ΙΟΝΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ

ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΕΙΟΝΟΜΙΑΣ-ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΟΝΟΜΙΑΣ

ΑΠΟΔΟΣΗ ΤΟΥ ΟΔΗΓΟΥ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΩΝ ΔΙΑΤΡΙΒΩΝ ΤΗΣ UNESCO

ΓΙΑ ΤΙΣ ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΕΣ

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ : ΜΑΥΡΟΜΙΧΑΛΗ ΜΑΡΙΝΑ (Β00048)

ΕΠΟΠΤΕΥΩΝ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ:

Κος ΣΑΡΑΝΤΟΣ ΚΑΠΙΔΑΚΗΣ

ΚΕΡΚΥΡΑ 2004

ΙΟΝΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ

ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΕΙΟΝΟΜΙΑΣ-ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΟΝΟΜΙΑΣ

ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ :

THE GUIDE FOR ELECTRONIC THESES AND DISSERTATIONS

ΑΠΟΔΟΣΗ ΤΟΥ ΟΔΗΓΟΥ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΩΝ ΔΙΑΤΡΙΒΩΝ ΤΗΣ UNESCO ΓΙΑ ΤΙΣ ΕΛΛΗΙΝΙΚΕΣ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΕΣ

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ : ΜΑΥΡΟΜΙΧΑΛΗ ΜΑΡΙΝΑ (Β00048)

ΕΠΟΠΤΕΥΩΝ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ:

Κος ΣΑΡΑΝΤΟΣ ΚΑΠΙΔΑΚΗΣ

ΚΕΡΚΥΡΑ 2004

1

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΠΡΟΛΟΓΟΣ...................................................................................................................5

Κεφάλαιο 1ΕΙΣΑΓΩΓΗ : ΣΚΟΠΟΣ ΚΑΙ ΠΛΑΙΣΙΟ ΔΡΑΣΗΣ ΑΥΤΟΥ ΤΟΥ ΕΓΓΡΑΦΟΥ, Edward Fox....................................................................................................................81.1. ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΕΣ ΔΙΑΤΡΙΒΕΣ, Edward Fox..................................91.1.1. ΟΙ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΕΣ ΔΙΑΤΡΙΒΕΣ ΩΣ ΕΝΑ ΝΕΟ ΕΙΔΟΣ ΕΓΓΡΑΦΩΝ, Edward

Fox.........................................................................................................................101.2. ΓΙΑΤΙ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΕΣ ΔΙΑΤΡΙΒΕΣ, Edward Fox, Joseph M. Moxley..........111.2.1. ΕΛΑΧΙΣΤΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΕΠΑΝΑΛΑΜΒΑΝΟΜΕΝΗΣ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΑΣ,

Edward Fox............................................................................................................121.2.2. ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΤΗΣ ΔΙΑΦΑΝΕΙΑΣ, Edward Fox......................................................121.2.3. ΕΠΙΤΑΧΥΝΣΗ ΤΗΣ ΡΟΗΣ ΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ, Edward Fox..................................121.2.4. ΔΑΠΑΝΕΣ ΚΑΙ ΚΕΡΔΗ, Edward Fox...................................................................131.3. ΣΚΟΠΟΣ, ΣΤΟΧΟΙ, ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΤΩΝ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ ΤΩΝ

ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΩΝ ΔΙΑΤΡΙΒΩΝ, Edward Fox.................................................131.3.1. ΒΟΗΘΩΝΤΑΣ ΤΟΥΣ ΣΠΟΥΔΑΣΤΕΣ ΝΑ ΕΙΝΑΙ ΚΑΛΥΤΕΡΑ

ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΜΕΝΟΙ, Edward Fox...................................................................141.3.1.1. ΒΟΗΘΩΝΤΑΣ ΤΟΥΣ ΣΠΟΥΔΑΣΤΕΣ ΝΑ ΕΙΝΑΙ ΠΡΩΤΟΤΥΠΟΙ, Joseph M.

Moxley...................................................................................................................141.3.1.2. ΒΟΗΘΩΝΤΑΣ ΤΟΥΣ ΣΠΟΥΔΑΣΤΕΣ ΝΑ ΔΙΚΤΥΩΝΟΝΤΑΙ

ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΑ, Joseph M. Moxley.............................................................151.3.2. ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΤΗΣ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑ/

ΕΚΦΡΑΣΤΙΚΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΩΝ ΔΙΑΤΡΙΒΩΝ, Edward Fox......151.3.2.1. ΒΟΗΘΩΝΤΑΣ ΤΟ ΔΙΔΑΚΤΙΚΟ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ: ΠΩΣ ΕΠΩΦΕΛΕΙΤΑΙ ΑΠΟ

ΤΙΣ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΕΣ ΔΙΑΤΡΙΒΕΣ, Joseph M. Moxley.....................................161.3.3. ΑΥΞΗΣΗ ΤΗΣ ΑΝΑΓΝΩΣΙΜΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΩΝ ΔΙΑΤΡΙΒΩΝ ,

ΜΕΤΑΔΟΣΗ ΤΩΝ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΤΩΝ ΑΝΑΖΗΤΗΣΕΩΝ, Edward Fox, Joseph M. Moxley..................................................................................................17

1.3.4. ΒΟΗΘΩΝΤΑΣ ΤΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑ ΝΑ ΑΝΑΠΤΥΞΟΥΝ ΥΠΟΔΟΜΗ ΚΑΙ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΨΗΦΙΑΚΩΝ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΩΝ, Edward Fox................................18

1.3.5. ΑΥΞΗΣΗ ΤΟΥ ΔΙΑΜΟΙΡΑΣΜΟΥ ΚΑΙ ΤΗΣ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑΣ ΑΝΑΜΕΣΑ ΣΤΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑ ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΦΟΙΤΗΤΕΣ, Edward Fox...................................18

1.3.6. ΑΝΑΤΙΜΗΣΗ ΤΗΣ ΠΡΟΣΒΑΣΗΣ ΣΤΗΝ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ, Edward Fox............................................................................................................19

1.3.6.1. ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ, Edward Fox...............................................................................191.3.6.2. ΠΛΟΗΓΗΣΗ : ΤΑΞΙΝΟΜΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΤΑΞΙΝΟΜΙΚΑ

ΣΧΗΜΑΤΑ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΟΥΜΕΝΑ ΣΤΑ ΔΙΑΦΟΡΑ ΓΝΩΣΤΙΚΑ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΑ, Edward Fox..............................................................................20

1.3.6.3. ΠΟΛΥ ΓΝΩΣΤΟΙ ΙΣΤΟΤΟΠΟΙ/ ΠΗΓΕΣ ΤΩΝ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΩΝ ΔΙΑΤΡΙΒΩΝ, Susan Dorbatz..............................................................................20

1.4. ΣΥΝΤΟΜΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΩΝ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ ΓΙΑ ΤΙΣ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΕΣ ΔΙΑΤΡΙΒΕΣ, Edward Fox...................................................................................22

1.5. ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΙΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΕΣ ΔΙΑΤΡΙΒΕΣ, Edward Fox....................................................24

1.6. ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ ΤΟΥ ΥΠΟΛΟΙΠΟΥ ΟΔΗΓΟΥ, Edward Fox...........................24

2

Κεφάλαιο 3ΦΟΙΤΗΤΕΣ, Edward Fox.............................................................................................253.1. ΠΩΣ ΝΑ ΜΑΘΕΤΕ ΓΙΑ ΤΙΣ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΕΣ ΔΙΑΤΡΙΒΕΣ, Edward Fox και

Joseph M. Moxley...............................................................................................253.1.1. Η ΣΠΟΥΔΑΙΟΤΗΤΑ ΝΑ ΙΚΑΝΟΠΟΙΗΘΟΥΝ ΟΙ ΤΟΠΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ,

Edward Fox............................................................................................................263.1.2. ΜΑΘΑΙΝΟΝΤΑΣ ΑΠΟ ΑΛΛΕΣ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΕΣ ΔΙΑΤΡΙΒΕΣ, Edward Fox

................................................................................................................................273.2. ΠΩΣ ΝΑ ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΕΤΕ ΜΙΑ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΔΙΑΤΡΙΒΗ, Edward Fox

.............................................................................................................................273.2.1. ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ: ΓΡΑΦΟΝΤΑΣ ΜΕ ΤΟΥΣ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΤΕΣ ΚΕΙΜΕΝΩΝ ΚΑΙ

ΔΟΜΗΣ, Edward Fox............................................................................................283.2.2. ΓΡΑΦΟΝΤΑΣ ΜΕ ΤΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑΣ ΚΕΙΜΕΝΟΥ, Edward

Fox.........................................................................................................................293.2.2.1. MICROSOFT WORD AND OFFICE 2000, Joseph M. Moxley........................293.2.2.1.1. ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΩΝΤΑΣ ΣΕΛΙΔΕΣ ΣΤΙΛ (STYLE SHEETS), Suzanne

Dolbratz...............................................................................................................333.2.2.1.2. ΧΡΗΣΙΜΑ PLAG-INS ΓΙΑ ΤΟ MICROSOFT WORD, Jose H. Canos Cerda....

343.2.2.2. COREL WORD PERFECT, Susanne Dobratz....................................................343.2.2.3. LaTeX, Susanne Dobratz......................................................................................363.2.2.4. (Ενότητα που λέιπει;)............................................................................................433.2.2.4.1. ΓΡΑΦΟΝΤΑΣ ΣΕ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑΣ ΚΕΙΜΕΝΟΥ:

FrameMaker, Humboldt-University Berlin.........................................................433.2.3. ΓΡΑΦΟΝΤΑΣ ΑΠΕΥΘΕΙΑΣ ΣΕ SGML/XML, Susanne Dobratz.........................453.2.4. ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ ΕΝΟΣ PDF ΚΕΙΜΕΝΟΥ, Edward Fox, Susanne Dobratz......463.2.5.1. ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ ΓΙΑ ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΣΕ SGML/XML από το MS-WORD,

Susanne Dobratz, Viviane Bouletreau................................................................563.2.5.2. ΣΤΟ WORD PERFECT, Susanne Dobratz.........................................................633.2.5.3. ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ ΓΙΑ ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΣΕ SGML/XML ΜΕ LaTeX, Susanne

Dobratz................................................................................................................663.2.5.4. ΕΛΕΓΧΟΣ ΚΑΙ ΔΙΟΡΘΩΣΗ, Susanne Dobratz................................................673.2.6. ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΝΟΝΤΑΣ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΠΟΛΥΜΕΣΩΝ, Simon Pockley.....................703.2.7. ΠΑΡΕΧΟΝΤΑΣ ΤΑ ΜΕΤΑΔΕΔΟΜΕΝΑ- ΜΕΣΑ ΚΙ ΕΞΩ ΑΠΟ ΤΑ ΕΓΓΡΑΦΑ,

Simon Pockley...........................................................................................................713.2.8. ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗΣ ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑΣ / ΠΩΣ ΝΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΕΤΕ

ΤΗΝ ΛΟΓΟΚΛΟΠΗ, Edward Fox..........................................................................733.3. ΟΝΟΜΑΤΟΛΟΓΙΑ ΠΡΟΤΥΠΩΝ: ΟΝΟΜΑΤΑ ΑΡΧΕΙΩΝ, ΜΟΝΑΔΙΚΕΣ

ΤΑΥΤΟΤΗΤΕΣ, Australian Digital Theses Program.........................................743.4. ΠΩΣ ΝΑ ΥΠΟΒΑΛΛΕΤΕ ΤΗΝ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΔΙΑΤΡΙΒΗ ΣΑΣ, Gail

MacMillan...........................................................................................................763.4.1. ΤΟΠΙΚΗ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ, Australian Digital Theses program................................763.4.2. ΤΥΠΙΚΗ ΡΟΗ ΕΡΓΑΣΙΑΣ, ΤΟΠΙΚΕΣ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΕΣ, Gail

MacMillan.................................................................................................................773.5. ΠΩΣ ΝΑ ΓΙΝΕΤΕ ΕΡΕΥΝΗΤΕΣ ΣΤΗΝ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΕΠΟΧΗ:

ΕΥΘΥΝΕΣ, ΕΥΚΑΙΡΙΕΣ, ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΠΡΟΣΒΑΣΗΣ, IPR, ΩΦΕΛΗ ΓΙΑ ΕΣΑΣ ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΑΛΛΟΥΣ, Edward Fox........................................................78

Κεφάλαιο 6ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ..............................................................................................................79

3

6.1. ΑΥΞΑΝΟΝΤΑΣ ΤΙΣ ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΕΣ ΓΙΑ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΕΣ ΔΙΑΤΡΙΒΕΣ, Edward Fox.........................................................................................................79

6.2. ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΝΟΝΤΑΣ ΤΗ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ, Joseph M. Moxley.................................................................................................................79

6.3. ΔΙΑΧΕΙΡΙΖΟΝΤΑΣ ΤΙΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΕΣ ΑΛΛΑΓΕΣ, Simon Pockley.........816.4. ΔΙΑΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑ, Susanne Dobratz, Guylaine Beaudry.......................826.5. ΕΝΑ ΟΡΑΜΑ ΓΙΑ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ, Australian Digital Theses program.............84ΛΕΞΙΚΟ.......................................................................................................................86ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ..........................................................................................................91

4

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

Ο οδηγός Ηλεκτρονικών Διατριβών της Unesco αποτελεί ένα χρήσιμο και πρωτότυπο βοήθημα για όλους εκείνους που ενδιαφέρονται να γνωρίσουν την σύγχρονη μορφή των εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων και των ερευνητικών τους αποτελεσμάτων. Απευθύνεται σε ένα ευρύ κοινό, αποτελούμενο από σπουδαστές, καθηγητές, ερυνητές, αλλά και φορείς υπηρεσιών πληροφόρησης, όπως οι βιβλιοθήκες, με σκοπό να βοηθήσει στις προσπάθειες δημιουργίας ηλεκτρονικής γνώσης, διαχείρισης και διάχυσης της.

Συγκεκριμένα, παρουσιάζει τον τρόπο με τον οποίο μπορούν σήμερα να δημιουργηθούν οι διατριβές (διπλωματικές, μεταπτυχιακές, διδακτορικές) αλλά και να αξιοποιηθούν, χρησιμοποιώντας τις σύγχρονες τεχνολογίες πληροφορικής, δικτύωσης, πολυμέσων, με στόχο τη διανομή της γνώσης που περιέχουν. Πρόκειται για μια γνώση που μέχρι σήμερα φυλαγόταν στα συρτάρια και τα ράφια των πανεπιστημιών, την οποία τώρα μπορούμε να εκμεταλλευθούμε στο έπαρκο. Καθώς ο κόσμος μας κινείται από το βασισμένο στο χαρτί παρελθόν του προς το ηλεκτρονικό μέλλον, οι βιβλιοθήκες καλούνται, όχι μόνο να συγκεντρώσουν την παραγώμενη γνώση, αλλά και να βρουν τρόπο να την διαθέσουν στο κοινό χωρίς κανενός είδους περιορισμό. Έχουμε ήδη φτάσει στο στόχο αυτό, μέσα από τη δημιουργία των Ψηφιακών Βιβλιοθηκών, οι οποίες, με τη βοήθεια των σχετικών τεχνολογιών που αναφέραμε παραπάνω, κι όπως παρουσιάζεται σε αυτόν τον οδηγό, καλούνται να συλλέξουν, να επεξεργαστούν, να αποθηκεύσουν αναλλοίωτες τις δεκάδες χιλιάδων διατριβές που παράγονται ετησίως και τελικά να τις διαθέσουν χωρίς εμπόδιο το χώρο ή το χρόνο. Όσοι ενδιαφέρονται να τις ανακαλύψουν, πρέπει να εξοικειωθούν με τις νέες αυτές έννοιες, τόσο της Ψηφιακής Βιβλιοθήκης, όσο και της Ηλεκτρονικής Δημοσίευσης, καθώς μέσω της τελευταίας θα αποδοθούν οι προσπάθειες της πρώτης πιο γρήγορα και πιο σωστά. Δρστηριότητες της Ηλεκτρονικής Δημοσίευσης, όπως η ηλεκτρονική γένεση κι υποβολη των εργασιών, η γνώση των μορφών που μπορεί να πάρουν τα ηλεκτρονικά έγγραφα για τη διατήρηση τους, διευκολύνει τα πρόσωπα που είναι επιφορτισμένα με την εργασία τις διαχείρισης τους. Αλλά ακόμα κι αν οι εργασίες φτάσουν στις βιβλιοθήκες ή στα άλλα κέντρα πληροφόρησης με άλλο μέσο, το προσωπικό πρέπει να έχει την αντίστοιχη γνώση κι εξοικείωση για να μπορέσει να τις ψηφιοποιήσει με την κατάλληλη μέθοδο και στην κατάλληλη μορφή, ώστε να διατηρηθούν και να διανεμηθούν.

Σε αυτόν τον οδηγό, λοιπόν, παρουσιάζονται όλα τα παραπάνω – μέθοδοι, εργαλεία, κωδικοποιήσεις, μορφότυπα, συσκευές, πρότυπα, κ.λ.π.- για να βοηθήσουν όχι μόνον τους σπουδαστές, αλλά και τους βιβλιοθηκονόμους, των οποίων ο ρόλος σήμερα επαναπροσδιορίζεται και χρήζει βοήθειας από τέτοιου είδους εγχειρίδια. Ο συγκεκριμένος οδηγός δεν υπάρχει σε έντυπη μορφή, παρά μόνο σε ηλεκτρονική στο Διαδίκτυο (στον ιστότοπο με διεύθυνση www . etdguide . org ) και διατίθενται

5

μεταφράσεις του μόνο στην ισπανική και γαλλική γλώσσα. Αποτελείται από 6 ενότητες, οι οποίες συνοπτικά αναφέρονται στους αντικειμενικούς στόχους των προγραμμάτων Ηλεκτρονικών Διατριβών, σε θέματα που απασχολούν τα πανεπιστήμια και τους φοιτητές (συγγραφή ηλεκτρονικών εγγράφων, μετατροπή τους σε ταξινομήσιμες μορφές), σε άλλα ζητήματα τεχνικά και εκαπιδευτικά καθώς και στις μελλοντικές κατευθύνσεις.

Η εργασία της απόδοσης του οδηγού στα ελληνικά, πέραν του ενδιαφέροντος που παρουσιάζουν οι εξελιγμένες δραστηριότητες συγγραφής, δημοσίευσης, συλλογής και διάθεσης τεκμηρίων, με άλλα λόγια, οι Ηλεκτρονικές Εκδόσεις και οι Ψηφιακές Βιβλιοθήκες, βασίστηκε και στο γεγονός ότι στην Ελλάδα, οι προσπάθειες συμμετοχής σε δραστηριότητες που κινούν τη γνώση και τη διάδοση της προς μια εποχή τεχνολογικής αιχμής, είναι λίγες- και από πλευράς φορέων αλλά και προσωπικής ευαισθησίας. Είναι ένα έργο χρήσιμο για τις ελληνικές βιβλιοθήκες και τους Έλληνες βιβλιοθηκονόμους, ώστε να καταφέρουν να πλησιάσουν τις ευρωπαϊκές και παγκόσμιες πρωτοβουλίες στους τομείς της εκπαίδευσης.

Μετεφρασμένες θα βρείτε τις ενότητες 1, 3 και 6, οι οποίες αναφέρονται:1. Εισαγωγή: Σκοπός και πλαίσιο δράσης του οδηγού, όπως παρουσιάζονται από τους συγγραφείς του3. Φοιτητές, με θέματα συγγραφής, δημιουργίας ταξινομήσιμων μορφών, υποβολής και πνευαμτικών δικαιωμάτων6. Το Μέλλον, με θέματα τεχνολογικών αλλαγών, πρωτοβουλιών και άλλων κατευθύνσεων.Οι τρεις αυτές ενότητες, πιστεύω πως θα χρησιμέυσουν και στους σπουδαστές και στους βιβλιοθηκονόμους, δίνοντας τους την ευκαιρία να γνωρίσουν τα προγράμματα των Ηλεκτρονικών Διατριβών, χωρίς να τους κουράζουν με ιδιαίτερα τεχνικές λεπτομέρειες (ενότητα 4) ή μέσα από ζητήματα που ικανοποιούν ανάγκες άλλων, π.χ. ανάγκες πανεπιστημιακού προσωπικού, τμημάτων, καθηγητών, κ.λ.π. (ενότητα 2, 5). Ένα μικρό, αλφαβητικό λεξικό προστέθηκε στο τέλος της εργασίας, συγκεντρώνοντας τους πιο σχετικούς με τον κλάδο μας αγγλικούς όρους και την απόδοση τους στα ελληνικά. Παρ’ όλο που σήμερα έχει παγιωθεί άτυπα η αγγλική ορολογία, θεωρώ απαραίτητη την ύπαρξη της αντίστοιχης ελληνικής. Στηριζόμενη στην προσπάθεια να γίνουν πιο καταννοητές στους μη εξειδικευμένους αναγνώστες οι νέες έννοιες και ψάχνοντας αντιστοιχίες όρων σε βάσεις δεδομένων, λεξικά και σημειώσεις καθηγητών, θέλησα να αφήσω αμετάφραστους όσο το δυνατόν λιγότερους όρους. Σε αρκετές περιπτώσεις παρουσιάζω και τον αντίστοιχο αγγλικό μέσα σε παρένθεση, ώστε να βοηθηθούν οι αναγώστες στην κατανόηση.

Σε όλη την παραπάνω προσπάθεια μου, σημαντική, αν όχι μοναδική, ήταν η βοήθεια του καθηγητή μου, κ. Σαράντου Καπιδάκη, τον οποίο και θα ήθελα να ευχαριστήσω. Δική του ήταν εξάλλου κι η πρόταση να καταπιαστώ με αυτήν την εργασία. Σημαντικά εφόδια αποτέλεσαν οι γνώσεις που απέκτησα παρακολουθώντας τα μαθήματα του (Ψηφιακές Βιβλιοθήκες, Μεταδεδομένα, Ηλεκτρονική Δημοσίευση), αλλά και σχετικά μαθήματα, όπως Ηλεκτρονική Σεγγγραφή&Πολυμέσα, Πρότυπα Κωδικοποίησης κ.λ.π., που διδάσκονται στο Πανεπιστήμιό μας από εξίσου αξιόλογους καθηγητές. Με τον τρόπο του ο καθένας πρόσθεσε από ένα λιθαράκι για την ολοκλήρωση αυτής της εργασίας, την οποία τώρα παραδίδω ως πτυχιακή.

6

Κεφάλαιο 1

ΕΙΣΑΓΩΓΗ : ΣΚΟΠΟΣ ΚΑΙ ΠΛΑΙΣΙΟ ΔΡΑΣΗΣ ΑΥΤΟΥ ΤΟΥ ΕΓΓΡΑΦΟΥ, Edward Fox

Ο οδηγός της UNESCO για τη δημιουργία Ηλεκτρονικών Διατριβών στοχεύει να βοηθήσει όλους εκείνους που ενδιαφέρονται για προγράμματα και άλλα έργα που περιλαμβάνουν Ηλεκτρονικές Διατριβές. Στο μέτρο του δυνατού, έχει ως στόχο να βοηθήσει τους σπουδαστές κάθε πανεπιστημίου στη δημιουργία ηλεκτρονικών εγγράφων και στη χρησιμοποίηση των ψηφιακών βιβλιοθηκών. Εστιάζει ιδιαίτερα στο αναδυόμενο είδος των Ηλεκτρονικών Διατριβών, το οποίο πρέπει να βελτιώσει την ποιότητα, το περιεχόμενο, τη μορφή, και τον αντίκτυπο της εκπαιδευτικής επικοινωνίας, που περιλαμβάνει τους σπουδαστές που συμμετέχον στην έρευνα. Πρέπει να βοηθήσει τα πανεπιστήμια να αναπτύξουν την τοπική υποδομή τους, ειδικά σχετικά με τις ηλεκτρονικές εκδόσεις και τις ψηφιακές βιβλιοθήκες, οι οποίες βασίζονται στη συνέχεια επάνω στη δικτύωση, την πληροφορική, τα πολυμέσα, και τις σχετικές τεχνολογίες. Με αυτές τις ενέργειες, πρέπει να προωθήσει τη διανομή της γνώσης που κλειδώνεται στα πανεπιστήμια, και τη συνεργασία των πανεπιστημίων που εκτείνονται σε όλες τις χώρες και τις ηπείρους, από το Βορρά στο Νότο, από την Ανατολή στη Δύση, από αναπτυγμένους σε αναπτυσσόμενους, από μεγάλους σε μικρούς και από τον δημόσιο στον ιδιωτικό τομέα. Το τελικό αποτέλεσμα μπορεί να είναι ένα από τα μεγαλύτερα παγκοσμίως υποστηριγμένα προγράμματα για τη διάδοση της γνώσης, σε όλους τους τομείς, συμπεριλαμβανομένης της επιστήμης, της τεχνολογίας, και του πολιτισμού.

Αυτή η εργασία είναι ενδιαφέρουσα για κοινό διαφόρων επιπέδων. Τα διάφορα τμήματά του1 στοχεύουν να απευθυνθούν στις ανάγκες των πανεπιστημίων (συμπεριλαμβάνοντας τους διαχειριστές και το προσωπικό), των σπουδαστών (συμπεριλαμβάνοντας εκείνους που επιθυμούν να δημιουργήσουν Ηλεκτρονικές Διατριβές, καθώς επίσης και εκείνους που επιθυμούν να χρησιμοποιήσουν τις ήδη δημιουργημένες εργασίες), και εκείνων που παίρνουν μέρος στην κατάρτιση ή την οργάνωση σχετικών με τις Ηλεκτρονικές Διατριβές έργων ή προγραμμάτων. Οι άφθονες τεχνικές λεπτομέρειες καλύπτονται για να υποστηρίξουν τις ανάγκες των σπουδαστών που επιθυμούν να εφαρμόσουν τις μεθόδους πολυμέσων, στην ενίσχυση της δυνατότητάς τους να ανταλάσσουν τα σύνθετα αποτελέσματα. Επίσης, υποστηρίζουν και τις απαιτήσεις του προσωπικού, που δημιουργεί μια τοπική υποδομή υποστήριξης, για να βοηθήσουν τέτοιους σπουδαστές.

Αυτή η εργασία είναι ένα “ζωντανό” έγγραφο που θα συνεχίσει να ενημερώνεται σε σχέση με τις εργασίες της NDLTD (Networked Digital Library for Theses and Dissertations, www.ndltd.org)2. Γεννήθηκε ως αποτέλεσμα της υποστήριξης που

1 βλ. το θέμα της ενότητας 1 .6 2 (ΣτΜ) Δικτυωμένη Ψηφιακή Βιβλιοθήκη Διατριβών

7

παρείχε η UNESCO, με επιχορηγήσεις που δόθηκαν στο Virginia Tech και στο Πανεπιστήμιο του Μόντρεαλ, και προετοιμάστηκε από μια διεθνή ομάδα καθηγητών και προσωπικού, συντονισμένη από την καθηγήτρια Shalini Urs. Η οργάνωση και το περιεχόμενό της, είναι το αποτέλεσμα της εκδοτικής εργασίας του Joseph Moxley. Η διαθεσιμότητά της σε μια ευρεία σειρά γλωσσών, είναι αποτέλεσμα των ομάδων των μεταφραστών, μερικοί χρηματοδοτούμενοι, εν μέρει, από την UNESCO, και άλλοι που προσφέρουν εθελοντικά τη βοήθειά τους. Καθώς η ανάπτυξη ενός σημαντικού παγκόσμιου προγράμματος Ηλεκτρονικών Διατριβών βασίζεται αναγκαστικά επάνω σε μια τεράστια σειρά γνώσης και εμπειρίας, αναμένεται ότι αυτή η εργασία θα αρκέσει ως αρχικός οδηγός. Ελπίζουμε ότι εκείνοι που διαβάζουν μερικά ή όλα τα τμήματα που περιλαμβάνονται στον οδηγό θα βασιστούν στην αρχική δομή που σχεδιάζεται στην εισαγωγή, έτσι ώστε να καταλαβάνουν τις βασικές ιδέες και να ενεργοποιηθούν για την προώθηση των στόχων του προγράμματος. Σύμφωνα με τους στόχους της NDLTD, ελπίζουμε ότι οι άνθρωποι σε όλη την υδρόγειο, που ενδιαφέρονται για τις Ηλεκτρονικές Διατριβές, θα βοηθήσουν ο ένας τον άλλον και θα μετασχηματίσουν μαζί τη Μεταπτυχιακή εκπαίδευση, θα προωθήσουν την κατανόηση, θα επεκτείνουν σε μεγάλο βαθμό την πρόσβαση στις νέες ανακαλύψεις, και θα εξουσιοδοτήσουν την επόμενη γενιά των ερευνητών, ώστε να γίνουν αποτελεσματικοί ηγέτες της Εποχής της Πληροφορίας. 

1.1. ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΕΣ ΔΙΑΤΡΙΒΕΣ, Edward Fox

Η συμμετοχή στη NDLTD, είναι ένας από τους καλύτερους τρόπους να γίνουν κατανοητές οι έννοιες που σχετίζονται με τις ψηφιακές βιβλιοθήκες. Αφορά άμεσα στους σπουδαστές που ακολουθούν Μεταπτυχιακή εκπαίδευση, κάνοντάς τους να αναπτύξουν τις διατριβές τους ως ηλεκτρονικά έγγραφα, δηλαδή ως Ηλεκτρονικές Διατριβές.

Υπάρχουν δύο κύριοι τύποι των Ηλεκτρονικών Διατριβών. Ένας τύπος, που προτιμάται έντονα από τους σπουδαστές που μαθαίνουν τις Ηλεκτρονικές Διατριβές καθώς τις δημιουργούν, είναι οι δημιουργούμενες και υποβαλλόμενες από τον συγγραφέα εργασίες. Με άλλα λόγια, αυτά είναι έγγραφα που δημιουργούνται από το σπουδαστή-συγγραφέα (όπως είναι χαρακτηριστικό σχεδόν σε όλες τις περιπτώσεις), ο οποίος χρησιμοποιεί μερικά ηλεκτρονικά εργαλεία (π.χ. Microsoft Word, LaTeX), και έπειτα υποβάλλονται με την εγκεκριμένη και τελική ηλεκτρονική μορφή τους (π.χ. στο πανεπιστήμιο ή στον αντιπρόσωπο αυτού). Χαρακτηριστικά, η ακατέργαστη μορφή του εγγράφου (π.χ. με το μορφότυπο του Word "doc.") μετατρέπεται σε μια μορφή που είναι εύκολο να συντηρηθεί, να αρχειοθετηθεί, και να γίνει προσιτή στους μελλοντικούς αναγνώστες (π.χ. ακολουθώντας τα πρότυπα, όπως το PDF ή την XML). Εκείνη η μορφή υποβάλλεται, μέσω μιας σύνδεσης δικτύων, συνήθως με τα σχετικά μεταδεδομένα (δηλαδή, τα "δεδομένα για τα δεδομένα", καταχωρώντας συχνά τις πληροφορίες όπως θα τις έβρισκε κανείς σε έναν κατάλογο βιβλιοθήκης, περιλαμβάνοντας τίτλο, έτος, συντάκτη, περίληψη, και περιγραφές). Μόλις υποβληθούν, τέτοιες Ηλεκτρονικές Διατριβές μπορεί “να ανακαλυφθούν” από εκείνους που ενδιαφέρονται, μέσω της αναζήτησης πλήρους κειμένου ως πλήρες έγγραφο (κείμενο, ακόμη ίσως κι ως τμήματα πολυμέσων, όπως εικόνες, βίντεο, και

8

μουσική) ή ως αποτέλεσμα της αναζήτησης ή του ξεφυλλίσματος (browsing) των μεταδεδομένων.

Ο δεύτερος τύπος των Ηλεκτρονικών Διατριβών είναι χαρακτηριστικά ένα ηλεκτρονικό αρχείο που δημιουργείται (συνήθως από το προσωπικό των πανεπιστημίων ή άλλων εταιρειών παροχής υπηρεσιών) σαρώνοντας τις σελίδες μιας διατριβής. Οι Ηλεκτρονικές Διατριβές που προκύπτουν είναι πολύ λιγότερο επιθυμητές από τον προαναφερθέντα τύπο: απαιτούν πολύ περισσότερο χώρο αποθήκευσης, δεν υποστηρίζουν εύκολα την αναζήτηση μέσω πλήρους κειμένου, ο χειρισμός τους δεν είναι προσαρμοστικός (π.χ. δεν μπορούν να μεγεθυθούν από εκείνους με περιορισμένη όραση), και δεν οδηγούν στους συγγραφείς-σπουδαστές που μαθαίνουν για τις ηλεκτρονικές εκδόσεις (για να τους προετοιμάσουν για την ηλεκτρονική υποβολή των εγγράφων, των προτάσεων, ή άλλων εργασιών που συνήθως απαιτούνται τώρα). Εντούτοις, τέτοιες εικόνες σελίδων μπορούν να γίνουν προσιτές με χαμηλότερο κόστος έτσι ώστε εκείνοι που βρίσκονται μακρυά να μπορούν να τυπώσουν και να διαβάσουν ένα αντίγραφο των αρχικών σελίδων του εγγράφου.

Τα ζητήματα που παρουσιάζονται στη συνέχεια, στο μεγαλύτερο μέρος τους, εστιάζουν στον πρώτο τύπο Ηλεκτρονικών Διατριβών. Εντούτοις, ο δεύτερος τύπος είναι κοινός στα προγράμματα όπου επιδιώκεται μια αναδρομική σύλληψη των παλαιών εργασιών ή όταν ένα πανεπιστήμιο που επιθυμεί να μοιραστεί την έρευνά του, είναι πρόθυμο να διαθέσει την ιδιαίτερη δαπάνη σχετικά με αυτήν την εργασία, και δεν ενδιαφέρεται πολύ για να εκπαιδεύσει ή να εξουσιοδοτήσει τους σπουδαστές σχετικά με τις μεθόδους των ηλεκτρονικών εκδόσεων. 

1.1.1. ΟΙ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΕΣ ΔΙΑΤΡΙΒΕΣ ΩΣ ΕΝΑ ΝΕΟ ΕΙΔΟΣ ΕΓΓΡΑΦΩΝ, Edward Fox Με χιλιάδες σπουδαστές κάθε έτος να προετοιμάζουν Ηλεκτρονικές Διατριβές, εκφράζεται συνεχώς η δημιουργικότητα των μελετητών της νέας γενιάς, δεδομένου ότι δουλεύουν για να παρουσιάσουν τα ερευνητικά αποτελέσματά τους, χρησιμοποιώντας την πιο κατάλληλη μορφή, δομή, και περιεχόμενο. Ενώ είναι απαραίτητη η προσαρμογή στις απαιτήσεις του κάθε ιδρύματος, τμήματος, και γνωστικού αντικειμένου, οι σπουδαστές πρέπει να αναπτύξουν και να εφαρμόσουν τις δεξιότητες που θα τους προετοιμάσουν καλύτερα για τη μελλοντική σταδιοδρομία τους και που θα οδηγήσουν στην όσο το δυνατόν πιο εκφραστική παράδοση των ανακαλύψεων και των ιδεών τους. Κατά συνέπεια, οι Ηλεκτρονικές Διατριβές είναι ένα νέο είδος εγγράφων, που συνεχώς επαναπροσδιορίζεται καθώς η τεχνολογία και η γνώση των σπουδαστών εξελίσσεται.

Το πρώτο ώφελος είναι ότι νέοι, καλύτεροι τύποι διατριβών μπορούν να προκύψουν, καθώς οι Ηλεκτρονικές Διατριβές αναπτύσσονται ως είδος. Αντί να δεσμεύονται από τα όρια των παλιών γραφομηχανών, οι σπουδαστές είναι ελεύθεροι να συμπεριλάβουν έγχρωμα διαγράμματα και εικόνες, δυναμικά κατασκευάσματα - όπως οι υπολογισμοί με λογιστικό φύλλο - διαδραστικές μορφές (όπως οι απεικονίσεις σε κινούμενες εικόνες) και πόρους πολυμέσων, συμπεριλαμβανομένων ηχητικών και οπτικών. Για να εξασφαλίσουν τη συντήρηση των βασικών ακατέργαστων στοιχείων της εργασία τους, να προωθήσουν την εκμάθηση μέσα από την εμπειρία τους και να διευκολύνουν την επιβεβαίωση των συμπερασμάτων τους,

9

οι σπουδαστές μπορούν να ενισχύσουν τις Ηλεκτρονικές Διατριβές τους με τη συμπερίληψη των βασικών συνόλων δεδομένων που έχουν συγκεντρώσει.

Καθώς προκύπτει το νέο είδος των Ηλεκτρονικών Διατριβών, από αυτήν την αυξανόμενη κοινότητα των μελετητών, είναι πιθανό να βασιστούν στις προηγούμενες μορφές. Απλούστερα είναι τα έγγραφα που μπορούν να θεωρηθούν ως “ηλεκτρονικό έγγραφο” όπου ο βασικός στόχος συγγραφής είναι να παραχθεί ένα έντυπο, ίσως με το χρώμα που χρησιμοποιείται στα διαγράμματα και τις εικόνες. Ελαφρώς πλουσιότερα είναι τα έγγραφα που έχουν συνδέσεις, όπως στο υπερκείμενο, τουλάχιστον από τους πίνακες του περιεχομένου, τους πίνακες των εικόνων, τους πίνακες των πινάκων, και τους καταλόγους, προς τις αντιστοιχες θέσεις στο σώμα του εγγράφου. Για να διευκολύνουν τη συντήρηση, μερικά έγγραφα μπορούν να οργανωθούν σε μια μορφή σαν “κρεμμύδι”, με έναν πυρήνα που περιέχει συνήθως το κείμενο (το οποίο μπορεί να είναι εκτυπώσιμο), παραρτήματα που περιλαμβάνουν και το περιεχομένο των πολυμέσων (τα οποία ακολουθούν τα διεθνή πρότυπα), και συμπληρωματικά αρχεία. Τα συμπληρωματικά αρχεία μπορεί να περιέχουν δεδομένα και διαδραστικές ή δυναμικές μορφές που πιθανώς να είναι πιο δύσκολα να αλλάξουν μορφή καθώς τα έτη περνούν. Προγράμματα, applets, προσομοιώσεις, εικονικά περιβάλλοντα, και άλλα κατασκευάσματα που ακόμα ανακαλύπτονται, μπορούν να διαμοιραστούν ανάμεσα στους σπουδαστές, που στοχεύουν να ανταλλάξουν τα συμπεράσματά τους χρησιμοποιώντας τα καταλληλότερα αντικείμενα και αναπαραστάσεις. 

1.2. ΓΙΑΤΙ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΕΣ ΔΙΑΤΡΙΒΕΣ, Edward Fox , Joseph M . Moxley

Υπάρχουν πολλοί λόγοι για την προτίμηση των Ηλεκτρονικών Διατριβών. Πράγματι, εάν κάποιος ρωτήσει “για ποιους λόγους να μην υπάρξουν Ηλεκτρονικές Διατριβές” είναι δύσκολο να βρεθεί οποιαδήποτε πειστική, προνοητική απάντηση. Σχεδόν όλες οι διατριβές παράγονται ως ηλεκτρονικά έγγραφα, και εάν οι σπουδαστές ξέρουν εκ των προτέρων πώς να προετοιμάζεται μια Ηλεκτρονική Διατριβή, κατόπιν η δημιουργία της δικής τους Ηλεκτρονικής Διατριβής είναι συνήθως μια πολύ απλή διαδικασία. Επιπλέον, υπάρχουν ειδικά ωφέλη που προκύπτουν από τη δημιουργία Ηλεκτρονικών Διατριβών.

Ο κόσμος της μάθησης εξαρτάται από τους ανθρώπους που καθιστούν την έρευνά τους διαθέσιμη στους άλλους. Περίπου 59.000 διατριβές αρχειοθετούνται κάθε έτος στο Proquest3. Η ηλεκτρονική δημοσίευση αυτών των εργασιών θα βοηθούσε πολύ τη Μεταπτυχιακή εκπαίδευση, επιτρέποντας στις Ηλεκτρονικές Διατριβές :

i. να χρησιμεύσουν ως ένας οδηγός για εκείνους που βρίσκονται στο στάδιο της ολοκλήρωσης της εργασίας τους,

ii. να κερδίσουν άλλοι το χρόνο και το κόστος του να ασχοληθούν με μελέτες που έχουν γίνει ήδη,

iii. να εισαγάγουν τους σπουδαστές και τους ερευνητές στις πιo πρόσφατες επισκοπήσεις της έρευνας.

3 (ΣτΜ) πρόκειται για μια online υπηρεσία πληροφόρησης που παρέχει πρόσβαση σε χιλιάδες τρέχοντα περιοδικά κι εφημερίδες σε πλήρες κείμενο

10

Πρόσθετοι πόροι

Moxley Joseph, Τα αμερικάνικα πανεπιστήμια πρέπει να απαιτήσουν τις Ηλεκτρονικές Διατριβές (American Universities Should Require Electronic Theses and Dissertations, τριμηνιαίο, αριθ. 3.2001, Σ. 61-63.

1.2.1. ΕΛΑΧΙΣΤΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΕΠΑΝΑΛΑΜΒΑΝΟΜΕΝΗΣ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΑΣ, Edward Fox Ένα όφελος των Ηλεκτρονικών Διατριβών είναι η μείωση της άχρηστης επανάληψης των ερευνών που διεξάγονται, επειδή οι άνθρωποι είναι απληροφόρητοι σχετικά με τα αποτελέσματα άλλων σπουδαστών που έχουν ήδη ολοκληρώσει μια διατριβή. Με εξαίρεση κάποιες ασυνήθιστες περιπτώσεις, οι μεταπτυχιακές διατριβές σπάνια αναφέρονται στις Βάσεις Δεδομένων (π.χ. εκτός από εκείνες του Καναδά, πολύ λίγες εμφανίζονται σε υπηρεσίες του UMI 4 ,όπως στα Dissertation Abstracts). Επίσης, από τις διατριβές που προετοιμάζονται έξω από τη Βόρεια Αμερική, λίγες είναι εκείνες που αναφέρονται στις Βάσεις. Με μια παγκοσμίως προσιτή συλλογή Ηλεκτρονικών Διατριβών, οι σπουδαστές μπορούν γρήγορα να ψάξουν για εργασίες σχετικές με τα ενδιαφέροντά τους, από οπουδήποτε στον κόσμο, και στις περισσότερες περιπτώσεις, να εξετάσουν και να μάθουν από εκείνες τις μελέτες χωρίς να έχουν οποιοδήποτε κόστος.

1.2.2. ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΤΗΣ ΔΙΑΦΑΝΕΙΑΣ, Edward Fox Μόλις οι Ηλεκτρονικές Διατριβές συλλεχθούν εξ ονόματος των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων, η ψηφιακή τεχνολογία των βιβλιοθηκών διευκολύνει την εύρεση των εγασιών. Μέσω της υπηρεσίας UMI, η NDLTD καθιστά τις Ηλεκτρονικές Διατριβές άμεσα διαθέσιμες, και δείχνει άλλες υπηρεσίες που διευκολύνουν την εύρεση τους. Κατά συνέπεια, οι εκατοντάδες ή χιλιάδες προσβάσεις ετησίως ανά εργασία μπορούν να καταγράφονται. Ένα παράδειγμα είναι οι εκθέσεις της βιβλιοθήκης του Virginia Tech, σχετικά με τις Ηλεκτρονικές Διατριβές που κάνει δημόσια προσιτές. Δεδομένου ότι η συλλογή διαθέσιμων Ηλεκτρονικών Διατριβών αυξάνεται και φθάνει σε ικανοποιητικό μέγεθος, είναι πιθανό ότι θα την συμβουλευθούν συχνά τα εκατομμύρια των ερευνητών και των μεταπτυχιακών σπουδαστών που ενδιαφέρονται για τέτοιες λεπτομερείς μελέτες, εκθέσεις των νέων μεθοδολογιών, επισκοπήσεις της λογοτεχνίας για εξειδικευμένα θέματα, εκτενείς βιβλιογραφίες, στατιστικά στοιχεία και πίνακες, και ιδιαίτερα εκφραστικά συμπληρώματα πολυμέσων. Κατά συνέπεια, οι σπουδαστές και οι εργασίες των σπουδαστών θα γίνουν πιο διαφανείς, διευκολύνοντας την πρόοδο της μάθησης και οδηγώντας σε αυξημένη συνεργασία – κάτι που πραγματοποιείται μέσα από την ηλεκτρονική επικοινωνία ανεξάρτητα από την απόσταση και το χρόνο.

4 (ΣτΜ) University Microfilm – τώρα αποτελεί υπηρεσία του Proquest, με συλλογή μικροφίλμ και μικροφορμών( http://www.theses.org/ )

11

1.2.3. ΕΠΙΤΑΧΥΝΣΗ ΤΗΣ ΡΟΗΣ ΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ, Edward Fox Οι Ηλεκτρονικές Διατριβές μπορούν να διαχειριστούν μέσω των αυτοματοποιημένων διαδικασιών, οι οποίες εξελίσσονται για να εκμεταλλευθούν τα σύγχρονα δικτυωμένα συστήματα πληροφοριών. Δεδομένου ότι η μετατόπιση προς τις Ηλεκτρονικές Διατριβές απαιτεί συζητήσεις γύρω από τα θέματα πολιτικής και διαδικασιών μέσα στους πανεπιστημιακούς κύκλους, είναι δυνατό να βελτιωθεί η ροή της εργασίας και να κερδίσουμε χρόνο και δουλειά. Ο έλεγχος των υποβολών και των καταχωρήσεων επιταχύνεται, η κίνηση και η παράδοση των αντιγράφων εξαλείφεται και οι καθυστερήσεις για τη συρραφή παύουν να υφίστανται. Ο χρόνος μεταξύ της υποβολής και της αποφοίτησης μπορεί να μειωθεί, και οι Ηλεκτρονικές Διατριβές μπορούν να γίνουν πρασβάσιμες εντός ημερών ή εβδομάδων αντί μηνών.

1.2.4. ΔΑΠΑΝΕΣ ΚΑΙ ΚΕΡΔΗ, Edward Fox Η υποβολή Ηλεκτρονικών Διατριβών μέσω των δικτύων έχει μηδενικό κόστος, γεγονός ευνοϊκό σε σύγκριση με τις δαπάνες των εκατοντάδων ή χιλιάδων δολαρίων που απαιτούνται στην αντίθετη περίπτωση, για την εκτύπωση, την αντιγραφή ή τη δημοσίευση των διατριβών, χρησιμοποιώντας το έγγραφο ή άλλου είδους μέσα. Σε πολλά ιδρύματα, η δικτύωση, τα υπολογιστικά συστήματα και οι πόροι λογισμικού που προσφέρονται στους σπουδαστές αρκούν, έτσι ώστε εκείνοι που προετοιμάζουν μια Ηλεκτρονική Διατριβή να μην χρειάζεται να κάνουν καμία πρόσθετη δαπάνη. Ομοίως, σε πολλές πανεπιστημιουπόλεις, παρέχεται βοήθεια, ώστε να ενημερωθούν και να εκπαιδευτούν οι σπουδαστές σχετικά με την επεξεργασία κειμένου ή άλλες δυνατότητες πολύτιμες για τους συγγραφείς των ηλεκτρονικών εγγράφων και τους χρήστες των ψηφιακών βιβλιοθηκών. Εάν οι σπουδαστές διαλέξουν να χρησιμοποιήσουν προσωπικούς υπολογιστές και να αποκτήσουν δικό τους λογισμικό για τη δημιουργία των Ηλεκτρονικών Διατριβών, αυτά [ΣτΜ, υπολογιστές και λογισμικό] θα είναι αργότερα χρήσιμα σε άλλα ερευνητικά ή αναπτυξιακά έργα, είτε επαγγελματικής είτε προσωπικής ανάγκης, με τη χαμηλή οριακή δαπάνη που απαιτείται συγκεκριμένα για τις Ηλεκτρονικές Διατριβές. Κατά συνέπεια, είναι χαρακτηριστικό ότι τα πλεονεκτήματα ξεπερνούν κατά πολύ τα μειονεκτήματα σχετικά με τους σπουδαστές που προετοιμάζουν Ηλεκτρονικές Διατριβές.

1.3. ΣΚΟΠΟΣ, ΣΤΟΧΟΙ, ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΤΩΝ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ ΤΩΝ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΩΝ ΔΙΑΤΡΙΒΩΝ,

Edward Fox

Ο βασικός σκοπός των δραστηριοτήτων των Ηλεκτρονικών Διατριβών είναι να προετοιμάσει την επόμενη γενιά μελετητών, ώστε να λειτουργήσουν αποτελεσματικά ως χειριστές της γνώσης στην Εποχή της Πληροφορίας. Με τη θεσμοποίηση αυτού του σκοπού σε ένα παγκόσμιο πρόγραμμα, μπορεί να σημειωθεί πρόοδος στην βελτίωση της μεταπτυχιακής εκπαίδευσης, την προώθηση της διανομής της έρευνας και την ενίσχυση της πανεπιστημιακής συνεργασίας. Στους ειδικότερους στόχους περιλαμβάνονται :

οι σπουδαστές να ξέρουν πώς να χρησιμοποιήσουν τις ψηφιακές βιβλιοθήκες και πως να συμβάλλουν σε αυτές

12

τα πανεπιστήμια να αναπτύσσουν υπηρεσίες και υποδομή ψηφιακών βιβλιοθηκών

ενίσχυση της διανομής των πανεπιστημιακών ερευνητικών αποτελεσμάτων

οι Ηλεκτρονικές Διατριβές να έχουν υψηλότερη ποιότητα και να αντιπροσωπεύουν περισσότερο τα συμπεράσματα των σπουδαστών

1.3.1. ΒΟΗΘΩΝΤΑΣ ΤΟΥΣ ΣΠΟΥΔΑΣΤΕΣ ΝΑ ΕΙΝΑΙ ΚΑΛΥΤΕΡΑ ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΜΕΝΟΙ, Edward Fox Τα περισσότερα έγγραφα που δημιουργούνται σήμερα, προετοιμάζονται με την βοήθεια των υπολογιστών. Πολλά πανεπιστήμια έχουν προγράμματα, όπως το “Γράφοντας κατά τη διάρκεια του κύκλου σπουδών”, για να εξασφαλίσουν ότι οι σπουδαστές μπορούν να δημιουργήσουν ηλεκτρονικά έγγραφα που θα μεταβιβάζουν τη γνώση τους, και θα καταδεικνύουν τη δυνατότητά τους να συμμετέχουν στην επιστημονική διαδικασία της επικοινωνίας.

Για να λειτουργήσουν ως αποτελεσματικοί χειριστές της γνώσης, οι σπουδαστές πρέπει να υπερβούν τις δυνατότητες επεξεργασίας κειμένου, που οδηγούν μόνο στα έντυπα έγγραφα. Πρέπει να μάθουν να συνεργάζονται με άλλους και να μοιραστούν τα αποτελέσματά τους μαζί τους, διαβιβάζοντας τα. Αυτή η ομαδική εργασία καθιστά εφικτή την ύπαρξη συν-συγγραφέων (co-authors) σε ένα έργο, και κατά συνέπεια, τη συμμετοχή στις ερευνητικές ομάδες ή τις ομάδες, οι οποίες είναι κοινές σε όλο τον ερευνητικό κόσμο (και που στο ελάχιστο περιλαμβάνουν έναν επόπτη-καθηγητή και έναν μεταπτυχιακό σπουδαστή-συντάκτη). Καθιστά επίσης, κατάλληλη για τους σπουδαστές τη συμμετοχή στις κοινές δραστηριότητες των σύγχρονων ερευνητών. Κατά συνέπεια, μπορούν να εκπαιδευθούν για να υποβάλουν ηλεκτρονικά προτάσεις (π.χ. όπως απαιτείται από το National Science Foundation των Η.Π.Α.) και εργασίες σε μια διάσκεψη (όπου τα έγγραφα “φορτώνονται” από τους συγγραφείς και “κατεβαίνουν” από τους συντάκτες/κριτικούς ως τμήμα των δραστηριοτήτων συλλογής και επιλογής).

1.3.1.1. ΒΟΗΘΩΝΤΑΣ ΤΟΥΣ ΣΠΟΥΔΑΣΤΕΣ ΝΑ ΕΙΝΑΙ ΠΡΩΤΟΤΥΠΟΙ, Joseph M . Moxley  Η πρωτοτυπία είναι ένα χαρακτηριστικό γνώρισμα της ακαδημαϊκής έρευνας. Η χρησιμοποίηση των νέων μέσων μπορεί να σας δώσει τη δυνατότητα να πραγματοποιήσεται την έρευνα σας με νέους τρόπους. Όπως προτείνεται από τα Exemplary ETDs5, οι σπουδαστές μπορούν να ενσωματώσουν βίντεο, συνεντεύξεις θεμάτων, ακόμα και εικόνες των σκηνικών, τα οποία οι αναγνώστες μπορούν έπειτα να δουν. Αυτή η μέθοδος θα μπορούσε να είναι ιδιαίτερα χρήσιμη για μια μελέτη περίπτωσης ή μια εθνογραφικά ενημερωμένη έρευνα. Οι σπουδαστές μπορούν να παρέχουν διάφορα “μονοπάτια” ανάγνωσης για το κοινό. Παραδείγματος χάριν, στους αναγνώστες χωρίς πείρα μπορεί να δοθεί μια απλουστευμένη έκδοση της μελέτης, ενώ στους πιο εξειδικευμένους μια πιο λεπτομερής ανάλυση και παραπομπές. Η τεχνολογία επιτρέπει στους σπουδαστές να παρουσιάσουν την εργασία τους με νέους και διαφορετικούς τρόπους. Παραδείγματος χάριν, μπορούν να συμπεριλάβουν ήχο, βίντεο, και κινούνενες εικόνες. Μπορούν να προσθέσουν

5 (ΣτΜ) Υποδειγματικές Ηλεκτρονικές Διατριβές

13

υπολογισμούς με λογιστικό φύλλο, βάσεις δεδομένων και προσομοιώσεις ή να δημιουργήσουν ακόμη και κόσμο εικονικής πραγματικότητας.

 

1.3.1.2. ΒΟΗΘΩΝΤΑΣ ΤΟΥΣ ΣΠΟΥΔΑΣΤΕΣ ΝΑ ΔΙΚΤΥΩΝΟΝΤΑΙ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΑ, Joseph M . Moxley Η κατοχή μιας Ηλεκτρονικής Διατριβής είναι ένα καλό εφόδιο για την μετέπειτα σταδιοδρομία σας. Η εργασία σας δημοσιεύεται κατά τρόπο έγκαιρο, ορατό, και εύκολα προσβάσιμο. Η έγκαιρη δημοσίευση καθιστά την πιο πρόσφατη έρευνα σας αμέσως διαθέσιμη. Πέρα από τη δημοσίευση, οι Ηλεκτρονικές Διατριβές γίνονται αμέσως μέρος της NDLTD και είναι διαθέσιμες προς χρήση από οποιονδήποτε έχει πρόσβαση στο Διαδίκτυο. Η διαφάνεια επιτρέπει στους ανθρώπους μέσα και έξω από στον ακαδημαϊκό χώρο να δουν και να χρησιμοποιήσουν την έρευνά σας. Έχοντας απλώς μια Ηλεκτρονική Διατριβή πολλαπλασιάζετε τις φορές που θα διαβαστεί η εργασία σας. Αυτή η έκθεση αυξάνει τις πιθανότητες να αναφερθεί η εργασία σας σε άλλες δημοσιεύσεις, κάτι που αυξάνει το γόητρό σας, και μπορεί να βοηθήσει στη μελλοντική σας πρόοδο. Η δυνατότητα πρόσβασης κάνει την ανάγνωση και χρησιμοποίηση της εργασίας σας εύκολης. Αντί να να περιμένετε να ζητηθεί και να παραδοθεί ένα έντυπο αντίγραφο, η εργασία σας επιδεικνύεται αμέσως σε μια οθόνη υπολογιστή και μπορεί να τυπωθεί μετά από εντολή του χρήστη. Χρησιμοποιώντας τα σημερινά εργαλεία επικοινωνίας σοφά, μπορείτε να κερδίσετε χρόνο και να παραγάγετε μια εργασία που θα ασκήσει περισσότερη επιρροή. Μπορείτε να διαχειριστείτε τις πληροφορίες σας έτσι ώστε να ξέρετε που έχετε κρατήσει τις σημειώσεις σας. Χρησιμοποιήστε ισχυρά εργαλεία αναζήτησης για να συγκεντρώσετε τις πληροφορίες και να διαχειριστείτε τις αξιολογήσεις και τις αναθεωρήσεις. Τέλος χρησιμοποιείστε εργαλεία ερμηνείας για να έχετε ποσοτικά και ποιοτικά έγγραφα.

Πρόσθετοι πόροι

Phill Agee, Networking on the Network (Δικτύωση στο Δίκτυο) : δοκίμιο 52000 λέξεων που ο Phil Agee έγραψε με την πρόθεση να δοθεί σε κάθε σπουδαστή διδακτορικού στον κόσμο.  

 

1.3.2. ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΤΗΣ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑ/ ΕΚΦΡΑΣΤΙΚΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΩΝ ΔΙΑΤΡΙΒΩΝ, Edward Fox

Μεταπτυχιακή ΕκπαίδευσηΣε όλη την υδρόγειο, οι άνθρωποι έχουν διαφορετικές απόψεις για τους μεταπτυχιακούς σπουδαστές και τη μεταπτυχιακή εκπαίδευση. Μερικά πανεπιστήμια έχουν ισχυρή υπεράσπιση των μεταπτυχιακών σπουδαστών, περιλαμβάνοντας συχνά ένα μεταπτυχιακό τμήμα και έναν μεταπτυχιακό κοσμήτορα. Άλλα δεν εστιάζουν καθόλου στους μεταπτυχιακούς σπουδαστές ως ομάδα, παρ’ όλη την υποστήριξη που υποτίθεται ότι θα είχαν μέσω των συμβούλων του τμήματος και για την οποία ήρθαν στη σχολή. Εντούτοις, λίγοι δεν θα υποστήριζαν ότι οι μεταπτυχιακοί σπουδαστές πρέπει να έχουν θεμελιώδη γνώση και ικανότητες που να τους επιτρέπουν να είναι αποτελεσματικοί ερευνητές.

14

Ηλεκτρονικές Διατριβές στην Μεταπτυχιακή ΕκπαίδευσηΣυνεπώς, η κίνηση προς τις Ηλεκτρονικές Διατριβές στοχεύει να ενισχύσει τη μεταπτυχιακή εκπαίδευση, ώστε να έχουμε πιο αποτελεσματική έρευνα. Στηριγμένη στο γεγονός ότι οι σπουδαστές μαθαίνουν καλύτερα μέσω της προσωπικής πρακτικής, αυτή η κίνηση ενθαρρύνει τους σπουδαστές να δημιουργήσουν και να υποβάλλουν τις Ηλεκτρονικές Διατριβές τους, μαθαίνοντας κατά συνέπεια λίγο για τις ηλεκτρονικές εκδόσεις και τις ψηφιακές βιβλιοθήκες, στα πλαίσια της προετοιμασίας μιας εργασίας που είναι σημαντική για αυτούς τους τομείς. Ειδικότερα, πρέπει να αποκτήσουν κάποιες γνώσεις και ικανότητες σχετικά με την προετοιμασία ηλεκτρονικών εγγράφων, κατανοώντας όχι μόνο τις επιφανειακές πτυχές των σχετικών εργαλείων, αλλά και μαθαίνοντας για ορισμένες διαδικασίες όπως η αρχειοθέτηση, η συντήρηση, η καταχώρηση, η ευρετηρίαση, η ανακάλυψη των πόρων, η αναζήτηση και το ξεφύλλισμα .

Βοηθήματα για την ΕπικοινωνίαΕπιπλέον, μόλις οι σπουδαστές εκτεθούν στη διαδικασία προετοιμασίας της ηλεκτρονικής τεκμηρίωσης, γίνονται συχνά ενήμεροι για τα βοηθήματα που υπάρχουν ώστε να μπορέσουν να επικοινωνήσουν μεταξύ τους. Μπορούν να χρησιμοποιηθούν εργαλεία που βοηθούν στην παρουσίαση των στατιστικών στοιχείων και των σχεδίων, της ανάλυσης και των γραφικών παραστάσεων, ή που υποστηρίζουν το διαμοιρασμό και την διαδραστική εξερεύνηση των στοιχείων (π.χ. μέσω των υπολογισμών με λογιστικό φύλλο ή των συστημάτων διαχείρισης βάσεων δεδομένων). Οι εικόνες μπορούν να προετοιμαστούν ως μικρογραφίες σελίδας (thumbnails), που συνδέονται με το σώμα ενός εγγράφου για να βοηθήσουν τον αναγνώστη, καθώς επίσης και σε ποικίλα μεγέθη και αναλύσεις.

Αναγνωστικό κοινό και ποιότηταΕντούτοις, πέρα από αυτά τα εργαλεία και τα βοηθήματα, σημαντικό είναι το γεγονός ότι οι συγγραφείς ξοδεύουν περισσότερο χρόνο όταν το πιθανό αναγνωστικό κοινό τους είναι μεγάλο. Οι σπουδαστές θα τείνουν να παραγάγουν υψηλότερα ποιοτική εργασία, και η σχολή θα απαιτήσει καλύτερο γράψιμο και σαφέστερη παρουσίαση των αποτελεσμάτων, εάν το αναγνωστικό κοινό μιας εργασίας αριθμείται σε εκατοντάδες ή χιλιάδες, σε αντιδιαστολή με την κοινή τρέχουσα κατάσταση, όπου ελάχιστοι θα διαβάσουν το έγγραφο. Με τις Ηλεκτρονικές Διατριβές να οδηγούν σε μεγάλους αριθμούς προσβάσεων, πολλοί σπουδαστές και το διδακτικό προσωπικό θα δουλεψουν σκληρά για να βελτιώσουν την ποιότητα των εργασιών, ξεπερνώντας εκείνη την κοινή που είχαν πριν από την εμφάνιση των Ηλεκτρονικών Διατριβών. 

 

1.3.2.1. ΒΟΗΘΩΝΤΑΣ ΤΟ ΔΙΔΑΚΤΙΚΟ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ: ΠΩΣ ΕΠΩΦΕΛΕΙΤΑΙ ΑΠΟ ΤΙΣ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΕΣ ΔΙΑΤΡΙΒΕΣ, Joseph M . Moxley

Κάθε σπουδαστής θα μπορούσε να αναπτύξει μια βιβλιογραφία απεικονίζοντας την εργασία του, και θα προέκυπτε μια συλλογική βιβλιογραφία, καλύπτοντας όλες τις προτάσεις του διδακτικού προσωπικού.

Η πείρα που απέκτησε ένας σπουδαστής δεν θα φύγει εντελώς όταν εκείνος αποχωρήσει από τη σχολή, αλλά θα παραμείνει για να βοηθήσει τους νέους σπουδαστές (και τα νέα ενδιαφέροντα των μελών της σχολής).

Οι προσπάθειες των σπουδαστών που συνεργάζονται με ένα μέλος του διδακτικού προσωπικού μπορούν να γίνουν γνωστές σε ένα ευρύτερο κοινό. Αυτό θα παρείχε δημοσιότητα κι ενισχυμένη διαφάνεια και στον ίδιο το σπουδαστή, αλλά και στον καθηγητή του σπουδαστή αυτού και το εργαστήριο του.

15

Σπουδαστές που ξέρουν πώς να χρησιμοποιήσουν εργαλεία, όπως οι δυνατότητες παρακολούθησης αλλαγών και σχολιασμού του Microsoft Word, είναι καλύτερα προετοιμασμένοι για το μελλοντικό κλάδο της Ηλεκτρονικής Δημοσίευσης. Μπορούν να χρησιμοποιήσουν αυτά τα εργαλεία για μελλοντική συνεργασία και καθοδήγηση, κάτι που θα προσφέρει κέρδος χρόνου στα μέλη του διδακτικού προσωπικού, αποφεύγοντας τις αναθεωρήσεις και τις επαναλήψεις. 

1.3.3. ΑΥΞΗΣΗ ΤΗΣ ΑΝΑΓΝΩΣΙΜΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΩΝ ΔΙΑΤΡΙΒΩΝ , ΜΕΤΑΔΟΣΗ ΤΩΝ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΤΩΝ ΑΝΑΖΗΤΗΣΕΩΝ, Edward Fox , Joseph M . Moxley Μόλις ένας σπουδαστής ξεκινήσει τη διαδικασία δημιουργίας μιας Ηλεκτρονικής Διατριβής, θα διαπιστώσει και θα βεβαιωθεί ότι ο αριθμός των αναγνωστών θα αυξηθεί σε μεγάλο βαθμό. Το μεγάλο κοινό, βέβαια, προκύπτει όταν οι Ηλεκτρονικές Διατριβές είναι εντοπίσιμες, κυρίως μέσω των αναζητήσεων που γίνονται στις δημοφιλείς μηχανές αναζήτησης και/ή είναι διαθέσιμες σε άλλους σπουδαστές ή πιο εξειδικευμένους ερευνητές. Πολλοί ψάχνουν τις μεγάλες βιβλιογραφίες και τις εκτενείς βιβλιογραφικές επισκοπήσεις που βρίσκονται στις Ηλεκτρονικές Διατριβές. Άλλοι ψάχνουν τη σε βάθος συζήτηση των ερευνητικών μεθόδων. Μερικοί αναζητούν το σύνολο των στοιχείων που θα χρησιμοποιήσουν σε ακόλουθες μελέτες. Ένας αυξανόμενος αριθμός διδακτικού προσωπικού χρησιμοποιεί τις Ηλεκτρονικές Διατριβές ως πηγές αναφοράς, κερδίζοντας χώρο στα ράφια ή το χρόνο που απαιτείται για να διασχίσει μια βιβλιοθήκη. Μερικοί αναφέρονται επίσης σε Ηλεκτρονικές Διατριβές στις αίθουσες διδασκαλίας ή στις σχολικές εργασίας που αναθέτουν, ειδικά όπου υπάρχουν σημαντικά αποτελέσματα ή/και σαφείς εκφράσεις των εννοιών και των ιδεών.

Μέσω τέτοιων Ηλεκτρονικών Διατριβών, οι σπουδαστές μπορούν να επικοινωνήσουν αποτελεσματικότερα. Τα έγχρωμα σχήματα είναι πολύ ευκολότερο να επιτευχθούν, σε πολλές περιπτώσεις, από ότι εκείνα που περιορίζονται σε μαύρο και άσπρο. Μπορούν να δημιουργηθούν σύνθετοι πίνακες, με ενσωματωμένη ταξινόμηση και υποσύνολα, λόγω των εργαλείων λογισμικού. Τα λογιστικά φύλλα ή οι προσομοιώσεις βοηθούν τους αναγνώστες να κερδίσουν έμπρακτη οικειότητα με τα δεδομένα και την ανάλυση, προωθώντας μια βαθύτερη κατανόηση. Τα φαινόμενα για εκέινους που τα μελετούν θα μπορούσαν να περιγραφούν μέσα από έγχρωμες φωτογραφίες (χρησιμοποιώντας ψηφιακές φωτογραφικές μηχανές ή σαρωτές), ψηφιακές τηλεοπτικές ακολουθίες, ηχητικά αρχεία, ιατρικές εικόνες, ή άλλες ψηφιακές αναπαραστάσεις. Κατά συνέπεια, η χρήση των Ηλεκτρονικών Διατριβών μπορεί να βοηθήσει να έχουμε πιο επεκταμένη και πιο αποτελεσματική μετάδοση των ερευνητικών αποτελεσμάτων.

Στο Virginia Tech, παραδείγματος χάριν, πολλές δημοφιλείς διατριβές είναι διαθέσιμες στο κοινό ηλεκτρονικά. Το 1996, υπήρξαν 25.829 αιτήσεις για τις περιλήψεις των Ηλεκτρονικών Διατριβών και 4.600 αιτήσεις για τις ίδιες τις Ηλεκτρονικές Διατριβές. Μέχρι το 1999 (Ιανουάριος-Αύγουστος), υπήρξαν πάνω από 143.056 αιτήσεις για τις περιλήψεις και 244.987 αιτήσεις για τις Ηλεκτρονικές Διατριβές. Από τον Οκτώβριο του 1999, η δημοφιλέστερη Ηλεκτρονική Διατριβή στο VT είχε ζητηθεί πάνω από 75.000 φορές. 6

6 Βλ. τις στατιστικές του VTστη διεύθυνση http://scholar.lib.vt.edu/theses/data/pdatah/htm

16

1.3.4. ΒΟΗΘΩΝΤΑΣ ΤΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑ ΝΑ ΑΝΑΠΤΥΞΟΥΝ ΥΠΟΔΟΜΗ ΚΑΙ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΨΗΦΙΑΚΩΝ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΩΝ, Edward Fox

Πολλά πανεπιστήμια έχουν ελάχιστη ή καμία συμμετοχή στις προσπάθειες δημιουργίας ψηφιακών βιβλιοθηκών. Ακόμα, είναι σαφές ότι τα περισσότερα πανεπιστήμια θα έχουν τις ψηφιακές βιβλιοθήκες ως τμήμα, ή ως συμπλήρωμα, των συμβατικών βιβλιοθηκών. Οι ψηφιακές βιβλιοθήκες έχουν ιδιαίτερη σημασία όταν ένα πανεπιστήμιο περιλαμβάνει την εξ αποστάσεως εκπαίδευση ή όταν έχει διάφορους αποτυχημένους ιστότοπους. Μπορούν επίσης να προωθήσουν την πιο ευέλικτη πρόσβαση στις πληροφορίες (π.χ., 24 ώρες/ημέρα, 7 ημέρες/εβδομάδα, από το σπίτι ή το γραφείο, χωρίς φραγμούς επειδή ένα άλλο πρόσωπο έχει δανειστεί μια εργασία).

Η καθιέρωση ενός προγράμματος Ηλεκτρονικών Διατριβών κινεί αυτόματα ένα πανεπιστήμιο προς την εποχή των ψηφιακών βιβλιοθηκών. Το ελεύθερο λογισμικό, διαθέσιμο μέσω της NDLTD ή από τα μέλη της NDLTD, επιτρέπει σε ένα πανεπιστήμιο να αναπτύξει την ψηφιακή βιβλιοθήκη του. Η σύσταση μιας τέτοιας βιβλιοθήκης βοηθά το πανεπιστήμιο να συγκεντρώσει το προσωπικό και την υποδομή που απαιτούνται και για άλλα προγράμματα ψηφιακών βιβλιοθηκών. Αν και οι απαιτήσεις είναι μικρές, η ψηφιακή βιβλιοθήκη που προκύπτει θα αναγκάσει να ληφθούν υπ’ όψιν σχεδόν όλα τα βασικά ζητήματα που απασχολούν όσους εργάζονται σε ψηφιακές βιβλιοθήκες. Επίσης, δεδομένου ότι οι διάφοροι χορηγοί, που ενδιαφέρονται για την τεχνολογία των ψηφιακών βιβλιοθηκών, βοηθούν πολλά προγράμματα Ηλεκτρονικών Διατριβών, θα υπάρξει μια συνεχής αύξηση των υπηρεσιών των ψηφιακών βιβλιοθηκών, που αφορούν στη βελτίωση της τοπικής υποδομής.

1.3.5. ΑΥΞΗΣΗ ΤΟΥ ΔΙΑΜΟΙΡΑΣΜΟΥ ΚΑΙ ΤΗΣ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑΣ ΑΝΑΜΕΣΑ ΣΤΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑ ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΦΟΙΤΗΤΕΣ, Edward Fox Δεδομένου ότι όλο και περισσότερες Ηλεκτρονικές Διατριβές διατίθενται στα πανεπιστήμια ή μέσω των αντιπροσώπων τους, όλο και περισσότεροι σπουδαστές θα βασιστούν στην ψηφιακή βιβλιοθήκη που έχει προκύψει για τις Ηλεκτρονικές Διατριβές. Αυτό θα διευκολύνει τους σπουδαστές να μάθουν για τις υπάρχουσες εργασίες άλλων σπουδαστών. Η επαφή είναι αρκετά εφικτή, δεδομένου ότι πολλές Ηλεκτρονικές Διατριβές περιλαμβάνουν τις διευθύνσεις ηλεκτρονικού ταχυδρομείου και άλλα στοιχεία επικοινωνίας του συντάκτη της εργασίας, αλλά και των εποπτών/συμβούλων καθηγητών, τουλάχιστον στις περιπτώσεις που δεν είναι εφικτό να εντοπιστεί ο μεταπτυχιακός σπουδαστής-συγγραφέας. Μόλις τα πρόσωπα έρθουν σε επαφή, είναι δυνατό να υπάρξει περαιτέρω συζήτηση σχετικά με τις αναφορές σε άλλα έργα, εφαρμογή των μεθοδολογιών, επαναχρησιμοποίηση των συνόλων δεδομένων, και επέκταση της προγενέστερης εργασίας, καθώς επίσης και έρευνα για τα προβλήματα που παραμένουν άλυτα. Αυτή η επαφή, λοιπόν, μπορεί να οδηγήσει σε φιλίες, συνεργασίες, κοινές δημοσιεύσεις, και άλλα ωφέλη. Αυτά, με τη σειρά τους, μπορούν να επεκταθούν σε σχέσεις πέρα από εκείνη που αναπτύσσουν οι σπουδαστές μεταξύ τους, ώστε να συμπεριλάβουν και τους καθηγητές, τις εργαστηριακές ή άλλες ομάδες και κοινότητες.

17

1.3.6. ΑΝΑΤΙΜΗΣΗ ΤΗΣ ΠΡΟΣΒΑΣΗΣ ΣΤΗΝ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΗ ΕΡΕΥΝΑ, Edward Fox Μόλις οι Ηλεκτρονικές Διατριβές είναι διαθέσιμες, μέσω των διαφόρων μέσων, αυτόματα μπορούν να αποκτήσουν πρόσβαση σε αυτές άλλοι. Ειδικότερα, αυτή η πρόσβαση μπορεί να είναι η μόνη “ανοικτή” πηγή για εκείνους, στις αναπτυσσόμενες χώρες, που δεν μπορούν να αντέξουν οικονομικά τις αγορές μέσω του Proquest, που δεν μπορούν να περιμένουν την ακριβή αποστολή των αντιγράφων μέσω του Δια-δανεισμού των βιβλιοθηκών, που δεν μπορούν να παρευρεθούν στις χιλιάδες διασκέψεις, οι οποίες απαιτούν ιδιαίτερες δαπάνες για το ταξίδι, ή για εκείνους που δεν μπορούν να πληρώσουν τα ακριβά περιοδικά (τα οποία μπορεί να έχουν μόνο σύντομες περιλήψεις των αποτελεσμάτων μιας διατριβής).

Για την πρόσβαση στις Ηλεκτρονικές Διατριβές μπορεί να πληροφορηθεί κανείς είτε δια στόματος κάποιου άλλου, είτε μετά από αναζήτηση, από ανακοινώσεις, μέσω της ακολουθίας των υπερσυνδέσεων ή άλλων παραπομπών στο Διαδίκτυο. Μια Ηλεκτρονική Διατριβή μπορεί να εμφανιστεί γρήγορα αφότου γνωστοποιηθεί στις εργασίες εκείνων που θα την αναφέρουν ή αφότου γνωστοποιηθεί σε εκείνους που υιοθετούν τις υπηρεσίες Επιλεκτικής Διάχυσης της Πληροφορίας. Ηλεκτρονικές Διατριβές μπορούν επίσης να εμφανιστούν διαμέσου των συστημάτων των ψηφιακών βιβλιοθηκών ή παρόμοιων μηχανισμών, αλλά και όταν αναφέρονται σε άρθρα περιοδικών, σε έγγραφα συνεδρίων, σε εκθέσεις, σε σημειώσεις μαθημάτων, και άλλα έντυπα.

Αριθμητικά, εάν όλες οι διατριβές εκδοθούν ως Ηλεκτρονικές Διατριβές, ο αριθμός εργασιών ετησίως μπορεί να είναι περίπου ίσος με τον αριθμό άρθρων σε περιοδικά που δημοσιεύονται από τους πανεπιστημιακούς σπουδαστές. Ο αριθμός μπορεί να είναι 20-50% του αριθμού άρθρων σε περιοδικά που προετοιμάζονται από τo διδακτικό προσωπικό. Όσον αφορά τους σπουδαστές, στις περισσότερες περιπτώσεις, μια Ηλεκτρονική Διατριβή θα είναι η μόνη δημοσίευση ενός συγγραφέα. Εάν ο αριθμός αναγνωστών που διαβάζει Ηλεκτρονικές Διατριβές είναι 10 ή 100 φορές μεγαλύτερος από τον αριθμό εκείνων που διαβάζουν μια έντυπη διατριβή, κατόπιν είναι σαφές ότι θα υπάρξει μια σημαντική αύξηση στην πρόσβαση προς την πανεπιστημιακή έρευνα, ως αποτέλεσμα του προγράμματος Ηλεκτρονικών Διατριβών. 

1.3.6.1. ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ, Edward Fox Δεδομένου ότι στις περισσότερες περιπτώσεις είναι προς όφελος των σπουδαστών και των πανεπιστημίων να μεγιστοποιηθεί η διαφάνεια των ερευνητικών αποτελεσμάτων τους, η γενική προσέγγιση της NDLTD είναι να ενθαρρύνει όλα τα συμβαλλόμενα μέρη να διευκολύνουν την πρόσβαση στις Ηλεκτρονικές Διατριβές.

Ως τμήμα της εκπαίδευσης που παρέχει η NDLTD, αναμένεται ότι οι μεταπτυχιακοί σπουδαστές θα εξοικειωθούν με την έρευνα μέσω των ηλεκτρονικών συλλογών, ειδικά εκείνων που βρίσκονται στις ψηφιακές βιβλιοθήκες. Εάν θεωρήσουμε τη διαχείριση των πληροφοριών ως βασική ανθρώπινη ανάγκη, η εξασφάλιση ότι η επόμενη γενιά των μελετητών έχει μια τέτοια ικανότητα φαίνεται να είναι ο κατάλληλος ελάχιστος στόχος. Πιο συγκεκριμένα, δεδομένου ότι η μεταπτυχιακή έρευνα βασίζεται συχνά στα προγενέστερα αποτελέσματα, από άλλους μεταπτυχιακούς ερευνητές, φαίνεται λογικό όλοι οι συντάκτες Ηλεκτρονικών Διατριβών να είναι σε θέση να ψάξουν μέσω των διαθέσιμων καταχωρημένων Ηλεκτρονικών Διατριβών. Η NDLTD ενθαρρύνει την παροχή online πόρων, υλικού αυτοδίδακτης εκμάθησης, μεμονωμένης βοήθειας, καθώς

18

επίσης και δραστηριοτήτων εκπαίδευσης ομάδων, έτσι ώστε οι μεταπτυχιακοί σπουδαστές να αποκτήσουν πείρα σχετικά με την ανακάλυψη των πόρων, την έρευνα, τη δημιουργία ερωτημάτων, τον καθορισμό του ερωτήματος, τις υπηρεσίες παραπομπών, και άλλες διαδικασίες – και για τις Ηλεκτρονικές Διατριβές και για το περιεχόμενο του γνωστικού αντικειμένου τους.

1.3.6.2. ΠΛΟΗΓΗΣΗ : ΤΑΞΙΝΟΜΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΤΑΞΙΝΟΜΙΚΑ ΣΧΗΜΑΤΑ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΟΥΜΕΝΑ ΣΤΑ ΔΙΑΦΟΡΑ ΓΝΩΣΤΙΚΑ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΑ, Edward Fox Μια βασική μέθοδος για να αποκτήσει κανείς πρόσβαση σε Ηλεκτρονικές Διατριβές είναι το ξεφύλλισμα. Το ξεφύλλισμα προωθεί την απρόσμενη κι ευτηχή ανακάλυψη, με τον ανάλογο τρόπο που κάποιος περιφέρεται σε μια βιβλιοθήκη χαζεύοντας και διαλέγοντας διάφορες εργασίες, κυρίως αυτές που είναι σχετικές μεταξύ τους.

Το ξεφύλλισμα περιλαμβάνει συχνά έναν ερευνητή, σε διαδικασία εκμάθησης, η οποία συνδέεται με τις έννοιες, τις περιοχές, και το λεξιλόγιο που χρησιμοποιείται σε έναν ιδιαίτερο τομέα. Οι ερευνητές κινούνται συχνά γύρω από το "χώρο της έννοιας", βλέποντας ποιες έννοιες είναι ευρύτερες και ποιες είναι στενότερες, ποιες συσχετίζονται, και ποιες αποτελούν παραδείγματα ή εφαρμογές των θεωριών ή των μεθόδων. Κατά συνέπεια, στην περίπτωση των ιατρικών εργασιών, το ξεφύλλισμα ενθαρρύνει συχνά τους ερευνητές για να σκεφτούν για τις ασθένειες, τις θεραπείες, τη θέση σε έναν οργανισμό (ή το ανθρώπινο σώμα ή το υποσύστημα αυτού), τα συμπτώματα, και άλλες εκτιμήσεις. Σε πολλούς τομείς, το ξεφύλλισμα περιλαμβάνει την έρευνα ενός ταξινομικού συστήματος, τη διαχείριση ενός διαγράμματος οργάνωσης ή μιας ιεραρχικής δομής ή την κίνηση από έναν όρο προς μια ονοματική φράση. Σε πολλούς κλάδους, υπάρχουν επίσημα συστήματα ταξινόμησης. Μερικά είναι αρκετά ευρέα, καλύπτοντας σε μερικές περιπτώσεις όλες τις περιοχές, όπως συμβαίνει με τις Θεματικές Επικεφαλίδες που προετοιμάζονται από την Βιβλιοθήκη του Κογκρέσου (Library of Congress Subject Headings, LCSH) των ΗΠΑ, ή το Δεκαδικό Σύστημα Ταξινόμησης Dewey7 (DDC). Εντούτοις, για έναν βαθύ χαρακτηρισμό μιας ερευνητικής εργασίας σε έναν ιδιαίτερο τομέα, είναι πιο αρμόζον να χρησιμοποιηθεί το σύστημα που υπάρχει ειδικά για τον τομέα αυτό. Στην πληροφορική, το σύστημα ACM είναι δημοφιλές. Στην ιατρική, το MeSH ή το UMLS χρησιμοποιούνται ευρέως, ενώ στη φυσική το PACS. Βαθμιαία, οι ψηφιακές βιβλιοθήκες για Ηλεκτρονικές Διατριβές θα υποστηρίζουν το ξεφύλλισμα, χρησιμοποιώντας και ευρέα σχήματα όπως το DDC, καθώς επίσης και στενότερα όπως το PACS.

1.3.6.3. ΠΟΛΥ ΓΝΩΣΤΟΙ ΙΣΤΟΤΟΠΟΙ/ ΠΗΓΕΣ ΤΩΝ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΩΝ ΔΙΑΤΡΙΒΩΝ, Susan Dorbatz Η NDLTD υπάρχει στον παγκόσμιο Ιστό, στη διεύθυνση http://www.theses.org/ (υπάρχει επίσης κάτω από το ψευδώνυμο http :// www . dissertations . org / ), ως κεντρικό γραφείο διαλογής για την πρόσβαση σε Ηλεκτρονικές Διατριβές. Αυτός ο ιστοτόπος δείχνει τις διάφορες άλλες θέσεις που υποστηρίζουν την πρόσβαση στις καταχωρημένες παγκοσμίως Ηλεκτρονικές Διατριβές. Παραδείγματος χάριν, το μεγαλύτερο εταιρικό αρχείο, με πάνω από 1,5 εκατομμύριο καταχωρήσεις, ρυθμίζεται

7 Dewey Decimal Classification. Διαθέσιμο από το Forest Press της OCLC.

19

από το UMI και έχει τις περισσότερες διδακτορικές διατριβές των ΗΠΑ, καθώς επίσης και τις περισσότερες μεταπτυχιακές και διδακτορικές διατριβές του Καναδά, σε μορφή μικροφίλμ, με τα μεταδεδομένα τους διαθέσιμα ως αναζητήσιμη συλλογή μέσω των Dissertation Abstracts. Από το 1997 το UMI έχει σαρώσει τις νέες εργασίες που υποβλήθηκαν στην υπηρεσία (αρχικά από μικροφίλμ, αργότερα άμεσα από χαρτί) και έχει κάνει τις εικόνες των σελίδων διαθέσιμες μέσω των αρχείων PDF. Με πάνω από 100.000 Ηλεκτρονικές Διατριβές προσιτές μέσω συνδρομής ή άμεσων μηχανισμών πληρωμής, το UMI φιλοξενεί τη μεγαλύτερη ενιαία συλλογή ηλεκτρονικών και σε μορφή μικροφίλμ διατριβών.

Άλλες εταιρείες καθώς επίσης και οι τοπικές, περιφερειακές, εθνικές και διεθνείς ομάδες που συνδέονται με την NDLTD, έχουν επίσης ιστοχώρους, όπως αυτός για το International Francophone project, http :// cybertheses . org / , ή το German Dissertation online project, http://www.dissonline.org/. Επιπλέον, διάφορες μηχανές αναζήτησης του Παγκόσμιου Ιστού (www) έχουν συντάξει σε ευρετήριο μερικές από τις συλλογές Ηλεκτρονικών Διατριβών, κάνοντάς τις διαθέσιμες, έτσι ώστε αυτό το είδος να συμπεριλαμβάνεται στις γενικές αναζητήσεις Ιστού.

Μερικά άλλα σχέδια επιτρέπουν την πρόσβαση στις συλλογές Ηλεκτρονικών Διατριβών. Χρησιμοποιώντας το Z39.50, το "πρωτόκολλο ανάκτησης πληροφοριών", παραδείγματος χάριν, η συλλογή Ηλεκτρονικών Διαριβών του Virginia Tech μπορεί να προσεγγιστεί μέσω κατάλληλων πελατών ή από μερικά συστήματα καταλόγων βιβλιοθηκών. Η υπηρεσία WorldCat της OCLC, με πάνω από 20 εκατομμύρια εγγραφές καταλόγων, έχει κατ' εκτίμηση 3,5 εκατομμύρια καταχωρήσεις για διατριβές. Ίσως η μεγαλύτερη υπόσχεση είναι ότι οι παγκόσμιες, καθώς και οι περιφερειακές και οι τοπικές πληροφορίες μεταδεδομένων για τις Ηλεκτρονικές Διατριβές μπορούν να γίνουν ευρέως προσιτές μέσω του Open Archive Initiative8 (http://openarchives.org/).

Το German Dissertation online project ανέλαβε η Initiative of Information and Communication of the German Learned Societies (http://www.iuk-initiative.org/index.shtml.en ) . Αυτό το πρόγραμμα χρηματοδοτήθηκε από το German Research Foundation9 για τα 2 1/2 έτη (Απρίλιος 1998 - Οκτώβριος 2000). Η τελική διάσκεψη πραγματοποιήθηκε στο Βερολίνο από τις 30-31 Οκτωβρίου 2000 (http://www.dissonline.de/abschlusstagung/index.html ) . Το πρόγραμμα λειτουργεί σε επίπεδο ολοκλήρωσης και στοχεύει προς μια γερμανική ευρεία πρωτοβουλία να παρουσιαστούν online οι επιστημονικές δημοσιεύσεις, όπως οι διπλωματικές και οι μεταπτυχιακές διατριβές, που χάνονται συνήθως στις βιβλιοθήκες. Μέσω της κοινής εργασίας 6 ακαδημαϊκών σχολών (μαθηματικών, φυσικής, χημείας, παιδαγωγικών επιστημών, πληροφορικής) και βιβλιοθήκες όπως η State and University Library of Lower Saxony10 (sub Gottingen) και η German National Library (DDB: Die Deutsche Bibliothek)11, που πραγματοποιήθηκε σε διάφορα μέρη (Duisburg, Oldenburg, Erlangen, Berlin Computing Centre, School of education, Gottingen, Frankfurt), το πρόγραμμα ήταν ιδιαίτερα επιτυχές στη Γερμανία και αλλού. Τελικά καθιερώθηκε μια στενή συνεργασία με την NDLTD για Ηλεκτρονικές Διατριβές, που συστάθηκε από τον Edward Fox του Virginia Tech.

8(ΣτΜ) Πρωτοβουλία Ανοικτών Αρχείων 9(ΣτΜ) Γερμανικό Ερευνητικό Ίδρυμα (DFG: Deutsche Forschungsgemeinschaft)10(ΣτΜ) Κρατική και Πανεπιστημιακή Βιβλιοθήκη της Σαξωνίας 11(ΣτΜ) Γερμανική Εθνική Βιβλιοθήκη

20

Οι εξελίξεις και η κίνηση "DissOnline.de" οδήγησαν στην καθιέρωση ενός γραφείου πληροφοριών για το συντονισμό μέσα στη German National Library (Koordinierungsstlle Diss Online ) . Όλες οι γερμανικές προσπάθειες που καταβάλλονται τώρα συντονίζονται και όλες οι εξελίξεις (εργαλεία, οδηγίες, κ.λ.π.) συλλέγονται από αυτό το γραφείο.

Οι κύριοι στόχοι του αρχικού προγράμματος απεικονίζουν ακόμα τις προβληματικές περιοχές που πρέπει να ληφθούν υπ’ όψιν, οργανώνοντας τα τοπικά, εθνικά ή παγκόσμια προγράμματα για τις Ηλεκτρονικές Διατριβές :

νομικά ζητήματα μορφότυπα εγγράφων μεταδεδομένα ανάκτηση πολυμέσα ζητήματα βιβλιοθήκης αρχειοθέτηση

Τα αποτελέσματα αυτών των διαφορετικών εργασιών παρουσιάζονται ολοκληρωμένα στα διαφορετικά τμήματα που ακολουθούν : για τους σπουδαστές, τα πανεπιστήμια, τα τεχνικά ζητήματα και τους εκπαιδευτές.

Πρόσθετες συλλογές διατριβών

1. <a href="http://elfikom.physik.uni-oldenburg.de/dissonline/PhysDis/dis_europe.html">PhysDis</a> Μια μεγάλη συλλογή των διατριβών φυσικής των πανεπιστημίων ολόκληρης της Ευρώπη

2. <a href="http://www.iwi-iuk.org/dienste/TheO/">TheO</a >, Μια συλλογή των διατριβών των διαφορετικών τομέων 43 πανεπιστημίων στη Γερμανία, στο μέτρο που οι διατριβές περιέχουν τα μεταδεδομένα τους

3. <a href="http://MathNet.preprints.org/">MPRESS</a >, μια μεγάλη συλλογή των ευρωπαϊκών μαθηματικών διατριβών, με υποσύνολο την παρακάτω

4. <a href="http://mathdoc.ujf-grenoble.fr/Harvest/brokers/prepub/query.html#math-prepub">Index nationaux prepublications, theses et habilitations </a > μια συλλογή των διατριβών στα μαθηματικά στη Γαλλία

1.4. ΣΥΝΤΟΜΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΩΝ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ ΓΙΑ ΤΙΣ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΕΣ ΔΙΑΤΡΙΒΕΣ, Edward Fox

 Η πρώτη πραγματική δραστηριότητα προς τις Ηλεκτρονικές Διατριβές ήταν μια συνεδρίαση που συγκλήθηκε από τον Nick Altair του UMI στο Ανν Άρμπορ του Μίτσιγκαν, το φθινοπώρο του 1987, που περιελάμβανε τους συμμετέχοντες από το Virginia Tech, το ArborText, το SoftQuad, και το πανεπιστήμιο του Μίτσιγκαν. Η συζήτηση εστιάστηκε στις πιο πρόσφατες προσεγγίσεις σχετικά με τις ηλεκτρονικές

21

εκδόσεις και την ιδέα της εφαρμογής της Standard Generalized Markup Language12

(SGML, πρότυπο του ISO που εγκρίθηκε το 1985). Επίσης, συζητήθηκε κι η προετοιμασία των διατριβών, ενδεχομένως ως επέκταση του Electronic Manuscript Progect. Το 1988, η Yuri Rubinsky της SoftQuad χρηματοδοτήθηκε από το Virginia Tech, για να βοηθήσει στην ανάπτυξη του πρώτου Document Type Definition (DTD)13, ώστε να διευκρινιστεί η δομή των Ηλεκτρονικών Διατριβών που χρησιμοποιούν SGML. Συνεχίστηκαν οι πειραματικές μελέτες, χρησιμοποιώντας το εργαλείο AuthorEditor της SoftQuad, αλλά μόνο με την εμφάνιση του λογισμικού του Adobe Acrobat και του Portable Document Format (PDF)14 στις αρχές της δεκαετίας του '90, έγινε σαφές ότι οι σπουδαστές θα μπορούσαν εύκολα να προετοιμάσουν τις Ηλεκτρονικές Διατριβές τους. Το 1992 το Virginia Tech συνεργάστηκε με το Coalition for Networked Information, το Council of Graduate Schools και το UMI, για να προσκαλέσουν άλλα δέκα πανεπιστήμια, ώστε να επιλεγούν τρεις εκπρόσωποι από το κάθε πανεπιστήμιο. Η επιλογή θα γινόταν από τα παρακάτω τμήματα : τη βιβλιοθήκη, το μεταπτυχικό τμήμα/πρόγραμμα, και τις ομάδες τεχνολογίας πληροφορικής/πληροφοριών. Αυτή η συνεδρίαση στην Ουάσιγκτον, κατέδειξε το ισχυρό ενδιαφέρον προς τις Ηλεκτρονικές Διατριβές, και τη δυνατότητα πραγματοποίησης των δραστηριοτήτων που σχετίζονται με αυτές, μεταξύ των Καναδικών πανεπιστημίων και των ΗΠΑ. Το 1993, ο Southeastern Universities Research Association (SURA) και ο Southeastern Library Network (Solinet), αποφάσισαν να περιλάβουν τις προσπάθειες για τις Ηλεκτρονικές Διατριβές στα περιφερειακά ηλεκτρονικά σχέδια των βιβλιοθηκών. Το Virginia Tech, το 1994, φιλοξένησε μια άλλη συνεδρίαση στο Blacksburg, που περιελάμβανε διάφορα πανεπιστήμια, ώστε να αναπτύξει συγκεκριμένα σχέδια σχετικά με τα προγράμματα των Ηλεκτρονικών Διατριβών. Από τεχνικής πλευράς, λήφθηκε η απόφαση ότι, όποτε είναι εφικτό, οι σπουδαστές πρέπει να προετοιμάζουν Ηλεκτρονικές Διατριβές χρησιμοποιώντας τα κατάλληλα πρότυπα πολυμέσων και, εκτός από την περιγραφική μορφή (π.χ. SGML), πρέπει να ετοιμάζουν και μια ερμηνευμένη μορφή (π.χ. PDF) για την κύρια εργασία.

Κατόπιν, το 1996, ο ρυθμός των δραστηριοτήτων των Ηλεκτρονικών Διατριβών επιταχύνθηκε. Ο SURA χρηματοδότησε ένα πρόγραμμα που οδηγήθηκε από το Virginia Tech, για να διαδώσει την γενική ιδέα των Ηλεκτρονικών Διατριβών στα νοτιοανατολικά κράτη των ΗΠΑ. Αρχίζοντας το Σεπτέμβριο του 1996, το US Department of Education χρηματοδότησε μια τρίχρονη προσπάθεια της διάδοσης της ιδέας στις ΗΠΑ. Το “πιλοτικό” έργο, που είχε προχωρήσει στο Virginia Tech, οδήγησε σε μια υποχρεωτική απαίτηση για όλες τις διατριβές που υποβλήθηκαν μετά από το 1996, να υποβάλλονται (μόνο) με ηλεκτρονική μορφή. Το διεθνές ενδιαφέρον διέδωσε την ιδέα αυτή στον Καναδά, την Αγγλία, τη Γερμανία, και άλλες χώρες. Για να συντονίσει όλες αυτές τις προσπάθειες, η ελεύθερη, εθελοντική ομοσπονδία, αποκαλούμενη NDLTD, καθιερώθηκε και άρχισε γρήγορα να επεκτείνεται. Οι ετήσιες συνεδριάσεις άρχισαν την άνοιξη του 1998 με περίπου 20 ανθρώπους να συγκεντρώνονται στο Memphis. Το 1999 περίπου 70 ήρθαν στο Blacksburg, ενώ το 2000 περίπου 225 έφθασαν στην Αγία Πετρούπολη, για το τρίτο ετήσιο συνέδριο.

12 (ΣτΜ) Tυποποιημένη Γενικευμένη Γλώσσα Σήμανσης 13 (ΣτΜ) Δήλωση Τύπου Εγγράφου14 (ΣτΜ) Μεταφέρσιμη Μορφή Τεκμηρίου

22

1.5. ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΙΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΕΣ ΔΙΑΤΡΙΒΕΣ, Edward Fox

 Συνεχίζει, λοιπόν, να υπάρχει μια ταχεία ανάπτυξη και εξέλιξη των δραστηριοτήτων σχετικά με τις Ηλεκτρονικές Διατριβές σε όλο τον κόσμο. Είτε τέτοιες προσπάθειες προκύπτουν αυθόρμητα είτε ως επεκτάσεις των υπαρχουσών προσπαθειών, αναμένεται ότι όλες θα προχωρήσουν με συνεργατικό τρόπο. Έτσι, τα πανεπιστήμια θα μπορούν να βοηθήσουν το ένα το άλλο, σε μια σφαιρική συνεργασία, μεταδίνοντας τη γνώση που ήδη κατέκτησαν, καθώς επίσης και τα χρήσιμα εργαλεία και πληροφορίες. Η αποστολή της NDLTD είναι να διευκολυνθεί αυτή η πρόοδος κατά τρόπο ενθαρρυντικό παρά καθοδηγητικό. Πάνω από 100 μέλη ενώθηκαν με την NDLTD μέχρι το 2000, συμπεριλαμβάνοντας πάνω από 80 πανεπιστήμια, αλλά και εθνικές και περιφερειακές προσπάθειες προγραμμάτων. Επίσης, μαζί της ενώθηκαν διεθνείς, εθνικοί, και περιφερειακοί οργανισμοί και ενδιαφερόμενες επιχειρήσεις και ενώσεις. Η μόνη απαίτηση για την ένωση με την NDLTD είναι το ενδιαφέρον για την προώθηση των δραστηριοτήτων των Ηλεκτρονικών Διατριβών. Έτσι, αναμένεται ότι αυτό θα βοηθήσει στην εξασφάλιση σφαιρικής συνεργασίας.

Διάφορες ομάδες που συμμετέχουν στην NDLTD ενδιαφέρονται ιδιαίτερα για την υποστήριξη των προσπαθειών στις αναπτυσσόμενες χώρες. Η διανομή των ερευνητικών αποτελεσμάτων μέσω Ηλεκτρονικών Διατριβών είναι ένας από τους γρηγορότερους τρόπους για τους μελετητές που εργάζονται στις αναπτυσσόμενες χώρες να γίνουν γνωστοί και να ασκήσουν επίδραση στην πρόοδο της γνώσης. Είναι επίσης ένας από τους ευκολότερους και λιγότερο δαπανηρούς τρόπους, για τα πανεπιστήμια στις αναπτυσσόμενες χώρες, να αναμιχθούν στις δραστηριότητες των ψηφιακών βιβλιοθηκών και να γίνουν γνωστά για την επέκταση των σχετικών και χρήσιμων τεχνολογιών τους. Η Organization of American States, η UNESCO, και άλλες ομάδες διαδραματίζουν έναν πιό ενθαρρυντικό ρόλο στην πιο εύκολη διεκπαιρέωση αυτής της διαδικασίας.

1.6. ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ ΤΟΥ ΥΠΟΛΟΙΠΟΥ ΟΔΗΓΟΥ, Edward Fox

Oι υπόλοιπες ενότητες αυτού του οδηγού εξηγούν τις δραστηριότητες των Ηλεκτρονικών Διατριβών. Η ενότητα 2 αναφέρεται σε θέματα σχετικά με εκείνους που λαμβάνουν αποφάσεις στα πανεπιστήμια και με εκείνους που λαμβάνουν μέρος σε προγράμματα της πανεπιστημιακής κοινότητας. Η ενότητα 3 παρουσιάζει το ζήτημα των σπουδαστών. Η ενότητα 4 ασχολείται με περαιτέρω τεχνικές λεπτομέρειες. Η ενότητα 5 ανεβάζει το επίπεδο σε ζητήματα σχετικά με την προβολή των πρωτοβουλιών των πανεπιστημιακών κοινοτήτων και την εκπαίδευση εκείνων που τελικά θα εκπαιδεύσουν τους σπουδαστές. Τέλος, η ενότητα 6 παρουσιάζει τις μελλοντικές κατευθύνσεις.

23

Κεφάλαιο 3

ΦΟΙΤΗΤΕΣ, Edward Fox

Οι φοιτητές είναι οι σημαντικότεροι συμμετέχοντες στις δραστηριότητες των Ηλεκτρονικών Διατριβών. Είναι ο κύριος στόχος στην προσπάθεια εκπαίδευσης. Είναι αυτοί που μαθαίνουν δημιουργώντας Ηλεκτρονικές Διατριβές, και που προωθούν έτσι την πρόσβαση σε αυτές, ώστε να βοηθήσουν στην ανταλλαγή των ερευνητικών αποτελεσμάτων τους.

Αυτό το τμήμα του οδηγού δίνει έμφαση στο ενδιαφέρον ζήτημα των φοιτητών, που γράφουν ή αναφέρονται σε Ηλεκτρονικές Διατριβές. Προσφέρει οδηγίες για το πώς μπορούν να προχωρήσουν σε αυτές τις διαδικασίες, αλλά και βοήθεια για την κατανόηση του πλαισίου στο οποίο αυτές οι δραστηριότητες πραγματοποιούνται.

Συζητείται μια ευρεία ποικιλία τεχνολογιών και προσεγγίσεων. Αυτές πρέπει να εξεταστούν λαμβάνοντας υπόψη τις τοπικές πολιτικές και πρακτικές. Σε μερικές περιπτώσεις, οι φοιτητές θα θελήσουν μια απλούστερη προσπάθεια. Σε άλλες, μπορεί να επιθυμήσουν να συμμετέχουν σε μια πιο επιμελημένη προετοιμασία μιας Ηλεκτρονικής Διατριβής, από ότι συνήθως, προκειμένου να μάθουν, και/ή προκειμένου να είναι πιο εκφραστικοί στην επιστημονική επικοινωνία τους. Αναμένεται ότι το περιεχόμενο της παραγράφου 3, όπως και οι πιο λεπτομερείς τεχνικές πληροφορίες στην παράγραφο 4, θα είναι χρήσιμες.

3.1. ΠΩΣ ΝΑ ΜΑΘΕΤΕ ΓΙΑ ΤΙΣ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΕΣ ΔΙΑΤΡΙΒΕΣ, Edward Fox και Joseph M . Moxley

Δείτε το ETD Resources για χρήσιμες εξωτερικές συνδέσεις: Εργαλεία για τους συγγραφείς, Σχεδιασμός Web, Εργαλεία βιβλιογραφιών, Σταδιοδρομία, Λογοκλοπή, Ηλεκτρονικά περιοδικά, Ηλεκτρονικά βιβλία, Εγχειρίδια παραπομπών, Βιβλιοθήκες, Παραδείγματα πολυμέσων, Πιλοτικά έργα Ηλεκτρονικών Διατριβών, Ευρετήρια, Περιλήψεις, Αξιολόγηση των πόρων, Μηχανές αναζήτησης.Για υπόδειγμα Ηλεκτρονικών Διατριβών, δείτε τη βάση δεδομένων Exemplary ETD Database.

Μερικοί φοιτητές, που προετοιμάζουν μια Ηλεκτρονική Διατριβή, αναλαμβάνουν ξεχωριστά αυτήν την προσπάθεια. Δηλαδή ετοιμάζουν ένα έγγραφο κείμενο, όπως απαιτείται από το πανεπιστήμιο, και το παραδίδουν, αλλά δεν επιτρέπεται να υποβάλλουν μια Ηλεκτρονική Διατριβή στο εκπαιδευτικό ίδρυμα αυτό. Εάν γνωρίζουν για τις Ηλεκτρονικές Διατριβές και αντιλαμβάνονται τα ωφέλη τέτοιων εργασιών, εάν ξέρουν για τη δημιουργία και την υποβολή τους, μπορούν να υποβάλλουν μια Ηλεκτρονική Διατριβή, για παράδειγμα σε μια υπηρεσία για τους ανεξάρτητους συγγραφείς Ηλεκτρονικών Διατριβών που διατίθεται από την NDLTD ή άλλες ομάδες. Σε τέτοιες περιπτώσεις, οι φοιτητές είναι συνήθως “μόνοι τους” και

24

θα ακολουθήσουν τις οδηγίες αυτού του οδηγού ή άλλων online ιστοτόπων, όπως εκείνες που φιλοξενούνται στο Virginia Tech (http :// etd . vt . edu ).

Εκτός από τη γνώση για τις Ηλεκτρονικές Διατριβές μέσα από αυτόν τον οδηγό ή άλλες πηγές online (βλ. επίσης στο www . theses . org ), οι φοιτητές μπορούν να βοηθηθούν από το τοπικό προσωπικό. Χαρακτηριστικά, το προσωπικό στα ιδρύματα που είναι μέλη της NDLTD, θα έχει ένα πρόγραμμα σε ισχύ, ώστε να προσδιορίζονται τα άτομα που μπορούν να βοηθήσουν. Συχνά υπάρχουν δύο τύποι βοηθών. Ένας τύπος περιλαμβάνει τους εκπαιδευτές. Αυτοί, χαρακτηριστικά, αναλαμβάνουν τα εργαστήρια ή άλλες εκπαιδευτικές εκδηλώσεις ή προγράμματα κατάρτισης για να βοηθήσον τους φοιτητές να δημιουργήσουν Ηλεκτρονικές Διατριβές. Σε μερικές περιπτώσεις, υπάρχουν και οι βασικές και οι πιο εξειδικευμένες προσπάθειες κατάρτισης, ανάλογα με το ενδιαφέρον των φοιτητών και/ή ανάλογα με το πόσο “πλούσια” (από την άποψη π.χ. της χρήσης περιεχομένου πολυμέσων) θα είναι μια Ηλεκτρονική Διατριβή.

Ο άλλος τύπος βοηθού είναι ένα πρόσωπο που παρέχει βοήθεια αφού πρώτα του ζητηθεί. Αυτό μπορεί να είναι πρόσωπο που εργάζεται σε ένα New Media Center των πανεπιστημιουπόλεων (βλ. π.χ. http :// www . nmc . vt . edu ). Αυτά τα κέντρα μπορούν να έχουν μια ευρεία ποικιλία συσκευών πολυμέσων (για σύλληψη εικόνων, ήχου, ή βίντεο - καθώς επίσης και για να βοηθήσουν κάποιον να δημιουργήσει τέτοιους πόρους από την αρχή). Εναλλακτικά, μπορούν να υπάρξουν άνθρωποι στο εργαστήριο ή στο τμήμα κάποιου, με ιδιαίτερη πείρα στη δημιουργία ορισμένων τύπων ψηφιακών εργασιών, που θα μπορούσαν να αποτελέσουν ένα σημαντικό μέρος μιας Ηλεκτρονικής Διατριβής. Εν ολίγοις, οι σπουδαστές πρέπει να αναζητήσουν τέτοια βοήθεια όπου απαιτείται και να δουλέψουν με τους φοιτητές και τους συμβούλους, όπως επιθυμούν, για να ακονίσουν τη γνώση και τις δεξιότητές τους, αλλά και για να προετοιμάσουν τις καλύτερες Ηλεκτρονικές Διατριβές.

3.1.1. Η ΣΠΟΥΔΑΙΟΤΗΤΑ ΝΑ ΙΚΑΝΟΠΟΙΗΘΟΥΝ ΟΙ ΤΟΠΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ, Edward FoxΌταν οι σπουδαστές προετοιμάζουν μια Ηλεκτρονική Διατριβή, πρέπει να είναι βέβαιοι ότι αναλαμβάνουν αυτήν την προσπάθεια σύμφωνα με όλες τις απαιτήσεις. Πρέπει να είναι ενήμεροι και να λάβουν υπ’ όψιν τα ενδιαφέροντα, το χρόνο και τις δυνατότητες του διδακτικού προσωπικού που τους συμβουλεύει και τους εξετάζει. Πρέπει να είναι βέβαιοι ότι οι υπεύθυνοι για το μεταπτυχιακό πρόγραμμα και τη βιβλιοθήκη, όπως εφαρμόζεται, είναι ικανοποιημένοι με την υποβολή τους.

Χαρακτηριστικά, θα υπάρξουν γραπτές ή online οδηγίες, όπως εκείνες που είναι διαθέσιμες για τους σπουδαστές του Virginia Tech (http :// etd . vt . edu ).

Εάν το πανεπιστήμιό τους δεν δέχεται Ηλεκτρονικές Διατριβές, οι σπουδαστές μπορούν να τις υποβάλλουν ως “ανεξάρτητοι”, σύμφωνα με τους κανόνες και τις διαδικασίες που αναπτύσσονται από τη NDLTD. Οι οδηγίες μπορεί να ενημερώνονται κατά διαστήματα και βρίσκονται στο www . theses . org .

25

3.1.2. ΜΑΘΑΙΝΟΝΤΑΣ ΑΠΟ ΑΛΛΕΣ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΕΣ ΔΙΑΤΡΙΒΕΣ, Edward Fox Τα κείμενα συνήθως προετοιμάζονται σε παρόμοια μορφή με εκείνη των προγενέστερων εγγράφων. Οι σπουδαστές ενθαρρύνονται να πάνε στο www . theses . org και να ακολουθήσουν τις συνδέσεις που βρήκαν εκεί προς άλλες Ηλεκτρονικές Διατριβές. Ιδιαίτερου ενδιαφέροντος είναι το σύνολο των Notable ETDs, που βρίσκεται σε εκείνο τον τόπο. Η διαμόρφωση της εργασίας κάποιου μετά από αυτά μπορεί να είναι μια αποτελεσματική στρατηγική, εφ' όσον ικανοποιούνται οι τοπικές απαιτήσεις (βλ. παραπάνω).

Στη συνεδρίαση της, το φθινόπωρο του 2001, η οργανωτική επιτροπή της NDLTD αποφάσισε να ακολουθήσει αυτήν την στρατηγική, δίνοντας τα βραβεία για τα καλύτερα μεταπτυχιακά και για την καλύτερη Ηλεκτρονική Διατριβή διδακτορικού. Μόλις αυτά προσδιορίζονται ,θα συνδέονται με το προαναφερθέν τμήμα των Notable ETDs.

3.2. ΠΩΣ ΝΑ ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΕΤΕ ΜΙΑ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΔΙΑΤΡΙΒΗ, Edward Fox

Οι Ηλεκτρονικές Διατριβές προετοιμάζονται για να διευκολύνουν την ακαδημαϊκή επικοινωνία. Είναι οι φορείς, τα “οχήματα”, που μεταφέρουν τα ερευνητικά αποτελέσματα ενός σπουδαστή, με τον αποτελεσματικότερο τρόπο, σε κάθε πρόσωπο που ενδιαφέρεται. Η πραγματικά αποτελεσματική επικοινωνία απαιτεί από τους σπουδαστές να αποκτήσουν ευχέρεια με τα εργαλεία και τις μεθόδους έκφρασης, έτσι ώστε οι ιδέες και τα συμπεράσματά τους να μπορούν να αναπτυχθούν σαφώς. Συγχρόνως, δεδομένου ότι η επικοινωνία πραγματοποιείται μέσα στο χώρο και τον χρόνο, είναι σημαντικό ότι η μορφή που επιλέγεται για μια Ηλεκτρονική Διατριβή γίνεται κατανοητή στα διαφορετικά μέρη και στους μελλοντικούς χρόνους, όπως χαρακτηριστικά εμφανίζεται όταν χρησιμοποιούνται τα τυποποιημένα σχήματα αναπαράστασης.

Κατά συνέπεια, σε μια συνεδρίαση δέκα πανεπιστημίων, το 1994, που συζήτησε για τις Ηλεκτρονικές Διατριβές, στο Blacksburg της Βιρτζίνια των ΗΠΑ, συστήθηκε ότι οι Ηλεκτρονικές Διατριβές πρέπει να προετοιμάζονται και σε ερμηνευμένη και σε περιγραφική μορφή, όπως η PDF και η SGML. Η πρώτη μορφή εξασφαλίζει ότι ένας αναγνώστης βλέπει τα πράγματα με τον τρόπο που επιθυμεί ο συγγραφέας, ο όποιος (ΣτΜ, τρόπος) μπορεί να είναι ιδιαίτερα σημαντικός, όσον αφορά τα μαθηματικά ή τις καλλιτεχνικές εργασίες. Αντίθετα, η δεύτερη μορφή, υπογραμμίζει τη λογική δομή και το περιεχόμενο (όπως γίνεται με τις σελίδες HTML) και διευκολύνει τον ακριβή εντοπισμό του στόχου μιας αναζήτησης.

Εντούτοις, κανένας συγγραφέας δεν γράφει χρησιμοποιώντας τα εργαλεία που αποθηκεύουν τις εργασίες μόνο σε PDF, και λίγοι είναι εκείνοι που δημιουργούν απευθείας SGML έγγραφα. Περισσότερο, επιλέγουν να χρησιμοποιήσουν εργαλεία με βάση το κόστος, τη διαθεσιμότητα, τη δημοτικότητα, την οικειότητα, την αποδοτικότητα, ή άλλα κριτήρια. Για πολλούς, η επιλογή είναι ένα πακέτο, όπως το Microsoft Word, που μπορεί να είχε ενσωματωθεί με τον υπολογιστή τους. Για άλλους, όπως οι μαθηματικοί, που πρέπει να εργαστούν με τις αποδείξεις και τις

26

εξισώσεις, η επιλογή μπορεί να γίνει ανάλογα με την αναπαράσταση που θέλουν να χρησιμοποιήσουν (π.χ. LaTeX), ή ανάλογα με το ποιος επεξεργαστής δομής ή άλλο ειδικό εργαλείο, μπορεί καλύτερα να χειριστεί τα αρχεία LaTeX.

Τέτοιες επιλογές μπορεί να εξαρτώνται από το συγκεκριμένο γνωστικό αντικείμενο ή μπορεί να βασίζονται στα εργαλεία που χρησιμοποιούνται συνήθως από τη σχολή και τους σπουδαστές της, οι οποίοι είναι σε μια συγκεκριμένη ομάδα, ή που χρησιμοποιούν ένα ιδιαίτερο υπολογιστικό περιβάλλον. Εάν δεν υπάρχει καμία σαφής επιλογή που να επιβάλλεται, η απόφαση θα μπορούσε να βασιστεί στις πληροφορίες που παρέχονται στα επόμενα τμήματα αυτού του οδηγού. Ειδικότερα, αυτά καλύπτουν: 3.2.1 - επισκόπηση των προσεγγίσεων 3.2.2 - χρήση συστημάτων επεξεργασίας κειμένου 3.2.3 - χρήση ενός επεξεργαστή δομής (ή μετατροπέα) για προετοιμασία SGML/XML 3.2.4 - προετοιμασία PDF 3.2.5 - τεκμηρίωση/επισκόπηση για τα SGML/XML κείμενα και μετατροπή τους 3.2.6 - πολυμέσα 3.2.7 - ζητήματα μεταδεδομένων 3.2.8 - ζητήματα πνευματικής ιδιοκτησίας

3.2.1. ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ: ΓΡΑΦΟΝΤΑΣ ΜΕ ΤΟΥΣ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΤΕΣ ΚΕΙΜΕΝΩΝ ΚΑΙ ΔΟΜΗΣ, Edward Fox Οι λεπτομέρειες σχετικά με τις ποικίλες προσεγγίσεις στην προετοιμασία των Ηλεκτρονικών Διατριβών, βρίσκονται στην παράγραφο 3.2. Σε όλες τις περιπτώσεις, υπάρχει μια φάση συγγραφής και μια φάση μετατροπής, προκειμένου να παραχθεί μια μορφή που να μπορεί να αρχειοθετηθεί. Η φάση συγγραφής πρέπει να επιτρέπει στους συγγραφείς να συγκεντρώσουν αποδοτικά και αποτελεσματικά τα ερευνητικά αποτελέσματά τους, σε μορφή που θα είναι κατανοητή από τους άλλους. Στη φάση μετατροπής η γραπτή εργασία πρέπει να χρησιμοποιηθεί για τη δημιουργία PDF και/ή SGML/XML κειμένου.

Οι συντάκτες που προετοιμάζουν μια Ηλεκτρονική Διατριβή, πρέπει να μάθουν για τις Ηλεκτρονικές Εκδόσεις για να μπορέσουν να πετύχουν το στόχο τους. Στο μέλλον, μπορεί να μειωθούν οι δαπάνες στους επεξεργαστές δομής ή σε άλλο λογισμικό που παράγει άμεσα SGML/XML κείμενα. Εν τω μεταξύ, λίγοι μπορούν να επενδύσουν (χρήματα και χρόνο) σε προγράμματα όπως το SoftQuad's Author/Editor. Αλλά σήμερα, οι περισσότεροι συγγραφείς μαθαίνουν για την επεξεργασία κειμένου επειδή χρησιμοποιείται συνήθως για άλλους στόχους συγγραφής, όπως επιστολές, εκθέσεις, έγγραφα, άρθρα, και βιβλία. Το Word είναι ο πιο κοινός επεξεργαστής κειμένων. Και το Word Perfect είναι κάπως δημοφιλές. Το FrameMaker είναι ένα πιο δαπανηρό πακέτο και πιο δύσκολο στην εκμάθηση, αλλά αρκετά ισχυρό και χρησιμοποιημένο στις επαγγελματικές προσπάθειες συγγραφής. Το LaTeX είναι δημοφιλές στους μαθηματικούς, επιστήμονες, και μηχανικούς που εξετάζουν μαθηματικά στοιχεία, αποδείξεις, εξισώσεις, κ.λ.π.

Από αυτά τα συστήματα επεξεργασίας κειμένου, είναι σχετικά εύκολο να προετοιμαστούν τα αρχεία PDF. Είναι επίσης δυνατό να προετοιμαστεί το SGML ή

27

XML κείμενο. Εντούτοις, το τελευταίο απαιτεί χαρακτηριστικά πολύ προσχεδιασμό, εργασία για τη μετατροπή και τελική σύνταξη/έλεγχο για να είναι σίγουρο ότι η αρχειακή μορφή μεταβιβάζει σωστά την πρόθεση του συγγραφέα.Μερικές από αυτές τις προσπάθειες παραγάγουν τα μεταδεδομένα των Ηλεκτρονικών Διατριβών ως υποπροϊόν, είτε άμεσα είτε σχετικά με την προσπάθεια μετατροπής. Κατά συνέπεια, εάν υιοθετηθεί το “TEI-lite” (από την εργασία Text Encoding Initiative15), τα μεταδεδομένα μπορούν να παραχθούν από το έγγραφο με την ανάλυση του τμήματος των επικεφαλίδων. Γενικά, εντούτοις, οι συντάκτες προετοιμάζουν ένα αρχείο μεταδεδομένων για την Ηλεκτρονική Διατριβή τους, συμπληρώνοντας κάποια φόρμα και εισάγοντας τις κατάλληλες πληροφορίες σε μια βάση δεδομένων, από την οποία μπορεί να παραχθεί η επιθυμητή αναπαράσταση, όπως απαιτείται. Τα μεταδεδομένα, όπως κι άλλες μορφές, μπορεί να φέρουν μια περιγραφή σχετικά με τα πνευματικά δικαιώματα και άλλα ζητήματα δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας.

Εκτός από το γράψιμο, οι συγγραφείς μπορούν να μεταβιβάσουν τα αποτελέσματά τους χρησιμοποιώντας τις συσκευές πολυμέσων. Τα ειδικά εργαλεία χρησιμοποιούνται συχνά για να προετοιμάσουν γραφικά βοηθήματα, κινούμενες εικόνες ή μουσικές συνθέσεις. Άλλα εργαλεία υποστηρίζουν τη μετατροπή των φωτογραφιών, βίντεο, μουσικής, και άλλων σχημάτων. Σε μερικές περιπτώσεις, το περιεχόμενο των πολυμέσων μπορεί να συμπεριληφθεί με την υπόλοιπη εργασία, όπως όταν οι εικόνες περιλαμβάνονται σε ένα αρχείο PDF. Παρ’ όλα αυτά, τα διεθνή πρότυπα για τους διάφορους τύπους μέσων, όπως και οι συνδυασμοί τους, πρέπει να ακολουθούνται ώστε να προκύπτουν εργασίες που να μπορούν να αρχειοθετηθούν. Διαφορετικά, αυτά τα μέρη μιας Ηλεκτρονικής Διατριβής, μπορεί να χαθούν στο απώτερο μέλλον. Στοχεύουμε να αποφύγουμε τέτοιες απώλειες, όποτε είναι δυνατόν, μέσω της εκπαίδευσης, ακολουθώντας τις καλύτερες πρακτικές και στηριζόμενοι στην πρόσφατη εργασία επάνω στις Ηλεκτρονικές Διατριβές, όπως τεκμηριώνεται παρακάτω.

3.2.2. ΓΡΑΦΟΝΤΑΣ ΜΕ ΤΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑΣ ΚΕΙΜΕΝΟΥ, Edward Fox Οι ακόλουθες υποενότητες εξηγούν λεπτομερώς πώς να εργαστεί κανείς με το Word, το Word Perfect, το LaTeX, και το FrameMaker. Σημειώστε, εντούτοις, ότι πολλά εργαλεία γίνονται γρήγορα ξεπερασμένα. Οι συγγραφείς πρέπει να εργαστούν με τις τρέχουσες, υποστηριγμένες εκδόσεις των εργαλείων. Οι συγγραφείς πρέπει να ανατρέξουν στο παρακάτω περιεχόμενο ανάλογα με την περίπτωση, αλλά πρέπει να επιδιώξουν και τη βοήθεια από το τοπικό εκπαιδευτικό ίδρυμά τους, όπως απαιτείται, για να προετοιμάσουν την Ηλεκτρονική Διατριβή τους.

3.2.2.1. MICROSOFT WORD AND OFFICE 2000, Joseph M. MoxleyΕμπνευσμένοι από την NDLTD, μια ομάδα καθηγητών και προσωπικού, συνεργαστήκαμε για να δημιουργήσουμε το Digital Media Institute στο πανεπιστήμιο της νότιας Φλώριδα. Δημιουργήσαμε την κοινότητά μας το 1999, έχοντας υπ’ όψιν τους ακόλουθους στόχους:

15 (ΣτΜ) Πρωτοβουλία Κωδικοποίησης Κειμένων

28

Βελτίωση της ποιότητας των ηλεκτρονικών εγγράφων, ιδιαίτερα των διατριβών.

Η έρευνα των τρόπων συγγραφής εργαλείων, ιδιαίτερα του Office 2000 της Microsoft, μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να διευκολύνει τις ηλεκτρονικές

διατριβές. Έρευνα για το πώς οι τεχνολογίες αλλάζουν τη μεταπτυχιακή εκπαίδευση,

συμπεριλαμβανομένων των σχέσεων με τους επόπτες καθηγητές, την επιλογή του θέματος, την πνευματική ιδιοκτησία, τις διαδικασίες συγγραφής, και τις πρακτικές έκδοσης.

Συνεργασία με τους υπεύθυνους για την ανάπτυξη εργαλείων, ώστε να συμβαδίζουμε με τα νέα εργαλεία για τους ερευνητές και τους συγγραφείς.

Παροχή ενός ανοικτού forum για την ανταλλαγή των ιδεών σχετικά με τις εξελίξεις των νέων ακαδημαϊκών μέσων.

Παροχή εργαστηρίων εκπαίδευσης, βιβλιογραφικό υλικό και υποστήριξη για τους μεταπτυχιακούς φοιτητές, που ενδιαφέρονται να συμβάλουν στην ψηφιακή βιβλιοθήκη ηλεκτρονικών διατριβών του πανεπιστημίου της Νότιας Φλώριδα.

Για να επιτύχουμε αυτούς τους στόχους, συντάξαμε μια πρόταση, η οποία στη συνέχεια δημοσιεύθηκε από τη Microsoft (δείτε την πρόταση MSFT). Εξασφαλίσαμε επίσης χρηματοδότηση από Time Warner Communications, για να παρέχουμε σε 33 μεταπτυχιακούς σπουδαστές πρόσβαση υψηλής ταχύτητας στο Διαδικτύο, για ένα έτος. Έπειτα, επεξεργαστήκαμε τα εργαστήρια εκπαίδευσης, όπουπροσπαθήσαμε να ερευνήσουμε τι μπόρεσε το εργαλείο Office 2000 να προσφέρει σε μας, ως συμβούλους των μεταπτυχιακών σπουδαστών και ως συγγραφείς. Σύντομα, εστιάσαμε στην έρευνα των χαρακτηριστικών γνωρισμάτων για συνεργασία του Word 2000.

Στο προπτυχιακό επίπεδο, τοποθετήσαμε φοιτητές να δημιουρήσουν πάνω από 50 παραδόσεις μαθημάτων, γράφοντας τις με στοιχεία του Office 2000, τις οποίες οι συγγραφείς των Ηλεκτρονικών Διατριβών θα βρουν χρήσιμες (βλ. http :// toolsforwriters . com ).

29

Ενώ είμαστε ευχαριστημένοι για το ότι βοηθήσαμε και τους προπτυχιακούς σπουδαστές να συμμετάσχουν σε αυτήν την προσπάθεια έρευνας και υποστήριξης, οι μέγιστες προσπάθειές μας έχουν εμφανιστεί στο μεταπτυχιακό επίπεδο. Από τότε που δημιουργήθηκε η κοινότητάς μας, πριν τρία έτη, οι συνάδελφοί μου κι εγώ, έχουμε αναλύσει πώς το Office 2000 της Microsoft μπορεί να χρησιμοποιηθεί ώστε να υποστηρίξει καλύτερα τις ανάγκες των φοιτητών, ως συγγραφέων στην επιστήμη των πολυμέσων, αλλά και τις ανάγκες των καθηγητών, ως εποπτών των ηλεκτρονικών διατριβών. Χρησιμοποιώντας περιπτωσιολογικές μελέτες και εθνογραφικές μεθοδολογίες, ερευνήσαμε πώς οι τεχνολογίες επικοινωνιών μπορούν να βελτιώσουν την μεταπτυχιακή εκπαίδευση, ιδιαίτερα την ακαδημαϊκή επιστημοσύνη. Ακολουθώντας τη θεωρία του Walter Ong ότι "οι τεχνολογίες δεν είναι μόνο εξωτερικές ενισχύσεις, αλλά και εσωτερικοί μετασχηματισμοί της συνείδησης", ερευνούμε πώς οι τεχνολογίες αλλάζουν την μεταπτυχιακή εκπαίδευση, συμπεριλαμβανομένων των σχέσεων με τους επόπτες καθηγητές, την επιλογή του θέματος, την πνευματική ιδιοκτησία, τις διαδικασίες συγγραφής, και τις πρακτικές έκδοσης.

Στα προκαταρκτικά στάδια της έρευνάς μας, εστιάσαμε στην εξέταση των στοιχείων του Office 2000 και αναμένουμε ακόμη να ερευνήσουμε τα σχετικά εργαλεία για τουςσυγγραφείς, συμπεριλαμβανομένων των εργαλείων για τη βιβλιογραφία και την ποσοτική και ποιοτική ανάλυση στοιχείων. Επιλέξαμε να εστιάσουμε αρχικά στο Office 2000, επειδή χρησιμοποιείται από τόσα πολλά άλλα μέλη της NDLTD. Το Office 2000 περιλαμβάνει όλα τα απαραίτητα εργαλεία (επεξεργαστή κειμένου, βάση δεδομένων, υπολογισμό με λογιστικό φύλλο, γραφικές παραστάσεις παρουσίασης, ηλεκτρονικό ταχυδρομείο), απαραίτητα στο συγγραφέα μιας διατριβής, και όλα αυτά τα εργαλεία μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να παραγάγουν τον κώδικα HTML, όπως και τα έγγραφα εγγενούς μορφοτύπου. Επιπλέον, το Office 2000 έχει τα ισχυρά χαρακτηριστικά γνωρίσματα που χρειάζονται για τη συνεργασία και τη συγγραφή πολυμέσων. Το Outlook - το εργαλείο ηλεκτρονικού ταχυδρομείου και ημερολογίου της Microsoft - χρησιμεύει ως πλαίσιο για τη ροή της εργασίας των εγγράφων, τις εργασίες ημερολογίου, τη διανομή και την ανταλλαγή. Παραδείγματος χάριν, ανεξάρτητα από τις θέσεις τους στο χρόνο και στο χώρο, οι καθηγητές και οι φοιτητές μπορούν να χρησιμοποιήσουν το Outlook για να παρέχουν στους σπουδαστές ένα ολοκληρωμένο σύνολο επισκοπήσεων και συνδέσεων, με αναφορές στη γραμματική και τη στίξη. Από οποιοδήποτε έγγραφο του Office 2000, οι καθηγητές και οι φοιτητές, μπορούν να χρησιμοποιήσουν το NetMeeting για να συζητούν συγχρόνως (ΣτΜ, σε πραγματικό χρόνο) για τα έγγραφα, συμπεριλαμβάνοντας συζητήσεις βασισμένες σε ήχο και βίντεο. Μπορούν και να προσκαλέσουν μελετητές εκτός επιτροπής για να συμμετάσχουν στις συζητήσεις. Τα αριθμητικά στοιχεία, και οι γραφικές αναπαραστάσεις τους, μπορούν να δημοσιευθούν με Excel, με τέτοιο τρόπο ώστε να επιτραπεί ένας περιορισμένος χειρισμός και η επανα-ανάλυση τους από κάποιον φυλλομετρητή ιστού (web browser). Οι πιο εκτενείς αναλύσεις μπορούν να διαμορφωθούν με επαναφορά των στοιχείων σε Excel.

Σε όλη την έρευνά μας, δεδομένου ότι απασχολούμαστε με τα εργαλεία του Office 2000 για την προετοιμασία προτάσεων, την έρευνα και τη δημιουργία διατριβών, συνεχώς ρωτάμε “ποια εργαλεία είναι πραγματικά χρήσιμα; Τι παρακινεί ή αποτρέπει την καινοτόμο χρήση των εργαλείων;”. Μερικοί μεταπτυχιακοί φοιτητές διατηρούν ένα Περιοδικό Περιπτωσιολογικών Μελετών, στο οποίο απεικονίζουν τον τρόπο με τον οποίο η χρήση των εργαλείων λογισμικού επηρεάζει την έρευνά μας, τη

30

συγγραφή και τις σχέσεις με τους επόπτες καθηγητές. Στη συνέχεια, κάποιοι καθηγητές εξετάζουν τους τρόπους με τους οποίους τα εργαλεία επηρεάζουν την εποπτεία (ΣτΜ, των εργασιών), τη μάθηση, τη διδασκαλία και την εκμάθηση. Ο Jude Edminster, ένας διδακτορικός φοιτητής στη Ρητορική και Σύνθεση, διεξάγει μια εθνογραφική έρευνα για το πρόγραμμά μας (βλ. http :// dmi . usf . edu / edminster / ETDProposal / ).

Τελικά, αναμένουμε ότι η έρευνά μας θα αποκαλύψει τους τρόπους με τους οποίους οι καθηγητές και οι μεταπτυχιακοί φοιτητές μπορούν να χρησιμοποιήσουν τα εργαλεία λογισμικού και τα plug-ins για την κριτική και την ανάπτυξη των διατριβών, συμπεριλαμβανομένων των ιδεών για την εκπαίδευση και τους πόρους. Πιστεύουμε ότι αυτή η εργασία είναι ένα σημαντικό πρώτο βήμα προς το μετασχηματισμό των μεταπτυχιακών προγραμμάτων μας, έτσι ώστε να προετοιμάζουν καλύτερα τους φοιτητές για την Εποχή της Γνώσης.

Τα αποτελέσματα της έρευνάς μας φαίνονται στην ιστοσελίδα του προγράμματός μας: http :// dmi . usf . edu .

Πρόσθετοι Πόροι

Moxley, Joseph M.   "New Media Scholarship: A Call for Research."     Change: The Magazine of Higher Learning (Scheduled Publication Date: November/December 2001)

Moxley, Joseph M.  "Dissertating in a Digital Age: the Future of Composition Scholarship"  Invited Chapter.  Reinventing the Discipline in Composition and Rhetoric and a Site for Change.  Edited by Sheila Carter-Tod, Catherine G. Latterell, Cindy Moore, and Nancy Welch.  

Moxley, Joseph M.  American Universities Should Require Electronic Theses and

Dissertations.  (Educause Quarterly, No. 3 2001, pp. 61-63.)  

31

Edminster, Jude and Joseph M. Moxley.  Electronic Theses and Dissertations: An International Perspective on Best Practices. Computers and Composition.

Moxley, Joseph M.  The Role of Compositionists in Creating the Networked Digital Library of Theses and Dissertations.  Texts and Technology.  Janice Walker, Editor.  Hampton Press

3.2.2.1.1. ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΩΝΤΑΣ ΣΕΛΙΔΕΣ ΣΤΙΛ (STYLE SHEETS), Suzanne DolbratzΟι σελίδες στιλ πρέπει να χρησιμοποιούνται με σκοπό την προετοιμασία για μετατροπή ενός κειμένου σε μορφή ταξινομήσιμη, χρησιμοποιώντας τα πρότυπα SGML ή XML. Συνήθως, αυτές τις σελίδες στιλ τις παρέχει το Πανεπιστήμιο, καθώς περιέχουν συγκεκριμένη δομή και μορφή του πανεπιστημίου.

Στο Word, είναι δυνατόν η πληροφορία που το κείμενο περιέχει να διαχωρίζεται από τη δομή με την οποία γράφτηκε. Οι σελίδες στιλ παρέχουν δομή και βοηθούν στην διαμόρφωση των επικεφαλίδων των κεφαλαίων, ώστε να έχουν ίδια μορφή.

Εάν χρησιμοποιείται η σελίδα στιλ heading1 (βλ. παρακάτω εικόνα), τότε είναι πιθανό να συσχετίσετε μια συγκεκριμένη μορφή - όπως το ύψος της γραμματοσειράς (text height) σε 14pt, τους χαρακτήρες της γραμματοσειράς (text-font) σε Arial, τις ρύθμισεις παραγράφου (paragraph settings) σε αριστερή στοίχιση (left bound), κενό 12 pt μετά από επικεφαλίδα, αυτόματη αρίθμηση επικεφαλίδων με ρωμαϊκούς αριθμούς, κ.λ.π.- με το στοιχείο δομής heading1.

Μπορείτε να δείτε αριστερά μέσα στο παράθυρο του word την αποκαλούμενη δομημένη προβολή, την οποία μπορείτε να έχετε επιλέγοντας Normal (Κανονική) κάτω από το μενού View (Προβολή). Τα ονόματα για τις δομές της παραγράφου επιδεικνύονται εάν επιλέξετε Options (Επιλογές) κάτω από τα Extras (Συμπληρώματα). Μέσα στις υπερεμφανιζόμενες επιλογές υπάρχει μια δυνατότητα να ρυθμίσετε το πλάτος της προβολής της σελίδας στιλ (βλ. κατωτέρω). Έτσι επιδεικνύεται στο γερμανικό Word97, αλλά είναι παρόμοιο και σε άλλες γλώσσες συστημάτων κειμένου.

32

3.2.2.1.2. ΧΡΗΣΙΜΑ PLAG-INS ΓΙΑ ΤΟ MICROSOFT WORD, Jose H . Canos Cerda Μερικά συστήματα επεξεργασίας κειμένου είναι επεκτάσιμα με διάφορους τρόπους. Ένας από αυτούς είναι ο καθορισμός των μακροεντολών που γράφονται σε κάποια γλώσσα προγραμματισμού. Το MS-Word, παραδείγματος χάριν, χρησιμοποιεί την Visual Basic for Applications ως γλώσσα μακροεντολών. Ένας άλλος τρόπος να επεκταθεί το MS-Word είναι με τα add-ins , δηλαδή με εφαρμογές κατασκευασμένες με κάποια γλώσσα προγραμματισμού, οι οποίες εισάγονται στο χρόνο εκτέλεσης του Word, όπως τα plug-ins στους φυλλομετρητές ιστού. Αυτό το χαρακτηριστικό γνώρισμα επιτρέπει την ανάπτυξη των εργαλείων προστιθέμενης αξίας για τους συγγραφείς. Παραδείγματος χάριν, το BibWord (http :// mariachi . dsic . upv . es / bibword ) είναι ένα διαχειριστικό εργαλείο βιβλιογραφιών για το MS-Word 2000. Η τρέχουσα έκδοση επιτρέπει στους χρήστες του Word να συμπεριλάβουν αναφορές από μια βιβλιογραφική βάση δεδομένων και παραγάγει αυτόματα τον κατάλογο βιβλιογραφίας στο τέλος των εγγράφων. Οι μακροεντολές θα μπορούσαν επίσης να χρησιμοποιηθούν για να συνδέσουν μια φόρμα με το έγγραφο της Ηλεκτρονικής Διατριβής, οπότε η εκπλήρωση της σύνδεσης θα παρείχε τα μεταδεδομένα της Ηλεκτρονικής Διατριβής από το περιβάλλον επεξεργασίας κειμένου.

3.2.2.2. COREL WORD PERFECT, Susanne Dobratz Το πακέτο Corel Word Perfect παρέχει τη δυνατότητα παραγωγής μεγάλων εγγράφων. Είναι ένα σύστημα όπως το Microsoft Word, αλλά πωλείται από έναν άλλο προμηθευτή: την Corel Inc. (βλ. το http :// www . corel . com ). Περιέχει σχεδόν τα ίδια χαρακτηριστικά γνωρίσματα και ικανότητες με το Microsoft Word. Για τη συγγραφή ενός σύνθετου εγγράφου, όπως μια διατριβή, με τη χρήση του Word

33

Perfect, είναι ενδεδειγμένο να χρησιμοποιηθούν οι σελίδες στιλ που παρέχονται από το ίδιο το σύστημα ή από το πανεπιστήμιο. Αυτές οι σελίδες στιλ, τα WordPerfect Templates (WPT), επιτρέπουν στους χρήστες να δημιουργήσουν τα έγγραφα τους χρησιμοποιώντας μέρη δομής, όπως επικεφαλίδες, πίνακες, καταλόγους, κ.λ.π. Οι προεπιλεγμές σελίδες στιλ μπορούν να χρησιμοποιηθούν επολέγοντας File (Αρχείο) / New (Νέο) / και έπειτα ένα από τα στιλ.

Στο παρελθόν, τα εγγενή στιλ του Word Perfect παρήχθησαν προκειμένου να σας βοηθήσουν με τα πρόσθετα κάθετα μενού, κ.λ.π. Για να χρησιμοποιήσετε το παρεχόμενο στιλ για το Word Perfect 8, πρέπει να επιλέξετε File (Αρχείο)/ New (Νέο)/ Options (Επιλογές)/ Add Project (Προσθέστε πρόγραμμα)/ Add New Document (Προσθέστε το νέο έγγραφο)/ Call it "Digital Dissertation" (Ονόμασε το "Ψηφιακή Διατριβή")/ Search for dissertation WPT (Αναζήτηση WPT για διατριβές). Αυτό σας επιτρέπει να χρησιμοποιήσετε τη σελίσα στιλ του Word Perfect με την επιλογή κάτω από το κύριο παράθυρο: File (Αρχείο)/ New (Νέο)/ Choose "Digital Dissertation" (Επιλέξτε "Ψηφιακή Διατριβή") και Create (Δημιουργήστε). Αυτό διευκολύνει τις λειτουργίες των κάθετων μενού, όπως φαίνονται στην ακόλουθη εικόνα:

Εικόνα 1: Χρήση ενός WordPerfect style sheet για ψηφιακές διατριβές (έκδοση 9 του WordPerfect suite)

 

34

3.2.2.3. LaTeX, Susanne Dobratz Επιστήμονες των φυσικών επιστημών και της εφαρμοσμένης μηχανικής έχουν ειδικές ανάγκες για τα μαθηματικά και τις αλγοριθμικές γραφικές παραστάσεις. Το σύστημα μορφοποίησης κειμένων LaTeX έχει χρησιμοποιηθεί για δεκαετίες για να χαρακτηρίσει τα επιστημονικά έγγραφα. Ακόμα και σήμερα, δεν υπάρχει καμία ορατή εναλλακτική λύση για να τυπώσει κανείς κείμενα που περιέχουν πολλά μαθηματικά, χωρίς να χρησιμοποιήσει το LaTeX. Αυτό το σύστημα χρησιμοποιεί ένα είδος σημασιολογικής ή τυπογραφικής σήμανσης για την απόδοση των τύπων, των γραφικών παραστάσεων, κ.λ.π. Σε μερικούς επιστημονικούς κλάδους το LaTeX χρησιμοποιείται σχεδόν αποκλειστικά για να δώσει σύνθετα έγγραφα.

TeX και LaTeX (λέξεις που λαμβάνονται από την latex-σελίδα του Anthony Atkins)

Το TeX είναι μια γλώσσα μορφοποίησης εγγράφων (και το πρόγραμμα που την επεξεργάζεται) που γράφτηκε από το Donald Knuth για την επαγγελματική προετοιμασία των σύνθετων δημοσιεύσεων. Υπερέχει ιδιαίτερα στη μορφοποίηση των μαθηματικών εξισώσεων και στη διαχείριση των δισδιάστατων παρουσιάσεων δεδομένων (συνοπτικών και άλλων). Το LaTeX είναι ένα σύνολο μακροεντολών που γράφτηκε από τη Leslie Lamport, ως “front-end” στο TeX, και που διευκολύνει τη δημιουργία και την διαχείριση των άρθρων, των εκθέσεων, των διατριβών και των βιβλίων. Πώς να προμηθευτείτε το LaTeX Το LaTeX είναι ελεύθερο να “κατεβεί” από οποιοδήποτε αρχείο CTAN (http :// www . ctan . org ), και εργασίες σε Macintosh, MS-DOS, Unix, και Windows 3,1/95/NT (αν και μερικές εντολές μπορούν να ποικίλουν σε ορισμένες αρχιτεκτονικές). Για να μετατρέψετε την Ηλεκτρονική Διατριβή σας σε LaTeX, πρέπει πρώτα να δακτυλογραφήσετε όλο το έγγραφό σας στον επεξεργαστή ASCII, χρησιμοποιώντας τις μακροεντολές LaTeX κατάλληλα, κατόπιν να χρησιμοποιήστε μια συγκεκριμένη “αλυσίδα” εντολών, οι οποίες παραγάγουν μια εκτυπώσιμη έκδοση του εγγράφου.

LaTeX στα πλαίσια των Unix/ LINUX συστημάτωνΓια να δημιουργήσετε LaTeX αρχεία, το μόνο που χρειάζεστε είναι ένας επεξεργαστής βασισμένος στον ASCII, όπως ο Emac ή ο VI. Η συγγραφή μιας διατριβής απλά σημαίνει να δακτυλογραφήσετε το περιεχόμενο της και τις LaTeX εντολές άμεσα σε ένα αρχείο βασισμένο στον ASCII και να το σώσετε σαν *.tex.

Για να συντάξετε ένα αρχείο LaTeX και να παραγάγετε μια εκτυπώσιμη έκδοση του εγγράφου, πρέπει να ακολουθήσετε τα εξής βήματα:

1. Τρέξτε το latex "latex mydissertation.tex".Αυτό παραγάγει τα ακόλουθα αρχεία: mydissertation.dvi/ mydissertation.aux, κ.λ.π.2. Τρέξτε το dvips "dvips mydissertation.dvi". Αυτό παραγάγει ένα dissertation.ps αρχείο, που είναι εκτυπώσιμο σε έναν εκτυπωτή ή μετατρέψιμο σε PDF.

Γράφοντας τη διατριβή σας σε LaTeX, παρακαλούμε λάβετε τους ακόλουθους κανόνες υπ’ όψιν:

Σαν στιλ εγγράφου, σας συμβουλεύουμε να επιλέξετε αυτό της έκθεσης ή του

35

βιβλίου, επειδή και τα δύο αρχίζουν με το κεφάλαιο ως υψηλότερη διαβάθμισηγια τη δόμηση των τμημάτων. Ο πρόλογος του αρχείου latex θα μπορούσε να μοιάζει με το ακόλουθο παράδειγμα:

\documentclass[12pt,a4,titlepage]{book}\usepackage{babel} \usepackage{longtable} \usepackage[dvips]{epsfig}

Με το usepackage εισάγουμε τα πρόσθετα στιλ που απαιτούνται, π.χ. για πίνακες, μαθηματικά, σχήματα κ.λ.π. Προκειμένου να αποκτηθεί μια μορφή των διατριβών latex, η οποία να μπορεί να αρχειοθετηθεί, σας συμβουλεύουμε να μην χρησιμοποιήσετε ή προγραμματίσετε σύνθετες μακροεντολές. Αντίθετα μπορούν να χρησιμοποιηθούν τα απλά \newcommand ή \renewcommand, π.χ.

\newcommand{\begin{itemize}}{bi}  Οι επικεφαλίδες μπορούν να χωριστούν με τη χρήση των ακόλουθων εντολών:

 Document Structure Level\part{Heading Part I } -1\chapter{Heading Chapter 1} 0\section{Heading Subchapter 1.1} 1\subsection{Heading Section 1.1.1} 2\subsubsection{...} 3\paragraph{...} 4\subparagraph{...} 5

Τα επίπεδα -1 έως 2 εμφανίζονται στον πίνακα περιεχομένων. Το μέρος χρησιμοποιείται για να χωρίσει ολόκληρο το έγγραφο σε διάφορα μέρη. Η αρίθμηση των κεφαλαίων αυξάνεται συνεχώς. Μια ενιαία σελίδα επιδεικνύεται μέσα στο έγγραφο, π.χ. περιέχοντας: Μέρος Ι Εισαγωγή ή Μέρος ΙΙ Μέθοδος κ.λ.π.

Τα κεφάλαια είναι αριθμημένα χωρίς να λαμβάνονται υπ’ όψιν τα μέρη. Η αρίθμηση είναι τυποποιημένη: Κεφάλαιο 1 Μαθηματικά.

Τα τμήματα είναι υπομονάδες των κεφαλαίων και αριθμούνται: Βασικοί Αλγόριθμοι. Τα τμήματα είναι αριθμημένα ως εξής: 1.1.1. Αλγόριθμος Δενδροειδούς Απόφασης.

Για εκείνα τα μέρη όπως οι ευχαρίστιες, η αφιέρωση, και το βιογραφικό σημείωμα, όπου οι συντάκτες συνήθως δεν θέλουν να χρησιμοποιήσουν αρίθμηση, μπορεί να χρησιμοποιηθεί το ακόλουθο στιλ:

\chapter*{Thank You }. Ο αστερίσκος αποτρέπει την αρίθμηση.

Τα παραρτήματα συμπεριλαμβάνονται χρησιμοποιώντας την εντολή παραρτημάτων, \appendix. Παρακαλούμε χρησιμοποιήστε τις εντολές όπως στο ακόλουθο παράδειγμα, εάν το παράρτημά σας αποτελείται από διάφορα κεφάλαια:

36

\appendix or \appendix* not numbered headings of the appendices\chapter{Program Source} \chapter*{Curriculum Vita}

Χρησιμοποιώντας γραφικές παραστάσεις: Οι αριθμοί και οι εικόνες πρέπει να συμπεριληφθούν στα έγγραφα LaTeX χρησιμοποιώντας το σχήμα eps (encapsulated postscript). Πρίν τα συμπεριλάβει κανείς πρέπει να χρησιμοποιήσει ένα συγκεριμένο πακέτο στιλ στον πρόλογο:

\usepackage[dvips]{epsfig}

Η παράμετρος [h] τοποθετεί την εικόνα στην τρέχουσα θέση.Λάβετε υπ’ όψιν, να χρησιμοποιείτε πάντα ένα περιβάλλον τίτλων για να βάλετετους τίτλους κάτω από την εικόνα:

\begin{figure}[h] \begin{center} \epsffile{didi.eps} \end{center} \caption[short description for the table of figures]{Long description for the text} \end{figure}  Η σελίδα τίτλου είναι το πιό περίπλοκο μέρος. Τα περισσότερα πανεπιστήμια παρέχουν τα πρότυπα για τη σελίδα τίτλου και ολόκληρη τη διατριβή. Δεν υπάρχει καμία καλύτερη πρακτική διαθέσιμη. Προκειμένου να χωριστούν τα διάφορα στοιχεία σε μια σελίδα τίτλου ώστε να είναι σε θέση να επαναχρησιμοποιήσει κανείς εκείνα τα τμήματα πληροφοριών, π.χ. εάν ολόκληρη η διατριβή μετατρέπεται σε HTML ή SGML/XML, συμβουλεύουμε να χρησιμοποιήσετε την εντολή \newcommands ως απλούστερη μέθοδο για να προσδόσει μια ψευδο-δομή σε μια LaTeX σελίδα τίτλου. Συνήθως το LaTeX παρέχει τα ακόλουθα πρότυπα στοιχείων για μια σελίδα τίτλου:

\date{}\author{}\title{}

Αλλά επειδή αυτό δεν είναι αρκετό για μια διατριβή, τα περισσότερα πανεπιστήμια παρέχουν τις δικές τους σελίδες στιλ ή πρότυπα.

Οι πίνακες πρέπει να χρησιμοποιηθούν ως εξής: Οι συντάκτες συμβουλεύονται να χρησιμοποιήσουν περιβάλλον πινάκων, επειδή αυτό παρέχει τη δυνατότητα να συμπεριληφθούν οι τίτλοι των πινάκων με έναν δομημένο τρόπο.

\begin{table} \caption{Tabellenbeispiel} \begin{center} \begin{tabular}{ccc} x & 1 & 2 \\ \hline 1 & 1 & 2 \\ 2 & 2 & 4 \\ \hline

37

\end{tabular} \end{center} \end{table} Οι παραπομπές μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως δομημένα στοιχεία ως εξής:

1. Χρησιμοποιώντας περιβάλλον παραπομπής (citation environment). Αυτό χρησιμοποιείται για τις εσωτερικές παραπομπές.

\begin{citation}{label1} Contents\end{citation}  2. Χρησιμοποιώντας περιβάλλον-quotation. Αυτό χρησιμοποιείται για να δομήσει

ολόκληρες τις παραγράφους ως παραπομπές. Αυτές οι παραπομπές χρησιμοποιούν μια εσοχή όπως οι συνηθισμένες παράγραφοι

\begin{quotation} contents\end{quotation}

3. Μια άλλη μέθοδος είναι η χρήση του περιβάλλοντος-quote. Αυτό το περιβάλλον χρησιμοποιείται για παραπομπές ολόκληρης παραγράφου, αλλά αυτές οι παράγραφοι δεν έχουν εσοχή

\begin{quote} content \end{quote}  Οι αριθμημένοι κατάλογοι στοιχειοθετούνται χρησιμοποιώντας το περιβάλλον απαρίθμησης. Με ολοκλήρωση του νέου περιβάλλοντος απαρίθμησης στο ήδη υπάρχον χτίζεται μια ιεραρχική ένθετη υπο-λίστα \begin{enumerate} \item {Testitem1} \begin{enumerate} \item {Ebene 2 Testitem1} \item {Ebene 2 Testitem2} \end{enumerate} \item Testitem2 \end{enumerate}  Οι κατάλογοι Bulleted στοιχειοθετούνται χρησιμοποιώντας το περιβάλλον ανάλυσης σε επιμέρους στοιχεία. Ένας ιεραρχικός εμπερικλεισμός είναι επίσης δυνατός εδώ

\begin{itemize} \item Testitem1 \begin{itemize} \item Ebene 2 Testitem1 \item Ebene 2 Testitem2 \end{itemize} \item Testitem2

38

\end{itemize}

Οι κατάλογοι επεξηγήσεων περιέχουν έναν επεξηγηματικό όρο κι ένα επεξηγηματικό κείμενο

\begin{description} \item[Definition term] Explanation of the definition term\item[Element2] Explanation 2 \end{description}  Εάν ένας συγγραφέας θέλει να συμπεριλάβει έναν πηγαίο κώδικα, αυτό επιτυγχάνεται καλύτερα με τη χρήση του περιβάλλοντος \verbatim.

\begin{verbatim} #!/usr/bin/perl -w #+-----------------------------------+ #| this script has been written 1998 by #+-----------------------------------+ \end{verbatim}

Οι αγκυρες, οι αναφορές και οι διαπαραπομπές στοιχειοθετούνται χρησιμοποιώντας την εντολή ετικετών, \label command, οι οποίες συνδέουν ένα κλειδί με το συγκεκρινμένο σημείο ενός κειμένου.

\begin{verbatim} \label{keyword} \end{verbatim}  Οι αναφορές σε αυτά τα σημεία πρέπει να χρησιμοποιούνται με την εντολή \ref ή \pageref προκειμένου να δημιουργηθεί μια αναφορά στο αντικείμενο ή στη σελίδα.

ref{keyword} pageref{keyword}

Ένα πολύ σημαντικό μέρος μιας διατριβής είναι η βιβλιογραφία. Συμβουλεύουμε όλους τους συντάκτες να χρησιμοποιήσουν το bibtex-system και τα γραφικά front ends, π.χ. bibview στο πλαίσιο των συστημάτων LINUX ή Unix για να διαχειριστούν βιβλιογραφικά αρχεία και καταχωρήσεις. Οι αναφορές στις βιβλιογραφικές καταχωρήσεις που κρατόνται σε μια bibtex βάση δεδομένων, γράφονται όπως στο παράδειγμα: \cite{schluessel} Η βάση δεδομένων bibtex μπορεί να συμπεριληφθεί στο LaTeX αρχείο με την ακόλουθη εντολή, όπου ένα προκαθορισμένο στιλ, όπως το alpha, plain, apelike, μπορεί να χρησιμοποιηθεί για το σχεδιασμό των καταχωρίσεων:

\bibliography{file name without .bib} \bibliographystyle{style, e.g. alpha, plain, apalike, etc.}  

39

Μέσα στη βάση δεδομένων bibtex-system, οι καταχωρήσεις μπορούν να γίνουν χρησιμοποιώντας έναν απλό επεξεργαστή ASCII, όπως ο emacs. Υπάρχουν διάφοροι προκαθορισμένοι τύποι κειμένων:

Article in Conference Proceedings (Άρθρο σε Πρακτικά Συνεδρίων) Article in a Journal (Άρθρο σε Περιοδικό)Article in a Collection (Άρθρο σε Συλλογή)Chapter or pages in a book (Κεφάλαιο ή σελίδες σε βιβλίο) Conference Proceedings (Πρακτικά Συνεδρίων) Book (Βιβλίο) Booklet, but no Publisher, Institution (Φυλλάδιο,χωρίς Εκδότη, Οργανισμό) PHD Thesis (Διδακτορική Διατριβή)Masters Thesis (Μεταπτυχιακή Διατριβή)Technical Report (Τεχνική Έκθεση)Technical Manual (Τεχνικός Οδηγός, Οδηγίες Χρήσης)Unpublished (Αδημοσίευτα)

Το επόμενο παράδειγμα δείχνει πως πρέπει να γραφεί μια bibtex-καταχώριση:

% Article in a Journal @Article{shortkey2, author = {Name, Firstname}, title = {Title No. 2}, journal = {Journal for ETDs}, year = {1999}, OPTkey = {}, OPTvolume = {}, OPTnumber = {}, OPTpages = {}, OPTmonth = {}, OPTnote = {}, OPTannote = {}

Το ακόλουθο παράδειγμα δείχνει εκείνα τα πεδία που πρέπει να χρησιμοποιηθούν στους συγκεκριμένους τύπους βιβλιογραφικών καταχωρίσεων:

 

Κατηγορία Συγγραφέας

Τίτλος Τίτλος Βιβλίου

Περιοδικό

Εκδότης Έτος Κεφάλαιο Σχολή

Σε Πρακτικά Χ Χ Χ     Χ    

40

Κατηγορία Συγγραφέας

Τίτλος Τίτλος Βιβλίου

Περιοδικό

Εκδότης Έτος Κεφάλαιο Σχολή

Άρθρο Χ Χ   Χ   Χ     Σε Συλλογή Χ Χ Χ   Χ Χ     Σε Βιβλίο Χ Χ     Χ Χ Χ   Πρακτικά   Χ       Χ     Βιβλίο Χ Χ     Χ Χ     Φυλλάδιο   Χ             Διδακτορική

ΔιατριβήΧ Χ       Χ   Χ

Μεταπτυχιακή Διατριβή

Χ Χ       Χ   Χ

Τεχνική Έκθεση

Χ Χ       Χ  

Οδηγίες Χρήσης

  Χ            

Αδημοσίευτα Χ Χ             Διάφορα Χ Χ       Χ Month Note

Πίνακας 1: Υποχρεωτικά πεδία για βιβλιογραφικές καταχωρίσεις

Κατηγορία ΠροαιρετικάΣε Πρακτικά συντάκτης,τόμος,σειρά,σελίδες,διεύθυνση,έκδοση,μήνας,οργανισμός,

εκδότης,σημείωσηΆρθρο κλειδί, τόμος,αριθμός,σελίδες,μήνας, σημείωση, an noteΣε Συλλογή συντάκτης,τόμος, σειρά,είδος,κεφάλαιο,σελίδες,διεύθυνση,έκδοση,

μήνας,σημείωσηΣε Βιβλίο τόμος,σειρά,είδος, διεύθυνση,έκδοση, μήνας,σημείωσηΠρακτικά συντάκτης,σειρά,διεύθυνση,έκδοση,μήνας,σημείωσηΒιβλίο τόμος,σειρά,είδος,διεύθυνση,έκδοση,μήνας,σημείωσηΦυλλάδιο Συγγραφέας,πως εκδόθηκε,διέυθυνση,μήνας,έτος,σημείωσηΔιδακτορική Διατριβή

είδος,διεύθυνση,μήνας,σημείωση

Μεταπτυχιακή Διατριβή

είδος,διεύθυνση,μήνας,σημείωση

Τεχνική Έκθεση είδος,αριθμός, διεύθυνση, μήνας ,σημείωσηΟδηγίες Χρήσης συγγραφέας,οργανισμός,διεύθυνση,έκδοση,μήνας,έτος,σημείωσηΑδημοσίευτα μήνας, έτοςΔιάφορα  

Πίνακας 2: Προαιρετικά πεδία για βιβλιογραφικές καταχωρίσεις

Για να επεξεργαστείτε ένα latex και ένα bibtex αρχείο στα πλαίσια του συστήματος Unix πρέπει να πληκτρολογήσετε την παρακάτω ακολουθία εντολής:

latex mydissertation.tex bibtex mydissertation.aux latex mydissertation.tex

41

Αυτό παραγάγει τα ακόλουθα αρχεία: mydissertation.dvi/ mydissertation.aux/ mydissertation.bbl/ mydissertation.blg, κ.λ.π.Τρέξτε το dvips "dvips mydissertation. dvi "αυτό παράγει ένα αρχείο dissertation.ps που είναι εκτυπώσιμο σε έναν εκτυπωτή, ή μετατρέψιμο σε PDF.

LaTeX στα πλαίσια των λειτουργικών συστημάτων Windows Η χρήση LaTeX στα πλαίσια των MS Windows απαιτεί το σύστημα TeY, το DVI-Viewer, Ghostscript και Ghostview. To LaTeX κυκλοφορεί σε διάφορες μορφές: τη MikTeX, ένα ιδιαίτερα μελετημένο σύστημα για τα WINDOWS.95/NT (http :// www . miktex . org ) και την emTeX, το κλασικό DOS και OS/2 TeX σύστημα από τον Eberhard Mattes (ftp :// ctan . tug . org / tex - archive / systems / msdos / emtex / ).

Υπάρχουν front ends διαθέσιμα για το LaTeX που παρέχουν μια εικόνα WYSIWIG16

στο χρήστη. Ένα από τα περισσότερο χρησιμοποιημένα είναι το Scientific Workplace από την McKichan Software Inc (http :// www . mackichan . com / products / swp 30. html ). Το μειονέκτημα του είναι ότι είναι αρκετά δαπανηρό για μεμονωμένους χρήστες.

3.2.2.4. (Ενότητα που λέιπει;)

3.2.2.4.1. ΓΡΑΦΟΝΤΑΣ ΣΕ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑΣ ΚΕΙΜΕΝΟΥ: FrameMaker, Humboldt - University Berlin

Γιατί να χρησιμοποιήσει κανείς το FrameMaker αντί του MS Word;Το Framemaker, σε σύγκριση με το Microsoft Word, περέχει ένα πολύ πιο εξειδικευμένο εργαλείο για την ηλεκτρονική και σε διάφορα μέσα δημοσίευση. Επιτρέπει: Παραγωγή μεγάλου και πραγματικά δομημένου κειμένου (όχι απλώς κάρτες με

διευθύνσεις) (και είναι σταθερές να τις χειριστεί κανείς). Παραγωγή νοηματικώς δομημένου κειμένου (όχι απλώς κειμένου που

χρησιμοποιεί σελίδες στιλ). Πρόβλεψη μιας WYSIWYG επιφάνειας εργασίας για την επεξεργασία XML

κειμένων, αντί για έναν δενροειδή επεξεργαστή XML, à la Spy ή Xeena. Δυνατότητες παραγωγής μιας εμφανίσιμης έντυπης έκδοσης ενός κειμένου, με

όλα τα εξωτερικά χαρακτηριστικά που χρησιμοποιούνται επαγγελματικά από εταιρείες εκτύπωσης.

Το Framemaker+SGML συνδυάζει ιδανικά τη δύναμη ενός εξαιρετικού επεξεργαστή κειμένου (καλύτερου από το MS Word) με εκείνη ενός καλού επεξεργαστή δομής.Για να παραγάγει κανείς δομημένα έγγραφα και κάποιου είδους σελίδα στιλ, πρέπει να μάθει την EDD γλώσσα του FrameMaker. Καθώς το FrameMaker ανήκει στην οικογένεια προϊόντων Adobe, παρέχει ακόμα τη δυνατότητα παραγωγής υψηλής ποιότητας PDF, ως ψηφιακά αντίτυπα-πριν την εκτύπωση-ενός κειμένου.

16 what-you-see-is-what-you-get

42

Χρησιμοποιώντας Framemaker+SGML 6.0 για τη μετατροπή MS-Word κειμένων σε SGML.Η έκδοση ή η μετατροπή χρησιμοποιώντας το FrameMaker είναι μια πολύ πιο σύνθετη μέθοδος από εκείνες που περιγράψαμε προηγουμένως. Το FrameMaker είναι σε θέση να εισαγάγει τα μορφοποιημένα σε Word κείμενα κρατώντας τις πληροφορίες της σελίδας, και να τα εξαγάγει, μέσω ενός εσωτερικού σχήματος FrameMaker, ως έγγραφα SGML ή XML.

Προκειμένου να συνεχίσετε τη μετατροπή με τη χρήση του FrameMaker, θα χρειαστείτε τα ακόλουθα αρχεία διαμόρφωσης: έναν πίνακα μετατροπής που περιέχει τον κατάλογο των μορφών του Word και των αντίστοιχων στοιχείων μέσα στο εσωτερικό σχήμα του FrameMaker. Αυτός ο πίνακας σώζεται μέσα στο εσωτερικό σχήμα του FrameMaker (*.frm).

Μια Δήλωση Τύπου Εγγράφων (DTD) θα σωθεί μέσα στο FrameMaker ως ορισμός στοιχείων (EDD). Αυτός σώζεται μέσα στο εσωτερικό σχήμα εγγράφου του FrameMaker (*.edd).

Το FrameMaker χρησιμοποιεί κανόνες διάταξης για τον εσωτερικό σχεδιασμό των εγγράφων. Μέσα σε αυτόν τον καθορισμό διάταξης, η διάταξη των εγγράφων περιγράφεται ακριβώς όπως και στα έγγραφα MS-Word: μεμονωμένα μορφότυπα και η εμφάνιση αυτών, όπως το ύψος του κειμένου, κ.λ.π., ειναι εκείνα που καθορίζονται. Αυτό το αρχείο αποθηκεύεται επίσης ως (*.frm file).

Οι κανόνες Ανάγνωσεις-Γραφής (Read-Write Rules) περιέχουν τους κανόνες που καθορίζουν ποιο σχήμα FrameMaker θα εξαχθεί ως το αντίστοιχο SGML/ XML στοιχείο.

Το SGML ή XML DTD πρέπει να χρησιμοποιηθεί επίσης, συμπεριλαμβανομένων των αρχείων Καταλόγου ή Οντότητας (Catalog- or Entity files), καθώς επίσης και τα Sub DTD, όπως το CALS για πίνακες.

Για να επεξεργαστείτε μια μετατροπή, μια νέα εφαρμογή SGML πρέπει να καθοριστεί μέσα στο FrameMaker+SGML. Αυτή η εφαρμογή συνδέει όλα τα αρχεία που απαιτούνται για μια μετατροπή όπως περιγράφηκε παραπάνω. Επιτρέπει στο FrameMaker να αναλύει το αρχείο παραγωγής κατά την εξαγωγή ενός εγγράφου σε SGML ή XML.

Η ροή της εργασίας και μια τεχνολογία για τη μετατροπή σε Ηλεκτρονική Διατριβή με τη χρήση FrameMaker+SGML6.0 αναπτύχθηκαν αρχικά στο Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο του Ελσίνκι, μέσα στο πρόγραμμα HUTPubl (1997-2000). Δείτε στο http :// www . hut . fi / Yksikot / Kirjasto / HUTpubl .

Μπορείτε να βρείτε περισσότερες πληροφορίες για τη χρήση FrameMaker+SGML για τη δημιουργία ενός XML στο http :// tecfa . unige . ch / guides / xml / frame - sgml / html / quick - fm - xml - guide . html . (Βλ. επίσης το Danny R. Vint, "SGML at Work”, Prentice Hall, New Jersey, 1999.)

43

3.2.3. ΓΡΑΦΟΝΤΑΣ ΑΠΕΥΘΕΙΑΣ ΣΕ SGML/XML, Susanne DobratzΗ επιθυμητή διαδικασία για την ανάκτηση αρχειοθετημένων Ηλεκτρονικών Διατριβών θα ήταν αυτή, όπου οι συντάκτες γράφουν σε έναν XML συντάκτη, σύμφωνα με ένα κύριο DTD, και επιλέγουν εκείνα τα μέρη του DTD που είναι αναπόφευκτα για τη διατριβή.

Σήμερα, μερικά προσωπικά συστήματα έκδοσης παρέχουν τη δυνατότητα να σώζονται τα SGML ή XML έγγραφα. Έρευνες, για το αν τέτοια εργαλεία μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τόσο σύνθετα έγγραφα όπως οι διατριβές, οδήγησαν στα εξης συμπεράσματα:

Η συγγραφή στο Word Perfect ή στο FrameMaker+SGML επιβάλλει στο συγγραφέα να μάθει νέες συνήθειες συγγραφής. Γράφοντας, θα πρέπει να σκεφτεί τη δομή των εγγράφων του, π.χ. ποιο μέρος αποτελεί τον τίτλο, ποιο μέρος το ευρετήριο όρων, ή θα πρέπει να σκεφτεί να προσθέσει ορισμένα μέρη απευθείας στο κείμενο του, όπως, αναφορές, τίτλοι πινάκων και εικόνων, κ.λ.π.

Γράφοντας σύμφωνα με ένα συγκεκριμένο DTD, το προσωπικό σύστημα έκδοσης συχνά ελέγχει εσωτερικά την ακρίβεια της σύνταξης, με τη χρήση ενός προγράμματος συντακτικής ανάλυσης XML. Μερικά από αυτά τα εσωτερικά προγράμματα δεν είναι ακόμα αρκετά σταθερά και μπορούν να αναγκάσουν το σύστημα να καταρρεύσει, όπως συνέβη με το Word Perfect 9.0. Αυτές οι διαδικασίες συντακτικής ανάλυσης ανάμεσα στην ενεργό επιστημονική σκέψη και στη συγγραφή συχνά ενοχλούν τους συγγραφείς.

Οι περισσότεροι από τους επεξεργαστές καθαρά XML κειμένων δεν θα μπορούσαν να παραγάγουν ένα κατάλληλο και σωστά σχεδιασμένο έντυπο αντίγραφο ή PDF αρχείο, το οποίο θα ικανοποιούσε τους αναγνώστες όσο η έντυπη έκδοση ενός εγγράφου. Μερικοί από εκείνους τους επεξεργαστές αποτυγχάνουν απλά να επεξεργαστούν τα μεγάλα και σύνθετα έγγραφα.

Τα περισσότερα από τα εργαλεία δεν είναι έτοιμα ακόμα, ειδικά από την άποψη του να επιτρέπουν τη χρήση των DTD εξειδικευμένου χρήστη ή πεδίου. Το Staroffice και άλλα εργαλεία υποστηρίζουν μόνο το δικό τους DTD εξειδικευμένου προμηθευτή.

Αν και ο κόσμος των προσωπικών συστημάτων έκδοσης αλλάζει πραγματικά, δεν υπάρχουν ακόμα πολλά εργαλεία που να ικανοποιούν:

την υποστήριξη και την εμφάνιση της δικής τους γραφικής διεπαφής χρήστη την παροχή ορισμένων στοιχείων, που οι κανονικοί επεξεργαστές κειμένων

διαθέτουν, όπως αυτοματοποιημένη αρίθμηση, χρώματα, διαχείριση πινάκων, διαχείριση συνδέσεων, σελίδες στιλ.

την ανεξαρτησία του περιβάλλοντος ή τη διαθεσιμότητα διαφόρων περιβαλλόντων.

την υποστήριξη DTD εξειδικευμένου χρήστη, και τυποποιημένων DTD, όπως το TEI, Docbook, κ.λ.π.

την ποιότητα που εξάγεται με την παραγωγή XML: πίνακες, ετικέτες τη σταθερότητα της χρήσης την εμπορική τους διαθεσιμότητα και τιμή

Τα ακόλουθα συστήματα είναι σε θέση να εξαγάγουν SGML ή XML :

44

Εξαγωγή με DTD εξειδικευμένου χρήστη: Word Perfect 7.0 (Corel) http://www.corel.com FrameMaker+SGML6.0 (Adobe) http://www.adobe.com

Εξαγωγή με DTD εξειδικευμένου συστήματος (προμηθευτή): Openoffice (SUN / open source) http://www.openoffice.org AbiWord (AbiWord/ open source) http://www.abisource.com Kword (KOffice, KDE Project/ open source) http://www.kde.org

Εργαλεία μετατροπής: Omnimark (Omnimark) http://www.omnimark.com

MarkupKit (Schema) http://www.schema.de Majix (Tetrasix) http://www.tetrasix.com TuSTEP (RZ Uni Tübingen) http://www.uni-tuebingen.de/zdv/tustep/index.html

(Περισσότερες πληροφορίες για τα εργαλεία SGML/XML μπορούν να βρεθούν στο http :// www . w 3. org / XML /# )

3.2.4. ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ ΕΝΟΣ PDF ΚΕΙΜΕΝΟΥ, Edward Fox , Susanne Dobratz

Ένα δημοφιλές σχέδιο αναπαράστασης σελίδων, που αναπτύχθηκε από την Adobe και αποτελεί πράγματι ένα δημοσιευμένο πρότυπο, είναι το PDF17. Η Adobe παρέχει το Acrobat Reader δωρεάν, το όποιο διαβάζει τις τρέχουσες, καθώς επίσης και τις προηγούμενες εκδόσεις PDF. Μπορεί κανείς να το “κατεβάσει” από το http :// www . adobe . com / products / acrobat / readstep . html . Η Adobe παρέχει επίσης τα εργαλεία για τη δημιουργία, το σχολιασμό και το χειρισμό PDF κειμένων, μέσω του δικού της λογισμικού επεξεργασίας κειμένου, του οδηγού των εκτυπωτών, και μετατρέποντας τα αρχεία Postscript. Ολόκληρο το πακέτο ονομάζεται Adobe Acrobat, είναι βασικά διαθέσιμο με την έκδοση 5. του λογισμικού Adobe Acrobat, και εγκατεστημένο στο περιβάλλον των Windows ή του Macintosh επιτρέπει στα πιο κατάλληλα έγγραφα να μετατραπούν σε PDF. Από τους επεξεργαστές κειμένων, όπως το Word, το WordPerfect, και το Framemaker, κάθε κομμάτι εγγράφου μπορεί "να τυπωθεί" στον οδηγό εκτυπωτή Distiller, παράγοντας ένα αρχείο PDF. Ο Distiller μετατρέπει τα αρχεία Postscript σε PDF αρχεία. Το λογισμικό Acrobat επιτρέπει στα διάφορα αρχεία PDF να συγκεντρωθούν σε μεγαλύτερα αρχεία, εισάγοντας ή διαγράφοντας σελίδες ενός κειμένου από ένα υπάρχον αρχείο PDF.

Είναι επίσης δυνατό να παραχθούν έγγραφα PDF με συστήματα Unix. Εντούτοις, η πιο πρόσφατη έκδοση του Acrobat Distiller, που ήταν διαθέσιμη για ορισμένα περιβάλλοντα Unix, όπως το Solaris ή το HP- UX, ήταν η έκδοση 3.1. Οι συγγραφείς που γράφουν σε LaTeX μπορούν να χρησιμοποιήσουν το ghostscript για να παραγάγουν αρχεία PDF. Αλλά προκειμένου να λαμβάνονται αναγνώσιμα έγγραφα PDF, πρέπει να ληφθούν υπ’ όψιν ζητήματα για χρησιμοποιημένες γραμματοσειρές, κείμενα μετατροπής που έχουν χρησιμοποιηθεί, κ.λ.π.

17 Βλ. ενότητα 1.4, παραπομπή 12

45

Για να αποφύγουν τα προβλήματα για τους μελλοντικούς αναγνώστες, οι συγγραφείς πρέπει να ενσωματώσουν όλες τις γραμματοσειρές στα έγγραφά τους (όταν αυτό είναι δυνατό). Διαφορετικά, το λογισμικό που επιδεικνύει ή που τυπώνει το περιεχόμενο PDF θα προσπαθήσει να βρεί μια παρόμοια γραμματοσειρά και να παρεκτείνει από αυτήν, κάτι που μπορεί να προκαλέσει σοβαρά προβλήματα.

Ομοίως, οι συγγραφείς πρέπει να χρησιμοποιήσουν τους αποκαλούμενους "διάρθρωσης" σε αντιδιαστολή με τους πίνακες απεικόνισης δυφίων (bitmap fonts), έτσι ώστε η επίδειξη και η εκτύπωση να μπορούν να προχωρήσουν σε χαρακτήρες με δυνατότηα μεγένθυσης, όπως απαιτείται. Κατά συνέπεια, κατά τη χρήση TeX ή LaTeX, οι πίνακες απεικόνισης δυφίων που βρίσκονται συνήθως σε μια τυποποιημένη εγκατάσταση δεν πρέπει να χρησιμοποιηθούν.

Εγαλεία PDF: Acrobat (http://www.adobe.com) Ghostscript http://archiv.leo.org/pub/comp/general/typesetting/tex/support/ghostscript/ or http://www.cs.wisc.edu/~ghost) and Viewer Tool ghostview (http://archiv.leo.org/pub/comp/general/typesetting/tex/support/ghostscript/gnu/ghostview/) NikNak (http://www.niknak.de/is/5dorder.htm) XPDF (http://www.footlabs.com/xpdf) Magellan/ Drake (http://bcl-computers.com) Gemini (http://www.iceni.com)

Omnipage (http://www.scansoft.com )

3.2.4.2. ΑΠΟ ΤΟ LaTeXΓενικά, υπάρχουν διάφορες δυνατότητες για τη δημιουργία ενός PDF εγγράφου από ένα έγγραφο LaTeX.

1. Χρησιμοποιώντας Postscript και γραμματοσειρές με δυνατότητα μεγένθυσης για το PDF

"Ένα από τα ζητήματα που μπερδεύουν περισσότερο, και στο Postscript και στο PDF, είναι ο χειρισμός των διαφορετικών τύπων γραμματοσειρών. Μια εφαρμογή παραγωγής PDF μπορεί να εξετάσει μια γραμματοσειρά με έναν από τους τρεις αυτούς τρόπους: α. μπορεί να πάρει ολόκληρη τη γραμματοσειρά και να την ενσωματώσει στο αρχείο, β. μπορεί να κάνει ένα υποσύνολο ή γ. μπορεί απλά να ενσωματώσει μερικές συνοπτικές λεπτομέρειες για τη γρμματοσειρά (όπως το όνομά της, μετρικές, κωδικοποίηση, τύπος κι ενδείξεις για το σχέδιό της) και στηρίζεται στην εφαρμογή προβολής. Αυτή η τελευταία στρατηγική προτιμάται για τα έγγραφα που πρόκειται να παραδοθούν στον Ιστό, δεδομένου ότι δημιουργεί τα μικρότερα αρχεία. Η εφαρμογή προβολής μπορεί να λειτουργήσει πάλι με διάφορους τρόπους. Μπορεί να προσπαθήσει να βρεί τις ονοματισμένες γραμματοσειρές στο τοπικό σύστημα, μπορεί απλά να τις αντικαταστήσει όσο το δυνατόν πιο έξυπνα ή μπορεί να χρησιμοποιήσει τις γραμματοειρές Multiple Master για να μιμηθεί την εμφάνιση της αρχικής γραμματοσειράς18."

1818 Goosens Rahtz, The LaTeX Web Companion, σελ.29

46

Η εγκατάσταση προεπιλογής των dvips χρησιμοποιεί τις γραμματοειρές με μια σταθερή ανάλυση (.pk fonts), κωδικοποιημένες ως απεικόνιση δυφίων των 300dpi (σημείων ανά ίντσα). Αυτή είναι δυσδιάκριτη για την εκτύπωση, εντούτοις, τα αρχεία PDF που προκύπτουν είναι μόλις ευανάγνωστα όταν μειώνονται στις σημερινές αναλύσεις οθόνης (συνήθως 72dpi). Αυτες οι γραμματοσειρές ενσωματώνονται στο Postscript Output ως γραμματοσειρές Τύπου 3. Το Acrobat Distiller μπορεί να χειριστεί εκείνες τις γραμματοσειρές, επειδή δεν υπάρχει κανένας περιγραφέας γραμματοσειρών διαθέσιμος. Τις αφήνει ενσωματωμένες στα αρχεία PDF και τις δίνει πολύ άσχημα, αν και τυπώνοντας αυτά τα έγγραφα δεν έχει ιδιαίτερη διαφορά, εάν η αρχική ανάλυση ήταν αρκετά υψηλή.

Επομένως είναι απαραίτητο να εγκατασταθεί ο Τύπος 1 Postscript γραμματοσειρών (αληθινός τύπος) για το πρόγραμμα dvips. Πολλές ευρέως χρησιμοποιούμενες γραμματοσειρές έχουν μετατραπεί σε Τύπου 1, π.χ.: Όλες οι γραμματοσειρές της Computer Modern family, American Mathematical Society, St. Mary's Road symbol, των κειμένων RSFS, οι φωνητικές γραμματοσειρές TIPA και οι γραμματοσειρές XY - pic.

Ο Τύπος 1 των γραμματοσειρών Computer Modern παρέχεται από το Virginia Tech και από μέρος αυτού του οδηγού (cmps.tgz/ cmps.tar.gz). Αυτά τα αρχεία είναι περίπου 5 ΜΒ.

Για να εγκαταστήσετε τις γραμματοσειρές πρέπει...

Στα τυποποιημένα συστήματα LINUXείναι ήδη εγκατεστημένες:1. Αντιγράψτε όλα τα αρχεία που βρίσκονται στο αρχείο gz κάτω από τον κατάλογο

pfb, μέσα στον κατάλογο, στον οποίο το dvips ψάχνει για τις γραμματοσειρές, π.χ. /usr/ local/teTex/texmf/fonts.

2. Στον κατάλογο π.χ. /usr/local/teTex/texmf/dvips/misc, υπάρχει ένα αρχείο psfonts.map. Παρακαλούμε, προσθέστε το περιεχόμενο των αρχείων cmfonts.map, cyrfonts.map, eufonts.map και lafonts.map σε εκείνο το αρχείο. Παρέχονται με αυτό το cmps.tgz αρχείο.

3. Το config.ps αρχείο χρησιμοποιείται συνήθως για τον καθορισμό της ανάλυσης. Αυτό είναι άσχετο, επειδή το dvips τώρα χρησιμοποιεί τις γραμματοσειρές με δυνατότητα μεγένθυσης αντί των γραμματοσειρών bitmapped pk.4. Ο κατάλογος afm und pfm στο αρχείο δεν χρησιμοποιείται από το dvips.

Για να διατηρήσετε ένα ps-αρχείο που χρησιμοποιεί τις γραμματοσειρές Postscript και που είναι μετατρέψιμο σε PDF πρέπει να τρέξετε την παρακάτω ακολουθία εντολών:1. latex mydissertation.tex.2. bibtex mydissertation.aux, εάν χρησιμοποιείται η bibtex3. latex mydissertation.tex.4. dvips - P cmz mydissertation.dvi: Αυτό παραγάγει ένα αρχείο dissertation.ps

που είναι εκτυπώσιμο σε έναν εκτυπωτή ή μετατρέψιμο σε PDF.5. Εάν το Acrobat Distiller είναι εγκατεστημένο στο σύστημα, η εντολή "distill

mydissertation.ps" παραγάγει ένα αρχείο PDF: mydissertation pdf

2. Παραγάγοντας πλούσιο PDF

47

Η παραγωγή ενός PDF αναγνώσιμου στον Ιστό, είναι ακριβώς το πρώτο μέρος μιας παραγωγής PDF. Είναι πιο περίπλοκο να παραγάγει κανείς ένα αρχείο PDF που εκμεταλλεύεται τα στοιχεία υπερκειμένου ενός PDF και προσθέτει τις συνδέσεις και τις διαπαραπομπές σε ένα αρχείο PDF.

Μπορείτε να χρησιμοποιήσετε το λογισμικό Adobe Exchange στο πλαίσιο των Windows/Macintosh για να προσθέσετε συνδέσεις, κ.λ.π., σε ένα αρχείο PDF που έχει ήδη παραχθεί ή μπορείτε να παραγάγετε αυτά τα στοιχεία άμεσα από το LaTeX χρησιμοποιώντας το πακέτο Hyperref. Αυτό το πακέτο έχει αναπτυχθεί από τον Sebastian Rahtz και χρησιμοποιεί το προϊόν του προγράμματος Hypertex.

Αυτό το πακέτο επεκτείνει τις ικανότητες των εντολών διαπαραπομπής του LaTeX (toc, bibliographies, κ.λ.π.) για να παραγάγει ειδικές εντολές, \ special commands, που ένας οδηγός μπορεί να μετατρέψει σε συνδέσεις υπερκειμένων. Καθορίζει επίσης νέες εντολές για το LaTeX.

Για τη χρήση του hyperref μπορεί να χρησιμοποιηθεί μια καθολική επιλογή μέσα στο αρχείο LaTeX:

\documentclass[dvips]{article }\usepackage{hyperref }

Προκειμένου να παραχθούν οι PDF πληροφορίες, είναι δυνατό να εισαγάγετε τον τίτλο και πληροφορίες για το συγγραφέα, οι οποίες επιδεικνύονται έπειτα στο αρχείο PDF, ως εξής:

In LaTeX:\documentclass[dvips]{article}\usepackage[\usepackage[pdfauthor={Susanne Dobratz},pdftitle={ Test of the pdftex Package },pdfcreator={pdftex},pdfsubject={electronic publishing in LaTeX},pdfkeywords={keyword1,keyword2}]{hyperref}

 

Αυτό φαίνεται στο PDF κάπως έτσι:%PDF-1.2%âãÏÓ1 0 obj<</CreationDate (D:191010522170228)/Keywords (keyword1,keyword2)/Creator (pdftex)/Title (Test of the pdftex Package)/Producer (dvips + Distiller)/Author (Susanne Dobratz)/Subject (electronic publishing in LaTeX)

48

>>

Οι συνηθισμένες εντολές \label και \autoref χρησιμοποιούνται για την παραγωγή υπερσυνδέσμων. Η εντολή \autoref αντικαθιστά επομένως τη συνηθισμένη εντολή \ref στη LaTeX. Έτσι, εάν μια εντολή \label έχει εφαρμοστεί, οι ακόλουθες δομές εγγράφων παραπέμπονται αυτόματα. Αυτό επίσης αυτόματα παραγάγει τους σελιδοδείκτες Adobe-PDF και τους συνδέσμους υπερκειμένου στα κεφάλαια, τα τμήματα, κ.λ.π., εάν χρησιμοποιείται η LaTeX εντολή \tableofcontents.

Μέσα στο αρχείο LaTeX υπάρχουν μερικές πρόσθετες μακροεντολές χρηστών διαθέσιμες για την παραγωγή υπερσυνδέσμων:

\href{url}{text} Το κείμενο χρησιμοποιείται ως υπερσύνδεσμος στο url .Αυτό το URL πρέπει να είναι ένα πλήρες URL (όπως http://www.cybertheses.org)

\hyperbaseurl{url} Ένα base url καθιερώνεται, που τοποθετείται προηγουμένως σε άλλα συγκεκριμένα URLs, ώστε να διευκολύνει το γράψιμο των PDF εγγράφων.

\hyperimage{image url} Εισάγεται η εικόνα στην οποία έγινε αναφορά από το url εικόνας (image url).

\hyperdef{category}{name}{text}

Μια συγκεκριμένη περιοχή του εγγράφου (text) σημειώνεται και της δίνεται το όνομα category.name

\hyperref{url}{category}{name}{text}

Το κέιμενο (text) γίνεται σύνδεσμος προς το url#category.name

\hyperref[label]{text} Το κείμενο (text) γίνεται ένα σημείο σύνδεσης προς το σημείο που καθιερώθηκε με την εντολή \label (χρησιμοποιώντας το συμβολικό όνομα ετικέτας).

 

Είναι επίσης δυνατό να χρησιμοποιήσετε συγκεκριμένες εντολές της Acrobat, π.χ. επιλογές του μενού για πλοήγηση κ.λ.π., όπως σε αυτό το παράδειγμα του Sebastian Rahtz:\usepackage{fancyhdr}\pagestyle{fancy}\cfoot{\NavigationBar}\newcommand{\Navigationbar}{%\Acrobatmenu{PrevPage}{previous}~\Acrobatmenu{NextPage}{next}~\Acrobatmenu{FirstPage}{first}~\Acrobatmenu{LastPage}{last}~\Acrobatmenu{GoBack}{back}~\Acrobatmenu{Quit}{quit}%}

49

Για περισσότερες πληροφορίες και βοήθεια, συστήνουμε το βιβλίο των Goosens/ Rahtz: The LaTeX Web Companion.

Οι εντολές \special, που προστίθενται με τη χρήση των LaTeX μακροεντολών, πρέπει να μεταφράζονται από κάποιο DVI οδηγό ή viewer19, ώστε να παράγονται σύνδεσμοι PDF.

Οι ακόλουθοι οδηγοί DVI υποστηρίζονται από το πακέτο hyperref:

hypertext

dvipsγράφει τις εντολές \special σε Postscript μορφοποιημένες για dvips

dvipsoneγράφει τις εντολές \special σε Postscript μορφοποιημένες για dvipsone

pdftexγράφει εντολές για pdftex και παραγάγει απευθείας PDF

dvipdfmγράφει τις εντολές \special για να χρησιμοποιηθούν από το Mark Wicks' DVI, στον PDF οδηγό dvipdfm

dviwindoγράφει τις εντολές \special για να χρησιμοποιηθούν από τον Y&Y's Windows previewer. Τις ερμηνεύει ως άλματα στον previewer

vtexγράφει τις εντολές \special , οι οποίες ερμηνεύονται ως άλματα υπερκειμένου για το MicroPress' HTML και PDF, παραγάγοντας παραλλαγές TeX

3. Χρησιμοποιώντας PDFTex Είναι μια παραλλαγή του Tex που παράγει άμεσα PDF. Συνήθως ένα Latex ή ένα σύστημα Tex παράγει DVI. Το PDFTex μπορεί επίσης να παράγει DVI.

Μπορείτε να χρησιμοποιήσετε pdfTex αντί LaTex χρησιμοποιώντας πακέτα μακροεντολών, όπως το context ή το hyperref ή άλλα, για να γράψετε το ίδιο το έγγραφο.

"Κατά την παραγωγή ενός DVI, για το οποίο κανείς μπορεί να χρησιμοποιήσει pdfTex καθώς επίσης και οποιοδήποτε άλλο Tex, μέρος της εργασίας μεταβιβάζεται στον μετα-επεξεργαστή DVI, είτε παρέχοντας εντολές άμεσα σε αυτό το πρόγραμμα, είτε με τη βοήθεια των εντολών \specials. Επειδή το pdfTex παράγει απευθείας το τελικό σχήμα, πρέπει να κάνει όλη τη δουλειά το ίδιο, από το χειρισμό του χρώματος, των γραφικών, την υποστήριξη συνδέσμων υπερ-κειμένου, την πρόσθεση γραμματοσειρών, μέχρι το χειρισμό των σελίδων. Σαν άμεσο αποτέλεσμα, όταν κάποιος χρησιμοποιεί ένα πακέτο μακροεντολών υψηλού επιπέδου, οι μακροεντολές που φροντίζουν αυτά τα στοιχεία πρέπει να οργανωθούν κατάλληλα.

19 (ΣτΜ) προβολέας

50

Αυτήν την περίοδο, όλα τα επικρατούντα πακέτα μακροεντολών υποστηρίζουν το pdfTex με τον ένα τρόπο ή τον άλλο. Κατά τη χρήση μιας τέτοιας συσκευασίας, καλό είναι να ανοίξει κανείς αυτήν την υποστηριζόμενη εφαρμογή με τον κατάλληλο τρόπο, διαφορετικά δεν μπορεί να είναι σίγουρος εάν τα πράγματα οργανώνονται σωστά."20

Ta ακόλουθα βασικά πακέτα μακροεντολών υποστηρίζουν PdfTex:Για τους χρήστες LaTeX το πακέτο hyperref από τον Sebastian Rahtz.Τα τυποποιημένα πακέτα γραφικών και χρώματος LaTeX έχουν τις επιλογές PdfTex.Το πακέτο μακροεντολών ConTeXt από τον Hans Hagen έχει επεκτείνει την υποστήριξη για PdfTex.

Έργα και πηγές:

http :// www . tug . org / applications / pdftex / Michael Goosens, Sebastian Rahtz: The LaTeX Web Companion, Addison-

Wesley, 1999: ISBN: 0-201-43311-7

3.2.5. ΠΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ ΓΙΑ ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΣΕ SGML/XML, Susanne Dobratz

Η έννοια των Δηλώσεων Τύπου Εγγράφου (DTDs) Μια δήλωση τύπου εγγράφου (DTD), από την άποψη της XML, καθορίζει τους κανόνες ή τα πρότυπα, τα οποία χρησιμοποιούνται για να παραγάγουν ομοίως δομημένα έγγραφα. Ένα DTD περιγράφει ένα πρότυπο περιεχομένο για μια κατηγορίας εγγράφων. Αποτελείται από:

Μια δήλωση στοιχείων (element declaration), η οποία είναι το κύριο μέρος ενός DTD και του δομικού καθορισμού. Τα στοιχεία μπορούν να περιλαμβάνουν άλλα στοιχεία, χαρακτήρες ή τίποτα. Οι δηλώσεις στοιχείων καθορίζουν το όνομα του στοιχείου και το λογικό περιεχόμενο (υπο- στοιχεία) ενός στοιχείου21. Ένα σημαντικό μέρος της δήλωσης στοιχείων είναι το πρότυπο περιεχομέμου. Σε αυτό το σημείο ο αρχιτέκτονας των εγγράφων δείχνει τη σειρά και την ποσότητα άλλων στοιχείων ή χαρακτήρων.

Μια δήλωση σημείωσης (notation declaration), η οποία καθορίζει μια σημείωση για τα εξωτερικά σχήματα, π.χ. για γραφικά (gif, jpeg),

20 από το Εγχειρίδιο Χρηστών PdfTex στο http :// www . tug . org / applications / pdftex / pdftexman . pdf

21 23 B. Travis, D. Waldt: The SGML Implementation Guide, Springer, Berlin-Heidelberg-New York, 1995

Η Ενότητα 4.3.5.3 καθορίζει την SGML και XML.

51

μαθηματικά (TeX, LaTeX), τρισδιάστατα αντικείμενα (VRML) και άλλα σχήματα, τα οποία δεν μπορούν να κωδικοποιηθούν απευθείας σε XML.

Μια δήλωση οντοτήτων (entity declaration), η οποία καθορίζει χαρακτήρες σύνολα και αντικείμενα αντικατάστασης για τους χαρακτήρες. Οτιδήποτε, ξεκινώντας από έναν χαρακτήρα, μπορεί να καθοριστεί με μια μόνο οντότητα. Υπάρχουν δύο βασικοί τύποι οντοτήτων: γενικές και παραμέτρου. Οι οντότητες παραμέτρου επιτρέπονται μόνο στις δηλώσεις, και συνήθως χρησιμοποιούνται για να δημιουργήσουν ένα DTD πιο ευανάγνωστο ή για να ελέγχουν την επεξεργασία. Οι γενικές οντότητες χρησιμοποιούνται στην περίπτωση εγγράφων: τα έγγραφα βασίζονται στο DTD.

Μια δήλωση λίστας γνωρισμάτων (attribute list declaration), όπου παρατίθενται τα γνωρίσματα και οι τιμές τους για τους διαφορετικούς τύπους στοιχείων, οι οποίοι καθορίστηκαν στη δήλωση τύπων στοιχείων.

Για να καθορίσετε ένα DTD απαιτείται μια ειδική σύνταξη (η οποία δεν προσαρμόζεται στη συνηθισμένη σύνταξη XML), όπου ένα έγγραφο περιλαμβάνει τα στοιχεία που εσωκλείονται στις "ετικέτες" : μια ετικέτα έναρξης (π.χ. <συντάκτης >) και μια ετικέττα τέλους (π.χ. </συντάκτης >), δημιουργώντας έναν κώδικα όπως αυτό: <συντάκτης> Joe Miller </συντάκτης>

DTDs για Ηλεκτρονικές Διατριβές, χρησιμοποιούμενα παγκοσμίως Το γεγονός ότι σήμερα τα διαθέσιμα συστήματα συγγραφής XML δεν έχουν κερδίσει ακόμα ευρεία αναγνώριση έχει οδηγήσει σε διαφορετικές στρατηγικές στα διάφορα πανεπιστήμια, σχετικά με τα έγγραφα XML. Τα περισσότερα από αυτά τα προγράμματα άρχισαν μεταξύ 1995 και 1997, σε μια χρονική περίοδο όπου η XML υπήρχε, αλλά κανένα εργαλείο ή τυποποιημένο DTD δεν ήταν διαθέσιμο. Μια ματιά σε εκείνα τα προγράμματα, από την οπτική γωνία του σήμερα, επεξηγεί την απαίτηση για μια επανεξέταση και έναν επανασχεδιασμό εκείνων των προσεγγίσεων, προκειμένου να φθάσουμε σε μια τυποποίηση.

Όλα τα DTDs που εμφανίζονται βασίζονται σε παρόμοιες αρχές. Μια κλασσική διατριβή (που μπορεί να θεωρηθεί και μονογραφία) αποτελείται από 3 κύρια συστατικά: μια επεκτάσιμη σελίδα τίτλου, με τις περιλήψεις, δηλώσεις, κ.λ.π., το σώμα της διατριβής, η οποία περιλαμβάνει κείμενο, εικόνες, ήχο, βίντεο, πίνακες κ.λ.π., καθώς επίσης και τα παραρτήματα, τα οποία περιέχουν διάφορα φύλλα δεδομένων, βιβλιογραφίες, αναγνωρίσεις και άλλα.

Τα ακόλουθα DTDs είναι αυτήν την περίοδο σε χρήση σε διάφορους οργανισμούς: ETD-ML.DTD: Virginia Polytechnic Institute and State University (Virginia

Tech)

DiML.DTD: German Dissertationen Online Project

TDM.DTD: University of Iowa

HutPubl.DTD: Technical University of Helsinki TEI-Light.DTD: Ann Arbor und Lyon

ISOBook.DTD: University of Oslo

52

DTD βασισμένο στο TEI με επεκτάσεις για τις φυσικές επιστήμες: Swedish University of Agrivaltural Siences, Uppsala

Όλα εκείνα τα DTD λέγονται επίσης και DTDs-συντάκτη. Αυτό σημαίνει ότι χρησιμοποιούνται πρώτιστα για να υποστηρίξουν τη δημιουργία και τη διαδικασία μετατροπής και όχι για την αντιμετώπιση ζητημάτων αρχειοθέτησης και συντήρησης εγγράφων. Κάποιος μπορεί να ρωτήσει γιατί έχουν επικρατήσει όλα εκείνα τα διαφορετικά DTD. Αυτό είναι κυρίως επειδή ο επιστημονικός προσανατολισμός των αναφερθέντων πανεπιστημίων είναι αρκετά ποικίλος. Lyon, Oslo και Michigan, τα οποία χρησιμποποιούν το TEI-Light.dtd, κυρίως εξυπηρετούν σπουδαστές στις τέχνες και τις ανθρωπιστικές επιστήμες. Προβλήματα που χρησιμοποιούν το TEI.DTD ή DocBook.DTD αναγνωρίζονται σε πανεπιστήμια, τα οποία υποστηρίζουν μια ισχυρή κοινότητα φυσικών επιστημών, όπως του Βερολίνου, του Ελσίνκι ή της Uppsala. Συχνά μια διατριβή είναι μια συλλογική εργασία, π.χ. στη Λυών ή το Ελσίνκι.

Προετοιμασία για Μετατροπή Η μετατροπή από τις μορφές επεξεργασίας κειμένου σε SGML ή XML απαιτεί περισσότερο προγραμματισμό εκ των προτέρων, διαφορετικά εργαλεία, και ευρύτερη εκμάθηση για την έννοια της επεξεργασίας εγγράφων από ότι η εργασία με το PDF. Επιπλέον, το τελικό αποτέλεσμα είναι μια αναπαράσταση που συντηρείται ευκολότερα, είναι πιο επαναχρησιμοποιήσιμη και υποστηρίζει πιο δυνατά και αποτελεσματικά σχήματα για αναζήτηση και ξεφύλλισμα. Όλα αυτά τα πλεονεκτήματα, εντούτοις, πρέπει να αντιπαρατεθούν με το γεγονός ότι υπάρχουν λιγότεροι άνθρωποι πεπειραμένοι σε αυτά τα θέματα, ότι συχνά τα εργαλεία που βοηθούν είναι ακριβότερα και λιγότερο ώριμα, και ότι η διαδικασία μπορεί να είναι περίπλοκη, δύσκολη και χρονοβόρα. Το 2000, υπάρχουν δεκάδες χιλιάδων Ηλεκτρονικών Διατριβών που δημιουργούνται με το σάρωμα (scanning)-συνήθως από το UMI, αλλά και από το MIT και το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης στην Ελλάδα- χιλιάδες που μετατρέπονται από τους επεξεργαστές κειμένων σε PDF, και εκατοντάδες σε SGML ή XML – απεικονίζοντας τη σχετική προσπάθεια που απαιτείται από τους σπουδαστές για να προετοιμάσουν Ηλεκτρονικές Διατριβές σε κάθε μια από αυτές τις μορφές.

Η απλή επεξεργασία κειμένου υπογραμμίζει την περιγραφική ή την wysiwyg επεξεργασία. Η έμφαση στο πως φαίνονται τα έγγραφα είναι αρκετά διαφορετική από την εστίαση στη λογική δομή, για την οποία τα σχήματα σήμανσης είναι καλύτερα. Η αλλαγή από τις αναπαραστάσεις επεξεργασίας κειμένου σε XML, απαιτεί έναν διαφορετικό τρόπο σκέψης, μια διαφορετική προσέγγιση. Το πρόβλημα είναι πιο δύσκολο από ότι η παραγωγή HTML με εξαγωγή από έναν επεξεργαστή κειμένου, εφόσον, αντί να έχουμε ένα εγγράφου που να μοιάζει ακριβώς με το αρχικό, είναι απαραίτητο η ίδια η έκδοση που δημιουργήθηκε με τη γλώσσα σήμανσης να έχει τις σωστές ετικέτες.

Μερικοί επεξεργαστές κειμένων έχουν επεκταθεί για να διευκολύνουν μια τέτοια προσέγγιση. Η Microsoft δημιούργησε το SGML Author για το Word, ως πρόσθετο πακέτο για το Word 95, αλλά και οι νέες εκδόσεις του Word Perfect μπορούν να εξαγάγουν περιεχόμενο σύμφωνα με τα σχήματα σήμανσης. Τελικά είναι πιθανό ότι οι περισσότερο δημοφιλείς επεξεργαστές κειμένων θα εξαγάγουν σε XML. Σαφώς, η προκύπτουσα σήμανση μπορεί να περιβάλει τα τμήματα των εγγράφων, τους τίτλους, τις παραγράφους, τα ερετήρια, τις εικόνες, τους πίνακες, τις παραπομπές, τις

53

υποσημειώσεις, τους συνδέσμους υπερ-κειμένου, και άλλα προφανή κατασκευάσματα. Επιπλέον, ετικέτες μπορούν χρησιμοποιηθούν και για τις περιοχές με το ίδιο στιλ . Κατά συνέπεια, για να επιτραπεί η εύκολη μετατροπή σχημάτων από την επεξεργασία κειμένου στη σήμανση, απαιτείται η επιλογή ενός συγκεκριμένου DTD και έπειτα η χρήση αντικειμένων και στιλ εγγράφων, έτσι ώστε να υπάρχει μια σαφής απεικόνιση από αυτά προς τις ετικέτες.

Η μετατροπή από το LaTeX είναι ελαφρώς απλούστερη, δεδομένου ότι η προσέγγιση TeX περιλαμβάνει τη χρήση των εντολών μορφοποίησης που μπορούν να απεικονηθούν στις ετικέτες σε XML. Εντούτοις, το LaTeX δεν απαιτεί ακριβή εμπερικλεισμό των εντολών, έτσι μπορεί να μην είναι σαφές πού πρέπει να τοποθετηθούν οι ετικέτες τέλους. Περαιτέρω, οι χρήστες LaTeX μπορεί να μην χρησιμοποιούν πάντα τις ίδιες ακολουθίες για να υποδείξουν τις αλλαγές στη δομή, καθιστώντας έτσι τη μετάφραση πιο σύνθετη. Τέλος, η LaTeX κωδικοποίηση των μαθηματικών εκφράσεων είναι πολύ δύσκολο να μεταφραστεί στα σχήματα σήμανσης για τα μαθηματικά, όπως το MathML.

Λόγω της έμφυτης πολυπλοκότητας της μετατροπής από τα σχήματα επεξεργασίας κειμένου στις αναπαραστάσεις σήμανσης, είναι απαραίτητο να περιληφθούν τα βήματα για τον έλεγχο και τη διόρθωση των σχημάτων. Τα προγράμματα συντακτικής ανάλυσης μπορούν να εξασφαλίσουν συντακτική ακρίβεια, έτσι η ανίχνευση των προβλημάτων είναι συχνά απλή. Για να εξασφαλίσει σημασιολογική ακρίβεια, εντούτοις, μπορεί να απαιτηθεί η χειροκίνητη εξέταση. Μια περαιτέρω δοκιμή θα περιελάμβανε την απόδοση του εγγράφου με γλώσσα σήμασης σε, π.χ. μια τυπωμένη ή PDF μορφή, και την εξασφάλιση ότι το αποτέλεσμα ταιριάζει κατάλληλα με το προϊόν που προκύπτει από την αρχική έκδοση της επεξεργασίας κειμένου. Εν πάση περιπτώσει, είναι πιθανό να απαιτηθεί η ανθρώπινη εργασία για να διορθωθούν τα λάθη της μετατροπής, και προϋποθέτει ότι οι σπουδαστές καταλαβαίνουν αρκετά για τη διαδικασία και την επιθυμητή παραγωγή, ώστε να την ολοκληρώσουν με ευκολία.

Βιβλιογραφία 1. http :// lcweb . loc . gov / cds / lcsh . html # lcsh 20 2. http :// www . bibliothek . uni - regensburg . de / rvko / rvko . php 3 3. http :// purl . org / DC / 4. http :// www . w 3. org / rdf 5. Edward Fox: Networked Digital Library of Theses and Dissertations, Web matters,

Aug., 12th 1999, http://helix.nature.com/webmatters/library/library.html6. Website of the standards committee of NDLTD: http://www.ndltd.org/standards/7. http://dochost.rz.hu-berlin.de/epdiss/dtd-workshop/index.html8. Tad Lane, Scalable Vector Graphics - Web Graphics with Original-Quality

Artwork, in: BITS, November 1999, http://lanl.gov/orgs/cic/cic6/bits/november_99/novbits1.html

9. Neill Kipp: Beyond the Paper Paradigm: XML and the Case for Markup; in: Part II "Guideline for Writing and Designing ETDs" ETD Sourcebook, Weisser, Moxley and Fox editors, 1999

10. B. Travis, D. Waldt: The SGML Implementation Guide, Springer, Berlin-Heidelberg-New York, 1995

11. Ed Dumbill: The State of XML, June, 16th, 2000 in XML.com, http://www.xml.com/pub/2000/06/xmleurope/keynote.html

 

54

3.2.5.1. ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ ΓΙΑ ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΣΕ SGML/XML από το MS-WORD, Susanne Dobratz , Viviane Bouletreau

Η εκτέλεση μιας μετατροπής κειμένων MS-WORD σε στυγμιότυπα ενός εξειδικευμένου SGML ή ενός XML DTD είναι ένας πολύ σύνθετος στόχος. Αυτό που θα χρειαστείτε είναι:

ένα SGML ή XML DTD που χρησιμεύει ως πρότυπο δομής για το παραγόμενο έγγραφο. Θα έλεγε κανείς ότι το αυτό το έγγραφο SGML είναι έγκυρο για το συγκεκριμένο DTD ή είναι μια απεικόνιση αυτού του DTD:

μια σελίδα στιλ του Word, η οποία κρατά το στιλ της παραγράφου και των χαρακτήρων σύμφωνα με τις δομές στο DTD. Έτσι, εάν σε ένα DTD έχετε καθορίσει μια δομή για το συντάκτη, π.χ. εκφρασμένο στο παραγόμενο αρχείο σαν:

<author><title>Dr.</title><firstname>Peter</firstname><surname>Fox</surname></author>

πρέπει να βρείτε την έκφραση στο Word:στιλ παραγράφου: συντάκτης στιλ χαρακτήρων (για να χρησιμοποιηθεί μέσα σε μια παράγραφο-συντάκτη): όνομα, επώνυμο, τίτλος

Θα χρειαστείτε κάποιου είδους αρχείο διαμόρφωσης, που θα επιτρέπει την απεικόνιση των στοιχείων DTD σε στοιχεία του Word και αντίστροφα.

Θα χρειαστείτε ένα πρόγραμμα συντακτικής ανάλυσης SGML ή XML για να ελέγξει το SGML/ XML παραχθέν έγγραφο σε σχέση με το DTD.

Συχνά, μια μετατροπή γίνεται με τη χρήση ενός βύσματος απευθείας μέσα στο MS-Word. Άλλες επιλογές χρησιμοποιούν το εσωτερικό σχήμα ανταλλαγής της Microsoft, RTF (Πλούσιο Σχήμα Κειμένων) για τη μετατροπή. Αυτά τα εργαλεία μπορούν να ερμηνεύσουν το αρχείο RTF μαζί με τα στιλ MS-Word, τα οποία είναι ακόμα κωδικοποιημένα μέσα σε αυτό το RTF αρχείο, και να το εξάγουν σε ένα έγγραφο SGML. Αυτή η διαδικασία συμβαίνει συνήθως στον τρόπο επεξεργασίας κατά δεσμίδες, χωρίς τη χρήση πολλών γραφικών διεπαφών χρήστη.

Στις ακόλουθες παραγράφους περιγράφουμε διάφορες προσεγγίσεις:

1. Προσέγγιση του Πανεπιστημίου του Μόντρεαλ, του Πανεπιστημίου της Λυών 2, του Πανεπιστημίου της Χιλής

2. Προσέγγιση του Πανεπιστημίου Humboldt του Βερολίνου και του Προγράμματος Germanwide Dissertation Online

55

Υπάρχουν κι άλλες προσεγγίσεις σε ανάπτυξη, ειδικά στη Σκανδιναβία και το Πανεπιστήμιο του Όσλο, Νορβηγία. Δεν αναφερόμαστε στα αποτελέσματα τους ακόμα.

Μέθοδος μετατροπής του προγράμματος Cyber theses Η διαδικασίας για τη μετατροπή του αρχείων Word σε SGML έγγραφα, η οποία αναπτύσσεται στο Πρόγραμμα CyberThèses, χρησιμοποιεί κείμενα γραμμένα στη γλώσσα Omnimark.

Το εισαγόμενο προϊόν για τη διαδικασία αυτή είναι ένα αρχείο RTF με μια "σελίσα στιλ δόμησης" και το παραγόμενο προϊόν είναι ένα έγγραφο SGML που κωδικοποιείται σύμφωνα με το TEI Lite DTD (δείτε τον ιστοχώρο TEI στο http :// etext . virginia . edu / TEI . html ).

Η διαδικασία μετατροπής αποτελείται από τρια κύρια βήματα: το πρώτο μετατρέπει το αρχείο RTF σε ένα επίπεδο αρχείο XML, που

κωδικοποιείται σύμφωνα με το DTD του RTF. Το παραχθέν αρχείο είναι μια γραμμική ακολουθία στοιχείων παραγράφου, έχοντας το καθένα ένα ρητό "ονόμα στιλ" γνώρισμα, που αντιστοιχεί στα ονόματα στιλ του RTF.

το δεύτερο βήμα συνίσταται στην αναδημιουργία της ιεραρχικής και λογικής δομής του εγγράφου, βασισμένου στην ανάλυση των γνωρισμάτων ονόματος στιλ.

τέλος, ένα πρόγραμμα συντακτικής ανάλυσης SGML επιτρέπει τη συμμόρφωση του παραχθέντος εγγράφου SGML με το TEI Lite DTD.

Μερικά συμπληρωματικά κείμενα (scripts) επιτρέπουν έπειτα την εξαγωγή του εγγράφου SGML προς άλλα σχήματα (HTML, XML).

Τα περισσότερα από αυτά τα κείμενα είναι διαθέσιμα από τον ιστοχώρο του CyberTheses: http :// www . cybertheses . org

Αυτό το σύστημα αφιερώνεται σε ένα εξειδικευμένο DTD, αλλά η γενίκευσή του σε άλλα πρότυπα εγγράφων δεν θα παρουσιάσει κάποια παραπάνω δυσκολία.

Χρησιμοποιώντας το SGML Author για το Word (Πανεπιστήμιο Humboldt, Βερολίνο)

Γιατί χρησιμοποιήσαμε το SGML Author για το Word;Το πρόγραμμα " Dissertation Online " εφήρμοσε και καθόρισε μια στρατηγική μετατροπής που επιτρέπει τη μετατροπή εγγράφων MS-Word σε ένα SGML στιγμιότυπο του DiM.dtd., με μια ειδική σελίδα στιλ (dissertation.dot)

Χρησιμοποιήσαμε αυτό το προϊόν της Microsoft, το SGML Author για το Word, για διάφορους λόγους:

1. Το SGML Author είναι αρκετά εύκολο να διαμορφωθεί 2. Είναι εύχρηστο.3. Είναι λιγότερο ακριβό από άλλο λογισμικό που παράγει αρχεία SGML με την ίδια

ποιότητα.4. Υποστηρίζει διεθνή πρότυπα για τους πίνακες: CALS.

56

5. Δεδομένου ότι είναι Word-Add-On και χειρίζεται τα έγγραφα σε μορφή MS Word καλύτερα από οποιοδήποτε άλλο εργαλείο.

6. Δεδομένου ότι αρχίσαμε να χρησιμοποιούμε αυτήν την τεχνολογία το 1997, υποστήριξε από την αρχή το Word97, την έκδοση του Word που πραγματικά υπήρχε εκείνη την περίοδο.

Δυστυχώς, η Microsoft δεν συνέχισε την ανάπτυξη αυτού του εργαλείου. Έτσι υπάρχουν νέες εκδόσεις διαθέσιμες για το Office 2000 ή το Office XP. Αλλά το εσωτερικό σχήμα εγγράφων από το MS Word 97, το MSWord 2000 και το Office XP είναι το ίδιο από την άποψη της μετατροπής σε SGML. Αυτό σημαίνει ότι τα έγγραφα που γράφονται με το Word 2000 ή το Office XP μπορεί να εισαχθούν σε Word97 και επομένως μια μετατροπή μπορεί να γίνει.

ΠροϋποθέσειςΓια μια επιτυχή μετατροπή από ένα έγγραφο Word σε ένα έγγραφο DiML θα χρειαστείτε:

το DiML DTD (diml20.dtd, calstb.dtd)

το SGML Author για το Word97 (μπορεί να μην είναι διαθέσιμο στα καταστήματα της Microsoft πια, αλλά ο καθ. Δρ. Edward Fox της NDLTD μπορεί να παρέχει τις αγγλικές εκδόσεις του, οι οποίες λειτουργούν με το αγγλικό Word)

το αρχείο Association για το SGML Author της Microsoft για το Word (diml20.dta)

τη σελίδα στιλ μετατροπής, η οποία αποτελείται από διάφορες μακροεντολές που προγραμματίζονται για να καταστήσουν τη διαδικασία προ της μετατροπής ευκολότερη.

τη γλώσσα προγραμματισμού perl (ελεύθερο λογισμικό)

το πρόγραμμα συντακικής ανάλυσης nsgmls (ελεύθερο λογισμικό)

διάφορα κείμενα perl για να διορθώσουν το μετασχηματισμό των πινάκων.

Πρέπει να εγκαταστήσετε το ακόλουθο λογισμικό στον υπολογιστή σας:

SP (NSGMLS) (πρόγρμμα συντακτικής ανάλυσης για τα SGML-αρχεία από τον James Clark). (Η νέα έκδοση είναι διαθέσιμη στο http :// openjade . sourceforge . net / doc -1.4/ index . htm , αλλά δεν το έχουμε εξετάσει ακόμα)

Run SP (εργαλείο wysiwyg για την SP από τον Richard Light). http://www.light.demon.co.uk/runsp/index.htm

Perl (μια scripting γλώσσα για τη χρήση των κειμένων perl).

Η σελίδα στιλ μετατροπής και η σελίδα στιλ συντάκτη μπορούν να ληφθούν από τον ακόλουθο ιστοχώρο: http :// dochost . rz . hu - berlin . de / epdiss / vorlage . html

57

Τα κείμενα μετατροπής και τα κείμενα perl μπορούν να ληφθούναπό το http :// www . educat . hu - berlin . de / diss _ online / software / tools . exe (Perl scriptc, DTD και αρχείο μετατροπής για τον SGML Author για το Word - KonverterDiML2_0.dta)

ΜετατροπέςΗ μετατροπή ενός εγγράφου Microsoft Word σε ένα έγγραφο SGML, το οποίο είναι μια αναπαράσταση του DiML.dtd που χρησιμοποιείται στο Πανεπιστήμιο Humboldt, χρειάζεται διάφορα βήματα:

1ο Βήμα: Προετοιμασία για τη μετατροπή χωρίς απευθείας χρήση του μετατροπέα SGML Author της Microsoft για το Word.

Eλέγξτε τη σωστή χρήση Φορτώστε τη σελίδα στιλ μετατροπής (ΟΧΙ αυτή για τους συντάκτες), δείτε

την παρακάτω εικόνα.

Υπάρχει μια ειδική εφαρμογή για να βγάλετε τους αριθμούς των σελίδων από το έγγραφο του Word, χρησιμοποιώντας ορισμένες άγκυρες εξειδικευμένες για το word . Αυτές πρέπει να μετατραπούν σε εσωτερικά κωδικοποιημένες πληροφορίες (ΣτΜ, κωδικοποίηση που δεν αλλάζει πια), χρησιμοποιώντας μια σελίδα στιλ αριθμού σελίδων.

58

Η μορφοποίηση που έχει εφαρμοστεί από το συγγραφέα χωρίς τη χρήση των σελίδων στιλ, πρέπει να αντικατασταθεί από τις σωστές σελίδες στιλ.

Προκειμένου να αποκτηθεί αργότερα μια σωστή εμφάνιση των πινάκων, με τη χρήση των σελίδων στιλ CSS μέσα στους κοινούς φυλλομετρητές, τα άδεια κελιά του πίνακα πρέπει να γεμίσουν με ένα διάστημα (space)

Οι αλλαγές γραμμών με κωδικοποίηση που μπορεί να αλλάξει, πρέπει να συντηρηθούν για τη μετατροπή. Αυτό γίνεται με την εισαγωγή των ειδικών χαρακτήρων # BR # - θα χρησιμοποιηθούν για την παρεμβολή αργότερα μιας ειδικής ετικέτας SGML, <br/>, για αλλαγές γραμμής με την κωδικοποίηση που αναφέραμε.

 2ο Βήμα: Μετατροπή με το SGML Author της Microsoft για το Word.

Πιέστε το κουμπί " save as SGML" (" αποθήκευση ως SGML") μέσα στο μενού File (Αρχείο).

" Φορτώστε" το αρχείο μετατροπής KonverterDiML2_0.DTA Eλέγξτε το παραχθέν XML/SGML χρησιμοποιώντας το αρχείο

ανατροφοδότησης (fbk), δείτε την παρακάτω εικόνα.

 3ο Βήμα: Απευθείας εργασία μέσω του παραχθέντος αρχείου (παραχθέντος σύμφωνα με το DiML.dtd).

"Φορτώστε" τα χειρόγραφα perl, χρησιμοποιώντας τον επεξεργαστη αρχείων δέσμης, preproccessor.bat Αναλύστε το αρχείο DiML Τα λάθη πρέπει να διορθωθούν χειρωνακτικά

59

 

4ο Βήμα: Μετατροπή του αρχείου DiML σε αρχείοHTML. " Φορτώστε" τα κείμενα perl χρησιμοποιώντας το αρχείο δέσμης did2html.bat Ελέγξτε το παραχθέν HTML Διορθώστε τα πιθανά λάθη χειρωνακτικά, μέσα στο SGML αρχείο και επαναλάβετε τη μετατροπή.

 

 Μπορείτε επίσης να δείτε μια επίδειξη σε βίντεο της QuickTime στον server του Οδηγού Ηλεκτρονικών Διατριβών. (δείτε στο http :// www . educat . hu - berlin . de / diss _ online / software / didi . mov )

Άλλα εργαλεία

Επεξεργαστές κειμένου, προσωπικά συστήματα έκδοσης, τα οποία μπορούν να εξάγουν SGML/XML έγγρφα.

60

Εργαλεία για εξαγωγή με τη χρήση ενός DTD εξιδικευμένου χρήστη22: WordPerfect since Version 7.0 (Corel http://www.corel.com ) FrameMaker+SGML6.0 (Adobe) (http://www.adobe.com )

  

Εργαλεία για εξαγωγή έγγραφα με τη χρήση των δικών τους, εγγενών DTD 23: Openoffice (SUN/open source ) (http://www.openoffice.org ) AbiWord (AbiWord/ open source) (http://www.abisource.com ) Kword (KOffice, KDE Project/ open source) (http://www.kde.org )

 Εργαλεία Μετατροπής:

Omnimark (Omnimark) (http://www.omnimark.com ) MarkupKit (Schema) (http://www.schema.de ) Majix (Tetrasix) (http://www.tetrasix.com ) TuSTEP (RZ Uni Tübingen)

(http://www.uni-tuebingen.de/zdv/tustep/index.html)

Λογοτεχνία

1. Bollenbach, Markus; Rüppel, Thomas, Rocker, Andreas: FrameMaker+SGML5.5. Bonn; Reading, Mass., Addison-Wesley Longman, 1999, ISBN 3 8273 1508 5

2. St. Laurent; Biggar, Robert: Inside XML DTDs. New York, McGraw Hill, 1999, ISBN 0 07 134621 X

3. Ducharme, Bob: SGML CD. New Jersey, Prentice Hall, 1997, ISBN 0 13 475740 8 4. Smith, Norman E.: Practical Guide to SGML/XML Filters. Plano. Texas,

Wordware Publishing Inc., 1998, ISBN 1 55622 587 3 5. Goldfarb, Charles; Prescod, Paul: XML Handbuch. München, Prentice Hall, 1999,

ISBN 3 8277 9575 0

3.2.5.2. ΣΤΟ WORD PERFECT, Susanne Dobratz Το Word Perfect υποστηρίζει το δομημένο γράψιμο από την έκδοση 7. Το μεγαλύτερο μέρος του ακόλουθου κειμένου έχει ληφθεί από ένα Whitepaper του Corel Inc., το οποίο εμφανίστηκε για το Word Perfect 9, τον Ιούνιο του1999.

Η συγγραφή σε XML με τη χρήση του Word Perfect σημαίνει ότι ο συγγραφέας είναι αναγκασμένος να χρησιμοποιήσει συγκεκριμένες δομές. Το λογισμικό θα αναλύει το αρχείο μέσω ενός κύριου πρόγράμματος συντακτική ανάλυσης XML και θα ελέγχει την ακρίβεια του γραπτού αρχείου καθώς θα γράφεται από το συγγραφέα. Αυτό μπορεί να αναγκάσει το σύστημα να επιβραδύνει μερικές φορές, επειδή η διαδικασία ανάλυσης μπορεί να πάρει πολλές από τις γραμματοσειρές του συστήματος κατά τη διάρκεια αυτή. Γενικά, η συμπεριφορά γραψίματος είναι διαφορετική από ότι με συστήματα όπως το Microsoft Word, όπου καμία ανάλυση κατά τη διάρκεια του χρόνου εκτέλεσης δεν εκτελείται. Σαν συγγραφείς, θα πρέπει να σκεφτείτε τη δομή

22 Mit diesen Programmen kann die DiML.dtd des Projektes Dissertationen Online verwendet werden.

23 Mit diesen Programmen

61

των εγγράφων σας, τον τρόπο με τον οποίο οι πληροφορίες τίθενται μαζί και ακολουθούν η μια την άλλη (π.χ. εάν κάτι θεωρείται ότι είναι ο τίτλος ή η αρχή ενός νέου κεφαλαίου).

Τα τυποποιημένα πρότυπα του Word Perfect 9 επιτρέπουν στους χρήστες να ενσωματώσουν χαρακτηριστικά XML. Αυτά τα πρότυπα του Word Perfect περιλαμβάνουν τα ακόλουθα XML χαρακτηριστικά:

1. Δήλωση Τύπου Εγγράφων (DTD)2. Μετεφρασμένη έκδοση του DTD, ένα Logic αρχείο (LGC)3. Layout Specification Instance (lsi)4. Αρχείο Alias (LNM)

Η Δήλωση Τύπου Εγγράφων (DTD) καθορίζει τα στοιχεία και τη δομημένη σχέση μεταξύ των στοιχείων, των οντοτήτων και των γνωρισμάτων. Το DTD καθορίζει όλα τα έγκυρα στοιχεία: τη σειρά με την οποία μπορούν να χρησιμοποιηθούν και πόσες φορές ένα ιδιαίτερο στοιχείο μπορεί να εμφανιστεί σε ένα έγγραφο. Όταν μετφράζεται ως δυαδικό Logic αρχείο (LGC) από τον DTD Μεταφραστή του Word Perfect, το DTD ενσωματώνεται σε ένα πρότυπο του Word Perfect μαζί με το αρχείο Layout Specification Instance και το αρχείο Alias.

Το Layout Specification Instance (lsi) καθορίζει τις πληροφορίες μορφοποίησης, όπως έντονοι χαρακτήρες, υπογραμμισμένοι, πλάγιοι κ.λ.π., για τις ετικέτες έναρξης και τελους. Τα Layout αρχεία μπορούν να συνδέσουν τα στοιχεία με τις αντίστοιχες μορφές τους στο Word Perfect. Είναι δυνατό να παρεμβληθεί μια συγκεκριμένη εντολή μορφοποίησης του Word Perfect ή μια σειρά κειμένων πριν, μετά από ή στη θέση ενός συγκεκριμένου XML στοιχείου. Το αρχείο .lsi μπορεί να “τρέξει” τις μακροεντολές όταν παρεμβάλλουν οι χρήστες ένα συγκεκριμένο στοιχείο, έτσι οι σχεδιαστές προτύπων μπορούν να δημιουργήσουν πλαίσια διαλόγων, υπαγορεύσεις και άλλου είδους βοήθεια για τους συγγραφείς, προκειμένου να τους βοηθήσουν να γράψουν σωστά έγγραφα XML. Είναι δυνατό να χρησιμοποιηθούν αρκετά .lsi αρχεία με το ίδιο DTD. Αυτό είναι χρήσιμο, στην περίπτωση όπου πολλαπλά μορφότυπα πρέπει να παραχθούν από το αρχείο, π.χ. ένα για εκτύπωση και ένα για on-line δημοσίευση. Όταν το αρχείο .lsi είναι μετεφρασμένο, ενσωματώνεται σε ένα πρότυπο του Word Perfect.

Ένα Αρχείο Alias (LNM) καθορίζει τα περιγραφικά ονόματα για τα στοιχεία στο DTD. Αυτό είναι χρήσιμο όταν τα ονόματα ετικετών που καθορίζονται στο DTD δεν είναι κατάλληλα για τον τελικό χρήστη. Αυτό μπορεί να συμβαίνει επειδή τα πρότυπα δημιουργούνται για τους τελικούς χρήστες που μιλούν διαφορετική γλώσσα ή δημιουργούνται για ένα διαφορετικό κοινό. Παραδείγματος χάριν, οι μη τεχνικοί χρήστες μπορεί να σχετίζονται με διαφορετικά ονόματα ετικετών από ότι οι τεχνικοί χρήστες.

Το Word Perfect παρέχει επίσης στο χρήστη πρότυπα και επιτρέπει στο δημιουργό να προσαρμόσει τη διεπαφή χρήστη με τα στοιχεία των μενού, γραμμές εργαλείων και προβολή των συγκεκριμένων εγγράφων. Όλα εκείνα τα στοιχεία μπορούν να περιλαμβάνουν και να “τρέχουν” τις μακροεντολές.

Παράδειγμα:

62

Ένα παράδειγμα ενός DTD, ενός αρχείου LSI κι ενός προτύπου του WordPerfect για ψηφιακές διατριβές που χρησιμοποιούνται στη Γερμανία (Πανεπιστήμιο Humboldt-Βερολίνο), παρέχεται στους χρήστες του οδηγού. Εάν θέλετε να γράψετε μια διατριβή σε XML χρησιμοποιώντας το WordPerfect, πρέπει να εργαστείτε με τις λειτουργίες SGML/XML. Παρακαλούμε, συμβουλευτείτε το κέντρο πληροφοριών του CD-Rom εγκατάστασης του πακέτου WordPerfect με τη λέξη-κλειδί SGML. Θα εμφανιστεί ένας λεπτομερής οδηγός εγκατάστασης και χρήσης.

Θα χρειαστείτε τα ακόλουθα αρχεία:

diml1_0.dtd diml1_0.lgc Logic file diml.lsi Layout file diml.lnm Alias file dissertation.wpt Dissertation style sheet

Το WordPerfect παρέχει επίσης στο χρήστη τα ακόλουθα προγράμματα: a XML File Wizard, a XML Project Designer, a XML DTD Compiler, a structured Tree View,

 Προκειμένου να μεταφράσετε ένα DTD σε ένα αρχείο Logic, πρέπει να ακολουθήσετε τα εξής βήματα:

 1. Αντιγράψτε τα ακόλουθα αρχεία στον κατάλογο corel\suite8\programs\

mapfiles:diml1_0.dtd; cals_tbl.dtd;hubspec.ent

2. Eπεξεργαστείτε το αρχείο iso8879.map σε έναν επεξεργαστή κειμένου:Προσθέστε τις γραμμές:PUBLIC "-//HUBspec//ENTITIES Special Symbols//EN" "hubspec.ent"PUBLIC "-//HUB//DTD Cals-Table-Model//EN" "cals_tbl.dtd"

3. Πιέστε Compile (Μετάφραση). Τώρα το αρχείο LGC έχει δημιουργηθεί και μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να γράψετε ένα SGML/XML έγγραφο.

4. Μπορείτε τώρα να ανοίξετε το WordPerfect και να επιλέξετε Tools / SGML / Document types. Εδώ επιλέξτε το δημιουργημένο αρχείο diml1_0.LGC και εάν θέλετε να χρησιμοποιήσετε μια τυποποιημένη διάταξη επιλέξτε το diml.LSI file.

Η διάταξή σας μπορεί να παραχθεί χρησιμοποιώντας το πρόγραμμα Layout Designer, που βρίσκεται στο πακέτο του Word Perfect. Απλώς επιλέξτε να ανοίξετε το diml1_0.lsi ή να ανοίξετε ένα νέο αρχείο και αρχίστε να δημιουργείτε ή να επεξεργάζεστε τη διάταξή σας. Ξεκινήστε να γράφετε μια διατριβή απευθείας με το SGML/XML, επιλέγοντας κάτω από το Word Perfect την επιλογή Tools / SGML / Document types. Συνήθως υπάρχει ένα εγγενές πρότυπο του Word Perfect, το οποίο παράγεται προκειμένου να σας βοηθήσει με τα επιπλέον κάθετα μενού κ.λ.π. Για να χρησιμοποιήσετε το παρεχόμενο πρότυπο για το Word Perfect 8 πρέπει να επιλέξετε

63

το File(Αρχείο) / New(Νέο) / Options(Επιλογές )/ Add Project(Πρόσθεση Πρόγραμμα) / Add new document (Πρόσθεση νέο έγγραφο)/ Call it "Digital Dissertation" (Ονόμασε το “Ψηφιακή Διατριβή”)/ Search for dissertation.WPT.(Αναζήτηση της διατριβής.WPT). Αυτό επιτρέπει σε σας για να χρησιμοποιήσετε τώρα τη σελίδα στιλ του Word Perfect με την επιλογή κάτω από το κύριο παράθυρο: File (Αρχείο )/ New (Νέο)/ Choose "Digital Dissertation" and Create (Επιλογή “Ψηφιακή Διατριβή” και Δημιουργία). Αυτό επιτρέπει τη λειτουργεία των κάθετων μενού όπως στην ακόλουθη εικόνα

3.2.5.3. ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ ΓΙΑ ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΣΕ SGML/XML ΜΕ LaTeX, Susanne Dobratz

Το πρόβλημα Εάν οι Ηλεκτρονικές Διατριβές έπρεπε να αρχειοθετηθούν για τον επόμενα 20-50 χρόνια και να εξακολουθούν να είναι αναγνώσιμες και χρησιμοποιήσιμες, είναι απαραίτητο, όπως και με την προσέγγιση για το MS-Word, να χρησιμοποιήσουμε τις προκαθορισμένες σελίδες στιλ για το LaTeX. Μόνο με την τυποποίηση της χρήσης του LaTeX, μπορεί να σχεδιαστεί μια γρήγορη και βιώσιμη λύση για μια μετατροπή σε XML. Δεδομένου ότι το LaTeX χρησιμοποιείται συνήθως μέσα στις φυσικές επιστήμες και τα μαθηματικά, η κωδικοποίηση των σύνθετων μαθηματικών συμβόλων, τύπων και εκφράσεων, είναι ένα από τα σημαντικότερα προβλήματα για μια τέτοια μετατροπή. Δεδομένου ότι υπάρχουν dtd ή σχηματικές αναπαραστάσεις XML για τα μαθηματικά, το MathML (δείτε το http :// www . w 3. org / math ) και τα περισσότερα λογισμικά μαθηματικών, όπως το Maple, Mathematica, κ.λ.π. υποστηρίζουν μια εξαγωγή σε MathML, αυτά τα πρότυπα πρέπει να χρησιμοποιηθούν ως αποτελέσματα του LaTeX επίσης.

Το σχήμα LaTeX θα πρέπει να επιτρέπει μια ευκολότερη μετατροπή σε XML, λόγω της δομημένης προσέγγισής του στην επεξεργασία κειμένων. Αλλά οι συνήθειες χρήσης όσων χρησιμοποιούν LaTeX, όποιοι τείνουν να προγραμματίζουν σύνθετα πακέτα μακροεντολών προκειμένου να δημιουργήσουν μια περίπλοκη διάταξη εκτύπωσης, στις περισσότερες περιπτώσεις κάνουν πολύ δυσκολότερη τη λήψη ομοιογενώς δομημένων εγγράφων. Επίσης, η δυνατότητα ανάλυσης για διόρθωση της δομής και της σύνταξης, μπορεί να περιπλέκει μια μετατροπή.

Η μετατροπή των μαθηματικών εκφράσεων σε XML μπορεί να γίνει χρησιμοποιώντας 3 διαφορετικές στρατηγικές:

Μετατρέψτε τις σε γραφικές παραστάσεις, οι οποίες ερμηνεύονται και παρουσιάζονται εύκολα από τους κοινούς φυλλομετρητές του διαδικτύου. Εδώ αποκλείεται η αναζήτηση μέσα στους τύπους ή μια περαιτέρω χρήση.

Μετατρέψτε τις σε MathML. Αφήστε τις σε μια LaTeX κωδικοποίηση μέσα στο αρχείο XML. Κατόπιν, τα

Plug-ins, όπως το ΙΒΜ Techexplorer ή ο Math Viewer, είναι σε θέση να μεταφράσουν τον κώδικα LaTeX και να παραγάγουν μια on-th-fly απόδοση των τύπων και των μαθηματικών εκφράσεων.

Στο LaTeX υπάρχουν σημασιολογικές διαφορές ανάμεσα στην κωδικοποίηση των τύπων. Έτσι, οι συγγραφείς πρέπει να γνωρίζουν τις διαφορές εκείνων των LaTeX ετικετών ή εντολών που είναι σε ένα σημασιολογικό επίπεδο από εκείνες που είναι σε επίπεδο διάταξης.

64

Παράδειγμα:

Το “π” (pi ) αντιπροσωπεύει τη μαθηματική σταθερά, η όποια είναι η αναλογία της περιφέρειας ενός κύκλου προς τη διάμετρό του κι είναι περίπου 3.141592653.

Η κωδικοποίηση αυτού σε MathML <pi><apply><approx/><pi/> <cn type = "rational">22<sep/>7</cn></apply> 

Αυτό θα ερμηνευθεί ως εξής:  Αντί να το κωδικοποιήσετε απλά ως γράμμα π (pi), μπορεί να μείνει σαν όνομα μεταβλητής:<apply> <approx/> <pi/> <cn type = "rational">22<sep/>7</cn></apply>Αυτό θα μπορούσε να ερμηνευθεί ως: pi » 22 / 7 Λογισμικό και εργαλεία

Προκειμένου να παραχθεί ένα έγγραφο XML από ένα έγγραφο LaTeX υπάρχουν διάφορες δυνατότητες:

Το TeX4ht είναι ένα ιδιαίτερα διαμορφώσιμο σύστημα δημιουργίας υπερκειμένου, βασισμένο στο TeX. Αλληλεπιδρά με εφαρμογές βασισμένες σε TeX, μέσω αρχείων στιλ και των μετά-επεξεργαστών, αφήνοντας την επεξεργασία των πηγαίων αρχείων στον εγγενή μεταφραστή του TeX. Συνεπώς, το TeX4ht μπορεί να χειριστεί τα στοιχεία των συστημάτων που βασίζονται σε TeX γενικά, και των LaTeX και AMS αρχείων στιλ ειδικότερα. (http :// www . cis . ohio - state . edu /~ gurari / TeX 4 ht / mn . html )

WebEQ: μια συλλογή εργαλείων βασισμένη στη γλώσσα Java, για τη συγγραφή και την απόδοση της MathML, συμπεριλαμβάνοτας έναν επεξεργαστή μορφοποίησης (visual editor), ένα μεταφραστή WebTeX σε MathML, και ένα applet ερμηνείας για τα διαδραστικά μαθηματικά σε ιστοσελίδες. Το WebEQ παρέχει επίσης Java Programmers, τεκμηρίωση και βιβλιοθήκες API για άλλες ενημερωμένες MathML εφαρμογές. (http :// www . dessci . com / de / features / win / default . stm # TeX ή http :// www . dessci . com / features / win / default . stm # TeX )

Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τη χρήση άλλων εργαλείων, παρακαλούμε χρησιμοποιήστε:Michael Goosens, Sebastian Rahtz: The LaTeX Web Companion, Addison-Wesley, 1999: ISBN: 0-201-43311-7

65

3.2.5.4. ΕΛΕΓΧΟΣ ΚΑΙ ΔΙΟΡΘΩΣΗ, Susanne Dobratz

Α. Τα σημαντικά μέρη για μια διαδικασία ελέγχου Αφού ένας συγγραφέας έχει γράψει την Ηλεκτρονική Διατριβή του/της, τα ιδρύματα υπηρεσιών, όπως η πανεπιστημιακή βιβλιοθήκη ή ένα κέντρο πληροφορικής και μέσων, πρέπει να ελέγξει εάν η Ηλεκτρονική Διατριβή είναι πλήρης, αναγνώσιμη και σωστή. Επομένως, ένας πίνακας ελέγχου είναι χρήσιμος. Ο πίνακας ελέγχου πρέπει να εξετάσει τα ακόλουθα μέρη ενός εγγράφου και πρέπει επίσης να είναι ανοικτός στους συντάκτες για προσωπικό έλεγχο:

1. Ερωτήσεις του οργανισμού 2. Το WinWord, WordPerfect ή LaTeX έγγραφο 3. Η PDF έκδοση μιας ψηφιακής διατριβής 4. Μεταδεδομένα

Έλεγχος των ερωτήσεων του οργανισμούΑφού ληφθεί η Ηλεκτρονική Διατριβή ενός συγγραφέα, δίαφορα ζητήματα του οργανισμού πρέπει να αποδειχθούν:

ο σπουδαστής ανήκει στο πανεπιστήμιο; έχει περάσει τις εξετάσεις του; έχει περάσει τις εγκρίσεις; έχει χάσει τις προθεσμίες ή όχι;

Έλεγχος του WinWord/ Word Perfect εγγράφου Για την εφαρμογή των σελίδων στιλ, τα ακόλουθα μέρη ενός εγγράφου Word είναι συνήθως σημαντικά για την περαιτέρω χρήση:

Μπορεί το έγγραφο στο σύνολό του να ανοιχθεί με το WinWord ή με τα συστήματα του Word Perfect στα ιδρύματα υπηρεσιών;

Ο σπουδαστής έχει χρησιμοποιήσει όλες τις σελίδες στιλ σωστά; Ο σπουδαστής έχει χρησιμοποιήσει το στοιχείο των τίτλων τουWinWord ή

του Word Perfect; Η σελίδα τίτλου έχει οριστεί πλήρως και όλες οι πληροφορίες έχουν

συμπληρωθεί σωστά; Οι εικόνες και οι πίνακες έχουν τους δικούς τους τίτλους, και έχει

χρησιμοποιηθεί το στοιχείο εισαγωγής τίτλων του συστήματος μορφοποίησης κειμένων;

Οι κατάλογοι ορίζονται ως κατάλογοι; Έχουν οι πίνακες παραχθεί με τη χρήση των στοιχείων πινάκων από το

σύστημα μορφοποίησης κειμένου; (Μερικές φορές οι συγγραφείς χρησιμοποιούν άλλους τρόπους για να δημιουργήσουν τους πίνακες - tabulators)

Οι συγγραφείς έχουν χρησιμοποιήσει ένα σύστημα διαχείρισης αναφορών για τις αναφορές; Αυτό καθιστά την αυτόματη μορφοποίηση της βιβλιογραφίας πολύ ευκολότερη και επιτρέπει τη σύνδεση με τα μέρη του κειμένου.

Ο συγγραφέας χρησιμοποίησε τα στοιχεία αυτόματου ορθογραφικού ελέγχου αντί να γράφει εσωτερικά κωδικοποιημένα γράμματα στο κείμενο;

Ελέγχος του LaTeX εγγράφου Οι οδηγίες και οι κανόνες ακολουθήθηκαν από το συγγραφέα; Το πρότυπο ή το αρχείο στιλ έχει χρησιμοποιηθεί; Ο συντάκτης έχει χρησιμοποίησει τη bibtex για να συλλέξει τις αναφορές;

66

Όλοι οι αριθμοί έχουν δοθεί με ένα EPS (encapsulated postscript) μορφότυπο; Όλα τα επιπλέον στιλ έχουν δοθεί από το συγγραφέα; Είναι η Ηλεκτρονική Διατριβή στο σύνολο της επεξεργάσιμη από έναν

υπολογιστή της βιβλιοθήκης ή του κέντρου πληροφορικής;

Έλεγχος του PDF εγγράφου Είναι το PDF έγγραφο αναγνώσιμο; Μπορεί να ανοιχθεί από την έκδοση του

Adobe Acrobat Reader; Το αρχείο PDF περιέχει όλα τα τμήματα του κειμένου; Περιέχει τους συνδέσμους υπερκειμένου για την προσθήκη πολυμέσων; Οι

σύνδεσμοι υπερκειμένου λειτουργούν μέσα σε έναν πραγματικό φυλλομετρητή Διαδικτύου;

Έλεγχος των μεταδεδομένων Έχουν παραδοθεί από το συγγραφέα όλα τα μεταδεδομένα Dublin Core που

ζητήθηκαν για τον ίδιο και τη διατριβή του; Υπάρχουν λέξεις κλειδιά σε διαφορετικές γλώσσες, σύμφωνα με διαφορετικά

σχήματα ταξινόμησης; Υπάρχουν περιλήψεις σε διαφορετικές γλώσσες; Σε ποιο μορφότυπο παρέχονται οι πληροφορίες μεταδεδομένων;

Β. Έλεγχος ενός δημοσιεύματος βασισμένου σε SGML/XML και αρχειοθέτηση της ροής εργασίας.Σήμερα, μια στρατηγική αρχειοθέτησης βασισμένη σε SGML/XML ηλεκτρονικά έγγραφα αποτελείται από μια ροή εργασίας, όπως παρουσιάζεται εδώ:

ΤΥΠΟΣ 1 Ροής Εργασίας: Η μετατροπή από τα εγγενή μορφότυπα μορφοποίησης κειμένων (όπως το έγγραφο WinWord) σε έγγραφα συμβατά με SGML/ XML, γίνονται από μια υπηρεσία του πανεπιστημίου. Εδώ ο έλεγχος και η διόρθωση βασικά αποτελείται από τον έλεγχο της επαρκούς χρήσης των σείδων στιλ και των οδηγιών που παρέχονται από το πανεπιστήμιο. Αυτή η διαδικασία πραγματοποιείται στο Πανεπιστήμιο Humboldt στο Βερολίνο, στο Πανεπιστήμιο Λυών 2, στο Πανεπιστήμιο του Μόντρεαλ, ...Αυτός ο έλεγχος πρέπει να γίνει μέσα στα συστήματα επεξεργασίας κειμένου που χρησιμοποιούνται, π.χ. το WinWord να αυτοματοποιηθεί μερικώς από τις μακροεντολές που καθορίζονται μέσα στη γλώσσα μεκροεντολών του συστήματος επεξεργασίας κειμένου, όπως η Visual Basic. Κατόπιν, το άτομο του προσωπικού που κάνει τον έλεγχο, “τρέχει” αυτές τις μακροεντολές ελέγχου και μπορεί να ανακαλύψει, εάν τα ειδικά στιλ έχουν χρησιμοποιηθεί ή όχι. Αυτή η διαδικασία

67

SGML/XML Workflow Version 1 AUTHOR University Libraries / Computing and Media Centres

Document Creation by the

Author according to

Guideline and style sheets

Checking the

correct usage of guidelines and

style sheets

Document

Conversion into SGML/XML

formats

Automatic checking of the SGML/XML

file by a SGML/XML

parser

Document

Conversion into presentation

formats

ελέγχου πρέπει να εμπλουτισθεί με έναν χειρωνακτικό έλεγχο της σωστής χρήσης των στιλ που εφαρμόζονται στο έγγραφο από το συγγραφέα. Για αυτόν τον λόγο είναι πολύ χρήσιμο να υπάρξει ένας πίνακας ελέγχου για κάθε έγγραφο. Αυτός θα εξασφαλίσει το επίπεδο αυστηρότητας για τον έλεγχο των στιλ που αντιστοιχει σε κάθε έγγραφο.

ΤΥΠΟΣ 2 Ροής Εργασίας: Η μετατροπή από τα εγγενή σχήματα κειμένων (όπως το έγγραφοWinWord) σε έγγραφα συμβατά με SGML/ XML γίνεται από τον ίδιο το συγγραφέα ή ο συγγραφέας γράφει απευθείας σε SGML/XML. Εδώ ο έλεγχος και η διόρθωση βασικά αποτελείται από τον έλεγχο της επαρκούς χρήσης της SGML/XML από ένα πρόγρμμα συντακτικής ανάλυσης SGML/XML και δίνει έμφαση κυρίως στη σωστή χρήση του DTD που παρέχεται από το πανεπιστήμιο και τις κατευθυντήριες γραμμές.

Αυτή η διαδικασία πραγματοποιείται στο Πανεπιστήμιο της Iowa, στην πόλη Iowa. Μπορεί να αυτοματοποιηθεί εντελώς από ένα πόγραμμα ανάλσης SGML/ XML και από τον έλεγχο των χειρογράφων που παράγουν έναν κατάλογο λαθών για το προσωπικό ελέγχου, και μπορούν να μειώσουν πολύ το χρόνο που απαιτείται σε σύγκριση με τον τύπο της ροής εργασίας που περιγράψαμε προηγουμένως. Το μειονέκτημα αυτού του μοντέλου, από τη σημερινή οπτική γωνία, είναι ότι μια απόλυτα ολοκληρωμένη υποστήριξη για το συγγραφέα πρέπει να σχεδιαστεί και να πραγματοποιηθεί, προκειμένου να επιρέψει στους συγγραφείς είτε να εκτελέσουν μια μετατροπή εξ αρχής, από οποιοδήποτε σύστημα μορφοποίησης κειμένων προς το αντίστοιχο SGML/XML έγγραφο είτε να χρησιμοποιήσουν ένα SGML/ XML Συντάκτη, με έναν τρόπο που να επιτρέπει στο συγγραφέα να καταλάβαίνει και να ερμηνεύει τα μηνύματα.

3.2.6. ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΝΟΝΤΑΣ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΠΟΛΥΜΕΣΩΝ, Simon Pockley Τα απρόσιτα, νεκρά μέσα, έχουν λίγη αξία. Οι σπουδαστές που συμπεριλαμβάνουν στις Ηλεκτρονικές Διατριβές τους κινούμενες εικόνες, ήχο και ζωντανές ροές δεδομένων, δεν θα πρέπει να υποτιμούν τις εργασίες που σχετίζονται με την διαχείριση αυτών των πηγών. Το πως αυτές οι πηγές δημιουργήθηκαν και η μορφή και το μορφότυπο στο οποίο δημιουργήθηκαν, θα καθορίσει το τρόπο με τον οποίο η Ηλεκτρονική Διατριβή σας θα διαχειρισθεί, χρησιμοποιηθεί, διατηρηθεί, ακόμα και επανα-χρησιμοποιηθεί στο μέλλον.

68

SGML/XML Workflow Version 2 AUTHOR University Libraries / Computing and Media Centres

Document Creation by the

Author according to

Guideline and DTD

Document

Conversion into SGML/XML

formats

Automatic checking of the SGML/XML

file by a SGML/XML

parser

Document

Conversion into presentation

formats

Καθώς η Ηλεκτρονική Δαιτριβή σας εισάγεται σε ένα δικτυωμένο ηλεκτρονικό περιβάλλον, δεν υπάρχει πια απομονωμένη. Αποτελεί μέρος ενός χώρου δίχως όρια, μέσα στον οποίο οι περιγραφές της εργασίας και των τμημάτων της (μεταδεδομένα) πρέπει να υπάρχουν σε μια διεθνώς αναγνωρισμένη μορφή, εάν θέλουμε η εργασία να είναι προσβάσιμη.

Πρότυπα διαλειτουργηκότητας που θα επιτρέπουν σε όλους (ακόμα και στις μηχανές) να καταλαβαίνουν αυτά τα μεταδεδομένα, είναι τώρα διαθέσιμα. Παρ’ όλα αυτά, η εφαρμογή αυτών των προτύπων απαιτεί μια νέα μορφή συνεργατικών σχέσεων ανάμεσα σε εσάς, τον δημιουργό και τους φορείς ευρετηρίασης, όπως η NDLTD.

Αυτό σημαίνει ότι εσείς, οι δημιουργοί, πρέπει να αναλάβετε την ευθύνη να περιγράψετε κάθε επίπεδο ή “αντικείμενο” του περιεχομένου ως ανεξάρτητη οντότητα, ικανή να γίνει προσβάσιμη και να διαχειριστεί αυτόνομα. Από την αρχή της, μια σύνθετη ψηφιακή πηγή, θα πρέπει να αντιμετωπίζεται σαν μια σύνθεση αντικειμένων μέσα σε μια κωδικοποιημένη αρχιτεκτονική, η οποία εκφράζει την χωρική και χρονική σχέση μεταξύ αυτών των αντικειμένων.

Αυτά τα αντικείμενα μπορεί να είναι ηχητικά (mono or stereo), οπτικά (δισδιάστατα ή τρισδιάατα) ή κείμενο. Μπορεί επίσης να είναι σύνθεση πολλών πηγών. Μπορεί ταυτόχρονα να συλλέγονται, να επεξεργάζονται, να μεταδίδονται και να χρησιμποιούνται σε πραγματικό χρόνο.

Εάν, στο μέλλον, η κωδικοποίηση αυτών των αντικειμένων πρόκειται να αποκωδικοποιηθεί, τα μεταδεδόμενα πρέπει να περιέχουν πληροφορίες του μορφότυπου. Στα πλαίσια της διαλειτουργηκότητας, μια καλή πρακτική είναι να συλλέγονται τα σχήματα από τον κατάλογο του Internet Media Types, όποτε αυτό είναι δυνατό, (σε αυτόν τον κατάλογο καταχωρούνται με κάποια διαδικασία νέοι προστιθέμενοι τύποι, εάν χρειάζεται).

Είναι διαθέσιμος on-line στο http :// www . isi . edu / in - notes / iana / assignments / media - types / media - types /

Ένα σημαντικό (προταθέν) πρότυπο, το οποίο θα πρέπει να ερευνήσουν οι προμηθευτές περιεχομένου πολυμέσων, είναι η Synchronized Multimedia Integration Language, SMIL. Αυτό το πρότυπο θα εππιτρέψει στους δημιουργούς υπερκειμένου να ορίζουν και να συγχρονίζουν τα στοιχεία πολυμέσων (βίντεο, ήχος, εικόνων χωρίς κίνηση) για παρουσίαση και αλληλεπίδραση στον Ιστό.

Είναι διαθέσιμη on-line στο http :// www . w 3. org / AudioVideo /

3.2.7. ΠΑΡΕΧΟΝΤΑΣ ΤΑ ΜΕΤΑΔΕΔΟΜΕΝΑ- ΜΕΣΑ ΚΙ ΕΞΩ ΑΠΟ ΤΑ ΕΓΓΡΑΦΑ, Simon Pockley

Δεν υπάρχει τίποτε το καινούριο σχετικά με την έννοια των ματαδεδομένων. Τα μεταδεδομένα είναι περιγραφή των πόρων – εκείνο το είδος των πληροφοριών που θα έβρισκε κανείς σε μια βιβλιοθήκη. Εκείνο που είναι καινούριο στο ψηφιακό κόσμο είναι ο σημαντικός ρόλος που εσείς, οι δημιουργοί, θα παίξετε για την παροχή αυτών των

69

πληροφοριών. Καλής ποιότητας μεταδεδομένα είναι εύκολο να προμηθευτούν στη φάση της δημιουργίας, αλλα συνήθως δύσκολο, ακριβό ή αδύνατο να βρεθούν όλα μαζί.

Έως ένα επίπεδο, αυτό συμβαίνει επειδή, όλοι οι ψηφιακοί πόροι, κατά κάποιο τρόπο, εξαρτόνται από την ηλεκτρονική συμβολή των υπολογιστών και των λογισμικών και μόνο σε αυτό το σημείο της δημιουργίας μπορεί να εγγραφεί ένα αρχείο με αυτές τις εξαρτήσεις και περιγραφές. Σε ένα άλλο επίπεδο, είναι η απόλυτη διάσταση της δημιουργίας που μπορεί να αλλάξει το ρόλο του βιβλιοθηκονόμου ή του φύλακα από καταλογογράφο σε διαχειριστή αποθηκών μεταδεδομένων.

Σ’ έναν ιδανικό κόσμο, όλα τα ψηφιακά υλικά θα δημιουργούνταν ανεξάρτητα από το ιδιογενές υπολογιστικό υλικό (hardware) ή το λογισμικό. Με άλλα λόγια, τα πάντα θα “έτρεχαν” σε κοινώς διαθέσιμο υπολογιστικό υλικό και χρησιμοποιώντας δωρεάν διαθέσιμο λογισμικό (σ.σ. public domain), όπως ένας ξεφυλλιστής Ιστού.

Στον πρεγματικό κόσμο, πολλοί δημιουργοί παράγουν την εργασία τους είτε on-line είτε off-line, η οποία μπορεί να εξαρτάται από το υπολογιστικό υλικό ή το λογισμικό (ή και από τα δύο). Δυστυχώς, το κόστος της εξομοίωσης, της μετανάστευσης (migration) και της εξουσιοδότησης αυξάνουν στην περίπτωση που οι πόροι μετετραπούν σε μορφότυπα ιδιογενη ή εξαρτώμενα από κάποιο περιβάλλον. Εάν είναι δυνατό, προσπαθήστε να χρησιμποποιήσετε κοινά διαθέσιμα μορφότυπα

Τα μεταδεδομένα είναι πληροφορίες για αυτές τις εφαρμογές και τα μορφότυπα, τα οποία επιτρέπουν σε καθιερωμένες εκδόσεις να αρχειοθετηθούν, ώστε το υλικό να μπορεί να εμφανιστεί ή να μπορεί κάποιος να έχει πρόσβαση σε αυτό. Προκείμενου να μπορεί να παρέχει μακροπρόθεσμα πρόσβαση σε έναν ψηφιακό πόρο, η NDLTD χρειάζεται τα ακόλουθα μεταδεδομένα.

Πληροφορίες για το δημιουργό (δικαιώματα, συνεργάτες, εκδότες) Πληροφορίες για το περιεχόμενο, οι οποίες θα βοηθήσουν να βρεθεί

(περιγραφή, τίτλος, θέμα, σχέσεις) Πληροφορίες για την πηγή (μορφότυπο, απαιτήσεις του συστήματος,

ημερομηνία, ταυτότητα)

Αποθηκεύοντας τα μεταδεδομένα

Τα μεταδεδομένα μπορούν να αποθηκευτούν:

1. στο αντικείμενο ή το έγγραφο το οποίο περιγράφουν.

Υπάρχει ένας αυξανόμενος αριθμός οπτικοακουστικών μορφότυπων, τα οποία επιτρέπουν στα μεταδεδομένα να ενσωματωθούν στο ίδιο το αρχείο. Για παράδειγμα, ένα μορφότυπο κειμένου, όπως το HTML, σας επιτρέπει να ενσωματώσετε τα μεταδεδομένα στον τίτλο του αρχείου, και πρόσφατες εκδόσεις μορφότυπων εικόνας όπως το MPEG MPEG, περιλαμβάνουν χώρο για τα μεταδεδομένα. Κάτι τέτοιο έχει το πλεονέκτημα ότι η πληροφορία αυτο-περιέχεται και μπορεί πραγματικά να μεταφερθεί μέσα στα συστήματα. Το βασικό μειονέκτημα είναι ότι τα συστήματα που έχουν πρόσβαση στο αντικείμενο, δύσκολα μπορούν να φροντίσουν για πολλαπλές προβολές ή έννοιες.

2. σε ένα ξεχωριστό αρχείο, το οποίο μπορεί να είναι προσβάσιμο εξωτερικά και που συνδέεται με το αντικείμενο ή το έγγραφο.

70

Αυτό παρουσιάζει το πλεονέκτημα ότι τα μεταδεδομένα μπορούν να συλλεχθούν από διαφορετικές ομάδες και για διαφορετικούς σκοπούς. Το μειονέκτημα είναι ότι είναι επιρρεπές σε λανθασμένη μετάφραση εξαιτίας συντακτικών λαθών ή αγνώστου σχήματος.

3. σε ένα ξεχωριστό αρχείο, αποθηεκυμένο σε μια βάση δεδομένων.

Το παράδειγμα της NDLTD ενθαρρύνει τους φοιτητές να υποβάλλουν τα μεταδεδομένα τους σε μια κεντρική αποθήκη για ευρετηρίαση σε μια βάση δεδομένων. Η βάση δεδομένων μπορεί τότε να υποδείξει το αντικείμενο/έγγραφο. Επιτρέπει επίσης, την ύπαρξη πολλαπλών μορφών των μεταδεδομένων ενός εγγράφου. Παρέχει και προηγμένα διαχειριστικά εργαλεία (όπως συνήθως παρέχουν τα συστήματα των βάσεων δεδομένων). Τα προηγμένα συστήματα βάσεων δεδομένων προσφέρουν ένα εξαιρετικά σύνθετο διαχειριστικό σύστημα. Αυτή είναι η πιο ακριβή μέθοδος που πραγματοποιείται, αλλά το πλεονέκτημα έχει είναι ότι παρουσιάζει ευελιξία και παρέχει διαχειριστική βοήθεια από την αρχή.

Δείτε: Ευρωπαϊκά Προγράμματα όπως το Metadata Observatory. Ο σκοπός του προγράμματος αυτού είναι να διατηρήσει και να προωθήσει μια βάση γνώσεων για τα μεταδεδομένα, ώστε οι πληροφορίες των πολυμέσων συνεχώς να υπολογίζουν τις σχέσεις ανάμεσα στο Dublin Core και άλλα προγράμματα, ειδικά εκείνων που πραγματοποιούνται στην Ευρώπη, προκειμένου να βοηθήσει στην εξέλιξη της προτυποποήσης των μορφοτύπων μεταδεδομένων.

Διαθέσιμο on-line http :// www . cenorm . be / isss / Workshop / metadata - observatory / Home %20 Page . htm

Δείτε: Τhe Dublin Core Metadata Initiative (DCMI). Πρόκειται για ένα ανοικτό forum, δεσμευμένο στην ανάπτυξη διαλειτουργικών online προτύπων για μεταδεδομένα, τα οποία υοστηρίζουν ένα ευρύ φάσμα σκοπών κι επιχειρισιακών μοντέλων. Οι δραστηριότητες του DCMI περιλαμβάνουν ομάδες εργασίας οδηγούμενες από αμοιβαία συναίνεση, παγκόσμιες εκθέσεις, συνέδρια, κι εκπαιδευτικές προσπάθειες για να προωθηθεί η ευρεία αποδοχή των προτύπων και πρακτικών των μεταδεδομένων.

Διαθέσιμο on-line: http://dublincore.org/

3.2.8. ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗΣ ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑΣ / ΠΩΣ ΝΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΕΤΕ ΤΗΝ ΛΟΓΟΚΛΟΠΗ, Edward Fox

Η προστασία ενάντια στη λογοκλοπή μπορεί να περιλαμβάνει συγκεκριμένα βήματα, όπως παρουσιάζονται παρακάτω, σε συνάρτηση με τις δραστηριότητες των θεμάτων που συζητήθηκε στην παραπάνω ενότητα 3.2.6.

Καταρχάς, υπάρχει ένα λογισμικό διαθέσιμο, το ποίο ανιχνεύει τη λογοκλοπή ή με απλά λόγια, τα όμοια αντίγραφα. Διαθέσιμο είναι το λογισμικό SCAM της Stanford κι άλλα λογισμικά ανεπτυγμένα στην Αυστραλία ή άλλα μέρη, τα οποία παρουσιάζονται στη λογοτεχνία των ψηφιακών βιβλιοθηκών κι αλλού. Αυτό το λογισμικό μπορεί να συγκρίνει δυο έγγραφα και να βρει τις ενότητες που είναι πανομοιότυπες ή παρόμοιες (π.χ. μέχρι απλές αλλαγές αντικατάστασης). Εάν τέτοια λογισμικά ήταν σε ευρεία χρήση, θα ξέραμε για κάθε νέα εργασία εάν προηγουμένως είχε υποβληθεί άλλη Ηλεκτρονική Διατριβή,

71

πολύ “κοντινή”, ή όχι. Καθώς οι αποφασισμέμοι συγγραφείς μπορεί να νικήσουν τέτοια λογισμικά, πιο εξελιγμένα λογισμικά θα μπορούσαν να αναπτυχθούν για να φωτίσουν υποθέσεις όπου είχαν εφαρμοστεί ακόμα και τέτοιες προσπάθειες προστασίας.

Δέυτερον, πρέπει να σημειωθεί ότι, όπως αναφέρθηκε και στην ενότητα 3.2.6., εάν μια εργασία γίνει ευρέως διαθέσιμη, είναι πολύ πιθανό ότι κάποιος, βλέποντας μια νέα Ηλεκτρονική Διατριβή που εμπλέκεται σε λογοκλοπή, θα εντωπίσει αυτήν την κατάσταση. Κατά συνέπεια, καθώς όλο και περισσότερες Ηλεκτρονικές Διατριβές γίνονται διαθέσιμες, υπάρχει μια κοινότητα για τον έλεγχο των παραβάσεων.

Τρίτον, καθώς είναι γνωστό ότι πολλοί περισσότεροι άνθρωποι θα διαβάσουν μια Ηλεκτριονική Διατριβή απ’ ότι μια έντυπη, υπάρχει μια έντονη ψυχολογική πίεση να αποτραπεί η λογοκλοπή. Η μια πλευρά αυτού του γεγονότος είναι ότι οι σπουδαστές γνωρίζουν τις σοβαρότατες ποινές που επιβάλλονται εάν ανιχνευθεί λογοκλοπή – μπορεί να διωχθούν από το πρόγραμμα σπουδών τους και να καταδειχθούν για πάντα. Μια άλλη πλευρά, έιναι ότι το διδακτικό προσωπικό που δουλεύει με τους σπουδαστές πάνω σε μια Ηλεκτρονική Διατριβή, γνωρίζοντας ότι πολλοί θα διαβάσουν την εργασία, πιθανόν να είναι πολύ πιο προσεκτικοί απ’ ότι με τις έντυπες εργασίες, με σκοπό να ελέγξουν την νομιμότητα και την ποιότητα των αποτελεσμάτων που εκδίδονται. Με άλλα λόγια, είναι πολύ πιθανό το διδακτικό προσωπικό να εξετάσει πολύ προσεκτικά τις Ηλεκτρονικές Διατριβές που παρουσιάζουν το όνομα τους ώς επιβλέποντες καθηγητές ή εξεταστές. Συγκεκριμένα, είναι εντελώς απίθανο ένας σπουδαστής να μπορέσει να γράψει μια εργασία που δεν έχει κάνει ο ίδιος, χωρίς αυτό να ανιχνευθεί.

Συνοψίζοντας, ο εντοπισμός από μηχανήματα ή ανθρώπους, και η απειλή των αυστηρότατων κυρώσεων, είναι πιθανόν να αποτρέψει τους σπουδαστές, ακόμα και από το να σκεφτούν τη λογοκλοπή για μια Ηλεκτρονική Διατριβή.

3.3. ΟΝΟΜΑΤΟΛΟΓΙΑ ΠΡΟΤΥΠΩΝ: ΟΝΟΜΑΤΑ ΑΡΧΕΙΩΝ, ΜΟΝΑΔΙΚΕΣ ΤΑΥΤΟΤΗΤΕΣ, Australian Digital Theses

Program24

Το Πρόγραμμα ADT χρησιμοποιεί δυο απλά πρτωτόκολλα για να περιγράψει τα αρχεία PDF που σχετίζονται με τη διατριβή και τη δημιουργία μιας μοναδικής ταυτότητας για κάθε διατριβή.

Πρότυπο ονόματος αρχείου του ADTΓια να διευκολυνθεί η πρόσβαση στις διατριβές του ADT, είναι σημαντικό τα ακόλουθα πρότυπα ονόματος αρχείου να χρησιμοποιούνται για την ονομασία των αρχείων PDF, πριν να “φορτωθούν” στο σύστημα μέσω της φόρμας Αποθήκευσης (Deposit form).

24 (ΣτΜ) Πρόγραμμα Ψηφιακών Διατριβών Αυστραλίας

72

Παρακαλούμε σημειώστε ότι τα ονόματα αρχείων του ADT πρέπει να περιέχουν:

γράμματα από το αλφάβητο (επάνω ή κάτω στοιχεία), παράδειγμα: 05appendix.pdf; 05APPENDIX.pdf; 05Appendix.pdf αριθμούς (0-9) οποιονδήποτε αλφαριθμιτικό συνδυασμό, παράδειγμα: 02Chapter1.pdf; 09Chapter10.pdf τα μόνα σύμβολα που επιτρέπονται είναι – (επάνω παύλα) ή _ (κάτω παύλα), παράδιγμα: 06Appendix-Images.pdf; 06Appendix_Images.pdf

δημιουργήστε ένα αρχείο PDF, το οποίο θα περιέχει τίτλο/πληροφορίες για το συγγραφέα, περίληψη, ευχαριστίες, πίνακα περιεχομένων, εισαγωγή, πρόλογο κι οποιοδήποτε άλλο εισαγωγικό κείμενο, το οποίο δεν αποτελεί μέρος του κύριου σώματος της διατριβής. Ονομάστε αυτό το αρχείο 01front.pdf

δημιουργήστε ένα άλλο αρχείο το οποίο θα περιέχει ολόκληρη τη διατριβή, περιλαμβάνοντας και ό,τι περιείχε το αρχείο front.pdf, και ονομάστε το 02whole.pdf χωρίστε τη διατριβή σε μικρότερα αρχεία, διατηρώντας μια σχετική δομή ονόματος αρχείου όπως 02chapter1.pdf; 03chapter2.pdf; 04appendix1.pdf; 05bibliography.pdf; κ.λ.π. προκειμένου να διατηρήσετε την επιθυμητή ακολουθία αρχείων, πρέπει τα αρχεία να αριθμηθούν με το πρότυπο 01-99 (001-999 εάν τα μεμονωμένα αρχεία ξεπερνούν τα 99 σε μια διατριβή). Η αρίθμηση της διατριβής είναι απαραίτητη, ανεξάρτητα από το ποιο πρότυπο ονόματος αρχείου υιοθετείται.

Παράδειγμα 101front.pdf02whole.pdf

Παράδειγμα 201front.pdf02chapter1.pdf03chapter2.pdf04appendix.pdf05bibliography.pdf

Το αρχείο 01front.pdf είναι υποχρεωτικό. Το επίσημο λογισμικό του ADT, v1.0 ή v1.1, θα δημιουργήσει ατόματα ένα άδειο αρχείο front εάν ένα κανονικό δεν έχει φορτωθεί κατά τη διαδικασία αποθήκευσης/υποβολής. Αυτό χρησιμεύει σαν γρήγορη μνήμη για τους διαχειριστές. Καθώς είναι δύσκολο να προτείνει ένα ακριβές μέγεθος αρχείου, η ομάδα του προγράμματος συμβουλεύει το μέγεθος του αρχείου whole.pdf να είναι γύρω στα 2-4 MB. Για μεγαλύτερα, και κατά συνέπεια πιο περίλοκα αρχεία διατριβών (απαραίτητο για όσα έχουν σαρωθεί), το προτεινόμενο μέγεθος που πρέπει να έχει το αρχείο είναι γύρω στα 4-10 MB.

Αυτό το πρότυπο επιτρέπει στους αναγνώστες να ανγνωρίσουν τα σχετικά τμήματα μιας ADT διατριβής, μέσω μιας κοινής δομής ονόματος αρχείου. Θα επιτρέψει, επίσης, στους αναγνώστες να ρίξουν μια γρήγορη ματιά στον πίνακα περιεχομένων και σε άλλες εισαγωγικές πληροφορίες, χωρίς να χρειάζεται να περιμένουν να κατέβει ολόκληρη η διατριβή, ή να καθορίσουν απ’ την αρχή εάν θέλουν να δούν όλη την εργασία. Το πρότυπο αυτό είναι ένας αποτελεσματικός κι απλός τρόπος να παρουσιαστεί μια εισαγωγική προβολή της διατριβής στην αρχή της. Είναι κάτι παρόμοιο με την προβολή των 20-25 σελίδων, που εισήγαγαν οι Bell&Howell του UMI, για τη Βάση Δεδομένων DAI. Ομοίως, αυτό το ADT πρότυπο θα διευκολύνει τις επιχειρίσεις του ηλεκτρονικού εμπορίου, εάν οι συμμετέχοντες διαλέξουν αυτήν την επιλογή. Είναι κάτι που θα λειτουργήσει ακριβώς όπως το μοντέλο UMI/ DAI –

73

το αρχείο μεταδεδομένα/περίληψη και front.pdf θα είναι διαθέσιμα δωρεάν, με χρέωση για την πρόσβαση στα υπόλοιπα pdf αρχεία της διατριβής.

Μοναδικές ταυτότητες του ADTΟ συνδυασμός που χρησιμοποιείται από όλα τα μέλη του ADT είναι ο ακόλουθος: "adt-" ακολουθούμενο αμέσως από το μοναδικό κωδικό του εθνικού ινστιτούτου, όπως π.χ. με το Australian Interlibrary Resource Sharing Directory,ακολουθούμενο αμέσως από τη χρονιά, το μήνα, την ημέρα, την ώρα, το λεπτό και δεπτερόλεπτο/α, η διατριβή αποθηεκύτηκε στον τοπικό server. Καθώς το Πρόγραμμα ADT είναι ένα εξαπλωμένο εθνικό μοντέλο, είναι σημαντικό τα URL να είναι μοναδικά μέσα στο περιεχόμενο. Ο παραπάνω συνσυασμός το εξασφαλίζει.

Παραδείγματα άλλων ινστιτούτων θα ήταν:../adt-ANU20010223.162256/ (Australian National University) ../adt-WCU19991112.125812/ (Curtin University of Technology) ../ adt-NUN20010510.153038/ (The University of New South Wales)….κ.ο.κ

3.4. ΠΩΣ ΝΑ ΥΠΟΒΑΛΛΕΤΕ ΤΗΝ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΔΙΑΤΡΙΒΗ ΣΑΣ, Gail MacMillan

Τα πανεπιστήμια που απαιτούν ή δέχονται Ηλεκτρονικές Διατριβές, θα πρέπει να παρέχουν στου σπουδαστές ένα βασικό επίπεδο υποστήριξης, όπως υπολογιστικό υλικό (π.χ. εργαστήρια υπολογιστών), λογισμικό (συμπεριλαμβάνοντας προγράμματα για τη δημιουργία των εργασιών, όπως επεξεργαστές κειμένου, καθώς επίσης κι άλλα λογισμικά, όπως προγράμματα ήχου και εικόνας), και δυνατότητες να εξασκηθούν στην καλύτερη χρήση του λογισμικού και του υπολογιστικού υλικού και στην υποβολή των Ηλεκτρονικών Διατριβών τους.

3.4.1. ΤΟΠΙΚΗ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ, Australian Digital Theses program Το Πρόγραμμα ADT είναι μια πρωτοβουλία των πανεπιστημιακών βιβλιοθηκών της Αυστραλίας. Η βιβλιοθήκη του συμμετέχοντος ινστιτούτου στο ADT παρέχει τοποική υποστήριξη. Η υποστήριξη προς τους ακαδημαϊκούς και τους φοιτητές είναι ποικίλη και εξαρτάται από το επίπεδο των ικανοτήτων του καθενός ξεχωριστά, ο οποίος συμμετέχει στη διαδικασία υποβολής. Τα επίπεδα της παρεχόμενης βοήθειας περιλαμβάνουν:

μέριμνα για εργαστήρια, περιλαμβάνοντας και λογισμικό, στις βιβλιοθήκες που καταπιάνονται με τη διαδικασία υποβολής, καθώς επίσης και τεχνική υποστήτιξη στις βιβλιοθήκες, κατάλληλη να βοηθήσει τους σπουδαστές να υποβάλλουν και να μετατρέψουν τα αρχεία τους σε PDF. μέριμνα για τις βασικές οδηγίες και πληροφορίες προς τους φοιτητές, οι οποίοι θέλουν να υποβάλλουν τη διατριβή τους αναξάρτητοι. Δείτε σχετικό παράδειγμα στο Πανεπιστήμιο New South Wales: http :// www . library . unsw . edu . au / theses . html # dep

τεχνική εξειδίκευση βιβλιοθηκών που εξ ολοκλήρου θα κάνει την υποβολή και την μετατροπή για τους φοιτητές.

74

μέρμνα για τις πληροφορίες μέσω των ιστοτότων των βιβλιοθηκών, φυλλαδίων, παρουσιάσεων, επίσημων επιστολών και πληροφοριών για το διδακτικό προσωπικό, σχολών, επιτροπών αποφοίτων, ακαδημαϊκού προσωπικού και φοιτητών, σχετικών με το πρόγραμμα ADT. Υπάρχει η μέριμνα και για το διαμοιρασμό όλων αυτών των πληροφοριών, από τα συμμετέχοντα ινστιτούτα.

Ευρύτερη υποστήριξη σε επίπεδο ινστιτούτου – κατάλληλος διαμοιρασμός γνώσης και πληροφοριών.

Όλη η υποστήριξη των βιβλιοθηκών προβλέπεται ως μέρος της βασικής πανεπιστημιακής εκπαιδευτικής διαδικασίας και παρέχεται εντελώς δωρεάν.

3.4.2. ΤΥΠΙΚΗ ΡΟΗ ΕΡΓΑΣΙΑΣ, ΤΟΠΙΚΕΣ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΕΣ, Gail MacMillan Πέρα από τις διαδικασίες υποστήριξης του προγράμματος ADT που περιγράφηκαν παραπάνω, η τοπική ροή εργασίας και οι πολιτικές ποικίλουν, μέσα στην κοινότητα του ADT. Τυπικά, αυτό που είναι πιο κοινό ανάμεσα σε όλα τα μέλη, είναι ότι οι βιβλιοθήκες κινούν το Πρόγραμμα ADT μέσω των δικών τους ινστιτούτων, παρέχοντας υποστήριξη σε όλα τα επίπεδα και μέριμνα για τις πληροφορίες, και ότι μόνον οι ερευνητικές διατριβές γίνονται δεκτές- π.χ. διδακτορικές ή μεταπτυχιακές μέσα από έρευνα. Εκείνο που είναι λιγότερο συνηθισμένο είναι οι τοπικές διαδικασίες, σχετικά με το πως αποθηκεύονται οι διατριβές στον τοπικό δίσκο, ποιός έχει την αρμοδότητα να εγκρίνει/δημοσιεύει και να διαχειρίζεται το πρόγραμμα και πως οι διατριβές ADT ολοκληρώνονται μέσα στην IT (Infortion Technology) υποδομή. Ανάμεσα στα ινστιτούτα ποικίλει, επίσης, και η πρόσβαση στις διατριβές. Καθώς οι περισσότεροι ενθαρρύνουν και έμπρακτα υποστηρίζουν τη δωρεάν και χωρίς περιορισμούς πρόσβαση, κάποιοι υιοθετούν μια πολύ πιο συντηρητική προσέγγιση και απαγορεύουν όλες τις διατριβές στο τοπικό επίπεδο περιοχής. Προφανώς, όλα τα ινστιτούτα θα εφαρμόσουν κάποιους προσωρινούς περιορισμούς στην πρόσβαση αν απαιτείται, για λόγους όπως, πατέντες που εκκρεμούν, πνευματικά διακαιώματα και μελλοντικές εκδόσεις.

Ένα παράδειγμα της ροής εργασίας, πολιτικών και διαδικασιών, στη Βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου New South Wales (UNSW) είναι το ακόλουθο:

η βιβλιοθήκη του UNSW παρέχει την υποστήριξη που απαιτείται, δείτε παραπάνω στο 3.4.1.

όταν οι διατριβές έχουν αποθηκευτεί, αυτόματες ειδοποιήσεις στέλνονται στους σπουδαστές, στους επιβλέποντες καθηγητές, στους διαχειριστές του ADT και στους καταλογογράφους.

Οι καταλογογράφοι είναι υπεύθυνοι για τον έλεγχο των διατριβών, ότι είναι αυθεντικές κι ότι έχουν κριθεί. Επεξεργάζονται τα μεταδεδομένα για να συμπεριλάβουν τους κατάλληλους όρους θησαυρού και θεματικές επικεφαλίδες. Οι καταλογογράφοι είναι επίσης υπεύθυνοι για την έγκριση των διατριβών και την δημοσιοποίηση τους. Καταλογογραφούν τις διατριβές στον τοπικό OPAC25 και στη National Bibliographic Database26. Αυτές οι Ηλεκτρονικές Διατριβές είναι στη συνέχεια διαθέσιμες μέσω της National Bibliographic Database του ADT, που έχουν διανεμηθεί μέσω της τοπικής

25 Online Public Access Catalogue, Δημοσιος Κατάλογος Online Πρόσβασης (ΣτΜ)26 (ΣτΜ) Εθνική Βιβλιογραφική Βάση Δεδομένων

75

προβολής της βάσης δεδομένων, του τοπικού OPAC και της National Bibliographic Database. Οι περισσότερες διατίθενται χωρίς περιορισμούς και μερικές περιορίζονται στο τοπικό επίπεδο περιοχής, για λόγους πνευματικών διακαιωμάτων.

Δυο ξεχωριστές μονάδες είναι υπεύθυνες για το Πρόγραμμα ADT στη Βιβλιοθήκη του UNSW. Η General Services Department's Learning Support Unit27 παρέχει όλη την υποστήριξη, προώθηση και τις σχετικές πληροφορίες. Ο τομέας καταλογογράφησης είναι υπεύθυνος για τη διαχείριση των Ηλεκτρονικών Διατριβών, όταν αυτές αποθηκευτούν στον εξυπηρετητή. Ο διαχειριστής του ADT στο UNSW είναι επίσης ο γενικός διαχειριστής κι είναι υπεύθυνος για τη σύνδεση και την καθοδήγηση του προγράμματος σε εθνικό επίπεδο.

3.5. ΠΩΣ ΝΑ ΓΙΝΕΤΕ ΕΡΕΥΝΗΤΕΣ ΣΤΗΝ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΕΠΟΧΗ: ΕΥΘΥΝΕΣ, ΕΥΚΑΙΡΙΕΣ, ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΠΡΟΣΒΑΣΗΣ, IPR28, ΩΦΕΛΗ ΓΙΑ ΕΣΑΣ ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΑΛΛΟΥΣ, Edward Fox

Το 2001, το Εθνικό Ερευνητικό Συμβούλιο των ΗΠΑ, παρήγαγε ένα φυλλάδιο, αναγνωρίζοντας πολλές από τις ευθύνες, ευκαιρίες κι άλλα ζητήματα που αντιμετωπίζονται από το νεαρό προσωπικό και τους μεταπτυχιακούς φοιτητές, οι οποίοι ολοκληρώνουν την διατριβή τους. Παρόμοιες ομάδες έχουν ετοιμάσει άλλες εργασίες. Συγκεκριμένα, είναι σαφές ότι έχουν υπάρξει δραματικές αλλαγές στην εκπαίδευση, οι οποίες έχουν προκύψει από τη διαθεσιμότητα των ηλεκτονικών υπολογιστών ως εργαλείων, την μετατροπή των βιβλιοθηκών σε ψηφιακές και την τεράστια αύξηση των διαθέσιμων πόρων προς τους νεαρούς ερευνητές (με σεβασμό στην πληροφορική, τη δικτύωση και το περιεχόμενο). Αυτοί οι σπουδαστές θα πρέπει να μάθουν για την ηλεκτρονική δημοσίευση, τις ψηφιακές βιβλιοθήκες, θα πρέπει να είναι ενήμεροι σχετικά με τα διακιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας και να μπορούν να χειριστούν τις ευκαιρίες που παραουσιάζονται μέσω της εξέλιξης των σχετικών τεχνολογιών και υποδομών. Όλα αυτά ενθαρρύνουν την συμμετοχή στις δραστηριότητες των Ηλεκτρονικών Διατριβών και τη διαρκή συμμετοχή στον κόσμο της εκπαιδευτικής επικοινωνίας, η οποία σε πολλές περιπτώσεις πρωτοεμφανίστηκε στους ερευνητές με αφορμή τις δικές τους Ηλεκτρονικές Διατριβές.

27 (ΣτΜ) Μονάδα Υποστήριξης Εκμάθησης του Τομέα Γενικών Υπηρεσιών28 Information and Problem Report

76

Κεφάλαιο 6

ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ

6.1. ΑΥΞΑΝΟΝΤΑΣ ΤΙΣ ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΕΣ ΓΙΑ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΕΣ ΔΙΑΤΡΙΒΕΣ, Edward Fox

Οι πρωτοβουλίες Ηλεκτρονικών Διατριβών θα διαδοθούν ποικιλοτρόπως. Κάποιοι από τους αποτελεσματικότερους τρόπους διάδοσης είναι από στόμα σε στόμα ή από τα πανεπιστήμια με επιτυχή προγράμματα. Οι πτυχιούχοι των πανεπιστημίων με προγράμματα Ηλεκτρονικών Διατριβών, θα διαδόσουν την ιδέα περαιτέρω.

Αλλά και δεδομένου ότι η παγκόσμια συλλογή Ηλεκτρονικών Διατριβών αυξάνεται, όλο και περισσότεροι ερευνητές, συμπεριλαμβανομένων των μεταπτυχιακών σπουδαστών, θα χρησιμοποιήσουν το πολύτιμο περιεχόμενο. Καθώς η χρήση επεκτείνεται, κι άλλοι θα πειστούν να συμπεριλάβουν τις εργασίες τους στη συλλογή, κι έτσι αυτή πλησιάζει την πλήρη κάλυψη.

6.2. ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΝΟΝΤΑΣ ΤΗ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ, Joseph M. Moxley

Οι ακαδημαϊκοί στέκονται σε ένα βάραθρο που χωρίζει το παρελθόν μας, όπου οι τρόποι επικοινωνίας εξελίσσονταν αργά, από το μέλλον μας, όπου νέοι τρόποι προκύπτουν μέσα σε μια νύκτα. Η έννοια των ερευνών μας, η δύναμη της γνώσης, και η μορφή του περιεχομένου μεταλλάσσεται ριζικά. Δυσκολευόμαστε να φανταστούμε πως θα μοιάζουν οι διατριβές ή οι ακαδημαϊκέςψηφιακές βιβλιοθήκες μετά από δέκα χρόνια. Η μορφή μιας διατριβής εξελίσσεται, από την πρώτη εξασέλιδη, χειρόγραφη διατριβή στο πανεπιστήμιο Yale το 1860, σε μια μορφή που δεν μπορούμε ακόμα να προβλέψουμε. Οι σημερινοί ερευνητές και μελετητές έχουν να αντιμετωπίσουν τους κανόνες των γραμμικών κειμένων, τα περιθώρια της μιας ίντσας, και τα κείμενα που γράφονται για εξαιρετικά εξειδικευμένους αναγνώστες. Ενσωματώνουν στις εργασίες τους βίντεο, ήχο, κινούμενες εικόνες και γραφικές παραστάσεις. Δημιουργούν διαδραστικά στοιχεία, συμπεριλαμβάνοντας βίντεο σε πραγματικό χρόνο, πίνακες άξονα και online χώρους συγγραφής.

Η δύναμη των Ηλεκτρονικών Διατριβών βρίσκεται στην πρόσβαση. Δεν αποτελούν πλέον οι διατριβές ένα ακαδημαϊκό εμπόδιο, ένα τελευταίο βήμα στη σκληρή διαδικασία της μεταπτυχιακής εκπαίδευσης. Αντίθετα, οι Ηλεκτρονικές Διατριβές είναι μια σημαντική σύνδεση με τους αναγνώστες. Τα εργαλεία για συνεργασία συγγραφέων επιτρέπουν στο διδακτικό προσωπικό να εξυπηρετήσει τις επιτροπές διατριβών στα πανεπιστήμια, ακόμα κι όταν βρίσκονται μακρυα από τις πανεπιστημιουπόλεις τους και να χρησιμοποίησουν εργαλεία όπως NetMeeting για να συμβουλεύσουν τους σπουδαστές από απόσταση. Αντί να περιμένουν οι έρευνες τους και η μελέτη τους να διαβαστούν μόνο από ένα επιλεγμένο κοινό (π.χ. από τις

77

επιτροπές τους), οι μεταπτυχιακοί σπουδαστές μπορούν τώρα να αναμείνουν πολλούς αναγνώστες.

Η πρόβλεψη του μέλλοντος της ακαδημαϊκής μελέτης είναι σχεδόν όπως η πρόβλεψη του χρηματιστηρίου: και τα δυο είναι ασταθή και απρόβλεπτα. Με αυτό δεδομένο, εντούτοις, φαίνεται ότι προκύπτουν διάφορες τάσεις, οι οποίες έχουν επιπτώσεις στις δραστηριότητες μας:

οι διατριβές θα έχουν περισσότερο σημασία απ' ό,τι είχαν στο παρελθόν. Χάριν στις ψηφιακές βιβλιοθήκες, οι οποίες αυξάνουν την πρόσβαση από έναν ή δύο αναγνώστες, μερικές φορές και σε περισσότερους από 60.000, οι σπουδαστές και τα πανεπιστήμια θα δώσουν μεγαλύτερη προσοχή στην ποιότητα της έρευνας και της συγγραφής.

λαμβάνοντας υπόψη αυτήν την αυξανόμενη πρόσβαση, και οι σπουδαστές και τα πανεπιστήμια μπορούν να αρχίσουν να δίνουν μεγαλύτερη προσοχή στην ποιότητα της ακαδημαϊκής συγγραφής.

τα προοδευτικά πανεπιστήμια θα χρησιμοποιήσουν τις ψηφιακές βιβλιοθήκες Ηλεκτρονικών Διατριβών τους για να εμπορευτούν τα προγράμματά τους, και τα πανεπιστήμια θα παράσχουν στους σπουδαστές τους πόρους που χρειάζονται για να ετοιμάσουν την έρευνα πολυμέσων.

τα έγγραφα πολυμέσων θα μεταμορφώσουν τις σχέσειςσυντάκτη-αναγνωστών. Οι συντάκτες θα αλληλεπιδρούν συγχρόνως με τους αναγνώστες, θα δημιουργήσουν διαφορετικά μονοπάτια ανάγνωσης για τους διάφορους αναγνώστες, και θα χρησιμοποιήσουν οπτικά εφέ, κινούμενες εικόνες και πίνακες άξονα.

οι σπουδαστές θα αναζητούν όλο και περισσότερο τις παγκόσμιες ψηφιακές βιβλιοθήκες Ηλεκτρονικών Διατριβών, καταλήγοντας σε μια έρευνα, η οποία είναι περισσότερο συνεργατική και τρέχουσα.

στα διάφορα γνωστικά αντικείμενα, οι σπουδαστές θα παράσχουν τις συνδέσεις που θα διασαφηνίζουν τη σημασία, τη μεθοδολογία, και τα συμπεράσματα της εργασίας τους, σε περισσότερους αναγνώστες, βοηθώντας με αυτόν τον τρόπο το ευρύ κοινό να καταλάβει καλύτερα την αξία της ακαδημαϊκής μελέτης. Για παράδειγμα, οι σπουδαστές στις κοινωνικές επιστήμες μπορούν να ενσωματώσουν βίντεο για τους πολιτισμούς και άλλα σημαντικά θέματα, μπορούν να δημιουργήσουν πολυφωνικές περιπτωσιολογικές μελέτες και εθνογραφίες- αυτές είναι μελέτες με εναλλακτικές ερμηνείες.

τα μέλη του διδακτικού προσωπικού θα εργαστούν έχοντας μεγαλύτερη συνεργασία με τους σπουδαστές, καταλήγωντας σε πληρέστερες βιβλιογραφίες και έχοντας κερδίσει περισσότερο χρόνο.

78

6.3. ΔΙΑΧΕΙΡΙΖΟΝΤΑΣ ΤΙΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΕΣ ΑΛΛΑΓΕΣ, Simon Pockley

Η ευκολία της ευρείας πρόσβασης, οι οποία συνοδεύεται από την ψηφιακή επανάσταση, έχει μια σκοτεινότερη πλευρά. Η τεχνολογική απαρχαίωση και τα εφήμερα μορφότυπα δεν έχουν αφήσει πολύ σταθερό έδαφος, επάνω στο οποίο να βασιστεί η απαραίτητη υποδομή για την αποτελεσματική διαχείριση και συντήρηση των ψηφιακών πόρων. Μια υποδομή που υποστηρίζει τη μακροπρόθεσμη πρόσβαση πρέπει να επιτρέπει τη συνεχή εξέλιξη της τεχνολογίας, καθώς επίσης και τη συνεχή ροή των δεδομένων. Αυτό σημαίνει ότι ένα ανθεκτικό αρχείο τέτοιας εργασίας περιλαμβάνει τώρα μια ευέλικτη και προσαρμόσιμη προσέγγιση για να διατηρήσει ζωντανή την πρόσβαση.

Οι συσκευές και οι διαδικασίες που χρησιμοποιούνται για να καταγράψουν, αποθηκεύσουν και ανακτήσουν τις ψηφιακές πληροφορίες, έχουν τώρα έναν κύκλο ζωής μεταξύ 2 έως 5 ετών - πολύ μικρότερο ακόμα και από πιο εύθραυστα φυσικά υλικά που χρειάζεται να συντηρηθούν. Η πρακτική, γνωστή ως "ανανέωση" των ψηφιακών πληροφοριών, με την αντιγραφή τους επάνω σε νέα μέσα, είναι ιδιαίτερα τρωτή στα προβλήματα της “συμβατότητας” και της “διαλειτουργικότητας”. Εκείνο το λογισμικό, το οποίο είναι ικανό να εξομοιώνει τα ξεπερασμένα συστήματα, στηρίζεται αυτήν την περίοδο στην καλή θέληση και τον ενθουσιασμό των ταλαντούχων προγραμματιστών, αλλά βασίζεται λιγότερο στην οικονομική πραγματικότητα.

Ο θεμέλιος λίθος της αποτελεσματικής διαχείρισης μιας Ηλεκτρονικής Διατριβής, ως ψηφιακός πόρος, εντοπίζεται στο σημείο της δημιουργίας. Ο τρόπος με τον οποίο δημιουργείται ένας ψηφιακός πόρος, η μορφή και το μορφότυπο μέσα στα οποία δημιουργείται, θα καθορίσουν το πώς μπορεί να διαχειριστεί, να χρησιμοποιηθεί, να συντηρηθεί και να επαναχρησιμοποιηθεί σε κάποια μελλοντική ημερομηνία. Οι συντάκτες/δημιουργοί και οι μετανάστες (migrators) όλων των ψηφιακών πόρων πρέπει να γνωρίζουν τη σπουδαιότητα που έχουν για τη διάρκεια ζωής ή τους όρους πρόσβασης ενός ψηφιακού πόρου.

Οι απλές, αλλά πρακτικές στρατηγικές που μπορεί να αυξήσουν τη διάρκεια ζωής μιας Ηλεκτρονικής Διατριβής είναι οι ακόλουθες:

μην θεωρείται ως δεδομένη οποιαδήποτε σταθερότητα στο υπολογστικό υλικό ή το λογισμικό και προσπαθήστε να καταγράψετε όλες τις εξαρτήσεις που υποστηρίζουν την Ηλεκτρονική Διατριβή σας.

Χρησιμοποιήστε μη-ιδιογενή μορφότυπα, όπως το ASCII, Unicode ή απλό κείμενο όσο το δυνατόν περισσότερο (π.χ. Notepad or Simple Text)

Χρησιμοποιήστε ευρέως διαθέσιμα μορφότυπα, όπως το Word ή το PDF, τα οποία μπορούν να μετατραπούν εύκολα σε απλό κείμενο.

Χρησιμοποιήστε ευρέως διαθέσιμα μη-ιδιογενή μορφότυπα εικόνας, όπως το JPEG ή το PNG, παρά το GIF (ιδιογενές μορφότυπο)

79

Αν πρέπει να χρησιμοποιήσετε κοινό ή ιδιογενές λογισμικό, φροντίστε να διατηρείτε ένα αρχείο με τον αριθμό έκδοσης του (π.χ. Real Media 7) και όλα τα μέρη του υπολογιατικού υλικού (π.χ. MAC system 7).

Αυτές οι πληροφορίες μπορούν να αποθηκευτούν μέσα στα μεταδεδομένα που συνδέονται με την Ηλεκτρονική Διατριβή σας. Παραδείγματος χάριν, θα μπορούσατε να χρησιμοποιήσετε το στοιχείο μεταδεδομένων του Dublin Core, "DC.Relation.Requires". Δεδομένου ότι οι τεχνολογίες εξελίσσονται, η χρήση των μεταδεδομένων συντήρησης, για την καταγραφή αυτού του είδους πληροφοριών, αυξάνεται. Ελέγξτε στη βιβλιοθήκη σας, για να δείτε ποια πρότυπα υπάρχουν.

6.4. ΔΙΑΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑ, Susanne Dobratz, Guylaine Beaudry

Στις διάφορες τοποθεσίες μας, οι εξυπηρετητές εγγράφων για τις Ηλεκτρονικές Διατριβές, έχουν ιδρυθεί ανεξάρτητα ο ένας από τον άλλον. Ο στόχος είναι να χτιστεί ένα δίκτυο ιστοτόπων, το οποιο θα επιτρέπει την ανάκτηση παγκοσμίως, μέσα σε μια ετερογενή βάση γνώσεων, ανεξάρτητα από τη φυσική θέση των παρεχόμενων δεδομένων. Οι χρήστες δεν θα χρειάζεται να πλοηγούνται και να ψάχνουν στους διάφορους εξυπηρετητές χωριστά. Πρέπει να τους παρασχεθεί μια διεπαφή ανάκτησης, που να μπορεί να συνδέεται με όλους τους διαφορετικούς κόμβους του δικτύου των ιστοτόπων Ηλεκτρονικών Διαριβών. Αυτό είναι το οριζόντιο επίπεδο στο οποίο η ανάκτηση θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί.

Ένα άλλο επίπεδο, το οποίο αποκαλούμε κάθετο επίπεδο της πύλης πληροφοριών, θα ήταν αυτό, το οποίο διαμορφώνει τη διεπαφή ανάκτησης με έναν τρόπο που επιτρέπει στο χρήστη να ανακτήσει μόνο τις σχετικές και επιθυμητές πληροφορίες, και να μην λαμβάνει όλες τις πληροφορίες που ενδεχομένως μπορούν να παρασχεθούν. Επιθυμούμε να αποφύγουμε το "φαινόμενο Altavista", της υπερφόρτωσης πληροφοριών. Ο χρήστης πρέπει να είναι σε θέση να ψάξει μέσα στα συγκεκριμένα θέματα και για τις συγκεκριμένες δομές πληροφοριών. Παραδείγματος χάριν, πρέπει να είναι σε θέση να αναλάβουν τις αναζητήσεις μόνο μέσα στο πεδίο των συγγραφέων ή το πεδίο τίτλου, για ορισμένες λέξεις κλειδιά ή ιδρύματα ή μόνο μέσα στο πεδίο των περιλήψεων. Μια ιδιαίτερα περίπλοκη δυνατότητα ανάκτησης θα επέτρεπε μια παγκόσμια αναζήτηση μέσα σε ορισμένες εσωτερικές δομές εγγράφων, όπως η βιβλιογραφία.

Για την επιστημονική χρήση των διατριβών στις ανθρωπιστικές και τις κοινωνικές επιστήμες, όπως και στις φυσικές και τεχνικές επιστήμες, είναι απαραίτητο να προσφερθούν, όχι μόνο τα βιβλιογραφικά μεταδεδομένα και το πλήρες κείμενο, αλλά και πληροφορίες δομής, για λόγους ανάκτησης, όπως:

πίνακας περιεχομένων

τίτλοι των πινάκων και των γραφικών παραστάσεων

80

ειδικοί όροι ευρετηρίων, όπως ευρετήρια ονομάτων ή προσώπων ή τοποθεσιών κ.λπ.)

αναφορές (συνδέσεις) σε εξωτερικές πηγές (έντυποι πόροι, καθώς επίσης και πηγές του Ιστού)

βιβλιογραφία

αναφορές ή υποσημειώσεις μέσα στην εργασία

ορισμοί

μαθηματικούς/ χημικούς τύπους

διατριβές

Αυτά τα μεταδεδομένα δομής είναι ένα αναπόσπαστο τμήμα του εγγράφου και πρέπει να καθοριστούν από το συγγραφέα. Αυτή τη στιγμή, αυτό πραγματοποιείται κυρίως σχηματοποιώντας το κείμενο (π.χ. τίτλοι, υποσημειώσεις κ.λ.π.). Προκειμένου να χρησιμοποιηθούν αυτά τα δομικά στοιχεία και για την ανάκτηση, πρέπει να δοθούν ετικέτες από το συντάκτης για το σκοπό αυτό, με τη χρήση μιας δομημένης γλώσσας, όπως η LaTeX, ή με τις "σελίδες στιλ", όπως του WinWord.

Ποιός θα μπορούσε να είναι ο χαμηλότερος κοινός παρονομαστής (denominator) για τη διαλειτουργικότητα;Το πρώτο βήμα μέσα στην προαναφερθείσα ανάπτυξη, είναι να συμφωνηθεί ένα κοινό σύνολο μεταδεδομένων για τις διατριβές και να διατυπωθούν οδηγίες για το πώς να χρησιμοποιηθεί αυτό για τα προγράμματα Ηλεκτρονικών Διατριβών. Δείτε το http://www.ndltd.org/standards/metadata/ για το σύνολο των μεταδεδομένων του Dublin Core που προτάθηκε από την NDLTD. Αυτές οι οδηγίες θα μπορούσαν να υποστηριχθούν από πρόσθετα ελεύθερα εργαλεία λογισμικού, τα οποία θα επέτρεπαν στο προσωπικό των βιβλιοθηκών να δημιουργήσει τα απαραίτητα σύνολα μεταδεδομένων, χωρίς την ανάγκη τεχνικών γνώσεων της πραγματικής κωδικοποίησης σε HTML ή XML/RDF. Ένα τέτοιο "metamaker" έχει αναπτυχθεί για τα γερμανικά προγράμματα Ηλεκτρονικών Διατριβών και θα μπορούσε να μεταφραστεί στα αγγλικά, γαλλικά, ισπανικά και πορτογαλικά. Η MySQL ή άλλο ελεύθερο λογισμικό, μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως βασικό σύστημα βάσεων δεδομένων.

Open Archives Specification: Μια πιθανότητα για τη διαλειτουργικότητα μεταδεδομένων. Κατά τη διάρκεια των τελευταίων 2 ετών μια πρωτοβουλία έχει επηρεάσει πάρα πολύ τις συζητήσεις για τη διαλειτουργικότητα στις ψηφιακές βιβλιοθήκες και την κοινότητα ψηφιακών βιβλιοθηκών.

Η ανάπτυξη

ενός πρωτοκόλλου, το οποίο μπορεί εύκολα να εφαρμοστεί στους εξυπηρετητές αρχείων και

ενός συνόλου μεταδεδομένων, βασισμένο στο σύνολο μεταδεδομένων του Dublin Core

81

επιτρέπουν σε αρχεία, όπως οι εξυπηρετητές Ηλεκτρονικών Διατριβών, αρχεία προδημοσιεύσεων, καθώς επίσης και σε μουσεία και άλλα ιδρύματα, να παρέχουν τους τοπικούς καταλόγους τους σε μια παγκόσμια κοινότητα, χωρίς να πρέπει να εφαρμοστούν εξειδικευμένες και περίπλοκες διεπαφές.

Έτσι, το Open Archives Framework (δείτε το http :// www . openarchives . org ) επιτρέπει μια διαλειτουργικότητα για ετερογενή και διανεμημένα αρχεία Ηλεκτρονικών Διατριβών και εξυπηρετητές, σε ένα πολύ χαμηλό επίπεδο διαλειτουργικότητας.

Για τις πρωτοβουλίες και τα προγράμματα των Ηλεκτρονικών Διατριβών, η συμμόρφωση με το Open Archive Initiative πρέπει να αντιμετωπιστεί σαν μια ευκαιρία να συνδεθούν παγκοσμίως οι εξυπηρετητές των Ηλεκτρονικών Διατριβών.

6.5. ΕΝΑ ΟΡΑΜΑ ΓΙΑ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ, Australian Digital Theses program

Οι διατριβές αντιπροσωπεύουν μια σφαιρική πηγή πληροφοριών, ως αποτέλεσμα της έρευνας τεχνολογικής αιχμής. Ενώ ένα ποσοστό αυτών των πληροφοριών δημοσιεύεται με άλλες μορφές, πολλές από τις λεπτομέρειες δεν δημοσιεύονται, και η έρευνα που προέρχεται από λιγότερα γνωστά ιδρύματα, ιδιαίτερα στις αναπτυσσόμενες χώρες, είναι λιγότερο πιθανό να δημοσιευτούν στα επικρατόντα περιοδικά. Η δημιουργία αυτών των πληροφοριών σε ηλεκτρονική μορφή, παρέχει το κλειδί για τη διάδοση τους, ανεξάρτητα από την πηγή και την έρευνα, καθιστώντας τις εύκολα προσβάσιμες μέσα από τον Ιστού, διαμέσου προτυποποιημένων και ελεύθερων προγραμμάτων λογισμικού που βρίσκονται παντού. Οι πρωτοβουλίες για Ηλεκτρονικές Διατριβές μέχρι σήμερα έχουν αποδείξει ότι οι ηλεκτρονικές διατριβές μπορούν να δημιουργηθούν χρησιμοποιώντας σχετικά χαμηλού κόστους τεχνολογία, η οποία θα ήταν προσιτή από τα περισσότερα ιδρύματα. Οι φορητές συσκευασίες που έχουν αναπτυχθεί εξαλείφουν στην πλειοψηφία το μεγαλύτερο μέρος της αναπτυξιακής εργασίας που απαιτείται. Έχουμε φτάσει στο σημείο όπου όλα τα ερευνητικά ιδρύματα μπορούν τεχνικά να δημιουργήσουν το δικό τους πρόγραμμα Ηλεκτρονικών Διατριβών.

Παραδοσιακά, οι διατριβές είναι πηγές πληροφοριών που χρησιμοποιούνται ελάχιστα, λόγω της έλλειψης φυσικής διαθεσιμότητάς τους. Η ανάπτυξη των Ηλεκτρονικών Διατριβών παρέχει την ευκαιρία στις διατριβές να αναγνωριστούν ως βασικό κανάλι για τη διάδοση των ερευνητικών συμπερασμάτων και ουσιαστικός πόρος στη διαδικασία των ανακαλύψεων. Επομένως, η εστίαση για το μέλλον πρέπει να είναι στην εξασφάλιση της βέλτιστης πρόσβασης σε Ηλεκτρονικές Διατριβές, για εκείνους που αναζητούν τις πληροφορίες. Αυτό σημαίνει, στην ουσία, να εξασφαλιστεί ότι τα αρχεία μεταδεδομένων Ηλεκτρονικών Διατριβών είναι προσιτά μέσω όσο το δυνατόν περισσότερων καναλιών και ότι ανακτώνται ως ακέραια τμήματα των αναζητήσεων, χωρίς να διευκρινίζει απαραιτήτως ο ερευνητής μια Ηλεκτρονική Διατριβή. Μερικοί τρόποι για να επιτευχθεί αυτό θα μπορούσαν να είναι:

δημιουργία ενός εικονικού ενιαίου καταλόγου μεταδεδομένων Ηλεκτρονικών Διατριβών, μέσω της συχνής και κανονικής συγκομιδής των δεδομένων από

82

τους ιστοτόπους Ηλεκτρονικών Διατριβών, οι οποίοι θα μπορούσαν να είναι μεμονωμένοι, περιφερειακοι ή εθνικοί.

ένταξη των μεταδεδομένων Ηλεκτρονικών Διατριβών στις γενικές αποθήκες μεταδεδομένων για τις ηλεκτρονικές ακαδημαϊκές πληροφορίες.

εξασφάλιση ότι οι μηχανές αναζήτησης που καθιερώνονται για άλλες πρωτοβουλίες ηλεκτρονικών εκαπιδευτικών πληροφοριών, όπως το Open Archive Initiative, αναζητούν επίσης και στις αποθήκες μεταδεδομένων Ηλεκτρονικών Διατριβών.

οι τοπικοί κατάλογοι των βιβλιοθηκών να συμπεριλαμβάνουν τα μεταδεδομένα των Ηλεκτρονικών Διατριβών.

βάσεις δεδομένων, προσανατολισμένες στο θέμα ή την μορφή, να συμπεριλαμβάνουν τα μεταδεδομένα των Ηλεκτρονικών Διατριβών.

Η ανάπτυξη των προγραμμάτων Ηλεκτρονικών Διατριβών παγκοσμίως και η εφαρμογή των δομών πρόσβασης έχουν τη δυνατότητα να ενισχύσουν σημαντικά την ευκαιρία για όλους τους ερευνητές, ανεξαρτήτως γεωγραφικών και οικονομικών περιορισμών, να συμβάλλουν στην παγκόσμια ερευνητική προσπάθεια.

Η εργασία σε όλους αυτούς τους τομείς συνεχίζει να αναπτύσσεται υπό την NDLTD. Δρώντας ως αντιπρόσωπος για την NDLTD, το Virginia Tech διαχειρίζεται έναν ενιαίο κατάλογο, βασισμένο στους ιστοτόπους που υποστηρίζουν το Open Archive Initiative. Το αποτέλεσμα είναι προσιτό μέσω του λογισμμικού του της Virginia Tech, καθώς επίσης και του λογισμικού Virtua VTLS.

Με την υποστήριξη από το Natioanal Science Foundation της Αμερικής, το Virginia Tech συμμετέχει επίσης σε διάφορες ερευνητικές δραστηριότητες σχετικές με Ηλεκτρονικές Διατριβές. Αυτές περιλαμβάνουν αντίστοιχες προσπάθειες που χρηματοδοτούνται από το DFG στη Γερμανία (σε συνεργσία με το Oldenburg U) και το CONACyT στο Μεξικό (με το Puebla and Monterrey). Αυτοί στοχεύουν να προωθήσουν την δημιουργία ειδώλων (των μεταδεδομένων καθώς επίσης και των κανονικών δεδομένων), την πρόσβαση υψηλής απόδοσης, αποτελεσματικό ξεφύλλισμα και αναζήτηση, απεικόνιση των αποτελεσμάτων και των ιστοτόπων και άλλα προηγμένα σχέδια.

Αναμένεται ότι όλοι όσοι συμμετέχουν στις προσπάθειες των Ηλεκτρονικών Διατριβών θα βοηθήσουν, με μια παγκόσμια προοπτική, έτσι ώστε όλα τα πανεπιστήμια να συμμετάσχουν, και τελικά όλοι οι σπουδαστές να υποβάλλουν μια Ηλεκτρονική Διατριβή, προετοιμάζοντας τους, κατά συνέπεια, καλύτερα ώστε να γίνουν ηγέτες στην Εποχή της Πληροφορίας.

83

ΛΕΞΙΚΟ

Αacknowledgements ευχαριστίεςabstract περίληψηadded value tools εργαλεία προστιθέμενης αξίαςaddress cards κάρτες με διεύθυνσηanimation κινούμενη εικόνα, απεικόνιση σε κινούμενη εικόνα

Bbatch τρόπος επεξεργασίας κατά δεσμίδες batch file αρχείο δέσμηςbitmap απεικόνιση σε δυφία browsing ξεφύλλισμα bureau γραφείο πληροφοριών

Ccase study μελέτη περίπτωσης, περιπτωσιολογική μελέτηcitation παραπομπή classification systems, schemes ταξινομικά συστήματα, σχήματα (1.3.6.2.)co-authors συν-συγγραφείς commenting features δυνατότητα σχολιασμούcommunicate ανταλάσσω, μεταδίδω compile μεταφράζωcompiler μεταφραστής computing υπολογιστικά συστήματα, πληροφορική corporate archive αρχείο συλλογικών οργάνων cross-media σε διάφορα μέσα cross-references διαπαραπομπές

Ddata δεδομέναdatasets σύνολα δεδομένωνdata streams ροή δεδομένων declaration δήλωσηdesktop publishing systems προσωπικά συστήματα έκδοσης directory κατάλογος discipline γνωστικό αντικείμενοdomain πεδίο, περιοχήdrivers οδηγός drop-down menu κάθετο μενού download “κατεβάζω” DTD Δήλωση Τύπου Εγγράφου

84

Eeditor συντάκτης, επεξεργαστής element στοιχείο emerge προκύπτω emulation εξομείωσηencryption κρυπτογράφησηentity οντότητα

Ffaculty καθηγητές, διδακτικό προσωπικό, σχολή feature χαρακτηριστικό, στοιχείο figure σχήμα flexible προσαρμοστικόςfont γραμματοσειρά. πίνακας format μορφότυπο

Ggraduate education Μεταπτυχιακή εκπαίδευσηguideline κατευθυντήρια γραμμή

Hhardware υπολογιστικό υλικό

Iillustrative figures στατιστικά στοιχείαinfrastructure υποδομήinterface διεπαφή integrated ολοκληρωμένος interactive διαδραστικός interlibrary loan διαδανεισμός

Jjumps άλματα

Lline breaks αλλαγές γραμμώνlink σύνδεση, σύνδεσμος

Mmapping απεικόνιση migrate μετανάστευση mirroring κατόπτριση, δημιουργία ειδώλων

Nnested sublist ένθετη υπο-λίστα nesting εμπερικλεισμός, εμφωλεασμός

85

networked information system δικτυομένα πληροφοριακά συστήματα

Oobject αντικείμενοoutcome προϊόν, αποτέλεσμα output αποτέλεσμα

Ppackaging συσκευασίαpage image εικόνα σελίδας parse αναλύω parser πρόγραμμα συντακτικής ανάλυσηςpivot tables πίνακες άξοναPDF μεταφέρσιμη μορφή τεκμηρίωνpost processing μετα-επεξεργασίαpreprint archives αρχεία προδημοσιεύσεων printer εκτυπωτής project έργοproprietary ιδιογενής

Qquery ερώτημα

Rrecord εγγραφή reference βιβλιογραφία, αναφοράrendered ερμηνευμένος rendering απόδοσηrepresentation αναπαράσταση review επισκόπηση

Sscanner σαρωτήςservers εξυπηρετητής service company εταιρείες παροχής υπηρεσιών scheme σχήμα scripts κείμενα sequence ακολουθία SGML Πρότυπη Γενικευμένη Γλώσσα Σήμανσηςsharing διανομή, διαμοιρασμόςsimulation προσομείωσηspreadsheet λογιστικό φύλλοspatial χωρικός specific εξειδικευμένοςstructured editor επεξεργαστής δομήςsubtotals υποσύνολα suite ακολουθία, πακέτο

86

Ttemplate πρότυπο thumbnails μικρογραφίες σελίδων tracking feature δυνατότητα παρακολούθησης αλλαγών

Uupload “φορτώνω”

Vvisuals οπτικά εφέ visibility διαφάνειαvisual editor επεξεργαστής μορφοποίσησης visualization απεικόνιση

W workers knowledge χειριστές γνώσης workflow ροή δουλειάς workshop έκθεση, σεμινάρια

ΟΝΟΜΑΣΙΕΣΟΡΓΑΝΙΣΜΩΝ, ΠΑΝΕΠ/ΜΙΩΝ, ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ, ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ, Κ.Λ.Π.

Australian Digital Theses Program Coalition for Networked InformationCouncil of Graduate Schools Cyber theses Exemplary ETDsGerman Dissertation Online ProjectGerman Research FoundationGerman National LibraryInitiative of Information and Communication of the German Learned SocietiesInternational Francophone Project Library of CongressMetadata ObservatoryMit diesen ProgrammenNDLTDNational Science Foundation of U.S.New South Wales UniversityOpen Archives InitiativeOrganization of American StatesProquestSolinet (Southeastern Library Network)SURA (Southeastern University Research Association)TEI-lite - Text Encoding Initiative The Dublin Core Metadata InitiativeTime Warner Communications

87

University of MichiganUMI, University of MicrofilmUniversity of Montreal US National Science FoundationUS Department of EducationVirginia Tech – Virginia Polytechnic Institute and State University

88

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

http:// www.etdguide.org

http:// www . proquest . com

http :// www . umi . com

http :// www . cs . aub . gr / eleto - INFOTERM / index . htm

http :// europa . eu . eu . int / eurodicautom / Controller

Καπιδάκης Σαράντος, σημειώσεις μαθήματος «Ψηφιακές Βιβλιοθήκες»

Καπιδάκης Σαράντος, σημειώσεις μαθήματος «Μεταδεδομένα»

Καπιδάκης Σαράντος, σημειώσεις μαθήματος «Ηλετρονική Δημοσίευση»

Παπαθεοδώρου Χ., Γεωργατσούλης Μ, σημειώσεις μαθήματος «Ηλεκτρονική Συγγραφή&Πολυμέσα»

Παπαθεοδώρου Χ., Γεωργατσούλης Μ., σημειώσεις μαθήματος «Πρότυπα Κωδικοποίησης»

JoAnne Woodcock, μετ. Γρηγοριάδης Α., Εισαγωγή στα Δίκτυα Υπολογιστών, Αθήνα: Κλειδάριθμος, 2000 (σειρά Microsoft Skills 2000, c Microsoft)

89

90

91