Багшийн зөвлөмж

А. Хэмнэл түүний багцлал, хэмнэлийн цээж бичиг \хэмнэлээр алга таших,хэмнэлийн тэмдэглэгээг үгийн харалдаа зөв байрлуулан бичих,хүчтэй ба сул хувийг тэмдэглэх, хэдэн хувьт хэмнэл болох, тэмдэглэснээ тайлбарлах\

1.Тэвэр дүүрэн навч

Тэнгис дүүрэн завь

1. Хангайн сор ногооХалиун бор согоо

1. Авдар дээр Алтан аяга

1. Ус арвин булагҮс арвин булга

1. Мөсөн дээр Мөнгөн аяга

1. Цав цагаан Цасан хүн

1. Нов ногоонГацуур мод

1. Тэнгэрт нар гарлааТэнгист загас харлаа

1. Өнгийн солонго гялс Өргөн говь мэлс

1.

Мэнд,

Бат,

Намуунаа,

Билгүүн,

Монхоодой,

Мишээл,

Урнаа,

Оргил.

1.

Хулан

Дөлгөөн

Хонгор

Бөмбөр

Нүд

Чих

сормуус

1.

гар

хөл

толгой

хүзүү

хөмсөг

Цэнгэл

Тогтох

Хөгжим

Бөмбөг

1. Хүн ахтайДээл захтай

1. Эрхийг сурахаар Бэрхийг сур

1. Цас цагаанЦаас цагаан

1. Тэнгэр одоор баян Далай усаар баян Газар үндсээр баян

1. Жижигхэн гацуурханӨвөл хүйтэн юм даа

1. Цагаан тахиаНогоон сүүлтэй

1. Эрхийн чинээ биеТогоон чинээ толгой

1 3 2 3 1 5 4 33

2 15 1

53 2342 11

1. Хаданд хагд ногоонШүрэнд номин ногоонУсанд замаг ногоон

1. Дээрээ дэн шаргаДундаа дун цагаанДоороо азай буурал

1. Эрдэмт хүнУлсын чимэг

1. Цас цагаан цаас цагаанЦас цаас цав цагаан

1. Тоон илэрхийллийг эгшгийн нэрэнд хөрвүүлж хэмнэлээр дуулаарай.

1. Тоон илэрхийллийг эгшгийн нэрэнд хөрвүүлж хэмнэлээр дуулан дахилтын тэмдгийг олж бич.

Б. Үндсэн 7 эгшиг, түүнийг нэрлэх, ялгах, байрлуулах.

2. Үндсэн 7 эгшгийг нэрлэж, өгсөх дарааллаар бич?

2.Үндсэн 7 эгшгийг нэрлэж, уруудах дарааллаар бич?

2.Дэвсгэр шугамыг хаанаас нь эхлэн дугаарлах вэ?

2.Нэмэлт шугам дээр ямар нот байрлах вэ?

2.Дахилтын тэмдгийг олж дугуйл.

А. Б. В. Г.

2.Ре эгшгээс дараагийн ижил нэртэй эгшиг хүртэл өгсөх дарааллыг бич?

2.Соль эгшгээс дараагийн ижил нэртэй эгшиг хүртэл уруудах дарааллыг бич?

2.Өгөгдсөн эгшгийг тоон ба үсгэн илэрхийлэлд хөрвүүлж график дүрслэлээр бич?

ДО, МИ, РЕ, МИ, ДО, СОЛЬ

2.Өгөгдсөн эгшгийг тоон ба үсгэн илэрхийлэлд хөрвүүлж график дүрслэлээр бич?

СОЛЬ, СИ, ФА, РЕ, ЛЯ, ДО

2.Өгөгдсөн эгшгийг тоон ба үсгэн илэрхийлэлд хөрвүүлж график дүрслэлээр бич?

МИ, ЛЯ, ДО, ФА, РЕ, СИ

2.“До”эгшгийг нэрлэж, дэвсгэр шугам дээр бүтэн нотоор байрлуулж үсэг, үе, тоон тэмдэглэгээгээр бичиж, төгөлдөр хуурын даралт дээр тэмдэглэн хэлнэ үү?

2.“Ми”эгшгийг нэрлэж, дэвсгэр шугам дээрдөрөвт нотоор байрлуулж үсэг, үе, тоон тэмдэглэгээгээр бичиж , төгөлдөр хуурын даралт дээр тэмдэглэн нэрлэнэ үү?2.“Соль” эгшгийг нэрлэж, дэвсгэр шугам дээр хагас нотоор байрлуулж үсэг, үе, тоон тэмдэглэгээгээр бичиж , төгөлдөр хуурын даралт дээр тэмдэглэн нэрлэнэ үү?2. Дараах хэмнэлийг зөв холбоно уу?

- наймт

- хагас

- бүтэн

- Дөрөвт

2.Зөв холболт хийгээрэй.

Оркестр Хоршил

Квартет Чуулга

Ансамбль Найрал дуу

Трио Найрал хөгжим

Дуэт Дөрвөл

Хор Гурвал

2.Утга санааг биеийн хөдөлгөнөөр дамжуулан илэрхийлэхийг .....................гэнэ.

2.Жигд хэмнэлтэй, эрч хүчтэй, урам зоригтой, алхахад тохиромжтой тэгш аялгууг .......................гэнэ.

2.Аялгуу шүлэг хоёр нийлж ....................үүснэ.

2.Аялгууны удаан түргэний хэмжээг .......................гэнэ.

2.Дуу авианы чанга сул эгшиглэлтийг .........................гэнэ.

2.Бодлогыг зөв бодоорой.

2.Дараах үгүүдийг уншаад юу заасан нэр болохыг тайлбарлаад бүлэглэж бичээрэй.

1. Бүтэн нот2. Чанга3. Хагас нот4. Хурдан5. Зөөлөн6. Ми7. Удаавтар8. Соль9. Наймт нот

10. Чангавтар11. Удаан12. Ля13. Дөрөвт нот14. Ре15. Чангаас аяар

1....................... 2........................ 3........................ 4..........................

2.Бодлогыг зөв бодоорой.

2.Бодлогыг зөв бодоорой.

2.Оновчтой зөв хариултыг сонгож дугуйл.

2. Оновчтой зөв хариултыг сонгож дугуйл.

Эгшиг

Ля

ЧангаХатуу

2.Илүүц үгийг олж тэмдэглэ.

2.Илүүц үгийг олж тэмдэглэ.

Өнгө аяс

Сул

ЧангаХурц ширүүн

Бүүвэйн дуу

Уянгалаг

Түгшүүртэй

Зөөлөн

Намуун тайван

2.Нотнуудыг ажиглаарай. Ямар чиглэлд хөдөлж байна вэ? Дэвсгэр шугамд байрлуулаарай.

2.Нотнуудыг ажиглаарай. Ямар чиглэлд хөдөлж байна вэ? Дэвсгэр шугамд байрлуулаарай.

МАРШ

ГУНИГТАЙ

БАДРАНГУЙ

ЧАНГА

ХҮЧТЭЙ ЗОРИГТОЙ

Хөгжмийг: Б.Дамдинсүрэн, Л.МөрдоржШүлгийг: Ц.Дамдинсүрэн

Монгол Улсын Төрийн Дуулал

Дархан манай тусгаар улсДаяар Монголын ариун голомтДалай их дээдсийн гэгээн үйлсДандаа энхжиж үүрд мөнхжинө

Хамаг дэлхийн шударга улстайХамтран нэгдсэн эвээ бэхжүүлжХатан зориг бүхий л чадлаарааХайртай Монгол орноо мандуулъя

Өндөр төрийн минь сүлд ивээжӨргөн түмний минь заяа түшижҮндэс язгуур хэл соёлооҮрийн үрдээ өвлөн өвлөн бадраая

Эрэлхэг Монголын золтой ардуудЭрх чөлөө жаргалыг эдлэвЖаргалын түлхүүр хөгжлийн тулгуурЖавхлант манай орон мандтугай.

Хөгжмийг: Ц.НамсрайжавШүлгийг: Ж.Бадраа

Халуун элгэн нутагЭлэг зүрхнээс уяатайЭнхрий монгол нутаг миньЭцэг эхээс заяатайЭрдэнийн алтан өлгий минь

Цэцгийн шимийг тэтгэсэнЦэнгэлийн хавар айлчлахадМөрөн гол нь дуугаа дуулжМөнх сарьдаг нь мишээдэг

Сэрүүн салхи сэвшүүлээдХацар нүүрийг үнсэн байжСэтгэл дотрыг ариулсанХалуун элгэн нутаг минь

Хөгжмийг багш Ш.АриунчимэгШүлгийг багш Б.Дэлгэр

Манай сургуульХонхны дуугаар сэтгэл хөглөнХором бүхэн нь мэлмий нээсэнГэнэн балчир хүүхэд насны миньГэгээлэг бүхнийг тээж өртөөлсөнДХ: Баатар хот Москва алдартай

Бат найрамдлын ариун бэлэгдэлУлсын тэргүүний 33-р сургуульУхаарал тэлсэн бидний өргөө

Ачлалт эрдмийн шимийг хүртээжАж амьдралын учгийг атгуулсанӨөдлөн дэвжихийн замыг заасанӨглөг буяны дундаршгүй өргөөДХ: Баатар хот Москва алдартай

Бат найрамдлын ариун бэлэгдэлУлсын тэргүүний 33-р сургуульУхаарал тэлсэн бидний өргөө

Амраад ирэхийн тэрхэн зуурБие биенээ үгүйлэн санадагХожмын өдрүүдийн заяаг түшилцэхХоворхон тохиох андуудыг учруулсанДХ:

1. Л.Мөрдорж “Ган зам”

В

В

В

Нэр........................ Хөгжмийн зохиолч........................ Хөгжмийн зэмсэг ...\Үлээвэр найрал хөгжим..\ Аялгууны хүч....\Аяараас чанга , чангаас аяар...\ Аялгууны хурд...\Хурдавтар..\ Өнгө будаг...\Хурц тод...\ Галт тэрэгний хөдөлгөөнийг юунаас олж мэдэрч байна вэ?...\хэмнэл..\ Хөгжмийн зохиолыг сонсоод юу дүрслэгдсэн бэ?......

Алсаас галт тэрэг хурдалсаар зогсолтгүй урагшаа тэмүүлэн дэргэдүүр өнгөрөн, холдон одож буй галт тэрэгний зогсолтгүй хөдөлгөөнийг хөгжмөөр дүрсэлсэн байна.

2. Э.Чойдог “Жалам хар” Нэр...”Жалам хар” бүжгийн хөгжим Хөгжмийн зохиолч........................ Хөгжмийн зэмсэг.....\Ардын найрал хөгжим..\ Аялгууны хүч......\Чанга..\ Өнгө будаг....\Тод\ Утга санаа дүрслэл.....................

Хатирч, давхиж, алхуулж, шогшиж яваа морьтой хүнийг хөгжмөөр дүрслэн илэрхийлсэн. Аялгууны хурд? Бүжгийн хөгжим хэдэн хэсэгтэй вэ?

ХУРДАН -

УДААН - - үсгээр тэмдэглэлээ

ХУРДАН

УДААН

ХУРДАН

УДААН

ХУРДАН

ХУРДАН

В

3.Ц.Намсрайжав “Говь гурван сайхан”

Нэр........................ Хөгжмийн зохиолч........................ Хөгжмийн зэмсэг.....\Симфони найрал хөгжим...\ Аялгууны хүч...\сулавтар\ Аялгууны хурд....\дунд зэрэг, хурдан\ Аялгууны шинж төрх.. \уянгалаг тайван, намуун, зөөлөн\ Өнгө будаг...\гэгээлэг, байгалийн өнгө..\ Хөгжмийн зохиолыг сонсоод юу дүрслэгдсэнийг зөв нөхөн бичээрэй.

- Эх говийн цэлгэр.................................., хүн ардын тэнүүн ........................... уяруун тансаг .............................. дүрсэлжээ. \ эгшиглэнгээр, уужим тал, сэтгэлийг \ \багш өгөгдсөн шүлгийг сурагчаар сонгуулна\Говь гэмээнэ говь билээГовь заримдаа улайссан тогоо шиг ууршин байдагГолио царцаа нь хуурсан тариа шиг үсчин байдагГовь гэмээ нь говь билээ \зургийг сонгуулах ба график дүрслэл хийлгэнэ\ \СБхуудас 33\

4.Б.Дамдинсүрэн “Хэнтий өндөр ууланд”

Нэр... Хөгжмийн зохиолч........................ Хөгжмийн зэмсэг.....\Симфони найрал хөгжим..\ Аялгууны хүч......\Чанга сул..\ Аялгууны хурд...\Удаан хурдан\ Өнгө будаг....\гэгээлэг байгалийн өнгө\ Аялгууны шинж төрх...\уянгалаг, тэмүүлэлтэй , тайвшруулсан\. Утга санаа дүрслэл.....................

Сонссон хүн бүхэнд өөрийн эрхгүй монгол нутгийнхаа үзэсгэлэнт байгалийг тэр дундаа сүрлэг сайхан уулсын ан амьтан, жигүүртэн шувууд,монгол хүний өдөр тутмын ажил хөдөлмөр баяр хөөрийг илтгэсэн буюу энэ бүгдийг хөгжмөөр дүрслэн илэрхийлжээ.

ХУРДАН -

УДААН - - үсгээр тэмдэглэлээ

В

В

В

В

5.МА-ын аялгуу \татлага\ “Буйлган шарын явдал”

Нэр........................ Хөгжмийн зохиолч........................ Хөгжмийн зэмсэг....\Морин хуурын татлага\ Аялгууны хүч...\сулавтар..\ Аялгууны хурд...\дунд зэрэг, удаавтар\ Өнгө будаг.....\бүүдгэр, бүрхэг\.......................... Аялгууны шинж чанар...\ уйтгартай, өрөвдмөөр,уярам,санагалзсан\ Хөгжмийн зохиолыг сонсоод юу дүрслэгдсэн бэ?

Монгол ардын аялгуу дуунаас сэдэвлэн эх үрийн сэтгэлийг илэрхийлсэн энэ зохиолд эх үрийн хагацал зовлон, өнчрөн хоцрохын хөөрхийлөлтэй байдлыг мал амьтнаар төлөөлүүлэн морин хуур хөгжмөөр дүрслэн илэрхийлжээ.“Их үдийн говь”Их үдийн говьд ингэн тэмээ буйлахадЭвий хөөрхий ботгохон эхийнхээ дуунаар сэртэс хийвЭлстэй хөндийг тоосортол цахилаад очъя гэхнээЭрчтэй суран аргамжаа сунан сунавч богинодовХагас өдрийн бэлчээрээс үрээ санаад эргэхХалуун сүүт амьтны эх нулимс мэлтрүүлж ирэв үү?Хүзүү сунган тэмүүлж хүлээж ядсан ботгохонХүний нялх үр шиг уяа тэнцэн дэрвэлзэв.

6.К.Сен-Санс “Хун”

Нэр........................ Хөгжмийн зохиолч........................ Хөгжмийн зэмсэг.....хийл..\хуучир\ \морин хийл\ Аялгууны хүч...\сулавтар\

ХУРДАН

УДААН

ХУРДАН

УДААН

УДААН

ХУРДАН

УДААН

ХУРДАН

Аялгууны хурд..\удаан\ Өнгө будаг....\гэгээлэг\ Аялгууны шинж...\уянгалаг, тайван намуу, зөөлөн,гоёмсог\ Хөгжмийн зохиолыг сонсоод юу дүрслэгдсэн бэ?

Уран сайхан хүзүүгээ бардам өргөн, нуурын мандалд намуун зөөлнөөр хөвөх, үзэсгэлэнт цагаан хун шувууг амьдралд тэмүүлж байгаагаар хөгжмийн эгшгээр дүрслэн илэрхийлжээ.

7. Л.В.Бетховен “Элизад”

Нэр........................ Хөгжмийн зохиолч........................ Хөгжмийн зэмсэг....\төгөлдөр хуур\.. Аялгууны хүч......\чангавтар\ Аялгууны хурд...\дунд зэрэг\ Өнгө будаг...\гэгээлэг\ Аялгууны шинж төрх..\тэмүүлэлтэй,урагшилсан\ Хөгжмийн зохиолыг сонсоод юу дүрслэгдсэн бэ?

Элизад гэдэг бүсгүйн гэгээлэг амьдралыг уран яруу тодоор хөгжмийн эгшгээр илэрхийлсэн. \дүрслэлийг уран зургаас сонсож олох\

8. Л.В.Бетховен “Баяр баяслын дуулал”

Нэр........................ Хөгжмийн зохиолч........................ Хөгжмийн зэмсэг..\симфони найрал хөгжим, найрал дуу\. Аялгууны хүч..\чанга\ Аялгууны хурд..\дунд зэрэг\ Өнгө будаг...\ харанхуйгаас гэрэл гэгээ рүү тэмүүлсэн,\ Аялгууны шинж төрх..\баатарлаг,эрч хүчтэй, уриалсан\ Хөгжмийн зохиолыг сонсоод юу дүрслэгдсэн бэ?

Л.В.Бетховены IX симфоны \баяр баяслын дуулал уриатай төгсгөлийн анги\ \багш СБ-н 35-р хуудсанд байгаа график зураглал дээр нотны эгшгийг бичүүлж дуулуулна.\

9. А.Хачатурян “Сэлэмт бүжиг”

Нэр........................ Хөгжмийн зохиолч........................ Хөгжмийн зэмсэг....\Цохиур хөгжмийн зэмсгүүд\ Аялгууны хүч..\Чанга\ Аялгууны хурд...\Хурдан\ Өнгө будаг...\гялалзсан, хурц тод\ Аялгууны шинж төрх..\эрэмгий дайчин,эрч хүчтэй\ Хөгжмийн зохиолыг сонсоод юу дүрслэгдсэн бэ?

А.Хачатуряны “Гаянэ” бүжгэн жүжгийн “Сэлэмт бүжиг” нь дундад азийн орнуудын уулын эрчүүдийн зоримог хурц эрэмгий зан, дайчин цоглог шинжийг агуулсан хурц тод хэмнэлтэй, сэлэм барин гялалзуулж, өлмий дээрээ үсрэн бүжих эрчүүдийг цохиур хөгжмийн зэмсгүүдээр уран тодоор дүрслэн илэрхийлжээ.

10. Э.Григ “Өглөө”

Нэр........................ Хөгжмийн зохиолч........................ Хөгжмийн зэмсэг....\Симфони найрал хөгжим\ Аялгууны хүч? Хөгжимд нар мандахыг дүрсэлж болох уу? Ямар өөрчлөлт хөдөлгөөн гарах вэ? Аялгууны хурд....\удаан\ Өнгө будаг....\гэгээлэг байгалийн өнгө\ Аялгууны шинж чанар..\намуун зөөлөн, уянгалаг, эрч хүчтэй тэмүүлэлтэй\ Хөгжмийн зохиолыг сонсоод юу дүрслэгдсэн бэ?

Шөнийн нам гүн байдлаас үүр цайж, нар мандахад ан амьтан жигүүртэн шувууд, ургамал амьтан ба байгаль дэлхий сэргэж буйг хөгжмөөр нүдэнд харагдтал уран тод илэрхийлжээ. \багш тохирсон шүлгийг сонгож олуулна\Байгаль ба хөгжимХөгжим - бидний эргэн тойрон, миний дотор ч бийХөгжим – шувуудын жиргээн, хотын шуугианд ч бийХөгжим- чимээгүй өвс, цэцгийн дэлбээнд ч бий.Хөгжим- цэлмэг тэнгэр, мандах нарны туяанд ч бийХөгжим- хүний амьдралын мөнхийн дагуул \СБ хуудас 34,47,50\