemverilenbuakımda,şiirinölçü,uyak,redifgibiahenkunsur-

larıönemsenmiştir.

IV. Aşağıdakitabloda,I.gruptadilegetirilendüşünceleri,II.gruptakilerleeşleştiriniz.

I.Grup

I. Musiki, yine musiki! Senin şiirin öyle uçucu bir

şeyolsunkibununileriyehamleyapanbirruhtan,

başkagöklere,başkaaşklaradoğrukaçtığıhisse-

dilsin.Şiirbirfikri,birduyguyuahenkle,simgelerle

anlatanedebîbirmelodidir.

II. Dünya saçma ve iğrenç, deniz soğuk ve kara,

sevgilikirlivebesinlibiryemekdolabıdır.Sahipsiz,

Tanrısız, yardımcısız insan, âdeta kapalı bir oda

veya hücreye benzeyen bu dünyada yaşamak

zorundadır.Busebepleonunhayatıboşluk,hiçlik,

sıkıntı, bunalım ve abesle doludur. Bunu anlatan

edebiyatdakaramsarvebunalımedebiyatıdır.

II.Grup

a. JeanPaulSartre

b. Sembolizm

c.Egzistansiyalizm

(Varoluşçuluk)

d. Mallarme

I. II.

edebiyat ve toplum

romantizm

Realizm

Felatun Bey ile Rakım Efendi

Natüralizm

gün doğumu

Madame Bovary

edebiyat

sembolizm

parnasizm

b d a c

Giriş

13

EtkinliklerÜNİTE

1V. Aşağıdakiparçadanumaralanmışyerlerinhangilerindebirimlayadanoktalamayanlışıyapılmıştır?Açıklayınız.

Edebimetinler,(I) aklın istifade ettiği birtakımbilgileriihtivaetsede(II) insanın iç dünyasında zevk uyandırmak

ve duyguları etkilemek için ortaya konur. Bunedenleedebiyat,anlamdançokbiçemle(üslupla) ilgilenir. (III)

Edebiyat yazarı ve şair için anlamlarıhedeflemekgerekliysedeönceliklihedef,sözvesözöbekleridir.(IV) Hem

sözlerin,hemdesözöbeklerininbazıanlamlaragötürengöstergelerolduklarıdoğrudur.(V)

VI. Aşağıdakiparçadaboşayraçlarlabelirtilenyerlereuygunnoktalamaişaretleriniyazınız.

Çok ilgi görmüştü bu yılki gezimiz ( ) Abant ( ) doğa harikası yer ( ) herkesin ilgisini çekmişti anlaşılan ( )

Kimler ilgi duymamıştı ki ( ) Genel Müdür Ahmet Bey, Şef Ali Bey, Ayşe Hanım ( ) Nihayet gezi günü gelip

çatmıştı ve otobüs 11 ( ) 45’te hareket edince bir neşe ( ) bir heyecan herkesin yüzünden okunuyordu.

Arabamız ( ) Ankara ( ) İstanbul kara yoluna çıkınca şoför herkese kibarca hayırlı yolculuklar dilediğinde

unutulmaz bir gezinin başladığını herkes anlamıştı.

VII.Aşağıdakitablodaimlayadanoktalamayanlışıolancümleleri“✔”işaretibelirtiniz.

SanatçıYanlış

Var Yok

1.HalikarnasBalıkçısı[CevatŞakirKabaağaçlı(1886-1973)]eserlerindedenizcilikleilgilikavramlarıvedenizözleminiişlemiştir.

2.Servetifünun Dönemi’nin en önemli romancılarından biri de MehmetRauf’tur.

3.Türkiyem,cennetvatanım,senindestanınıyazacağımbendeataları-mızgibi!

4. Bundansonraneeskidefterleriaçarım,nedeyenibirfikirortayaatarım.

5.Yenialdığıpardösüdefoluçıkıncahiçdevakitkaybetmemişonualdığımağazayaiadeetmişti.

I. “Edebi” kelimesinde düzeltme işareti (^) kullanılmalı, sözcük “edebî” şeklinde yazılmalıdır.

II. “Bir takım” kelimesi, “birtakım” şeklinde bitişik yazılmalıdır.

III. İmla ya da noktalama yanlışı yoktur. Bir kelimenin eş anlamlı karşılığının ayraç içinde verilmesi doğrudur.

IV. Ayrı yazılması gereken “de” bağlacı bitişik yazıldığı için yanlışlık yapılmıştır, “gerekliysede” sözcü-ğü “gerekliyse de” şeklinde yazılmalıdır.

V. “Hem… hem” bağlacının arasında virgül (,) gereksiz kullanılmıştır. “Sözlerin” kelimesinden sonraki virgül atılmalıdır.

Çok ilgi görmüştü bu yılki gezimiz ( . ) Abant ( , ) doğa harikası yer ( , ) herkesin ilgisini çekmişti anlaşılan ( . ) Kimler ilgi duymamıştı ki ( : ) Genel Müdür Ahmet Bey, Şef Ali Bey, Ayşe Hanım ( … ) Nihayet gezi günü gelip çatmıştı ve otobüs 11 ( . ) 45’te hareket edince bir neşe ( , ) bir heyecan herkesin yüzünden okunuyordu. Arabamız ( , ) Ankara ( - ) İstanbul kara yoluna çıkınca şoför herkese kibarca hayırlı yolculuklar dilediğinde unutulmaz bir gezinin başladığını herkes anlamıştı.

Giriş

OK

UM

A

TESTÜNİTE

1

15

YAYI

ND

A TE

K B

AŞA

RID

A TE

K

1

1. Bireserioluşturansanatçı,sonuçtabirortamınparçası-dır.Algısı,duyarlığı,üslubu,kişiliğibirçevreninetkisiyleoluşuyor.Buçevrenindepekçokbileşenivar.Toplumsalve siyasal değişimler birçok romanın izleğinde, olayörgüsünde önemli yer tutar. Bu anlamda, edebiyatdöneminetanıklıketmişolur.Amabubiliminyaptığıgibibir tanıklık değil. Edebiyatçının öznelliğinin, duyarlığı-nın, biricikliğinin aynasından yansır, bu etkiler esere.Edebiyat, sonuç itibarıylabireysel ve toplumsaldurum-larıdadeğişimleridebirşekildeyansıtır.Bu;romantizm,realizm, natüralizm gibi değişik yaklaşımlarda, farklıyansıtmabiçimlerindedeolsasonuçtabiryansıtmadır.

Yukarıdakiparçadaaşağıdakilerdenhangisinedeği-nilmemiştir?

A) Edebîeserlerinfarklıedebîakımlardanetkilenebile-ceğine

B) Toplumsaldeğişimlerinedebiyatadayansıyacağına

C) Edebîeserlerdebireyselbakışaçısınınveözgünlü-ğünetkiliolduğuna

D) Bilimseleserlerdeöznelliğin,edebîeserlerdenesnel-liğinönplandaolduğuna

E) Sanatçıların, içerisindeyetiştikleri toplumdanetkile-neceğine

2. İnsanlar çevrelerine yalnız ekonomik ya da toplumsalbağlarladeğil,ruhsalvekişiselbağlarladabağlanmışlar-dır.Bireyinözelyaşantıları,duyguları,düşünceleri, top-lumunüstündeyadadışındadoğmaz; toplumun içindedoğar.Toplumunetkisini,damgasınıtaşır.Buduyguları,budüşünceleriçokkarmaşık,çokzenginveinceolabilir.Edebiyat,bunlarıelledokunulurbirbiçimde(şiir,roman,oyunvb.)ortayakoyupsistemleştirir.Ohâldeedebiyateseri,çağınınaynasıolmalıdır.Büyükedebiyateserleribir dünya görüşünü, bir eleştiriyi, bir eğilimi, bir özlemidilegetirmişlerdir.Ancakbunlarçağınaynasıolaneseriniçindençıkar.

Edebiyatıntoplumlailişkisininelealındığıyukarıdakiparçadanaşağıdakilerinhangisineulaşılamaz?

A) Edebiyat,toplumgerçeklerinişiir,roman,hikâyegibitürlerleyansıtır.

B) Bir toplumun içerisindeyaşayanbireyler,aitolduğutoplumdanbağımsızdüşünülemez.

C) Bireyvetoplumarasındakiilişki,basitbiriletişimdenibaretdeğildir.

D) Edebî eserlerde birey ile toplum arasındaki ilişki,belirlibirdüzendesunulur.

E) Sanatçı,eserindeçağınınötesinegeçmeli,geleceknesillereyolgöstermelidir.

3. Yazar, kişisel olarak kendi yargısını bildirmek ya daokuyucusunakabulettirmekiçindeğil;hayatkarşısındakayıtsızkalamadığıiçinyazar.Aiskhylos,adaleti,kaderekarşı çıkardığında; Cervantes çökmekte olan feodaldüzenin gülünç destanını yazdığında gerçeği açığavuraninsanlarolmuşlardır.

Bu parçada aşağıdakilerin hangisi üzerinde durul-maktadır?

A) Sanateserininbiricikveözgünolması

B) Sanatınvesanatçınınkişiselolanayönelmesi

C) Sanatçınıntoplumsorunlarınıelealması

D) Edebîeseringüncelolaylarayervermesi

E) Sanateserlerindeyalnızcahayalindeğil,gerçeklerindedilegetirilmesi

4. CumhuriyetDönemi’yleilgili;

I. Atatürk ilkeve inkılaplarının tümyurdayayılmasınaçalışılmıştır.

II. MillîEdebiyatDönemi’ndebaşlayandildesadeleşmeçabalarınabudönemdedahadaönemgösterilmiştir.

III. Roman,hikâyegibiBatı’danalınantürlerinilkörnek-leriverilmiştir.

IV. Siyasi,ticariveekonomikyönlerdenBatılıseviyelereulaşmahedefleribelirlenmiştir.

V. Uzun süren savaşlar sonrasında kurulan devletingüçlübiryapıyakavuşmasınaçalışılmıştır.

numaralanmışifadelerdenhangisisöylenemez?

A)I B)II C)III D)IV E)V

5. Edebiyat, salt bireysel bir duyarlılık alanı değildir.Yapıtlarını,burahatlıkduygusununördüğüpamuktanveşekerdenköşkünpenceresindengördükleriyleoluşturan-lar unutmamalıdır ki pamuk, ateşten hiç hazzetmez veşeker de böceklerin en sevdiği yiyecektir. Yaşadığımızyüzyılınyıkımları,savaşları,yoksulluklarıveyoksunluk-larısanatçınınkendikozasıiçindemutlubirtırtılolması-naaslaizinvermez.Bumutlulukiçindebirgünkelebekolma hayali kuran tırtılların sonu çoğunlukla hüsranlabiter. İpek tacirleri birçok kozayı, içindeki canahiç acı-madankaynarkazanlardahaşlayıverirler.

Buparçada geçen “kendi kozası içindemutlu bir tırtılolma” sözüyle anlatılmak istenen aşağıdakilerdenhangisidir?

A) Toplumsalmesajlariçerenbirsanatanlayışıbenim-seme

B) İnsanlarıolduklarıgibikabuledipgerçekleştiremeye-cekleriişlerezorlamama

C) Kendikabuğunaçekilerekçevresindegelişensorun-laraduyarsızkalma

D) Bireysel sanat anlayışına karşı çıkıp toplumsalsorunlaradikkatçekme

E) Doğalbiranlatımtarzınıbenimseyerekyapmacıklık-tanuzakdurma

Edebiyat - Toplum İlişkisi

Giriş

OK

UM

A

Edebiyat - Toplum İlişkisi

16

YAYI

ND

A TE

K B

AŞA

RID

A TE

K

6. Aşağıdakilerdenhangisi“sanatçınıntavrı”bakımındandiğerlerindenfarklıbirbakışaçısınıyansıtmaktadır?

A) Yazmakiçinkalemiherelimealdığımdakendiyaşa-dıklarımvehissettiklerimdençok,başka insanların,parçasıolduğumtoplumunnehissettiğidahaönemliolmuşturbenimiçin.

B) Yazarınüslubu,eserininsürükleyiciliği içinsöylene-cekbirşeyyoksadabaştansonayirmiliyaşlarındakibir kız ile oğlanın kalp kırıklıkları için bunca sayfakaralamak,boşunaharcanmışbiremekgibigeliyorbana.

C) Babamınbirsanatçıolarakgelecekkuşaklarabırak-tığıenbüyükmiras,yaşadığıdönemingürseslibirtanığıolarakhaksızlıklaravebaskılarakarşıyükselt-tiğisesi,susturulamazvicdanıydı.

D) Şayet çevrenizi kuşatan iniltilere, yalvaran seslerebilebilekulaktıkayarakgünbatımlarından,baharıngelişininkalbinizinekadartitrettiğindensözedebili-yorsanızgerçeksanatçıolmayolundadahaalacakçokmesafenizolduğunusöyleyebilirim.

E) Yeryüzünde yalnızca kendi tuttuğu alanın hakkınıvermekdışındakimseyeborcuolmayanbirsanatçıolarakbaşkainsanlarınvetoplumlarınhissettiklerin-dençokbireyolarak sizinneyi nasıl algıladığınızınhesabınıvermeklesorumlusunuz.

7. Edebiyat-toplum ilişkisi çift yönlü bir etkileşimi ifadeeder.Sanatçınınalgısıvealıcıları, içindeyetiştiğitoplu-munsorunlarına,değerlerine,kaygılarınaaçıkolmalıdır.Ayrıcasanatçıbunlarlailgiliyapıcı,geliştiricibirgörevdeüstlenmelidir.Aynışekildetoplumdasanatındönüştürü-cüetkisiyledilinde,duyarlılığındadeğişimeaçıkolmalı-dır.Sanattoplumda,toplumdasanatçıüzerindebirbirinibesleyipgeliştirendoğa-iklimilişkisinebenzerbirpayvehaksahibidirdemekyanlışolmaz.

Buparçadançıkarılabilecekenkapsamlıyargıaşağı-dakilerdenhangisidir?

A) Sanatçınınenvazgeçilmezgörevietikolanıönplanaçıkarmaktır.

B) Toplumvesanat,birçokyöndenbirbiriyleilişkili,bir-birinietkileyipgeliştirenögelerdir.

C) Toplum sanatın gelişmesi için gerekli maddi vemaneviolanaklarıseferberetmelidir.

D) Değişime kapalı toplumlar sanatın önündeki enbüyükengeldir.

E) Sanatçı, diğer sanatçıların da toplumsal değerleresahipçıkmasınaöncülüketmelidir.

8. Sanatçı,yaşadığı----geçirdiğideğişimeilgisizkalamaz.Elbetteo,budeğişimebir----gibideğil,birromancı,biröykücüvebirşairduyarlılığıileyaklaşmalıdır.Estetiktentaviz veren ve eserini yavan bir sosyal söylemin darkalıplarınasıkıştıransanatçı“halkımın,yaşadığımçağıntanığı olacağım” derken sanatsal düzey bakımından---- bir anlayış güden başka sanatçıların da gerisindekalmayamahkûmolur.

Bu parçada boş bırakılan yerlere, düşüncenin akı-şına göre, aşağıdakilerden hangisinde verilenlersırasıylagetirilmelidir?

A) çağın-gazeteci-toplumsal

B) ortamın-yönetici-bilimsel

C) ulusun-eğitimci-sorumsuz

D) toplumun-sosyolog-bireysel

E) çevrenin-ressam-gerçekçi

9. Edebiyat, toplumsal olguları yansıtması açısından herzaman değerli bir sosyolojik araç olmuştur. Edebiyatsayesinde toplumudoğrudan gözlemlemek yerine, onukavramadadâhiyanebiryeteneğesahipolanedebiyatçı-nınyansıttıklarıüzerindenşaşırtıcıvarsayımlaraulaşabi-liriz.Özellikletoplumsaltarihçalışmalarındaancakedebîmetinler sayesinde geçmişte yaşanmış sosyal ilişkileri,olaylarıveyapılarıbetimlemeşansımızolur.Edebiyatıntoplumlaolan ilişkisi bununla sınırlı değildir.Edebiyatınbizzat kendisi tarihin çeşitli dönemlerinde toplumsaldönüşümün ana motiflerinden biri olmuştur. Fransızİhtilali’ndenBolşevikDevrimi’ne, faşist rejimlerin ortayaçıkışından68olaylarınakalemintoplumudönüştürmedeönemlibirroloynadığınıgörürüz.

Edebiyatvetoplumilişkisininelealındığıyukarıdakiparçada vurgulanmak istenen aşağıdakilerden han-gisidir?

A) Edebiyatındüşselanlatımdanuzakduraraksadecetoplumsalkonularıetkileyicibirşekildedilegetirdiği

B) Edebî eserlerin sosyal, siyasi ve tarihî şartlardanyararlanılarakortayakonduğu

C) Edebiyatın,bilimlerekaynaklıkederekyenibilimlerinortayaçıkmasındaönemlibirrolüstlendiği

D) Toplum sorunlarını dile getiren edebiyatın aynızamandatoplumsaldeğişimideetkilediği

E) Yaşanmışolaylarıanlatanedebîmetinleringeçmişeaynatutarakbelgeniteliğitaşıdığı

HİKÂYE

ÜNİTE

2ÖĞRETİM PROGRAMI ÜNİTE İÇERİK TABLOSU

OKUMA YAZMA SÖZLÜ İLETİŞİM1. Cumhuriyet Dönemi’nde (1923-1940) yazılmış iki hikâye

örneği

2. Cumhuriyet Dönemi’nde (1940-1960) yazılmış üç hikâye örneği

• 1923-1940 döneminden seçilecek metinlerin biri olay hikâyesi, bir diğeri de durum hikâyesi olmalıdır.

• 1940-1960 döneminden alınan metinler farklı eğilimleri temsil eden (bireyin iç dünyasını esas alan, toplumcu gerçekçi, millî-dinî duyarlılıkları yansıtan, modernist) hikâyelerden seçilir.

• Öğrencilerden incele-dikleri hikâyelerden birinin özelliklerine (bireyin iç dünyasını esas alan, toplumcu gerçekçi, millî-dinî duyarlılıkları yansıtan, modernist) uygun ola-rak bir hikâye yazma-ları istenir.

• Öğretmen tarafından sınıfa getirilen seslendirilmiş bir hikâye dinletilir ve öğrenci-lerden dinledikleri hikâyeyi yorumlamaları istenir.

DİL BİLGİSİ

• Metindeki cümlelerin ögeleri bulunur.

• Metinler üzerinden imla ve noktalama çalışmaları yapılır.

TEST BAŞLIKLARI

◗ Cumhuriyet Dönemi Hikâyesi (1923 - 1940 Dönemi)

◗ Cumhuriyet Dönemi Hikâyesi (1940 - 1960 Dönemi)

◗ Cümlenin Ögeleri

◗ İmla ve Noktalama

◗ Ünite Tekrar Testi

ÜNİTE

2

24

Kavram Haritası

HİKÂYE

1923-1940Dönemi Hikâyeciliği

Hikâye TürününGenel Özellikleri

OKUMA

1923-1940 DönemiOlay Hikâyesi

1923-1940 DönemiDurum Hikâyesi

ModernistHikâye Anlayışı

Millî ve Dinî DuyarlılıklarıYansıtan Hikâye Anlayışı

Bireyin İç Dünyasını EsasAlan Hikâye Anlayışı

Toplumcu GerçekçiHikâye Anlayışı

1940-1960Dönemi Hikâyeciliği

Cümlenin Ögeleri

İmla ve Noktalama

DİL BİLGİSİ

Öğrenilen bilgilerdenhareketle bir hikâye (bireyin

iç dünyasını esas alan,toplumcu gerçekçi, millî

ve dinî duyarlılıkları yansıtanve modernist hikâye) yazma

çalışması

YAZMA

Seslendirilmiş bir hikâyeyidinleme ve dinlenen

hikâyeyi yorumlama çalışması

SÖZLÜ İLETİŞİM

Hikâye: Olmuş ya da olması mümkün olayların, yer, kişi ve zaman ilişkisi içinde anlatıldığı kısa, kurmaca yazılardır. Hikâye terimi yerine “öykü” de kullanılabilir.

Hikâyenin genel özellikleri: Hikâye türünün dünya edebi-yatındaki ilk örneklerini 13. yüzyılda İtalyan sanatçı Boccacio (Bokasyo) Decameron adlı eseriyle vermiştir. Edebiyatımızda modern anlamda ve yazarı belli, düzyazı, kurmaca hikâyenin ilk örnekleri Tanzimat Edebiyatı’yla birlikte görülür. İlk deneme-yi Müsameretname adlı eseriyle Emin Nihat Efendi yapmışsa da hikâye türünün niteliklerine uygun ilk eser Ahmet Mithat Efendi’nin kaleme aldığı Letâif-i Rivâyât kabul edilir. Ancak bu türün Batılı estetik ölçülere uygun ilk örneği Tanzimat ikinci dönem sanatçısı Sami Paşazâde Sezai tarafından Küçük Şeyler adıyla verilir. Hikâye türü, özellikle Millî Edebiyat Dönemi ve Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatı’nda Batılı örneklerle boy ölçüşecek seviyeye gelmiştir. Hikâye türü; çarpıcı ve ilgi çekici bir “olay”ı, günlük sade yaşantı kesitleri biçiminde de ifade edebileceğimiz “durum”ları ve son olarak da “ben”i merkeze alan modern hikâye olmak üzere üç anla-yış çerçevesinde şekillenmiştir. Edebiyatımızda hikâyeciliği meslek hâline getiren ilk yazar olan Ömer Seyfettin olay

hikâyeciliğinin edebiyatımızdaki en önemli ismi olmuştur. Memduh Şevket Esendal ve Sait Faik Abasıyanık durum hikâyeciliğinin, Haldun Taner ve Bilge Karasu gibi isimler de “ben merkezli” modern hikâyenin önemli temsilcileridir.

Öykü, tür bakımından üçe ayrılır:

a. Olay hikâyesi (klasik vaka hikâyesi, maupassant tarzı hikâye): Kurucusu, Fransız yazar Guy de Maupassant’tır. Olaylar serim, düğüm, çözüm esasına bağlı olarak anlatı-lır. Olay örgüsü ve kurgu önemlidir. Merak unsuru bu öykü türünün en dikkat çeken özelliğidir. Türk edebiyatında Ömer Seyfettin, bu öykü tarzının en önemli temsilcisidir. Yakup Kadri Karaosmanoğlu, Refik Halit Karay, Reşat Nuri Güntekin, Halide Edip Adıvar, Sabahattin Ali gibi pek çok sanatçı eserle-rini bu öykü tarzı ile kaleme almıştır.

b. Durum (kesit) hikâyesi (çehov tarzı hikâye): Kurucusu ve ilk temsilcisi Rus yazar Anton Çehov’dur. Olaya önem vermeyen, yaşamdan herhangi bir kesiti, belli bir insanlık durumunu anlatan öykülerdir. Bu öykü türünde serim, düğüm, çözüm planına sıkı sıkıya bağlı kalınmaz. Durum hikâyesinde şaşırtıcı, çarpıcı olaylar yoktur. Günlük yaşamdan seçilmiş herhangi bir durum, türlü çağrışım ve izlenimlerle yansıtılır.

ÜNİTE

2Kavramlar

ÜNİTE

2

25

Kavramlar

Gözlem ve durumlar arasındaki nitelik farkını görebilmek bu hikâye anlayışında önemlidir. Türk edebiyatında bu tarzın en önemli temsilcileri Sait Faik Abasıyanık ve Memduh Şevket Esendal’dır.

c. Ben merkezli hikâye (modern hikâye, kafka tarzı hikâye): Ben merkezli hikâyede yazar, gözlemlerden ve olaylardan yola çıksa da asıl anlattığı bireyin bunalımları, çıkmazları ve toplum içinde yer alma, var olmaya çalışma mücadelesidir. Hikâyecinin kişiliği ile hikâye kişileri (anlatanla anlatılan) iç içedir. Kahraman, dış dünyayı içinde bulunduğu ruh hâline göre algılar ve anlatır. Yaşanan ve hayal edilen (olan ile olması gereken) birlikte verilir. En önemli temsilcisi Franz Kafka’dır. Türk edebiyatında Haldun Taner ve Bilge Karasu bu türün edebiyatımızdaki önemli temsilcileridir.

A) 1923-1940 Dönemi’nde hikâye türünde eser veren sanatçılar

Olay hikâyesi türünde verdikleri eserlerle ön plana çıkan sanatçılar ve başlıca eserleri: Refik Halit Karay (Memleket Hikâyeleri, Gurbet Hikâyeleri), Halide Edip Adıvar (Dağa Çıkan Kurt, Harap Mabetler), Reşat Nuri Güntekin (Tanrı Misafiri, Sönmüş Yıldızlar, Leyla ile Mecnun, Olağan İşler, Gençlik ve Güzellik, Roçild Bey, Eski Ahbap, Boyunduruk), Yakup Kadri (Bir Serencam, Rahmet, Millî Savaş Hikâyeleri), Sabahattin Ali (Değirmen, Kağnı, Ses, Yeni Dünya, Sırça Köşk) Kenan Hulusi Koray (Bir Yudum Su, Bahar Hikâyeleri, Bir Otelde Yedi Kişi, Son Öpüş)

Durum hikâyesi türünde verdikleri eserlerle ön plana çıkan sanatçılar ve başlıca eserleri: Memduh Şevket Esendal (Otlakçı, Mendil Altında, Temiz Sevgiler, Veysel Çavuş, Bir Küçük Çiçek, İhtiyar Çilingir, Ev Ona Yakıştı), Sait Faik Abasıyanık (Semaver, Sarnıç, Şahmerdan, Lüzumsuz Adam, Mahalle Kahvesi, Havada Bulut, Kumpanya, Havuz Başı, Son Kuşlar, Alemdağ’da Var Bir Yılan, Az Şekerli, Tüneldeki Çocuk)

B) 1940 - 1960 Dönemi’nde hikâye türünde eser veren sanatçılar

Bireyin iç dünyasını esas alan hikâye: Bu sanatçılar sosyal ve siyasal olayları değil, birey olarak insanın merkezde olduğu, onun ruhsal, duygusal sorunlarının işlendiği bir hikâye anlayı-şını benimsemişlerdir.

Bireyin iç dünyasını esas alan hikâyeciler: Ahmet Hamdi Tanpınar (Abdullah Efendi’nin Rüyaları, Yaz Yağmuru), Tarık Buğra (Oğlumuz, Yarın Diye Bir Şey Yoktur, İki Uyku Arasında), Peyami Safa (Hikâyeler), Sabahattin Kudret Aksal (Gazoz Ağacı, Yaralı Hayvan), Halikarnas Balıkçısı (Ege Kıyılarından, Merhaba Akdeniz, Ege’nin Dibi, Yaşasın Deniz, Gülen Ada, Ege’den, Gençlik Denizlerinde)

Toplumcu gerçekçi hikâye: Bu sanatçılar eserlerinde top-lumcu dünya görüşünü yansıtmaya çalışmışlardır. Hikâyelerde mesaj kaygısı ön plandadır. Ezilen, sömürülen insanların; işçilerin, köylülerin sorunları işlenmiştir.

Toplumcu gerçekçi hikâyeciler: Kemal Tahir (Göl İnsanları), Kemal Bilbaşar (Anadolu’dan Hikâyeler, Cevizli Bahçe,

Pazarlık, Pembe Kurt, Irgatların Öfkesi), Samim Kocagöz (Telli Kavak, Sığınak, Sam Amca, Cihan Şoförü, Ahmet’in Kuzuları, Yolun Üstündeki Kaya, Yağmurdaki Kız, Alandaki Delikanlı), Orhan Kemal (Önce Ekmek, Ekmek Kavgası, Sarhoşlar, Çamaşırcının Kızı, 72. Koğuş, Grev, Arka Sokak, Kardeş Payı, Babil Kulesi, Dünyada Harp Vardı), Yaşar Kemal (Sarı Sıcak), Fakir Baykurt (Çilli, Efendilik Savaşı, Karın Ağrısı, Anadolu Garajı, On Binlerce Kağnı, Can Parası, İçerdeki Oğul, Sınırdaki Ölü, Gece Vardiyası, Telli Yol), Orhan Hançerlioğlu (İnsansız Şehir), Orhan Duru (Bırakılmış Biri, Denge Uzmanı, Ağır İşçiler, Yoksullar Geliyor, Şişe), Aziz Nesin (İt Kuyruğu, Yedek Parça, Fil Hamdi, Damda Deli Var, Koltuk, Kazan Töreni, Toros Canavarı, Deliler Boşandı, Bay Düdük, Havadan Sudan, Gıdıgıdı, Mahmut ile Nigar, Biz Adam Olmayız) bu yazarların dışında Rıfat Ilgaz, Muzaffer İzgü, Talip Apaydın, Dursun Akçam gibi yazarlar da toplumcu anlayışla hikâyeler kaleme almışlardır.

Millî ve dinî duyarlılıkları yansıtan hikâye: Bu sanatçıların eserlerinde millî tarihimiz ve milletimize özgü değerlerimizi, bunların yanı sıra dinî duyarlılığı ifade eden konuları ele almışlardır.

Millî ve dinî duyarlılıkları yansıtan hikâyeciler: Cumhuri-yet’in ilk çeyreğinde Reşat Nuri Güntekin, Yakup Kadri Karaosmanoğlu ve Halide Edip Adıvar gibi önemli sanatçılar millî değerlerimiz ve Kurtuluş Savaşı konulu hikâyeleriyle ön plana çıkan önemli sanatçılardır. Tarık Buğra, Peyami Safa, Necip Fazıl Kısakürek gibi Cumhuriyet’in ilk kuşağı yanında 1960’lı yıllardan sonra Rasim Özdenören, Mustafa Kutlu gibi sanatçılar da dinî duyarlılığı merkeze alan hikâyeleri ile dikkat çeken yazarlardır.

Modernist hikâye: Modern dünyanın insan ve toplum hayatı-na yansımaları, buna bağlı olarak Batı’da gelişen düşünce ve edebiyat akımlarından etkilenen bu sanatçılar Kafka tarzı, bir başka deyişle “ben merkezli” hikâye anlayışına uygun eserler vermişlerdir.

Modernist hikâye anlayışı ile eser veren sanatçılar: Haldun Taner (Geçmiş Zaman Olur ki, Yaşasın Demokrasi, Şişhane’ye Yağmur Yağıyordu, Tuş, On İkiye Bir Var, Ay Işığında Çalışkur, Sancho’nun Sabah Yürüyüşü, Konçinalar, Kızıl Saçlı Amazon, Yalıda Sabah, Şeytan Tüyü, Bir Kavak ve İnsanlar, Ayak) Oktay Akbal (Önce Ekmekler Bozuldu, Aşksız İnsanlar, Bizans Defnesi, Bulutun Rengi, Berber Aynası, Yalnızlık Bana Yasak, Tarzan Öldü, İstinye Suları, Karşı Kıyılar, Lunapark, Ey Gece Kapını Üstüme Kapat), Bilge Karasu (Troya’da Ölüm Vardı, Uzun Sürmüş Bir Günün Akşamı, Göçmüş Kediler Bahçesi, Kısmet Büfesi, Lağımlaranası ya da Beyoğlu), Vüs’at O. Bener (Dost, Yaşamasız, Siyah-Beyaz, Mızıkalı Yürüyüş, Kara Tren, Kapan), Necati Cumalı (Yalnız Kadın, Değişik Gözle, Susuz Yaz, Ay Büyürken Uyuyamam, Makedonya 1900, Kente İnen Kaplanlar, Dila Hanım, Revizyonist, Yakubun Koyunları, Aylı Bıçak); bu sanatçıların yanı sıra Tarık Dursun K., Adalet Ağaoğlu, Füruzan, Tahsin Yücel, Nezihe Meriç gibi başka sanatçılar da bu anlayışla hikâyeler kaleme almışlardır.

Hik

âye

26

ÜNİTE

2Yazma Alanı

KAFA KÂĞIDIAkşamüzeri hapishaneye bir sürü adam getirdiler. Hepsi elli kadar vardı. Bu kadar kalabalığı süngü takmamış iki candarmanın arasında görünce yol parası borcundan buraya geldiklerini anladık. Nizamiye kapısından girince avluda sıra oldular. Bir gardiyan elindeki kâğıda bakarak yoklama yaptı. Ondan sonra duvar kenarına dizilerek çömeldiler, konuşmadan bekleşmeye başladılar. Kılıkları pek perişandı. Poturları parça parça sarkıyordu ve çoğunun ayağında kunduraya benzer bir şey bile yoktu. Sırtlarında devetüyü çuldan kısa ve gene parça parça cepkenler, bunun altında solmuş, lime lime yıpranmış ve yamadan görünmez olmuş mintanlar vardı. Siperini sağ veya sol yanaklarının üstüne getirdikleri kasketleri yağ içindeydi ve yırtık siperden koyu sarı mukavvalar fırlıyordu.Yanlarına koydukları çul heybelerin yan yatan ağızlarından birkaç somun kara ekmek, birkaç dürüm yufka ve bazı-larınınkinden birkaç taze soğan yaprağı görünüyordu. Hangi koğuşa gideceklerini ve ne yapacaklarını söyleyen olmadığı için uzun zaman beklediler. Aralarında ara sıra bir şeyler fısıldaşıyorlardı. Kendi köylerinden birkaç mahpus yanlarına sokulunca isteksiz ve çekingen tavırlarla onun suallerine cevap veriyorlar, ara sıra başlarını başka tarafa çevirip uzaklara bakarak bu konuşmaya devam etmekten pek hoşlanmadıklarını anlatıyorlardı. Hakikaten, tanımadıkları mahpuslardan ziyade hemşerilerinden utanıyor gibiydiler. Katilden veya başka ağır cürümlerden yatan kendi köylülerinin karşısında, yol parası veremedikleri için hapse düşmüş olmak onlara pek ağır geliyordu. İçlerinde bir de ihtiyar vardı. Görünüşte altmışı çoktan aşmış olan bu adamın artık yol parası vesaire ile alakası olmasa gerekti. Mavi damarları fırlamış ve kütükleşmiş ellerinde tuttuğu eğri ve kalın bir sopaya dayanarak kalka-biliyor ve iki kat olmuş belini hemen bir yere yaslamak için duvarın yanına gidiyordu. Kupkuru ve uzun çenesinde birkaç tel sallanmakta, dökülerek adamakıllı seyrekleşen ak saçlarının altında lekeli ve pul pul olmuş bir deri parlamaktaydı.…Sabahattin Ali

Yukarıda bir bölümü verilen metni, toplumcu gerçekçi hikâye anlayışını yansıtacak biçimde tamamlayınız.

Hik

âye

OK

UM

A

Hikâye / Cumhuriyet Dönemi Hikâyesi (1923-1940 Dönemi)TESTÜNİTE

2

33

YAYI

ND

A TE

K B

AŞA

RID

A TE

K

2

1. Bir aralık nerede ve kimlerle olduğunu keyfinden unuttu, dalgınlığından ana dil ile sordu.

– Çiviler ağzına batmaz mı senin?

Eskici başını hayretle işinden kaldırdı. Uzun uzun

Hasan’ın yüzüne baktı:

– Türk Çocuğu musun be?

– İstanbul’dan geldim?

– Ben de o taraflardan... İzmit’ten!

Eskicide saç sakal dağınık, göğüs bağır açık, pantolonu

dizlerinden yamalı, dişleri eksik ve suratı sarı, sapsa-

rıydı; gözlerinin akına kadar sarıydı. Türkçe bildiği ve

İstanbul taraflarından geldiği için Hasan, şimdi onun

sade işine değil, yüzüne de dikkatli bakmıştı. Göğsünün

ortasında, tıpkı çenesindeki sakalı andıran kırçıl, seyrek

bir tutam kıl vardı.

Refik Halit Karay’ın Eskici adlı hikâyesinden alınan bu parça ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

A) Gözlemci anlatıcının bakış açısıyla kaleme alınmıştır.

B) Durum hikâyesinin özellikleri ağır basmaktadır.

C) Gösterme ve anlatma teknikleri kullanılmıştır.

D) Realizm akımının özellikleri görülmektedir.

E) Öyküleyici ve betimleyici anlatım türü kullanılmıştır.

2. Olay hikâyesi ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

A) Bir olay “serim, düğüm, çözüm” planıyla anlatılarak kesin bir sonuca bağlanır.

B) Merak ve entrika, hikâyenin hareket ve odak nokta-sıdır.

C) Olayın geçtiği çevre üzerinde durularak sosyal ve fizikî mekânların betimlemesi yapılır.

D) Türk edebiyatındaki en önemli temsilcileri Refik Halit Karay ve Memduh Şevket Esendal’dır.

E) Maupassant tarzı hikâye olarak da adlandırılır.

3. Sanatçının hikâyelerinde asıl öne çıkan nokta, dilin kul-lanılışıdır. Otantik kelimelere fazla yer vermeden halkın konuşma tarzını yakalamaya çalışmış, hikâyesindeki gerçekliği sağlamlaştıran duru bir Türkçe kullanmaya Gurbet Hikâyeleri adlı eserinde de itina göstermiştir.

Bu parçada sözü edilen sanatçı aşağıdakilerden hangisidir?A) SaitFaikAbasıyanık

B) ReşatNuriGüntekin

C) RefikHalitKarayD) HalideEdipAdıvar

E) YakupKadriKaraosmanoğlu

4. ---- 1923’ten sonra yayımlanan hikâye kitapları Tanrı Misafiri, Sönmüş Yıldızlar, Leyla ile Mecnun ve Olağan İşler’dir. Bu hikâyeler genellikle bir olay etrafında geli-şir ve sonuçtan mutlaka bir hisse çıkarılır. Kısacık bir hikâyede yazarın aile içi ilişkileri, eğitim anlayışımızı, hayvan sevgisini, çevre konularını etkili bir şekilde verdi-ği görülür.

Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden han-gisi getirilmelidir?A) ReşatNuriGüntekin’inB) RefikHalitKaray’ın

C) HalideEdipAdıvar’ın

D) SabahattinAli’nin

E) YakupKadriKaraosmanoğlu’nun

5. Aşağıdaki eserlerden hangisi farklı bir hikâye anlayı-şıyla kaleme alınmıştır?

A) Beyaz Lale

B) Bahar ve Kelebekler

C) Memleket Hikâyeleri

D) Otlakçı

E) Pembe İncili Kaftan

6. (I) Günün birinde Emine’ye bir hâl oldu: Benzi limon gibi sararmaya ve gözleri ateş gibi parlamaya başladı. (II) İkide birde boynunu öne doğru uzatıyor, etrafındaki-lere, “Susun susun!” diyor ve hiç kimsenin işitemediği bir sese kulak veriyordu. (III) “Ne dinliyorsun, Emine?” diye sordular, cevap vermedi. (IV) Böyle, günler geçti, Emine hep sustu ve dinledi fakat çok sürmedi, bir zaman geldi ki Emine işittiği sözü hecelemeye başladı: “Kalk Emine! Memleketi düşman basıyor; kalk Emine! Memleketi düşman sarıyor!” diyordu. (V) “İlk defa bu sesi uykumun içinde duydum; gözlerimi açtım, dinledim, gene duydum; şimdi gittikçe sık sık duymaya başlıyorum.” dedi.

Yakup Kadri Karaosmanoğlu’nun Millî Savaş Hikâyeleri isimli kitabındaki Ses Duyan Kız isimli hikâyeden alınan yukarıdaki parçada numaralandı-rılmış cümlelerin hangisinde sanatlı söyleyişe yer verilmiştir?

A) I B) II C) III D) IV E) V

Hik

âye

OK

UM

A

Hikâye / Cumhuriyet Dönemi Hikâyesi (1923-1940 Dönemi)

34

YAYI

ND

A TE

K B

AŞA

RID

A TE

K

7. Camlı kapı ağır ağır açılarak içeri dava vekili Hüseyin Avni girdi. Siyah paltosunun yakasını kaldırmış, aynı renkteki şapkasını önüne indirmişti. Hastalıklı gözlerini vapur dumanı bir gözlük örttüğü için yüzünün ancak pek az bir kısmı, sakalları uzamış çenesi görünüyordu. Ucundan yağmur suları süzülen harap bir şemsiyeyi koluna takmıştı. Korkak adımlarla yıkılmamak için iskem-le arkalarına tutunarak ilerledi, saza yakın bir yere geldi. Etrafta oturacak boş iskemle yoktu. Gözleriyle arandı. O civara yerleşmiş bulunan memurlar, bekâr öğretmenler onun bakışlarıyla karşılaşıp kendisini masalarına çağır-maya mecbur olmamak için bakışlarını önlerine eğmişler veya derin lakırdılara dalmışlardı.

Sabahattin Ali’nin Hanende Melek isimli hikâyesinden alınan yukarıdaki parça için aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

A) Betimleyici ve öyküleyici anlatıma yer verilmiştir.

B) Kahraman anlatıcının bakış açısıyla anlatılmıştır.

C) “Dava vekili, iskemle, lakırdı” gibi o günkü toplumsal ve günlük hayatı yansıtan kelimelere yer verilmiştir.

D) Gözleme dayanan sade, duru bir anlatım tercih edil-miştir.

E) Değişik cümle yapılarına yer verilmiştir.

8. Kanının son ateşini yakarak, kayıp düşerek, gene kal-karak, gene yuvarlanarak yağmur, ter, gözyaşı yüzünü yıkaya yıkaya, biteviye, mola vermeden, yürüyor Ali’sini kurtarmış olmak sevinciyle. Öbür felaketlere katlanıp ümit içinde yürüyor, kafileye yetişiyor, kafilenin önüne geçiyor, kafileyi geride bırakıyor ve seher vakti ay yıl-dızlı bir ıslak bayrak çekili küçük bir kasabaya varıyor. Yükünü bir cephane sandığının üstüne indiriyor:

“Kurtulduk Ali!” diyor. “Kalk Ali!”

Ali kalkmıyor, kımıldamıyor. Ayşe saatlerden beri bir

ceset taşıdığını anlamıyor, anlamak istemiyor, hâlâ:

“Kalk Ali, kurtulduk Ali!” diyor, gülümsüyor, mütema-

diyen, geceki yağmur gibi dökülen coşkun gözyaşları

içinde gülümsüyor.

Refik Halit Karay’ın Gurbet Hikâyeleri isimli eserindeki Gözyaşı hikâyesinden alınan yukarıdaki parça ile ilgi-li aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

A) Olay hikâyesine özgü bir kurgusu vardır.

B) Ağırlıklı olarak öyküleyici anlatımdan yararlanılmıştır.

C) İlahi bakış açısı kullanılmıştır.

D) Fiillerin sık kullanılması anlatıma canlılık kazandır-mıştır.

E) Kelimelerin yalnız temel anlamları kullanılmış, söz sanatlarından uzak durulmuştur.

9. I.

Karşımızda beş altı dönümlük bir bahçe içinde kaybol-

muş bir eski ev vardır. Panjurları hemen daima kapalı

duran bu evde ihtiyar bir karı koca oturur. Komşulardan

biri bu aile hakkında bana da malumat verdi:

– Bunlar Rumeli göçmenidir. Dünya kadar paraları

vardır. Fakat gayet pinti insanlardır. Yemezler, içmezler,

evlerinde yırtık elbiselerle gezerler, kışın ateş yakmaz-

lar. İratlarından gelen parayı bankaya götürüp yatırırlar.

Mezara mı götürecekler, nedir? Bari çocukları falan

olsa... Hâlbuki kimseleri de yokmuş. Bu bahçe baştan

başa kiraz ağaçlarıyla doludur. Mayısta kirazlar kızar-

maya başlayınca karı koca haftalarca bahçede bekçilik

eder. Geceleri nöbetleşe uyurlar. Biri evde yatarken öteki

elinde bir değnekle bahçenin içinde dolaşıyor. Çünkü

serseri mahalle çocuklarının duvardan kiraz hırsızlığı

etmeleri mümkündür. Hatta bazı seneler, gecelerin aya-

zından hasta düştükleri olur. Tasavvur ediniz, bir bahçe

kirazları olduğu hâlde ne kendileri ne hizmetçileri bir

tek kiraz yememişler. Nihayet kirazlar olgunlaşır. Onları

sepetlere doldururlar, arabayla pazara götürürler.

II.

(Yaşlı karı koca)

– Zehracık, düştüğü şu kiraz ağacının altında gömülü-dür. Kiraz mevsimi geldi mi belki bir kaza olur, başka anacıkların yüreği yanar diye karı koca bekçilik ede-riz. Ağaçlara kimseyi yanaştırmayız. Bu kirazlardan bir tanesini yemek istemeyiz. Zehracık, onlardan bir taneciği için ağlayıp ölmüştü. Kirazlar olduğu vakit onları arabalara doldurur, mezarlığa götürürüz. Zehracığın ruhu için onları para ile kiraz alamayan fukara çocuklarına sepet sepet üleştiririz.

Reşat Nuri Güntekin’in Kirazlar isimli hikâyesinden alınan yukarıdaki parça için aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

A) I. bölümde olay ve kahramanların kişiliği ile ilgili okuyucunun merak duygusu harekete geçirilmeye çalışılmıştır.

B) II. bölümde olay, beklenmedik bir biçimde sonlandı-rılarak okuyucu üzerinde sürpriz etki uyandırılmak istenmiştir.

C) I. bölüm kişilerin tanıtıldığı ve olayın başlangıcı ile ilgili ipuçları taşıdığından serim bölümüdür.

D) II. bölüm olay sonlandırıldığı ve merak duygusu doyurulduğu için çözüm bölümünden alınmıştır.

E) Parça dil, anlatım ve kurgu olarak bir durum hikâyesinin özelliklerini taşımaktadır.

Hik

âye

TESTÜNİTE

2

45

YAYI

ND

A TE

K B

AŞA

RID

A TE

K

8Ünite Tekrar Testi

1. Gerek Tanzimat sonrasında gerekse Batılılaşmanın yeni bir yorumu olan Cumhuriyet Dönemi’nde, Türk romanı yeni bir kimlik inşa etme misyonuna sahip olmuştur. Romancılar hâkim siyasetin ve devlet politikalarının doğrultusunda eserler kaleme almışlar ve yeni kimliğin aynası olacak romanlarını yazmışlardır. Toplum üzerin-de önemli etkiler oluşturan romanlar yeni siyaset doğ-rultusunda benimsenen yeni kimliği oluşturma yönünde en az siyaset ve eğitim kurumları kadar önemli görevler üstlenmiştir.

Bu parçada aşağıdakilerin hangisinden söz edilmek-tedir?

A) Tanzimat Dönemi romanlarının teknik özelliklerinden

B) Cumhuriyet Dönemi’nde kaleme alınan eserlerin üslup özelliklerinden

C) Edebiyatın toplumsal değişimdeki etkisinden

D) Edebî eserlerin toplumsal yaşamı yansıtmasından

E) Türk romanında işlenen başlıca temalardan

2. Artık zevk olsun diye, tasvir için tasvir etmiyoruz. İnsanın, çevresinden ayrılamayacağını, elbisesi, evi, kenti, vila-yeti ile tamamlandığını kabul ediyoruz. Bu bakımdan dimağının veya kalbinin tek bir olayını, çevrede onun sebeplerini veya tepkisini aramadan tespit etmeyeceğiz. Sonu gelmez tasvirlerimizin sebebi işte budur.

Eserlerindeki betimlemeleri bu anlayışla yaptığını söyleyen bir sanatçının aşağıdaki edebiyat akımla-rından hangisine bağlı olduğu söylenebilir?

A) Klasisizm B) Natüralizm

C) Romantizm D) Sembolizm

E) Sürrealizm

3. Aşağıdaki sanatçı-eser eşleştirmelerinden hangisi yanlıştır?

A) Refik Halit Karay – Gurbet Hikâyeleri

B) Memduh Şevket Esendal – Mendil Altında

C) Sait Faik Abasıyanık – Millî Savaş Hikâyeleri

D) Halide Edip Adıvar – Dağa Çıkan Kurt

E) Orhan Kemal – Önce Ekmek

4. Aşağıdaki yargılardan hangisi edebiyat-toplum ilişki-si bakımından diğerlerine göre farklı doğrultudadır?

A) Yazarın temel görevlerinden biri de değerler ve dil duyarlılığı bakımından toplumun bu konudaki genel düzeyinin birkaç adım da olsa önünde olmaktır.

B) Sanatçılar yalnızca verdikleri eserlerle değil, eserle-rinde toplumsal değerleri ne ölçüde işleyip geliştirdik-leri ile de değerlendirilmelidir.

C) Toplumu, toplumsal değerleri tartışılmaz doğrunun kaynağı gören romancı, çoğu zaman popülerlik tuzağına düşüp yığınların dalkavukluğunu yapmak zorunda kalabilir.

D) Sesini halkın sesine uyduramayan yazarlar, koro içinde çatlak gırtlağından yayılan cızırtıların, bağırtı-ların duyulmayacağını zanneden şaşkın müzisyenler gibidir.

E) İçinden çıktığı toplumun değerlerini, dilini, kültürünü kendi cılız birikiminin altında gören yazar, tercüme sanatçılar gibi kalmaya mahkûmdur.

5. Edebî metinler; sosyal, siyasi ve tarihî şartlardan yararla-nılarak ortaya konulan sanat eserleridir. Ancak edebiya-tın toplum ile kurduğu bu yakın ilişki ve bunun sonucun-da sunduğu sosyolojik zenginlik, edebiyat eserini ----. Bir edebî eserin toplumsal yönü ne kadar güçlü olursa olsun eserin var oluşunun ön koşulu estetik zevk vermesidir.

Yukarıdaki parçada boş bırakılan yere aşağıdakiler-den hangisi getirilebilir?

A) asıl amacı olan sanatsal kaygısından saptırmamalı-dır.

B) sosyal ve tarihî olayları yansıtmasına engel olmama-lıdır.

C) toplumsal sorunları dile getirmekten ve “toplum için sanat” anlayışından uzaklaştırmamalıdır.

D) döneminin zihniyetini yansıtmaktan alıkoymamalıdır.

E) bireysel temaların yanı sıra toplumsal temaları da işlemeye yönlendirmelidir.

6. Şiir; mimari, heykel ve resim gibi plastik sanatların yaptığını yapmalıdır. Böyle bir tavır ister istemez tasvirî şiiri gündeme getirir. Şiir, önemli ölçüde dış dünyanın, tabiatın ve varlıkların sahip olduğu güzellikleri nesnel bir biçimde ifade etme arzusu ekseninde şekillenen tasvirî bir şiir olarak karşımıza çıkar. Ayrıca şiir; şekil, yapı ve formdaki mükemmellik endişesidir.

Bu sözleri söyleyen bir sanatçının aşağıdaki akımlar-dan hangisine bağlı yapıtlar kaleme alması beklenir?

A) Romantizm B) Klasisizm

C) Parnasizm D) Empresyonizm

E) Sembolizm

Hik

âye

Ünite Tekrar Testi

46

YAYI

ND

A TE

K B

AŞA

RID

A TE

K

7. Beş uzun hikâyesini Abdullah Efendi’nin Rüyaları adıyla bir araya getiren ----, genel olarak insanın iç dünyası-nın çöküşünü, hayatın gerçeklerinden kaçarak ruhunda yaşattığı rüya âlemine sığınışını anlatır. Gerçekle haya-lin, rüyanın bağlantılarını kurcalayan bu hikâyelerde rüya her zaman baskın çıkar.

Yukarıdaki parçada boş bırakılan yere aşağıdakiler-den hangisi getirilmelidir?

A) Vüs’at O. Bener

B) Ahmet Hamdi Tanpınar

C) Tarık Buğra

D) Memduh Şevket Esendal

E) Sabahattin Ali

8. (I) Yaşar Nabi’nin yayımladığı Varlık dergisi; kısa hikâyeye, 1950-1970’li yıllarda özel ve ayrıcalıklı bir yer verir. (II) Yeni, adı henüz edebiyat dünyasında duyul-mamış yazarların yazdıkları kısa hikâyeleri yayımlar. (III) Hikâyecilerin Varlık’ta yayımlanmış olan hikâyeleri, bir süre sonra kitap olarak toplu hâlde Varlık Yayınevi’nin Türk Yazarları Dizisi’nde yer alır. (IV) Böylece hikâye açısından dönüşümlü bir destek programının oluşturul-duğu görülür. (V) Dergide, kısa hikâye hakkında eleştiri yazıları yazılır.

Numaralanmış cümlelerde kullanılan noktalama işa-retleri ile ilgili aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır?

A) I. cümledeki kesme işaretleri, özel isimlere gelen çekim eklerini ve sayılara gelen ekleri ayırmak için kullanılmıştır.

B) II. cümlede virgül, sıralı cümleleri ayırma görevindedir.

C) III. cümlede, inceltici söyleyişi göstermek için bazı kelimelerin yazımında düzeltme işaretlerine başvu-rulmuştur.

D) IV.de anlamca tamamlanmış cümlenin sonuna nokta konmuştur.

E) V. cümlede virgül, dolaylı tümleci vurgulamak ama-cıyla kullanılmıştır.

9. Söğüt’ten ayrıldıktan sonra küçük bir gölün yanında mola verdik ( ) Doğanın bu el değmemiş hâli hepimizi büyüle-mişti ( ) Karşı tepelerde küçük bir keçi sürüsüyle dalgın dalgın dolaşan bir çoban ( ) Göl kıyında renklerinin en koyu hâliyle insanı kendine bakmak zorunda bırakan nergisler ( ) İnsanın içinden şöyle bağırmak geliyor: Yaşasın doğa, yaşasın yaşamak ( )

Bu parçada ayraçlarla ( ) belirtilen yerlere, aşağıdaki-lerin hangisinde verilen noktalama işaretleri sırasıyla getirilmelidir?

A) (.) (,) (.) (,) (…) B) (,) (;) (.) (;) (…)

C) (.) (.) (…) (…) (!) D) (.) (.) (.) (;) (.)

E) (.) (,) (…) (…) (!)

10. Hikâye antolojileri, bir çok örneğin bir arada olması I II nedeniyle okura kısa hikâye türünü öğretir. Arka arkaya III birbirinden farklı hikâyelerin okunması, okuyucuya ders vermeden hikâye kurgusunun bilinçaltına yerleşmesine IV yardımcı olur. V

Bu parçadaki numaralanmış sözlerin hangisinde bir yazım yanlışı vardır?

A) I B) II C) III D) IV E) V

11. (I) Bugün okumanın yerini hızlı bir biçimde teknolojik alışkanlıklar ve aletler alıyor, aldı. (II) Hemde bu alış-kanlıkların hayatımızdan neleri silip süpürdüğünün bile farkına varmamıza meydan vermeden. (III) Oysa ki insanoğlu bu sihirli aletleri elinden bir kez atmaya karar verse hayatın kendisine sunduğu imkânların farkına varı-verecek. (IV) Doğa, bütün sevecenliğiyle kollarını açmış onu bekliyor. (V) Yıllardır ihmal ettiği dostları, akrabaları da onun sevgisine muhtaç ve ona sevgilerini vermeye hazır, bekliyorlar.

Yukarıdaki numaralandırılmış cümlelerin hangilerin-de yazım yanlışı yapılmıştır?

A) I ve II B) II ve III C) II ve IV

D) III ve V E) IV ve V

12. (I) Ara sıra kasırganın çığlıklarından ayırt edilebilen insan çığlıkları duyuluyordu. (II) Demek ki boğulanlar vardı. (III) Yalnız denizlerden değil göklerden de köpük ve su savruluyordu. (IV) Tam böyle bir trampet ateşiyle yetişen sağanak, kayığa iki takla attırdı. (V) Yüzmekten bunalan Yavaşoğlu etrafına bakındı.

Numaralanmış cümlelerden hangisinin öge dizilişi “özne-dolaylı tümleç-yüklem” biçimindedir?

A) I B) II C) III D) IV E) V

Şiir

OK

UM

A

Tanzimat Dönemi ŞiiriTESTÜNİTE

3

61

YA

YIN

DA

TE

K B

AŞ

AR

IDA

TE

K

3

1. I. Aruzölçüsünükullanmaları

II. “Kafiyegöziçindir.”anlayışıylaşiiryazmaları

III. Gazel,kasidegibinazımbiçimlerinikullanmaları

IV. Şiirdekonubütünlüğüsağlamaları

V. Şiiribiraraçolarakkullanmaları

Tanzimat şairlerinin yukarıda numaralanmış özel-liklerinden hangi ikisi divan geleneğine aykırı bir tutumdur?

A)IveII B)IIveIII C)IIveIV

D)IIIveIV E) IVveV

2. Tanzimatşairleri,şiirlerindedivanedebiyatındahiçkulla-nılmamışyenikavramlarıkullanmışlardır.

Aşağıdaki dizelerin hangisinde Tanzimatçıların şiire getirdiği kavramlardan biri kullanılmamıştır?

A) Hakîrolduysamilletşanınanoksangelirsanma Yeredüşmeklecevhersâkıtolmazkadrükıymetten

B) Dest-ia’dâdayızAllahiçineyehl-ivatan Yetişirterkedelimgayrıhevavühevesi

C) Zâlimlerinadlinnezamanhâkedecektir Mazlumlarınçıkmadadırgöklereâhı

D) Benanladığımçarhisebuçarh-ıçep-endâz Yahşigörünürsuretiammakiyamandır

E) Dursunkef-ihükmündeterâzû-yıadalet Havfınvarisemahkeme-irûz-ıcezadan

3. (I)Tanzimatşiirindeeskibiçimlerleyenikonularişlenmiş-tir.(II)Söyleyiştençokfikirlerönemkazanmıştır.(III)Budurum,Tanzimatşairlerininşiirlerini toplum içinyazma-larındankaynaklanmaktadır.(IV)Şiirdeahengideikinciplana atan sanatçılar, “Kafiye kulak içindir.” anlayışıylahareket etmişlerdir. (V) Bunun yanında aruz ölçüsünükullanmayısürdürmüşlerdir.

Tanzimat şiiri ile ilgili yukarıda numaralanmış cümle-lerin hangisinde bir yanlışlık yapılmıştır?

A)I B)II C)III D)IV E)V

4. I. ŞiirNedürbuârızuhaddünedürbuçeşmüebrûlarNedürbuhâl-iHindûlarnedürbuhabbetü’s-sevdâ

Miyânunrişte-icânmıgümişâyinemisînenBinâgûşunlamengûşungülilejâledürgûyâ

VefâummazcefâdanyüzçevürmezBâkiâşıkdurNiyâzitmekanacânâyaraşursanaistiğnâ (Bakî)

II. ŞiirNeefsunkârimişsinaheydidâr-ıhürriyetEsîr-iaşkınoldukgerçikurtuldukesâretten

Senindirşimdicezb-ikalbekudretsetr-ihüsnetmeCemâlintaebeddûrolmasınenzâr-ıümmetten

Neyâr-ıcânimişsinaheyümmid-iistikbâlCihanısensinâzâdeyleyenbinye’sümihnetten (NamıkKemal)

Bu iki şiirden yola çıkarak Tanzimat şiirinin, divan edebiyatından;

I. tema

II. ölçü

III. nazımbiçimi

IV. dil

özelliklerinden hangileri bakımından farklı olduğu çıkarılabilir?

A)YalnızI B) IveIV C)YalnızII

D)IIveIII E)YalnızIV

5. –“Vatanşairi”olaraktanınmıştır.–Aruzölçüsünükullanmış,heceiledeşiiryazmıştır.–Vatan,millet,eşitlikgibikavramlarıçokçakullanmıştır.–Şiirleri,içerikolarakyeni,biçimolarakeskidir.

Yukarıda özellikleri verilen şair, aşağıdakilerden han-gisidir?

A) Şinasi

B) MuallimNaci

C) NamıkKemal

D) AbdülhakHamitTarhan

E) RecaizadeMahmutEkrem

Şiir

OK

UM

A

Tanzimat Dönemi Şiiri

62

YA

YIN

DA

TE

K B

AŞ

AR

IDA

TE

K

6. Tanzimat I. Dönem Şiiri

Tanzimat II. Dönem Şiiri

I. Dil sadeleştirilmeye ça-lışılmıştır.

DilI.Dönem’egöreağır-laştırılmıştır.

II. Hak,adalet,millet,hür-riyet vb. temalar işlen-miştir.

Tabiat,ölüm,metafizikvb.konularşiiretemaolmuştur.

III. Kaside, gazel, terkibi-bentgibidivanedebiyatınazımbiçimlerikullanıl-mıştır.

Divanedebiyatınazımbiçimleritamamenterkedilmiştir.

IV. “Sanat toplum içindir.”anlayışıhâkimdir.

“Sanatsanatiçindir.”anlayışıhâkimdir.

V. “Kafiyegöz içindir.” an-layışıhâkimdir.

“Kafiyekulakiçindir.”anlayışınayönelmeol-muştur.

Tanzimat I ve II. Dönem şiirinin karşılaştırılmasına ilişkin tabloda numaralanmış bilgilerin hangi ikisinde yanlışlık vardır?

A)IveIII B)IIveIII C)IIIveIV

D) IIIveV E)IVveV

7. Özellik Sanatçı Eser

İlkşiirçevirileri ----Tercüme-i Manzûme

---- MuallimNaciKöylü Kızların

Şarkısı

İlkpastoralşiirAbdülhak

HamitTarhan----

Bu tabloda boş bırakılan yerlere sırasıyla aşağıdaki-lerin hangisinde verilenler getirilmelidir?

A) İbrahimŞinasi-İlkköyşiiri-Sahra

B) Şinasi-Heceyleyazılanilkşiir-Vaveyla

C) NamıkKemal-İlkmistikşiir-Nağme-i Seher

D) AbdülhakHamitTarhan-İlkmensurşiir-Pejmurde

E) MuallimNaci-İlkköyşiiri-Şerare

8. ----, Tanzimat II. Dönem sanatçılarındandır. Yeniliklereaçık bir sanatçıdır. Muallim Naci ile girdiği kafiye tar-tışması, Servetifünun Edebiyatı’nın oluşmasına zeminhazırlamıştır. Her güzel şeyin şiire girebileceğini söy-leyen şair, şiirin konusunu genişletmiştir. Üç çocuğunukaybeden sanatçı, şiirlerinde ölüm ve hüzün temasınısıkçaişlemiştir.

Bu parçanın başına aşağıdaki sanatçılardan hangisi getirilmelidir?

A) AbdülhakHamitTarhan

B) Şinasi

C) ZiyaPaşa

D) NamıkKemal

E) RecaizadeMahmutEkrem

9. I. AbdülhakHamitTarhan-TezatlarŞairi

II. ZiyaPaşa-Özdeyişniteliğindebeyitler

III. NamıkKemal-VatanŞairi

IV. Şinasi-Romantizm

V. RecaizadeMahmutEkrem-Üstat

Yukarıdaki şairlerden hangisi karşısındaki sözlerle ilişkilendirilemez?

A)I B)II C)III D)IV E)V

10. Tanzimat sanatçıları divan kültürü ile yetiştiklerindendivan edebiyatının kurallarını bir çırpıda atamamışlar,buedebiyatın bazı özelliklerini devamettirmişlerdir.Bunedenle eserlerinde divan edebiyatı ile ortak özelliklerbulunmaktadır.

Buna göre;

I. İşlediklerikonu

II. Kullanılanölçü

III. Nazımbiçimi

IV. Dilveanlatım

V. Şairlerinamacı

özelliklerinden hangisi ya da hangileri divan edebi-yatı ile Tanzimat edebiyatında ortaktır?

A)IveII B)YalnızII C)IIveIII

D)IIIveIV E)YalnızV

Şiir

OK

UM

A

TESTÜNİTE

3

79

YA

YIN

DA

TE

K B

AŞ

AR

IDA

TE

K

12Millî Edebiyat Dönemi’nde Bağımsız Sanatçılar ve

Manzum Hikâye

1. Teknik, temaveüslupbakımındandeğerlendirildiğinde,ServetifünunDönemi’ndenitibarenyaygınlaşanmanzumhikâyelerinBatılıhikâyelerledahaçokbenzerlikgösterdi-ğigörülür.Türkedebiyatındagünlükhayatsahnelerininve ferdî hassasiyetlerin manzum hikâye üslubu için-de anlatımı Servetifünun Dönemi’nde başlar. Manzumhikâyeninilkörneği---- Hasta Çocukadlıeseridir.

Yukarıdaki parçada boş bırakılan yere aşağıdakiler-den hangisi getirilebilir?

A) CenapŞahabettin’in

B) TevfikFikret’inC) AhmetHaşim’in

D) ZiyaGökalp’in

E) MehmetEminYurdakul’un

2. Hayır,hayâlileyokturbenimalışverişim;İnankihernedemişsemgörüpdesöylemişim.Şudurcihandabenimenbeğendiğimmeslek:Sözümodungibiolsun;hakikatolsuntek!

Yukarıdakidizelerdededilegetirdiğigibi----,eserlerindehayaledeğil,gözlemevegeçeğe,dolayısıyladagerçek-çiliğe yaslanmıştır. Toplum sorunlarını, gerçek yaşamı,halkın yaşayış tarzını ve değerlerini gerçekçi bir bakışaçısıylagözlerönünesermiştir.

Yukarıdaki parçada boş bırakılan yere aşağıdakiler-den hangisi getirilebilir?A) YahyaKemalBeyatlı

B) AhmetHaşim

C) MehmetÂkifErsoyD) CenapŞahabettin

E) AbdülhakHamitTarhan

3. –Bence,doktor,onusizsoyarakdinleyiniz;Hastalıkçünküdeğilöyleehemmiyetsiz.Sâdebirnezle-isadriyyemiillet?Nerde!Çocuğunhâlifenâlaştışusongünlerde.Ameliyyâtaçıkarkensınıfongünevvel,Budagelmezmi,dedim:“Kimdedioğlumsanagel?”NöbetüstündeadamkaçmalıyorgunluktanHadiyavrum,hadisözdinlebirparçauzan.

Yukarıdaki parçadan hareketle aşağıdakilerden han-gisi söylenemez?

A) Mesnevitipikafiyeşemasıkullanılmıştır.

B) Birmanzumhikâyedenalınmıştır.

C) Konuşmaüslubuylakalemealınmıştır.

D) Bu tarz eserlerde usta sanatçılardan biri MehmetÂkifErsoy’dur.

E) Çağrışımlaradayalıimgeselbirdilkullanılmıştır.

4. I.Grup II.Grup

---- anlatılanları düzya-zıylaifadeedemeyiz.

---- anlatılanları düzya-zıylaifadeedebiliriz.

----olayörgüsüyoktur. ----olayörgüsüvardır.

----bireysellik,duyguveçağrışımönplandadır.

---- toplumsal konular,yaşanmış ya da yaşa-nabilecekolaylarişlenir.

---- çok anlamlılık veimgeağırbasar.

---- sözcükler genelliklegerçek anlamında kul-lanılır.

Yukarıda yapılan karşılaştırmada I. grupta ve II. grupta boş bırakılan yerlere aşağıdakilerden hangisi getirilebilir?

I.Grup II.Grup

A) Şiirde Masalda

B) Hikâyede Manzumhikâyede

C) Şiirde Mensurşiirde

D) Manzumhikâyede Mesnevide

E) Şiirde Manzumhikâyede

5. Beş-ongünolduki,mu’tâdainkıyâdilebenSabahleyinçıkıvermiştim,evdenerkenden.Bizimmahalledeİstanbul’unkenarıdemek:Sokaklarındagezilmezkiyüzmebilmeyerek!AdımbaşındaderinbirbuhayredalgalanırSularkarardımıartıkgelengelirdayanır!Bireldeolmalıkandil,bireldeiskandil,Selâmetinyoluinsaniçinbu,başkadeğil!Elimdebirkocadeğnek,onunlayoklayarak,Önümadaysabasıp,yok,denizseatlayarak.

Aşağıdakilerden hangisi, biçim ve içerik yönünden yukarıdaki dizelere benzer türde eser verenlerden biri olabilir?

A) CenapŞahabettin

B) MuallimNaci

C) MehmetÂkifErsoy

D) AbdülhakHamitTarhan

E) AhmetHaşim

6. Aşağıdaki eserlerden hangisi, türü yönünden diğer-lerinden farklıdır?

A) Balıkçılar

B) Hasta Çocuk

C) Seyfi Baba

D) Mahalle Kahvesi

E) Rindlerin Ölümü

Şiir

OK

UM

A

Millî Edebiyat Dönemi’nde Bağımsız Sanatçılar ve Manzum Hikâye

80

YA

YIN

DA

TE

K B

AŞ

AR

IDA

TE

K

7. Aşağıdakilerden hangisinde bilgi yanlışı söz konusu-dur?

A) Manzum hikâye şekli edebiyatımıza ServetifünunDönemi’ndensonragirmiştir.

B) Konuveögeleribakımındanhikâyeileaynıözelliklerigösterir.

C) Manzumhikâyelerdeşairyabirolayıanlatıryadabiröğütvermeçabasıgüder.

D) Manzumhikâyelergenelliklebirçevretasviriylebaş-lar,ardındanoçevredebulunankişiler,dahasonraiseolayanlatılır.

E) Manzumhikâyedesözsanatlarıveahenkunsurları-naşiirdendahafazlayerverilir.

8. I. Bubirhamalküfesiymiş...Acebkimin?Derken Onüçyaşındakadarbirçocukgelipöteden Gerildi,tekmeyiindirdiöylebirküfeye Tekermekerküfebîtâbdüştütâöteye -Benimbabamseninaltındaöldü,senhâlâ Kurumlayatsokağınortasındaböyledaha Oandakarşıkievdenbirortayaşlıkadın Göründü: -Ohbenimoğlum,geletmekırmasakın Neistedinküfedenyavrum?Ağzıyok,diliyok Babansekizsenekullandı...Hemdederdiki:“Çok Uğurlubirküfedir,kalmadımhemenyüksüz“ Babangidincedemekkaldıadetaöksüz! Onunlabesleyeceksinananlakardeşini. Bebekmisindahaöğrenmedinmisenişini? Dedimkibende: Ayoldinleanneninsözünü...

(MehmetÂkifErsoy)

II. Binatlıakınlardaçocuklargibişendik Binatlıogündevgibibirorduyuyendik

Haykırdı,aktolgalıbeylerbeyi“İlerle!” BiryazgünügeçtikTuna’dankafilelerle

Şimşekgibiatıldıkbirsemteyedikoldan ŞimşekgibiTürkatlarınıngeçtiğiyoldan

(YahyaKemalBeyatlı)

Yukarıdaki metinlerle ilgili aşağıdakilerin hangisi söylenemez?

A) I.metinmanzumhikâyedenalınmıştır.

B) Herikimetindedearuzölçüsükullanılmıştır.

C) Herikimetindedenazımnesreyaklaştırılmıştır.D) I.metindeolayadayalıanlatımsözkonusudur.

E) Herikimetindedeahenkunsurlarınayerverilmiştir.

9. İstiklâl MarşışairiMehmetÂkifErsoy,

I. Sebilü’r-Reşat

II. Genç Kalemler

III. Yeni Mecmua

IV. Sırat-ı Müstakim

V. Büyük Mecmua

dergileriniçıkarmışvebudergilerdehalkayolgösterme-yeçalışmıştır.

Yukarıdaki cümle, numaralanmış dergi isimlerinden hangileri ile sürdürülebilir?

A) IveII

B) IveIV

C) I,IIIveIV

D) II,III.veIV

E) I,II,III,IVveV

10. Aşağıdakilerden hangisi, Mehmet Âkif Ersoy’a ait manzum hikâyelerden biri değildir?

A) Köse İmam

B) Seyfi Baba

C) Balıkçılar

D) Küfe

E) Mahalle Kahvesi

11. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “manzumhikâye”ile ilgili bir bilgi yanlışı vardır?

A) Yalnızheceölçüsüileyazılır.

B) Ahenkunsurlarınayerverilir.

C) Şiirdençok,hikâyeyeyakınbirtürdür.

D) İçerik özellikleri bakımından mesneviyle benzerlikgösterir.

E) Hikâyedeki olay, kişi, yer gibi unsurlar manzumhikâyededebulunur.

Şiir

TESTÜNİTE

3

93

YA

YIN

DA

TE

K B

AŞ

AR

IDA

TE

K

19Ünite Tekrar Testi

1. Biçim ve içerik özellikleri göz önünde bulunduruldu-ğunda aşağıdaki dizelerden hangisinin ayraç içinde verilen sanatçıya ait olduğu söylenemez?

A) Allah’asığınşahs-ıhalîmingazabından Zirayumuşakhuyluatınçiftesipektir

(ZiyaPaşa)

B) Vatanınbağrınadüşmandayadıhançerini Yoğimişkurtaracakbahtıkaramaderini

(NamıkKemal)

C) VatanneTürkiye’dirTürklereneTürkistan Vatanbüyükvemüebbetbirülkedir:Turan

(ZiyaGökalp)

D) Zavallıben,elimdekişuüçtellisazile Milletiminfelâketlihayâtınısöyleyim

(CenapŞahabettin)

E) Artarakgönlümünaydınlığıhersaniyede BirmehabetlisabaholduSüleymaniye’de

(YahyaKemalBeyatlı)

2. BenbirTürk’ümdinimcinsimuludurSinemözümateşiledoludurİnsanolanvatanınınkuludurTürkevlâdıevdedurmaz,giderim.

ButopraklarecdâdımınocağıEvimköyümhepbuyurdunbucağıİştevatan!İşteTanrıkucağı!Atayurdunevlatbulmaz,giderim.

Yukarıdaki dizelerle ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

A) Sadebirdilleoluşturulanşiir,MehmetEminYurdakultarafındankalemealınmıştır.

B) Şiirde, Türk evladının vatanının kulu olduğu ve nepahasına olursa olsun onu koruması gerektiği vur-gulanmıştır.

C) Tam ve zengin uyağın kullanıldığı dörtlüklerdeTürkçülükakımınınetkisiyoğunolarakhissedilmek-tedir.

D) Şiirde, milletin vatan için yapması gerekenfedakârlıklar belirtilerek millî bilinç oluşturulmayaçalışılmıştır.

E) 11’liheceölçüsüvedörtlüknazımbirimiyleoluşturu-lanşiirde,dizelerintamamı6+5duraklıdır.

3. Ordugâha yarım saat evvel dörtnala gelen bu adam;yaşlı,şişmanbiraskerdi.

Aşağıdaki cümlelerin hangisi, ögelerin dizilişi bakı-mından bu cümleyle aynıdır?

A) Gayetsarpbirkayanınüzerineyapılankale,artıkelegeçirilmişti.

B) Hergünsaatindegelenservisidörtgözlebekliyorlardı.

C) Kalenin karşısında duran askerler, düşmanlarınıbüyükbirsabırsızlıklabekliyorlardı.

D) Bizden önce buraya gelen üç beş arkadaş, gerekliçalışmalarıtamamlamıştı.

E) Karşısındadizçökmüşkâhyanınanlattıklarınıdinle-yenkişi,otuzyıllıkbirçiftçiydi.

4. Ondokuzuncu yüzyılsonlarındayaptığıresimleribugün I II milyondolarlaraalıcıbulanünlüressamVanGogh,yok- sullukiçindebiryaşamsürdürmüştü.Bugün,müzayede- ciler tarafındanendeğerli eserler arasında kabuledilen III resimleriiçinkoleksiyonculararasındaamansızbiryarış IV süregelmekte.

V

Bu parçadaki altı çizili sözcüklerden hangisinin yazı-mı yanlıştır?

A)I B)II C)III D)IV E)V

5. ODTÜ’denmezunolduktansonraardarda birçokişyeri I II III açıpkapattı.Dahasonraözelbirşirketteyöneticiolarak çalışmaya başladı. Uzun süren çalışma dönemindeki IV anılarını ve deneyimlerini içeren bu eseri mizâhî bir V üsluplakalemealdı.

Bu parçada numaralanmış sözlerden hangilerinin yazımı yanlıştır?

A)IveII B)IveIV C)IIveV

D)IIIveV E)IVveV

Şiir

Ünite Tekrar Testi

94

YA

YIN

DA

TE

K B

AŞ

AR

IDA

TE

K

6. Aşağıdaki cümlelerden hangisinin öge sayısı en azdır?A) Türkdilineönemlihizmetleridokunmuşolanbuaraş-

tırmacı,1898yılındaGaziantep’tedoğdu.B) İlkveortaöğreniminiGaziantep’te,yükseköğrenimi-

niİstanbul’datamamladı.C) Savcılık,avukatlık,edebiyatöğretmenliğigibiçeşitli

işleryaptı.D) Siyaseteatılanyazar,birkaçdönemGaziantepmil-

letvekilliğiyaptı.E) TürkDilKurumundauzmanveyöneticiolarakçeşitli

görevlerüstlendi.

7. Hünkârdedi:“Koca,pekyamansaldın!Eğerçibellisinbenimkatımda,Birsırolsagerekbuilkatımda,Busihirliokuneredenaldın?”

İhtiyar,elinibağrınasoktu;Dediki:“İstanbulmuhasarası“Başlarkenaldığımgazayarasıİçindençektiğim,bualtınoktu!”

Yahya Kemal’e ait “Ok” şiirinden alınan yukarıdaki dörtlüklerden hareketle aşağıdakilerden hangisi söy-lenemez?

A) Millîvetarihîbirtemayıişlemektedir.

B) Söyleyiş ve biçimsel özellikleri bakımından divanedebiyatıgeleneğiylekalemealınmıştır.

C) Tamvezenginuyağayerverilmiştir.

D) Diyalogveöykülemetekniğindenyararlanılmıştır.

E) Konusunagöreepikşiirözeliğigöstermektedir.

8. Sanadünbirtepedenbaktımazîzİstanbul!Görmedim:Gezmediğim,sevmediğimhiçbiryer.Ömrümoldukça,gönültahtımakeyfincekurul!Sâdebirsemtinisevmekbilebirömredeğer.

Nicerevnaklışehirlergörülürdünyâda.Lâkinefsunlugüzelliklerisensinyaratan.Yaşamıştır,derim,enhoşveuzunru’yâda,Sendeçokyılyaşayan,sendeölen,sendeyatan!

Yahya Kemal’e ait yukarıdaki şiir için aşağıdakiler-den hangisi söylenemez?

A) Kişileştirmesanatınabaşvurulmuştur.

B) Abartılısöyleyişlereyerverilmiştir.

C) Temasıİstanbulsevgisidir.

D) Tam ve zengin uyak yanında yarım uyağa da yerverilmiştir.

E) Tekrir sanatına başvurularak tema pekiştirilmekistenmiştir.

9. Gitvatan!Kâbe’desiyahabürün!BirkolunRavza-iNebî’yeuzat!BiriniKerbela’daMeşhedeat!Kâinataoheyetinlegörün!OtemaşayaHakdaâşıkolurGözebirâlemeyliyorizhârKicihândanbüyükletâfetivarBu dizeler, Tanzimat Dönemi’nin önemli isimlerinden---- aittir. Sanatçının “Vatan Şairi” olarak anılmasındaHürriyet Kasidesikadaryukarıdaki----adlışiirindeetkisivardır.

Bu parçada boş bırakılan yerlere sırasıyla aşağıdaki-lerden hangisi getirilmelidir?

A) ZiyaPaşa’ya–Terkib – i Bent

B) İbrahimŞinasi’ye–Münacat

C) NamıkKemal’e–Vaveyla

D) AbdülhakHamitTarhan’a–Makber

E) MuallimNaci’ye – Köylü Kızların Şarkısı

10. Sekizgünoldu...– Meraketmeyinhanım,hummâ..– Hayır,Hudâ’yaemanet,nedenmerakedeyim? Fakatkuzum,nekadarolsabendevâlideyim! Geçerbukorkulacakşeydeğil.– Fakatnöbet Zavallıyavrucağınhâliniharapediyor Vücuduateşiçindedalıpdalıpgidiyor

Hasta Çocuk adlı eserden alınan yukarıdaki parça ile ilgili;

I. YahyaKemaltarafındankalemealınmıştır.II. Manzumhikâyeörneğidir.III. MehmetÂkifErsoy’unKüfe adlıeseriyleaynıtürdedir.IV. Aruzölçüsüyleoluşturulmuştur.V. Düzyazıyaçevrildiğindeanlamkaybınauğramaz.

yargılarından hangisi söylenemez?

A)I B)II C)III D)IV E)V

11. Aşağıdaki sanatçı-eser eşleştirmelerinin hangisinde bir yanlışlık yapılmıştır?

A) NamıkKemal–Vatan Şarkısı

B) YahyaKemalBeyatlı–Sessiz Gemi

C) AhmetHaşim–O Belde

D) ZiyaGökalp–Benim Şiirlerim

E) CenapŞahabettin–Elhân-ı Şitâ

Şiir

95

ÜNİTE

3 Yazılıya Hazırlık

1 ve 2. soruları aşağıdaki açıklamalardan hareketle cevaplayınız.

Şinasi,MünacatadlıeserindeAllah’ıararkenonuheryönüylekavramakveöylece inanmak ister.HattaonuAllah inancınagötürenkanıtlaröylesağlamolmalıkiaklıylainanmasınısağlamalıdır.Bunundatekyoludüşünenaklasahipolmaktır.Ozaman,Allah’alayıkolduğubiçimdeibadetedecektir:

“GöremezzatınımahlûkunadinazarıHissedernurunuammakibasiretbasarı

Vahdet-izatınaaklımcaşehadetlazım

Canügönlümlemünacatüibadetlazım”dizelerindebudüşünceleraçıkçabelirtilmiştir.

1. Yukarıdaki bilgilerden yola çıkarak Şinasi’nin hangi edebî akımın etkisinde kalmış olabileceğini gerekçe göstererek açıklayınız.

2. Yukarıdaki dizelerin biçim ve içerik özelliklerinden yola çıkarak hangi dönem şiirinin özelliklerini taşıdığını açıklayınız.

3. Nemümkünzulmilebî-dâdileimhâ-yıhürriyyetÇalışidrâkikaldırmuktedirsenâdemiyyetden”

(Zulümveadaletsizlikilehürriyetiyoketmek(ortadankaldırmak)nemümkün(dür?)Eğergücünyetiyorsainsanoğlundanidraki(anlayışı)kaldır.)

Yukarıdaki dizelerin ait olduğu şiiri, kaleme alındığı dönemi ve şairini yazınız.

4. Kenâr-ıbahrdehoşbirmahaldir,nâzır-ıâlem,Tahaccüreylemişbirmevcdir;üstündebirâdem,Hayâlettir,oturmuş,fikrilemeşguldürherdem;Giyinmiştirbeyazamma,bakarsınarzedermâtem,Bulutlar,dalgalar,yıldızlaretrafımdahepmahrem;Ağaçlar,cûylar,kuşlar,çiçeklerdâimâhurrem...

(AbdülhakHamitTarhan)

Kürsi-i İstiğrak adlı şiirden alınan yukarıdaki dizelerden yola çıkarak II. Dönem Tanzimat sanatçılarını, sanata bakış açısı ve dil anlayışı yönünden Tanzimat I. Dönem sanatçıları ile karşılaştırınız.

Şiirinde “akıl” kavramıüzerindeduranŞinasi’nin, sanattaakıl ve sağduyuyuönplanaalan klasisizmakımınınetkisindeolduğusöylenebilir.

Biçim yönünden eski (divan şiiri), içerik olarak yeni (akıl, kanıtlama vb.) kavramlarla oluşturulan bu dizeler Tanzimatdönemişiirininözelliklerinitaşımaktadır.

HürriyetKasidesi’ndenalınanbudizelerTanzimatDönemi’ndeNamıkKemaltarafındankalemealınmıştır.

TanzimatII.Dönemsanatçıları,I.Dönem’degörülen“Sanat,toplumiçindir.”anlayışındanvazgeçerek“Sanat,sanatiçin-dir.”anlayışınıbenimsemişlerdir.I.Dönem’debaşarılamasadabiramaçolarakortayakonansadedilleyazmaisteği,budönemdeyeriniağırdillekalemealınmışşiirlerebırakmıştır.

Şiir

96

Yazılıya Hazırlık

5. Tanzimat II. Dönem’de eski edebiyatı savunmasına karşın Türk edebiyatında köyden söz eden ilk şiir olan…………………………………adlıeserikalemealan……………………………………….,kafiyekonusundaRecaizadeMahmutEkrem’letersdüşmüşvekafiyenindivanşiirindeolduğugibi“göziçin”olmasıgerektiğinisavunmuştur.

Bu cümlede boş bırakılan yerleri, cümlede bilgi yanlışı olmayacak şekilde tamamlayınız.

6 ve 7. soruları aşağıdaki açıklamalardan hareketle cevaplayınız.

Yağmur

Küçük,muttarid,muhterizdarbelerKafeslerde,camlardapürihtizazOlurdem-be-demnevha-ger,nağme-sazKafeslerde,camlardapürihtizâzKüçük,muttarid,muhterizdarbeler…

Sokaklardaseylabelerağlaşır,Ufukyaklaşır,yaklaşır,yaklaşır;

BulutlarkarardıkçazerratabirAğır,muhtazırdalgalanmakgelir;

Bürürbirsoğuk,gölgeetrafıhep,Numayanolurgündüzünnısf-ışeb

(TevfikFikret)

6. “Bulutlarkarardıkçazerratabir

Ağır,muhtazırdalgalanmakgelir;”

dizelerinde, anlam ilk dizede tamamlanmamış; ikinci dizeye taşınmıştır. Şiiri düzyazıya yaklaştıran bu anlatım tarzının adını ve edebiyatımızda görülmeye başlandığı dönemi yazınız.

7. Betimlemelere sıkça yer verilen yukarıdaki dizelerin hangi edebiyat akımının etkisinde kaleme alındığını belirleyiniz.

8. Türk edebiyatında manzum hikâye türünde kaleme aldığı Küfe, Seyfi Baba, Mahalle Kahvesi gibi eserlerle tanınan ve sanatta toplumsal fayda arayan sanatçının adını yazınız.

9. Azerbaycan Türkçesi ile kaleme alınan Heyder Baba’ya Selam adlı şiirin şairini yazınız.

10. “YahyaKemal’insanathayatıetraflıbirşekildearaştırıldığındaonunsafşiiriarayışçabasınıhiçbirzamanterketmediğigörülür.”cümlesini ögelerine ayırınız.

EdebiyatımızdailkkezServetifünunDönemi’ndegörülenveşiiridüzyazıyayaklaştıranbutarzınadı“anjambman”dır.

Şair,yağmurunyağışınıoldukçacanlıbirbiçimdebetimlemiş,okuyucunungözündecanlandırmıştır.Tabloçizergibikale-mealınanYağmurşiirindeparnasizmakımınınetkisiaçıktır.

MehmetÂkifErsoy

HüseyinŞehriyar

“görülür”:Yüklem

“onunsafşiiriarayışçabasınıhiçbirzamanterketmediği”:Özne

“YahyaKemal’insanathayatıetraflıbirşekildearaştırıldığında”:Zarftümleci

KöylüKızlarınŞarkısı MuallimNaci

Ma

kale

OK

UM

A

MakaleTESTÜNİTE

4

107

YAYI

ND

A TE

K B

AŞA

RID

A TE

K

2

1. Aşağıdaki cümlelerin hangisi bir makaleden alınmış olamaz?

A) Araştırma sonunda, sınıf öğretmenlerinin, strateji, yöntem ve teknik kavramlarına ilişkin tanımlamaları-nın hatalı ve eksik olduğu belirlenmiş, katılımcıların derste en çok düz anlatım yöntemini tercih ettikleri sonucuna ulaşılmıştır.

B) Her gün Cevizlibağ’dan Beylikdüzü’ne yaptığım met-robüs yolculuğunda gözlemlediğim bir şey var: Toplu taşıma araçlarında telefonla konuşmayı bilmiyoruz.

C) 2008 Dünya finansal krizi, başta gelişmiş ülkeler olmak üzere gelişmekte olan birçok ülkeyi de derin-den etkilemiştir.

D) Osmanlı Devleti tarafından İzmit Çuka Fabrikası’nı yönetmek üzere getirilen uzmanlardan biri de İngiliz fabrikatör James Binns’di.

E) Teorik olarak gelir-harcama modeli, Mundell-Fleming modeli ve tasarruf-yatırım ilişkisiyle açıklanan ikiz açıklar hipotezi, geniş bir literatüre sahiptir.

2. Esnek cisimlerle esnek olmayan cisimlerin çarpışması arasında bir ayırım gözetmek gerekir. Esnek cisim, biçimi bozulduktan sonra kendiliğinden eski şeklini alan cisimdir. Esnek olmayan cisim ise, biçimi bozulduktan sonra eski şeklini almayan cisimdir. Ancak esnek cisim-lerde biçimlerinde meydana gelen bozulmanın çok az da olsa izleri görüldüğü gibi, esnek olmayan cisimlerin de nadiren de olsa eski biçimini almaya başladığı da görülür. Nitekim bilardo oyununda kullanılan toplar çok geçmeden ilk zamanki kusursuz yuvarlaklıklarını yitirir. Öte yandan esnek bir cisim olmayan kilden yapılmış bir küre de biçimi bozulduktan sonra, çok ufak ölçüde de olsa eski biçimini almaya gayret eder.

Bu parça ile ilgili olarak;

I. Makale türünde bir yazıdan alınmıştır.

II. Tanımlamadan yararlanılmıştır.

III. Örneklemeye başvurulmuştur.

IV. Ben merkezli bir anlatım yeğlenmiştir.

V. Açıklayıcı anlatımdan ve karşılaştırmadan yararlanıl-mıştır.

numaralanmış yargılardan hangisi söylenemez?

A) I B) II C) III D) IV E) V

3. Cümle (I)----

(II)----

I. Yazarın kendisiyle konuşuyormuş gibi bir anlatımı vardır. ✔

II. Ciddi, ağırbaşlı, yalın bir anlatımı vardır. ✔

III. İkna etme, kanıtlama kaygısı yok-tur. ✔

IV. Düşünce kanıtlanmaya çalışılır. ✔

İki yazı türünün karşılaştırıldığı yukarıdaki tabloda boş bırakılan yerlere sırasıyla aşağıdakilerden han-gisinde verilenler getirilmelidir?

I IIA) Sohbet Deneme B) Deneme Fıkra C) Fıkra Anı D) Deneme Makale E) Makale Deneme

4. I. Edebiyat tarihimizde bazı makalelerin garip bir talihi vardır: Hüseyin Cahit Yalçın’ın Fransızcadan çevirdi-ği ve Servetifünun dergisinin kapanmasına yol açan Edebiyat ve Hukuk başlıklı yazı gibi. ( )

II. Bazı makaleler yazıldığı dönemde kaybolup git-mez, etkisi yüzyıllar sonrasında bile hissedilir: Ömer Seyfettin’in Yeni Lisan makalesi gibi. ( )

III. Bazı makaleler, yazanın şairlik kudretinin düzyazıda da kendisini nasıl etkili bir biçimde gösterebileceğinin kanıtıdır: Yahya Kemal’in Üç Tepe makalesi gibi.( )

IV. Bazı makaleler, milletin karanlık günlerinde ona deniz feneri gibi yol göstericilik vazifesi yapar: Mehmet Akif Ersoy’un Eğil Dağlar makalesi gibi. ( )

Yukarıdaki cümlelerden doğru olanın yanına “D”, yanlış olanın yanına “Y” yazıldığında doğru sıralama aşağıdakilerden hangisi olur?

I II III IVA) (D) (Y) (Y) (D)

B) (D) (D) (D) (Y)

C) (Y) (D) (Y) (D)

D) (D) (Y) (D) (Y)

E) (Y) (D) (D) (Y)

Ma

kale

OK

UM

A

Makale

108

YAYI

ND

A TE

K B

AŞA

RID

A TE

K

5. Genel ifadeler çerçevesinde hücre bölünmelerini üç gruba ayırmamız mümkündür: Bunlar, “mitoz, mayoz ve amitoz”dur. Bu üç hücre bölünmesi de temelde aynıdır. Mitoz hücre bölünmesi dediğimiz hücre bölünmeleri, zigottan itibaren başlar ve ölünceye kadar tüm diploid sayıdaki vücut hücrelerinde görülür. Mitoz hücre bölün-mesi iki safhada incelenir; ilkinde çekirdek bölünmesi, ikinci safhada sitoplazma bölünmesi gerçekleşmektedir.

Yukarıdaki parça, aşağıdaki yazı türlerinin hangisin-den alınmış olabilir?

A) Deneme B) Fıkra C) Makale

D) Sohbet E) Biyografi

6. Deneme ile makalenin karşılaştırılması ile ilgili;

I. Deneme yazarı özgürce seçtiği bir konuyu kişisel duyarlılıkla ele alırken makale yazarı konulara taraf-sız bir bakış açısıyla yaklaşır.

II. Denemelerde ele alınan konunun bir sonuca bağlan-ması zorunludur, makalelerde ise konunun sonuca bağlanma zorunluluğu yoktur.

III. Deneme yazılarında dile sanatsal bir değer kazandı-rılır, makalelerde yazarın böyle bir amacı yoktur.

yargılarından hangileri doğrudur?

A) Yalnız I B) I ve II C) Yalnız III

D) I ve III E) II ve III

7. Aşağıdakilerin hangisi makalenin özellikleri arasında yer almaz?

A) Özellikle kanıtlayıcı anlatım türü kullanılır.

B) Ciddi, mesafeli bir dil ve anlatımı vardır.

C) Gazete ve dergilerde yayımlanır.

D) Anlatılanlar kesin bir sonuca bağlanmaz.

E) Konular bilimsel bir yaklaşımla ele alınır.

8. Dünyamız, en başta, iklim değişikliklerinin yol açtığı fela-ketlerle boğuşmaktadır. Bunların başında da buzulların erimesi geliyor. Herkesi şaşkınlığa sürükleyen bu olay, kömür, petrol, doğal gaz, diğer bir deyişle fosil yakıt-ların tüketiminin yeryüzünde gözlemlenebilen etkisidir. Atmosferdeki karbondioksit oranı yüzbinlerce yıldır ilk defa bu kadar yoğunlaşmıştır. Aşırı karbondioksit ve metan, yerküreyi kuşatıp ısıtıyor ve böylece iklimler alt üst oluyor.

Yukarıdaki parçada aşağıdaki yazı türlerinin hangisi-ne özgü nitelikler ağır basmaktadır?

A) Fıkra B) Makale C) Deneme

D) Biyografi E) Eleştiri

9. Basit bir bedensel bozukluktan kaynaklandığı sanılan disleksi, okumayı öğrenme güçlüğüdür. Normal yaşta okula başlamış, zekâ geriliği ya da davranış bozukluğu olmayan bazı çocuklar akıcı bir biçimde okumayı başaramaz ya da söylenişi ve yazılışı yakın harfleri birbirine karıştırır. Örneğin, disleksililer “ya”yı “ay” ya da “d”yi “b” olarak okur. Disleksinin çeşitli dereceleri vardır. Çabuk farkına varılması durumunda bazen özel eğitimle okuma öğretilse de dislek-sinin nedenlerine ilişkin kesin bir bulgu yoktur.

Yukarıdaki parça ile ilgili olarak;I. Açıklayıcı anlatımdan yararlanılmıştır.

II. Nesnel bir biçem (üslup) kullanılmıştır.

III. Tanımlamadan yararlanılmıştır.

IV. Bilgilendirici (öğretici) metin örneğidir.

V. Tanık göstermeye başvurulmuştur.

yargılarından hangisi yanlıştır?

A) I B) II C) III D) IV E) V

10. Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerlerden hangi-sine ayraç içerisindeki yazı türü getirildiğinde bilgi yanlışı olur?

A) Kişi ya da kurumların haberleşme amacıyla uzaktaki kişi ya da kurumlara gönderdiği yazılara ---- denir. (mektup)

B) Bir kişinin kişisel duygu ve düşüncelerini günü günü-ne, tarih atarak kaleme aldığı yazılara ---- adı verilir. (günlük)

C) Tanınmış insanların hayatlarını, eserlerini, başarıla-rını anlatmak amacıyla oluşturulan yazılara ---- denir. (biyografi)

D) ----, geniş kitleyi ilgilendiren günlük olaylardan seçil-miş konuların ele alındığı, öne sürülenleri kanıtlanma zorunluluğu olmayan yazılardır. (makale)

E) ----, yazarın özgürce seçtiği bir konuyu kendi bakış açısı ile derinlemesine ele aldığı, inandırıcı ve ufuk açıcı yazı türüdür. (deneme)

11. • Tercümân-ı Ahvâl Mukaddimesi

• Şiir ve İnşâ

• Dekadanlar

• Üç Tepe

Yukarıdaki eserlerle;

I. Yahya Kemal

II. Namık Kemal

III. Şinasi

IV. Ziya Paşa

V. Ahmet Mithat Efendi

numaralanmış sanatçılar eşleştirildiğinde sanatçılar-dan hangisi dışta kalır?

A) I B) II C) III D) IV E) V

Sohb

et v

e F

ıkra

OK

UM

A

TESTÜNİTE

5

129

YAYI

ND

A TE

K B

AŞA

RID

A TE

K

2Fıkra

1. Aşağıdakilerden hangisi fıkra türünün özellikleri ara-sında değildir?

A) Fıkra yazarı konu seçiminde özgürdür, güncelliğiolankonulardanistediğiniişleyebilir.

B) Yazarıngüncelgelişmelerle ilgili tuttuğuözelnotlarbiçimindeolanfıkralar,zamanlakitaplaştırılır.

C) Açık,akıcı,rahatbirüslupkullanılır;bilimselyazılarınciddiyetindençok,sohbeteyakınbirüsluplaoluştu-rulur.

D) Yazar,yalnızbilgivermeklekalmaz,kişiselgörüşvedüşüncelerinideifadeeder.

E) Dilingöndergesel işleviönplandadır,okuyucu fıkrametni sayesindegüncelbirgelişmeileilgilibilgisahi-biolur.

2. Fıkra türüyle ilgili “Doğru (D) / Yanlış (Y)” şeklinde değerlendirme yapılırken aşağıdaki cümlelerin han-gisinde yanlışlık yapılmıştır?

A) Yazılanlarıkanıtlamazorunluluğuyoktur.(D)

B) Günümüzde,köşeyazısıolarakadlandırılmaktadır.(D)

C) Kişiseldüşünceler,içtenbiranlatımladilegetirilir.(Y)

D) Ağırbaşlıciddibirüslupkullanılır.(Y)

E) Elealınankonunungüncelolmasıenönemliözelliği-dir. (D)

3.

Konu

Fıkra

Biyografi

Anı

Haberyazısı

Geziyazısı

I.İlkokulsıralarındaunu-

tamadığımolaylar✔

II.Bir çocuğun köpeği

ısırması

✔

III.

AhmetHaşim,hayatı,

edebîkişiliğiveeser-

leri

✔

IV.Dün akşam oynanan

maç✔

V.

Kastamonu’nundoğal

güzelliği,tarihîvekül-

türelözellikleri

✔

Yukarıdaki tabloda konu-yazı türü eşleştirmelerinin hangilerinde yanlışlık yapılmıştır?

A)IveII B)IveIII C)IIveIII

D)IIIveIV E)IVveV

4. Fıkraların dili ve anlatımı ile ilgili,

I. Etkileyiciveyönlendiricibiranlatımlaoluşturulma

II. Samimibirüsluplayazılmışolma

III. Kanıtlayıcıveöğreticianlatımkullanma

IV. Kelimelerin yan vemecaz anlamlarından da yarar-lanma

V. Genelliklekolayanlaşılanveuzunolmayancümlelerkullanma

numaralanmış özelliklerden hangisi yanlıştır?

A)I B)II C)III D)IV E)V

5. Fıkra türü ile ilgili;

I. Gazetevedergilerdeyayımlanan,günlükkonularınilgiçekicibirüsluplakalemealındığıyazıtürüdür.

II. Yazar,anlattıklarınıkanıtlamayolunagitmez,kendidüşünceleriniözgürcedilegetirir.

III. Fıkralarınmakaleilebenzeryanıüslubudur.İkimetintüründedeyazar,okuyucuilearasınamesafekoyarveciddibirtavırtakınır.

yargılarından hangileri doğrudur?

A)YalnızI B)IveII C)YalnızIII

D)IveIII E)I,IIveIII

6. Geçengünbiryazıcıarkadaş,sözarasında,ikiyılöncegazetelerdeçıkmışolanyazılarınıkitaphâlindebastırır-ken cümlelerinde öz Türkçe lehine birçok düzeltmeleryapmak zorunda kaldığını anlatıyor ve dilimizin âdetayıldan yıla fark gösteren değişme hızının büyüklüğüneşaşmaktankendinialamıyordu.Gerçektenbuhızbüyükve âdeta baş döndürücüdür. Daha dün bize pek tabiigelen ifadeleri bugün yadırgıyor, dün yerine koyacakTürkçe karşılıkları bulunmadığını sandığımız sözleribugünkolaycaTürkçeleştirebiliyoruz.

Bu parçadan yola çıkılarak fıkra türü ile ilgili;

I. Açık,duruveyalınbiranlatımınkullanıldığı

II. Güncelkonulardayazıldığı

III. Kişiselgörüşlerleoluşturulduğu

IV. Açıklayıcıanlatımdanyararlanıldığı

özelliklerinden hangilerine ulaşılabilir?

A)IveII B)IveIII C)I,IIveIV

D)II,IIIveIV E)I,II,IIIveIV

Sohb

et v

e F

ıkra

OK

UM

A

Fıkra

130

YAYI

ND

A TE

K B

AŞA

RID

A TE

K

7. Aşağıdakilerden hangisi fıkra yazarının amaçların-dan biri olamaz?

A) Kişiselgörüşvedüşünceleriniifadeetme

B) Birkonudabilinçlibirkitleoluşturma

C) Deneyimleriniokuyucuylapaylaşma

D) Okuyucununilgisinicanlıtutma

E) Kendigibidüşünmeyenkişileriküçükdüşürme

8. Özel Görelilik Kuramı ya da İzafiyet Teorisi, AlbertEinstein tarafından 1905’te Annalen der Physik dergi-sinde,“HareketliCisimlerinElektrodinamiğiÜzerine”adlıikincimakalesindeaçıklananveardındanbeşincimaka-lesi“BirCisminAtıllığıEnerjiİçeriğiileBağlantılıOlabilirmi?”başlıklımakaleylepekiştirilenfizikkuramıdır.

Bu metnin fıkra türüne ait olmadığı,

I. Öğreticimetinolması

II. Gazeteçevresindegelişmişolması

III. Bilimselbirkonuyuişlemesi

IV. Ciddibirdilveüsluplayazılması

V. Özelveuzmanlıkisteyenterimlereyervermesi

niteliklerinden hangisi ile açıklanamaz?

A)IveII B)IveIII C)IIveIII

D)IIIveIV E)IVveV

9. ---- (I) türünde karşılıklı konuşma üslubu vardır. Yazarkarşısındabiri varmışgibi sorular sorar, cevaplar verir.----(II)türündeiseyazarserbestbiranlatımladüşünce-leriniokuyucuyabenimsetmeyeçalışır.Birincisinindışadönükbiryapısınınolmasıdaonun ikincisindenayrılanyönlerindenbirdiğeridir.

Yukarıdaki parçada boş bırakılan yerlere sırasıyla aşağıda verilenlerden hangisi getirilmelidir?

I IIA) Deneme SohbetB) Sohbet FıkraC) Fıkra AnıD) Günlük Gezi yazısıE) Biyografi Fıkra

10. Zelzele (deprem), dün gece, İstanbul’u uykusunun enderinyerindeoynattı. Garip şey! Haftalardan berikomşu toprakları sarsan ve şimdi gizli adımlarla bizeyaklaşırgibiolanbuafetin, faaliyetegeçmek için insangafletini kollayışta gösterdiği dikkat, insanı derin derindüşündürüyor.

Yukarıdaki parça, aşağıdaki yazı türlerinin hangisin-den alınmış olabilir?

A)Sohbet B)Biyografi C)Mektup

D)Otobiyografi E)Fıkra

11. Fıkra ile ilgili aşağıdaki cümlelerden hangisinde boş bırakılan yere ayraç içerisindeki söz getirildiğinde bilgi yanlışı ortaya çıkar?

A) Genellikle----,sosyal,kültürel,siyasalolaylaranla-tılır.(güncel)

B) Gazetevedergileriniçsayfalarındayeralanfıkradameseleler----elealınır.(derinlemesine)

C) Bir diğer gazete yazısı olan makaleden farkı, önesürülen görüşlerin ---- zorunluluğunun olmayışıdır.(kanıtlanma)

D) Okurun ilgisini çekebilecek meselelerden seçilenkonular, ilginç yönlere vurgu yapılarak ---- bir dilleanlatılır.(sade)

E) Kısafakatetkilibirtürolanfıkralarda----ifadelerdenkaçınılır.(gereksiz)

12. Herkesin anlaması için sade bir dille, detaya inmedenyazardı.Köşesininadıçokmeşhurdu.Düzenliolarakbuköşedeyazılaryazardı.Yazdıklarınıkanıtlamazorunlulu-ğugütmez,dilegetirdiklerininkendidüşünceleriolduğu-nuısrarlatekrarederdi.

Parçada yazılarının niteliğinden söz edilen kişinin, aşağıdaki yazı türlerinden hangisini kullandığı söy-lenebilir?

A) Biyografi B)Günlük C)Fıkra

D)Sohbet E)Geziyazısı

Rom

an

OK

UM

A

Roman / Cumhuriyet Dönemi Romanı (1950 - 1980 Dönemi)TESTÜNİTE

6

157

YAYI

ND

A TE

K B

AŞA

RID

A TE

K

4

1. “Sizdeanneninizbirresmiyokmu?”Kadınınbulüzum-suzmerakıcanımısıkıyordu.Sırfalayiçinbunuyaptığınıfarkediyordum.Diğerressamlaruzaktanbizebakıyorlarve muhakkak ki sırıtıyorlardı. “Var ama... Bu başka!”dedim.“Ya!..Demekbubaşka.”Vederhalküçükbirkah-kahaattı.Kalkıpkaçmak içinküçükbirhareketyaptım.Kadınbunufarkederek:“Rahatsızolmayın,bengidiyo-rum...Siziannenizlebaşbaşabırakıyorum!”dedi.Kalktı,birkaç adım yürüdü. Sonra birdenbire durarak tekraryanımasokuldu;şimdiyekadarkonuştuklarınahiçben-zemeyen,ciddihattabirazdahazinbiredaile:“Sahidenböylebirannenizolmasınıistermiydiniz?”dedi.“Evet...Hemdenasılisterdim!”“Ya!...”

(Kürk Mantolu Madonna,SabahattinAli)

Yukarıdaki parça ile ilgili,

I. Diyalogtekniğindenyararlanılmıştır.

II. Anlatım,kahramanbakışaçısıilegerçekleştirilmiştir.

III. Anlatıcı,kişilerintepkileriileilgiliyorumlaryapmıştır.

IV. Öykülemetekniğindenyararlanılmıştır.

V. Geriyedönüştekniğinebaşvurulmuştur.

yargılarından hangisi yanlıştır?

A)I B)II C)III D)IV E)V

2. Güneş,Tozakkırına kocamanbir ateşdağıgibi çöktü.Tozak kırı yanıyor. Taçları gonca iken solmuş gelingü-vey otları, kuşekmekleri, çobançantaları, koyungözleritamtakır kurumuşlardı. Bir deri bir kemik yılanlar, tarlasıçanları, emecenler, zavallı yelistan böcüleri sinecekbirgölge,girecekbirdelikarıyorlar.Kanlarıbuharolupuçmuşserçekuşlarıateşleriçindeyanantoprağadüşü-yor.Lokmalokmaölüyorlar.Toprakyanıyor.

Kaplumbağalar adlı romandan alınan yukarıdaki betimlemede aşağıdakilerden hangisi yoktur?

A) Benzetmelerlenesnelerigörünürkılma

B) Durumları,abartılısöyleyişlerlesomutlaştırma

C) Yerelsözcüklerle,doğayaaitvarlıklarınzenginliğinisergileme

D) Doğal varlıkların kişileştirilmesi ile birtakım insantiplerininözellikleriniönplanaçıkarma

E) Kuraklıkveçoraklıkolgusunugörselleştirme

3. – Komşular, dedi, “ben yarın sabah akrabalarımı,bana uyan, güvenen komşularımı yanıma alaraktanÇukurova’ya iniyorum. İnip kendimize tarla bulacağım.Tutulmadıktarladakalmadıyaşimdiyekadar,talihimizibirsınayacağım.Buböylesürüpgidemez.Buadamyıl-laryılıkanımızaekmekdoğradı.Benimlegelenvarmı?Gelen gelsin, gelmeyene de uğurlar olsun. Dediklerimibiriyiceanladınızmı?

Yaşar Kemal’in Orta Direk romanındaki Taşbaşoğlu isimli kahramana ait yukarıdaki konuşmadan aşağı-dakilerin hangisi çıkarılamaz?

A) Toplumcuromanlaraözgübirüslubasahiptir.

B) Mekân,işçiveçiftçilerinyoğunyaşadığıÇukurovavecivarıdır.

C) Yaşammücadelesivehaksızlıklarakarşıçıkmagibitemalardikkatçekmektedir.

D) Konuşma;dikbaşlı,çalışkanbirkişiliğinözellikleriniyansıtmaktadır.

E) Sembolik göndermelerle yüklü, soyut ifadelere yerverilmiştir.

4. – Umut fakir ekmeği, dedi. Ye Memmet ye.. Sulularınnısfını (yarısını) ver, kıraçlar için ayrıca para say.Nerdebuyoğurdunbolluğu.Olsadabizdeyesek.Benelâleminlafıkesilsin,hasetindiliboğazınaaksındiyeişiaşağıdanalıyorum.Üçbeşbirşeylervermekistiyorum.Yookişizora,mahkemeyekalırsazırnıkalamazbenden.Tarlaları tarla yapan benim. Hâli (boş, ıssız) arazidensöküp büyüten benim. Vergisini, algısını veren benim.Buncayılzilliyetindebulunduranbenim.Cihanınakıllısıbizim yeğen efendi mi? Hâkimi, kaymakamı bir o mubilir?Bizimdekendimizegöreokkamız,dirhemimizvar.

Abbas Sayar’ın Çelo adlı romanından alınan yuka-rıdaki parça için aşağıdakilerden hangisi söylene-mez?

A) Betimleyicianlatımdanyararlanılmıştır.

B) Yoksulinsanlarıntoprakmücadelesiişlenmektedir.

C) “Nısf,hâli,zilliyet”gibiazkullanılanyabancısözcük-lereyerverilmiştir.

D) Doğalvekonuşanınsosyo-kültüreldurumunauygunsözlereyerverilmiştir.

E) Toplumcubiranlayışlakalemealınmıştır.

Rom

an

OK

UM

A

Roman / Cumhuriyet Dönemi Romanı (1950 - 1980 Dönemi)

158

YAYI

ND

A TE

K B

AŞA

RID

A TE

K

5. Edebiyata şiirle başlayan sanatçı, daha sonra öykü veromana yöneldi. Büyük çoğunluğunu Köy Enstitüsükökenli isimlerin oluşturduğu “Köy Edebiyatı” akımınıntemsilcilerindenoldu.İlkromanıSarı Traktör iletarımdamakineleşme konusuna bir umut olarak yaklaştı. Bueseriyledikkatleriüzerineçekti.Yarbükü’ndeiseköylülerarasında toprak ve su paylaşımı ile ilgili çekişmelerinolduğuzorluyaşamkoşullarınıanlattı.Hikâyeveroman-larındadoğatasvirleriveinsanilişkilerinitümdoğallığıileyansıttı.Anı,oyun,çocukedebiyatıtürlerindedeeserlerverdi.

Bu parçada tanıtılan yazar aşağıdakilerden hangisi-dir?

A)AbbasSayar B)TalipApaydın

C)OrhanKemal D)DursunAkçam

E)Muzafferİzgü

6. ----,buromandaeğitimsorunlarınıdilegetirmeninyanın-da toplumsal vepolitik eleştiri de yapar.Hem tiyatroyahem de sinemaya aktarılan romanın sinema versiyonuyazar tarafındançokdabeğenilmez.Çünküpopülerbirsanat ürünü olan sinemanın talepleri romanın omurga-sını oluşturanpolitik eleştiriyi tırpanlamıştır. ---- romanıbirkaç kez daha filme alınır ancak yazar açısından birgelişmeye işaretdeğildirbu.ZirayazarınSınıf kitabıylabirlikte sanatının merkezine yerleştirdiği toplumculuk,yalnızcasanatadeğilhayatadabakışınışekillendirir.

Yukarıdaki boşluklara gelecek sanatçı ve eser aşağı-dakilerden hangisidir?

A) TalipApaydın- Sarı Traktör

B) AbbasSayar-Çelo

C) RıfatIlgaz-Hababam Sınıfı

D) FakirBaykurt-Kaplumbağalar

E) KemalTahir- Kurt Kanunu

7. Abbas Sayar için;

I. Romanvehikâyelerinitoplumcugerçekçibiranlayış-lakalemealmıştır.

II. Dahaçok,iyitanıdığıİçAnadolu’yuveYozgatyöre-sinianlatmıştır.

III. Eserlerindegüçlübirgözlem,sıcakbirinsansevgisihissedilir.

IV. En çok bilinen romanıYılkı Atı’nda İstanbul’daki atyarışlarındabirinciolanbirjokeyinveatınınmacera-sıanlatılır.

V. Roman ve hikâyeleri dışında anı, şiir türünde deeserlerivardır.

yargılarından hangisi yanlıştır?

A)I B)II C)III D)IV E)V

8. Edebiyatımızdagülmecedeninceaklagelenilkisimhiçkuşkusuz ----.Marko Paşa adlıgülmecedergisi,edebi-yatımızdasosyal,siyasaleleştirininmizahyoluylanasılyapılabileceğininengüzelvetarihiörneklerindenbiridir.Yazarın roman ve hikâye türlerinde onlarca eseri ara-sındaedebiyatla ilgilensin ilgilenmesinhemenherkesinbildiği Zübük, Yaşar Ne Yaşar Ne Yaşamaz, Şimdiki Çocuklar Harika gibi bir kısmı filme alınmış ve artıkklasikleşmiş eserlerinden hangi birini saymalı? DünyadillerineençokçevrilenTürkyazarlardanolansanatçınınkitaplarınıntoplamtirajımilyonlarıbulmaktadır.

Yukarıdaki boşluğa gelecek sanatçı aşağıdakilerden hangisidir?

A) RıfatIlgaz’dır

B) YaşarKemal’dir

C) TalipApaydın’dır

D) Muzafferİzgü’dür

E) AzizNesin’dir

9. Aşağıdakilerin hangisinde Kemal Tahir’in romanlarıy-la ilgili bir bilgi yanlışı vardır?

A) Çocuksu bir aşkla tutulduğu kıza kavuşamayanMustafa’nınköyekatlanamayıpAnkara’yaçalışmayagitmesi, orada bütün zorluklara rağmen tutunmayaçalışması,kenthayatınıgörüpkendinisorgulamayabaşlaması,sonrasındaisedeğişerekköyegeridön-mesinianlatanSağırdere,biryandandanaifbiraşkveergenlikhikâyesidir.

B) 1919 ve 1920 yıllarında İstanbul’daki örgütlen-meleri ve Anadolu direnişini anlatan Küçük Ağa,Cumhuriyet’inkuruluşunagidensürecinromanıola-rakdaokunabilir.

C) Esir Şehrin İnsanları’ndaBirinciDünyaSavaşısıra-sındaİstanbul’dakisivilaydınlarındurumuelealınır.İmparatorlukordularınınyenilgiyikabullenipsilahları-nıteslimettikleribirdönemdeaydınlarınenumutsuzkoşullaraltındasavaşıüstlenişlerianlatılır.

D) Devlet Ana, Osmanlı Devleti kurulmadan öncekiAnadolu’nun görünümünü ve Anadolu insanınınözlemlerinianlatırken,onlarıngüçlü,güvenli,adaletlibirdevleteduyduğuihtiyacıdaaçığaçıkarmaktadır.

E) Rahmet Yolları Kesti’dekendidüzeninikurmuşeşkı-ya eskisi iki ağanın genç yaşta bir kızı kaçırmakiçin tezgâhladığı oyunlar ve uzun, yağmurlu bir kışgecesindemeydanagelenolaylar,hemeşkıya-ağa-nınhemhalkınhemdezulmeuğrayanlarıngözün-denolancacanlılığıylaanlatılmıştır.

DİL

BİL

GİS

İ

İmla ve NoktalamaTEST

10ÜNİTE

6

169

Rom

an

YAYI

ND

A TE

K B

AŞA

RID

A TE

K

10İmla ve Noktalama

1. Böyle mütevazı insanlar da varmış diye geçirdi için- I den. Saat 11.00’de laboratuarda ders başlayacaktı. II III Başlayacaktı başlamasına ama ortalıkta kimse yoktu.Oysakibuuygulamadersiçokönemliydi.Buiştebirşey IV olmalıydı.Günlerimişaşırmıştımacaba? V

Bu parçadaki altı çizili sözcüklerden hangilerinin yazımı yanlıştır?

A)YalnızI B)YalnızIII C)IIveIII

D)IVveV E)I,II,IIIveV

2. Ağladım(I)çünküyalansöylemiyordum.Musluğukopa-rırkengözümlegörmüştüm.

– Niçinbeniyalancıçakardın(II)dedim.Musluğusenkoparmamıştın.

– Benkoparmıştım.

– Hayır(III)senkoparmamıştın.Öbürçocuğunkopar-dığınıbengözümlegördüm.

Israr edemedi. Yüzüme baktı. Bir an öyle durdu. Eğer

hocaya söylemeyeceğime yemin ederse (IV) saklama-

yacaktı.Zayıf(V)hastavekimsesizbirçocuğunsuçunu

üstlenmiştianlaşılan.

Yukarıdaki parçada ayraçlarla belirtilen yerlerden hangilerinde virgül (,) kullanılması yanlıştır?

A)YalnızI B)YalnızII C)IveIV

D)IIIveV E)I,IIIveIV

3. Büsküvi,çikolata,kâğıtlışeker,zeytinyağısabunyapım III evleriyle küçük tamir atölyelerinin yanyana odalarda III IV bulunduğu, sefer tasına benzeyen hanlardan biriningenzi tıkayan pis havası içinde ekmeğini küçücükpedalı ile kazanmaya çalışan bir arkadaşı görmeyegitmiştim. Bulamadım. Dönecektim ki kapı yanında V duranbüyükçebirtahtasandığıniçindeonugördüm.

Bu parçadaki altı çizili sözcüklerden hangilerinin yazımı yanlıştır?

A)YalnızI B)YalnızII C)IveIV

D)IIIveV E) I, IV ve V

4. Büyük bir bahçe (I) Ortasında köşk tarzında yapılmışbembeyazbirev(II)Sağköşesindehervakitoturduğu-muzbeyaz perdeli oda (III)Odanın duvarında dışarıyaaçılankocamanbirpencere(IV)Sabahlarıannembenibirbebekgibioturturpencereninkenarına(V)

Yukarıdaki parçada ayraçlarla belirtilen yerlerden hangisine diğerlerinden farklı bir noktalama işareti getirilmelidir?

A)I B)II C)III D)IV E)V

5. Akşam üzeri mahalleye birçok araba geldi. Arabaların I yanısıra yürüyerek gelen insanlar da vardı. Bu acaip II III kalabalığınsebebinianlayamamıştım.Konukomşutop- V lanmış, bu kalabalığın sebebini anlamaya çalışıyorduk.Lüks arabadan boy bos yerinde, şık giyimli bir adam IV yanımızayaklaşarakbizimlekonuşmakistedi.

Bu parçadaki altı çizili sözcüklerden hangilerinin yazımı yanlıştır?

A)YalnızI B)YalnızII C)IVveV

D)I,IIveIII E)I,II,IVveV

6. Dışarıdangelenşuhayatgürültüsünedalarak,şuodayasinmiş beyaz gelin kokusunu teneffüs ederek, şu karşıbinanın saçaklarındaki güvercinleri seyrederek vakitgeçiriyordum. Ne aklımdanmutluluk geçiyor, ne hâlimianlayan oluyordu. Bir eşkıya gibi sağa sola sataşmakgeçiyorduiçimden.Âdetakabuğumasığmıyordum.

Yukarıdaki parçanın imla ve noktalamasıyla ilgili yanlışlığı giderebilmek için aşağıdakilerden hangisi yapılmalıdır?

A) “Dalarak”ve“teneffüsederek”kelimelerindensonragelenvirgüller(,)cümledenatılmalıdır.

B) “Teneffüs”kelimesi“tenefüs”şeklindeyazılmalıdır.

C) “Saçaklarındaki”kelimesi,“saçaklarındaki”şeklindeyazılmalıdır.

D) “Geçiyor” kelimesinden sonraki virgül (,) cümledenatılmalıdır.

E) “Eşkıya”sözcüğü,“eşkiya”şeklindeyazılmalıdır.

DİL

BİL

GİS

İ

İmla ve Noktalama

170

Rom

an

YAYI

ND

A TE

K B

AŞA

RID

A TE

K

7. Filmde, kansere yakalanan kızı için iş yerini tiyatroya I çevirenbirkomserinhikâyesianlatılır.Cemil,kızıSu’nun II tiyatroda aktrisolmasınakarşıdır.Okul tiyatrosundabir III oyunsırasındabayılankızınınlösemiolduğunuöğrenir.Su, hastalığındandolayı oyundaki rolündende çıkartıl- IV mıştır.Cemil,kızınınmoraliniyüksektutmayakararlıdır.Bu yüzden, oyunu karakolda sahnelemeye karar verir.Artıkgözaltındabulunantümsuçlularbirertiyatrocudur. V Bu parçadaki altı çizili sözcüklerden hangilerinin yazımı yanlıştır?

A)YalnızI B)YalnızII C)IIveIII

D)IVveV E)II,IIIveV

8. Sınav deyince lise öğrencilerinin aklına ilk gelen TYT,YKS oluyor ( ) Daha büyükler, KPSS’yi de biliyorlar.Şöylebaşarmak içinher türlü fedakârlığa katlanılan ( )büyükönemtaşıyansınav()Sonraişebaşlama,kariyer,evlilik()

Bu parçada ayraçlarla ( ) belirtilen yerlere, aşağı-dakilerin hangisinde verilen noktalama işaretleri sırasıyla getirilmelidir?

A)(.)(,)(…)(…) B)(.)(;)(.)(…)

C)(:)(;)(.)(.) D)(:)(;)(…)(.)

E)(.)(,)(…)(.)

9. Ortaçağ, MS V-XV. yüzyıllar arasını kapsayan dilimin I II adıdır.Bukelime17.yy.danberiAvrupatarihisözkonu- III su olduğunda, kullanılmaya başlanmıştır. Bu kavram,genellikle insanların öznel bilincinde biçimlendiği içinkesin başlangıç ve bitiş noktalarından söz edilemez. IV İstanbul’unfethi(1453)ilebuçağkapanmış,yenibirçağ V başlamıştır.

Bu parçadaki altı çizili sözcüklerden hangilerinin yazımı yanlıştır?

A)YalnızI B)YalnızII C)YalnızIII

D)IVveV E)II,IIIveV

10. Kızabiryünbaşlıkördümbirgecede . Gideceğigüne I yetiştirdim . Benoradadabizdekigibi kıtlık var sanır- II dım.Birşeylersarıpvereyimyanına,dedim.Ogüldü III veşöylededi:“Oralardaherşeyboldur,benimeraket IV me” . V

Bu parçadaki numaralanmış noktalama işaretlerin-den hangisi yanlış kullanılmıştır?

A)I B)II C)III D)IV E)V

11. Dün akşamüstü Nene Hatun Caddesi’nde dondurma I yemeye gittik. Ankara’nın Batısının bu kadar geliş- II miş olduğunu o zaman anladım. Yediğimiz orjinal III Maraşdondurmasıydı.Bulezizdondurmadanşoförümü- IV V zedeikrametmiştik.

Bu parçadaki altı çizili sözcüklerden hangilerinin yazımı yanlıştır?

A)YalnızI B)YalnızII C)IIveIII

D)III,IVveV E)II,III,IVveV

12. Düzeltme işareti;

I. Birbirineâşıkikigenç,hertürlügüçlüğegöğüsger-mişlerdi.

II. Alışverişyapmakiçindükkânagelenherkeseçikola-taikramediyorlardı.

III. Benticarîkonulardakardeşimeçokgüveniyorum.

IV. Buçocuk,büyükleriniselâmlamakiçinözengösteri-yordu.

V. Ailesinden aldığı dinî bilgilerin yanı sıra, okuldakihocalarındandaçokşeyöğrenmişti.

numaralanmış cümlelerdeki altı çizili kelimelerden hangilerinde yanlış kullanılmıştır?

A)YalnızI B)YalnızII C)IveV

D)IIIveIV E)II,IIIveV

Tiya

tro

178

ÜNİTE

7Yazma Alanı

YAZMA

KEŞANLI ALİ DESTANITEMEL – Keşanlı Ali’yi istiyoruz. Keşanlı konuşsun.KORO – Keşanlıyı isteriz. Keşanlı konuşsun.(Taraftarları konuşması için Ali’ye ısrar ederler. Ali, karşısındaki iskemlenin üstüne çıkar.)ALİ – Sevgili Sinekli halkı!KORO – (Alkışlar) Yaşşa!ALİ – Muhterem seçmenler!KORO – (Alkışlar) Var ol!ALİ – Aziz vatandaşlarım!KORO – (Alkışlar) Nur ol!Y. M. KOROSU – Yağcılar, yağcılar ...ALİ – (Onlara doğru kükreyerek) Susun!.. (Birden herkes tıss olur. Ali sertliği ile tezat teşkil eden bir yumuşaklıkla) Sevgili vatandaşlarım, cuma namazında idim. Ondan biraz geciktim. Büyüklerin ellerinden, küçüklerin gözlerinden öperim…

(Temel, ne söz ne söz gibilerden bir el işareti yapar.)NİYAZİ – (Seyircilere) Mapısta bilem beş vakit namazı bırakmamış. Ehli din, Ali’yi boşuna mı tutuyor?ALİ – (Devam ederek) Bugün, bütün Sinekli aynasız bir açmazda bulunuyor. Damlarınızı yıkacaklar, neden? Çünkü her gün hır gür, kavga dalaş. Burada birlik minganez arkadaşlar. Birlik olmayan yerde dirlik de olmaz.KORO – Nerde birlik orda dirlik. Nerde birlik orda dirlik...Y. M. KOROSU – Nerde çokluk orda yokluk. Nerde çokluk orda yokluk…ALİ – Söz misali şu saman çöpünü alalım (Çöpü kırar.). Tek çöpü her çocuk bilem kırar (Bir tutam çöp alır dener.). Ama yüz tane, bin tane, on yüz bin tane saman çöpü bir araya gelse... Sıkıysa kır bakalım!..TEMEL – Bundan kuvvetli söz mü olur?HAFİZE – Ne dimek? Besbelli bir şey.ALİ – Ben bu dünyaya bir kerem gelmişim arkadaşım. Altı mikrobun canını daha cehenneme göndermeden gidersem, emdiğim helal süt haram olmaz mı?TEMEL – Adamda telakat var.ALİ – İşte herkesler burada. Benim şahsım, namusum hakkında itirazı olan varsa buyursun çıksın.ZİLHA – (Kalabalığı yarıp çıkarak) Benim söyleyecek iki çift lafım var. Bu adam gaatilin biridir.Dayımı vurdu. Hepiniz biliyorsunuz. Gendinize gaatilden mıhtar mı seçeceksiniz?..…Haldun Taner

Yukarıda bir bölümü verilen Keşanlı Ali Destanı tiyatrosu ile ilgili bir inceleme ve değerlendirme yazısı yazınız.

Eleştiri

OK

UM

A

TESTÜNİTE

8

207

YAYI

ND

A TE

K B

AŞA

RID

A TE

K

Eleştiri 1

1. Mona Lisa tablosu niçin bu kadar ilgi çekmektedir?Birçokları bunu gizemli gülüşüne bağlıyorlar. Aslındadikkatliincelendiğindegülüşüngerçekbirgülüşolmadığıgörülmektedir. Gizemli gülüş, izleyicinin bakış açısınagöremutluluğuveyaüzüntüyüyansıtır.Ressambuetkiyitabiikibilerekoluşturmuştur.MonaLisa’nındudaklarınaveağızçevresinedikkatlicebaktığınızzamankenarları-nınhiçdebelirginçizilmediğinigörürsünüz.

Yukarıdaki parça ile ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

A) Yazar, kendi duygu ve düşüncelerini ifade edereköznelyargılardabulunmuştur.

B) Bireleştiriyazısındanalınmıştır.

C) Anlatımbiçimiolarakaçıklamadanyararlanılmıştır.

D) Elealınaneseringerçekdeğerisaptanmayaçalışıl-mıştır.

E) Metindeanlatıcı,kurmacabirkişidir.

2. Şiir, tiyatro, hikâye, roman, resim, heykel, film gibi birsanatveyadüşünceeserinin,zayıfvegüçlüyönlerigözönünde bulundurularak gerçek değerini belirlemeama-cıylayapılanincelemesonucununanlatıldığıyazıtürüneeleştiri ya da ---- denir. Bir kimsenin kendi eleştirisiniyazarkenortayakoyduğuesereise----veya----denir.

Yukarıdaki parçada boş bırakılan yerlere sırasıyla aşağıda verilenlerden hangisi getirilmelidir?

A) musahabe-tashih-tanzim

B) otobiyografi-otokontrol-otokritik

C) tenkit-otokritik-özeleştiri

D) münşeat-inşa-münşi

E) tasnif-musannif–muharrir

3. Eleştirininveeleştirmeninamacı---- ifadesi,

I. güzel ve nitelikli sanat yapıtının değerini ortayaçıkarmaktır.

II. sanatortamınıdeğersizürünlerdenkorumaktır.

III. kalıcısanatürünlerioluşturulmasınısağlamaktır.

IV. sanatçının,yaşamınıdevamettirebilecekmaddiola-naklarakavuşmasınayardımcıolmaktır.

V. sanatçıyı daha başarılı eserler vermeye teşviketmektir.

numaralanmış sözlerden hangisi ile sürdürülemez?

A)I B)II C)III D)IV E)V

4. Aşağıdakilerden hangisinde öznel eleştiri ağır bas-maktadır?

A) Sanatçı, son romanıyla klasik kurgu anlayışınınkalıplarını terk etmiş, postmodern roman akımınınserbestanlatıgeleneğineyönelmişgörünüyor.

B) Şair, imgesiz,mecazsızdüzayakşiirlerindensonra,İkinciYenitarzışiirlerlebilinençizgisinindışınaçık-mış.

C) Öyküleriyleküçükmemurun,sıradaninsanındünya-sınaaynatutanyazar,romanlarıylaüstsınıfınsosyalilişkileriniçözümlemeyitercihediyor.

D) Kesik,yarıdabırakılmışcümleler,anlatacağınıoku-run hayal dünyasına havale eden betimlemeler,üslubununenbelirginözelliği.

E) Şaşırtıcıdüzeydeyeniveyadırgatıcıimgelerleörülüşiiri, alışageldiğimiz şiir zincirininhalkasını enzayıfyerindengürültülübirdarbeylekırmayıbaşarmış.

5. Öteden beri Necati Cumalı’nın şiirinde kişisel duygula-rımızın bir yankısını, yaşamanın sevilmeye değer yön-lerini, güzelliklerini, aşkın övgüsünü günlük gerçeklerinakışıiçindebuluruz.Güneş Çizgisi degerekkonugereksöyleyiş bakımından şairin önceki şiirlerinden önemlibir farklılık göstermiyor. Ancak zamanın geçişiyle aşk,yalnızlıkgibikişiselduyumlaraveyaşamanınsevilmeye,övülmeyedeğeryönlerine,anılarınardındanözlemlibirbakış, sılaacısınıandıranbirduygu,Güneş Çizgisi’nin bellibaşlıözelliğinidilegetiriyor.

Yukarıdaki parça aşağıdaki yazı türlerinden hangisi-ne örnektir?

A)Makale B)Deneme C)Eleştiri

D)Fıkra E)Sohbet

6. O, eleştirilerinde bir öğretiye bağlanmaz. Kitaplardasevdiği parçaları başkalarına da gösterip sevdirmeyeçalışır. Kesin, şaşmaz yargılarda bulunmaz. Eserlerinkendisinde bıraktığı izlenimleri ortaya koymaya çalışır,onlarıçözümlemekgibibirçabaiçinegirmez.Onuniçin“Buesergüzeldir.”demekyeterlidir.

Yazılarından bu şekilde söz edilen bir eleştirmenin, aşağıdaki eleştiri türlerinden hangisini tercih ettiği söylenebilir?

A) Özneleleştiri

B) Eseredönükeleştiri

C) Toplumadönükeleştiri

D) Nesneleleştiri

E) Yazaradönükeleştiri

Eleştiri

OK

UM

A

Eleştiri

208

YAYI

ND

A TE

K B

AŞA

RID

A TE

K

7. I. Eleştiri, yalnız hataları göstermek için yapılmamalı,sanatçıyıyüreklendirmekiçinonungüçlüyanlarıdavurgulanmalıdır.

II. Eleştiri, kolay anlaşılır, yalın bir dille yazılmalıdır;söylenmek istenen, süse vemecaza başvurmadanifadeedilmelidir.

III. Elealınaneserindili, tekniği,kurgusu,kahramanla-rı...heryönüyleirdelenmelidir.

IV. Eleştiri yapanın eleştirdiği türde kendi eseri bulun-muyorsayaptığıeleştirinindeğeriazalır.

V. Eser, kendi türündeki başka eserlerle kıyaslanarakeksikveüstünyanlarıortayakonmalıdır.

Numaralanmış cümlelerden hangisi eleştiri türü için söylenemez?

A)I B)II C)III D)IV E)V

8. “Beni tanıyanların hepsi bilir; hayran olduğum yahutsadecebeğendiğimşairleriçinkavgadandaçekinmem,alayaalınmaktandakorkmam.Amabirdebeğenmedimmibenimiçinistediklerikadarkötüadamdesinler,yıkıcıdesinler,genedebeğenmem.” diyen birinin, aşağıdaki eleştiri anlayışlarından hangisini benimsediği söyle-nebilir?

A) Eseredönükeleştiri

B) Özneleleştiri

C) Toplumadönükeleştiri

D) Nesneleleştiri

E) Tarihseleleştiri

9. UzunsüreBodrum’dayaşayanHalikarnasBalıkçısı’nın(CevatŞakirKabaağaçlı) deniz tutkusu,eserlerindedekendini gösterir. Daha hikâye kitaplarının adlarındanbaşlar deniz sevgisinin, insanı doğayı kucak kucağabirbiriylekaynaştıranönünegeçilmezbirtutkununserü-veni.Yazarınilkhikâyekitabı,HalikarnasBalıkçısıadıyla1939’daçıkar:EgeKıyılarında.OnunardındansırasıylaMerhaba Akdeniz, Ege’nin Dibi, Yaşasın Deniz, Gülen Ada yayımlanır.

Bu parçada, aşağıdaki eleştiri türlerinden hangisinin özellikleri ağır basmaktadır?

A) Sanatçıyadönükeleştiri

B) Eseredönükeleştiri

C) Toplumadönükeleştiri

D) Okuradönükeleştiri

E) Tarihseleleştiri

10. Olaylarındoğalgelişimi,çatışmalarınoluşturduğugerilimve dramatik sahneler, romanın sonlarına doğru silinipgiderkenyerleriniRabiailePeregriniarasındakizorlamaveyapaybirilişkiningelişiminebırakıncaromanhızınıvecanlılığınıkaybetmiştir.Sinekli Bakkal,iyibaşlayanamabir şeyler kanıtlama kaygısının, romancılık kaygısınaüstün geldiği yerde başarısını yitiren romanlarımızdan-dır.

Bu parçada, aşağıdaki eleştiri türlerinden hangisinin özellikleri ağır basmaktadır?

A) Sanatçıyadönükeleştiri

B) Okuradönükeleştiri

C) Toplumadönükeleştiri

D) Eseredönükeleştiri

E) Tarihseleleştiri

11. ---- dönük eleştiride eserle ve sanatçıyla ilgili genişdeğerlendirmeleryapılmaz,eleştirmeneserikişiselölçüt-lerinegöreelealırvesubjektifyargılarladeğerlendirir.Butür eleştiride eleştirmen kişisel beğeni ifadeleri kullan-maktankaçınmaz.

Yukarıdaki parçada boş bırakılan yere aşağıdakiler-den hangisi getirilmelidir?

A)Esere B)Sanatçıya C)Okura

D)Topluma E)Tanıtmaya

12. I. Eseredönükeleştirininmerkezindeeser;sanatçıyadönük eleştirininmerkezinde ise sanatçının kişiliği,zaafları,alışkanlıklarıvardır.()

II. Eseredönükeleştiri,eserinkurgusunu,kahramanla-rını,bakışaçısınıvb.değerlendirir;sanatçıyadönükeleştiride isesanatçı ileeserarasındakibağortayakonmayaçalışılır.()

III. Eseredönükeleştiri, sanatçının kişiliğindenbağım-sız yapılır; sanatçıya dönük eleştiri ise sanatçıyıbirçokyönüyletanıdıktansonragerçekleştirilebilir.()

IV. Eseredönükeleştirideeseringüçlüvezayıftaraflarıüzerindedurulurkensanatçıyadönükeleştiri,sanat-çınıntanıtılmasınayöneliktir;eserleilgiliherhangibirdeğerlendirmedenkaçınılır.()

Yukarıdaki cümlelerden doğru olanın yanına “D”, yanlış olanın yanına “Y” yazıldığında doğru sıralama aşağıdakilerden hangisi olur?

I II III IVA) (D) (Y) (Y) (D)B) (D) (D) (D) (Y)C) (Y) (D) (Y) (D)D) (D) (Y) (D) (Y)E) (Y) (D) (D) (Y)

Mül

aka

t / R

öp

orta

jO

KU

MA

TESTÜNİTE

9

227

YAYI

ND

A TE

K B

AŞA

RID

A TE

K

1Mülakat

1. Cümle (I)

----(II)----

Karşılıklı görüşme, yazının bir parçasıdır. ✔

Metnin tamamı karşılıklı görüşme-den oluşur. ✔

Yazarın izlenimlerine, görüşlerine yer verilir. ✔

Metne bir şey eklenmez, metin-den bir şey çıkarılmaz. ✔

İki türün karşılaştırıldığı yukarıdaki tabloda boş bıra-kılan yerlere sırasıyla aşağıdakilerden hangisinde verilenler getirilmelidir?

I IIA) Deneme Sohbet B) Fıkra Mülakat C) Söylev RöportajD) Röportaj Mülakat E) Biyografi Söylev

2. — Türkçeninbugünküdurumu,geleceğihakkındanelerdüşünüyorsunuz?

– BenTürkçeçokbozuldu,berbatdurumdagibigayetkaramsardüşüncelerekatılmıyorum.Dildaimadeği-şir,bazıkimselerebozuluyorgibigörünür,hâlbukidilzenginleşir, argoyla da zenginleşir, yeni bulgularladaicatedilen(bazılarınınuydurmadediği)kelimeler-ledegelişirhattagenişufuklarayönelirtarzındabiryorumum var.

Yukarıdaki parça ile ilgili

I. Diyaloglardanyararlanılmıştır.

II. Dil,şiirselişleviylekullanılmıştır.

III. Birmülakattanalınmıştır.

IV. Metnintürü,divanedebiyatındakitezkireninkarşılığısayılır.

V. Yazar, konuşan kişinin cümlelerini derleyip kendigörüşlerinidekatarakmetinhâlinedönüştürmüştür.

numaralanmış cümlelerden hangisi ya da hangileri söylenebilir?

A)YalnızI B)YalnızII C) I ve III

D)IIveIV E)III,IVveV

3. Aşağıdakilerin hangisinde mülakat türü ile ilgili yan-lış bir bilgiye yer verilmiştir?

A) Gazetecilerin tanınmış kişilerle yaptıkları karşılıklıgörüşmeleredayananbirtürdür.

B) Mülakatı yapankişi sorularınakarşılıkolarakaldığıyanıtlarıgerekirsedeğiştirebilir.

C) Değişen iletişimkoşullarınabağlıolarak internetyadatelefonaracılığıyladagerçekleştirilebilir.

D) Konularınagöre tarihî, sosyal, siyasi, edebîgibi altbaşlıklaraayrılır.

E) Mülakatyapılankişininfotoğrafınayerverilebilir.

4. ----ilgiçekicibirmetintürüolmasınakarşınsonderecebasit bir hazırlık sürecine ve sade bir ifade temelinedayanır. Karşılıklı konuşmaya dayalı bu türün ---- enönemlifarkıkişiselgörüşlereyervermemesidir.

Yukarıdaki parçada boş bırakılan yerlere sırasıyla aşağıda verilenlerden hangisi getirilmelidir?

A) makale–fıkradan

B) röportaj–mülakat

C) mülakat – röportajdan

D) biyografi–otobiyografiden

E) destan–efsaneden

5. – Kaçöykünüzvar?

– Yeditane.Sekizinciyihazırlıyorum.Yıldaikikitap.

– Çocuklaradayazıyorsunuz.

– Severek, isteyerek.Belkibilmiyorsunuzbenimkitaphâlinegetirilenilkyapıtımbirçocukromanıdır.Öyletutupdaçocukyılıdiyeoturupyazmadım.Yazarlığabaşladığımgünçocuklariçindeyazmayabaşlamış-tım.

Yukarıdaki metinle ilgili;

I. Diyaloglardanyararlanılmıştır.

II. Soru-cevapyöntemikullanılmıştır.

III. Siyasimülakatörneğidir.

IV. Konuşmadilininrahatlığıylaoluşturulmuştur.

V. Öğretici,ufukaçıcıbiryönüvardır.

yargılarından hangisi söylenemez?

A)I B)II C)III D)IV E)V

OK

UM

A

Mülakat

228

Mül

aka

t / R

öp

orta

j

YAYI

ND

A TE

K B

AŞA

RID

A TE

K

6. –––– İkinciYeni’yekatılmahikâyeniziaktarırmısınız?

– Aslında biraz okul arkadaşlığı ile ilgili bir geçmişedayanıyorbu.Ben,Cemal(SüreyA) ve Ece(Ayhan),Siyasal’dantanışırız.Ortaknoktamızşiir…Evet,başkacabirmüştereğimizolduğupeksöylene-mez.

– Amaaynısanatagönülvermişolmanızsiziyakınlaş-tırdı…

– Sanatınevrenselgücüvarsa-kivar-böyledirbu.

Yukarıdaki parça için aşağıdakilerden hangisi söy-lenemez?

A) Görüşmeyiyapankişi,tarafsızbirtavırbenimsemiştir.

B) Birsanatçıylayapılanmülakattanalınmıştır.

C) Görüşmeyeparanteziçibazıaçıklamalareklenmiştir.

D) Örtük iletilerinyoğunolarakkullanıldığısanatsalbiranlatımbenimsemiştir.

E) Konuşma,görüşmeyiyapanınyönlendirmesiileiler-lemektedir.

7. Aşağıdakilerden hangisi mülakat türünün özellikle-rinden biri değildir?

A) Mülakattafarklıanlatımtürlerindenyararlanılabilir.

B) Yazar, mülakat yaptığı kişinin verdiği cevaplaraherhangibirşekildemüdahaleetmez;onları,yorum-larınıkatmadanaktarır.

C) Butürde,imgelerinyoğunluktaolduğubirdilkullanı-lır.Sözcüklerindahaçokyanvemecazanlamların-danyararlanılır.

D) Mülakatta, gereksiz sorular sorulmaz ve sorularöncedenciddibirçalışmasonucuhazırlanır.

E) Amaç, toplumu ilgilendiren bir konuda alanındauzmankişileringörüşlerinebaşvurmakveünlükişi-lerinmerakedilenyönleriniortayaçıkarmaktır.

8. Mülakatla ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

A) Amaç,birkonuhakkındaokuyucuyubilgilendirmektir.

B) Konusu,merakçekenveçözümbekleyenbirsorunolmalıdır.

C) Sunuş biçimine göre Amerikan ve Alman olmaküzereikiyeayrılır.

D) Mülakatkonusuveamacı,görüşülenkimseyebaş-langıçtaaçıklanmalıdır.

E) Mülakatyapılacakyervezamanhakkındaöncedenizinalınmalıdır.

9. Mülakatta, görüşme yapılan kişinin sözlerinde her- hangi bir değişiklik yapılamaz. Bunun için görüşme I ses kayıt cihazına ya da videoya alınmalı, daha son- II ra kasetteki ifadeler yazıya aktarılmalıdır. Mülakatta, içtenlik ve doğallık elde etmek amacıylamülakat yapı- lan kişinin sözleri kesilebilir. Mülakatlarda dil, daha III çok alıcıyı harekete geçirme işleviyle kullanılır. IV Soru-cevap yöntemininkullanıldığıbutürmetinler,gaze- V tevedergilerdeyeralır.

Yukarıdaki parçada numaralanmış yerlerin hangisin-de ya da hangilerinde bir bilgi yanlışı vardır?

A)YalnızI B)YalnızII C)IIveIII

D)IIIveIV E)III,IVveV

10. Mülakattürününedebiyatımızdakienönemliörneklerin-den biri,MustafaKemalAtatürk’übasındailkkeztanıtan---- tarafından Mustafa Kemal’le Çanakkale Savaşlarısırasında gerçekleştirilen Anafartalar Kumandanı Mustafa Kemal ile Mülakat isimli eserdir.

Yukarıdaki parçada boş bırakılan yere aşağıdaki isimlerden hangisi getirilmelidir?

A) FalihRıfkıAtay

B) FikretOtyam

C) RuşenEşrefÜnaydın

D) MustafaBaydar

E) Abdiİpekçi

11. I. Mülakattailgiçekicivetoplumsalyarartaşıyankonu-lar ve kişiler seçilmelidir. ( )

II. Mülakatyapılacakkişiileilgiliöncedenbilgitoplamakyararlıolur.()

III. Mülakatıyapankişi,konuşmacınınsözünükesmek-ten çekinmemeli,konuşmanınkendi istediğidoğrul-tudailerlemesinisağlamalıdır.()

IV. Mülakat yapılan kişinin sözleri yazıya aktarılırkendeğiştirilmemelidir.()

Yukarıdaki cümlelerden doğru olanın yanına “D”, yanlış olanın yanına “Y” yazıldığında doğru sıralama aşağıdakilerden hangisi olur?

I II III IVA) (D) (D) (Y) (D)B) (D) (D) (D) (Y)C) (Y) (D) (Y) (D)D) (D) (Y) (D) (Y)E) (Y) (D) (D) (Y)

Dö

nem

Ta

ram

a T

est

leri

239

YAYI

ND

A TE

K B

AŞA

RID

A TE

K

I. Dönem Tarama Testi1

1. Roman, ancak belirli ölçülerde, Batılı anlamda orta sınıf tanımına uyan bir kitlenin palazlanmasıyla güç-lenmiştir. Türkiye’de büyük göç dalgası öncesi önemli bir toplumsallık arz eden köy yaşantısı, köy edebiyatını ortaya çıkarmıştır. Kentleşmeyle birlikte ortaya çıkan yabancılaşma ve yeni toplumsal sorunlar, Garip akımını doğurmuştur. Bunlar gibi sayısız örnekler sıralayabiliriz.

Yukarıdaki parça ile aşağıdakilerden hangisi aynı doğrultuda değildir?

A) Edebiyat ve toplum, etle tırnak gibi birbirinden ayrı düşünülemez.

B) Edebiyat anlayışlarının ortaya çıkışı, Türk toplum yapısının dönüşümüyle paralellik arz eder.

C) Sanatçıların, yaşadıkları dönemin sosyal ve tarihî şartlarından etkilenmesi kaçınılmazdır.

D) Sanatçıların nefes aldıkları ortam, açık veya gizli bir şekilde eserlerine yansır.

E) Edebî eserler, toplumu aydınlatan bir deniz feneridir.

2. Maupassant tarzı (olay) hikâyeler yazan ---- eserle-rinde kahramanlar, yaşadıkları çevre ile birlikte ele alınmıştır. Realizmin önemli özelliklerinden biri olan gözleme öy külerinde sıkça rastlanır. ---- adlı eserinde, Yatık Emine, Şeftali Bahçeleri, Koca Öküz, Küs Ömer, Hakk-ı Sükût, Cer Hocası gibi hikâyeler bulunmaktadır. Yazarın ---- adlı eserinde ise Yara, Eskici, Antikacı, Testi, Gözyaşı, Lav rens, Hülle, İstanbul gibi öyküler vardır.

Yukarıdaki parçada boş bırakılan yerlere sırasıyla aşağıdakilerden hangisi getirilebilir?

A) Ömer Seyfettin’in – Efruz Bey – Bahar ve Kelebekler

B) Reşat Nuri Güntekin’in – Tanrı Misafiri – Sönmüş Yıl dızlar

C) Halide Edip Adıvar’ın – Harap Mabetler – Dağa Çı kan Kurt

D) Refik Halit Karay’ın – Memleket Hikâyeleri - Gurbet Hikâyeleri

E) Yakup Kadri Karaosmanoğlu’nun – Bir Serencam – Rahmet

3. Yazarın edebiyatımıza getirdiği en önemli yenilik, ele aldı ğı konuları büyük bir sadelikle işlemesidir. Bu konu-lar, yine sıradan insanların yaşamları etrafında gezinir. Öykücülü ğe başladığı ilk yıllarda, dilde sadeleşmenin öncüsü olan Ömer Seyfettin’in izinden giden sanatçı, ustalık dönemine eriştiğinde, hem Ömer Seyfettin’den hem de kendi çağ daşlarından daha sade bir dille yaz-mıştır. Üslubunda Rus yazar Çehov’un etkileri açıkça görülür. Hatta bazı öykü leri, Çehov’dan yapılmış uyar-lamalardır. Ancak bu etki, yazım tarzı, dildeki sadelik, kişilerin seçilişi ile sınırlı kalır. Otlakçı ve Mendil Altında önemli yapıtları arasındadır.

Yukarıdaki parçada tanıtılan yazar aşağıdakilerden hangisidir?

A) Memduh Şevket Esendal

B) Halide Edip Adıvar

C) Reşat Nuri Güntekin

D) Yakup Kadri Karaosmanoğlu

E) Refik Halit Karay

4. I. Metin

Mahv eder kendini bülbül bile hürriyet içün

Çekilir mi bu belâ âlem-i pür mihnet içün

Dîn içün, devlet içün, can çekişen millet içün

Azme hâil mi olurmuş bu çürük ten kafesi

II. Metin

Bu infiâle becâ nâ-becâ nihayet ver

Yine şikâyete, şükre, niyâze ruhsat ver

İade eyleyeyim ne’şemi cesaret ver

Nazardan eyleme didârını nihân güzelim

Tanzimat Edebiyatı’nın farklı dönemlerinde bu iki şiir ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

A) I. şiir, Tanzimat’ın I. Dönemi’ne; II. şiir, II. Dönemi’ne aittir.

B) I. şiirin konusu vatan, II. şiirin konusu aşktır.

C) Her iki şiir de aruz ölçüsüyle yazılmıştır ve sözcük hâlindeki rediflere yer verilmiştir.

D) I. şiir, II. şiirden daha sade bir dille yazılmıştır.

E) Her iki şiir de nesre yaklaştırılmıştır.

Dö

nem

Ta

ram

a T

est

leri

I. Dönem Tarama Testi

240

YAYI

ND

A TE

K B

AŞA

RID

A TE

K

5. I. Daha çok günlük yaşam, doğa, düş kırıklıkları, ölüm-gibi konuları işlemişlerdir.

II. Sembolizm ve parnasizm gibi akımların etkisinde kalmışlardır.

III. Devlet kurumlarının baskıcı tutumu nedeniyle sosyal konular işlenmemiştir.

IV. Divan şiirinin aksine şiiri düzyazıya yaklaştırmışlar-dır.

V. Şiirde yalnız içeriğe önem vermişler, biçimsel özellik-leri ve musikiyi ihmal etmişlerdir.

Servetifünun şiiri ile ilgili olarak yukarıda numara-lanmış cümlelerden hangisinde bilgi yanlışı vardır?

A) I B) II C) III D) IV E) V

6. Sanatı düşüncelerini yaymak için araç olarak kullan-mıştır. Türk şiirinde o zamana kadar ihmal edilen Türk mitolojisinden yararlanmış; destan yönünden zengin olan Türk mitolojisini şiirlerine yansıtmıştır. Millî Edebiyat Dönemi’ne düşünsel yönden büyük katkılarda bulun-muştur. Hece ölçüsünün benimsenip yaygınlaşmasında büyük rolü olmuştur. Kızıl Elma ve Altın Işık önemli yapıt-larındandır.

Yukarıdaki parçada sözü edilen şair aşağıdakilerden hangisidir?

A) Mehmet Emin Yurdakul

B) Ziya Gökalp

C) Mehmet Âkif Ersoy

D) Faruk Nafiz Çamlıbel

E) Halide Nusret Zorlutuna

7. Herhangi bir konuda bilgi vermek, bir gerçeği ortaya koy-mak, bir tezi kanıtlamak veya bir düşünceyi savunmak amacıyla kaleme alınan yazı türüne ---- denir. Bu tür, edebiyatımıza Tanzimat Dönemi’nde gazeteyle girmiştir. Bu türün doğması ve gelişmesi gazete aracılığıyla ger-çekleşmiştir. Türk edebiyatında türün ilk örneği Şinasi’nin kaleme adlığı ---- adlı yapıttır.

Yukarıdaki parçada boş bırakılan yerlere sırasıyla aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?

A) gezi yazısı – Avrupa’da Bir Cevelan

B) fıkra – Tercüme-i Manzume

C) sözlük – Durub-ı Emsâl-i Osmaniye

D) makale – Tercümân-ı Ahval Mukaddimesi

E) anı – Şiir ve İnşa

8. “Şiir nedir”? diye soruyorsunuz. Edebiyat yapmayı, büyük söz etmeyi sevenler için şiir ne değildir ki! Şiir bir çığlıktır, bir ilan-ı aşktır, sallanan bir yumruktur, bir umut-tur, bir kurtuluştur vb… Kuşkusuz, bunların hepsi şiirde olabilir, fakat bunlar nesirde de olan şeylerdir. Şiirin ne olduğunu anlayabilmek için onu nesirden ayıran özel-likleri aramak, onlar üzerinde durmak daha doğru olur sanıyorum.

Yukarıdaki metinle;I. Ümit Dünyası

II. Falaka

III. Ramazan Sohbetleri

IV. Anamın Kitabı

V. Anadolu Notları

numaralanmış eserlerden hangilerinin türü aynıdır?

A) I ve II B) I ve III C) II ve IV

D) III ve V E) IV ve V

9. I. Grup II. Grup

I. Yahya Kemal Beyatlı Eşref Saati

II. Ahmet Rasim Ramazam Sohbetleri

III. Şevket Rado Edebiyat Söyleşileri

IV. Suut Kemal Yetkin Tarih Musahabeleri

V. Şevket Rado

I. gruptaki sanatçılardan hangisi II. gruptaki eserlerin herhangi biriyle eşleştirilemez?

A) I B) II C) III D) IV E) V

10. (I) Biz bu ayın 25’nde mavi yolculuğa çıkmak üzere İzmir’den geçeceğiz. (II) Yirmi beş kişilik bir grup top-ladım, hepsi gencecik, kimi eski mavi yolcu, kimi ilk defa geliyor. (III) Asıl çıkış noktamız Marmaris ama ben gemiye Bodrum’dan bineceğim. (IV) Birkaç gün önce gideyimde Müntekim’i biraz göreyim diyorum. (V) Sonra Antalya’ya kadar Likya kıyılarını gezeceğiz.

Mektuptan alınan yukarıdaki parçada numaralanmış cümlelerin hangisine yazım yanlışı vardır?

A) I B) II C) III D) IV E) V

11. I. Neden böyle düşman görünürsünüz, Yıllar yılı dost bildiğim aynalar?

II. Karadutum, çatal karam, Çingene’m, Daha nem olacaktın bir tanem?

III. Çağırsam bile gelme, yorulma ne olursun? Sen üzülme, incinme, kırılma ne olursun?

IV. Nedendi ağladığım, nedendi güldüğüm? Ah, nasıldı yaşamak?

V. Geceleyin bir ses böler uykumu, İçim ürpermeyle dolar: -Nerdesin?

Soru işaretinin kullanımı ile ilgili yukarıdaki numara-lanmış örneklerin hangisinde yanlışlık yapılmıştır?

A) I B) II C) III D) IV E) V

Dö

nem

Ta

ram

a T

est

leri

I. Dönem Tarama Testi

241

YAYI

ND

A TE

K B

AŞA

RID

A TE

K

12. Reşat Nuri Güntekin’in ölümsüz eseri Çalıkuşu romanın-daki genç ve idealist bir öğretmen olan Feride, toplum tarafından o kadar sevilmiş ve benimsenmiştir ki anneler ve babalar çocuklarına bu ismi vermeye başlamışlardır. Ayrıca roman kahramanı Feride, öğretmenlik mesleğinin fedakârlık ve çalışkanlığına iyi bir örnek olmuştur.

Yukarıdaki parça edebiyat ve toplum ilişkisi ile ilgili aşağıdakilerden hangisine örnek gösterilebilir?

A) Sosyal olayların edebî eserleri etkilemesine

B) Edebî eserlerin tarihe ışık tutan belge niteliği taşıma-sına

C) Edebî eserlerin toplumu dönüştüren bir yönünün olmasına

D) Edebî eserlerin yaşanmış olayları anlatmasına

E) Edebî eserlerin bireysel temalardan çok toplumsal temaları işlemesine

13. Yaşadığı sürgünlerde, sivri dilli mizahçılığının da etkisi olduğu düşünülebilir. Yaşadığı pişmanlıkta samimi oldu-ğuna kanaat getirilen yazar, affedilince yurda dönmüştür. İlginç olansa ona türlü acılar yaşatan bu sürgün yıllarının, Anadolu’dan ve dolaştığı ülkelerden derlediği konularla edebiyatımıza hikâye türünün en önemli örnekleri ara-sında sayabileceğimiz Gurbet Hikâyeleri ve Memleket Hikâyeleri adlı eserleri kazandırmasıdır.

Bu parçada kendisinden söz edilen sanatçı aşağıdaki­lerden hangisidir?

A) Refik Halit Karay

B) Haldun Taner

C) Sabahattin Ali

D) Memduh Şevket Esendal

E) Peyami Safa

14. ---- Millî Savaş Hikâyeleri’nde Anadolu’nun Millî Mücadele’de ve sonrasında yaşadıklarını en çarpıcı sah­nelerle anlatır. Halide Edip de ­­­­ aynı temayı işleyerek belki de kaybolup gidecek birçok gerçek hayat tablosunu öyküleriyle ölümsüzleştirmeyi başarmışlardır.

Yukarıdaki boşluklara aşağıdakilerden hangisi sıray-la getirilmelidir?

A) Yakup Kadri Karaosmanoğlu – Dağa Çıkan Kurt’ta

B) Refik Halit Karay – Memleket Hikâyeleri ’nde

C) Reşat Nuri Güntekin – Harap Mabetler’de

D) Memduh Şevket Esendal – Ateşten Gömlek’te

E) Ömer Seyfettin – Vurun Kahpeye’de

15. Yaşamı boyunca siyasal nedenlere çeşitli yerlere sürgün edilmiştir. Tanzimat Edebiyatı’nın “en gür sesli” şairi ola-rak tanınmıştır. “Vatan şairi” olarak da bilinir. Edebiyatın hemen her türünde eserler vermiştir. Şiirleri biçim ve dil açısından eskiye bağlı olmakla birlikte “vatan, millet, hür-riyet” gibi kavramları tema olarak seçmesi bakımından yenidir.

Yukarıda sözü edilen Tanzimat Dönemi sanatçısı aşağıdakilerden hangisidir?

A) Ziya Paşa

B) Şinasi

C) Ahmet Mithat Efendi

D) Namık Kemal

E) Şemsettin Sami

16. Aşağıdakilerden hangisi Servetifünun şiirinin genel niteliklerinden birini yansıtmaz?

A) Şiir resme yaklaştırılmış, düşünce ve duygular sem-bollerle ifade edilmiştir.

B) O zamana kadar kullanılan aruz kalıpları bıktırıcı bulunmuş ve şiirde değişik ahenkler elde etmek için yeni aruz kalıpları kullanılmıştır.

C) Şiirde uyak düzeni değiştirilmiş, cümleler karmaşık ve hareketli hâle getirilmiştir.

D) Şiirde karamsarlık, uzaklara kaçma arzusu ve hayal kırıklığı gibi temalar işlenmiştir.

E) Politik ve sosyal konulu şiirlere ağırlık verilmiş; şiir, toplumun mutluluğu için bir araç sayılmıştır.

17. Aşağıdakilerden hangisi Edebiyat­ı Cedîde şiiri ile Millî Edebiyat Dönemi şiiri için yapılmış doğru bir karşılaştırma değildir?

A) Edebiyat-ı Cedîde şiiri bireysel, içe kapanık bir şiirdir; Millî Edebiyat şiiri ise topluma dönüktür.

B) Edebiyat-ı Cedîde şairleri, Batı edebiyatını, özellikle de Fransız şairlerini örnek almışlardır; Millî Edebiyat şairleri kaynak olarak öz kültüre yönelmişlerdir.

C) Edebiyat-ı Cedîde sanatçıları aruz ölçüsünü kullan-mışlardır; Millî Edebiyat Dönemi’nde yaygın olarak serbest ölçü kullanılmıştır.

D) Edebiyat-ı Cedîde sanatçıları siyasi konulardan uzak durmuşlardır; Millî Edebiyat Dönemi şairleri ise Türkçülük akımının etkisiyle siyasi konulara da yer vermişlerdir.

E) Edebiyat-ı Cedîde sanatçıları ağır, anlaşılması güç bir dil kullanmışlardır; Millî Edebiyat Dönemi’nde sade, açık, anlaşılır bir dil tercih edilmiştir.

Dö

nem

Ta

ram

a T

est

leri

I. Dönem Tarama Testi

242

YAYI

ND

A TE

K B

AŞA

RID

A TE

K

18. İmdi bu gazete, dâhilî ve haricî olaylardan seçilmiş bazı hadiseleri ve çeşitli bilgiler ile başka faydalı şeylere dair bahisleri neşir ve beyana vasıta olacağından dolayı Tercümân-ı Ahvâl adıyla anılmak münasip görüldü. Tarife hacet olmadığı üzre söz, derdini ifade etmeye mahsus bir Allah vergisi olduğu gibi insan aklının en güzel icadı olan yazıcılık dahi kalemle hâlini anlatmak fenninden ibarettir. (Tercüman-ı Ahvâl Mukaddimesi, Şinasi)

Yukarıdaki parça ile ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

A) Tanzimat Dönemi’nde makale türünde yazılmış bir metinden alınmıştır.

B) Gazetenin yayımlanma amacı dile getirilmiştir.

C) Gazetede kullanılacak dille ilgili bilgi verilmiştir; hal-kın kolaylıkla anlayabileceği şekilde sade bir Türkçe kullanılacağı belirtilmiştir.

D) Öğretici ve açıklayıcı anlatım türü kullanılmış; açıkla-ma, aydınlatma, bilgi verme amacıyla yazılmıştır.

E) Gazeteye “Tercüman-ı Ahval” isminin hangi sebeple verildiği dile getirilmiştir.

19. Muğla taraflarında yaptığı bir gezintiden yeni dönen bir dostum anlattı: “Bizim memleketin bugünkü hâli Amerika’nın 40 yıl önceki hâline pek benziyor; her vatan-daş uyanmış, her vatandaş kendi hayat sahasında yeni ufuklar fethetmeye çıkmış. Bir köylü gördüm. Şimdiye kadar yalnız kendi yiyeceği için eker, çocuklarını gurbete gönderirmiş. Şimdi karşıdaki dağları eliyle göstererek, “Allah kısmet ederse bu yıl şu dağları baştan başa eke-ceğiz.” diyordu. Ne güzel şey değil mi? Evet, çok güzel şey. Şehirde muhasebe öğrenmeye girişen memur, köyde tarla olarak dağı taşı gözüne kestiren köylü, yur-dumuzu refaha götürecek büyük hamlenin öncüleridirler.

Aşağıdakilerden hangisi yukarıdaki parçanın bir soh-bet metninden alındığını göstermez?

A) Yazar karşısında biri varmış gibi bir üslup tercih etmiştir.

B) Sorulu cevaplı bir anlatım kullanılmıştır.

C) Günlük konuşma dilinin içtenliği dikkat çekmektedir.

D) Öznel bir anlatım kullanılmıştır.

E) Söylenenler, düşünceyi geliştirme yollarının birçoğu-ile kanıtlanma yoluna gidilmiştir.

20. Samimi havası ve okuyucuyla kurduğu sıcak iletişimden dolayı pek çok yazarımız sohbet türünde eser vermiş-tir. Türk edebiyatının önemli gazetecilerinden biri olan Ahmet Rasim; Millî Edebiyat ve Cumhuriyet Dönemi’nin önemli şairi Yahya Kemal Beyatlı; Cumhuriyet Dönemi öğretici metin yazarları Suut Kemal Yetkin, Şevket Rado, Nurullah Ataç ve Garip şiirinin temsilcilerinden Melih Cevdet Anday bu türde eser veren sanatçılardandır.

Aşağıdakilerden hangisi parçada adı geçen sanat-çıların sohbet türünde kaleme aldığı eserlerden değildir?

A) Tarih Musahabeleri

B) Edebiyat Söyleşileri

C) Dilimiz Üzerine Söyleşiler

D) Eşref Saat

E) Gülüp Ağladıklarım

21. Okumakta olduğu gibi, yazıda da edebiyat heves- I kârlığından uzağım. Ben şiirde ki bir kaç parçamdan II III memnunum fakat okunacak her şeyi okumakta gecikti- IV ğime pişmanım. Henüz vakit var mı diyeceksiniz? Pek zannetmiyorum. Girdiğim yaştan iniş aşağı bakmaya başladım. Bizim nesil ihtiyarladı ancak ihtiyarlığının pek farkında değildir, ben farkettim ihtiyarladığımı. V

Yukarıdaki parçada numaralanmış yerlerin hangisin-de ya da hangilerinde yazım yanlışı vardır?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II

D) II ve IV E) II, III ve V

22. Mektup türünün dünya edebiyatında hayli uzun bir geç-mişi vardır. M.Ö. (I) 15-14. (II) yüzyıllarda Mısır firavun-larının diplomatik amaçla yazdırdıkları mektuplar ve yine Hitit krallarının, (III) mektupları, (IV) bu türün ne kadar eskiye götürülebileceğini gösterir. (V)

Yukarıdaki parçada numaralanmış yerlerin hangile-rinden önce kullanılan noktalama işaretleri yanlıştır?

A) I ve II B) I ve III C) II ve III

D) II ve IV E) IV ve V

Dö

nem

Ta

ram

a T

est

leri

I. Dönem Tarama Testi

243

YAYI

ND

A TE

K B

AŞA

RID

A TE

K

23. • Ateşten Gömlek (Halide Edip Adıvar)

• Küçük Ağa (Tarık Buğra)

• Esir Şehrin İnsanları (Kemal Tahir)

• Bülbül (Mehmet Akif Ersoy)

• Git Bahar (Halide Nusret Zorlutuna

Millî Mücadele yıllarını konu alan yukarıdaki eserlerden hareketle edebî eserlerle ilgili,

I. oluşturulduğu dönemin şartlarından etkilenme

II. sosyal olaylardan soyutlanamama

III. zihniyeti açık veya gizli bir şekilde yansıtma

IV. yaşanılan tarihî olaylardan yararlanabileceme

V. tarihî konuları aynı yazınsal türle ele aldıma

numaralanmış yargılardan hangisiyle söylenemez?

A) I B) II C) II D) IV E) V

24. I. Halide Edip Adıvar

II. Yakup Kadri Karaosmanoğlu

III. Refik Halit Karay

IV. Reşat Nuri Güntekin

V. Memduh Şevket Esendal

Yukarıdaki sanatçılardan hangisi olay hikâyesinin temsilcisi değildir?

A) I B) II C) III D) IV E) V

25. 1930’lardan 1980’lere kadar kendini gösteren toplum cu gerçekçi sanat anlayışı, salt şiirde değil, hikâyede de etkili olmuştur. Bu görüşle eser veren sanat çılardan biri de ---- .

Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangi si getirilemez?

A) Tarık Buğra’dır

B) Kemal Tahir’dir

C) Sabahattin Ali’dir

D) Yaşar Kemal’dir

E) Orhan Kemal’dir

26. Edebiyatımızda şiirin biçimiyle ilgili tartışmaların en önemlilerinden biri de uyağın (kafiyenin) göze göre mi, kulağa göre mi olması gerektiğidir.

Nazım tekniğiyle ilgili olan bu tartışma hangi iki ede-biyatçımız arasında geçmiştir?

A) Namık Kemal - Ziya Paşa

B) Recaizade M. Ekrem - Muallim Naci

C) Mehmet Âkif - Tevfik Fikret

D) Şinasi - Ahmet Mithat Efendi

E) Abdülhak Hamit Tarhan - Şemsettin Sami

27. Anlamın bir mısrada tamamlanmaması onu tamamla-yacak sözcüklerin diğer mısraya bırakılması şeklinde söyleyişin ilk örnekleri Servetifünun Dönemi’nde görülür. ---- bu söyleyiş özelliği ile şiiri nesre yaklaştırmıştır.

Yukarıdaki parçada boş bırakılan yere, aşağıdakiler-den hangisi getirilmelidir?

A) Tevfik Fikret

B) Recaizade Mahmut Ekrem

C) Süleyman Nazif

D) Mehmet Rauf

E) Hüseyin Cahit Yalçın

28. Millî Edebiyat Dönemi şiiri ile ilgili olarak aşağıdaki-lerden hangisi söylenemez?

A) Halk edebiyatı şiir biçimlerinden yararlanılmıştır.

B) Hece ölçüsüyle şiirler yazılmıştır.

C) Tevfik Fikret ve Ahmet Haşim bu dönemin önemli temsilcilerindendir.

D) Şiirlerin konuları halkın yaşamından ve ülkenin için-de bulunduğu koşullardan seçilmiştir.

E) Millî kaynaklara yönelme başlamıştır.

29. ---- Lisân-ı Osmanî’nin Edebiyatı Hakkında Bazı Mülâhazatı Şâmildir adlı uzun makalesinde yapaylığı, gerçeğe dayanmaması nedeniyle divan edebiyatını eleş-tirir. Türk edebiyatının yeniden düzenlenmesi gerektiğini öne sürer. Bunun da yazı dilinin konuşma diline en kısa sürede dönüştürülmesiyle olabileceğini belirtir. Ayrıca yazar, edebiyatın, bir ulusun devamının güvencesi oldu-ğunu öne sürerek edebiyatta toplumsal yarar arama ilkesini ortaya koyar.

Yukarıdaki parçada boş bırakılan yere aşağıdakiler-den hangisi getirilmelidir?

A) Namık Kemal B) Şinasi

C) Ziya Paşa D) Muallim Naci

E) Ahmet Vefik Paşa

Dö

nem

Ta

ram

a T

est

leri

I. Dönem Tarama Testi

244

YAYI

ND

A TE

K B

AŞA

RID

A TE

K

30. Ben, şimdi siz ne derseniz deyin, yine de hakikate “Acıdır.” diyemiyor ve biraz evvel söylediğim sözü tek-rar ediyorum: Hakikat ne acıdır ne de tatlı. Hakikat, hakikatten ibarettir. Onu acılaştıran, onda hiç değilse lezzet diye bir şey bırakmayan bizleriz. Uğradığımız hayal sükûtlarında, yukarıdan aşağıya yuvarlanışları-mızda hakikatin hiçbir suçu, hiçbir günahı yoktur. Siz uzaktan gördüğünüz bir kadını veya bir erkeği yıllardır hasretini çektiğiniz, canınız kadar sevdiğiniz birine ben-zetir de kucaklamak için üzerine doğru koşarsanız sonra da yanına geldiğiniz zaman onun sizin sevdiğiniz insan olmadığını görürseniz uğradığınız hayal sükûtunda o insanın ne kabahati vardır? Onu suçlayabilir misiniz? İşte o insan hakikattir.

Yukarıdaki parça, aşağıdaki yazı türlerinin hangisin-den alınmış olabilir?

A) Günlük

B) Anı

C) Otobiyografi

D) Gezi yazısı

E) Sohbet

31. “Çay” konulu panele katılmak için bir süre önce Rize’ye gelen Prof. Dr. Bülent Gülçubuk, yaptığı açıklamada: Türkiye’de 208 bin üreticinin 760 bin dekarlık alanda çay tarımıyla uğraştığını anlattı. Prof. Dr. Gülçubuk, bu nedenle çayın sadece ekonomik ürün olarak değerlendi-rilemeyeceğini, aynı zamanda yaşam kültürü açısından da önemi bulunduğunu ifade etti.

Bir haber metninden alınan bu parçadaki noktalama yanlışı aşağıdakilerden hangisiyle giderilebilir?

A) “Çay” sözcüğündeki tırnaklar atılarak

B) “Prof. Dr. Bülent Gülçubuk” ismindeki kısaltmaların noktaları kaldırılarak

C) “… yaptığı açıklamada” sözünden sonra kullanılan iki nokta (:) işareti atılarak

D) “aynı zamanda” sözünden önceki virgül (,) yerine noktalı virgül (;) getirilerek

E) Parçanın sonuna üç nokta getirilerek

32. (I) Okula geç kalmamak için yürümeye başladım; etrafta hiç üniformalı öğrenci yoktu. (II) Geç kaldığımdan etraf-ta hiç öğrenci göremediğim düşüncesine kapılmıştım. (III) Okula vardığımda her zamanki gibi geç kalmıştım. (IV) Kapıdan içeriye girerken müdür yardımcısı, yine geç kaldın gibisinden bir espiri yaptı ve ardından bugün okulların tatil olduğunu söyledi. (V) Herkesçe bilinen kar tatilini duymamış olmanın mahcubiyetiyle eve döndüm.

Yukarıda numaralanmış cümlelerin hangisinde yazım yanlışı vardır?

A) I B) II C) III D) IV E) V

33. Aşağıdakilerin hangisinde virgülün kullanımı ile ilgili yanlışlık yapılmıştır?

A) Gürültüden, stresten, hava kirliliğinden kurtulmak için küçük bir kıyı kasabasına yerleşti.

B) Gençtik, bilemedik, boşa geçirdik güzelim günleri.

C) Babasından aldığı saati, kayışı hakiki deriden olanı, bir yurt dışı seyahatinde kaybetmişti.

D) Benim bu konularda ne kadar titiz olduğumu diğer memur arkadaşlarına sor, dedi.

E) Kimseyi küçümseme, kendine bak, aynaya bakma, kalbine bak.

34. (I) Çevre etiği, insanın çevreye karşı olan sorumluluk-larının ele alındığı ve doğal çevrenin değerlerinin sor-gulandığı bir alan olarak değerlendirilebilir. (II) Sorunun esası, insanın çevreye olan bakış açısının arka planıdır. (III) Günümüzde bu arka plan, çevreye olan yaklaşımımı-zın herhangi bir çıkar ilişkisine dayanıp dayanmadığının da sorgulandığı bir kaynaktır. (IV) Bilimsel araştırmalarda bu kaynağın sorunları değerlendirilmektedir. (V) Yapılan değerlendirmeler, insanın çevreyi yalnızca bir ihtiyaç giderici olarak algılamasının zararlarını ortaya koymuştur.

Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangisinin öge sıralanışı “özne - zarf tümleci - yüklem” şeklinde-dir?

A) I B) II C) III D) IV E) V

35. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde nesneye yer veril-memiştir?

A) Bir gün, evet bir gün herkes bu kitabı okuyacak.

B) Kalemi eline alarak yaşadıklarını bir bir anlatmaya başladı.

C) Uzaklarda dikkatle kendini inceleyen bir çift göz gördü.

D) Elindeki siyah saplı bıçakla yemyeşil soğanları güzelce doğradı.

E) Hiç kimsenin bilemediği en zor, en karmaşık soruları kolayca yanıtladı.

255

YAYI

ND

A TE

K B

AŞA

RID

A TE

K

2 Deneme Testi - II

De

nem

e T

est

i

1. 1860 yılında yayımlanmaya başlanan Tercüman-ı Ahvâl gazetesi, bizde öğretici metinler açısından da büyük bir atılımın gerçekleşmesini sağlamıştır. Bu gazetenin ilk sayısında yayımlanan ---- isimli makale, ---- gazetenin ve makalenin düşünce hayatında ne denli önemli olduğunu çok iyi kavradığının bir belgesidir.

Yukarıdaki parçada boş bırakılan yerlere sırasıyla aşağıdakilerin hangisinde verilenler getirilmelidir?

A) Tercümân-ı Ahvâl Mukaddimesi – Şinasi’nin

B) Şiir ve İnşâ – Ziya Paşa’nın

C) Lisan-ı Osmanînin Edebiyatı Hakında Bazı Mülahazatı Şâmildir –Namık Kemal’in

D) Yeni Lisan – Ömer Seyfettin’in

E) Dekadanlar – Ahmet Mithat Efendi’nin

2. ---- yazarının toplumsal sorumluluğu diğer yazarlardan daha çoktur. Yazar çalışma odasına çekilip yazmaz. Bir yandan evinde çalışırken bir yandan kütüphanede, arşiv-de, devlet dairesinde, iş yerlerinde araştırma yapacak; diğer yandan da olay yerinde incelemeler yapacaktır. Hem fotoğrafçı titizliği ile çalışacak hem de yerine göre kimi zaman sevecenlikle, kimi zaman ısrarlı ama hiçbir zaman sırnaşık ve terbiyesiz olmadan, haddini bilerek, insan haklarını da çiğnemeden soruşturma yapacaktır. Bütün bunların yanında okuyucu ile bağını koparmamak zorundadır.

Yukarıdaki parçada boş bırakılan yere aşağıdakiler-den hangisi getirilmelidir?

A) Makale B) Deneme C) Röportaj

D) Eleştiri E) Fıkra

3. I. Mülakat Diyorlar ki

II. Röportaj Çukurova Yana Yana

III. Eleştiri Kırk Yıl

IV.Sohbet Eşref Saat

V. Makale Şiir ve İnşa

Yukarıda verilen türlerden hangisi, karşısındaki yapıtla eşleştirilemez?

A) I B) II C) III D) IV E) V

4. I. Bir sanat eserinin zayıf ve güçlü yönlerini ortaya koymak amacıyla kaleme alınan yazılardır.

II. Gezilip görülen yerlerin tarihî, kültürel, sosyal vb. özelliklerini gözlemlere dayanarak anlatan yazılardır.

III. Bir kişiyi, eşyayı ya da yeri araştırma ve inceleme yaparak tanıtan ve çeşitli görsellerle desteklenen yazılardır.

IV. Bilgi vermek, bir iddiayı kanıtlamak, düşüncelerini başkalarına açıklamak amacıyla yazılan yazılardır.

Yukarıdaki açıklamalarla aşağıdaki yazı türleri eşleş-tirildiğinde hangisi dışta kalır?

A) Fıkra B) Röportaj C) Makale

D) Eleştiri E) Gezi yazısı

5. KÖYLÜ KIZLARIN ŞARKISI

Tepeden nasıl iniyor bakınŞu kızın nişanlısı şanlıdırYaradan nazardan esirgesinKoca dağ gibi delikanlıdır

Fese bak fese, ne kadar da alNe de hoş, belindeki morlu şalDemedim ya ben sana, bak da kalO kadar da bakma ziyanlıdır

Ne kadar da kızardın, aman amanNeden öyle başına çıktı kanBeri gel, bayılma kızım hemanYüreğin de pek helecanlıdır

Yukarıdaki dizelerle ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

A) Muallim Naci tarafından kaleme alınmıştır.

B) Uyak düzeni “abab, cccb, dddb” şeklindedir.

C) Tanzimat Dönemi’ne özgü kavramlara yer verilmiştir.

D) Teşbih sanatına ve ahenk özelliklerine dikkat edil-miştir.

E) Halk söyleyişlerinden yararlanılmış, sade bir dil kul-lanılmıştır.

Deneme Testi - II

256

YAYI

ND

A TE

K B

AŞA

RID

A TE

K

De

nem

e T

est

i

6. Küçük, muttarid, muhteriz darbelerKafeslerde, camlarda pür-ihtizazOlur dem-be-dem nevha-ger, nağme-sazKafeslerde, camlarda pür-ihtizazKüçük, muttarid, muhteriz darbeler

(Yağmur, Tevfik Fikret)

Yukarıdaki şiirle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

A) Ahenk unsurlarından yararlanılmıştır.

B) Ritim, aruz ölçüsüyle sağlanmıştır.

C) Anjambman örneği vardır.

D) Bazı seslerin tekrarıyla yağmurun yağışı hissettiril-meye çalışılmıştır.

E) Halk şiiri geleneğinden yararlanılmıştır.

7. Durur menâtık-ı dûşîze-yi tahayyülde;Mâi bir akşamEder üstünde dâimâ ârâm;Eteklerinde denizDöker ervâha bir sükûn-ı menâm.Kadınlar orda güzel, ince, sâf, leylîdir

(O Belde, Ahmet Haşim)

Yukarıdaki dizeler ile ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

A) Ağır, kapalı bir söyleyişi vardır.

B) Serbest müstezat nazım biçiminin özelliklerini taşı-maktadır.

C) Bireysel bir tema işlenmiştir.

D) Ses, söyleyiş, ahenk ve musiki gibi ögeler ihmal edilmiş, yalnız içeriğe önem verilmiştir.

E) Fecriati estetiğini ve sanat anlayışını yansıtmaktadır.

8. Ey güzel köy! Viran olma, sakın şu genç yaşındaDağlarında taze otlar, pembe güller biterkenEy çobanlar! Beni anın, coşkun sular başındaYaprakların arasında yavru bir kuş öterken

Yukarıdaki dizelerle ile ilgili olarak;

I. Halk şiiri geleneğinden yararlanılmıştır.

II. Çapraz uyak düzeninde yazılmıştır.

III. Redif ve kafiyeye yer verilmiştir.

IV. Saf (öz) şiir örneğidir.

V. Hece ölçüsü ile oluşturulmuştur.

yargılarından hangisi söylenemez?

A) I B) II C) III D) IV E) V

9. SESSİZ GEMİArtık demir almak günü gelmişse zamandanMeçhule giden bir gemi kalkar bu limandanHiç yolcusu yokmuş gibi sessizce alır yolSallanmaz o kalkışta ne mendil ne de bir kol

Aşağıdaki şiirlerden hangisi, yukarıdaki dizeleri kale-me alan şaire ait değildir?

A) Rindlerin Ölümü

B) Süleymaniye Kürsüsünde

C) Açık Deniz

D) Kar Musikileri

E) Mehlika Sultan

10. Ahmet Muhip Dranas’ın ---- isimli piyesinde koca baskı sı yüzünden kendi iç dünyasına kapanan ve kocasından uzaklaşan kadının çocukları ile oluşturduğu yeni dünya-sında mutlu olmayı denemesi anlatılır. Yazarın, ---- isimli piyesinde de hayatta yalnız kalmış Emin ile Hayriye’nin arasındaki aşk ilişkisi sorgulanır.

Yukarıdaki parçada boş bırakılan yerlere sırasıyla aşağıdakilerden hangileri getirilebilir?

A) Gölgeler – O Böyle İstemezdi

B) Bir Kilo Namus – El Ele

C) Karım ve Kızım – Utanç Dünyası

D) Mine – Aşk Duvarı

E) Pembe Evin Kaderi – Ah Şu Gençler

11. ---- Satılık Ev isimli piyesinde, Amerikalılara özenen bir ailenin manevi değerleri çiğneyerek topluma nasıl yaban cılaştıkları anlatılır. Bunda, annenin zaaflarından kaynak lanan büyük rolü vardır. Yazarın Köşebaşı isimli piyesinde ise züppe tavırlarıyla yeniliğin olumsuz yönünü gösteren Hoppala Kız, çarpık tipleri sembolize eder. Aynı olumsuz tipler ve aileler ---- piyeslerinde de sıkça görülür. Harput’ ta Bir Amerikalı, Ayarsızlar, Makine, Küçük Şehir bu tür eser lerdendir. Yazarın Sana Rey Veriyorum isimli piyesinde Doktor Ramazan’ın karısı Mübeccel; muhteris, süsüne düşkün, idealsiz, erkekleri yoldan çıkaran, onlara maddi manevi zararlar veren fettan bir kadındır.

Yukarıdaki parçada boş bırakılan yerlere sırasıyla aşağıdakilerden hangileri getirilebilir?

A) Orhan Asena’nın – Melih Cevdet Anday’ın

B) Turan Oflazoğlu’nun – Recep Bilginer’in

C) Ahmet Kutsi Tecer’in – Cevat Fehmi Başkut’un

D) Güngör Dilmen’in – Refik Erduran’ın

E) Faruk Nafiz Çamlıbel’in – Haldun Taner’in

Deneme Testi - II

257

YAYI

ND

A TE

K B

AŞA

RID

A TE

K

De

nem

e T

est

i

12. ----, Türk insanının Doğu ile Batı arasında bocalaması temasını işleyen romanların en önemlilerinden biri belki roman sanatı dikkate alındığında birincisidir. İçeriğini ve konusunu romanın karakterlerinden Nuri Efendi (Saat Ustası), Mübarek (Ayaklı ve yaşlı bir İngiliz yapımı duvar saati), Halit Ayarcı ve saat-zaman-insan ilişkilerinden al maktadır. İnsanoğlunun makama, güce ve paraya verdiği gereğinden fazla değerin, bütün bunlarla insan-ların bir anda nasıl değişebileceğinin altı çizilmektedir. Doğu ve Batı arasında bocalayan Türk toplumunun bocalayışını alaya alan ironik bir romandır. Eser, çocuk-luğu II. Abdül hamit Dönemi’nde geçen, Meşrutiyet ve Cumhuriyet Dö nemlerini de görmüş Hayri İrdal’ın anıları şeklinde kurgu lanmıştır. Anlatım yalın görünmesine kar-şın göndermeleri ile çok katmanlı bir eserdir.

Yukarıdaki parçada sözü edilen eser ve bu eserin ya zarı aşağıdakilerden hangisidir?

A) Fatih- Harbiye – Peyami Safa

B) Sinekli Bakkal – Halide Edip Adıvar

C) Hanımın Çiftliği – Orhan Kemal

D) Saatleri Ayarlama Enstitüsü – Ahmet Hamdi Tanpı nar

E) Damga – Reşat Nuri Güntekin

13. ----- tarafından kaleme alınan ----- romanı, yoksul Çukurova köylüsünün kişiliğinde zulme, sömürüye baş-kaldırının bir düzyazı destanıdır, denilebilir. Romandaki Abdi Ağa, inadına bir kötülük mücadelesi ile başkahra-manın çizgilerini belirginleştiren bir işleve sahiptir.

Yukarıdaki parçada boş bırakılan yerlere sırasıyla aşağıdakilerden hangisinde verilenler getirilmelidir?

A) Orhan Kemal – Murtaza

B) Aziz Nesin – Yaşar Ne Yaşar Ne Yaşamaz

C) Sabahattin Ali – Kürk Mantolu Madonna

D) Yaşar Kemal – İnce Memed

E) Fakir Baykurt – Yılanların Öcü

14. • Çanlar Kimin İçin Çalıyor

• Gazap Üzümleri

• Veba

• Bulantı

Aşağıdakilerden hangisi yukarıdaki eserlerden her-hangi birini kaleme almamıştır?

A) Ernest Hemingway B) Dosteyevski

C) John Steinbeck D) Albert Camus

E) Jean Paul Sartre

15. 1968’de Devlet Ana adlı eseriyle Türk Dil Kurumu Roman Ödülü’nü alan ----, toplumcu gerçekçi sanat anlayışını Türk tarihine yönelttiği bakış açısıyla yazdığı eserlerde de göstermektedir. Yüzbaşı Cemil’in kişiliğinde Kurtuluş Savaşı’nın ilk günlerinden itibaren topluma hakim olanla-rın kurtuluşa aradıkları çareleri, Anadolu’nun dağınık dire niş hareketlerini, bu direnişçilerin Ankara’nın deneti-mine girdiklerini ---- adlı eserinde anlatmıştır.

Bu parçada boş bırakılan yerlere sırasıyla aşağıdaki­lerden hangisi getirilebilir?

A) Kemal Tahir, Yorgun Savaşçı

B) Samim Kocagöz, Kalpaklılar

C) Orhan Kemal, Gâvurun Kızı

D) Sabahattin Ali, İçimizdeki Şeytan

E) Attila İlhan, Dersaadette Sabah Ezanları

16. Dizindeki kemik veremi hastalığı yüzünden iki kez ame-liyat geçiren fakat iyileşemeyen genç, babasını kaybet-miştir ve annesiyle İstanbul’un kenar mahallelerinden birinde yaşamaktadır.

Doktor tekrar ameliyat olması gerektiğini söyler ancak gencin bacağını kaybetme riski vardır. Yaşadığı üzün-tünün etkisiyle gencin hastalığı ağırlaşır. Genç adam birkaç ameliyat geçirir ve bacağı kesilmekten kurtulur. Acı dolu günlerin ardından annesiyle yeni bir hayata başlamak üzere hastaneden ayrılır.

Yukarıda özeti verilen eser ve sanatçısı aşağıdakiler-den hangisidir?

A) Yaban – Yakup Kadri Karaosmanoğlu

B) Fahim Bey ve Biz – Abdülhak Şinasi Hisar

C) Acımak – Reşat Nuri Güntekin

D) Sinekli Bakkal – Halide Edip Adıvar

E) Dokuzuncu Hariciye Koğuşu – Peyami Safa

17. Şiirlerinde halk edebiyatı veriminden yararlanmış, bu tarza çağdaş bir aşı yapmıştır. Ancak onun asıl başarısı toplumcu gerçekçi romanımızın ilk başarılı örneklerinden olan Kuyucaklı Yusuf romanı ve her biri özgün ve sürük-leyici konusuyla olay tarzı hikâyeciğimizin çok başarılı örnekleri olan Değirmen, Kağnı, Ses gibi eserleridir. Bu öyküler, sonraki toplumcu ürünlerde kendini açık açık ortaya koyan keskin ideolojik havayı taşımazlar. Yüreği; yoksul, çaresiz insanlar için gerçekten atan ince, duygu lu bir sanatçının ağıtları, türküleri, yanık ezgileridir. Böyle olduğu için toplumun her kesimi tarafından aynı oranda benimsenmiş, okunmuştur.

Bu parçada kendisinden söz edilen sanatçı aşağıdaki­lerden hangisidir?

A) Sabahattin Ali B) Orhan Kemal

C) Yaşar Kemal D) Fakir Baykurt

E) Rıfat Ilgaz

Deneme Testi - II

258

YAYI

ND

A TE

K B

AŞA

RID

A TE

K

De

nem

e T

est

i

18. Orta Asya’dan beri devam eden edebiyatımızda, I Divan edebiyatı, tasavvuf edebiyatı ve halk edebiyatı gibi II inceleme kollarına ayrılmıştır. Geleneksel Türk edebiya- III tının dünya çapında büyük sanatçıları ve onların yazdığı büyük eserleri vardır ama bu eserleri inceleyecek sağlam IV bir üslup metodu yaygınlaşmamıştır. V

Numaralanmış sözlerden hangisinin yazımı yanlış-tır?

A) I B) II C) III D) IV E) V

19. I. Küçük yaşta kaybettiği annesi, hemen her gün rüya-sına giriyordu.

II. Her zaman sessiz kalmayı tercih eden arkadaşım, bu konuda safını belli etti.

III. İnsan, emeğini o kadar kolay gözden çıkaramıyor.

IV. Bu müzede Anadolu’da yaşayan eski medeniyetlere ait buluntular sergileniyor.

V. Yıllar yılı, bu amaçları devlet adamlarımız, basını-mız, sanat âlemimiz dile getirmiştir.

Numaralanmış cümlelerin hangisinde dolaylı tümleç, sıfat tamlamasından oluşmuştur?

A) I B) II C) III D) IV E) V

20. Romanlarında tarihsel ve toplum koşulları içinde birey-den genele yönelen Adalet Ağaoğlu, bilinç akışı yönte-minin olgun örneklerini vermiştir.

Bu cümledeki anlatım bozukluğunun nedeni aşağı-dakilerden hangisidir?

A) Tamlama yanlışlığı

B) Dolaylı tümleç eksikliği

C) Çatı uyuşmazlığı

D) Özne-yüklem uyuşmazlığı

E) Nesne eksikliği

21. I. Mutluluk, paylaştıkça çoğalan bir hazinedir.

II. Öğrenmek, akıntıya kulaç atmaksa ilerleyemediğiniz takdirde gerilersiniz.

III. Savaşın iyisi, barışın kötüsü yoktur.

IV. Küçükken babam gözümde bir kahraman gibiydi.

V. Metotlu bir biçimde yürüyen, metotsuz koşandan daha çabuk ilerler.

Numaralanmış cümlelerin hangisinde yüklem yanlış gösterilmiştir?

A) I B) II C) III D) IV E) V

22. (I) Ahşap bir evde yıllar yılı mütevazi bir yaşam sürmüş ailem. (II) Eski evlerin orjinal hâlleri korunuyordu eski-den, bugünlerde yıkılıp yenisi yapılıyor. (III) İlginç bir rastlantıdır ki yıllar sonra bu ahşap evin yerine yapılan apartımanın bir dairesinde bir şair yaşadı. (IV) Babamın ölümünden sonra o şairi bu evde ilk ziyaret ettiğimizde hepimiz değişik duygular içindeydik, özellikle annem çok etkilendi bu durumdan. (V) Evliliğinin ilk yıllarını geçirdiği eve yıllar sonra yeniden gitmenin yanısıra, bu evde babamın çok sevdiği bir öğrencisinin, dostunun yaşıyor olması gerçekten de heyecan vericiydi.

Yukarıda numaralanmış cümlelerin hangisinde bir yazım yanlışı yoktur?

A) I B) II C) III D) IV E) V

23. Çocukluğum, çocukluğum (I) Ziya Osman Saba’nın bir şiirinde söylediği gibi “Bir çekmecede unutulmuş, / Senelerle rengi solmuş, / Bir tek resim çocukluğum” (II) Zamanla yalnız anılarda kalan o gamsız günler (III) Çocukluğu anılarda bile unutulmuş insanlara yazık gerçekten (IV) O masum çağımızın anılarından bile mahrum olmak (V)

Bu parçadaki numaralanmış yerlerden hangisine üç nokta (…) konulmasına gerek yoktur?

A) I B) II C) III D) IV E) V

24. Sohbet denince hatıra gelen birkaç ismi sıralayalım (I) Şevket Rado (II) Nurullah Ataç (III) Suut Kemal Yetkin (IV) Elbette ki bu isimlere eklenecek daha nice değerli sohbet yazarıyla doludur yazınımız (V)

Parçada numaralanmış olan yerlere sırasıyla getiri-lebilecek en uygun noktalama işaretleri aşağıdakiler-den hangileridir?

A) (;) (,) (,) (,) (…)

B) (:) (;) (;) (;) (.)

C) (…) (,) (,) (,) (…)

D) (.) (,) (,) (,) (…)

E) (:) (,) (,) (…) (.)