KAZI SONUÇLARITOPLANTISI 3. CİLT

T.C.KÜLTÜR VE TURİZM BAKANLIĞI

Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü

37

T.C.KÜLTÜR VE TURİZM BAKANLIĞI

Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü

11 - 15 MAYIS 2015ERZURUM

37.KAZI SONUÇLARI

TOPLANTISI3. CİLT

T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayın No: 3474-3Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü Yayın No: 171-3

YAYINA HAZIRLAYANDr. Adil ÖZME

11-15 Mayıs 2015 tarihlerinde gerçekleştirilen37. Uluslararası Kazı, Araştırma ve Arkeometri Sempozyumu, Erzurum Atatürk Üniversitesi’nin katkılarıyla gerçekleştirilmiştir.

Kapak ve UygulamaYusuf KOŞAR

ISSN: 1017-7655

Kapak Fotoğrafı: Serdar AYBEK Metropolis, 2014 Yılı Çalışmaları

Not : Kazı raporları, dil ve yazım açısından Dr. Adil Özme tarafından denetlenmiştir. Yayımlanan yazıların içeriğinden yazarları sorumludur.

İsmail Aygül Ofset Matbaacılık San. Tic. Ltd. Şti.Tel: 0312 310 59 95

ANKARA-2016

İÇİNDEKİLER

Reyhan KÖRPE 2014 Troia Kazı Çalışmaları ................................................................................1

Douglas BAIRD, Andrew FAIRBAIRN, Gökhan MUSTAFAOĞLU 2014 Yılı Boncuklu Höyük Kazısı. Tarımın Yayılımı ve Çatalhöyük’ün Öncüleri .....................................................................................15

Serdar AYBEK, Onur GÜLBAY, Yılmaz BALIM, Burak ARSLAN Metropolis, 2014 Yılı Çalışmaları .......................................................................25

Işık ADAK ADIBELLİ 2014 Kırşehir Kale Höyük Kazısı .......................................................................45

Ertekin M. DOKSANALTI, Deniz SEVMEN, İbrahim KARAOĞLAN,Christine ÖZGAN, Erdoğan ASLAN Knidos Kazı ve Araştırmaları: 2014 ...................................................................57

Jeroen POBLOME, Ebru TORUN, Peter TALLOEN, Inge UYTTERHOEVEN,Hendrik ULENERS, Johan CLAEYS, Roel VAN BEEUMEN,Semih ERCAN, Hacı Ali EKİNCİ Sagalassos’ta 2014 Yılı Kazı ve Restorasyon Çalışmaları ....................................83

Remzi YAĞCI Soli Pompeiopolis 2014 Kazıları ......................................................................107

Hasibe İslam AKAT, İbrahim Hakan MERT, Axel FILGES 2014 Yılı Priene Çalışmaları ............................................................................121

Nicholas CAHILL Sardis 2014 ....................................................................................................147

Elif GENÇ 2014 Yılı Kuriki Höyük Kazısı ..........................................................................165

Eşref ABAY, Fulya DEDEOĞLU Beycesultan 2013-2014 Yılı Kazı Çalışmaları ...................................................183

Zeliha DEMİREL GÖKALP, A. Ceren EREL, Nikos TSIVIKISHasan Yılmaz YAŞAR 2014 Yili Amori̇um Kazis.................................................................................199

Antonio La MARCA Kyme’deki Kültler ve Kutsal Alanlar .................................................................215

Hüseyin Murat ÖZGEN Adramytteion (Ören) 2014 Kazı ve Onarım Çalışmaları ....................................233

K. Levent ZOROĞLU Kelenderis 2014 Yılı Kazı Çalışmaları ..............................................................249

E. Emine Naza - DÖNMEZ Amasya-Harşena Kalesi ve Kızlar Sarayı Kazısı 2014 Dönemi Çalışmaları ........275

Şevket DÖNMEZ, Aslıhan YURTSEVER BEYAZIT Oluz Höyük Kazısı Sekizinci Dönem (2014) Çalışmaları: Değerlendirmeler ve Sonuçlar .........................................................................281

Masako OMURA Yassıhöyük Kazıları 2014 ................................................................................303

K. Aslıhan YENER, Murat AKAR, Mara T. HOROWITZ Aççana Höyük Antik Alalah Kenti 2014 Yılı Çalışmaları ....................................315

Nurcan YAZICI METİN Demirköy Fatih Dökümhanesi Kazısı 2014 Yılı Çalışmaları ...............................325

Gürcan POLAT, Yasemin POLAT, Kahraman YAĞIZ, Rabia AKTAŞ ÇILDIRDeniz Ziya ARKAN, Aslı SAKA, Aytekin ÜNEY, Ertuğrul KIRAÇ,Ecem BAYSU, Melis ÇOBANOĞULLARI, Ömer DEVELİ Antandros 2014 Yılı Kazıları ............................................................................345

Nicolò MARCHETTI The 2014 Joint Turco-Italian Excavations at Karkemish ...................................363

Sachihiro OMURA 2014 Yılı Kaman-Kalehöyük Kazıları Japon Anadolu Arkeoloji Enstitüsü ..........381

Helga BUMKE, Hüseyin CEVİZOĞLU, Elgin von GAISBERG,François BERTEMES, Aylin TANRIÖVER Didyma 2014 ..................................................................................................391

Sevil GÜLÇUR, E. GÜLDOĞAN, P. ÇAYLI, I. DEMİRTAŞ Güvercinkayası 2014 Kazısı Ön Rapor .............................................................417

VII

Nuran ŞAHİN, Onur ZUNAL, Elçin DOĞAN GÜRBÜZER,Cennet PİŞKİN AYVAZOĞLU, Gülşah GÜNATA, Gülben KARAKAN,Hüseyin DOĞAN, Görkem GÖKOLUK, Cüneyt BALABAN Klaros 2014 ....................................................................................................433

Musa KADIOĞLU, Canan ÖZBİL, Michael KERSCHNER, Hazal ERGİN,Selin GÜLGÖNÜL, Görkem YENİCE, Yusuf POLAT, Rahşan TAMSÜ POLAT,Emrah KÖŞGEROĞLU, Mustafa ADAK 2014 Yılı Teos Kazı Çalışmaları (5. Sezon) .......................................................451

Eugenia EQUINI SCHNEIDER Elaiussa Sebaste: 2014 Excavation and Conservation Works ............................479

Bilal SÖĞÜT Stratonikeia 2014 Yılı Çalışmaları ....................................................................493

Ali BORAN, Yalçın KARACA, Mehmet MUTLU,Dr. Zekai ERDAL, Dr. Halil SÖZLÜ, Razan AYKAÇ Mersin-Silifke Kalesi Kazısı 2014 Yılı Kazı Çalışması .......................................517

Ahmet ÇAYCI, Zekeriya ŞİMŞİR Gevale Kalesi 2013-2014 Kazı Buluntuları ......................................................539

Adnan DİLER, Bekir ÖZER, Hülya BULUT, Şahin GÜMÜŞ,Sevilay Z. ORUÇ, Gözde ADIGÜZEL, Mazlum ÇUR Pedasa 2014 ...................................................................................................559

Michael HOFF, Birol CAN, Rhys TOWNSEND,Ece ERDOĞMUŞ, Timothy HOWE The Antiochia Ad Cragum Archaeological Research Project: 2014 Season ...................................................................................................581

Mustafa ÖZER, Mesut DÜNDAR, Hasan UÇAR,Gökben AYHAN, Yavuz GÜNER Edirne Sarayı (Saray-I Cedîd- İ Âmire) Kazısı 2014 Yılı Çalışmaları ..................595

199

2014 YILI AMORİUM KAZISI

Zeliha DEMİREL GÖKALP*A. Ceren EREL

Nikos TSIVIKISHasan Yılmaz YAŞAR

Afyonkarahisar İli, Emirdağ İlçesi, Davulga Beldesi, Hisar Mahallesi’nde yer alan Amorium Kenti 2014 yılı kazı çalışmaları 18.08.2014-30.09.2014 ta-rihleri arasında gerçekleştirilmiştir. Çalışmalarda Bakanlık Temsilcisi ola-rak Konya Müzesi’nden uzman Yaşar Yilmaz, Kazı Başkanı Doç. Dr. Zeliha Demirel Gökalp, Kazı Başkan Yardımcısı Dr. A. Ceren Erel, Alan Sorumlu-su olarak Öğr. Gör. Hasan Yılmazyaşar, Araş. Gör. Selda Uygun ve Araş. Gör. Görkem Işık ayrıca Girit Üniversitesi’nden Dr. Nikos Tsivikis, Mersin Üniversitesi’nden Yrd. Doç. Dr. Şener Yıldırım, Akdeniz Üniversitesi’nden Araş. Gör. Serkan Kılıç, Fransa Sorbon Üniversitesi Doktora Öğrencisi Dilek Şen Yıldırım’dan oluşan bilimsel ekip yer almıştır. Kazı çalışmaları Anadolu Üniversites1, Kocaeli Üniversitesi,2 Hacettepe Üniversitesi3, Akdeniz Üniver-sitesi4 ve Nevşehir Üniversitesi’nden5 mezun ve lisans öğrencilerinin katılım-ları ve 9 işçi ile gerçekleştirilmiştir.

* Doç. Dr. Zeliha Demirel GÖKALP, Anadolu Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, Sanat Tarihi Bölü-mü, Eskişehir/TÜRKİYE.

Dr. Ceren EREL, Hacettepe Üniversitesi, Güzel Sanatlar Fakültesi, Beytepe Kampüsü Ankara/TÜRKİYE.

Dr. Nikos TSIVIKIS, Girit Üniversitesi, Akdeniz Araştırmaları Enstitüsü. YUNANİSTAN. Öğr. Gör. Hasan YILMAZYAŞAR, Anadolu Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, Sanat Tarihi Bölü-

mü, Eskişehir/TÜRKİYE.1 Sanat Tarihçi Mehmet Cihangir Uzun, Burcu Tutar, Fulya Mirzanlı, İlyas Sevim, Mehmet Kurt,

Oğulcan Avcı; Öğrenciler, Arda Gündoğan, Sevinç Özen, Özcan Yamaç, Serhat Akoğlu.2 Arkeolog Ahmet Zeybek3 Seramik Bölümü öğrencisi Ceren Gürçay4 Sanat Tarihi Bölümü öğrencisi Ceren Uzun5 Arkeoloji Bölümü öğrencisi Şerife Altıntaş

200

2014 yılı kazı çalışmalarına T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı ve Anadolu Üniversitesi Rektörlüğü6 yanı sıra Türk Tarih Kurumu, Emirdağ Kaymakam-lığı, Emirdağ Belediyesi, Davulga Belediyesi Eskişehir Emirdağlılar Vakfı, Emirdağ Kent Konseyi Başkanlığı, Emirdağ Ticaret Odası ve Emirdağ Ziraat Odası Başkanlığı destek olmuştur.

2014 Yılı çalışmaları Depo Çalışmaları, Temizlik ve Kazı Çalışmaları, Ko-ruma ve Belgeleme Çalışmaları olarak üç başlık altında değerlendirilebilir.

1. DEPO ÇALIŞMALARI

Amorium Kazısı eski Başkanı Dr. Chris Lightfoot depolarda bulunan etüt-lük eserlerin devir ve teslimine gelemeyeceğini belirtmiş ve bunun üzerine, Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü’nün yazıları ile kurulan ko-misyonla etütlük eserlerin devrinin yapılması için Kazı Evi’nde yer alan depo-lar açılmıştır. Afyonkarahisar Müze Müdürlüğü’nden temin edilen 1988-2009 yılları arasına ait tutanaklardan yola çıkarak eski kazı başkanlığına teslim edilen ve Amorium Kazı Evi depolarında bulunan etütlük eserlerin kontrolü ve sayımı gerçekleştirilmiştir. Ayrıca 2014 yılı depo çalışmalarında, Afyon-karahisar Müze Müdürlüğü’nden temin edilen tutanaklarda yer almayan, bununla beraber eski kazı başkanlığınca envanter ve kazı buluntu numarası verilmiş olan küçük buluntuların ve mimari plastik eserlerin de kazı ekibince sayımı yapılmıştır. Depolardaki bu eserler türlerine göre tasnif edilmiş, kazı ekibince digital ortama eserlerin türü, sayısı ve depolardaki buluntu yerleri işlenmiştir. Bu çalışma sonrasında Amorium Kazı Evi depolarında, kazı bu-luntu numarası verilmiş 8011 adet eser tespit edilmiştir.

2.TEMİZLİK VE KAZI ÇALIŞMALARI

Aşağı Şehir ve Yukarı Şehir’de genel bir yüzey ve ot temizliği gerçekleş-tirildikten sonra, Yukarı Şehir’de 2013 yılında çalışmaya başlanan Bazilika

6 Amorium kazı çalışmaları 2015 yılından itibaren, Anadolu Üniversitesi Bilimsel Araştırma Pro-jeleri Komisyonunca kabul edilen 1501E011 No.lu proje kapsamında desteklenmektedir.

201

B’de, yine Yukarı Şehir’de höyüğün batısında savunma surlarının kulelerin-den birinde ve Aşağı Şehir’de ilk kez Prof. Harrison zamanında kazılarına başlanan ve “Büyük Bina” olarak adlandırılmış olan yapı kompleksinde kazı çalışmaları gerçekleştirilmiştir (Çizim: 1).

2.1. Yukarı Şehir Bazilika B, Ba5-Ba6 Açmaları

Yukarı Şehir’de höyüğün kuzey doğusunda bulunan Bazilika B’de ilk ça-lışmalar 2013 yılı kazı sezonunda gerçekleştirilmiştir. Bu çalışmalar sırasında apsisde ve apsisin batısında çalışılmış. Apsis duvarlarının tamamı ile Osmanlı ve Orta Bizans Dönemi duvar bakiyeleri tespit edilmiştir. 2014 yılında, Yukarı Şehir Bazilika B’de apsisin doğusunda, apsis dış duvarı ve Yukarı Şehir sur duvarının iç yüzü ile sınırlıdırılmış, Ba5 ve Ba6 olarak adlandırılmış alanda çalışılmıştır (Resim: 1). Apsisin doğusunun çalışma alanı olarak belirlenmesi-nin sebebi; Bazilika B’nin sur duvarı ile ilişkisini tespit etmek, Apsis içinde ya da Naos’da derinleşmeden önce aynı kotta tesviyeye devam etmek ve toprak tahliyesinde sorun ile karşılaşmamak içindir. Ba5 açmasının doğu sınırında sur duvarının iç hattının ortaya çıkmasıyla açma sınırları 1’er metre genişle-tilmiştir. Üst kotlarda dağınık halde insan iskeleti parçaları, daha alt kotlarda ise tahrip edilmiş mezarlar ve açmanın güney doğusunda düzgün taşlarla sı-nırlandırılmış in-sitü mezarlar bulunmuştur (Çizim: 2; Resim: 2). İn-situ olan 13 No.lu mezar açıldıktan sonra içerisinde farklı kodlarda toplam dört bireye ait iskelet tespit edilmiştir. İskeletler doğu-batı doğrultusunda, başlar batıya gelecek şekilde büyük oranda in-situ durumdadır. Birinci birey genç, ikinci birey bir çocuk, üçüncü ve dördüncü bireyler ise birer yetişkindir.

Apsisin doğusundaki kazı çalışmalarında, Apsisin merkezinde, yüzeyden hafif dışa taşkın, tuğla çerçeveyle vurgulanmış yuvarlak kemerli dikdörtgen bir açıklık tespit edilmiştir. Bu açıklığın anlaşılabilmesi için; apsisin iç kıs-mının kuzey doğusunda, apsis duvarının 5. ve 6. kırılma noktasına kısmen paralel, “Apsis İç Sondaj 1” adı verilen sondajda bir çalışma başlatılmıştır (Resim: 3). Sondajda, 974.551 kotunda başlayan çalışma, 971.541 kotunda son-landırılmıştır. Bu kot aralığında farklı dönemleri işaret eden 3 konteks tespit edilmiştir. Sondaj içinden az sayıda seramik, cam, maden, mermer kaplama parçaları ve kemik buluntu gelmiştir. Ba5 açmasının kuzeybatısında çokgen

202

apsis duvarının altında tespit edilen yarım yuvarlak biçiminde devam eden duvarı açıklamak için “Apsis Dış Sondaj 2” olarak adlandırılan bir başka son-dajda çalışma başlatılmıştır. Sondajın batısında; çokgen apsis duvarı, altında yarım yuvarlak biçiminde düzgün blok taşla örülü duvar ve onun altında düzgün olmayan moloz taş ve harçla örülü temel duvarı görülmüştür. Apsis Dış Sondajda çok az sayıda seramik, az sayıda maden, cam ve fresko parça-ları bulunmuştur. 974.091 kotunda başlayan çalışmalar 971.791 kotunda son-landırılmıştır. Apsis Dış Sondajda da farklı dönemleri işaret eden 3 konteks tespit edilmiştir.

2.2. Aşağı Şehir Büyük Bina- BBD Açması

2014 yılı kazı çalışmalarının bir diğer alanı, Aşağı Şehir’in batısında, önce-ki çalışmalarda “Büyük Bina” olarak adlandırılmış ve ilk kazı başkanı Prof. Harrison tarafından çalışılan alandır. Bu alanda yeniden çalışmaların başla-masının nedeni, uydu görüntülerinden tespit edilen duvar bakiyelerinden yola çıkılarak yeniden analiz edilmesi ve anlaşılmasına yöneliktir. Yüzeyden görülebilen kabaca üç köşeli ve birbiriyle ilişkili dört masif paye dikkate alı-narak, Büyük Bina’nın 20 m. doğusunda açma sınırı belirlenmiştir. Dört paye-nin kapladığı alana “oda 12”, güneyindeki alana ise “oda 11” ismi verilmiştir. Dolayısıyla “Büyük Bina”da önceki yıllarda yapılan çalışmalarda açığa çıka-rılan mekânların numaralarına devam edilmiştir.

Kazılan alanda tespit edilen tonoz, kemer ve duvarların çoğunun yapım tarzı ve tekniği Amorium’daki Geç Roma dönemi yapıları ile bağlantılıdır. Kazı çalışması başlatılan batı ve doğudaki payelerde tespit edilen in-sitü ke-mer ayakları, payelerin birbiriyle ilişkileri dikkate alındığında ve ihtiyatlı ol-makla beraber bu alanın kubbe ile örtülü merkezi planlı bir Geç Roma yapısı-nı barındırdığı söylenebilir (Çizim: 3).

2.3. Yukarı Şehir GB-AX1, GB-AX2 ve GB-A1-A2-A3-A4-A5 Açmaları

Kentteki üçüncü kazı alanı, Yukarı Şehir’de höyüğün güney-batısında Türk dönemi yerleşimi olduğu düşünülen alanın sınırında ve aynı zamanda

203

kentin savunma surunda ve kulelerden birinde gerçekleştirilmiştir. Açma-nın kuzey bölümünde eğimden dolayı taraçalama yapılmıştır. Açmalarda yer alan olasılıkla duvardan düştüğü tahmin edilen blok taşlar numaralandırıla-rak kaldırılmıştır. (Çizim: 4)

3. KORUMA VE BELGELEME

1.1 Koruma

Taş eser konservasyon uzmanı Prof. Dr. Yaşar Selçuk Şener, 23 Ağustos 2014 tarihinde Amorium’u ziyaret ederek, kentte gerçekleştirilmesi düşünü-len korunmaya yönelik görüşlerini paylaşmıştır. Buna göre alanda kazısı ta-mamlanmamış veya bitirilmemiş yapılarda, kapsamlı uygulamalar yapmak yerine acil koruma müdahalelerinin gerçekleştirilmesi gerektiği; kapsamlı koruma ve onarım uygulamalarının ise ancak kazı çalışmalarının tamamlan-masından sonra hazırlanacak (tüm yapıya, tüm bölümlerine tek bir defada ve tüm sorunların çözümünü de kapsayan) bir proje sonrasında başlanmasının uygun olduğu; karasal iklimin yaşandığı bir bölgede bulunan alanda daha önceki yıllarda açığa çıkartılan, kazısı tamamlanmamış yapı kalıntılarında tahribatın artarak sürdüğü, bu nedenle en azından, alanın görsel bütünlüğü-ne zarar vermeyecek geçici örtü ve çatılarla korunmalarının sağlanması ge-rektiği vurgulanmıştır.

3.2. Belgeleme

17-22 Eylül 2014 tarihleri arasında Araş. Gör. Seçkin Evcim, Sanat Tarihçisi Mehmet Cihangir Uzun ve Sinan Sertel’den oluşan ekip7 Amorium’da Faro ve Total Station ile mimari ölçüm çalışmaları yapmışlardır. Bu çalışmalarda Bazilika B açmaları, Yukarı Şehir GB-A/X açmaları ve Aşağı Şehir BB-D aç-malarının planları ve kesitleri çıkarılmıştır. Ayrıca bu yılın önemli bir diğer

7 Kazı Başkanı Doç. Dr. Zeliha Demirel Gökalp’in öğrencileri olan ekip aynı zamanda Prof. Dr. B. Yelda Olcay Uçkan başkanlığında yürütülen Olympos Antik Kenti Kazısının ekibi üyesi olup, Olympos Kenti planına ilişkin çalışmaların bilgisayar ortamına sayısal olarak aktarılarak kentin günümüzdeki durumunun bütünüyle belgelenmesi çalışmalarını da sürdürmektedirler. Prof. Dr. B. Yelda Olcay Uçkan’a ve ekibine teşekkür ederiz.

204

çalışmasını da var olan kent planına önceki yıllarda kazısı yapılan (Büyük Mekân ve Bazilika A) mekânların ve 2013-2014 yıllarında kazısı başlayan alanların aplikasyonu oluşturmaktadır8 (Çizim: 1). 26 Eylül 2014 tarihinde de Anadolu Üniversitesi Uzay ve Uydu Bilimleri Enstitüsü’nde görevli Yrd. Doç. Uğur Avdan başkanlığında üç kişilik bir ekip Arkeolojik Alanların Belgelen-mesi ve Modellenmesinde kullanılabilen “İnsansız Hava Aracı” ile Amorium Kenti’nde çalışmışlardır.

4. BULUNTULAR

4.1.Mimari Plastik

2015 yılı kazı çalışmalarında 31 adet mimari plastik eser bulunmuştur. Eserlerden 24’ü Yukarı Şehir Bazilika B açmalarında ele geçmiştir (17’si Ba5 ve Ba6 açmalarında, 2’si Apsis dışı “Sondaj 2”de, 5’i Apsis içi “Sondaj 1”de bulunmuştur). 6 mimari plastik eser Yukarı Şehir GB-A açmalarında ve 1’i Hisar Köy sakinlerinden İsmail Çetinkaya’nın yıkılan evinin duvarında bu-lunmuştur.

Yukarı Şehir GB-A açmalarında Roma dönemine tarihlenen 1 adet aslan büstlü çörten 1 adet konsol ve Erken Bizans Dönemine tarihlenen 1 adet altar tablası ayağı parçası Geç Antik Çağ’da Yukarı Şehir surları inşa edilirken dev-şirme olarak kullanılmış olmalıdır (Resim: 4).

Yukarı Şehir Bazilika B, Ba5-Ba6 açmalarında ve Apsis İç Sondaj 1 - Apsis Dış Sondaj 2’de bulunan mimari plastik eserlerin büyük çoğunluğu Erken Bi-zans Dönemi’ne tarihlenmektedir. Apsisin doğusu ve sur duvarı arasında yer alan mezarlarda devşirme olarak kullanılmış Erken Bizans Dönemi kaplama levhası ve bir ambon yan levhası parçası (Resim: 5) alanın Erken Bizans Dö-nemi sonrasında belki Arap akınları sonrası belki de Orta Bizans Dönemi’nde gömü yerine dönüştüğünü göstermektedir. Ayrıca yine hem Ba5-Ba6 açma-larında ve Apsis İç Sondaj 1 - Apsis Dış Sondaj 2’de bulunan Erken Bizans Dönemi’ne tarihlenen litürjik mimari plastik eserler örneğin altıgen bir paye için tasarlanmış muhtemelen altar ya da ambon taşıyıcısına ait olabilecek ka-

8 Dr. Nikos Tsivikis’in katkıları ile.

205

ide yine Erken Bizans Dönemi kilise yapı taşları, Prokonnesos mermerinden sütun parçası olasılıkla Bazilika B’nin erken evresini işaret etmektedir.

4.2. Maden

2014 yılı çalışmalarında Bazilika B, Yukarı Şehir GB-A/X ve Aşağı Şehir Büyük Bina BB-D açmalarında ve genel yüzey temizliğinde, kazı buluntu-su numarası verilen 23 adet demir obje (büyük baş hayvan nalı, kapı apliği, plaka, çivi, raptiye, ok ucu, halka, kanca, kazıyıcı9, 15 adet bronz obje (kemer parçası, kapı aksamı parçaları, aplik, askı, yüzük, bilezik parçası, anahtarlık parçası, plaka, v.s) ve 2 adet kurşun obje bulunmuştur. Kurşun objelerden biri kap formundadır ve içinde olasılıkla renkli boya maddesi bulunmaktadır.

4.3. Seramik

2014 yılı kazı çalışmalarında Bazilika B, Ba5 ve Ba6 açmalarında, Aşağı Şehir BBD açmasında ve Yukarı Şehir GB-A/X açmalarında Roma-Bizans ve Osmanlı dönemlerine tarihlenen toplam üç kasa seramik bulunmuştur. 2014 yılı seramik buluntularının çizim ve envanter çalışmaları Eskişehir Anadolu Üniversitesi Sanat Tarihi Bölümü Laboratuvarında gerçekleştirilmiştir. 2014 yılı buluntuları arasında; Erken Bizans Dönemine tarihlenen ve daha önceki çalışmalarda “Amorium Tipi Kandil” olarak adlandırılmış olan kandil kulpu parçaları10 (Resim: 6.1), Orta Bizans Dönemine tarihlenen kandiller11 (Resim: 6.2), Geç Roma–Erken Bizans Dönemi kırmızı astarlı yerel üretim parçaları (Resim: 6.3), Orta Bizans Dönemi sıvı kapları parçaları (Resim: 6.4), pişirme kabı parçaları, Osmanlı Dönemi sırlı kap parçalarının (Resim: 6.5) yanı sıra Roma Dönemi olması muhtemel pişmiş toprak bir heykelciğe ait elbise kıvrı-mı parçaları, Osmanlı Dönemi lüle ve porselen parçaları ve bir oyuncak par-çası bulunmaktadır.

9 Olasılıkla mutfak gereci olarak kullanılmış olan kazıyıcının benzer örnekleri Erken Bizans Döne-mine tarihlenmektedir. Benzer örnek için bkz., Waldbaum 1983, s.59, no.213.

10 Schoolman 2012, s.193-215, no.6616-6617.11 Lightfoot 2012, s. 217-232.

206

4.4. Cam

Amorium 2014 yılı çalışmalarında büyük çoğunluğu Bazilika B açmaların-dan olmakla beraber toplam 142 cam parça bulunmuştur. Bu parçalar arasın-da Roma ve Bizans Dönemine tarihlenen kap, şişe ve sürahi; Bizans Dönemi bilezikleri, kadeh, kandil parçaları ve pencere camı parçaları yer almaktadır.

4.5. Sikkeler

2014 yılı çalışmalarında 8 adet bronz sikke bulunmuştur. Sikkelerden 4’ü Yukarı Şehir Bazilika B açmalarında diğer dördü ise yüzey temizliğinde ele geçmiştir. Bunlardan 2’si Roma Dönemine, 6’sı Erken ve Orta Bizans dönem-lerine tarihlenmektedir.

4.6. Diğer (Fresko, Mermer Döşeme/Kaplama Parçaları, Tuğla, Alçı Pencere Şebekeleri, Oyun Taşları, Kemik)

Diğer buluntular arasında; Bazilika B-Apsis Dış Sondaj 2’de bulunan fresko parçaları, Bazilika B-Apsis İç Sondaj 1’de bulunan mermer döşeme/kaplama parçaları, Bazilika B, Ba5-Ba6 açmalarından ve Apsis İç Sondaj 1’de bulunan alçı pencere şebekeleri, tuğla oyun tablası12 (Resim: 7.1), 9.-10. yüzyı-la tarihlenen hayvan ayak izli duvar tuğla parçası13 (Resim: 7.2) ve tuğladan ağırşaklar bulunmaktadır. Ayrıca Bazilika B açmalarındaki çalışmalarda biri kırık seramik parçasından diğeri kemik olmak üzere 2 oyun taşı (Resim: 8.1) ve bir kemik toka (Resim: 8.2) ele geçmiştir. Kırık seramik parçasından yapıl-mış olan iki delikli parça iygks14 olarak adlandırılmış oyuncaktır. Kemik oyun taşının Roma Dönemi’ne tarihlenen benzer örnekleri15 olmakla beraber, İstan-bul Saraçhane kazılarında 6. yüzyıla tarihlenen örnekleri de bulunmaktadır.16

12 Roma döneminde örnekleri bilinse de Amorium buluntuları Orta Bizans Dönemine tarihlen-mektedir. Bkz., Witte 2012, s.277-296.

13 Benzer örnek için bkz., Witte 2012, s.297-377.14 Üzerinde iki delik bulunan, büyük düğme benzeri oyuncaklara denir. M.Ö. . 2. binyılın başların-

dan itibaren kullanılmaya başlamıştır. Bkz., Selvi-Bener 2013, s.184.15 Meriç ve diğerleri 2007, s.243-252, Resim 6.16 Saraçhane için bkz., Harrison 1986, s.258-262; Ayrıca oyun taşları için bkz., Selvi-Bener 2013.

207

KAYNAKÇA

HARRISON, R. M. (1986). Excavation at Saraçhane in İstanbul, C.1, Princeton, 1986.

LIGHTFOOT, C.S. (2012). “Middle Byzantine Terracotta Lamps, 1993-2005”, Amorium Reports 3 The Lower City Enclosure Finds Reports and Technical Stu-dies (ed. C.S. Lightfoot ve E.A.Ivison), Ege Yayınları, 2012, 217-232.

MERİÇ, R. ve diğerleri (2007). “2005 Yılı Metropolis Kazıları”, 28. Kazı Sonuç-ları Toplantısı, C.2, Ankara, 2007, s.243-252.

SELVİ-BENER, S. (2013). Antikçağ’da Oyun ve Oyuncaklar, Kitap Yayınevi, İs-tanbul, 2013.

SCHOOLMAN, E. M. (2012). “Roman and Byzantine Terracotta Lamps”, Amorium Reports 3 The Lower City Enclosure Finds Reports and Technical Studies (ed. C.S. Lightfoot ve E.A.Ivison), Ege Yayınları, 2012, 193-215, no.6616-6617.

WALDBAUM, J. C. (Edt.) (1983). Metalwork from Sardis: The Finds Trough 1974, Harward University Press, London, 1983.

WITTE, J. (2012). “Toys, Game Pieces, and Boards, 1988-2005”, Amorium Re-ports 3 The Lower City Enclosure Finds Reports and Technical Studies (ed. C.S. Lightfoot ve E.A.Ivison), Ege Yayınları, 2012, 277-296.

WITTE, J. (2012). “Roman and Byzantine Bricks and Tiles, 1988-1004”, Amori-um Reports 3 The Lower City Enclosure Finds Reports and Technical Studies (ed. C.S. Lightfoot ve E.A.Ivison), Ege Yayınları, 2012, 297-377.

208

Çiz

im: 1

209

Çiz

im: 2

210Çizim: 2

Çizim: 3

211

Resim: 1

Resim: 2

212Resim: 4

Resim: 3

213Resim: 6

Resim: 5

214

Resim: 7

Resim: 8