3.3. tỔng quan vỀ tài sẢn có cỦa ngân hàng · pdf...
TRANSCRIPT
3.3. TỔNG QUAN VỀ TÀI SẢN CÓ CỦA NGÂN HÀNG
THƯƠNG MẠI
3.3.1. Khái niệm
3.3.2. Các thành phần của tài sản Có
3.3. TỔNG QUAN VỀ TÀI SẢN CÓ CỦA NHTM
3.3.1. Khái niệm
Tài sản có của ngân hàng là toàn bộ tài sản có giá trị mà ngân hàng
hiện có quyền sở hữu hoặc có quyền chiếm hữu, sử dụng, định đọat
một cách hợp pháp.
Là TS được hình thành trong quá trình sử dụng nguồn vốn
Phân loại tài sản Có của ngân hàng:
Căn cứ vào hình thức tồn tại: tài sản thực, tài sản tài chính và
tài sản vô hình.
Căn cứ vào nguồn gốc hình thành: nguồn vốn chủ sở hữu, vốn
tích lũy trong quá trình kinh doanh, vốn huy động và vốn đi vay...
Căn cứ vào vị trí trong bảng Tổng kết tài sản; tài sản của ngân
hàng bao gồm tài sản nội bảng và tài sản ngoại bảng.
Tài sản Có = Vốn chủ sở hữu + Tài sản Nợ
3
3.3.2. Các thành phần của tài sản Có
3.3.2.1. Tài sản ngân quỹ
3.3.2.2. Tài sản chứng khoán
3.3.2.3. Tài sản cho vay/tín dụng
3.2.3.3. Tài sản cố định & các tài sản có khác
Là những loại tài sản không sinh lợi được nắm giữ chủ yếu nhằm
mục đích đảm bảo dự trữ bắt buộc của NHNN, đảm bảo khả năng
thanh toán, chi trả cho người gửi tiền, thanh toán bù trừ và đáp ứng
được nhu cầu vốn khả dụng của NH
-> tài sản có tính thanh khoản cao
- Chiếm khoảng 15% trong tổng tài sản Có của các ngân hàng,
- Trong tương lai, khoản mục này có xu hướng ngày càng giảm do
sự phát triển của thanh toán không dùng tiền mặt, trình độ quản lý
của ngân hàng... 5
3.3.2.1. Ngân quỹ
3.3.2.1. Ngân quỹ (tt)
(i) Tiền mặt tại quỹ
(ii) Tiền gửi tại NHNN
(iii) Tiền gửi tại các TCTD khác
(i) Tiền mặt tại quỹ
Nội tệ, ngoại tệ, đá quý…
Tính thanh khoản – tính lỏng cao nhất, đáp ứng nhu cầu chi trả
thường xuyên
Gắn với chi phí phát sinh như: bảo quản, đếm, vận chuyển
Tâm lý, thói quen giữ tiền mặt trong thanh toán của VN ->giữ tỷ lệ
tiền mặt cao
TS không sinh lời-> giữ ngân quỹ ở mức thấp nhất có thể
Lượng dự trữ phụ thuộc vào nhu cầu chi tiêu & khả năng thu hút
tiền mặt mỗi thời kỳ, khoảng cách giữa trung tâm tiền tệ & NH
(ii) Tiền gửi tại NHNN
Bao gồm:
Tiền gửi đáp ứng nhu cầu giao dịch & thanh toán bù trừ
Tiền gửi để duy trì dự trữ bắt buộc theo tỷ lệ qui định: (duy trì theo
ngày)
Tiền gửi khác
(iii) Tiền gửi tại các TCTD khác
= x
Số tiền DTBB
cho ngày
hôm sau
Tổng NV huy
động cuối
ngày hôm nay
Tỷ lệ
DTBB
Quản lý tiền tại quỹ & ti62n gửi
Duy trì tiền & tiền gửi để đảm bảo
Dự trữ bắt buộc
Đáp ứng yêu cầu chi trả
Nhu cầu cho vay/đầu tư ngoài dự kiến
NH phải duy trì tỷ lệ thích hợp, phụ thuộc cung, cầu thanh khoản dự
kiến của NH
Cầu thanh khoản
Cung thanh khoản
Tỷ lệ thanh khoản của tài sản
3.3.2.2. Tài sản chứng khoán
Mục tiêu:
Thanh khoản & đa dạng hóa TS
Bù trừ rủi ro tín dụng trong danh mục cho vay.
Cung cấp nguồn thanh khoản dự phòng cho ngân hàng.
Giúp cho ngân hàng giảm số thuế phải nộp nhưng vẫn tăng thu nhập
Chứng khoán có tính thanh khoản cao (an toàn, dễ bán, ít giảm giá
-> tỷ lệ sinh lời thấp): chứng khoán chính phủ, trái phiếu chính
quyền địa phương, trái phiếu ngắn hạn
Chứng khoán kém thanh khoản (chứng khoán đầu tư, rủi ro cao
-> tỷ lệ sinh lời cao): trái phiếu công ty dài hạn
3.3.2.2. Tài sản chứng khoán (tt)
Các công cụ tài chính ngắn hạn: bao gồm các tài sản ngắn hạn
sinh lãi như khoản cho NH khác vay (dự trữ tại NHTW dư thừa cho
vay), các chứng khoán mua với thoả thuận sẽ bán lại.
• Những công cụ này được NH đầu tư trong thời gian ngắn để tạo thu
nhập từ những nguồn vốn nhàn rỗi tạm thời.
3.3.2.2. Tài sản chứng khoán (tt)
Các chứng khoán: các loại chứng khoán mà ngân hàng nắm giữ là
các loại chứng khoán vay nợ, bao gồm: chứng khoán ngắn hạn, dài
hạn, chứng khoán của Chính phủ như: tín phiếu, trái phiếu kho bạc,
chứng khoán của công ty.
Chia làm 3 loại:
+ Chứng khoán giữ cho đến khi đáo hạn
+ Chứng khoán sẵn sàng bán
+ Chứng khoán trên tài khản giao dịch mua bán
- Đầu tư trực tiếp: góp vốn, mua cổ phần của một ngân hàng thương
mại và các công ty con, công ty liên kết của ngân hàng thương mại đó,
một doanh nghiệp
- Đối với hình thức này, ngân hàng chỉ được sử dụng vốn tự có để đầu
tư nên nó có tỷ trọng không lớn trong tài sản Có của ngân hàng. ( Xem
GIỚI HẠN GÓP VỐN, MUA CỔ PHẦN (Mục 6, Thông tư
36/2014/TT-NHNN)
13
3.3.2.2. Tài sản chứng khoán (tt)
-Thường xuyên theo dõi, phân tích đánh giá tài chính chủ thể phát
hành, biến động tỷ giá, lãi suất thị trường, giá bất động sản, tình
hình chính trị của quốc gia, khu vực & toàn cầu
Xem xét chỉ tiêu liên quan đến danh mục chứng khoán như rủi ro,
lãi suất, xu hướng của giá CK & các nhân tố ảnh hưởng khác
CK được phân tích với giá thị trường
Tuân thủ nguyên tắc “ không bỏ trứng vào mộ giỏ”
Quản lý chứng khoán
Quản lý chứng khoán
Chứng khoán được ghi nhận trên Báo cáo tài chính theo giá gốc (
giá mua)
Nếu CK hia3m -> trích lập dự phòng giảm giá đầu tư chứng khoán
= giá trị giảm xuống của chứng khoán
Nếu CK tăng -> không ghi tăng giá trị chứng khoán -> nguyên tắc
thận trọng
CK co 1 thể được bán hoặc dùng làm TS cầm cố vay cốn tại NHTW
& các TCTD khác
Hoạt động đặc trưng, chiếm tỷ trọng lớn nhất của ngân hàng
(60-70% nguồn vốn, mang lại 2/3 thu nhập)
Trong một ngân hàng, giá trị các danh mục của khoản mục tín
dụng cao hay thấp tùy thuộc vào các yếu tố sau:
- Đặc điểm của khu vực thị trường nơi mà ngân hàng đang hoạt
động (khu vực dân cư, khu công nghiệp).
- Quy mô của ngân hàng, đặc biệt là quy mô của vốn tự có.
- Kinh nghiệm và trình độ quản lý, sở trường của NH .
- Lợi nhuận mong đợi của một khoản tín dụng. 16
3.3.2.3. Các khoản mục tín dụng
- Cơ cấu của danh mục tín dụng:
(i) Cho vay trực tiếp
(ii) Cho vay gián tiếp
(iii) Cho thuê tài chính
(iv) Bảo lãnh ngân hàng
(i) Cho vay trực tiếp
Là các khoản cho vay khi khách hàng trực tiếp đến NH xin vay vốn
Ngân hàng chuyển giao tiền cho KH sử dụng trên cơ sở những điều
kiện mà 2 bên thỏa thuận
- Thế chấp
- Cầm cố
- Bảo lãnh
- Tín chấp
Khách hàng vay
vốn (Doanh
nghiệp, Tổ chức
kinh tế, cá nhân)
NGÂN HÀNG
TM
Căn cứ vào thời hạn:
Cho vay ngắn hạn: 1 ngày – 1 năm
Cho vay trung hạn: 1 năm – 5 năm
Cho vay dài hạn: > 5 năm
Căn cứ vào tính chất đảm bảo của khoản vay:
Cho vay có đảm bảo: Thế chấp (Mortgage), cầm cố tài sản
(Collateral), bảo lãnh của bên thứ ba
Cho vay bằng tín chấp
(i) Cho vay trực tiếp
Căn cứ vào tính chất sử dụng vốn:
Cho vay có tính chất sản xuất kinh doanh: đối với các đơn vị kinh tế
(ngành nông nghiệp, ngành dịch vụ, ngành công nghiệp)
Cho vay tiêu dùng: đối với cá nhân (cho vay trả góp, cho vay xây
dựng sửa chữa nhà cửa, cho vay thanh toán thẻ)
(i) Cho vay trực tiếp
(ii) Cho vay gián tiếp
Là các khoản cho vay được thực hiện bằng:
Chiết khấu thương phiếu và giấy tờ có giá
Nghiệp vụ bao thanh toán
Chiết khấu thương phiếu và giấy tờ có giá:
Chiết khấu là 1 hình thức cấp tín dụng mà theo đó NHTM nhận các
thương phiếu, chứng từ có giá chưa đến hạn thanh toánvà ứng trước cho
khách hàng một số tiền bằng mệnh giá của chứng từ nhận chiết khấu trừ
đi phần lợi nhuận và chi phí mà ngân hàng được hưởng
Phương thức chiết khấu:
chiết khấu có thời hạn
chiết khấu toàn bộ thời hạn còn lại của GTCG
Nghiệp vụ bao thanh toán
Là hình thức cấp tín dụng của NHTM cho “Bên bán hàng”
thông qua việc mua lại các Khoản phải thu phát sinh từ việc mua bán
hàng hoá, cung ứng dịch vụ đã được “Bên bán hàng” và “Bên mua
hàng” thoả thuận trong Hợp đồng mua bán hàng hoá.
Nghiệp vụ bao thanh toán
Loại hình bao thanh toán
Bao thanh toán có quyền truy đòi: NH có quyền đòi lại số tiền đã
ứng trước cho bên bán hàng khi bên mua hàng không có khả năng
hoàn thành nghĩa vụ thanh toán khoản phải thu.
Bao thanh toán không có quyền truy đòi: NH chịu toàn bộ rủi ro khi
bên mua hàng không có khả năng hoàn thành nghĩa vụ thanh toán
khoản phải thu. (NH chỉ có quyền đòi lại số tiền đã ứng trước cho bên
bán hàng trong trường hợp bên mua hàng từ chối thanh toán khoản phải
thu do bên bán hàng giao hàng không đúng như thoả thuận tại hợp đồng
mua, bán hàng hoặc vì một lý do khác không liên quan đến khả năng
thanh toán của bên mua hàng).
(iv) Bảo lãnh ngân hàng
Loại hình nghiệp vụ mà khách hàng được NH cấp bảo lãnh cho
khách hàng nhờ đó khách hàng sẽ được vay vốn ở ngân hàng khác
hoặc thực hiện hợp đồng kinh tế đã ký kết
Bão lãnh là TS ngoại bảng
- NH đứng ra trả tiền thay cho người được bảo lãnh khi người được
bảo lãnh không thực hiện hoặc thực hiện không đúng nghĩa vụ của
mình: ghi vào TS nội bảng
Các loại bảo lãnh:
•Bảo lãnh dự thầu
•Bảo lãnh thực hiện hợp đồng
•Bảo lãnh hoàn trả tiền ứng trước
•Bảo lãnh bảo đảm chất lượng sản phẩm
•Bảo lãnh thanh toán
•Bảo lãnh thanh toán thuế xuất - nhập khẩu
•Bảo lãnh vay vốn
•Bảo lãnh đối ứng
•Các loại bảo lãnh khác theo yêu cầu khách hàng
Quản lý tín dụng
Mục tiêu an toàn và sinh lợi
Khoản mục tín dụng thường chiếm khoảng 70% trong tổng tài sản
Hoạt động tín dụng mang lại thu nhập lớn nhất. Thu dự tính từ hoạt
động tín dụng phụ thuộc vào quy mô, thời gian và lãi suất.
Đảm bảo an toàn cho tín dụng: đảm bảo các luồng tiền vào, ra hợp lý:
- Tỷ lệ thích hợp của tín dụng ngắn hạn, hoặc các khoản tín dụng có
thể chuyển đổi nhanh.
- Các khoản vay 3 tháng nhanh chóng sẽ được thu hồi để đáp ứng nhu
cầu chi trả.
- Thu nợ nhiều lần trong kì (nhiều kì hạn nợ)
- Giảm kỳ hạn nợ thực tế
Mở rộng mạng lưới, đa dạng hoá các loại hình tín dụng, phát triển
công nghệ mới, cung cấp các điều kiện ưu đãi một mặt làm tăng quy
mô, song mặt khác làm tăng chi phí.
Xác lập mối quan hệ giữa các biện pháp tăng qui mô với thu nhập
ròng từ hoạt động tín dụng thông qua chênh lệch lãi suất biên.
Phân biệt lãi suất và các điều kiện tài trợ khác với các khách hàng
lớn, quan trọng, và liên kết với các tổ chức tín dụng khác trên thị
trường
Rủi ro từ hoạt động tín dụng là rất lớn
An toàn tín dụng là nội dung chính trong quản lý rủi ro
Phân loại rủi ro tín dụng dựa trên thống kê kinh nghiệm và phân
tích các điều kiện thị trường
Xác định các tỷ lệ rủi ro liên quan tới từng nhóm khách hàng, các
nguyên nhân gây rủi ro và môi trường nảy sinh rủi ro.
Xác định các phép đo rủi ro tín dụng một cách hợp lý, và ngưỡng
rủi ro mà NH có thể chấp nhận.
Nghiên cứu và tìm các giải pháp để hạn chế rủi ro phát sinh, giải
quyết và bù đắp tổn thất đã xảy ra
Xây dựng quy trình phân tích tín dụng và phổ biến rộng rãi quy
trình đó cho mọi khách hàng
Thiết lập các quỹ và các hợp đồng tài chính phái sinh nhằm bù đắp
tổn thất xảy ra, thiết lập các ràng buộc pháp lý giữa NH với khách
hàng, giữa NH với cán bộ tín dụng...
Dự phòng là biện pháp nhiều NH áp dụng để ước lượng giá trị các
khoản cho vay có khả năng thu hồi.
Dự phòng tổn thất là chi phí trích trước, tính trên các khoản vay có
rủi ro
NH tính toán sao cho thu nhập sau thuế đủ để tăng vốn của chủ sau
khi lập dự phòng tổn thất.
3.3.2.4. Tài sản cố định và các tài sản Có khác
Đảm bảo điều kiện cần thiết cho việc duy trì hoạt động của bộ
máy NH.
Loại TS có tính thanh khoản thấp và không có khả năng sinh lời,
thường chiếm tỷ trọng nhỏ (2-7%) trên tổng tài sản Có của NH,
Bao gồm:
+ Nhà xưởng và thiết bị
+ Các TS khác mà NH có được từ việc siết nợ của các khách
hàng vỡ nợ.
Quản lý tài sản nội bảng khác
Quản lý các tài sản uỷ thác
Tài sản uỷ thác của khách hàng có rất nhiều loại. NH phải bảo quản,
theo dõi và (có thể) tăng thu nhập cho khách hàng.
NH lớn đã phát triển phòng uỷ thác cung cấp cho khách hàng các
dịch vụ uỷ thác kèm theo tư vấn... với mục tiêu mở rộng thị trường
uỷ thác trên cơ sở nâng cao chất lượng dịch vụ.
Quản lý trang thiết bị, nhà cửa
Nhà cửa đóng vai trò quan trọng trong hoạt động của NH. Ngoài
việc phải tốn kém mua sắm, xây dựng lại, lòng tin của dân chúng và
các đối tác vào NH sẽ giảm.
Quản lý tài sản ngoại bảng
Tài sản ngoại bảng mang lại thu nhập đồng thời gắn với rủi ro.
Quản lý tài sản ngoại bảng là quản lý rủi ro.
NH phân loại tài sản ngoại bảng theo thời gian, chủ thể, tính chất
rủi ro.
Nghiên cứu các nhân tố ảnh hưởng đến tài sản ngoại bảng
Xếp loại tài sản ngoại bảng và hoạch định
Chính sách cung cấp các hợp đồng tài chính tương lai.
3.4. QUẢN TRỊ TÀI SẢN CÓ
3.4.1. Khái niệm quản trị tài sản Có
3.4.2. Mục tiêu của quản trị TS
3.4.3. Các yếu tố tác động đến quản trị tài sản
3.4.4. Nội dung của quản trị tài sản
3.4.5. Phương pháp quản trị tài sản
- Quản trị tài sản có là việc quản lý các danh mục sử dụng vốn của
ngân hàng nhằm tạo một cơ cấu tài sản có thích hợp bao gồm: ngân
quỹ, tín dụng, đầu tư và các tài sản khác đảm bảo ngân hàng hoạt động
kinh doanh an toàn và có lãi.
39
3.4. QUẢN TRỊ TÀI SẢN CÓ
3.4.1. Khái niệm quản trị tài sản Có
- Đa dạng hóa các khoản mục, danh mục tài sản có thể phân tán rủi ro
- Giải quyết hài hòa mối quan hệ giữa thanh khoản và khả năng sinh lời
- Đảm bảo được sự chuyển hóa một cách linh hoạt về mặt giá trị giữa các
danh mục tài sản có.
=> Tối đa hóa lợi ích của chủ ngân hàng trên cơ sở đảm bảo an toàn
3.4.2. Mục tiêu của quản trị TS
3.4.3. Các yếu tố tác động đến quản trị tài sản
- Các quy định của pháp luật
- Mối quan hệ hỗ trợ giữa khách hàng và ngân hàng, vừa là
người đi vay vừa là người cho vay.
- Lợi nhuận mà ngân hàng đạt được trong kinh doanh và nhu
cầu tăng cổ tức của các cổ đông.
- Hiệu quả và sự an toàn của NH trong kinh doanh thông quan
tính thanh khoản.
3.4.4. Nội dung của quản trị tài sản
- Xây dựng danh mục tài sản Có tối ưu hóa lợi nhuận, rủi ro và
đảm bảo khả năng thanh toán ngắn hàn dài hạn cho NH.
- Thực hiện kế hoạch đã xây dựng phù hợp với điều kiện môi
trường.
- Kiểm tra, đánh giá việc thực hiện dựa trên các tiêu chuẩn mục
tiêu
3.4.5. Phương pháp quản trị tài sản
3.4.5.1. Quản trị quỹ tập trung
3.4.5.2. Quản trị quỹ phân tán
3.4.5.3. Quản trị quỹ linh hoạt
3.4.5.1. Quản trị quỹ tập trung
- Tập trung mọi nguồn vốn của NH lại bất kể nguồn gốc, sau đó vốn
này sẽ được dùng mua bất cứ Tài sản Có nào được xem là thích
hợp với mục tiêu của Ngân hàng.
- Phù hợp với ngân hàng có quy mô nhỏ, hoạt động tập trung ở thị
trường địa phương nhất định, môi trường kinh doanh tương đối ổn
định, ít rủi ro.
ƯU ĐIỂM KHUYẾT ĐIỂM
Mục tiêu ưu tiên của NH sẽ được đáp ứng một
cách nhanh chóng (phụ thuộc vào quan điểm và
sự đánh giá thực tế của nhà quản trị)
Quá lệ thuộc vào kinh nghiệm,
quan điểm, động cơ của nhà quản
trị
3.4.5.2. Quản trị quỹ phân tán
Tài sản Có được phân thành các nhóm theo các đặc tính cơ bản
của chúng
Các quyết định về tỷ lệ phân bổ nguồn vốn huy động được đưa ra
dựa trên cơ sở xem xét sự đáp ứng của chúng đối với các tiêu chuẩn
mục tiêu và tính thích hợp về đặc tính của mỗi nhóm tài sản Có.
Xem xét sự thích ứng tương đối về đặc điểm của nhóm tài sản nợ
với tư cách các công cụ thu hút vốn, tài trợ cho việc nắm giữ các TS
có được xuất phát từ các mục tiêu ưu tiên.
* Ưu điểm: giải quyết được mâu thuẩn giữa mục tiêu thanh
khoản và mục tiêu lợi nhuận.
* Khuyết điểm:
-Chưa khai thác khả năng tạo lợi tức tối đa cho nguồn huy động
được do:
- Chưa tính tới đặc điểm biến động khác nhau giữa từng loại
nguồn vốn và tổng nguồn vốn.
- Chưa tính tới đặc điểm biến động khác nhau giữa những nguồn
vốn cùng nhóm, loại hoặc do chưa tính tới các loại nguồn vốn có thể
sẽ dẫn đến phát sinh các tài sản kèm theo.
- Ngoài ra khi áp dụng phương thức này trong thực tiễn sẽ
thường dẫn đến xu hướng coi trọng mục tiêu thanh khoản và sẽ hạn
chế khả năng sinh lợi của NH.
3.4.5.3. Quản trị quỹ linh hoạt
Theo phương pháp này, người ta hoạch định trước các danh mục
tài sản Có theo các điều kiện giá cả thị trường dự kiến và thích hợp
với mục tiêu của ngân hàng.
Dự kiến trước các khoản bù đắp thích hợp giữa tài sản có và tài sản
nợ theo các đặc tính khác nhau về thu nhập, rủi ro, khả năng thanh
khoản, thời hạn và các đặc tính khác.
Trong quá trình thực hiện các kế hoạch đầu tư vốn người ta sẽ tiến
hành hàng loạt các nghiệp vụ mua bán, hoán đổi tài sản, hoán đổi
lãi suất và các nghiệp vụ khác nhằm khóa chặt tài sản có tương tích
với các mục tiêu của ngân hàng đã được hoạch định.
Ưu điểm:
• đặt trọng tâm vào tài sản có + tài sản nợ
• kế hoạch sử dụng vốn gắn liền với kế hoạch về nguồn vốn
• quan tâm đến lợi tức ròng của ngân hàng, lãi suất, thời gian đáo hạn
của tài sản.
Khuyết điểm:
• rủi ro của dự tính không chính xác.
• áp dụng nhiều kỹ thuật phức tạp
• chưa giải quyết triệt để được các mâu thuẫn nằm trong căn nguyên
của rủi ro (nhất là rủi ro tín dụng).