3 lenda makina elektrike tema 1 5 kl 11 elektroteknik 2014

7/24/2019 3 Lenda Makina Elektrike Tema 1 5 Kl 11 Elektroteknik 2014

1/46

Agjencia Kombtare e Arsimit, Formimit Profesional dhe KualifikimeveSektori i Skeletkurrikulave dhe Standardeve t Trajnimit t Msuesve t AFP

MATE!A" MES!M#

$ mbshtetje t msuesve t drejtimit msimor

E"EKT#TEK$!K$iveli !

$% &

K' material msimor i referohet(

"nds )rofesionale( *Makinat elektrike+ "-..-&/-0/1 Kl% ..

Temave msimore( . - 2

$johuri kr'esore mbi makinat elektrike

Parimi i )uns dhe ndrtimi i makinave t rr'ms s va3hduar M%%41

$johuri mbi gjeneratort e rr'ms s va3hduar 5%%41

$johuri mbi motort e rr'ms s va3hduar Mo%%41

Transformatort

Prgatiti(!ng%enata 6himitri


2/46

"nda )rofesionale( *Makinat elektrike+ "-..-&/-0/1 Kl% ..

Tema msimore nr%.( $johuri mbi makinat elektrike

.%.% 8llimi i )rdorimit , rndsia dhe klasifikimi i makinave elektrike

1.1.1. Qllimi i prdorimit dhe rndsia e makinave elektrike

Energjia elektrike z vendin kryesor n t gjitha llojet e energjive q prdoren n praktik. Tgjitha pajisjet elektroteknike punojn me rrym elektrike. M kryesoret e ktyre pajisjeve

jan makinat elektrike, t cilat shrbejn pr t transformuar energjin mekanike n energjielektrike dhe anasjelltas, energjin elektrike n energji mekanike. Makinat elektrike prdoren

edhe pr transformimin e energjis elektrike nga nj lloj i saj n nj tjetr. Makinat elektrikeshrbejn pr prodhimin, transportimin n largsi,shprndarjen dhe konsumin e energjis

elektrike.

hndrrimi i energjis mekanike n energji elektrike kryhet me an t makinave elektrike qquhengjenerator elektrik. !jeneratort vihen n lvizje nga turbinat me avull, me uj oseme gaz, nga motort me djegie t brendshme ose nga motor t tjer primar. !jeneratort

jan burimet kryesore t energjis elektrike.hndrrimi i energjis elektrike n energji mekanike kryhet me an t makinave elektrike qquhen motor elektrik. Motort elektrik vn n lvizje paisje dhe makineri t ndryshme."r transmetimin e energjis elektrike, t rryms alternative nga burimi deri te konsumatori,nevojitet #n pjesn m t madhe t rasteve$ t ndryshohet madhsia e tensionit dhe e rryms.%y ndryshim i rryms dhe i tensionit kryhet nga transformatort, t cilt jan paisjeelektromagnetike statike, pa pjes t lvizshme.

1.1.2. Klasifikimi i makinave elektrike

& varsi nga lloji i rryms, dallojm makina t rryms alternativedhe makina t rryms svazhduar.

Makinat e rryms alternative ndahen n sinkrone#rotori rrotullohet me shpejtsi t barabartme at t fushs magnetike rrotulluese$ dhe asinkrone # rotori dhe fusha magnetikerrotulluese , rrotullohen me shpejtsi t ndryshme$.

Makinat e rryms s vazhduar sipas eksitimit i klasifikojm n makina me eksitim tpavarur dhe makiname veteksitim.Makinat me veteksitim i kemi n tre lloje' nseri , nparalel dhet przier.Makinat elektrike mund t jen njfazore# prodhojn ose konsumojn rrym njfazore$ oseshumfazore#prodhojn ose konsumojn rrym shumfazore$Makinat e rryms s vazhduar, pajisen me kolektor, i cili shrben pr t marr nga fur(at emakins f.e.m q vepron gjithmon n t njjtin drejtim. "r qllime t ve(anta, prdorenedhe makinat e rryms altrenative me kolektor#rotori i t cilave sht i njjt me at tmakinave t rryms s vazhduar$ dhe mikromakinat.

2


3/46

.%&% "igjet themelore t elektrotekniks 9 3batohen te makinat elektrike

"arimi i puns i t gjitha makinave elektrike bazohet n dy ligjet themelor telektrotekniks, t cilt jan ligji i induksionit elektromagnetik dhe ligji i fors

elektromagnetike(bashkveprimi i prcjellsit me rrym me fushn magnetike).& baz t ligjit t induksionit elektromagnetik, n prcjellsin q lviz n rrafshin pingulme vijat e fushs magnetike t njtrajtshme induktohet nj f.e.m, madhsia e s cils

prcaktohet nga formula:e : ;lv, ku'

e ) vlera e (astit e f.e.m #*$+ ) induksioni magnetik #T$l gjatsia e prcjellsit #m$v shpejtsia e lvizjes s prcjellsit kundrejt fushs #m-s$.

!rafikisht, gjetja e kahut t f.e.m gjendet me rregulln e dors s djatht, paraqitet n figurat

dhe / m posht.

Fig% .% F%e%m e induktuar n )rcjells

Fig% &% regulla e dors s djatht )r kahun e f%e%m

3


4/46

1.2.1.!arimi i bashkveprimit t prjellsit me rrym me fushn magnetike.

"arimi i puns s motorve elektrik, bazohet n bashkveprimin mekanik reciprok t fushsmagnetike t poleve dhe prcjellsve npr t cilt kalon rryma.

& qoftse rryma elektrike 0 largohet nga ne1, ather sipas rregulls s turjels, vijat e forcs

s fushs magnetike prqark prcjellsit, jan t drejtuara n kahun e lvizjes s akrepave tors. &ga mbledhja e vijave t forcs s fushs magnetike t prcjellsit me at t poleve,fusha magnetike rezultante forcohet n ann e djatht t prcjellsit dhe dobsohet n anan emajt t tij. i rrjedhim, n prcjellsin drejtvizor me gjatsi l, q prshkohet nga rryma 2, ivendosur pingul me vijat e fushs magnetike t njtrajtshme +, do ushtrohet nj f.e.m,madhsia e s cils, prcaktohet nga formulaFem: ;l!, ku'3em forca elektromagnetike+ ) induksioni magnetikl ) gjatsia aktive e prcjellsit2 ) rryma n prcjells

%ahu i ksaj f.e.m gjendet me rregulln e dors s majt. & figurat 4 dhe 5 m posht,tregohet f.e.m e induktuar n prcjells dhe rregulla e dors s majt pr gjetjen e kahut tf.e.m.

Fig%


5/46

&ga ligjet themelore t elektrotekniks, t shqyrtuara m sipr, mund t n6jerrim si

prfundim se makinat elektrike jan t kthyeshme, domethn, nqoftse n fushn

magnetike rrotullojm nj spir, n t do t induktohet f.e.m #parimi i puns s gjeneratorit

elektrik$, ndrsa nqoftse se bjm q npr spir t kaloj rrym, ather ajo do t

rrotullohet n fushn magnetike #parimi i puns s motorve elektrik$.

5


6/46

Tema msimore nr%&( Parimi i )uns dhe ndrtimi i makinave t rr'ms s

va3hduar M%%4

&%.% Parimi i )uns i makinave t rr'ms s va3hduar M%%4& figurn 7 m posht sht treguar nj makin e thjesht e rryms s vazhduar, statori i scils formohet nga dy pole t palvizshme & dhe q krijojn nj fluks konstant. "olet janmbrthyer n pjesn e brendshme t nj cilindri bosh q quhet zgjedh. & hapsirnndrmjet poleve vendoset pjesa e lvizshme, indukti, prej materiali ferromagnetik. &siprfaqen e jashmte t induktit sht vendosur n nj plan diametral pshtjella e induktit eformuar nga bobina abcd, fillimi dhe fundi i s cils sht lidhur n dy gjysmunaza prej

bakri dhe / q quhen kolektor.8y gjysmunazat e izoluara nga njratjetra, jan t vendosura n bosht, t izoluara prej tijdhe rrotullohen bashk me induktin.

Mbi dy gjysmunazat vendosenfur"at e palvizshmeme an t cilave bhet lidhja elektrike epshtjells s induktit me qarkun e jashtm.Makina elementare e treguar n figurn 7 mund t punoj si gjenerator i rryms s vazhduarose si motor i rryms s vazhduar.

Fig% 2% Makina e thjesht e rr'ms s va3hduar

hprndarja e induksionit t fushs magnetike t krijuar nga polet & dhe n periferin einduktit tregohet n figurn 9.

Fig% =% Sh)rndarja e induksionit t fushs magnetike n )eriferin einduktit

6


7/46

2.1.1. !unimi i makins n regjim gjeneratori t rryms s vazhduar #$.%.&'

&drtimi skematik i gjeneratorit t rryms s vazhduar #!.:.*$ tregohet n figurn ; mposht. i( shihet edhe n skem, kemi & dhe q jan dy pole t palvizshm t cilt

krijojn nj fluks magnetik konstant, vijat e forcs t t cilit dalin nga poli & dhe hyjn npolin , kemi statorin dhe pjesn e rrotullueshme t makins, q quhet indukt . 2nduktiprfaqson nj cilindr metalik , n periferin e t cilit vendoset mbshtjella, rolin e s cilsn rastin ton e luan spira abcd. 3undet e spirs lidhen me dy gjysmunaza prej bakri tizoluara nga njratjetra dhe nga boshti, q formojn kolektorin . Mbi gjysmunazatrrshqasin fur(at e palvizshme < dhe + , tek t cilat lidhet qarku i jashtm .

Fig% >% Skema e gjeneratorit t rr'ms s va3hduar

& qoftse induktin e makins e rrotullojm me shpejtsi konstante me an t nj motoriprimar, ather n prcjellsit ab dhe cd t bobins do t induktohet f.e.m. "ranojm qinduksioni ka t njtn madhsi n gjith gjatsin e prcjellsve prcjellshmrin e materialitferromagnetic pambarimisht t madh, pra vijat e fushs magnetike jan pingul me siprfaqene induktit. *lera e (astit e f.e.m sht ' e : ;lv% Meqnse l dhe v jan konstante , ather 'e : konst%;

"ra, madhsia dhe kahu i f.e.m ,prcaktohet nga vlera e induksionit magnetik +. 2nduksioniarrin vlern maksimale n meset e poleve , dhe vlern zero n aksin q kalon nga qendra e

induktit dhe mesi i poleve. %y aks quhet neutri gjeometrik.Makinat me nj (ift pole kan njrrafsh neutral , kurse ato me p (ifte polesh kan p rrafshe neutrale.%ur spira kalon nga rrafshi neutral , f.e.m dhe rryma bhen zero .Me rrotullimin e mtejshmt induktit , kur prcjellsit e spirs kalojn n polet me shenj t kundrt , kahu i f.e.m dhe irrymes n prcjellsit ab dhe cd ndryshon , kurse kahu i rryms n qarkun e jashtm mbetet injjt %jo sepse te fur(a < takohet ajo pllak kolektori prcjellsi i s cils gjendet gjithmonnn ndikimin e polit & ,kurse te fur(a + , pllaka q sht lidhur me prcjellsin q ndodhetnn ndikimin e polit . "olariteti i fur(ave dhe drejtimi i rrymes n qarkun e jashtm mbetet i

pandryshuar . 3ur(a < , nga e cila rryma del , ka shenjn plus #=$ , kurse fur(a + , tek e cilarryma hyn , ka shenjn minus #$& qarkun e brendshm abcd kalon rrym alternative , kurse n qarkun e jashtm rryma do t

kaloj vetm n nj drejtim. %t shndrrim e kryen kolektori.& qoft se mbi indukt vendosen dy spira te zhvendosura pr >?@,pulsimi i rryms pakesohet

7


8/46

n menyr t ndjeshme dhe ,po qe se vendosen tri spira t zhvendosura pr 9?@ , pulsimi irryms paksohet edhe m tepr ."r t zvogluar pulsin e f.e.m dhe t rryms , gjeneratort industrial t rryms s vazhduar ,

pajisen me nj numr t madh spirash dhe pllakash kolektori .

&%&% $drtimi i makinave t rr'ms s va3hduar M%%4

Makina e rryms s vazhduar prbhet nga dy pjes kryesore' statori(pjesa e palvizshme)dhe indukti(pjesa e lvizshme).

&drtimi skematik i nj makine t rryms s vazhduar tregohet n figurn A m posht.

Fig% /% $drtimi skematik i makins s rr'ms s va3hduar

Statori prbhet nga: zgjedha e derdhur bllok prej gize apo (elikuB brthama e polevekryesoreprej fletesh (eliku elektroteknik llakuara,t izoluara te izoluara si nj trup i vetmB

fundi polar i harkuar i fiksuar n pol q fluksi t shperndahet n mnyr t njtrajtshmeB

pshtjella e eksitimit,prej bakri, n t ciln qarkullon rryme e vazhduar.Makinat e fuqishme pajisen edhe me pole ndihms rreth t cilve vendoset pshtjella e tyre,bazamentipr fiksimin e makins mbi t cilin vendoset zgjedha si edhe morseteriaprlidhjen e makins me qarkun e jashtm.

!ndukti prbhet nga' (arku magnetikprej fletsh (eliku elektroteknik t llakuara, tizoluara, te presuara si nje trup i vetm, i cili ka form cilindrike me kanale n periferiB

pshtjella e induktit, prej bakri, e cila vendoset n kanalet e qarkut magnetik, fiksohet mesteka t holla druri e shtrngohet me shirita zinku.& qendr t tij sht vrima pr futjen dhefiksimin n bosht."r t siguruar nj ftohje sa m t mir n makinat e fuqishme hapen edhevrima q sigurojn nj qarkullim t detyruar t ajrit n makin.

Kolektori ka form cilindrike dhe ndrtohet prej fletsh t holla bakri t izoluara mes tyredhe nga boshti i induktit

8


9/46

Fur?atpajisen me prcjells elastik q realizon lidhjen e saj me qarkun elektrik t makins.Can prej karboni zakonisht dhe vendosen n fur(mbajts.

& gigurn > m posht tregohet makina e rryms s vazhduar e zbrthyer.

Fig% @% Makina e rr'ms s va3hduar e 3brth'er

&%


10/46

Fig%.0%%eaksioni gjatsor i induktit

/.4./. %eaksioni trthor i induktit

8o t quajm reaksion trthor t induktit reaksionin q krijohet nga grup spirash q ndodhen

n hapsirn nn pole.8uke zbatuar rregullen e turjeles, vm re se fusha e krijuar prej tyresht pingul me at kryesore, dhe n kt mnyr, shfaqet reaksioni trthor i induktit, qshkakton deformimin e fushs kryesore. & nj an t poleve fusha forcohet, ndrsa n ann ekundrt ajo dobsohet. %y fenomen varet nga ngarkesa. & kontaktin e fur(ave me kolektorinshfaqet 0zjarri rrethor1 mjaft i dmshm. "aksimi i pasojave t rrezikshme t reaksionit teterthort induktit realizohet duke prdorur nj pshtjell ndihmse e vendosur jasht induktite lidhur n seri me t.%jo quhetpshtjell kompesimi. 3usha mgnetike e krijuar prej saj shte njjt dhe me kah t kundrt me at t reaksionit t trthort."rdorimi i pshtjells s kompesimit realizohet n makinat me fuqi t mesme dhe te madhesepse rrit koston dhe vshtirson ndrtimin konstruktiv t tyre.

Fig%..%%eaksioni trthor i induktit

&%7% Komutimi i rr'ms

!jat puns s makins s rryms s vazhduar, n kontaktin e fur(ave me kolektorin shfaqenshkndija.hkaqet e lindje s tyre mund t jen mekanike dhe fizike.hkaqet mekanike mund t jen t ndryshme' dmtime,deformime mekanike,shfytzim jo irregullt i makins etj.


11/46

Fig% .&% $dr'shimi i kahut t rr'ms n seksion gjat komutimit

Fig% .


12/46

. duke zvogluar f.e.m q lindin n seksionin komutues

!. duke rritur rezistencn e kontaktit t fur"s me kolektorin

#. duke zhvendosur fur"at nga neuti gjeometrik

$. duke vendosur polet ndihms.

Fig% .7% 5rafiku i ndr'shimit t rr'ms gjat )eriods s komutimit

2.).*. !rmirsimi i komutimit

"r t prmirsuar komutimin duhet q t zvoglojm, ose mundsisht t bjm zero rrymnshtes t komutimit ish , pasi kshtu do t kemi komutim drejtvizor dhe nn fur(a do t nashfaqen shkndija. 8uke mos prfillur rezistencn e seksionit komutues dhe t pllakave tkolektorit, pasi jan shum t vogla, ather rryma shtes e komutimit varet nga madhsia ef.e.m dhe nga rezistenca e kontaktit t fur(s me pllakat e kolektorit. "r t zvogluar ish kemidy mnyra' a$ t zmadhojm rezistencn e kontaktit t fur(s me pllakat e kolektorit dhe b$ t

zvoglojm shumn e f.e.m. Mnyra e par prdoret n makinat me fuqi t vogl, fur(at e tcilave jan me rezistenc t madhe. &drsa n makinat me fuqi t madhe nuk prdoret kjomnyr meqnse rryma e induktit sht e madhe dhe kemi n6ehje t teprt t fur(ave dhe tkolektorit, pr pasoj rriten humbjet e fuqis.ipas mnyrs s dyt, tentojm q shumn f.e.m ta bjm t barabart me zero, por ky kushtsht ideal dhe nuk realizohet. F t plotsohet ky kusht duhet q n zonn e komutimit tkrijojm nj fush magnetike t jashtme #fusha e komutimit$ e cila t induktoj n seksioninkomutues nj f.e.m ek t barabart dhe me kah t kundrt me er . & makinat me fuqi tvogl kjo fush krijohet duke br zhvendosjen e fur(ave nga neutrali gjeometrik n neutralinfizik, n kahun e rrotullimit pr gjeneratorin dhe n kahun e kundrt t rrotullimit prmotorin.

"r t krijuar fushn e komutimit n makinat me fuqi t madhe, prdoren polet suplementare,t cilat vendosen ndrmjet poleve kryesore dhe pshtjella e tyre lidhet n seri me at tinduktit.

12


13/46

Tema msimore nr%


14/46

& gjeneratort me eksitim t pavarur #fig.9,a$,pshtjella e eksitimit nuk ka lidhje me at tinduktit, ajo ushqehet nga nj burim i jashtm i rryms s vazhduar.

& gjeneratort me veteksitim, pshtjella e eksitimit dhe ajo e induktit jan t lidhura midistyre, pra pshtjella e eksitimit ushqehet nga vet indukti i gjeneratorit.ipas mnyrs s lidhjes s pshtjells s eksitimit me at t induktit, gjeneratort me

veteksitim ndahen n #fig.9, b,c,d$'a$ gjenerator me veteksitim n seri( pshtjellat lidhen n seri mes tyre).b$ gjenerator me veteksitim n paralel( pshtjellat lidhen n paralel mes tyre).c$ gjenerator me veteksitim t przier #pshtjella e eksitimit sht dy pjesshe, njra lidhet

seri me induktin tjetra n paralel me t).

*.1.1. &e"ori kryesore t gjeneratorve t rryms s vazhduar

:egjimi kryesor i puns s gjeneratorve t rryms svazhduar sht ai nominal, pr t cilinmakina sht prodhuar pr t punuar n kushte normale. Madhsit q i prkasin ktij regjimi

quhen madhsi nominale' "n,Gn,2n, etj.Hakoret q paraqesin grafikisht vetit e puns quhen karakteristika t puns.8allojm dy ttilla' % &arakteristika e punimit pa ngarkes,paraqet varsin e f.e.m nga rryma e eksitimit pr

shpejtsi t induktit kostante dhe rrym ngarkese zero.

% &arakteristika e punimit me ngarkes, paraqet varsin e tensionit n dalje t gjeneratoritt rryms svazhduar nga rryma n ngarkes kur rrymae eksitimit,shpejtsia e induktit jankostante.

*.1.2. +kuaionet themelore t gjeneratorve t rryms s vazhduar

Ekuacionet themelore t gjeneratorve t rryms s vazhduar jan'

.1 ekuacioni i qarkut elektrik( B : Ei - !iC&1 ekuacioni momenteve ' M): Mem M0


15/46

eksitimit. %jo realizohet nga reostati i vendosur n qarkun e eksitimit :rreg.& regjimin gjenerator f.e.m ka kah t njjt me rrymn n indukt, kurse n regjimin motor tmakins kah t kundert dhe quhet kundrelektromotore f%k%e%m

*.2.2. Momenti elektromagnetik

Momenti elektromagnetik n M.:.* lind nga forca elektromagnetike q vepron mbipshtjelln e induktit.8uke ditur se kjo forc varet nga rryma e induktit dhe fluksi ky momentdo t jepet nga formula Mem: kMD!i #kM konstantja e momentit, pr nj makin t dhn kavler caktuar$.*m re se pr nj fluks t dhn kahu i M em varet kahu i rryms n indukt.% Skema e lidhjes s gjeneratorit me eksitim t )avarur

15


16/46

:ng reostat q prfaqson ngarkesnI (els q realizon lidhjen me ngarkesn sigures pr mbrojtjen nga lidhja e shkurtr


17/46

Fig%./% Karakteristika e )unimit )a ngarkes e gjeneratorit me eksitim t )avarur

Karakteristika e punimit pa ngarkes, para(et varsin e tensionit #-/' ose t f.e.m s

induktit #+i' nga rryma e eksitimit #e' pr rrym t ngarkess zero # 0 /' dhe shpejtsi

rrotullimi konstante # n'.

Meqnse, n kt rast, rryma n qarkun e induktit sht zero, ather f.e.m sht e barabartme tensionin. "randaj, karakteristika e punimit pa ngarkes jep edhe karekteristikn emagnetizmit.

&ga karakteristika e punimit pa ngarkes , gjykojm mbi shkalln e ngopjes s qarkutmagnetik t makins. ipas ksaj karakteristike mund t gjendet tensioni nominal pr t cilinsht prgatitur makina, n qoft se asaj i mungon targa e uzins prodhuese me t dhnatnominale. Madhsia M& e marr n brrylin e karakteristiks, jep vlern e tensionit i cilisht afrsisht i barabart me tensionin nominal t makins.

*.*.2. Karakteristika e punimit me ngarkes.

%arakteristika e punimit me ngarkes realizohet sipas skems n fig. ; n rastin kur (elsiIsht i mbyllur. :rotullojm induktin me shpejtsi kostante dhe mbajm 2 ekostante mendihmn e :rreg. &garkojm gjeneratorin me rrym e tension nominal me ndihmn e :ng.

&dryshojm gradualisht rezistencn e :ng#e rritim$, matim pr (do rast vlerat e rryms dhe

tensionit n ngarkes . Me vlerat e matura ndrtojm karakteristikn e ngarkess q do t ketformn si n fig. >. *m re se sht rnse kjo pr shkak t reaksionit t induktit dhernieve t tensionit 2i:i .%arakteristika e punimit me ngarkes #kurba /, fig. >$ sht e ngjashme me karakteristikn e

punimit pa ngarkes #kurba , fig.>$ , por ndodhet nn kt karakteristik pr shkak trnieve t tensionit n qarkun e induktit dhe zvoglimit t fluksit nga efekti (magnetizues ireaksionit t induktit.

Fig%.@% Karakteristika e)unimit me ngarkes

Fuhet karakteristika e jashtmee gjeneratorit meeksitim t pavarur # 3ig. /?$, pr+e konst. dhe nkonst., kurba q paraqet varsin e tensionit tgjeneratorit nga rryma e ngarkess + prrrym ekstimi dhe n konstante.

Fig% &0% Karakteristika e

jashtme e gjeneratorit me eksitim t)avarur

17


18/46

&ga karakteristika e jashtme vem re se me rritjen e rryms s ngarkess, tensionizvoglohet. %y zvoglim i tensionit bhet pr dy arsye'

. :ritja e rryms s ngarkess forcon efektin (magnetizues t reaksionit t induksit, prpasoj zvoglohet fluksi dhe f.e.m, gj q (on n zvoglimin e tensionit./. :riten rniet e tensionit n qarkun e induktit+i-i .

Fuajm rnie tensionidiferencn ndrmjet tensionit n punimin pa ngarkes me at nominal

B:E0- Bn

Tensioni gjeneratorit mbahet konstant me ndihmn e reostatit t rregullimit :rreg. "rparsi ektij gjeneratori sht se me rritjen e rryms n ngarkes tensioni zvoglohet shum

pak,ndrsa e meta kryesore e tij sht d.m.d e nj burimi t jashtm ushqimi%

!jeneratort me eksitim t pavarur prdoren n ato raste ku krkohet nj rregullim tensioni nkufij t gjer, pr ushqimin e motorve ngarkesa e t cilve ndryshon me hope si p.sh.motort me rrym t vazhduar t eksavatorve, t vin(ave, etj. E meta e ktij gjeneratori shtse ai krkon nj burim t jashtm eksitimi dhe kjo ka leverdi vetm pr gjeneratort me fuqit madhe.


19/46

Fig% &.% Skema dhe karakteristika e jashtme e gjeneratorit me eksitim n seri

%y tip gjeneratori, pr ve(orit q ka #pr nj ndryshim t vogl t rryms s ngarkess,tensioni ndryshon shum$, nuk gjen prdorim n praktik prandaj edhe nuk studiohet.

*.).2. $jeneratort me eksitim n paralel

Fuhet kshtu pasi pshtjella e induktit dhe ajo e eksitimit jan t lidhura n paralel mestyre.Farku i eksitimit ushqehet nga vet indukti. kema e lidhjes dhe e vetekstimit t tijtregohet n fig.// m posht.:ng reostat prfaqson ngarkesnI (els q realizon lidhjen me ngarkesn


20/46

a$ Farku magnetik i tyre duhet t ket magnetizim mbetsb$ "shtjella e eksitimit duhet t lidhet n mnyr t till q Kmbet me Ksupt mblidhen.c$ :ezistenca e qarkut t eksitimit duhet t jet m e vogl se nj vler kritike # :eL :ekr 1d$ Farku i ngarkess s gjeneratorit t jet i hapur.

*.).*. $jeneratort me eksitim t przier

Meqense rritja e ngarkess sjell uljen e tensionit n gjeneratorin me eksitim n paralel dherritjen e tensionit # n pjesn rritse t karakteristiks s jashtme$ n gjeneratorin n seri, prt pasur nj tension konstant n gjenerator, lindi ideja q t vendoset n po ato pole nj

pshtjell eksitimi paralele "E" dhe nj pshtjell n sero "E #fig./4$.

:ng reostat q prfaqson ngarkesnI (els q realizon lidhjen me ngarkesn sigures q bn mbrojtjen nga l.sh


21/46

*..1. Karakteristika e punimit pa ngarkes

%arakteristika e punimit pa ngarkes e gjeneratorit me eksitim paralel realizohet sipasskems n figurn /5 m posht, kur (elsi Isht i hapur dhe 2ng ?.

%jo karakteristik n6irret duke e ushqyer pshtjelln e eksitimit nga nj burim i jashtm kurgjeneratori sht i pa vn n pun m par, por edhe duke e lidhur n paralel me induktin 2 e,

prsri sht shum e vogl. %arakteristikat jan t njjta pr t dy rastet .

Fig% &7% Skema e lidhjes e gjeneratorit me eksitim )aralel

Fig%&2%Karakteristika e )unimit )a ngarkes e gjeneratorit me eksitim )aralel

F gjeneratori t veteksitohetduhet t ket nj magnetizim mbets n qarkun magnetik tpoleve t tij.!jat rrotullimit t induktit fluksi mbets indukton n pshtjelln e induktit njf.em t vogl e cila krijon nj rrym eksitimi t vogl. %jo rrym krijon nj fluks shtes.3usha magnetike rezultante do t rritet ose zvoglohet n varsi t kahut t fluksit mbets dheatij shtes, q varet nga kahu i rrotullimit dhe lidhja e pshtjellave t eksitimit me at tinduktit.Pr nj lidhje t dhn t )shtjellave ka vetm nj kah rrotullimi t mundshm%$ mn'r 9 gjeneratori t veteksitohet ka vetem nj vler t caktuar t re3istencs s

9arkut t eksitimit rreg PEP1, 9 9uhet re3istenc kritike%

21


22/46

*..2. Karakteristikae punimit me ngarkes

%arakteristika e punimit me ngarkes e gjeneratorit me eksitim paralel realizohet sipasskemes n fig./5 kur (elsi I sht i mbyllur. &drtimi i saj fillon nga pika < me

koordinat#2n ,Gn$. "ikat e tjera gjenden duke rritur, me ndihmn e :ng ,rrymn 2n. "r (dovler t rryms matim vlerat prkatse t tensionit. Me vlerat e matura ndrtojmkarakteristikn q do ket formn si n fig./9 m posht.

Fig% &=% Karakteristika e )unimit me ngarkes e gjeneratorit me eksitim )aralel*m re se sht rnse kjo pr shkak t reaksionit t induktit dhe rnieve t tensionit 2 i:i.

%arakteristika e e punimit me ngarkes e gjeneratorit me eksitim paralel sht e ngjashmeme at t gjeneratorit me eksitim t pavarur, por m rnse.Eprsia e ktij tipi shtmos prdorimi i nj burimi t jashtm ushqimi. Tensioni gjeneratoritmbahet konstant me ndihmn e reostatit t rregullimit :rreg.


23/46

Fig%&>% Skema e lidhjes e gjeneratorit me eksitim t )r3ier

&dryshojm rrymn 2 me ndihmn e :ng duke mbajtur konstante shpejtsin e rrotullimit. Mean t


24/46

Tema msimore nr%7( $johuri mbi motort e rr'ms s va3hduar Mo%%41

Motort e rryms s vazhduar kan gjetur nj prdorim t gjer, si p.sh n industri apoelektrotransport, ku krkohet nj rregullim i vijueshm dhe n kufij t gjer i shpejtsis.ipas mnyrs s eksitimit, motort e rryms s vazhduar klasifikohen n mnyr tngjashme me gjeneratort, domethn n motor me eksitim t pavarur, paralel, seri dhe t

przier.Motort me eksitim t pavarur, zakonosht ndrtohen me fuqi shum t madhe pasi rregullimi

i rryms s eksitimit sht m i prshtatshm dhe m ekonomik. &ga cilsit e tij, motori meeksitim t pavarur dhe motori me eksitim n paralel jan pothuajse t njllojt, prandaj do tstudiojm vetm motort me eksitim paralel.

7%.% Kth'eshmria e motorve t rr'ms s va3hduar

i( e kemi theksuar edhe m par, makina e rrym s vazhduar sht e kthyeshme, q do tthot se e njjta makin mund t punoj edhe si gjenerator, edhe si motor. %jo n varsi tenergjis fillestare t har6huar. %ur makina punon si gjenerator, f.e.m q induktohet n induktsi dhe rryma kan t njjtin kah, t kundrt me momentin elektromagnetik q lind n makin ."ra, momenti Mem ka karakter frenues.

%ur makina punon si motor, f.e.m q induktohet n indukt ka kah t kundrt me rrymn qkalon n t dhe t njjt m M em . Memka karakter rrotullues , f.e.m quhet kundrelektromotor

24


25/46

# f.k.e.m$ .

7%&% 6isa ve?ori t motorve t rr'ms s va3hduar

/kuacioni i qarkut elektrik jepet nga formula : B - Ei: !ii .

&ga shprehja e msiprme, del q ekuacioni i ekuilibrit t f.e.m. t motorit q rrotullohet men konst. do t jet 'B : Ei !ii

/kuacioni i momenteve. Mem q zhvillon ai n boshtin e tij# q m posht do ta shnojm meM$, duhet t ekuilibroj momentin e punimit pa ngarkes M?. "ra, ekuacioni i ekuilibrit tmomenteve t motorit 'M : M0 M&: Mst"ra , kur motori rrotullohet me shpejtsi konstante, momenti rrotullues dhe momenti statik irezistencave n boshtin e tij ekuilibrojn njritjetrin.3uqia elektromagnetike #"em$ prfaqson

pjesn e fuqis elektrike , q shndrrohet n fuqi mekanike . Momentin nominal t motorit ,kur njohim fuqin niminale #"n$ dhe rrotullimet nominale nn' Mn ?,9 "n-nn, ku "n n #$ ,n nn rrot-s. %ur n jepet n rrot-min , kemi ' Mn >,77 N"n-nn.

0dryshimi i kahut t rrotullimit t motorit ,bhet n dy mnyra '% duke ndryshuar kahun e rryms q kalon n prcjellsit e induktit

% duke ndryshuar kahun e rryms q kalon n mbshtjelln e eksitimit

7%


26/46

:regullimi me an t fluksit realizohet me ndihm t reostatit t rregullimit seri pr motorinn paralel dhe n paralel pr motori n seri. %jo mnyr lejon vetm rritjen e shpejtsis %

7%2% Motort e rr'ms s va3hduar me eksitim n )aralel

kema e motorit me eksitim n paralel tregohet n fig./> m posht. :eostati i nisjes kufizonrrymat e nisjes, ndrsa ai i rregullimit ndryshon shpejtsin e motorit.

Fig%&@% Skema e motorit me eksitim n )aralel

I (els sigures pr mbrojtjen nga l.sh


27/46

rregullimit e motorit me eksitim n )aralel

Fuhet karakteristik elektromekanikevarsia e shpejtsis nga rryma n indukt n f#2 i $ prtension G dhe vler t :rreg konstante.


28/46

zhdrejt me shpejtsin n.*arsia e tij do t jet nj lakore q fillon n origjin dhe sht elakuar pak sipr. Hakorja e momentit t plot M, grafikisht gjendet si shum e t dy lakorevet msiprme.

Karakteristika e rryms +2f(3!) sht e njjt me at t momentit t plot por me njkoeficient tjetr.

7%=% Iumbjet dhe rendimenti n M%%4

)..1. Klasifikimi i humbjeve n makinat elektrike

!jat puns me ngarkes t makins, nj pjes e energjis nuk mund t shndrrohet n energjit dobishme. %jo pjes energjie shprndahet kryesisht n form n6ehtsie n mjedisinrrethues dhe quhet energji e 0 humbur1. "ra, procesi i shndrrimit t energjis elektrike nmekanike dhe anasjelltas, shoqrohet me humbje t energjis. Pumbjet mund t jenkonstante, q nuk varen nga ngarkesa, dhe t ndryshueshme, q varen nga ngarkesa .

& humbjet konstantebjn pjes humbjet magnetikedhe humbjet mekanike.

3umbjet magnetikeprbhen nga shuma e humbjeve pr dukurin histerezis dhe nga rrymat3uko. Pumbjet pr histerezis shkaktohen kryesisht nga rimagnetizimi i (elikut t induktitgjat rrotullimit t tij n fushn magnetike t poleve. Pumbjet magnetike varen ngafrekuencat e rimagnetizimit t (elikut t induktit # meqnsef pn- 9? , ather varen nganumri i rrotullimeve$, nga madhsia e induksionit magnetik + dhe nga lloji i (elikut. Pumbjetmagnetike #ose n (elik$ jan ' p( pP = p3 , ku p( humbjet n (elik, pP ) humbjet ehisterezis dhe p3) humbjet fuko.

3umbjet mekanikekrijohen pr shkak t frkimit n kushinetat , t fur(ave me kolektorin, tinduktit me ajrin dhe humbjet pr ventilim. Pumbjet mekanike varen nga shpejtsia emakins. Meqnse shpejtsia mbetet pothuajse konstantepr (do ngarkes, ather edhehumbjet mekanike mbetetn t pandryshueshme pr (do ngarkes. & makinat me fuqi deri n?? kQ humbjet mejanike prbjn / ) 5 O t fuqis nominale.huma e humbjeve mekanike dhe magnetike prbjn humbjet e punimit pa ngarkes ' P0: )? B!e

3umbjet e ndryshueshme jan humbjet elektrike q shndrrohen n n6ehtsi, nmbshtjelln e induktit dhe t eksitimit. %to humbje varen nga ngarkesa, prandaj ato quhenhumbje t ndryshueshme .

3umbjet shtes n makinat e rryms s vazhduar prbhen nga' humbjet n (elikun efundeve t poleve, t krijuara nga pulsimi i fluksit magnetik kryesor pr shkak t pranis sdhmbve n periferin e induktitB humbjet n (elikun e induktit pr shkak t shtrembrimitt fushs magnetike kryesore nga reaksioni i induktitB humbjet nga rrymat fuko n bakrin e

pshtjellave kur kto jan ndrtuar me prcjells me seksion t trashB humbjet n lidhjetbarazuese, etj.

)..2. %endimenti n makinat e rryms s vazhduar

%endimentii makins s rryms s vazhduar prfaqson raportin e fuqis s dobishme 3!ndaj fuqis q merr makina 3' J : P&P.

28


29/46

:endimenti mund t prcaktohet me metodn e drejtprdrejt ose jo t drejtprdrejt . ipasmetods s par , prcaktimi i rendimentit bhet duke matur fuqit " dhe "/. %jo metod nuk

prdoret pasi nuk sht e sakt dhe shoqrohet me humbje energjie sepse krkon q makinnta ngarkojm me fuqin e plot. "r t prcaktuar rendimentin n praktik prdoret metoda joe drejtprdrejt.

& metodn jo t drejtprdrejt, prcaktohen me rradh t gjitha humbjet dhe gjendet shumae tyre ' ) : )c )mek )el )fur?"as prcaktimit t shums s humbjeve, prcaktohet rendimenti duke matur njrn prejfuqive."r gjeneratorin kemiJ : P& P& ), ndrsa )r motorin J : P.L ) P.%

Makinat e rryms s vazhduar ndrtohen q t ken rendiment maksimal pr ?,;7 ) ?,A7 tngarkess nominale sepse, nga njra an, kjo sht ngarkesa mesatare pr t ciln atoshfrytzohen, dhe nga ana tjetr pr " R #?,;7 ) ?,A7$ , deri n " n humbjet rriten shum shpejt

dhe pr pasoj rendimenti zvoglohet pak. %jo shpjegohet m faktin se rritja e mtejshme engarkess, sjell zvoglimin e rendimentit, pasi n kt rast humbjet elektrike, t cilat jan n

prpjestim t drejt me katrorin e rryms, fillojn t bhen m t mdha sesa rritja e fuqis sdobishme.

7%>% Makinat s)eciale t rr'ms s va3hduar

& shum raste, makins s rryms s vazhduar i krkohen kushte t tilla t cilat makinat mekonstruksion normal q kemi analizuar m sipr nuk i plotsojn dot. %jo ka (uar n krijimine numri special t makinave t rryms s vazhduar. 8isa prej tyre jan'$jeneratori i saldimit me tri pshtjella eksitimi

!jeneratort e saldimit duhet t plotsojn dy krkesa' t sigurojn rrym pothuajsekonstante pr rezistenc t ndryshueshme t harkut elektrik #gjatsi e ndryshueshme eharkut$, dhe t duroj regjimin e lidhjes s shkurtr# q ndodh gjat procesit t saldimit n(astin e takimit t elektrods me materialin q ngjitet$.%ushtet e msiprme plotsohen athere kur karakteristika e jashtme e gjeneratorit sht sin figurn 44 m posht' "rdorim t gjer ka gjetur gjeneratori i saldimit me tri pshtjella,

skema e t cilit tregohet n figurn 45.

29


30/46

Fig%


31/46

Fig%


32/46

Fig%% Skema e ndrtimit t transformatorit

Transformatori ka dy ose m shum pshtjella q kan lidhje elektromagnetike ndrmjet tyreme ann e fluksit magnetik t prbashkt. "shtjellat jan t izoluara elektrikisht nga njra )tjetra. %orniza prfaqson qarkun magnetik mbi t cilin jan vendosur dy pshtjella menumr t ndryshm spirash."shtjella q lidhet me rrjetin quhet parsore dhe gjith parametrate saj, shnohen meindeksin '

Q) numri i spirave n parsorG) tensioni parsorE) f.e.m. parsore2) rryma n parsor ....etj

"shtjella q lidhet me konsumatorin quhet dytsore. T gjith parametrat e saj, shnohen meindeksin / 'Q/) numri i spirave n dytsorG/) tensioni dytsorE/) f.e.m. dytsor2/) rryma n dytsor... etj"r t forcuar lidhjen magnetike ndrmjet pshtjellave, n shumicn e transformatorve ,

pshtjellat vendosen n brthamn e (elikut. Transformatort q nuk kan brtham (elikuquhen ajror. %ta prdoren prdoren n rryma alternative me frekuenca t larta, p.sh. mbi/???? Pz. "r frekuenca t tilla , prdorimi i brthams s (elikt shoqrohet me humbjefuko dhe histerezis shum t mdha. Transformatort me fuqi shum t vogl q prdoren nradioteknik, ndrtohen me brtham ferriti, i cili ka humbje magnetike shum t vogla."shtjella e transformatorit q lidhet me burimin e energjis elektrike, quhet primare. Tgjitha madhsit q i prkasin ksaj pshtjelle, si p.sh. numri i spirave, tensioni, rryma, etj.,quhen primare dhe shnohen me indeksin # 5, , +, etj.$

"shtjella nga e cila merret energjia elektrike quhet pshtjella sekondaredhe madhsit q iprkasin asaj quhen sekondare #shnohen me indeksin /$.Transformatort q kan dy pshtjella quhen transformator me dy pshtjella, ndrsa ata metre ose katr t tilla quhen transformator me tri ose m shum pshtjella.

& figurn 4A m posht paraqiten shenjat grafike konvencionale t transformatorve.

32


33/46

Fig%


34/46

& varsi t fuqis qarku magnetik dhe pshtjellat mund t vendosen n kazan me vaj, ose tlihen n ajr. %azani mund t jet i formave t ndryshme #i valzuar, tubolar, radiator$. "r trritur efektin ftohs prdoren ventilatort. *aji ka dy funksione' ftohs dhe izolues. Mbikapakun e kazanit vendoset zgjeruesi i vajit. Hidhja e pshtjellave me qarkun e jashtmrealizohet me izolator kalimtar.

& fig.4> m posht tregohet nj transformator fu9ie #transformatori i cili shrben prtransformimin e energjis s rryms alternative n rrjetat elektrike t sistemeve energjetike, si

p.sh. npr centrale, nnstacione, ndrrmarje industriale, lagje banimi, etj$.

Fig%


35/46

3luksi kryesor indukton n dy pshtjellat f.e.m E dhe E/ , ndrsa ai i shprndarjes f.e.m tshprndarjes Esh j2? 6 .Tensioni G ekuilibrohet nga E , Esh ,2? Nr . Ekuacioni i ekuilibrit t f.e.m pr kt regjim dot jet'B. : -E. j C !0 CN. !. Cr.Fuhet rezisten e plot e pshtjells parsore t transformatorit, madhsia e cila jepet nga

formulaO.: r.jN. %Tensioni n dytsor do t ekuilibrohet nga f.e.m dytsore E /, B&0 : E& ,ndrsa rryma n dytsor dot jet !&: 0:ryma q merr transformatori nga rrjeti shtshum e vogl, /O ?O t 2n. 3uqia q merr transformatori nga rrjeti sht shum e voglB ajombulon humbjet pa ngarkes )0 %8iagrama vektoriale e ktij regjimi paraqitet n fig.5m posht. !jat regjimit pa ngarkes, parametra kryesorq prcaktojm jan k,p? ,2? ,cosS?n.

Fig% 7.% 6iagrama vektoriale e regjimit t )unimit )a ngarkes.*.2. %egjimi i punimit me ngarkes

7ransformatori punon me ngarkes kur parsori lidhet n rrjet dhe dytsori me

konsumatorin. kema e transformatorit pr kt regjim tregohet n fig.5/ m posht. &parsor kalon rryma 2 ,ndrsa n dytsor 2/ .

Fig% 7&% Skema e transformatorit n regjimin e )unimit me ngarkes

Ekuacioni i ekuilibrit t f.e.m pr parsorin dhe dytsorin do t jen B. : -E. j !. N. !. Cr.

35


36/46

dhe B&: E& -j !& N& - !& r& %Fuhet rezistenc e plot e pshtjells dytsore t transformatorit madhsia e cila jepet ngaformula D/ r/=j6/ .&drsa rryma n transformator do t shprehet nga ekuacioni!. : !0L !& %3luksi kryesor n transformator sht i njjt pavarsisht regjimit t tij. m posht.

Fig%7


37/46

"arametrat 6? dhe r?prfaqsojn rezistencen e qarkut magnetik. 8iagrama vektoriale pr kttransformator sht e njjt me at t regjimit me ngarkes, ndryshohen vetm madhsit edytsorit t reduktuar.

Fig% 77% Skema e 3vndsimit t transformatorit t reduktuar

2%2% Transformatori trefa3or4ransformatori trefazor shrben pr transmetimin e tensionit trefazor. Farku magnetik i tij

prbhet nga tre thupra t lidhura mes tyre me dy zgjedha. Mbi (do thupr vendosen dypshtjella, parsori dhe dytsori i (do faze. 3illimet e pshtjellave parsore shnohen meshkronjat e mdha


38/46

jet i kundrt, si( tregohet n fig. 59 m posht.

Fig% 7=% 6rejtimi i vektorve t f%e%m n varsi nga mn'ra e thurjes s )shtjellave dhe

e emrtimit t bornave%

"r t prcaktuar kndin e zhvendosjes ndrmjet f.e.m Edhe E/, zakonisht prdoret rregullae ors. "r kt, vektori i f.e.m t tensionit t lart E vendoset gjithmon tek / dhe

prfaqsohet nga akrepi i madh, ndrsa ai i tensionit t ult E/nga akrepi i vogl sipas rastitvendoset tek / ose 9. "r rastin e par kemi grupin / dhe shnohet 2-2/, pr rastin e dytkemi grupin 9 q shnohet2-29. & fig. 5; m posht ilustrohen t dy rastet.

Fig% 7>% Prcaktimi i kndit t 3hvendosjes me an t rregulls s ors

$rupi i lidhjespr transformatorin trefazor prcaktohet nga kndi i shfazimit ndrmjetvektorve t f.e.m t linjs E


39/46

a1 QQ-.& b1 Q-..

Fig% 7/% Skemat e gru)it t lidhjes )r transformatorin trefa3or

2%>% Iumbjet dhe rendimenti n transformator

%endimenti i transformatoritprcaktohet nga raporti i fuqis s dobishme 3!me fuqin ehar8huar 3 dhe jepet nga formula J: P& P. ose JH : P& P. 1.00:endimenti i nj transformatori sht shum i lart, rreth >?O apo >>O.


40/46

Fig% 7@% Skema )unimit n )aralel t transformatorve njfa3or

!jat lidhjes n paralel t transformatorve duhet t plotsohen disa kushte pr t siguruarkushte t prshtatshme pune t tyre'a) koefi"entt e transformimit t t dy transformatorve duhet t jen t njjt, domethn

k 0 k. "lotsimi i ktij kushti eleminon lindjen e rrymave barazuese n dytsorin etransformatorve gjat regjimit pa ngarkes. & praktik lejohet nj toleranc q sUduhett kaloj ?,7O nga mesatarja algjebrike e koeficientve.

b) tensionet e lidhjes s shkurtr t t dy 7- duhet t jen t barabart :Bsh! : Bsh!! %&praktik lejohet nj toleranc jo m shum se ?O nga mesatarja arithmetike e tyre, mekusht q fuqit nominale t transformatorve t mos ndryshojn m shum se -4.

c) grupet e lidhje, n rastin e transformatorve trefazor t ky"ur n paralel, duhet q t

jen t barabart, n mnyr q f.e.m e dytsorve t tyre t jen n faz. 0 kt rast nuk

lejohet asnj toleranc.

2%@% regullimi i tensionit n transformator

"r shkak t humbjeve q ndodhin n transmetimin e energjis, tensioni pran burimit nukdo t jet i njjt n fundin e tij dhe kjo reflektohet edhe n konsumator. Hind kshtudomosdoshmria e rregullimit t tensionit q t sigurohet nj furnizim normal i tyre. %jorealizohet nprmjet koefiientit t transformimit k, duke ndryshuar numrin e spirave ttransormatorit nga ana e parsorit #Q $. & praktik prdoren dy mnyra' % rregullim me shky"je t transformatorit nga rrjeti

% rregullim nn ngarkes (pa shky"je nga rrjeti)

.5.1. %regullimi me shky"je nga rrjeti

40


41/46

Mnyra e rregullimit me shky"je nga rrjetiprdoret n transformatort uls t vendosur nkabinat e transformimit, nga ana e tensionit t lart. Ielsi q prdoret pr ndryshimin enumrit t spirave vendoset mbi kapakun e transformatorit dhe del m i lir #2 L 2/ $.ipas

ksaj mnyre, tensioni mund t ndryshoje nga 7O deri n =7O e vlers s tensionit nominal.& mnyr skematike kjo gj tregohet n fig.7? m posht.

a' duke ndryshuar numrin e spirave

b' duke ndryshuar numrin e spirave

t pshtjells sekondare t pshtjells primare

Fig% 20% regullimi i tensionit me shk'?je nga rrjeti

.5.2. %regullimi i tensionit nn ngarkes

kematikisht procesi i rregullimit tregohet n fig. 7 m posht. Ielsi q realizon ktpro(es sht i paisur me nj reaktor :, t vendosur midis kontakteve t lvizshme t tij dheq mbron pshtjelln. %omandimi i (elsit kryhet nga nj transmision me motor elektrik qmund t jet i automatizuar.

Fig% 2.% regullimi i tensionit nn ngarkes

41


42/46

.5.*. 6kemat e lidhjes s pshtjellave t transformatorve

"shtjellat e transformatorve mund t lidhen n tri mnyra' n yll # fig.7/[$, n trekndsh#fig.7/b$ dhe n zigzag #fig.7/c$. Hidhja n yll prdoret n tensione t larta pasi pshtjells iushtrohet tensioni i fazs, i cili duke qn \4 her m i vogl se tensioni i linjs, krijon lehtsi

pr izolimin e saj.

a b c

Fig% 2&% Mn'rat e lidhjes s )shtjellave t transformatorit

Hidhja n trekndsh prdoret n transformatort me tensione t ulta dhe me rryma tmdha, sepse lejon t zvoglohet seksioni i prcjellsve t pshtjells, pasi rryma n

pshtjell sht \4 her m e vogl se rryma e linjs..& lidhjen zigzag pshtjella e seicils faz sht e ndar n dy pjes t barabarta dhe vendosetn dy thupra t ndryshme. %jo gj, nga njra an krijon mundsin q t zvoglohet asimetriae rrymave, por nga ana tjetr har6hon m shum prcjells. %jo mnyr lidhjeje prdoret nraste speciale si p.sh. n transformatort e drejtuesve me zhiv, t furrave elektrike me hark,etj

2%.0% Ti)e t tjera transformatorsh

.1/.1. 7utotransformatori


43/46

Fig% 2


44/46

k.& :. & :E. E& k.


45/46

%ta transformator prdoren zakonisht pr ndryshumin e rryms njfazore n dy fazore meknd t zhvendosjes A?? .

& drejtuesit e fuqishm prdoren transformator t till tre apo m shum fazor prndryshimin e rryms n gjasht, nnt apo m shum fazore. +rthama magnetike n ktrast sht tre kolonshe, mbi (do kolon t s cils vendosen tre, gjasht, apo m shum

pshtjella pr (do faz. Tre shrbejn si parsore, gjasht si dytsore. "shtjellat dytsorelidhen n yll t kundrt si n fig.77 m posht.

Fig% 22% "idhja 'll e)shtjellave

.1/.). 4ransformatori i saldimit

Transformatori i saldimit zakonisht sht transformator nj fazor uls tensioni q shrben prbashkimin apo ndarjen e metaleve nprmjet harkut elektrik.


46/46

6kema elektrike

Fig% 2=% Transformatori i saldimit

3 lenda makina elektrike tema 1 5 kl 11 elektroteknik 2014

Documents