KOŠTANO-MIŠIĆNA OŠTEĆENJA

PRELOMI KOSTIJU

kost ima visok stepen otpornosti na opterećenje

može da podnese teret i 10 do 20 puta veci od TT (atlete, dizači tegova)

ako je intenzitet mehaničke sile koja djeluje na kost veći od granice elastičnosti i izdržljivosti kosti, dolazi do prekida koštanog tkiva-preloma (frakture)

Koštane prelome izazivaju sile:

pritiska/kompresije savijanja/angulacije uvrtanja/rotacije istezanja/trakcije

Dejstvo sile je različito u zavisnosti od oblika kosti:

duge kosti se lome poprečnim, kosim i spiralnim prelomima u predjelu dijafize, a

kosim i poprečnim u predjelu epifize kockaste kosti - slijeganjem spongioznog

koštanog tkiva avulzioni prelomi -izazvani čupanjem

(kada sila trakcije djeluje preko mišica i ligamenata)

kominutivni prelom (kompresija se kombinuje sa savijanjem)

fisure - nepotpuni prelomi - razdvajaju samo dio kosti

prelom "Zelene grane" kod djece, periost je debeo i elastičan, i pri prelomu ostaje sačuvan

Pomjeranje fragmenata ili dislokacija ad latus-po širini-fragmenti su se razmakli

bočno ad longitudinem (po dužini) ad axin (kada fragmenti između sebe

stvore ugao, anguliraju) kombinovane dislokacije otvoreni prelom (ako je fragmentima

oštećena i koža)

Sila koja izaziva prelom kosti oštećuje i meka tkiva, pa dovodi do:

kidanja fascije kidanja krvnih sudova kidanja nerava nagnječenja

Simptomi preloma kosti:

Lokalni

- dolor (bol)- tumor (povećan volumen tkiva usljed otoka i

pomjeranja fragmenata)- calor (toplota) povišena lokalna temperatura na

mjestu preloma- functio lesa - ometena i onemogućena funkcija- patološka pokretljivost- krepitacije- hematom

Opšti simptomi

- uzbuđenje- bolovi- traumatski šok- mogućnost iskrvarenja- povišena temperatura (zbog resorpcije produkata razorenog tkiva i krvi)

Zarastanje kosti: faza hematoma inflamatorna faza resorptiuvna faza faza hrskavičnog (mekog ) kalusa faza okoštavanja faza konsolidacije (remodeliranja)-traje

nekoliko mjeseci

Liječenje koštanih preloma

Prelom je urgentno stanje i zahtijeva hitno liječenje

Otvoreni prelom - najurgentnije stanje

Cilj: Stvaranje optimalnih uslova da

prelomljeno koštano tkivo i meka tkiva nesmetano, pravilno i brzo zarastu

Tok i kraj procesa zarastanja određuju:

povoljni faktori

- dobar položaj fragmenata sa što manjom dislokacijom

- malo oštećenje mekih tkiva- lokalizacija preloma na mjestu fiziološki

dobre vaskularizacije- dobra fiksacija fragmenata, životna dob

(mladost) i dobro opšte stanje zdravlja

nepovoljni faktori

- dislokacija- loša cirkulacija- velika razaranja mekih tkiva- lokalizacija na predjelu kompaktne kosti- labava fiksacija- infekcija mekih tkiva- starost i opšte loše stanje zdravlja

Metode liječenja

neoperativne

operativne

Da bi se postigao cilj, moraju biti obezbjeđene:

1. repozicija (namještanje fragmenata u normalan, fiziološki položaj)

izvodi se u opštoj anesteziji da bi se postigla potpuna relaksacija mišića i izbjegla bolnost

izvodi se odgovarajućim manevrima za svaku vrstu preloma

2. imobilizacija (obuhvata 2 susjedna zgloba u funkcionalnom položaju)

izvodi se prije repozicije (pri ukazivanju prve pomoći i transportu)

izvodi se nakon repozicije, najčešće gipsom gips za hodanje (po Sarmientu) viseći gips (za prelom dijafize humerusa) gips - čizma (za prelom potkoljenice) mideri (za prelome pršljenova) ovratnici (za prelome cervikalnih pršljenova)

Fiziološki položaj - onaj u kojem su:

zglobovi opušteni, relaksirani zategnutost mišića agonista i antagonista

približno jednaka zglobna čahura i ligamenti olabavljeni - za kuk je to fleksija i addukcija- za koljeno fleksija- za skočni zglob plantarna fleksija - za lakat fleksija od 90 st.

Funkcionalni položaj je onaj u kom cijeli ekstremitet najbolje

funkcioniše, čak i kad je zglob u teškoj kontrakturi ili ankilozi

Za rame

- abdukcija nadlaktice 40-45 st- fleksija do 15 st- pronacija 20 st.

Za lakat- fleksija 90 st- neutralni položaj između pro i supinacije

Za ručni zglob - dorzifleksija 20 do 30 st- fleksija McPh. 70do 90 st- palac u opoziciji

Za kuk- fleksija 5 st- abdukcija 15 st neutralna rotacija Za koljeno - fleksija 90 st

Fizikalno liječenje preloma

za vrijeme imobilizacije

počinje odmah po postavljanju imobilizacije po principu "mobilizacija u imobilizaciji"

aktiviranje svih mišića izometričkim kontrakcijama

aktivne vježbe pokretača distalnih i proksimalnih segmenata

vježbe snage vježbe disanja i relaksacije

Ovim programom se:

ubrzava resorpcija hematoma sprečava stvaranje ožiljaka sprečava atrofija i fibroza mišića održava propriocepcija stimuliše osteogeneza poboljšava cirkulacija

Poslije imobilizacije:

nastavlja se rad na programu iz perioda imobilizacije

povećava se obim pokreta (aktivne i potpomognute vježbe)

vježbe sa progresivnim otporom vježbe snage i koordinacije hidrokineziterapija pokreti do granice bola savladavanje kontraktura istezanje skraćenih mišića foto, termo, elektro th. ortoze, rasteretni aparati

Komplikacije preloma-Javljaju se ukoliko postoje:

greške u liječenju velika oštećenja tkiva nepovoljni endogeni uslovi interkurentna oboljenja

Najčešće komplikacije su

Povrede krvnih sudova1.Folkmanova (Volkmanova) kontraktura - nastaje zbog: direktne traume spazma arterija šake pritiska fragmenata na zid krvnog suda pritiska spolja, izazvanog poveskom ili

imobilizacijom

Simptomi: bolovi parestezije otok prstiju lividna i hladna koža atrofija podlaktice i šake ograničenje pokreta slabljenje mišićne snage

Terapija: analgetske struje, laser, ES,

ortoze,potpomognute vježbe (što prije)

2. Odloženo (usporeno) stvaranje kalusa Uzroci:

fiziološki loše ishranjeno mjesto preloma (donja trećina tibije, vrat femura)

veliko oštećenje mekih tkiva loša resorpcija loš hirurški rad infekcija ukoliko tkivo ne podnosi osteosintetski

materijal totalna imobilizacija bez fizioterapije intermitentna metabolička oboljenja

Klinički nalaz:

nefiksirani fragmenti nestabilnost pri funkciji distalnih

segmenata povremeni bolovi na mjestu preloma povremeni otok na mjestu preloma RTG - vidljiva frakturna pukotina

3. Pseudoartroza- izostalo zarastanje i stvaranje lažnog zgloba

Uzroci: isti kao kod odloženog stvaranja kalusa

Klinički znaci: očigledna pokretljivost fragmenata velika ograničenost funkcije deformacija na mjestu preloma povišena lokalna temperatura

Terapija hirurška (ekstrafokalna fiksacija)

4. Prekomjerno stvaranje kalusa (Calus luxurians)

veliko vretenasto zadebljanje na mjestu preloma

nastaje kao posljedica pretjerane aktivnosti periosta pri zarastanju

uzrok je nepoznat

5. Avaskularna (aseptička) nekroza - nastaje kad jedan dio veće kosti ili cijela

manja kost ostanu bez neophodne vaskularizacije

Uzroci: trauma (povreda nutritivnih krvnih sudova) ponovljena mikrotrauma infekcija

I faza izumiranje ćelija (dekalcifikacija) razmekšavanje kosti i pojava zrnaste

građe koštana arhitektura očuvana koštano tkivo djelimično nekrotizira

klinički znaci: otok, bol, ograničeni pokreti zgloba

II faza (faza deformacija) početak revaskularizacije

stvaranje vaskularnog vezivnog tkiva u nekrotičnoj kosti

na mjestu izumrlih trabekula stvara se novo koštano tkivo (mekano i još podložno deformacijama na pritisak)

kost može da se spljošti i da dobije nepravilan oblik

klinički simptomi su isti kao u fazi I, a hod veoma otežan

RTG nalaz:- kost je mrljasta, bez trabekula, mutna i nekad

cistična

III faza - faza restitucije:

traje nekoliko mjeseci građa kosti se približava normalnoj često ostaje trajna deformacija kostiju klinički simptomi se stišavaju (ostaje bol pri naporu) predilekciona mjesta za aseptičku nekrozu su:

- glava femura ( caput femoris)

- os lunatum - os naviculare - patela - talus

Liječenjea) operativnob) konzervativno

imobilizacija u funkcionalnom položaju motorna aktivnost imobilisane muskulature

(izometričke i izotoničke vježbe susjednih segmenata)

u III fazi imobilizacija se skida

6. Algodistrofični sindrom -Sy. Sudeck

Sinonimi:koštana atrofija, kauzalgija, posttraumatska distrofija, bolna osteoporoza, refleksna simpatička distrofija

jedna od najtežih komplikacija preloma i drugih trauma lokomotornog aparata

etiologija-nepoznata patofiziologija-nije sasvim razjašnjena

Postoji opšta saglasnost da je u pitanju dubok poremećaj vegetativne vazomotorne inervacije i reakcije simpatikusa

Klinička slika:

Koža je: blijeda ili crvena pojačane vlažnosti ili suha povišene lokalne temperature

U ranoj fazi (do 3 mjeseca) prisutan je: bol osjećaj žarenja, pečenja promjena boje promjena vlažnosti otok bol koji se širi prema gore i dole

Distrofična faza (od 3mj. do 1 godine): otok perzistira koža suva, hladna, sjajna, blago lividna RTG - vidljivi znaci mrljaste osteoporoze

Atrofična faza (od 1g nadalje) atrofija svih tkiva teška kontraktura koža hladna, suha, atrofična RTG - trajna osteoporoza

Predispozicija za nastanak Sy. Sudeck prelom blizu zgloba osobe pod stresom depresivne, nervozne, ambiciozne osobe

Prevencija uklanjanje svih štetnih nadražaja koji mogu

izazvati ili povećati bol tijesna ili preširoka imobilizacija loša repozicija rana mobilizacija

Terapija - najdelikatniji zadatak

Fizioterapija

I faza-rana hiperalgična faza:

izbjegavati direktan dodir sa kožom, osim TENS-a

indirektno djelovati na ganglione simpatikusa (DD struje-DF 100 Hz, IF struje)

U II fazi:

lokalna aplikacija (doziranje ispod granice bola) laser, TENS, krioterapija kineziterapija (ispod granice bola) indirektna kineziterapija (vježbe svih slobodnih

segmenata tokom akutne faze)

U III fazi, po smirenju bolne faze:

fizioterapija kao i kod drugih sličnih stanja (kontrakture, pareze itd...)

ARTROZE

degeneratvna oboljenja zglobova pogađa najaktivnije zglobove javljaju se u srednjoj i starijoj životnoj dobi lokalizacija-na mjestu najvećeg pritiska

Uzroci:

a) lokalni mehaničko-statičko i dinamičko preopterećenje zgloba deformiteti povrede mikrotraume laksitet zgloba

b) opšti starenje povećanje tjelesne težine genetski faktori endokrini metabolički

Preovladavaju promjene na hijalinoj hrskavici

koja je oštećena:

a) direktnom traumom (pri zglobnim prelomima)

b) indirektno - traumatskim poremećajem vaskularizacije kod teških povreda mekih tkiva zgloba pri:

luksacijama distorzijama ili procesom aseptičke nekroze

subhondralne kosti sumacijama mikrotrauma prenaprezanjem svih struktura zgloba (vrhunski

sportisti)

Kod oštećenja hijaline hrskavice javljaju se slijedeće promjene:

hrskavica je mutna,žućkasta i vlaknasta mogu se javiti subhondralne ciste ogoljela kost sklerozira na bočnim ivicama epifiza dolazi do koštane

proliferacije (osteofiti) zglobna kapsula zadeblja ligamenti zadebljaju mišići atrofiraju

U kasnoj fazi:

hrskavica iščezava subhondralna kost sklerozira zglobni prostor se sužava zglob postaje manje pokretljiv

Klinički: bol zadebljanje hidrops ograničeni pokreti

Fizioterapija artroza

Ciljevi: očuvati pokretljivost

očuvati obim pokreta

smanjiti bolove

Primjenjuju se: vježbe istezanja mišića pokretača zglobova vježbe istezanja susjednih segmenata vježbe snage mišića vježbe korekcije kontraktura hidrokineziterapija masaža (manuelna, vibraciona) termoterapija elektroterapija ultrazvuk KTD magnetoterapija

OSTEOPOROZA

OSTEOPOROZAOSTEOPOROZA

Po definiciji WHO (SZO) Po definiciji WHO (SZO) - - Svjetske zdravstveneSvjetske zdravstvene organizacije:organizacije: Osteoporoza je bolest koju karakteriše niska koštana Osteoporoza je bolest koju karakteriše niska koštana masa masa ii mikroarhitekturalno propadanje koštanog tkiva mikroarhitekturalno propadanje koštanog tkiva koje vodi ka povećanju fragilnosti kostkoje vodi ka povećanju fragilnosti kostiiii time povećava rizik od fraktura time povećava rizik od fraktura

Jedna od tri žene Jedna od tri žene ii jedan od 12 muškaraca u životnoj jedan od 12 muškaraca u životnoj dobi preko 50 gdobi preko 50 godod pogo pogođđeni su osteoporozomeni su osteoporozom

Tokom života koštana masa se mijenja kroz 3 fazeTokom života koštana masa se mijenja kroz 3 faze::1. rast1. rast2. konsolidacija2. konsolidacija3. gubitak3. gubitak

spori gubitak koštane mase počinje oko 40-e godine kod oba pola

početni gubitak kosti je oko 0,3 do 0,5 % od maksimalne koštane mase godišnje

ubrzani postmenopauzalni gubitak kosti kod žena(gubitak i do 5-6% godišnje)

tokom prve tri godine nakon menopauze gubitak od 15 %

ukupni životni gubitak do 30-40 % koštane mase

Klasifikacija osteoporoze

a) primarna : 95% pacijenata sa osteoporozom žene povećana aktivnost osteoklasta vezana za hormonsku funkciju (estrogeni)

b) sekundarna:

oba pola smanjena aktivnost osteoblasta

Faktori rizika za osteoporozu:

ženski pol životna dob rasa (bijela i žuta) porodična anmneza niska maksimalna koštana masa rana menopauza hipogonadizam fizička neaktivnost niska tjelesna težina vrhunski sport (prekomjerni trening, nedovoljna ishrana) loša ishrana pušenje konzumacija alkohola u većim količinama konzumacija veće količine kafe (kofein) dugotrajna imobilizacija zbog bolesti i povrede

Faktori rizika za sekundarnu osteoporozu (20% žena i 40% muškaraca):

endokrini poremećaji ( tireotoksikoza, hiperparatireoidizam, Cushingov sindrom)

reumatske bolesti

gastrointestinalni poremećaji (malapsorpcija, resekcija želuca, bolesti jetre)

maligne bolesti

neki lijekovi (kortikosteroidi, heparin)

Kliničke manifestacije osteoporoze:

klinički tiha bolest manifestna često postaje kada dodje do

preloma prelomi se događaju najčešće u području

kičme, kuka i ručnog zgloba prognoza: 50% pacijenata sa prelomom kuka

više ne hoda 25 % umire unutar 18 mjeseci

Dijagnostika osteoporoze:

RTG (kasna, gubitak kosti je već 25-30%)

ultrazvuk (skrining)

osteodenzitometrija

pretrage krvi (jonogram, koštani markeri)

Prevencija i terapija osteoporoze:

primarna prevencija (kod mladih žena)

sekundarna prevencija (u pre i perimenopauzalnom periodu, kod visokorizičnih grupa)

tercijarne mjere: kod pacijenata sa simptomima

Fizioterapija kod pacijenata sa osteoporozom

Kod kojih osoba se provodi fizioterapija?

1.osobe sa normalnom koštanom masom u cilju smanjenja rizika i osobe sa lakim gubitkom koštane mase (osteopenija)

2.osobe sa kliničkom dijagnozom osteoporoze bez preloma u anamnezi

3.osobe sa uznapredovalim promjenama kosti koje su najčešće već imale neki prelom

Prije početka terapije ocjenjuje se : visina težina pokretljivost grudnog koša cerviko – torakalni deformiteti pokretljivost lumbalne kičme ocjena snage i izdržljivosti ocjena balansa funkcionalna ocjena ocjena bola

1.Tretman preventivne grupe i grupe sa osteopenijom

Program vježbi : aerobne vježbe (skakanje i trčanje) aerobne vježbe (hodanje, ples) trening snage (kod mladih osoba koje više sjede) svi programi vježbi počinju od niskog (lakog) nivoa, sa postepenim povećanjem intenziteta

Mjere opreza: kod osoba koje pate od bolesti zglobova i kičme kod osoba koje ne mogu pravilno da izvedu vježbu kod osoba sa problemima karličnog dna

2. Tretman grupe sa osteoporozom bez preloma

Ciljevi :

održati snagu kosti spriječiti prelome poboljšati mišićnu snagu, balans i kondiciju poboljšati posturu poboljšati psihološko stanje edukovati pacijente smanjiti padove

Program vježbi :

ciljane mišićne grupe (mišići kuka, kvadriceps, fleksori stopala) koje su usmjerene na kosti sa najviše zahvaćene osteoporozom

vježbe sa opterećenjem tjelesnom težinom ( sa osloncem) koje su usmjerene na opterećenje kostiju najviše zahvaćenih osteoporozom (kičma, kuk, ručje)

vježbe primjeniti progresivno (od niskog nivoa postepeno povećevati intenzitet)

uporedo primjeniti dijetetski režim I medikamentoznu terapiju

Mjere opreza-izbjegavati :

fleksiju trupa pokrete rotacije(torzije) trupa podizanje tereta

3. Grupa sa teškim koštanim promjenama i prelomom

Ciljevi:

smanjenjenje padova prevencija budućih preloma balans/ koordinacija povećanje mišićne snage, elastičnosti, korekcija

posture reedukacija hoda psihološka podrška kontrola/ smanjenje bola

Program vježbi:

početi sa vježbama vrlo niskog intenziteta

za trening snage koristiti vrlo kratke krake poluge tereta ili otpor težine tijela

vježbe (ukoliko su pacijentu teške na strunjači) – da se izvode u vodi, uz postepeno povećanje otpora

svi programi vježbi treba da budu progresivni,u smislu povećanja intenziteta

ostale fizikalne procedure (hidroterapija,TENS, relaksacija, masaža, magnet, ES za ekstenzore kičme)

edukacija pacijenata (način života, dijetetski režim, mjere samopomoći, zaštitni položaji, vježbe u zajednici itd... )

Mjere opreza: ne raditi vježbe visokog intenziteta ostale mjere predostrožnosti kao za II grupu.

VERTEBRALNI BOLNI SINDROMI

VERTEBRALNI BOLNI SINDROMI

Anatomija i biomehanika kičme

Kičmu čine:

koštane strukture - pršljenovi mekotkivne strukture - diskovi, ligamenti,

mišići nervne strukture - kičmena moždina, nervni

korjenovi, spinalni nervi kičme

KIČMA (columna vertebralis)

Šuplji koštani organ koji čini osnovu tijela

Sastoji se od 33 ili 34 pršljena (vertebrae) i to:

7 vratnih (cervikalnih) 12 grudnih

(torakalnih) 5 slabinskih (lumbalnih) 5 krstačnih (sakralnih) 4 ili 5 trtičnih (kokcigealnih)

Svaki pršljen se sastoji od :

trupa (građen je od spužvastog koštanog tkiva koje na krajevima prelazi u kompaktno)

luka (arcus vertebrae) nadovezuje se prema nazad na trup, luk počinje korijenima

(pediculus arcus vertebrae)

nastavaka

Nastavci:

-šiljasti nastavci (processus spinosus) kao završeci lukova, štrče prema nazad

-poprečni nastavci (processus

transversus) usmjereni lateralno

-dva gornja (processus articulares superiores) zglobna nastavka

-dva donja (processus articulares inferiores) zglobna nastavka sa zglobnim plohama za zglob sa susjednim pršljenima

otvori pršljenova (foramen vertebrale)

postavljeni jedan iznad drugog tvore kanal (canalis vertebralis) u kom je smještena kičmena moždina

pojedine grupe pršljenova imaju posebne osobine po kojima se i razlikuju

Fiziološke krivine

Vratna lordoza

Grudna kifoza

Slabinska lordoza

Krstačna kifoza

Blaga grudna dekstroskolioza

Stabilizirajući sistem kičme

a) pasivni čine tijela pršljenova apofizni zglobovi zglobna kapsula ligamenti pasivna tenzija mišića

b) aktivni aktivni stabilizirajući sistem mišića

Dinamički vertebralni segment (pokretna jedinica kičme)

Čine ga:

dva susjedna pršljena 3 intervertebralna zgloba (diskalni i 2 fasetna

) meka tkiva diskusa, uzdužni ligamenti kapsula fasetnih zglobova

Prednji dio dinamičkog vertebralnog segmenta omogućava:

prenošenje opterećenja apsorpciju udara pokretljivost u svim segmentima

Zadnji dio dinamičkog vertebralnog segmenta:

Štiti kičmenu moždinu Usmjerava i ograničava pokrete

trupovi pršljenova su međusobno povezani međupršljenskom pločom - discus intervertebralis i prednjim i zadnjim vezama (ligamentima)

intervertebralni zglob je fibro/ kartilaginozni zglob

Intervertebralni disk je bikonveksna hrskavična ploča, sastavljena od:

anulus fibrosusa

nucleus pulposusa

Pokreti u intervertebralnom zglobu

Fleksija

nucleus pulposus ide prema nazad

prednja vlakna anulusa su komprimovana

zadnja vlakna anulusa su istegnuta

Ekstenzija

nucleus pulposus ide prema naprijed

prednja vlakna anulusa istegnuta

zadnja vlakna anulusa komprimovana

Rotacija

nucleus pulposus ide ka suprotnoj strani

vlakna anulusa su pod djelovanjem sile smicanja

Apofizni (fasetni) zglob je sinovijalni zglob Sastoji se od : zglobne površine gornjeg zglobnog nastavka

donjeg pršljena zglobne površine zglobnog nastavka gornjeg

pršljena

Pokreti: fleksija, ekstenzija, laterofleksija, rotacija

Degenerativne promjene dinamičkog vertebralnog segmenta

Događaju se u 3 faze:

1. degeneracija intervertebralnog diska - biohemijske i biofizičke promjene u disku

2. migracija nukleusa-fragmenti nukleusa ulaze u fisure anulusa

3. fibroza i regresija diska

VERTEBRALNI bolni sindrom

skup simptoma i znakova vezanih za kičmu bol sa ili bez iradijacije različita etiologija najčešći uzrok su degenerativne promjene kičme

Simptomi: lokalni udaljeni bez simptoma ( u 30 do 35 % slučajeva )

Fizoterapija vertebralnih bolnih sy.

fizikalni modalitet spiralna trakcija spinalna mobilizacija i manipulacije spinalne ortoze stabilizacija edukacija bolesnika

CERVIKALNI bolni sindrom

cervikalna kičma ima anatomske specifičnosti

prvi i drugi vratni pršljenovi se razlikuju od ostalih pršljenova

imaju unkovertebralne zglobove (od C2 do C7)

na poprečnim nastavcima imaju otvore za prolaz a. vertebralis i simpatičkih nerava

Bolesti i stanja praćena bolovima uvratu

degenerativne promjene vratne kičme (diskartroza,hernia diska, spondilartroza, unkartroza, spinalna stenoza)

upalne promjene vratne kičme (RA, ankilozantni spondilitis)

povrede vratne kičme (distorzije, hiperekstenzione povrede vrata)

miofascijalni sindrom

Pregled pacijenata sa cervikalnim sindromom

analiza hoda analiza posture položaj glave krivine kičme pokreti glave spazam i bolna osjetljivost mišića vrata pregled gornjih ekstremiteta

Klinička slika cervikalnog sindroma Lokalni simptomi i znaci:

bol mišićni spazam ograničeni pokreti krepitacije

udaljeni simptomi i znaci (radikularni)

-Senzitivni ( bolovi, parestezije)

-Motorni ( slabost, hipotonija, hipotrofija mišića

vertebrobazilarni i simpatički

Fizioterapija cervikalnog sindroma

Ciljevi: smirenje bola smanjenje mišićnog spazma uspostavljanje normalne pokretljivosti povećanje snage i izdržljivosti mišića prevencija recidiva

a) u akutnoj fazi

mirovanje (imobilizacija) fizikalna terapija (krioterapija, blaga toplota) blage izometričke kontrakcije (svih grupa

mišića vrata) relaksacija – pendularna mobilizacija na distanci (pokreti torakalne

kičme, ramenog pojasa, respiratorni pokreti) "buđenje mišića"(pokreti očiju) edukacija o zaštitnim položajima

b) u subakutnoj fazi postupna mobilizacija vrata i ramena bezbolne izometričke kontrakcije u različitim

sektorima (kontrakcija / opuštanje) uz manuelni otpor

mobilizacija na distanci vježbe istezanja (trapezius,

sternocleidomastoideus ) fizikalna terapija (analgetska, antiinflamatorna,

blaga toplota)

c) u hroničnoj fazi

fizikalna terapija (masaža, UZ, toplota, balneo) uspostavljanje pokretljivosti vratne kičme (pasivno/aktivno) jačanje mišića (vrata, skapularne i

periskapularne regije, GE) vježbe snage, izdržljivosti vježbe relaksacije posturalna korekcija koordinacija mišića vrata, trupa i GE edukacija pacijenata

LUMBALNI bolni sindromEtiologija: degenerativna oboljenja kičmenog stuba statički poremećaji povrede kičmenog stuba kongenitalni poremećaji kičmenog stuba oboljenja kičmenog stuba (upalna, metabolička, infektivna, tumori)

Klinička slika lokalni simptomi i znaci (vezani za kičmu) udaljeni simptomi i znaci (vezani za

iritaciju spinalnih korjenova)

Klinički oblici lumbalnog sindroma akutni lumbalni sindrom hronični lumbalni sindrom postoperativna stanja (stanja nakon

opercije discus herniae, spondilodeze)

Pregled pacijenata sa lumbalnim sindromom

HOD (antalgičan, peronealan, mogućnost hoda na prstima i petama )

POSTURA (nagib karlice, krivine kičme u sagitalnoj i frontalnoj ravnini, dužina DE)

POKRETI kičme i kukova

MIŠIĆNI STATUS

-bolna osjetljivost i spazam-hipotonija, hipotrofija (trbušni, leđni, glutealni,kvadriceps, zadnja loža natkoljenice, mišići pokretači stopala i prstiju)-skraćenje (PVM, illiopsoas, zadnja loža natkoljenice)-snaga (MMT)

NEUROLOŠKI STATUS

Ciljevi fizioterapije u različitim fazama lumbalnog sy.

U akutnoj fazi

Ciljevi:

ublažiti i otkloniti bol zaštititi kičmu (edukacija o zaštitnim položajima)

Fizioterapija:

mirovanje u antalgičnom položaju (što kraće) fizikalna terapija (analgetska) kineziterapija aktivna kontrolisana mobilizacija susjednih segmenata (fleksija DE) statičke kontrakcije trbušnih mišića

U subakutnoj fazi

Ciljevi: postepeno vraćanje dnevnim aktivnostima (uz mjere

zaštite kičme)

Fizioterapija:

vježbe relaksacije, hidrokineziterapija, fizikalna th. fiksacija lumbalne regije (lumboplelvična reedukacija) jačanje trbušne, glutealne, leđne muskulature edukacija o zaštitnim položajima kineziterapija ev. motornog deficita (peroneus, tibialis) stajanje i hod

U hroničnoj fazi Ciljevi:

funkcionalno poboljšanje sprečavanje recidiva održavanje snage, izdržljivosti i elastičnosti mišića trupa i

ekstremiteta usavršavanje naučenih položaja, pokreta mjere zaštite kičme u svakodnevnom životu (edukacija

pacijenata)

Fizioterapija u hroničnoj fazi:

vježbe elastičnosti (istezanje skraćenih mišića) vježbe jačanja (snaga, izdržljivost) mišića

"prirodnog korzeta" posturalne vježbe vježbe mišićne koordinacije vježbe relaksacije opšte kondicioniranje uvježbavanje fizičkih aktivnosti (uz zaštitu kičme

tokom aktivnosti)

Edukacija pacijenata sa lumbalnim sindromom se provodi:a) tokom individualnog tretmanab) kroz "školu leđa“

Škola leđa se sastoji od: teoretskih predavanja, informacija o uzrocima,

građi kičme, načinima liječenja, mjerama samopomoći

učenja vježbi učenja zaštitnih položaja i pokreta učenja relaksacije

Fizioterapija nakon operativnog liječenja

diskus hernije

U I sedmici:

njega (položaj u krevetu, okretanje u bloku) učenje srednjeg položaja (nagib karlice) statičko jačanje mišića (gluteusi, abdominalni,

spinalni, kvadriceps) mobilizacija distalnih segmenata respiratorne vježbe ustajanje iz ležećeg položaja

U II sedmici:

ustajanje iz ležećeg u stojeći položaj(ne sjedenje!!!)

učenje tehnika fiksacije lumbalne regije

početak jačanja abdominalnih mišića (uz fiksaciju lumbalne regije)

U III i IV sedmici : progresija ka kineziterapijskom programu kakav

se primjenjuje u subakutnoj fazi lumbalnog sy.

Od IV do VIII sedmice nakon operacije i dalje kineziterapijski program koji odgovara

programu u subakutnoj fazi lumbalnog sy. uz opreznu progresiju

Dva mjeseca nakon operacije može se primjeniti kompletan program kineziterapije zahronični lumbalni sy.

Fizioterapijski program zavisi od: stepena oštećenja tkiva uslijed kompresije

vrste operacije

patologije kičme (artroza)

opšteg stanja pacijenta

uslova za rehabilitaciju

stava neurohirurga

BOLNI SINDROMI MEKIH TKIVA

BOLNI SINDROMI MEKIH TKIVA

A.LOKALNI -bursitis -tenosynovitis -entezopatijeB.REGIONALNI -miofacijalni bolni sindrom -kompleksni regionalni bolni sindromC.GENERALIZOVANI -sindrom fibromialgije -sindrom hroničnog umora

MIŠIĆNI BOLNI SINDROMI

1.Miogeloze2.Fibrozitis3.Miofascijalni bol

Fiziologija mišićnog bola

mehanizam mišićnog bola nije dovoljno razjašnjen stimulus za bol je mehaničko oštećenje vezivnog

tkiva oko mišićnih ćelija ili hemijske promjene sredine

Karakteristike bola: difuzan je ima predvidljivu distribuciju za određeni mišić ima segmentnu distribuciju (miotomsku) stimulus može izazvati bol koji se širi na više

segmenata bol se osjeća kao duboki pretpostavka: bol iz mišića i dubokih struktura putuju

istim putem u CNS-u

1.Miogeloze

otvrdnuća ili noduli u bolnim mišićima otkrivaju se palpacijom hipoteza “koloidnog stanja“ citoplazme mišića

Današnji pojam miogeloze:lokalizovani mišićni bol u nejasno definisanimpatološkim oblastima u mišiću(bolne tačke ili noduli)Terapija:masaža sa ciljem “razbijanja“otvrdnuća

2. Fibrozitis

vanzglobni reumatizam kao poremećaj vezivnog tkiva, a ne mišića

noduli su: - proizvod inflamacije u vezivnom tkivu

(edem i eksudat) - hipertonus ili spazam uslijed

neuromišićne disfunkcije nolne tačke – često na tipičnim mjestima za

nodule biopsija opipljivih nodula: normalno tkivo

3.Miofascijalni bolni sindromiSimons (1999)-Dg kriterijumi: regionalni tjelesni bol i ukočenost ograničeni pokreti pogođenog mišića “trigger points“(bolne tačke koje izazivaju bol u

udaljenim regijama) “zategnute trake“ lokalna reakcija u vidu kontrakcije (“twich“reakcija) povlačenje simptoma nakon anestezije “trigger

tačke"

"spazam" mišića – hiperaktivnost mišića uzrokovana povredom (često neznatnom) psihičkim faktorima,itd...

bol – spazam – bol zacarani krug

Koncept miofascijalnog bola

"Trigger points“ bolne tačke koje izazivaju bol u udaljenim

regijama Lociraju se palpacijom opuštenog mišića koji je

pasivno istegnut tačke<1 cm2 patofiziologija: nije u potpunosti razjasnjena

( disfunkcija motorne ploče? uloga neuromišićnog vretena? )

"Zategnute trake" grupa skraćenih mišićnih vlakana “Trigger points“ se nalaze u zategnutim

trakama trake se palpiraju klizanjem kože i potkožnog

tkiva u odnosu na vlakna mišića palpacijom duž trake nađe se najbolnija

tačka- “trigger point “

Patofiziologija miofascijalnih bolnih sindroma

Hipoteza(Traveli i Simons): Akutno mišićno naprezanje ↓ Oštećenje mišića u lokalizovanoj oblasti ↓ Narušavanje integriteta sakroplazmatskog retikuluma ↓ Oslobađanje Ca jona ↓ Održavanje kontrakcije ↓ Povećano naprezanje mišića ↓ Oslobađanje Ca jona, itd. (+ trošenje ATP)

Popratne pojave miofascijalnih bolnih sy.:

poremećaj sna (neokrepljujući san)-60-90% umor -75-100% ukočenost-75-90% kognitivna disfunkcija emocionalni distres (depresija-40-70%) Bolnost

kožnog nabora tenzione glavobolje-45-75% parestezije sindrom iritabilnog kolona-35-50%

Fizioterapija miofascijalnih bolnih sindroma i fibromialgija

1. Terapija motorne disfunkcije - ublažavanje bola - uspostavljanje obima pokreta - uspostavljanje normalne neuromišićne funkcije - opšte kondicioniranje

2. Lokalna terapija

3. Eliminacija doprinosećih faktora (loš san, loša postura, stres, radno mjesto)

primjena toplote strečing relaksacija biofidbek trening (normalan tonus u mirovanju,

odsustvo kokontrakcije agonista i antagonista) aerobno kondicioniranje “Spray and strech“ (produženo istezanje mišića) laser, UZ, magneto-terapija lokalne infiltracije edukacija pacijenta

Generalizovani sindrom prekomjerne upotrebe

povreda uslijed prekomjerne upotrebe ("overuse injury","repetitive strain injury“-RSI)

i kod dobro utreniranih mišića uslijed repetitivne upotrebe mišića

uzrok:mikrotrauma koja prevazilazi sposobnost mišića za oporavak

Sindrom prekomjerne upotrebe-uzroci

prekomjerna kontrakcija proksimalnih stabilizatora koja nije u skladu sa preciznim pokretima distalnih segmenata

kombinacija psihičkog stresa i preciznih pokreta

nedostatak koordinacije pokreta i ko-kontrakcija agonista-antagonista

ekscentrični rad (mali broj angažovanih mišićnih vlakana-velika opterećenja)