32_metabolik

METABOLİK HASTALIKLAR BÖLÜM 32 323

Yenidoğan metabolik tarama testleri ve 1/20.000 den daha sık görülen hastalıklar: Fenil ketonüri (Guthrie testi), Konjenital Hipotiroidi (TSH, T4)

DOĞUMSAL METABOLIK HASTALIK DÜŞÜNDÜREN SEMPTOM VE KLINIK BULGULAR

Semptomlar* Normal bir dönemi izleyen akut kötüleşme* Letarji ve koma* Hipotoni ve konvülziyonlar, dirençli hıçkırık* Apne ve solunum sıkıntısı* Sepsis (özellikle E.coli sepsisi)* Anormal koku,* Sarılık* Dismorfik özellikler* Organomegali* Aile öyküsü ve akrabalık varlığı

Klinik Bulgular* Fasiyal dismorfizm* Katarakt ve retinopati* MSS anomalileri, ansefalopati* Hipertrofik ve dilate kardiyomiyopati* Hepatomegali* Multikistik displastik böbrek* Miyopati, hipotoni* Anormal koku

DOĞUMSAL METABOLIK HASTALIKLARDA İDRAR BULGULARI

İdrar Rengi * Homogentisik asidüri (alkaptonüri) (siyah) * Triptofan malabsorpsiyonu (mavi) * Miyoglobinüri, porfiri (pembe-kırmızı) * Porfiüri (porto şarabı)

İdrar Kokusu* Glütarik asidemi tip II (terli ayak)* Fenilketonüri (küf yada ölü fare)* Akçaağaç şurubu kokulu idrar hastalığı (yanmış şeker, çemen)* İzovalerik asidemi (terli ayak)* Beta metililglisinüri (kedi sidiği)* Trimetilaminüri (kokmuş balık)* Tirozinemi (küf) * Ürik asidopati (sarı-portakal)

Genel olarak DMH tanısı şüphelendiren 3 ana semptom ve bulgu grubu vardır:1) Metabolik asidoz, 2) Nörolojik anormallikler, 3) Dismorfik bulgular

Metabolik asidoz DMH’nın en önemli laboratuvar bulgusudur ve buradan yola çıkan algoritma ile bir çok hastalığın tanısı konabilir. Galaktozemi ve Löwe sendromu (Okulo-serebro-renal sendrom. Konjenital katarakt, Proksimal RTA, Mental redardasyon, X’e bağlı resesif geçer) diğer bir çok metabolik hastalıkta olduğu gibi proksimal RTA ile birlikte olabilir....RTA’nın en sık olduğu metabolik hastalık grubu enerji

metabolizması hastalıklarıdır.

32 METABOLİK HASTALIKLAR

BÖLÜM 32 METABOLİK HASTALIKLAR 324 METABOLİK HASTALIKLAR BÖLÜM 32 325

Anyon GAP’ın arttığı metabolik asidoz glukoz ve keton düzeylerine göre üç kategoriye ayrılır. Ketonlar yağ asidi oksidasyonu sonucu oluştukları için keton yokluğu özellikle hipoglisemi ile birlikteyse akla ilk olarak yağ asidi oksidasyon defektleri gelir. Yağ asidi oksidasyon defektleri ileri yaşlarda Reye sendromu benzeri hastalık tablosu ile gelebilir

ì SPECIAL KUTU

Nonketotik hiperglisinemi otozomal resesif geçişlidir...Bebeğin ilk 2 günü normal geçer, daha sonra hipotoni,

letarji, emme zayıflığı başlar, ardından da kontrolü çok güç olan konvülziyonlar gelir. İnatçı hıçkırıklar görülür.

Genellikle letaldir. Yüksek doz benzodiazepinler, Na-benzoat ya da dextrometorfan bazen işe yarayabilir.

ì SPECIAL KUTU

Molibden kofaktör eksikliği otozomal resesif geçişlidir.. Hayatın ilk iki haftasında beslenme problemleri ve

konvülziyonları gibi bulgular verir. Hastalar hafif fasiyal dismorfik özellikler gösterirler. Nöronal migrasyon anomalisi

ve beyinde süngersi degenerasyon vardır. Molibden başta ksantin oxidaz olmak üzere bazı oksidazların kofaktörü

olduğu için bu hastalıkda ürik asit düzeyi düşük olur.

Keton düzeyi idrarda sadece 1+ kadar ise ve hipoglisemi de varsa bu durumda akla organik asidüriler ya da laktik asidoz gelir.

ì SPECIAL KUTU

Tİpik dismorfik özellik gösteren hastalıklar:

Peroksizomal hastalıklar (örn. Zellweger): MSS anomalileri, katarakt, hepatomegali, multikistik displastik

böbrek

Yağ asidi oksidasyon defektleri ve glutarik asidemi tip 2: Hipertrofik kardiyomiyopati ve multikistik displastik

böbrek

Menkes hastalığı: Hafif dismorfik özellikler, hipopigmentasyon, kırılgan ve dolaşık saçlar

�Eğer ürik asit azalmış ve amonyak düzeyi normalse Molibden kofaktör eksikliği düşünülür. Plazma glisin düzeyi yüksek bulunursa nonketotik hiperglisinemi tanısı konur.

ì SPECIAL KUTU

Lizozomal depo hastalıkları iki tanesi hariç yenidoğan döneminde dismorfik bulgu vermezler:

� I-Cell hastalığı (Mukolipidoz II): kaba yüz görünümü, hepatosplenomegali.

� Pompe hastalığı: Makroglossi, hipertrofik kardiyomiyopati

I)-FENİLKETONÜRİ (FKU)Fenilalaninin tirozine çevrilmesinden sorumlu fenilalanin hidroksilaz aktivitesinin yokluğu veya azlığı sonucu ortaya çıkar. Fenilalanin 12. Kromozom üzerinde bulunur. OR geçer. Kanda fenil alanin düzeyi yükselmiştir. Türkiye en sık görüldüğü ülkelerden birisidir (1:4000).


METABOLİK ASİDOZ

Anyon gap > 16

Laktat/piruvat oranı

Animonasit/organik asit

Keton artışı

Hipoglisemi

Glikojen depo hastalıklarGlikoneogenez defektleriEnrdokrin nedenler

Hiperkloremi, GIS kayıpları,RTA, Galaktozemi, Löwe send.

Hipoglisemi varsa Yağ asidi oksidasyon defekti düşünülür

Organik asidüriler

Mitokondrial Enerji metabolizması defektleri

Piruvat DehidrogenazPiruvat Karboksilaz

Hayır

Hayır

Anormal

Hayır

Artmış

DOĞUMSAL METABOLİK HASTALIKLARA YAKLAŞIM

Klasik FKU:Biyokimyasal blok sonucu oluşan fenilalanin yıkım ürünleri özellikle SSS üzerine toksik etkilidirler, bu metabolitlerin idrar ile atılımı artmıştır. Klinik bulgular (TUS Sorusu): Mental motor retardasyon ve gelişme geriliği, Mikrosefali, Hiperaktivite, hipertonisite, otistik davranış değişiklikleri konvülsiyon, Açık cilt, göz ve saç rengi, Ekzamatöz cilt lezyonları(TUS Sorusu).İdrarda fare pisliği veya küf kokusu, Büyüme ile osteoporoz artar. İlk 1-2 ay içinde inatçı kusmaları olan hastalar pilor stenozu ile karışabilir.,..

İdrar ve terde fenilasetik, fenillaktik, hidroksifenilasetik asit, fenilasetil glutamin ve fenilprüvik asit artar. Fenilasetik asit karakteristik fare pisliği (küf) gibi kokuyu verir, fenilprüvik asit ise FeCl3 testindeki renk değişikliğine neden olur. Tedavi edilmeyen vakalarda ilk başına dik tutama ile kendisini gösteren motor gerilik ortaya çıkar. reflekslerde hiperaktivite, hipertonisite vardır. Konvülzif nöbetler ve tremor olabilir. %50 vakada EEG anormallikleri 1. Aydan itibaren saptanır.

YD’nın geçici hiperfenilalaninemisi: FA hidroksilaz enziminin olgunlaşmasındaki gecikmeye bağlıdır.Daha çok prematüre bebeklerde görülür. FA düzeyi 10 mg/dl’nin altındadır.Sekel bırakmadan ve en geç 1 hafta içinde kendiliğinden düzelir.


NÖROLOJİK ANORMALLİKLER

Nörolojik Anormallikler

Dismorfik mi?

Ürik asit azalmış mı?

Glisin yüksek mi?

Metabolik Asidoz?

Hiperammonemi

Non metabolik nedenlerSepsis, MSS lezyonları,Malformasyon, ilaçlar...

Peroksizomal hastalıklar,Menkes hast, I-Cell hastalığı,Non metabolik sendromlarPiruvat dehidrogenaz eksikliğinde: corpus callosum agenezisiGalaktozemi: kataraktGlutarikasidüri: renal kistler

Bir önceki sayfadiki tabloya dön

Üre siklus defektleri

Non ketotik hiperglisinemi

Molibden kofaktör eksikliği

Hayır

Hayır

Hayır

Hayır

Hayır

Hayır

Evet

Evet

Evet

Evet

Evet

Tetrahidrobiyopterin (BH4) yetersizlikleri: Fenilalanin hidroksilaz normal bile olsa fenilalanin düzeyi yuksek bulunur.. BH4, aynı zamanda hem tirozin hidroksilaz (tirozinaz) hem de triptofan hidroksilaz’ın kofaktörlerini rejenere ettiği için katekolamin ve seratonin sentezi de bozulur. Hastalık konvülsiyon, hipotoni, koreiform hareketler ve psikomotor gerilikle kendini gösterir. MSS’de seratonin (triptofandan sentezlenir) ve dopamin (tirozinden sentezlenir) düzeyleri düşüktür. Diyet tedavisi FA düzeylerini düzeltmesine rağmen adı geçen nörotransmiterlerin eksikliği nedeni ile nörolojik bulgular ilerler.

Serumda artmış fenilalanini göstermek için tarama testi olarak Guthrie testi kullanılır. . Kan fenilalanin düzeyinin yükselmesi için bebeğin en az 2-3 beslenme yapmış olması gerekir. Bu nedenle kan örneği 48-72. saatlerde alınmalıdır(TUS Sorusu)..

TİROZİN METABOLİZMA BOZUKLUKLARI:Herediter Tirozinemi Tip I (Hepatorenal Tip)

OR geçer. Fumaril asetoasetat hidrolaz enzim aktivitelerinin düşük olması nedeniyle fumaril ve malleoloasetoasetat birikimine bağlı olarak karaciğer ve böbrek hasarı ön plandadır. Klinik belirtiler tirozinden çok tirozin metabolitlerinin KC,beyin ve böbrekte yaptığı hasara bağlıdır.


Akut infantil formda; Erken süt çocukluğu döneminde ortaya çıkan gelişme geriliği, ateş, hepatomegali, sarılık, irritabilite en sık rastlanan belirtilerdir. Hepatik yetmezliği bağlı ilk 2 yaş içinde ölüm gelişir. Kc yetersizliği çok ağırdır ve hızla siroz ve hepatoselüler CA gelişir.

Daha kronik seyreden formunda bulgular daha hafiftir ve 6 ay ile 1 yaş arasında ortaya çıkar. KC yetmezliği olur. Hepatoma gelişebilir. Tedavi edilmeyen olgular ilk 10 yıl içinde kaybedilir.

İlerleyici siroz, renal tubüler işlev bozukluğu (Fankoni sendromu) ve vitamin D’ye dirençli raşitizm görülür....Metiyonin metabolitlerine bağlı lahana kokusu duyulabilir.

AMİNOASİT METABOLİZMASI HASTALIKLARI


Süksinilasetoasetat artışı porfirin biyosentezinde defekte neden olur ve %40 hastada akut porfiriyi taklit eden akut polinöropati görülür. epizotlar halinde hipotoni, kusma, ayak ağrıları, ciddi karın ağrısı, konvülziyon ve solunum yetmezliği ile ani periferal nöropati görülür.

Kesin tanı serum ve idrarda süksinilasetoasetat ve süksinilasetonun arttığının gösterilmesi ile konur.KCFT leri bozulmuş, alfa-fetoprotein yükselmiş, hipofosfatemi vardır. Generalize aminoasidüri vardır.Kemik iliğinde trozin kristalleri birikimi gösterilebilir.

En etkili tedavi yöntemi KC transplantasyonudur.

Tirozinemi Tip II (RichnerHanhart Sendromu),(okulokutanöz tirozinemi): Karaciğer sitozolik tirozin aminotransferaz yetersizliği vardır. serum ve idrar tirozin düzeyleri çok yüksektir (25-50mg/dl). Çoğunlukla süt çocukluğu döneminde ortaya çıkar. Göz bulguları ilk semptomdur. Karaciğer, böbrek fonksiyonları ve diğer aminoasidlerin serum konsantrasyonları normaldir. Hafif ve orta derecede mental retardasyon(%50), Palmar ve plantar hiperkeratoz, Kornea ülseri: Bilateraldir, Keratit, fotofobi Yenidoğanların geçici Tirozinemisi: Normal YD’ların 1/10, prematürelerin 1/3’ünde 2 hafta kadar süren tirozinemiye rastlanabilir. Diyetten proteinin azaltılması ve askorbik asit verilmesi ile kan tirozin düzeyi düşürülebilir.

Hawkinsinüri: OD geçer. Şüt çocuğu sütten kesilip yüksek proteinli diyet ile beslenmeye başlayınca semptomlar başlar. Metabolik asidoz, ketozis, hepatomegali ve büyüme geriliği ile seyreder. Protein, FA ve tirozin den kısıtlı diyet ve C vit. tedavisine cevap başarılıdır.

Albinizm: Deri, saç ve irisin rengini veren melanin,melanositlardeki melanozomlarda tirozinaz enzimi aracılığı ile tirozinden sentezlenir...Hastalarda kırmızı ışık refleksi pozitiftir. Geç sekel olarak körlük ve squamoz cilt kanserleri gelişebilir.

Okülokutanöz albinizm: Otozomal resesif geçiş ... jeneralize tiptir. Melanin pigmentinde bozukluk vardır.. Jeneralize albinizmde hastalar açık renklidir. Saçlar ince, iris, sklera ve fundusta pigment yoktur. İlerleyici görme kaybı vardır.Parsiyel albinizm: Otozomal dominant geçiş gösterir. Deri ve saçlarda lokalize depigmente (vitiligo) alanlar vardır.Oküler albinizm: X-linked geçiş gösterir. yalnızca göz bulguları ile sınırlıdır.Chediak-Higashi sendromu: Kısmi bir okülokutanöz albinizm, nötropeni ve pyojenik enfeksiyonlara duyarlılık artışı ile belirlenen nadir bir albinizm tipidir.Alkaptonüri: Otozomal resesfi geçişlidir. Homojentisik asid oksidaz enzimin dedektif olması ile karakterize (TUS Sorusu). Tirozin parçalanamaz, vücutta birikir.Homojentisik asid ve oksidatif ürünleri idrar ile atılır. Hastanın idrarı bekletilince homojentisik asidin oksidasyonu ve polimerizasyonu ile idrar rengi siyahlaşır (TUS Sorusu) ve bezleri siyaha boyar. Kıkırdak ve diğer mezenkimal dokularda homojentisik asidin siyah polimerlerinin birikimi ile yanak, burun, sklera ve kulak renginde siyahlaşma görülür (Okronozis). En önemli bulgusu ilerleyici artropatilerdir. Hastaların idrarı NaOH ile siyah renk alabilir. Hastalığın etkin bir tedavisi yoktur. Prognozu iyidir, C vitamini oksitleşmeyi önleyebilmektedir.

KÜKÜRTLÜ AA METABOLİZMA HASTALIKLARHomosistinüri (Klasik tip): Kükürtlü aa metabolizma hastalıkları taze idrarda sodyum-nitroprussid testi ile basitce taranabilir. Bu testin sekonder olarak kükürtlü aa artışına neden olan tirozinemi Tip-I, ağır KC hast, prematürite, nöroblastom, B6 vit yet. Ve tirotoksikozda müspet reaksiyon verebileceği unutulmamalıdır.

Homosistinüri Tip-I: Sistationin b-sentaz eksikliği sonucu ortaya çıkar. OR geçer. Homosistein sistationine dönüşemez. Homosistin birikimi kollajenin çapraz bağlanma sürecini bozar. Bu nedenle hastalık belirtileri çeşitli organlardaki bağ dokusu bozukluklarına bağlıdır...Bebekler doğumda normaldir. 3-10 yaşları arasında göz bulguları ile ortaya çıkar...Oküler lens subluksasyonu(TUS Sorusu), glokom, myopi, spontan retina dekolmanı ve iskelet anomalileri gibi konnektif doku anomalileri, orta veya ağır zeka geriliği, vasküler anomaliler karakteristik bulgularıdır. Geç çocukluk döneminde Marfan sendromuna benzer; uzun ekstremiteler, ince ve uzun vücut yapısı, araknodaktili gelişir. İzovalerik Asidemi: İzovalerik CoA dehidrogenaz eksikliği sonucu lösinin 3-metilkarotonik aside dönüşümü bozulur ve izovaleril CoA metabolitleri birikir.Terli ayak kokusu karakteristik özelliğidir... Karnitin faydalıdır.


Aminoasid Metabolizma Hastalıkları

Hastalık-Eksik enzim

Klinik Laboratuvar Tedavi

Klasik FKU(FA Hidroksilaz)

1. ayda şiddetli kusma, MMR, mikrosefali, açık cilt, göz, saç rengi, konvulsiyon

İdrarda fare pisliği veya küf kokusu (fenilasetik asit), Fe3CL(+) (fenilpürivik asit)FA>20mg/dl

FA’den kısıtlı diyet

Malign FKU (Kofaktör BH4)

Klasik bulgular+ilerleyici nörolojik bulgular

SSS’de nörotransmiter dopamin ve seratonin düşük

Diyet, BH4, L-dopa, 5-OH-triptofan

TirozinemiTip-I(Fumarilasetoasetat

hidrolaz)

KC (siroz,hepatoselüler Ca)Böbrek (Fankoni send)Porfiriaya benzer polinöropati

İdrarda lahana kokusu, idrarda süksinil aseton ve süksinilasetat yüksek.

Tirozin, metiyonin ve FA’den kısıtlı diyet.NTBCKC Transplantasyonu

Tirozinemi Tip-II(Tirozin aminotransferaz)

MR, palmar-plantar hiperkeratoz, göz bulguları

KC, böbrek fonksiyonları normal, plazma aa düzeyi normal.

Tirozin, metiyonin ve FA’den kısıtlı diyet. NTBC KC trnnsplantasyonu

Alkaptonüri(Homogentisik asit oksidaz)

Okronozis, artropati İdrar NaOH ile siyahlaşır. C vit.

Homosistinüri Tip-I(Sisitationin sentaz)

3 yaş>Lens subluksasyonu, MR, Marfan send’na benzer görünüm, venöz tromboz

Plazma homosistin ve metiyonin yüksek, sistin düşük, Na nitropurissid (+)

Sistin+B6+proteinden kısıtlı diyet

Homosistinüri Tip-II(Metiyonin sentaz)

YD’da Kusma, hipotoni, büyüme geriliği, megaloblastik anemi, (tromboemboli ve lens dislokasyonu yok)

Metiyonin düşük B12

MSUD

Organik asidemi tablosu (metabolik asidoz, dehidratasyon, hiperamonyemi, hipoglisemi, ketonüri, lökopeni, trombositopeni)

Plazma valin, lösin, izolösin ve alloizolösin yüksek, İdrarda DNPH (+), pastırma çemeni kokusu.

B1, dallı zincirli aa’den kısıtlı diyet, diyaliz

IVAOrganik asidemi tablosu Terli ayak kokusu, idrarda izovalerik

asid ve izovalerik glisin yüksekGlisin

Propiyonik asidemi Organik asidemi tablosu Biyotin, matronidazol

Metilmalonik asidemiOrganik asidemi tablosu Kanda metilmalonik asid artar.

İdrarda propiyonik asid, metilsitrik asid artar.

B12+matronidazol

Propionik Asidemi: Propionil CoA karboksilaz biotin bağımlı mitokondriyal bir enzimdir, eksikliğinde kan ve idrarda propionik asit ve bu asidin bir çok metabolit birikir.Akut atakların tedavisinde amonyak ve toksik metabolitlerin uzaklaştırılması için periton dializi ve hemodializ yapılır. Hastaların uzun süreli takibinde proteinden fakir diyet ve biotin kullanılır. Metranidazol ile intestinal propiyonat üretimi azaltılabilir.

Metilmalonik Asidemi: ketoz, asidoz, anemi, nötropeni, trombositopeni, hiperglisinemi ve vücut sıvılarında fazla miktarda metilmalonik asid birikimi ile tanı teyid edilir. İdrarda propionik asit ve metabolitleri olan 3-hidroksipropionik asit ve metilsitrik asit de bulunur.Yüksek doz vitamin B12 tedavide verilir (TUS Sorusu). Metranidazol ile intestinal propiyonat üretimi azaltılabilir.

AMİNOASİT RENAL TRANSPORT DEFEKTLERİ

SİSTİNÜRİ: OR geçer. Sistin ve 3 dibazik aa’in (ornitin, lizin, arginin) transportu bozulduğundan idrarla atılımı artmıştır. Lisin daha fazla miktarda idrara geçmesine karşın çözünürlüğünün fazla olmas nedeniyle taş oluşmaz.İdrarda 250 mg/gr kreatinin üzerindeki sistin atılımı tanı koydurucudur.SİSTİNOZİS: Lizozomal membranlardan sistin transportunda taşıyıcı protein eksikliğine bağlı gelişen


lizozomal depo hastalığıdır. OR geçer. . Sistin kristalleri özellikle lökositlerde ve fibroblastlarda çok artmıştır. Genellikle hiperpreksia (aşırı kusma) ve dehidratasyon ilk bulgusudur. Daha sonra renal tubuler hasar gelişimi ile poliüri ve polidipsi gelişir...Fanconi Sendromu gelişimi (en hızlı hasar renal tübüllerde olur) ile gelişme geriliği, hipofosfatamik rikets görülür. Progressif böbrek değişiklikleri böbrek yetmezliğine neden olur...Sistin kristalleri kornea ve konjonktivada da birikir, erken dönemde fotofobi vardır. Hastalar açık renkli, sarı, soluk görünümdedir, böbrek yetmezliğinden kaybedilir...Kemik iliği, lenf bezi biyopsisinde, lökositlerde ve fibroblast kültürlerinde sistin depolanmasının gösterilmesi ile tanı konulur.LİSİNURİK PROTEİN İNTOLERANSI: Dibasik aminoasitlerin renal, intestinal ve hepatik transportunda defekt vardır. OR geçer. Lisin, arginin, ornitin idrar seviyeleri artmış, plazma düzeyleri ise düşüktür. Sistinüriden farklı olarak sistinin idrarla atılımında artma olmaz. Ornitinin azalması üre sentezinde bozukluğa ve hiperammonemi ve orotik asidüriye neden olabilir. Aminoasit kromatografisinde özellikle lizinüri saptanır.Klinikte kısa boy, osteoporozis, hipotoni, lens opasitesi, hiperelastik deri, hiperekstensible eklemler, açık saç rengi, hepatosplenomegali ve pansitopeni vardır.Tedavide protein kısıtlanmalı ve L-sitrülin desteği sağlanmalıdır.HARTNUP HASTALIĞI: Nötral aminoasitlerin = monobasic-monokarboksilik aminoasitlerin (alanin, serin, teronin, fenialanin, lizin, triptofan, histidin ve sitrulin) ince barsak mukozası ve renal tübüleslerden transportunda defekt vardır. OR geçer...Plazmada aminoasid konsantrasyonlarının artmamasına karşın jeneralize aminoasidüri vardır...Pellegraya benzer şekilde deride fotosensitivite ile güneş gören bölgelerde dermatit gelişir (Blue Diaper Sendromu) (TUS Sorusu). Serebellar ataksi vardır...Emilemeyen triptofanın barsak bakterileri tarafından parçalanması sonucu açığa çıkan indolik asit ve indicanın idrar atılımında artış vardır.FANKONİ SENDROMU: Proksimal tubulusde generalize transport disfonksiyonu sonucu ortaya çıkar. idrarda aşırı miktarda aminoasidüri, fosfatüri, glukozüri, hiperkalsiüri, hipostenüri, proteinüri ve bikarbonatüri karakterizedir. Ek olarak magnezyum, ürik asit ve diğer organik asitlerle, düşük molekül ağırlıklı tübüler proteinler, sodyum, potasyum ve su kaybı da olur...Nedenleri:Nefropatik sistinozis (çocuklarda en sık nedendir), Metabolik hast. (galaktozemi,von-gierke, tirozinemi Tip-I, wilson), Lowe sendromu (Okülo serebral distrofi), Herediter Früktoz İntoleransı,İdyopatik Fanconi Sendromu, Toksik ajanlar (Kurşun, civa, kadmiyum ve kullanma süresi geçmiş tetrasiklin kullanımı, ağır yanıklar, ağır malnütrisyon ve hiperparatroidi.)

Difüz hepatoselüler hasara neden olan metabolik hastalıklar• Galaktozemi• Fruktoz intöleransı• Tirozinemi Tip-I• Alfa-1 antitripsin eks• Wilson hast.

Laktik asidoz nedenler: • Şok : L/P: normal, ketoz yok• Kalp yetm: L/P: normal, ketoz yok• Ağır anemi : L/P normal, ketoz yok• Hipoksi:L/P: normal, ketoz yok• Organik asidemiler: (L/P: normal, Ketoasidoz, hiperamonemi,organik asidüri)• Glükoneogenez defektleri: G-6-P, F-1,6-DP, fosfoenol prüvat karboksikinaz. (L/P: normak, HM,

hipoglisemi,ketoz).• Yağasidi oksidasyon defektleri: (L/P: normal, nonketotik hipoglisemi, hiper amonemi, miyopati,

kardiyomiyopati).• PDH eks: (L/P: normal, ketoz yok, normoglisemi, ensefalomiyopati, hipotoni, MMR).• PC eks: ( L/P: >30/1, ketoz, ensefalomiyopati, hipotoni, MMR, BetaHB/Aseto AA: <2/1).

Glükoneogenezi başlatan enzimdir.• Solunum zincir hastalıkları: ( L/P:>30/1, ketoz, ensefalomiyopati, BetaHB/aseto AA: >2/1).


***En önemli bulgu miyopatidir (en sık Tip-1 aerobik kas lifleri tutulur). Hipertrofik kardiyomiyopati, hipertroidi(Luft send da), glomerüloskleroz, fanconi send, CPK ve BOS proteininde artma diğer bulgulardır.

***Glükoneogenezisi azaltmak için karbonhidrattan zengin gıda verilir. Riboflavin ve C vit. Yararlı olabilir.

*MELAS: Mitokondrial ensefalomiyopati, LA, inme, regged red fiber

*MERRF: Mitokondrial ensefalomiyopati, kasta parçalanmış kırmızı lifler (ragged red fibers), miyoklonik epilepsi,

*Kearns-Sayre send: Mitokondrial miyopati, oftalmopleji, regged red fiber, retinitis pigmentoza, A-V bloklar.

*Pearson send: Ağır makrositer anemi, nötropeni, trombositopeni.

ÜRE SİKLUS DEFEKTLERİ VE HİPERAMONEMİ

Protein metabolizması sonucu oluşan ve kullanılmayan azotlu bileşiklerin %90’ı KC’de amonyağa dönüşür ve amonyak üre siklusu ile vücuttan atılır. Bu siklus basamaklarındaki enzim defektleri hiperammonemi ile sonuçlanır(TUS Sorusu)..

Bu siklusdaki enzimler; OTC, CPS, AS (strülin artar), AL, Arginaz (hiperargininemi), N-Asetilglutamat sentaz dır.

∗ OTC eksikliği X-R, diğerleri otozomal resesif geçiş gösterir. OTC eksikliği en sık görülen formdur. Hiperammonemili erkek bebekte ketoasidoz olmaksızın plazmada düşük sitrülin, yüksek üriner orotat atılımı ve ailede erkek çocuklarda ölüm öyküsü OTC eksikliği tanısını doğrular.

Üre siklusu enzim eksikliklerin akut neonatal şekli normal bir yenidoğanın proteinle beslenmesini takiben birkaç saat veya gün içinde ortaya çıkar...Semptomlar emmeme, kusma, ataksi, iritabilite, letarji, hipotermi, takipne ve apne (TUS Sorusu) şeklinde başlar. Kısa bir hipertoni ve hıçkırma döneminden sonra ağır bir hipotonik koma görülür. KC fonksiyon bozukluğu ve hepatomegali önemli bir bulgudur. Respiratuar alkaloz sıklıkla vardır.

Süt çocukları ve daha büyük çocuklarda büyüme geriliği, iştahsızlık, kusma, tartı alamama ve psikomotor gerilik ortaya çıkar.

Arginaz eksikliğinde hiperamonyemi ve semptomlar daha hafiftir. İlerleyici spastik quodropleji ve MR ile daha geç bir dönemde çıkar Diğerlerinden farklı olarak nörolojik bulgular yanında saçlarda trikoreksis nodoza, eritematöz makulopapüler deri döküntüleri oluşur.

Primer Üre Siklus Defektlerinin Ayırıcı Tanısı

Enzim Kalıtım şekli/tanı yapılan doku Plazma aa düzeyi

CPS eksikliğiOR

Karaciğer

Alaninä, GlutaminäArgininæ, SitrülinæOrotikasid:N

OTC eksikliği (en sık)X’R

Karaciğer

Alaninä, GlutaminäArgininæ, SitrülinæOrotikasid:ää

AS eksikliği (Anjininosüksinat sentaz)

ORKaraciğer

Alaninä, GlutaminäArgininæ, SitrülinæOrotikasid:ä

AL eksikliği (Arjininosüksinat liyaz)OR

Karaciğer, eritrosit

Alaninä, GlutaminäArgininæ, SitrülinæOrotikasid:ä, Argininosüksinatä

Arginaz eksikliğiOR

Karaciğer, eritrositAlaninä, GlutaminäArginin ää, Orotik asid ää

N-Asetil glutamat sentaz eksikliğiOR

KaraciğerAlaninä, GlutaminäOrotik asid: N


Amonyaðý yükselten nedenler

• Organik asidemiler• Yaðasidi oksidasyon defektleri• Lizinürik protein intöleransý

• Reye send.• Aðýr KC hastalýðý• Konj. laktik asidozlar• Üre siklus defektleri

HİPERAMONYEMİ AYIRICI TANI

Tanı:Plazmada amonyak düzeyi yüksektir (400-2000 µmol/lt). Kanama diyatezi ve bunun sonucu olarak intrakranial kanama riski vardır.Kan üre nitrojeni düşüktür...CFS veya OTC yetersizliklerinde hiperamonemi yanında, hiperamnemiye bağlı olarak plazma glutamin, aspartik asit ve alanin düzeylerinde artış vardır....OTC yetersizliği, CFS yetersizliğinden idrarda orotik asidin belirgin artışı ile ayırt edilir....Bütün defektlerde Alanin ve glutamin artmıştır. Karbamoil fosfat oluşumundan sonra bir defekt varsa, orotik asit ve orotidin artar...Sıklıkla raspiratuar/matabolik alkaloz ve orta derecede laktik asidoz saptanır...Organik asidemilerden en önemli farkı metabolik asidoz ve ketonürinin olmamasıdır...Arginaz eksikliği dışında hepsinde arginin düşüktür.Tedavi: Kan amonyak düzeyinin düşürülmesinde akut tedavide en etkili yöntem periton dializi ve hemodializdir. Akut dönemde proteinli gıdalar tamamen kesilir, akut evre geçtikten sonra yüksek oranda esansiyel aa içeren 1-1,5 gr/kg/gün protein başlanır. Amonyak düzeyini düşürmek için sodyum benzoat (Glisin ile birleşerek hipurrik aside dönüşür), fenil asetat, fenil bütirat verilir. Katabolizmanın azaltılamsı için IV glükoz infüzyonu ve özellikle esansiyel aminoasitleri içeren az miktarda protein verilir. Diyete arginin eklenir. OTC ve CPS eksikliklerinde diyete sitrülin eklenebilir....İntestinal bakteriler tarafından(üreaz enzimi ile) amonyak yapımını azaltmak için neomisin veya oral laktuloz verilir.Retinanın girat atrofisi:Enzim; ornitin aminotransferaz. Ornitin düzeyleri artmış, amonyak normaldir. 4-5 yaşından itibaren gece körlüğü, miyopati ve subkapsüler katarakt ile karekterizedir. Bazı hastalar Pridoksin ve düşük arginin içeren diyetlere cevap verir.


YD’nın geçici hiperamonemisi:Üresiklüs enzimleri normaldir.bazı hastalarda amonyak düzeyleri aşırı yükselir. Acil tedavi edilmezse bebekler yaşayamaz. Tedavi ile sekel kalmaz ve tekrar proteinli gıdalar verilince hiperamonyami olmaz.

DMA’DA HİPERAMONYEMİ ETYOLOJİSİ

NONKETOTİK HİPERGLİSİNEMİ: PA, MMA, İVA ve alfa ketotiolaz yetersizliğinde glisin düzeyleri artar. Bu hastalar ağır ketoasidoz nöbetleri ile ortaya çıktıklarından bunlara ketotik hiperglisinemi denir. Burada glisini parçalayan enzimlerin fonksiyonları, artmış organik asitler tarafından baskılanmıştır. Nonketotik hiperglisinemide ise enzim kompleksinde genetik defekt vardır. Doğumdan sonra hipoksisi olmayan bebekte, koma, hipotoni, hıçkırık ve miyoklonik sıçramalar görülür. Serum ve serum/bos glisin oranının artmış olması tanı koydurur. Hiperamonemi, metabolik asidoz, laktik asidoz ve ketonüri yoktur. Tedavide sodyum benzoat ile serum glisini azaltılarak konvülsiyonlar kontrol altına alınmaya çalışılır. Striknin (glisin reseptör ant.) ve diyazem ( resptör düzeyinde glisin ile yarışır).

YAĞ ASİDİ OKSİDASYON DEFEKTLERİ

Yağasidi oksidasyon defekti: ** Yağ asidi oksidasyon defektlerinde kesin tanı eksik olan enzimin fibroblast ve lökositlerde gösterilmesi ile konur.

Glikoproteinazlar Lizozomal depo Hastalıklarının Klinik ve Laboratuar Özellikleri

GLİKOPROTEİNAZLAR

Hastalık Enzim Defekti Klinik ve Laboratuar Özellikleri

Mannosidoz Alfa- mannosidazOR geçiş gösterir. Şiddetli mental retardasyon, kaba yüz, boy kısalığı, iskelet değişiklikleri, HSM ve eklemlerde hiperlaksite görülür. duyma kaybı da sık görülür. İdrarda anormal oligosakkaritler saptanır.

Fukosidoz Alfa- FukosidazOR geçiş gösterir. kaba yüz, iskelet değişiklikleri, HSM ve bazı vakalarda anjiokeratoma korporis diffuzum görülür. İdrarda anormal oligosakkaritler saptanır.

I-cell hastalığı (Mukolipidoz Tip II)

N-asetilglukozaminilFosfoltransferaz

OR geçiş gösterir. Şiddetli ve hafif formları vardır. İleri derecede boy kısalığı, mental retardasyon, erken dönemde kaba yüz görünümü ve eklemlerde sertlik görülür. Kornea normaldir. serumda lizozomal enzimler artmıştır.

SialidozisN-asetil nöraminidaz (sialidaz)

OR geçiş gösterik. Mental retardasyon, kaba yüz, iskelet displazileri, myoklonik konvulsiyonlar ve makülada “Japon bayrağı” görünümü vardır. İdrarda anormal sialil oligosakkaritler saptanır.


YAĞ ASİDİ OKSİDASYON DEFEKTLERİKarnitin döngüsü ß-Oksidasyon döngüsü Elektron transport zinciri

Eksik enzimCPT-I, CPT-II, Karnitin/açil

karnitin translokazMCAD (ortazinürli Açil CoA

dehidrogenoz) (ensık)ETF, ETF dehidrogenaz

Hipoglisemi + + +

Keton - - -

Hiperamonyemi + + +

Metabolik asidoz - + +

KardiyomiyopatiMiyopati

+/- + +

Dismorfik yüz - - +

Reye benzeri klinik - + +

İdrar bulgusu - Dikarboksilik asidüriDikarboksilik asidüri

Terli ayak kokusu

MUKOPOLİSAKKARİDOZLARMukopolisakkaridozlar: Klasik bulgular; Gelişme geriliği, kaba yüz, makroefali, makroglossi, karın şişliği, dizostozis multipleks, HSM. KKY mortalite ve morbiditeyi belirler. Kesin tanı fibroblast ve lökositlerde eksik enzimin gösterilmesi ile konur. Mononükleer hücrelerde Alder-Reilly cisimleri var.

MUKOPOLİSAKKARİDOZLARHurlerTip-I

HunterTip-II

SanfilippoTip-III

MorquioTip-IV

Moroteaux Lamy Tip-VI

Genetik geçiş

OR XR OR OR OR

Enzim

L-iduronidaz Sülfodüronat sülfataz Sülfamidaz

N-Asetil-gal-6-S (Tip-A)ß-Galaktozidaz (Tip-B)

Aril sülfataz-B

Biriken madde

HS, DS HS, DS HS KS, Keratan S DS, KS

MR ++ ++ ++++ - -

Kaba yüz ++ ++ + - +

Kİ tutulumu/HSM

++ ++ - - +

Kemik ++ ++ + ++++ +

Kornea bulanıklığı ++ - - + ++

Kalp tutulumu(AY, MY)

+ + - + +

Sağırlık + + + + -

Boy kısalığı + +++ - + +


LİPİT DEPO HASTALIKLARIGlikosfingolipidozlar (Lipit depo hastalıkları): En sık rastlanan bulgular; MR, körlük, sağırlık, konvulsiyonlardır. Kesin tanı fibroblast ve lökositler eksik enzimin gösterilmesiyledir. Ölüm tekrarlayan AC enfeksiyonundan olur. Kİ’de lipit yüklü köpük hücreleri vardır.

Glikosfingolipidozlar

GM-1 Gangliosidozis

u OR, ß-Galaktosidaz eksik

u KC’de keratan sülfat birikir.

u MR, Dizostozis multipleks

u Kabayüz, büyük dil, kardiyomegali,

u HSM, Makulada kiraz lekesi

u Hipotiroidi ve Hurler send ile karışır.

Tay-Sachs (GM-2 Gangliosidoz)

u OR, -Hegsosaminidaz -a- eksik

u SSS’de GM-2 Gangliosid birikir.

u Ciddi MR (gri cevher)

u Makulada kiraz lekesi

u HSM yok

u İlk bulgu;hipotoni ve sese aşırı reaksiyon

Nieman-Pick

u OR, Sfingomiyelinaz eksik

u SSS ve RES’de Sfingomiyelin ve kolesterol birikir.

u MR (gri cevher)

u HSM, pansitopeni, makulada kiraz lekesi

u Serum lipitleri normaldir.

Wolman Hastalığı

u Enzimi asit kolesteril hidrolaz (asit lipaz)

u Kronik ishal progresif HSM

u Sürrenal bezde kalsifikasyon

u Kemik iliğinde köpük hücreleri

u Kesin tanı: enzim eksikliğinin gösterilmesi

Gaucher Hastalığı

u En sık görülen tip. OR. ß-Glukosidaz eksik

u RES’de Glukozil seramid birikir.

u Körlük ve sağırlık yok

u HSM, pansitopeni

u Tedavide glukoserebrosidaz kullanılır.

Fabry

u XR, à-Galaktosidaz-A eksik

u Trihegsozilseramid birikir.

u Ekstremitelerde ağrılı krizler, anjiokeratomlar, proteinüri.

u Ölüm böbrek yetmezliğinden olur.

Krabbe (Goloboid hücre lökodistrofisi)

u ß-Galaktosidaz eksik.

u SSS’de beyaz cevher tutulur. MR, körlük, spastisite, periferik nöropati atakları

u HSM yok

u Total lipitler düşüktür.

Farber

u OR, Lipogranülomatozis, seramid birikir,

u Eksik enzim; seramidaz

u 3-4 aylıktan itibaren ses kısıklığı derialtı nodüller ve artropati (klasik triad)

u Romatoid artirite benzer eklem deformiteleri, HSM.

u Nörodejenerasyon, büyüme geriliiği

u Kiraz kırmızısı maküla

u Romatoid artirite benzer eklem deformiteleri, HSM.

Metakromatik Lökodistrofi (MLD)

- OR

- Eksik enzim: Aril sülfataz A

- 1-2 yaşından sonra başlar

- MR’da beyaz madde dejenerasyonu

- Motor fonksiyonların kaybı

- MR, ataksi, konuşma kaybı

- Progresif spastik quadriparezi

- Sinir ilet hızında uzama

- BOS protein artışı


PEROKSİZOMAL HASTALIKLARZelweger Sendromuu Peroksizom yokluğu ile karekterizeu YD’da kroniofasial dismorfizm (yüksek ve çıkık alın, supraorbital tavan hipoplazisi mongoloid yüz aksı)u Hipotoni, konvülzyonlaru Katarakt, glokom, Brush field lekeleri u Renal kistleru Büyüme geriliğiu Down Sendromu ile karışabiliru Birkaç ay için de ölürlerX’e Bağlı Adrenolökodistrofi (X-ALD)u ALD proteini eksiku Çok uzun zincirli yağ asitlerinin (VLCFA) beta oksidasyonu bozukturu Adrenal korteks ve MSS’de ak madde bozukluğuduru 3-8 yaşında başlaru Davranış değişiklikleri, öğrenme ve konuşma bozukluğu, işitme ve görme kaybıu Adrenal yetersizlik Tedaviu KİTu Lorenzo yağı (erüsik asit kolzayağı)Refsum Hastalığıu Fitanil-CaA Hidroksilaz eksikliğiu Yağ asitlerinin alfa-oksidasyon bozukluğu sonucu titanik asit birikir ve sonuçta beta oksidasyonda

bozuluru Düşük kulak, burun kökü çökük, (epikantus) u Motor retardasyonu Serebellar ataksi, periferik nöropatiu Retinitis pigmentozau MR ve BT’de lökodistrofiu Sensörinörinal işitme kaybıu BOS’ta protein artmışu Kardiyak ileti bozuklukları, HM, hipokolesterolemi ZEKA NORMALDİRu Ölüm solunum yetersizliği veya kardiyak aritmidendir.Neonatal Adrenolökodistrafiu Kroniofasial dismorfik belirtiler hafif, yoku Uzamış sarılıku HM, retinitis pigmentozau MR’da lökodistrofili görünümu Sensöri nörinal işitme kaybı

KARBONHİDRAT METABOLİZMASI BOZUKLUKLARI

1. Glikojen Depo Hastalıkları- Tip 0 (glikojen sentaz yetersizliği)- Tip I (glükoz-6-fosfataz yetersizliği)- Tip III (amilo-1, 6-glükosidaz yetersiz)- Tip VI (hepatik fosforilaz yetersizliği)

2. Glükoneogenez bozuklukları- Fruktoz -1, 6- difosfataz yetersizliği- Pirüvat karboksilaz yetersizliği- Fosfoenolpiruvat karboksikinaz (PEPCK) yetersizliği - Hiperglisinemi


3. Diğer Enzim Yetersizlikleri- Galaktozemi (galaktoz-1-fosfat üridil tranferaz)- Fruktoz intoleransı (fruktoz-1-fosfat aldolaz yetersizliğ)- Tirozinemi- Organik asidemiler (metilmalonik, propionik, glutarik ve metilglutarik asidemiler)

D. Yağ Metabolizması Bozuklukları- Primer ve sekonder karnitin yetersizlikleri- Yağ asidi oksidasyon defektleri

E. Hiperinsülinemi- Nesidioblastoz- Beta-hücre hiperplazisi- Beta-hücre adenomu- Beckwith-Widemann sendromu- Lösin duyarlılığı

F. Hormon Yetersizlikleri- Panhipopititüarizm- İzole büyüme hormonu yetersizliği- ACTH yetersizliği- Addisson hastalığı- Glukagon yetersizliği

G. Substrat Yetersizliği- Ketotik hipoglisemi (Çocukluk çağında en sık neden)- Akçaağaç şurubu kokulu idrar hastalığı

GLÝKOJEN DEPO HASTALIKLARITip I: Von Gierke hastalýðý: Gluktoz 6 fosfataz eksikliði; karaciðer, böbrek ve barsak etkilenir, þiddetli açlýk hipoglisemisi mevcuttur. Yaðlý karaciðer ve hepatomegali görülür. Laktik asit ve ürik asit yükselmiþtir, glikojen yapýsý normaldir ve depo artmýþtýr.

Tip II: Pompe hastalýðý; Lizozomal alfa glukosidaz eksikliði; yeni doðanýn lizozomal enzim defektidir. Defekt yaygýn olarak bulunur (kalp, kas), kan þekeri normaldir, sitozol içindeki vakuollerde glikojen birikimleri mevcuttur. Glikojen yapýsý normaldir.

Tip III: Forbes&Cori hastalýðý; Dallarý yýkan enzim yokluðu; Dallý polisakkariklerin birikimi söz konusudur. (Limit dekstiynosisde denir). Karaciðer ve kas etkilenir.

Tip IV: Anderson hastalýðý; Amilopektinosis; Dallandýran enzim yokluðu söz konusudur. Hayatýn ilk yýllarýnda kalp ve karaciðer yetmezliðine baðlý ölümler görülür.

Tip V: Mc Ardle Sendromu; Kasta fosforilaz eksikliði söz konusudur.Karaciðer normaldir. Ekzersiz sonrasýnda geçici kas güçsüzlüðü ve kramplar görülür. Myoglobinüri görülebilir. Glikojen yapýsý normaldir ancak deposu artmýþtýr, ekzersiz sonrasýnda laktat yükselmez.

Tip VI: Hers Hastalýðý; Karaciðer fosforilazý eksiktir. Glikojen miktarý artmýþtýr.

Tip VII: Tauri Hastalýðý; Kas ve eritrositlerde fosfofruktokinaz eksikliði vardýr, ekzersiz toleransý azalmýþtýr,ekzersiz sonrasýnda laktat yükselmez.

Tip VIII: Karaciðer fosforilaz kinaz eksikliði bulunmaktadýr. Hipoglisemi eðilimi mevcuttur. Glikojen miktarý artmýþtýr.

Karaciðeri etkileyen glikojen depo hastalýklarý; Tip I, III, IV, VI, VIII

Glikojen yapý bozukluðu; Tip III, IV


MUKOPOLİSAKKARİDOZLAR

Hurler (MPS-IH)•a-L-Iduronidaz eksiktir. • Dermatan sülfat ve heparan sülfat birikir. • Otozomal resesif geçer. • Korneal bulanýklýk• Multipleks• Progresif mental retardasyon• Kalp hastalýðý• Genelde 10 yaþlarýnda ölüm görülür.

Hunter (MPS-II)• Iduronate sulfataz eksiktir. • Heparan sülfat ve dermatan sülfat birikimi olur. • X’e baðlý geçiþ gösterir. • Hafif formu 30-60 yaþlarýna kadar yaþar. • Aðýr formunda kalp hastalýðý, mental retardasyon, multipleks görülür. Genelde 15 yaþlarýnda

ölürler.

Scheie (MPS-IS)• Alfa-L-Ýduronidaz eksiktir. • Dermatan sülfat ve heparan sülfat birikir. • Otozomal resesif geçer.• Korneal bulanýklýk• Eklem zertliði• Aort kapak hastalýðý• Zeka normaldir. • Uzun yaþarlar.

Morquio (MPS-IV)• N-asetik galaktozamin 6-sülfataz ve β galaktozidaz • Keratan sülfat ve kondroitin sülfat birikir. • Otozomal resesif geçer. • Kýsa göðüs duvarfism• Odontoid hipoplazi• Servikal myelopati vardýr.

Maroteaux-Lamy (MPS-VI)• N-Asetil-galaktozamin-4-sülfataz (Aril sülfatazB) b glukoronidaz eksiktir. • Dermatan sülfat birikir. • Otozomal resesif geçer. • Aortik kapak hastalýðý bulunur. • Zeka normaldir.

Sly (MPS-VIII)• β glukoronidaz eksiktir. • Heparan sülfat, dermatan sülfat ve kondroitin sülfat birikir. • Hafif mental retardasyon• Granülosit inklüzyonu vardýr.

Sanfilippo A (MPS IIIA)• Heparan sülfat N-sülfataz (sülfamidaz) eksiktir.• Heparan sülfat birikir.


Sanfilippo B (MPS III B)• α-N-Asetil glukozaminidaz eksiktir. • Heparan sülfat birikir ve idrarla atýlýr.

Sanfilippo C(MPS IIIC)• Asetil transferaz eksiktir. • Heparan sülfat birikir ve idrarla atýlýr. • Mukolipidozlar (ML) ile iliþkili bozukluklar• Sanfilippo D (MPS IIID): N-asetil glukozamin 6-sülfataz eksiktir

Siyalidozis (MLI)•Siyalidaz (nöraminidaz) eksiktir. •Glikoprotein fragmanlarý birikir ve idrarla atýlýr.

I-hücre hastalýðý (MLII)• Mannoz kalýntýlarýnýn fosforillenmesi noksandýr. Lizozomal enzimler sentezleniyor fakat hedeflerine

varamamaktadýrlar.• Glikoprotein fragmanlarý birikir ve idrarla atýlýr.

Pseudo-hurler polidistrofisi (MLHI)• UDP-N asetil glukozaminin tam olmayan yetmezliði vardýr. • Glikoprotein fragmanlarý birikir ve idrarla atýlýr.

Multiple sulfataz yetmezliði• Arilsülfataz A ve diðer sülfatazlar eksiktir. • Dermatan sülfat ve heparan sülfat birikir ve idrarla atýlýr.

Mannozidoz• α-mannozidaz eksiktir• Glikoprotein fragmanlarý birikir ve idrarla atýlýr.


ÖNEMLİ TÜM METABOLİK HASTALIKLAR

Hastalýk Eksik olan enzim Önemli Özellik

GLÝKOJEN DEPO HASTALIKLARI (GDH)Von gierke hastalýðý (Tip I-GDH) Glukoz –6- fosfataz OR, Hipoglisemi, HMG, kanama diyatezi, kýsa boy, asidoz, KC adenomu,

nefromegali, ksantomlar, retina lezyonlarý

Pompe hastalýðý (Tip II-GDH)

alfa1-4 glikozidaz (Asit maltaz)

OR, Masif kardiyomegali, hipotoni, kardiorespiratuar yetmezlik, CPK’da artýþ, kýsa PR aralýðý

Forbes-Cori hastalýðý (Tip III-GDH)

Debrancher enzimi (Dallarý yýkan enzim)

OR, eriþkinlerde myopati, HMG, geliþme geriliði, hipoglisemi, ketonüri

Anderson hastalýðý (Tip V-GDH)

Brancher enzim (Dallandýran enzim)

OR; siroz, assit, HMG, artan transaminaz, normal glikoz toleransý

Mc-Ardle hastalýðý(Tip V-GDH)

Kas fosforilazý OR, egzersizde kaslarda aðrý, rabdomiyolizis, egzersizlerde kanda laktat yokluðu, zaman zaman CPK artýþý

Hers hastalýðý (Tip VI-GDH)

Karaciðer fosforilaz OR, HMG, hipoglisemi

Tauri hastalýðý (Tip VII-GDH)

Kas ve eritrosit fosfofrukto kinaz

OR, egzersizde kaslarda aðrý, hemolitik anemi, rabdomiyolizis

AMÝNOASÝT METABOLÝZMA BOZUKLUKLARIHidroksiprolinemi Hidroksprolin oksidaz Prolin, hidroksiprolin ve glisinin idrarla atýlýmýnýn artmasý, hematüri, zeka

geriliði

Histidinemi Histidaz OR, çocuklukta ortaya çýkan konuþma kusurlarý, idrarda imidazolasetad ve imidazollaktat görülmesi

Homosistinüri Sistatiyonin sentetaz OR, geliþme geriliði, araknodaktili, osteoporoz, lens dislokasyonu, tromboembolik olaylar, en sýk görülen metionin metabolizmasý hastalýðý

Hipermetionemi Karaciðer metionin adenozil transferaz

13 yaþýna kadar asemptomatik, plazma metionin artýþýna baðlý karaciðer hasarý

Sistationüri Sistationaz OR, masif sistinüri. Vitamin B6 ve B12 eksikliði olanlarda, karaciðer hasarý, tiroksikoz, hepatoblastoma, nöroblastoma, ganglioblastomaya eþlik eder.

Klasik fenil ketonüri Fenilalanin hidroksilaz Erken dönemde, geliþme geriliði, beslenme zorluklarý ve kusma, idrar ve terlerin kötü kokmasý geç dönemde mental retardasyon, konvülziyonlar, geliþme gerilði, hipopigmentasyon, tremor, mikrosefali

Alkaptonüri Homogentisik asid oksidaz OR, artmýþ homogentisik asit seviyesi, özelikle 20-30 yaþlarýnda sklera ve kulak kepçesinde pigmentasyon, okronotik artrit geliþebilir.

Tirozinozis (Tirozinemi Tip I) Fumaril asitoasetat hidroksilaz

Artmýþ plazma tirozin düzeyi, akut tirozinoziste diyare, kusma, nefes kokusu

Richner-Hanhert sendromu (Tirozinemi Tip II)

Tirozin transaminaz Artmýþ plazma tirozin düzeyi, göz ve deri lezyonlarý, idrarda tirozin metabolitlerinin atýlýmý

Akça aðaç þurubu hastalýðý (MSUD)

alfa-ketoasit dekarboksilaz Ýdrardaki alifatik ketoasit birikimine baðlý spesifik koku, normal insanda bulunmayan alloizolösinin bulunmasý, kusma nöbetleri, zeka geriliði, ketosidoz

Ýzovalerik asidemi Ýzovaleril KoA dehidrogenaz

Ýnfantil dönemde asidoz, terli ayak kokusu, geliþme ve geriliði, kusma ataklarý, letarji, idrarda izovalerik asit saptanabilir.

Metil malonik asidüri Metil malonil KoA mutaz Ýnfantil dönemde hiperamonyemi ve metabolik asidoz, idrarda metil malonik asit, 3-OH propiyonik ve metil sitrik asit saptanýr.

ÜRE SÝKLUSU DEFEKTLERÝHiperammonemi Tip I Karbamoil fosfat sentetaz Konvulziyon, mental gerilik

Hiperammonemi Tip II Ornitin transkarbamoilaz XR, kas, serebrospinal sývý ve idrarda glutamin artýþý, tremor, konuþma peltekleþmesi, bulanýk görme

Sitrullinemi Arginino süksinat sentaz Ýdrarda sitrulin atýmý artýþý, hem plazma hem de serebrospinal sývýda sitrulin düzeylerinin artýþý

Hiperarginemi Arginaz Kan ve serebrospinal sývýda arginin artýþý, eritrositlerde arginaz aktivitesi düþük bulunur.

PÜRÝN METABOLÝZMASI BOZUKLUKLARILesch-Nyhan sendromu Hipoksantin-guanin

fosforibozil tranferaz (HGFRT)

XR, SSS disfonksiyonu, aþýrý pürin üretimine baðlý hiperürisemi, koreateotik hareketler, spasitisite

Gut hastalýðý HGPRT eksikliði veya PRPP eksikliði

XR, aþýrý pürin üretimi, hiperürisemi, idrar yollarýnda sodyum ürat kristallerinin birikimine baðlý böbrek fonksiyonlarý boz.

PÝRÝMÝDÝN METABOLÝZMASI BOZUKLUKLARIOrotik asidüri Orotat fosforibozil

transferaz OR, orotik asid kristalürisi, geliþme geriliði, immün yetmezlik oral üridin ile remisyon, anemi

gama-aminobütirik asidüri Transaminaz OR, asemptomatik


METABOLİK HASTALIKLAR

Hastalýk Eksik olan enzim Önemli Özellik

SFÝNGOLÝPÝDOZLARFukosidoz α-Fukosidaz Serebral dejenerasyon, spastisite, kalýnlaþmýþ deri, retina pigmente olabilir,

Hepatomegali, Splenomegali

GM1-Gangliosidoz (Yaygýn gangliosidoz)

GM1- Galaktozidaz Hem gangliozid hem de mukopolisakkarid birikimi, mental gerilik, iskelet deformiteleri, Hepatomegali, Splenomegali, retinada viþne kýrmýzýsý lekeler

Tay-Sachs hastalýðý Hekzosaminidaz A OR, GM2 gangliozid birikimi (özellikle beyinde), çilek kýrmýzýsý makula (Japon bayraðý), mental gerilik, kas güçsüzlüðü, körlük.

Sandhoff hastalýðý Hekzosaminidaz A ve B

En nadir form, protein kinaz C’yi inhibe edebilir. Tay sachs ile ayný bulgularý verir ama daha hýzlý seyirli

Fabry hastalýðý α-galaktosidaz XR, deri döküntüsü (angiokeratoma), böbrek ve kalp yetmezliði, globozidler (seramid triheksozlar) artar, aðrýlý nöropati, katarakat, damar hastalýðý

Seramid laktosid lipidosis β-galaktosidaz (seramid laktosidaz)

Optik atrofi, belirgin SSS tutulumu depolama lizozomal deðildir klinik bulgular ilk aylarda görülür.

Gaucher hastalýðý β-galaktosidaz OR, en sýk görülen form, glukoserebrozid birikimi (fagositik hücrelerde), Hepatomegali, Splenomegali, yenidoðanda SSS tutulumu

Niemann Pick hastalýðý Sfingomyelinaz OR, mental retardasyon, Hepatomegali, erken yaþta ölüm

Farber hastalýðý Seramidaz OR, kaba ses, kahverengi döküntü ile giden dermatit, eklem deformiteleri ve aðrýlarý

Krabbe hastalýðý Galaktozil-seramidaz OR, total myelin kaybý, beynin beyaz cevherinde globoid cisimcikler ve artmýþ galaktoserebrozidler

MUKOPOLÝSAKKARÝDOZLARHurler sendromu (MPS-I) α-L iduronidaz Korneada bulanýklýk, zeka geriliði, kaba yüz görünümü, dermatan sülfat

ve heparan sülfat yýkýmý etkilenmiþtir, korneal arterlerde birikim, iskemi görülür.

Hunter sendromu (MPS-II) Ýduronat sülfataz Fiziksel deformite, zeka geriliði, dermatan sülfat ve heparan sülfat yýkýmý etkilenmiþtir.

Scheie sendromu α-L-iduronidaz OR, Kornea bulanýklýðý, aort kapak hastalýðý, dermatan sülfat ve heparan sülfat yýkýmý etkilenmiþtir.

Sly sendromu β glukuronidaz OR, en nadir mukopolisakkaridoz, Hepatomegali, sidtosis multipleks, dermatan sülfat ve heparan sülfat yýkýmý etkilenmiþtir.

Sanflippo sendromu OR, en sýk görülen mukopolisakkaridoz

Tip A Heparin sulfamidaz Deri, beyin, karaciðer ve iskelet sistemi etkilenir

Tip B N-asetil glukozaminidaz Konjestif kalp yetmezliði, ilerleyici mental gerilik

Tip C N-α-glukozaminN-asetil transferaz

Organomegali ve yüz anomalisi

Tip D N-asetil glukozamin 6-sülfataz

Organomegali ve yüz anomalisi

Morquio-A N-asetil galaktozamin 6-sülfataz

Kornea bulanýklýðý, aort kapak hastalýðý ve iskelet bozukluklarý Alder-reilly cisimleri (lökosit)

Morqiuo β-galaktozidaz Kornea bulanýklýðý, idrarda asit mukopolisakkarit birikimi, Alder-reilly cisimleri (lökosit)

Maroteaux-Lamy N-asetil glukozamin 4-sülfataz

Aort kapak hastalýðý, kornea bulanýklýðý, yüz bozukluklarý

GALAKTOZ METABOLÝZMASI BOZUKLUKLARIKlasik Galaktozemi

Galaktoz 1-fosfat üridil transferaz

OR, karaciðer, beyin ve renal tübüllerde Galaktoz 1-fosfat birikimi, hepatik parankimal hastalýk, mental retardasyon, renal fankoni sendromu, lenste galaktilol birikimine baðlý katarakt, en sýk sarýlýk yapan metabolik hastalýk

Galaktokinaz eksikliði

Galaktokinaz Galaktitol birikimi, galaktozemi ve galaktozüri oluþumu

LAKTOZ METABOLÝZMASI BOZUKLUKLARILaktoz intoleransý Laktaz (beta-

galaktozidaz)Prematür ve yenidoðanda geçici veya konjenital eksiklik, ince barsak operasyonlarý ve mukozal hücre defekti olarak üç tipi vardýr. Galaktoz alýnýmý bozulur.

FRUKTOZ METABOLÝZMASI BOZUKLUKLARIEsansiyel fruktozüri

Fruktokinaz Benign ve asemptomatik, idrarda fruktoz artar

Herediter fruktoz intoleransý

Aldolaz-A Hücre içi fruktoz 1-P birikimi, ciddi hipoglisemi, kusma, sarýlýk, kanama ve karaciðer yetmezliðine neden olabilir.

siyah 341mavi 341

32_metabolik

Documents