2_tieu luan hegel

Giang vien:TS.Bui Xuan Thanh

Sinh vien: Tran Th Thanh Hoa

MC LC

MC LC ............................................................................................................................ 1 LI M U ...................................................................................................................... 2 I. IU KIN LCH S V NHNG C IM C BN CA TRIT HC C IN C:.................................................................................................................... 3 1. iu kin lch s:....................................................................................................... 3 2. Nhng c im c bn:............................................................................................ 3 II. PHP BIN CHNG DUY TM CA HEGEL - NHNG GI TR V HN CH: ............................................................................................................................... 6 1. Php bin chng duy tm khch quan v nim tuyt i: ...................................... 6 2. Php bin chng duy tm v trit hc: ...................................................................... 7 3. Php bin chng duy tm trong khoa hc logic: ....................................................... 8 4. Php bin chng duy tm v nh nc:................................................................... 11 5. Php bin chng duy tm ca Hegel: ...................................................................... 13 KT LUN ........................................................................................................................ 20

Phep bien chng duy tam cua Hegel - Nhng gia tr va han che

Trang 1/21



LI M UNn trit hc c in c l nn trit hc c to nn t cui th k XVIII - u th k XIX l thnh tu rc r ca nn vn minh Ty u v th gii. y l nh cao ca thi k trit hc Ty u, ng thi c nh hng to ln n trit hc hin i trit hc c in c. V vy, n tr thnh mt trong ba ngun gc hnh thnh ch ngha Marx - ngun gc trit hc (cng vi kinh t chnh tr hc Anh v ch ngha x hi khng tng Php). Nn trit hc c in c l khc do u cho mt bn nhc giao hng, bn hp xng ca trit hc Ty u. Mt giai on lch s khi nguyn tim tng ca trit hc nhn loi, lm tin cho ton b h thng trit hc sau ny. Nn trit hc thi cn i l khong lng ca nhng phch nhc thi gian tri qua hng ngn nm v mi c thng hoa ln nhng nt thng cung bc l thi k hin i. y l giai on quan trng bng dy sau du lng m khong trng qu di. T nhng m ba ca nhng nt nhc thng trm m ta c c nn trit hc hin i nh ngy nay. Trong bn giao hng y tnh bc hc ca trit hc Ty u m khc do u li rc r m sc trang hong l t tng bin chng trit hc c in c, n bc ra khi nhng nt nhc tri y mu sc thn linh khy ln bng chnh i tay ngi phm tc. Nhng i tay vng y c phn nh qua nhng trit gia dt nn nhng trang bt hu bi thi gian. c bit l t tng bin chng ca trit hc c in c th hin thng qua mt s i biu tiu biu nh: Canter, Hegel, Feurbach. Tuy ng trn lp trng duy tm nhng cc nh trit hc c in c xy dng nn cc h thng trit hc c o, xut c t duy bin chng, logic bin chng, hc thuyt v cc qu trnh pht trin m tm ti ln nht trong tt c cc tm ti ca h l php bin chng. Vi cch nhn tng qut v phng php bin chng, cc nh trit hc c in c c h thng ha ton b tri thc v thnh tu m nhn loi t c. Trong s cc nh trit hc v i nht khng th khng k ti Georg Wilhelm Friedrich Hegel. ng l nh bin chng li lc, php bin chng ca ng l mt tin l lun quan trng ca trit hc Mcxit. Trit hc ca Hegel c nh hng rt mnh n t tng ca nc c v c Chu u ng thi, trit hc ca ng c gi l "tinh thn Ph". Php bin chng ca Hegel l php bin chng duy tm, tc l php bin chng v s vn ng v pht trin ca cc khi nim c ng ng nht vi bin chng s vt. Khng ch l i biu tiu biu ca nn trit hc c in c m Hegel em li cho trit hc a v vn c v s mnh cao c ca n trong i sng tinh thn nhn loi. Vi nhng lun c su sc v c c s khoa hc, Hegel lm sng t i tng, chc nng v phng php ca trit hc, mi quan h ca trit hc vi cc khoa hc khc v qua , trnh by mt cch khc chit, ng n bn cht ca trit hc.


Trang 2/21



I. IU KIN LCH S V NHNG C IM C BN CA TRIT HC C IN C: 1. iu kin lch s: Trit hc c in c ra i trong iu kin lch s ht sc c bit. Nc c vo cui th k XVIII n u th k XIX vn cn l mt quc gia phong kin in hnh vi 360 tiu vng quc t lp trong mt lin bang c ch cn l hnh thc, lc hu v kinh t v chnh tr. Th cng nghip, cng nghip, nng nghip b nh n. Lc ny vng triu Ph Phririch Vin Hem vn tng cng quyn lc duy tr ch qun ch, cn tr t nc pht trin theo con ng t bn ch ngha. C t nc bao trm bu khng kh bt bnh ca ng o qun chng. Trong khi nc Php tin hnh cuc cch mng t sn. nc Anh thc hin cuc cch mng cng nghip lm rung chuyn chu u, a chu u bc vo nn vn minh cng nghip. Tm gng ca cc nc Ty u thc tnh tinh thn cch mng ca giai cp t sn c v nhng b phn tin b khc ca x hi c. Nhng v giai cp t sn c lc ny t ra hn km, nhng lc lng tin b khc nm ri rc nhng vng quc nh tch ri nhau, nh b v s lng, yu km v kinh t v chnh tr nn khng th tin hnh cch mng t sn trong thc tin m ch tin hnh cch mng v phng din t tng. Ngi ta ni rng tng lai ca t sn nc c vn cn rt xa vi. H mun tha hip vi tng lp phong kin qu tc Ph, gi lp trng ci lng trong vic gii quyt nhng vn pht trin t nc. Nhng vi tinh thn cch mng ca mnh, giai cp t sn c phi tm cch no th hin tinh thn v gi gm vo trong trit hc c in c. ng thi, trc i hi ca qu trnh pht trin phng thc sn xut t bn cc nc Ty u, khoa hc t nhin t nhiu thnh tu ln: pht hin ra in, pht hin ra xy v bn cht s chy ca Lavoadie; vic pht hin ra t bo ca Lvenhuc; hc thuyt v dng kh ca Pritski v Sielo... Nhng thnh tu chng t s hn ch ca phng php t duy siu hnh trong vic l gii bn cht ca cc hin tng t nhin v thc tin x hi ang din ra. N i hi cn c cch nhn mi, phng php mi, quan nim mi v vai tr v kh nng ca con ngi. Trit hc c in c ra i nhm p ng nhu cu .

2. Nhng c im c bn: Trit hc c in c l ting ni ca giai cp t sn c nhm ph phn trt t x hi ng thi. Tuy nhin, tinh thn ph phn l tinh thn mang tnh n ha. Ngi ta ni rng: trit hc c in c l s th hin cch mng t sn Php trn nc c. Trit hc c in c nhm ph phn trt t x hi ng thi, vn cn di s thng tr ca vng triu Ph. Tuy nhin, nu so snh tinh thn ph phn ca trit hc c in c vo na u th k XIX vi tinh thn ph phn ca trit hc Ty u th k XVII th tinh thn ph phn mang tnh Trang 3/21




n ha hn, n khng quyt lit bng tinh thn ph phn ca trit hc Ty u th k XVII - XVIII v n c bao bc bi nhng v sinh tm thn b trong trit hc ca Hegel hay Canter, Phicter iu ny c ct ngha bi hai l do: S hn km ca giai cp t sn c. Tinh thn ph phn ca trit hc c in c c gi gm vo cc trit gia ngi c. Phn ln cc trit gia ny l gio s n lng nh nc, m nhn cng vic khai m tr tu cho thanh nin, v vy tinh thn ph phn khng quyt lit c. l iu hin nhin. Ngay c Hegel cng l gio s dy trong trng i hc hay l Feurbach Feurbach trnh by quan im duy vt ca mnh b nh nc Ph tc bng gio s. Chnh v vy trit hc c in c mang tnh n ha. Trit hc c in c tip tc truyn thng cao l tr trong trit hc phng Ty nhng cao l tr trong iu kin kinh t, x hi cha thc s pht trin dn n s ra i ca ch ngha duy tm. Truyn thng ny bt ngun t Hy Lp c i, c khng nh qua cc thi i lch s. Ngi ta c bit cao l tr vo th k XVII - XVIII trong trit hc ca Bacon hay Descartes n u th k XIX, trong trit hc c in c, Hegel dt nn c mt huyn thoi v l tr, thm ch Hegel bin l tr thnh bn th sng to ra gii t nhin v ton th nhn loi. cao tr tu l cha tng c trong lch s. Nhng ci g cng mang tnh hai mt. cao l tr th hin s cao con ngi, nhng cao l tr trong iu kin kinh t cha pht trin th s ra i, pht trin ca ch ngha duy tm l iu tt nhin. Lc ny nc c bao trm bi ch ngha duy tm. Duy tm in hnh l khch quan ca Hegel nhng ch quan ca Canter. Nc c lc ny nn kinh t dng nh pht trin nht cc nc Chu u. cao tr tu nhng i qu gii hn ri vo ch ngha duy tm. y cng l mt trong nhng ngun gc ca ch ngha duy tm. Ch ngha duy tm c hai ngun gc: cao tr tu nhng qu gii hn ri vo ch ngha duy tm. cao lao ng tr c i qu gii hn ri vo ch ngha duy tm. nc c l trng hp th nht. cao tr tu l iu khng th ph nhn, y cng l mt trong nhng cng hin ca trit hc c in c. cao tr tu nh nc c l cha tng c. Trit hc c in c c nhng ng gp to ln vi s pht trin vn ha v khoa hc ca nhn loi, ng gp ln nht l ng gp v php bin chng gn lin vi tn tui ca Hegel, ng gp th hai l ng gp v th gii quan duy vt (ch ngha duy vt) gn lin vi tn tui ca L.L.Feurbach (1804 - 1872).


Trang 4/21



c im ny l c im quan trng nht, ni bt nht v ng lu nht ca trit hc c in c. Tht ra s ra i ca trit hc c in c ni n tnh c lp tng i ca nc x hi. S pht trin v hng thnh ca vn ha, ca khoa hc khng phi lc no cng gn lin vi s pht trin v suy tn ca kinh t. Nc Php vo na u th k XVIII c nn kinh t lc hu rt nhiu so vi nc Anh, nhng v l lun chnh tr nh cao ca n. Cn nc c vo na u th k XIX c nn kinh t rt lc hu hn nhiu so vi Anh v Php nhng l lun pht trin nh cao. Php bin chng ca Hegel l tuyt vi. Nhng quy lut ph nh ca ph nh, lng cht hay quy lut mu thun, ngi khi qut nn u tin chnh l Hegel. Khng c php bin chng ca Hegel th khng c php bin chng ca Marx v Engels vo gia th k XIX. y l cng hin rt to ln ca trit hc c in c, vn ha, khoa hc ca nhn loi v ng thi cho s ra i ca trit hc Marx vo gia th k XIX. Trit hc c in c vi t cch l s kt thc mt cch hiu c, cho rng trit hc l khoa hc ca mi khoa hc m Hegel l toan tnh cui cng. Tuy nhin, cch hiu ny li gi m cho Marx v Engels mt cch hiu mi v vai tr ca trit hc vi cc khoa hc c th m sau ny Marx v Engels thc hin trong h thng trit hc ca mnh. Mt ln na, quan im trit hc l khoa hc ca mi khoa hc c bt u t Hy Lp c i, c khng nh qua cc thi i lch s. Cho n tn th k XVII - XVIII, Bacon hiu trit hc theo ngha rng, Descartes hiu l ci cy trit hc v n Hegel l toan tnh cui cng. Cc nh trit hc c in c, in hnh l Hegel mun xy dng mt trit hc mang tnh vn nng, l nn tng cho tt c cc ngnh khoa hc, quan im trit hc l khoa hc ca mi khoa hc. Quan im ny tt nhin khng cn ng v n na u th k XIX, khoa hc pht trin mnh nh vy m vn quan nim nh th l hon ton sai lm. Vt l, ha hc, ton hc tch ri khi trit hc. Nh vy trit hc ca Hegel l toan tnh cui cng. Nhng cho d quan im l sai lm nhng cch hiu ca Hegel li gi m cho Marx v Engels mt cch hiu mi l: Vai tr ca trit hc l khoa hc c th nh th no. S tinh binh ca trit hc vi khoa hc t nhin m sau ny Marx v Engels th hin trong h thng trit hc ca hai ng. y l cng hin to ln ca Marx v Engels nhng li bt u t nn tng sai lm ca Hegel. Mt ln na khng nh rng, chnh trit hc c in c l ngun gc l lun trc tip ca trit hc Marx.


Trang 5/21



II. PHP BIN CHNG DUY TM CA HEGEL - NHNG GI TR V HN CH: G.Ph.Hegel (1770 - 1831) xut thn trong gia nh cng chc, tng tt nghip i hc tng hp. Bn thn ng tng l gio s dy trung hc, sau l gio s ging dy trong trng i hc. Theo nh gi cc nh kinh in ca ch ngha Marx: Hegel khng ch l mt thin ti sng to m cn l nh trit hc c tri thc bch khoa nn tt c mi lnh vc, Hegel u l ngi ca mi thi i. Trit hc ca Hegel l tinh hoa ca trit hc c in c v l ngun gc l lun trc tip ca c in Marx. Hegel li cho i sau rt nhiu tc phm ni ting. H thng ca Hegel rt kh c. Thi k nc c ln cn st Hegel chng t trnh t duy ca ngi c rt cao. Lc by gi nc c hnh thnh hai phi: mt Hegel gi v Hegel tr, u nh hng trc tip ca Hegel. Hegel tng tuyn b: trit hc ca Hegel l cui cng trong lch s, v sau ny s khng tm c b c no v i hn Hegel. S tuyn b tt nhin l khng ng nhng c c s ca n. T tng ca Hegel bao bc bi duy tm huyn b.

1. Php bin chng duy tm khch quan v nim tuyt i: y l im khi u v l nn tng ca trit hc Hegel. N l thc th tinh thn sng to ra gii t nhin v ton th nhn loi. Theo Hegel, mi s vt, hin tng trong th gii, k c nhng sn phm hot ng ca con ngi ch l hin thn ca nim tuyt i. nim tuyt i l thc th tinh thn, ging thng sng to ra gii t nhin v ton th nhn loi. Theo Hegel, mi s vt, hin tng trong th gii u c sinh ra bi mt thc th tinh thn, thc, tinh thn c trc vt cht nhng khng phi l thc, tinh thn ca tng c nhn, con ngi c th m l mt thc th tinh thn bn ngoi con ngi v ng t tn l nim tuyt i. iu chng t trit hc ca Hegel l duy tm khch quan. ng coi nim tuyt i l ci c trc. Trong qu trnh vn ng, pht trin, nim tuyt i tha ha thnh gii t nhin v x hi, cui cng li tr v vi chnh mnh trong tinh thn tuyt i. Sai lm ca php bin chng duy tm khch quan ca Hegel l ch ng cho rng bin chng ca nim sn sinh ra bin chng ca s vt. l php bin chng duy tm khch quan, thiu trit , thiu khoa hc. Cho d l nh trit hc duy tm nhng Hegel c bit cao con ngi, khng h thp con ngi xung, l im sng ca trit hc Hegel. Hegel cho rng: nim tuyt i sinh ra vn vt, con ngi l giai on pht trin cao nht ca nim tuyt i, ging nh bo rng: Thng sinh ra vn vt, con ngi l giai on pht trin cao nht ca thng , vy ng cao con ngi. Chnh Hegel khng nh hot ng ca con ngi v nhn thc ca con ngi l cha kha nim tuyt i nhn thc bn thn mnh tr v vi chnh bn thn mnh. iu ny cho thy rng vi nhng nh trit hc duy tm trc y thng h thp con ngi Phep bien chng duy tam cua Hegel - Nhng gia tr va han che Trang 6/21



xung, cao thc th tinh thn nhng duy tm Hegel c bit cao con ngi. l im c sc trong trit hc ca Hegel, t cao tr tu con ngi. Hegel cho rng: ban u trong v tr bao la khng c ci g c, ch c mt thc th duy nht, ng gi l nim tuyt i, l mt thc th tinh thn vi bn tnh ham hiu bit. Mun tha mn bn tnh ham hiu bit ny cn phi tha ha thnh khc mnh nhng cng chnh l mnh. V d: gi s ch c mt mnh mnh thi m mnh ham hiu bit th mun tha mn bn tnh ny tha ha thnh khc mnh nhng cng chnh l mnh. Vy s tn ti ca th gii vt cht xung quanh ta l nhm tha mn bn tnh ham hiu bit ca con ngi m thi. Hegel c bit cao tr tu con ngi. ng khng nh: gii t nhin ny nm trong qu trnh pht trin v c, hu c cho n con ngi, v khi con ngi phn nh y v gii t nhin, tc l con ngi quay tr li im khi u l nim tuyt i. V vy, trong trit hc ca Hegel, im khi u l nim tuyt i, im kt thc cng l nim tuyt i m tn ti thc ca mi c nhn, con ngi chng ta. Thng qua t tng ny, Hegel c bit cao con ngi, tr tu con ngi, chng t Hegel l nh trit hc duy tm khch quan. Tht ra khi nim tha ha khng phi ln u tin Marx a ra m l Hegel. Tha ha l mnh tr thnh khc mnh, i lp vi mnh.

2. Php bin chng duy tm v trit hc: Theo Hegel, i tng nghin cu ca trit hc l nim tuyt i, lch s nhn loi l giai on pht trin cao nht. y l quan im duy tm. Trit hc nghin cu lch s nhn loi, m lch s nhn loi l giai on cao nht ca nim tuyt i. Tht ra, trit hc l ngnh khoa hc nghin cu nim tuyt i. Hegel l ngi c cng khi phc li quan im trit hc l khoa hc ca mi khoa hc. Hegel mun xy dng trit hc mang tnh vn nng, ng vai tr nn tng cho tt c cc ngnh khoa hc, ngha l ton b khoa hc c th phi nm trong trit hc. Quan im ny l quan im sai lm v sau ny gi mi cho Marx v Engels mt cch hiu mi v vai tr ca trit hc vi khoa hc c th. Trong t tng ca Hegel c mt im ng lu l trit hc l khoa hc ca tt c mi khoa hc. Quan nim ny ra i trong thi bui trnh nhn thc con ngi cha cao nn trit hc l mt l lun mang tnh ph qut, bao trm v thm ch l duy nht. N c tham vng gii thch tt c lnh vc khoa hc c th m trong thi k cn mang tnh cht tng mn v s khai. Thi k , khoa hc cha phn ngnh, ngi ta khng th tm thy tri thc v khoa hc t nhin trong khoa hc c th nh ngy hm nay m ch c th tm thy nhng t tng khoa hc t nhin trong h thng trit hc t nhin ca cc nh trit hc. T ny sinh quan im cho rng trit hc l khoa hc ca tt c mi khoa Trang 7/21

-




hc, cn cc nh trit hc l cc nh thng thi, khng ch am hiu mt lnh vc m am hiu mi lnh vc khc nhau ca nhn thc. Quan im ny bt u t Hy Lp c i, c khng nh qua cc thi i lch s v n Hegel l toan tnh cui cng. n tn na u th k XIX, Hegel vn cho rng trit hc vn l mn hc mang tnh ph qut v bao trm. Quan im l quan im sai lm, gi m cho Marx cch hiu mi v trit hc v lin minh ca trit hc khoa hc t nhin. n gia th k XIX, Marx v Engels mi xa b quan im ny, ch ra rng trit hc l ngnh khoa hc c lp, c i tng nghin cu ring ca mnh. Chnh t , ngi ta bin trit hc thnh c quyn ca mt s nh thng thi, tch l lun ra khi thc tin v bin l lun thnh nhn thc nhn thc, t duy t duy, tc l nhn thc t thn. Trit hc l tinh hoa ca thi i th hin dng tinh thn. Lch s trit hc khi qut li ton b lch s t tng nhn loi. H thng trit hc cui cng trong lch s l kt qu ca cc h thng trit hc trc . Trong quan im ny phng pht s ngo mn ca Hegel. Theo Hegel, trit hc l s th hin thi i mnh dng tinh thn v l tinh hoa ca thi i. ng c bit cao vai tr ca trit hc theo ngha rng. ng ni cc trng phi trit hc tng l khc nhau nhng tht ra l mt v tt c chng u l trit hc v mang tnh k tha. T khng nh h thng trit hc cui cng trong lch s l kt qu ca ton b h thng trit hc trc , ng thi tuyn b trit hc ca Hegel l cui cng trong lch s. Chnh quan im ny mu thun vi php bin chng ca Hegel. V nu l bin chng th khng th cui cng c, khng tm ra nguyn nhn u tin v kt qu cui cng.

Hegel tuyn b: B c ca Hegel l v i nht trong lch s v nhn loi khng th no tm b c no v i hn Hegel c, ng thi trit hc ca ng l cui cng trong lch s. Nhng Hegel u bit rng sau chnh trit hc ca Marx v Engels ph nh trit hc ca Hegel. cng l l ng nhin v theo tinh thn bin chng m Hegel ch ra.

3. Php bin chng duy tm trong khoa hc logic: xy dng logic hc mi vi tnh cch l logic bin chng, Hegel nghin cu ton b qu trnh pht trin ca logic hnh thc c in trc y. Tuy khng ph nhn ngha v vai tr ca logic hnh thc trong lch s nhn thc nhng Hegel ch ra nhng hn ch ca n. Hegel ph phn logic hc c cc kha cnh: i tng nghin cu. Tnh bt ng ca cc phm tr quy lut ca n.


Trang 8/21



Logic hc l b mn khoa hc nghin cu v t duy. Trong thi k c i c hnh thc logic hc ca Aristote, n thi cn i pht trin thnh logic ton gn lin vi tn tui ca Leibniz. Hegel ph phn logic c v logic hc nghin cu v t duy, cn logic trc y l logic hc hnh thc nghin cu v t duy hnh thc ch quan, ngha l t duy trong trng thi bt bin, c lp, khng sinh thnh, khng bin i v khng pht trin. V vy logic hc trc y cha y , cha p ng c vi s pht trin ca trit hc v khoa hc. Trn c s , Hegel sng to ra mt h thng logic hc mi - logic bin chng nhm em li cho con ngi mt cch hiu mi v bn cht ca t duy v trang b cho cc ngnh khoa hc mt phng php nhn thc mi, chnh l phng php bin chng. Php bin chng ca Hegel l mt trong nhng thnh tu qu gi nht ca trit hc c in c ni ring v lch s trit hc trc Marx ni chung. Tuy nhin, Hegel sng to logic bin chng trn lp trng duy tm, ng xut pht t c s ng nht gia t duy v tn ti khi coi nhng quy lut ca t nhin, ca lch s cng l nhng quy lut ca t duy. Phng php t duy l phng thc, cch thc nhn nhn ca i tng hnh thnh nn hiu bit v chng trong u c con ngi. Phng php t duy hnh thc l phng php t duy nhn thc ca s vt trong trng thi bt bin, trng thi tnh v c lp. Cn phng php t duy bin chng l phng php t duy kho st i tng trong sinh thnh, bin i v pht trin. Chnh Hegel l ngi khai sinh ra phng php t duy bin chng ny, tr thnh phng php khoa hc, lm cng c khoa hc khm ph ra chn l. Theo Hegel, t duy y hon ton khng c xem xt nh l sn phm c bit ca b c con ngi nh l nt c th ca con ngi. Hegel ng nht t duy vi hot ng ca nim tuyt i vi t cch l c s ca mi s vt, hin tng ca th gii. Hn na t duy ng thi va l khch th, va l ch th, n va l nhng g ang t duy, va l nhng g c t duy. Tuy nhin, Hegel cng tha nhn cm gic, trc gic, biu tng, mong mun l nhng hnh thc ca thc con ngi. Nhng tt c chng i vi ng ch l nhng th hin khng y , l nhng nt hoa vn bn ngoi ca t duy, t tng. V vy, vt cht theo ng cng thuc v t duy, t tng m thi. Hegel cho rng, i tng ng n ca t tng chnh l bn thn t tng v t tng l chn l ca mi s vt, cho nn s pht trin cng cn phi c tin hnh theo nhng quy lut ca t tng, theo nhng quy lut ca logic hc. Ch ngha duy tm tuyt i ca Hegel v vy cn c xc nh nh l ch ngha duy tm logic. nim tuyt i l t duy v t duy, ng thi cng c ngha l t nhn thc, l s m rng nhng xc nh logic vn c i vi n. Hegel cho rng bn thn t duy ca loi ngi lun sinh thnh, bin i, pht trin, logic li kho st t duy trng thi bt bin v c lp. y l quan nim sai lm ca ng. T ng cho rng nhng phm tr, quy lut ca logic hc trc y mang tnh bt bin, khng thay i cng l sai lm th hai. Nu logic c kho st t Phep bien chng duy tam cua Hegel - Nhng gia tr va han che Trang 9/21



duy trng thi bt bin v c lp th logic bin chng ca Hegel nghin cu v t duy trong trng thi sinh thnh, bin i v pht trin. Do , nhng phm tr, quy lut logic ca Hegel a ra cng nm trong s sinh thnh, bin i v pht trin. Hegel mang li cho con ngi mt cch hiu mi v bn cht ca t duy. Trc Hegel, ngi ta ch hiu t duy trng thi bt bin, c lp, mt t tng hoc ng, hoc sai, khng c kh nng th ba. V d ni: ng dn in th t tng ny hoc ng hoc sai, ngha l t duy bt bin, khng thay i. Nhng Hegel ch ra rng ngay c t duy ca con ngi cng nm trong s sinh thnh, bin i v pht trin. Nhng phm tr l nhng xc nh logic ny, hn na chng cn th hin s pht trin ca nim tuyt i. Theo Hegel, nhng phm tr khng phi l s phn nh th gii hin thc khch quan m l nhng khi nim thun ty. Nhng nguyn l, phm tr ca logic hc trc y l bt bin, c lp v khng thay i. Hegel li cho rng nhng phm tr ca t duy phi mang tnh sng ng, n cng nm trong trng thi sinh thnh, bin i v pht trin. Nh vy, php bin chng l linh hn ca logic hc, nh logic hc tr thnh c th sng sng ng, khng phi bt ng nh logic hc trc y. iu ny chng t rng Hegel l ngi u tin trang b cho khoa hc mt phng php nhn thc mi, chnh l phng php bin chng. Theo Hegel, nhng phm tr logic khng phi l ci g khc hn l nhng tru tng c tch ra t bn thn hin thc, cho nn chng c ni dung sinh ng, phong ph, t to nn ni dung su sc ca khoa hc logic. Tuy nhin, di gc duy tm, Hegel nh gi nhng phm tr cao hn th gii khch quan khi ng coi chng l nhng tm vi mc, cn mi hin tng, qu trnh ca th gii ch l nhng hoa vn c trang tr trn nhng tm vi ny. Hegel ng nht khoa hc logic vi logic hc duy tm. Logic hc ny s dng nhng kt qu pht trin ca nhng khoa hc t nhin. Theo Hegel, nhng khoa hc ny c nhim v chun b ti liu cho logic hc nhm pht hin nhng quy lut, nhng khi nim chung. Logic hc duy tm ca Hegel coi nhng khoa hc ny di nhng hnh thc khc nhau v t u n vo chng. N ch ra rng nhng quy lut v nhng khi nim ca cc khoa hc t nhin l s th hin khng y ca nhng phm tr l tnh thun tu. Chnh trong khoa hc logic cng nh logic hc, Hegel trnh by mt cch y v su sc php bin chng trn c s duy tm. Theo Marx, php bin chng ca Hegel (hay nh chnh Hegel gi l phng php tuyt i) l s tru tng ca vn ng, tru tng ca pht trin ca th gii hin thc khch quan. Php bin chng ny c Hegel hnh dung nh l s vn ng di hnh thc cc k tru tng, s vn ng ca l tnh thun tu. Ln u tin trong lch s trit hc, Hegel to ra c mt l lun bin chng pht trin vi t cch logic hc v l phng php. ng kt hp php bin chng v logic hc thnh mt quan nim thng nht v logic bin chng. Php bin chng l linh hn ca logic hc, nh khoa hc logic tr thnh mt c th sng Phep bien chng duy tam cua Hegel - Nhng gia tr va han che Trang 10/21



ch khng phi l nhng phm tr kh cng nh logic hc trc y. Cng lao ca Hegel so vi nhng bc tin bi chnh l ch ng a ra c mt s phn tch bin chng, khi qut tt c nhng phm tr quan trng nht ca trit hc v hnh thnh nn ba quy lut c bn ca t duy trn c s duy tm. Khng nghi ng g na c th khng nh rng: "Tnh cht thn b m php bin chng mc phi trong tay Hegel tuyt nhin khng ngn cn Hegel tr thnh ngi u tin trnh by mt cch bao qut v c thc hnh thi vn dng chung ca php bin chng . D logic bin chng duy tm ca Hegel khng phi l mt khoa hc tht s nhng n c nhiu gi tr to ln i vi qu trnh xy dng t duy bin chng. Do , n lm thay i su sc quan nim ca con ngi v logic hc. Chnh Hegel l ngi ng cng lao to ln. Gia th k XIX, Marx v Engels ci to li php bin chng duy tm ca Hegel v sng lp ra bin chng duy vt.

4. Php bin chng duy tm v nh nc: Theo Hegel, nh nc l hin thn ca nim tuyt i. N ra i nhm duy tr, bo tn cc gia nh, x hi v cng dn. Nh nc ra i t nhng mu thun trong x hi nhm iu ha mu thun cc giai cp, ng cp khc nhau. Bn cht ca nh nc l tng th cc quy ch, k cng v chnh tr, vn ha, php lut y chnh l quan nim duy tm ca Hegel v nh nc nh hng trc tip n quan im ca Marx. Nm 1841, lc bo v lun n tin s ca mnh, Marx chuyn i quan im ny ca Hegel. Hegel cho rng nh nc Ph l cui cng trong lch s v nh nc cho mi giai cp. Sai lm u tin ca Hegel l quan nim sai v bn cht ca nh nc. Trong thi k cng x nguyn thy, nn kinh t l sn bt v hi lm. Sn bt do n ng m ng bng cng c th s, hi lm do n b m ng bng s kho lo ca i tay mnh. Lc ny x hi cha c ca ci d tha. Vy thi cng x nguyn thy, ca ci x hi do con ngi lm ra ch va . Nhng n cui thi cng x nguyn thy, ngh trng trt, chn nui mi xut hin, x hi bt u c ca ci d tha. Khi ngi ng u th tc, b lc c iu kin chn lng son, hon i ca mnh, ngi ta bt u dng quyn lc, chim ca d tha lm ca ci ring v ch t hu bt u xut hin. Trong thi cng x nguyn thy, tt c u l ca chung, thm ch chng chung, v chung. Khi ch t hu xut hin, loi ngi bt u phn thnh giai cp. Hai giai cp i lp u tin trong lch s l giai cp ch n v giai cp n l. bo v li ch ca mnh, cc giai cp tin hnh u tranh vi nhau. Cuc u tranh c nguy c a cc giai cp c th tiu dit ln nhau v tiu dit lun ton x hi. trnh thm ha khng xy ra, bo v li ch ca mnh, giai cp thng tr l giai cp ch n lp nn b my trn p bo lc. B my chnh l nh nc v giai cp ch n ny s dng b my nh nc Phep bien chng duy tam cua Hegel - Nhng gia tr va han che Trang 11/21



thng qua qun i, cnh st, nh t, tri giam, tri tp trung duy tr cc giai cp tng lp trong vng trt t do mnh t ra. Nh vy n thng tr bng bo lc. Tuy nhin, thng tr bng bo lc l cha v khng th mang tnh lu di, cn phi thng tr lun v mt t tng. Vy nh nc ra i t sn phm mu thun giai cp khng iu ha c, nhng nh nc ra i khng phi iu ha mu thun giai cp m tri li lm mu thun giai cp cng su sc, khng th iu ha c v nh nc l ca cc giai cp thng tr v kinh t. Nh nc ch n, phong kin, t sn l ca giai cp ch n, phong kin, t sn, cn nh nc x hi ch ngha, nh nc v sn mang bn cht ca giai cp v sn. Hegel cho rng nh nc ra i duy tr x hi cng dn v bo ton cc gia nh, iu ha mu thun cc giai cp l sai lm ca ng. Theo Hegel, nh nc l cho tt c mi tng lp nhng lch s chng minh iu hon ton sai lm. Nm 1841, sau khi bo v thnh cng lun n tin s ca mnh, Marx tr thnh cng tc vin ca t bo Sng Gianh. Lc ny Marx vit nhiu bi bo, c nhng bi c ng, c nhng bi khng c ng, cng v sau nhng bi khng c ng cng tng ln. Marx tm hiu v cht nhn ra rng nhng bi khng c ng l nhng bi bnh vc quyn li ca ngi lao ng, ng chm n nh nc, quyn li ch ca giai cp qu tc. T Marx nhn ra rng nh nc ch c mt giai cp thng tr v kinh t. Thc t lch s chng minh iu ny. Nu bo rng nh nc l cho mi giai cp tng lp, iu hon ton sai lm. Nh vy Hegel xa nha mu thun giai cp. Hegel cho rng: x hi bt cng - l tt yu - sinh ra t bn tnh ca con ngi, ni bn tnh con ngi l tham lam, ch k. T , vic gii quyt mu thun x hi l ng lc thc y x hi pht trin. Quan im ny l hp l. Nhng ng cho rng nh nc ra i t mu thun x hi lm iu ha mu thun trong x hi l sai lm ca Hegel. Hegel ng trn lp trng bo th ci lng, coi nh nc c l chn l - lp trng ca ch ngha S-vanh, cao dn tc c, mit th dn tc khc, coi nc c l hin thn ca tinh thn v tr mi. Ch nh nc ng thi c Hegel xem n nh nh cao ca s pht trin ca nh nc v php lut. Tuy nhin, bn cnh nhng t tng phn tin b, Hegel nu ra nhiu t tng bin chng qu bu v s pht trin ca i sng x hi. Trong , ng c bit quan tm nghin cu v vn ngun gc v bn cht ca nh nc. Hegel tm ngun gc nh nc t mu thun x hi. Bn cht ca nh nc l mang bn cht thng tr ca giai cp thng tr v kinh t nhng Hegel cho rng: Nh nc khng ch l c quan hnh php m cn l tng th cc quy ch k cng, chun mc v mi lnh vc o c, php quyn, chnh tr, vn ho, ca x hi, nh m x hi c pht trin bnh thng. Vy trong t tng ca Hegel khng mang tnh giai cp. Phep bien chng duy tam cua Hegel - Nhng gia tr va han che

Trang 12/21



5. Php bin chng duy tm ca Hegel: y l mt trong nhng cng hin v i ca Hegel trong lch s khoa hc ca nhn loi. Php bin chng ca Hegel bao gm nhng ni dung: Php bin chng ca Hegel c ht nhn l t tng v s pht trin l im sng nhng l php bin chng duy tm. Php bin chng ca Hegel l php bin chng ca nhng khi nim m Hegel ng nht vi bn thn s vt. ng l khi nim phn nh s vt th trong t tng Hegel, nim, khi nim c trc s vt. ng l php bin chng ca s vt sinh bin chng ca t tng nhng theo Hegel bin chng ca t tng li sinh bin chng ca s vt, php bin chng l duy tm. thc ca t duy con ngi phn nh s vt trong th gii, nhng nu bn thn s vt l lin h, bin i th t duy con ngi phn nh n cng lin h, bin i. l t tng bin chng mang tnh duy vt. Theo Hegel, nim tuyt i c trc t nhin v sinh ra gii t nhin, bin chng ca nim tuyt i sinh ra bin chng ca s vt, do php bin chng ca Hegel l duy tm. Lun im xuyn sut ton b php bin chng ca Hegel l tt c nhng g hin thc u hp l, tt c nhng g hp l u l hin thc. Hin thc l s tn ti trong tnh tt yu. y l cch nh gi ca Marx: Lun im xuyn sut ton b php bin chng ca Hegel: hin thc khng ch n gin l s tn ti m l s tn ti trong tnh tt yu, ngha l tt c cc s vt, hin tng v c v tr ny vn ng v pht trin theo cc quy lut vn c. y l t tng tuyt vi ca Hegel. ng sau v duy tm hp l , ng cho rng tt c s vt trn th gii, k c t duy ca con ngi u vn ng, pht trin theo cc quy lut, chnh Hegel l ngi u tin khi qut nn quy lut . Ton b ba quy lut c bn, su quy lut khng c bn, su khoa hc phm tr c khi qut ln chnh l Hegel. y l im sng th hai trong php bin chng. Hegel l ngi u tin trnh by gii t nhin, lch s v t duy di dng mt qu trnh, ng thi hiu pht trin l qu trnh ph nh bin chng, trong ci mi ra i thay th ci c nhng vn k tha ca ci c nhng mt tch cc c th thc y s pht trin. T nhin, lch s v t duy theo Hegel trnh by dng qu trnh, tc l trong s sinh thnh, bin i v pht trin. Khc vi siu hnh, siu hnh cho rng pht trin l s tng gim n thun v lng, cn Hegel hiu rng pht trin l qu trnh ph nh t thp n cao, l qu trnh ph nh bin chng. Ph nh bin chng c hai c im: khch quan v k tha, k tha c s chn lc, ph phn, ngi u tin khi qut ln t tng l Hegel. Hc thuyt ca Hegel chng minh: con ci ra i t cha m s k tha nhng mt tch cc ca cha m, loi b nhng mt tiu cc. V d: ch t bn ra i di ch phong kin, cng l qu trnh ph nh bin chng, n Trang 13/21

-

-




khng ph nh sch trn tt c nhng ch , h t tng, nhng t tng m ch phong kin to ra, khng phi p tt c mi thnh quch, n i, lng cm m cng k tha nhng mt tch cc, chn lc pht trin ch ngha t bn. Vi tinh thn bin chng, khi nh gi bt k s vt no phi thy hai mt: tch cc v tiu cc t loi b nhng mt tiu cc v k tha nhng mt tch cc. Nh vy, tinh thn ca bin chng ngi u tin khi qut ln l Hegel. Nu tha nhn ph nh bin chng ny th nh gi ca cc nh ch ngha t bn a s u khch quan. Theo Hegel, con ngi va l ch th, va l kt qu hot ng ca mnh, nhn thc v t duy ca con ngi c hnh thnh trong chng mc con ngi nhn thc v ci to th gii. thc ca mi c nhn l s khi qut li ton b thc m nhn loi tri qua. Quan im con ngi l sn phm, l ch th ca chnh bn thn mnh l quan im hon ton ng n. Hegel thy c vai tr ca lao ng i vi s hnh thnh v pht trin ca thc. Lao ng gii phng hai tri thc ca loi ngi, a con ngi i ln thng ng, tch con ngi ra khi th gii loi vt. Cng chnh lao ng, con ngi to thc n mi hon thin no b. Trong lao ng, con ngi tc ng vo th gii xung quanh, bc l nhng c im, tnh cht con ngi nhn thc. Cng chnh trong qu trnh lao ng, con ngi t hon thin chnh bn thn mnh. Vy khng c qu trnh lao ng, con ngi khng tch khi loi vt, b c con ngi khng hon thin, khng ny sinh nhu cu nhn thc v th gii, khng c thc ca con ngi. Hegel khng nh thc v t duy ca con ngi hnh thnh trong chng mc con ngi nhn thc v ci to th gii, chng t rng bt u thy vai tr ca lao ng i vi s hnh thnh v pht trin thc v t duy. T Hegel cho rng: bng cch , con ngi tc ng vo gii t nhin, to ra gii t nhin th hai cho mnh v lm ch gii t nhin. Quan im gii t nhin th hai ngi u tin a ra chnh l Hegel. Chn l l s thng nht ca tinh thn v vt cht l c mt qu trnh. Chn l l tri thc c ni dung phn nh ph hp vi hin thc khch quan. V d: tng ba gc trong mt tam gic = 1800 l chn l. Nhng quan im v chn l sau ny ca Marx cng chnh l s k tha quan im ca Hegel. Chn l l c mt qu trnh, ngha l ton b tri thc m con ngi c c n thi im hin ti l chn l, c th thc tin sau s bc b n, khng l chn l na. C nhiu lun im c ngn nm l chn l, thc tin sau bc b n, ngha l thc tin kim tra chn l. Theo Hegel, con ngi l sn phm ca lch s, lch s li mang tnh k tha. V vy, thc ca mi c nhn, ca mi con ngi l khi qut li ton b lch s m t tng nhn loi tri qua. Nh vy, trong thc ca ta c thc ca nhn loi trong qu kh v trong hin ti. y chnh l quan im duy tm ca Phep bien chng duy tam cua Hegel - Nhng gia tr va han che Trang 14/21



Hegel. Nhng quan h x hi hnh thnh nn bn cht ca ta, khng ch trong hin ti m cn trong c qu kh. Nu tch con ngi hin ti ra khi lin h lch s th con ngi trong hin ti pht trin phin din v b ngoi. Ngi t nn mng t tng ny chnh l Hegel. Hegel l ngi nng php bin chng t trnh t pht ln trnh l lun v l ngi u tin trnh by php bin chng dng nguyn l, quy lut, phm tr. Tri qua nhiu bc thng trm ca lch s, php bin chng tn ti di ba hnh thc c bn, l: Php bin chng cht phc trong thi k c i. Php bin chng duy tm gn lin tn tui Hegel. Php bin chng duy vt do Marx - Engels sng lp vo gia th k XIX. Trong thi k c i, cc nh t tng khi qut mt bc tranh chung v th gii mang tnh bin chng da trn s quan st mang tnh trc quan cm tnh. V d: trong thi k , Hecralite a ra lun im ni ting, cho rng trong th gii khng c s vt, hin tng no ng im tuyt i m vn vt va tn ti, va khng tn ti, chng lun tri qua, lun nm trong qu trnh khng ngng sinh thnh, bin i v chuyn ha, ci ny bin ha thnh ci kia v ngc li. Con ngi khng ai tm hai ln trong cng mt dng sng, ngha l vn vt khng ngng thay i. Theo Hecralite, dng sng ngy hm nay s khng l dng sng ca ngy hm qua v dng nc thay i. Chng ta ngy hm qua v hm nay cng khc nhau bi theo bin i tm sinh l trong c th. T tng l t tng bin chng. Sau ny hc tr ca Hecralite cn ni ln php bin chng cn hn c thy mnh l: Con ngi khng ai tm mt ln trong cng mt dng sng. Vi t tng mi ch ra thy rng th gii l s vn ng, pht trin lin tc v v tn. Tuy nhin, c th gii vn ng, pht trin theo quy lut bin chng no th t tng bin chng thi c i khng tr li cu hi . Phng php bin chng thi k c i mang tnh cht s v thi k ny php bin chng cha tht s tr thnh khoa hc. Chnh v vy th k XVII - XVIII, khi phong kin pht trin th php bin chng b ph nh bi php siu hnh. S pht trin ca khoa hc t nhin th k XVII v XVIII, c bit l s pht trin ca vt l hc v ton hc khin ngi ta nhn nhn th gii trong trng thi bt bin v c lp. nh hng ca khoa hc Newton, ngi ta cho rng th gii l mt kho y khng l v cc b phn th gii l nhng b phn ring bit, tch ri nhau. Cng thi k ny, s pht trin ca khoa hc t nhin i hi pht trin khoa hc t nhin pht trin lc lng sn xut. Khi khoa hc t nhin pht trin nh vy dn n s ra i ca mt phng php nghin cu, gi l phng php thc nghim. Thc nghim l kho st, nghin cu ca hin tng no bng cch to ra iu kin ph Phep bien chng duy tam cua Hegel - Nhng gia tr va han che Trang 15/21



hp vi mc ch nghin cu. trong khoa hc t nhin, thc nghim thc hin trong phng th nghim nghin cu hin tng no . Bng phng php thc nghim, khi kho st hin tng A trong gii t nhin, ngi ta tm thi c lp n, khng tnh ti s hnh thnh, bin i v pht trin ca n. T ngi ta c thi quen nhn nhn cc s vt, hin tng nghin cu trong trng thi bt bin v c lp, dn n s ra i v thng tr ca phng php siu hnh trong trit hc. Chnh php bin chng trong thi c i cht phc b ph nh bi phng php siu hnh vo th k XVII v XVIII. n na u th k XIX, php bin chng pht trin ln trnh l lun trong php bin chng duy tm ca Hegel, chnh Hegel lm sng li t tng bin chng. C th ni Hegel l ngi u tin c cng nng php bin chng t trnh t pht ln trnh l lun v v chnh ng l ngi u tin khi qut c y php bin chng di dng nguyn l, quy lut, phm tr. Ton b hai nguyn l, ba quy lut v su phm tr chnh Marx k tha ca Hegel. Theo php bin chng ca Hegel, cc s vt, hin tng trn th gii khng c lp, tch ri nhau m lin h tc ng qua li vi nhau v khng ngng chuyn ha cho nhau, ngha l vn vt lin h vi nhau mt cch ph bin. iu ny hin nay c khoa hc chng minh. Theo Hegel, vn vt khng nhng lin h, tc ng qua li vi nhau m cn khng ngng vn ng v pht trin t thp n cao, t n gin n phc tp, t km hon thin cho n hon thin hn. Ngun gc ca ng lc v pht trin l s u tranh ca nhng mt i lp. y l t tng hon ton bnh ng, hp l. y cng l quan im ca trit hc Marx v sau ny. V d: Nguyn t vn ng v nguyn t l th thng nht ca nhng mt i lp trong lng n, ht nhn mang in tch m dng. C th sng vn ng bin i v c th sng l th thng nht nhng mt i lp trong lng n, l ng ha, d ha, bin d, di truyn, hp th, bi tit. Nn kinh t bin i, pht trin bi s u tranh ca nhng mt i lp trong lng n: cung v cu, tch ly v tiu dng, k hoch ha v v chnh ph Cch thc pht trin l chuyn ha t nhng thay i v lng thnh nhng thay i v cht v ngc li (quy lut vt cht). Nguyn nhn pht trin l theo con ng xon c m mi vng khu ca n l mt mc xch qu trnh ph nh ca ph nh. Ph nh bin chng l mt si dy chuyn din ra lin tc v v tn trong tt c lnh vc t nhin, x hi v t duy. Lin tc din ra ci mi hay ci c nhng Phep bien chng duy tam cua Hegel - Nhng gia tr va han che Trang 16/21



n k tha ci c nhng mt tch cc, cn kh nng thc y s pht trin. V cng theo php bin chng ca Hegel, gia ci chung v ci ring, nguyn nhn v kt qu, tt nhin v ngu nhin, ni dung v hnh thc, bn cht hin tng, kh nng v hin thc n khng c lp nhau, cng khng tch ri nhau m chuyn ha cho nhau. Ton b hai nguyn l: nguyn l v mi lin h ph bin, nguyn l s pht trin; ba quy lut c bn: quy lut mu thun, quy lut lng cht, quy lut ph nh ca ph nh v su quy lut phm tr: ci chung ci ring, nguyn nhn kt qu, tt nhin ngu nhin, ni dung hnh thc, bn cht hin tng, kh nng hin thc c Hegel khi qut. Nhng v php bin chng ca Hegel mang tnh duy tm nn ton b nhng nguyn l, quy lut phm tr c Hegel trnh by trn lp trng duy tm, v vy, vai tr khm ph chn l ca n b gim i. Sau ny gia th k XIX, chnh Marx v Engels phi ci to php bin chng ca Hegel, t n trn nn tng ca ch ngha duy vt v sng to ra hnh thc th ba ca php bin chng, chnh l php bin chng duy vt. Ni n php bin chng ca Marx v Engels khng th khng ni n php bin chng ca Hegel. nh gi ca Marx i vi php bin chng ca Hegel v chnh Marx khng nhng ch ph phn mt cch su sc php bin chng ca Hegel m cn ci to php bin chng , xy dng nn php bin chng duy vt duy nht v thc s khoa hc vi mu mc tuyt vi ca n l tc phm ch yu ca ng - b "T bn". Marx vit: Tnh cht thn b m php bin chng mc phi trong tay Hegel tuyt nhin khng ngn cn Hegel tr thnh ngi u tin trnh by mt cch bao qut v c thc nhng hnh thi vn ng chung. Php bin chng ca Hegel b ln ngc u xung t, ch cn dng ngc li l tin nhn nhn hp l ca n ng lp v thn . Php bin chng ca Hegel nu t trn nn tng ca ch ngha duy vt ging nh con ngi i bng hai chn vy, nhng v t trn nn tng ca ch ngha duy tm, bao bc bi nhng li thng thi thng thng ging mt ngi ln ngc u xung t, chn trng ln tri. Nhim v ca Marx l dng ngc li, tm ht nhn hp l. Chnh Marx v Engels lm iu . Hai ng loi b ch ngha duy tm v k tha ht nhn hp l, chnh l php bin chng. Trong trit hc ca Marx php bin chng duy vt, ni dung gm hai nguyn l, ba quy lut v su phm tr. Ngi u tin khi qut nn nhng nguyn l, quy lut v phm tr khng phi l Marx m l Hegel. Hegel l nh bc hc c tri thc bch khoa, l mt thin ti sng to, ch c iu php bin chng ca Hegel b ng t trn nn tng ca ch ngha duy tm nn vai tr khm ph chn l ca n b gim i. Gia th k XIX, Marx v Engels ci to li php bin chng ca Hegel, t n trn nn tng ca ch ngha duy vt v t sng to nn php bin chng duy vt. Nh sng lp ch ngha Marx khng bao gi coi cng vic ca mnh nhm chnh l v ci to mt cch duy vt i vi php bin chng Phep bien chng duy tam cua Hegel - Nhng gia tr va han che Trang 17/21



ca Hegel hon tt. Tri li, cho n tn cui i, cc ng vn khng ngng nhc nh rng cn phi c nhng nghin cu chuyn su v nhng khi qut mi v php bin chng ca Hegel. Noi theo tm gng ca Marx v Engels, V.I.Lenin cng kin tr nhn mnh v s cn thit phi tip tc cng vic chnh l mt cch duy vt i vi php bin chng ca Hegel. Trong bi vit "V tc dng ca ch ngha duy vt chin u" - tc phm c coi mt cch xc ng l di chc trit hc ca Lenin - ng ku gi thnh lp "Hi nhng ngi bn duy vt ca php bin chng Hegel" tin hnh cng tc nghin cu gii thch v tuyn truyn php bin chng ca Hegel: "Da vo cch ca Marx vn dng php bin chng ca Hegel hiu theo quan im duy vt, chng ta c th v cn phi nghin cu php bin chng trn tt c cc mt". Php bin chng ca Hegel l mt trong nhng cng hin v i ca ng trong qu trnh pht trin vn ha khoa hc ca nhn loi, c bit l trong s ra i ca trit hc Marx. T cho thy rng ht nhn php bin chng ca Hegel l t tng v s pht trin. Hegel mang li phong cch t duy mi, l phong cch t duy bin chng. Hegel, mt nh bc hc kiu cng nht trong lch s, l mt thin ti sng to c tri thc bch khoa, ng tng tuyn b rng nhn loi khng tm b c no v i hn Hegel c na. Chnh Hegel l ngi khi qut nn php bin chng, y l thng b trai p khu khnh m Engels tng v. Engels v: Php bin chng ca Hegel nh thng b trai p khu khnh c sinh ra bi mt ngi n b nhng ch ngha duy tm ca Hegel l nc d, nc bn trong chu nc. Khi sinh em b ny, ngi ta t n trong chu nc bn th bnh thng phi ht nc bn gi thng b nui thng b ln, nhng ch c iu ng tic l L.Feurbach khi k tha Hegel th k tha nguyn si, nhng khi loi b th loi b c duy tm v php bin chng. Do Engels ni rng: ng Lt vch L.Feurbach khi ng ht nc bn trong chu nc th ng thi ht lun c thng b ngi trong chu nc, ngha l Engels v php bin chng ca Hegel ging nh thng b khu khnh c sinh ra bi ngi n b, cn ch ngha duy tm ca Hegel l nc d, nc bn trong chu nc. Bnh thng khi mi sinh em b, ngi ta t em b trong chu nc bn v sau ngi ta ht nc bn i nui em b ln nhng L.Feurbach khng lm iu . Ph phn ca Engels i vi L.Feurbach l cc k su sc thy c rng Marx v Engels nh gi cc k cao Hegel v khng phi ngu nhin Marx v Engels tha nhn Hegel l ngi thy v i ca mnh. Khng c php bin chng ca Hegel th khng c php bin chng ca Marx v Engels gia th k XIX. Ngi thy v i nht Marx phi tha nhn chnh l Hegel. Marx tuyn b rng: Hegel l ngi thy v i ca ti v php bin chng. Cha ca thuyt tng i l Enstein, mt nh bc hc chnh xc n cau c, nghit ng phi tuyn b rng: Tin s Marx l mt ngi thc s nghim tc Phep bien chng duy tam cua Hegel - Nhng gia tr va han che Trang 18/21



khoa hc, nghim tc n ni ng ta suy tn Hegel - k th ca mnh - l ngi thy ca mnh v php bin chng. C cuc i ca Marx c mt ngi duy nht Marx tha nhn l thy, chnh l Hegel. Mc d Hegel l mt ci u bch khoa nht ca thi i mnh song ng vn b hn ch. Mt l bi nhng gii hn khng th trnh c ca s hiu bit ca bn thn ng. Hai l bi nhng kin thc v nhng quan nim ca thi i ng cng c tnh cht hn ch nh th c v khi lng ln v chiu su. Ba l Hegel l mt nh duy tm, ngha l i vi Hegel, nhng t tng trong u c ca mnh khng phi l nhng phn nh t tru tng ca nhng s vt v qu trnh hin thc, m ngc li, i vi ng, nhng s vt v pht trin ca chng ch l nhng phn nh vn l hin thn ca mt " nim" tn ti mt ni no ngay trc khi c th gii. Nh vy, tt c u b t ln ngc v mi lin h hin thc ca th gii u hon ton b o ngc.

Mc du Hegel nm c mt cch ng n v thin ti mt s lin h c bit gia cc hin tng nhng do nhng nguyn nhn ni trn, v chi tit, nhiu ci trong h thng ca ng ta nht nh phi c tnh cht g p, gi to, h cu, tm li l b gii thch sai lch i. H thng Hegel, vi t cch l mt h thng nh th, l mt ci thai non khng l nhng cng l ci thai non cui cng trong loi. C th l h thng y cha ng mt mu thun bn trong khng th cu cha c: mt mt, tin c bn ca n l mt quan im lch s cho rng lch s nhn loi l mt qu trnh pht trin m xt v bn cht th khng th tm c nh cao ca n v mt tr tu trong vic pht hin ra ci gi l chn l tuyt i. Nhng mt khc, h thng Hegel li khng nh rng n l hin thn ca chnh ngay chn l tuyt i y. Mt h thng nhn thc v t nhin v lch s bao qut tt c v hon tt mt ln l xong vnh vin, l mu thun vi nhng quy lut c bn ca h t duy bin chng; nhng iu hon ton khng loi tr m tri li cn bao hm vic cho rng s hiu bit c h thng v ton b th gii bn ngoi c th t c nhng bc tin khng l t th h ny qua th h khc. Tuy c nhiu nhc im l mu thun gia php bin chng c tnh cch mng vi h thng duy tm c tnh cht bo th nhng trit hc ca Hegel thc s l mt h thng s, k v nht trong lch s trc Marx ni chung v trong trit hc c in c ni ring.


Trang 19/21



KT LUNPhp bin chng duy tm ca Hegel l mt thnh tu v i ca trit hc c in c. Cho d c nhng kin nh gi khc nhau v trit hc Hegel song khng th ph nhn c rng ci c gi tr nht v c sc sng mnh m nht trong trit hc ca ng chnh l php bin chng duy tm. Hegel l ngi c cng ph phn t duy siu hnh v ng cng l ngi u tin trnh by ton b gii t nhin, lch s v t duy di dng mt qu trnh, ngha l trong s lin h, vn ng, bin i v pht trin khng ngng. Trong khun kh h thng trit hc duy tm ca mnh, Hegel khng ch trnh by cc phm tr nh: cht, lng, ph nh, mu thun m ng cn l ngi din t c cc quy lut theo khun kh ca php bin chng, ngha l ng coi s lin h, vn ng pht trin ca th gii tun theo cc quy lut nh Lng i dn n cht i v ngc li, Ph nh ca ph nh vi t cch l s pht trin din ra theo hnh Xoy c v quy lut mu thun vi t cch l ngun gc ng lc ca s pht trin. Nh vy, nhng vn ct li nht c Hegel cp mt cch bao qut nht. Nhng khi trnh by quy lut ca php bin chng Hegel li cho rng Tt c nhng quy lut ch l sn phm ca s vn ng v sng to ca nim tuyt i. Do , php bin chng ca Hegel l php bin chng duy tm, h thng trit hc ca ng l h thng trit hc duy tm. Nt c trng ca h thng l khng phi thc pht trin trong s ph thuc vo s pht trin ca t nhin v x hi m ngc li, t nhin v x hi pht trin trong s ph thuc vo s pht trin ca nim tuyt i. Marx v Engels ph phn mt cch trit tnh cht duy tm trong php bin chng ca Hegel. ng thi, cc ng cng k tha, tip thu nhng mt tin b trong php bin chng y hnh thnh php bin chng duy vt v cc ng coi Hegel l ngi c nhiu cng lao trong vic pht trin php bin chng. Chnh hc thuyt ca Hegel l th trit hc bin php bin chng thnh trung tm, thnh ht nhn ch thc ca ton b h vn trit hc. Php bin chng c Hegel l gii l phng php ng n nhn thc cc vn trit hc. Phng php t duy bin chng c ng nghin cu mt cch y nht v c cn c vng chc, l phng php cha tng thy trong lch s trit hc trc Marx. Trong trit hc Hegel, php bin chng biu hin ra l l lun nhn thc v l hnh thc cao nht ca logic hc, ca t duy logic. ng thi n cng ch nh mt th gii quan c bit cn t trn nim tin vo tnh tt yu ca s tin b vi t cch l kt qu ca s pht trin hp quy lut. Do tnh hn ch ca cc iu kin lch s v thin hng ng ha vi trt t x hi Ph hin tn thi m Hegel c nhng kt lun mu thun v khng nht qun. Tri vi cc nguyn tc xut pht ca mnh, Hegel t ra mt gii hn cho s pht trin ca nhn loi, k c cho s pht trin ca trit hc sau khi tuyn b rng hc thuyt ca mnh l s kt thc tuyt i hon thin ca t tng trit hc. Nhng ngay c nhng iu y cng Phep bien chng duy tam cua Hegel - Nhng gia tr va han che Trang 20/21



khng lm mt i ngha tin b ca cc nguyn tc bin chng xut pht ca Hegel. Ph hp vi chng, Hegel quan nim lch s ton cu l s tin b trong nhn thc v t do. Cho d bn cht ca t do c c hiu khc nhau xong vic tha nhn n vn tr thnh mt trong nhng tiu chun quan trng ca ch ngha nhn o v v s cng bng x hi. Gn hai th k tri qua k t khi h thng trit hc Hegel ra i, song nh hng ca n trong i sng tinh thn nhn loi vn khng ngng tng ln. Bi l nh Engels khng nh: "H thng Hegel bao trm mt lnh vc ht sc rng hn bt c h thng no trc kia v pht trin trong lnh vc . Mt s phong ph v t tng m ngy nay ngi ta vn cn ngc nhin... V Hegel khng nhng ch l mt thin ti sng to m cn l mt nh bc hc c tri thc bch khoa nn nhng pht biu ca ng to thnh thi i... Nu i su hn na vo trong to nh s, ngi ta s thy trong c v s nhng vt qu gi n nay vn cn gi c ton b gi tr ca chng... Ni chung, vi Hegel, trit hc i n im tn cng. Mt mt v trong h thng ca ng, ng tng kt mt cch ht sc hng v ton b s pht trin ca trit hc. Mt khc, v Hegel d khng c thc cng ch cho chng ta con ng thot khi ci m bng bong nhng h thng trit hc i ti s nhn thc thc s tch cc v th gii". L nhng ngi ng h s pht trin, sng to php bin chng, chng ta nh gi cao cng lao v i ca Hegel cho php bin chng v coi vic tip tc tng kt khi qut nhng thnh tu mi nht ca khoa hc v ca thc tin hin i lm giu thm php bin chng duy vt ca Marx l nhim v quan trng v khng bao gi kt thc.


Trang 21/21

2_tieu luan hegel

Documents