40 lat oŚrodka badawczo rozwojowego urzĄdzeŃ … · 40 lat oŚrodka badawczo- ... mieszczą się...

Szybkobieżne Pojazdy Gąsienicowe (24) nr 1, 2009

Doc. dr inż. Henryk KNAPCZYK , inż. Bogdan SZUKALSKI – Ośrodek Badawczo Rozwojowy

Urządzeń Mechanicznych „OBRUM” sp. z o.o., Gliwice

Henryk KNAPCZYK

Bogdan SZUKALSKI

40 LAT OŚRODKA BADAWCZO-ROZWOJOWEGO URZĄDZEŃ

MECHANICZNYCH OBRUM W SŁUŻBIE WOJSKA POLSKIEGO Streszczenie: W artykule przedstawiono historię OBRUM sp. z o.o. i dorobek naukowo-techniczny, który

powstał w 40-leciu działalności. Omówione zostały najważniejsze etapy w historii Ośrodka. Przedstawiono

opracowane w Ośrodku wyroby, stanowiące istotny wkład w rozwój techniczny Wojska Polskiego.

Słowa kluczowe: przemysłowy potencjał obronny kraju, prace badawczo-rozwojowe i wdrożeniowe Ośrodek

Badawczo-Rozwojowy Urządzeń Mechanicznych OBRUM oraz OBRUM sp. z o.o.

Rys. 1. Siedziba OBRUM sp. z o.o.

Historię obecnego Ośrodka Badawczo-

Rozwojowego Urządzeń Mechanicznych

OBRUM spółka z ograniczoną

odpowiedzialnością tworzyli ludzie, po

których pozostał znaczący dorobek

naukowo-techniczny. Czterdzieści lat

firmy to tak jak w życiu człowieka lata

lepsze i gorsze.

Niezaprzeczalnym sukcesem Ośrodka jest

utrzymanie w tym długim okresie kadry

wysoko wykwalifikowanych specjalistów

konstruktorów i badaczy.

Ośrodek Badawczo-Rozwojowy Urządzeń Mechanicznych OBRUM w Gliwicach

rozpoczął działalność w 1968 roku jako Zakład Produkcji Doświadczalnej przy ówczesnych

Zakładach Mechanicznych „ŁABĘDY”, pod nazwą „OBRUM” pojawił się w 1976 roku na

mocy Zarządzenia nr 5/Org/76 Ministra Przemysłu Maszynowego jako unikalna placówka

naukowa i badawczo-rozwojowa w kraju. Kolejnym kamieniem milowym był 1986 rok, od

kiedy to OBRUM funkcjonował jako w pełni samodzielna państwowa jednostka organizacyjna

działająca w oparciu o przepisy ustawy z dnia 25 lipca 1985 roku o Jednostkach Badawczo-

Rozwojowych. W 1987 roku Decyzją Przewodniczącego Komitetu Obronnego Rady Ministrów

OBRUM uzyskał „Status Jednostki Badawczo-Rozwojowej Przemysłu Obronnego”.

Do końca marca 2008 roku OBRUM funkcjonował jako jednostka badawczo-rozwojowa

zaliczona do przedsiębiorstw o szczególnym znaczeniu gospodarczo-obronnym, co potwierdza

fakt umieszczenia Ośrodka w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady

Ministrów z dnia 1 lutego 2002 roku w sprawie wykazu przedsiębiorców o szczególnym

znaczeniu gospodarczo-obronnym, a także wykazie podmiotów prowadzących działalność na

potrzeby bezpieczeństwa i obronności państwa oraz realizujących obrót z zagranicą towarami,

technologiami i usługami o znaczeniu strategicznym dla bezpieczeństwa państwa, a także

40 lat OBRUM sp. z o.o. w służbie wojska polskiego

utrzymania międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa, określonym rozporządzeniem Rady

Ministrów z dnia 15 kwietnia 2003 roku.

Z dniem komercjalizacji OBRUM sp. z o.o. uzyskał z mocy prawa status Centrum

Badawczo-Rozwojowego, na podstawie ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o niektórych formach

wspierania działalności innowacyjnej (Dz. U. Nr 179, poz. 1484, z późniejszymi zmianami),

co pozwala Spółce kontynuować działalność naukowo-badawczą i rozwojową w

dotychczasowym zakresie.

Obecnie Funkcję nadzoru nad OBRUM sp. z o.o. wykonuje Minister Skarbu Państwa.

Od 1996 roku Ośrodek jako jedna z pierwszych Jednostek Badawczo-Rozwojowych

posiada wdrożony System Zarządzania Jakością zgodny z normą PN-ISO 9001:2001, system

NATO AQAP-2110 oraz Wewnętrzny System Kontroli - WSK.

Rys. 2. Uzyskane certyfikaty Systemu Zarządzania Jakością

OBRUM sp. z o.o. uzyskał także następujące uprawnienia:

Koncesję na prowadzenie działalności gospodarczej w zakresie wytwarzania i obrotu

bronią,

Świadectwo Wiarygodności przyznane przez Narodowego Dyrektora Uzbrojenia,

kod NATO - podmiotu gospodarki narodowej NCAGE 0225H.

Rys. 3. Kopie dokumentów upoważniających do działalności z obszaru obronności

Henryk KNAPCZYK, Bogdan SZUKALSKI

OBRUM sp. z o.o. z jednostki stanowiącej u zarania działalności tzw. zaplecze

badawczo-projektowe i wdrożeniowe dzisiejszych Zakładów Mechanicznych „BUMAR-

ŁABĘDY” S.A., stał się nowoczesnym wiodącym Ośrodkiem, w zakresie konstruowania, badań

i rozwoju, a także produkcji jednostkowej i małoseryjnej uzbrojenia pancernego oraz sprzętu

inżynieryjnego.

Od początku istnienia działalność OBRUM sp. z o.o. obejmuje procesy twórcze

wyrobów w pełnym cyklu realizacji, poczynając od koncepcji opracowań, poprzez etapy analiz

naukowych, opracowań konstrukcyjnych i badawczo-rozwojowych, aż do wdrożenia wyników

do produkcji seryjnej nowych wyrobów. Wdrożenia realizowane są w oparciu o własny

potencjał produkcyjny, jak i we współpracy z innymi podmiotami gospodarczymi.

Procesy realizacyjne nowych i zmodernizowanych wyrobów obejmują:

- analizy i opracowywanie założeń oraz dokumentacji konstrukcyjnej,

- wykonywanie modeli i prototypów,

- prowadzenie badań,

- wykonywanie serii próbnych i informacyjnych,

- opracowywanie końcowej dokumentacji technicznej, wykonawczej i obsługowej,

- współudział i nadzór przy wdrożeniach.

Najważniejsze przedsięwzięcia OBRUM sp. z o.o., stanowiące istotny wkład w obronność kraju

mieszczą się w trzech podstawowych grupach zagadnień, w zakresie których Ośrodek szczyci

się niebagatelnymi i niekwestionowanymi osiągnięciami. Wynikiem zrealizowanych prac są

52 znaczące projekty wyrobów.

Rys. 4. Zrealizowane projekty – schemat poglądowy

Do pierwszej grupy należą wdrożenia zakupionych licencji – 3; druga to własne opracowania

nowych wyrobów – 46; trzecia to modernizacja sprzętu będącego na wyposażeniu armii - 3.

Wśród wdrożonych licencji należy zdecydowanie wyróżnić:

ciągnik ewakuacyjny B-70, wdrożony do produkcji seryjnej i wprowadzony

na wyposażenie wojska,

ciągnik gąsienicowy, specjalnego przeznaczenia MTS 306, wdrożony do

produkcji (nie wszedł jednak na wyposażenie wojska z przyczyn

niezależnych od OBRUM), czołg T-72 „Jaguar”, do niedawna podstawowy sprzęt pancerny

znajdujący się na wyposażeniu Wojska Polskiego.

WDROŻENIA (52)

POLONIZACJE (11)

NOWE PRODUKTY (46)

LICENCJE (3)

MODERNIZACJE SPRZĘTU (3)

WŁASNE ROZWIĄZANIA

(34)

KOOPERACJA (12)


Doświadczenia zdobyte przy wdrażaniu i polonizacji wyrobów licencyjnych stały się

skarbnicą wiedzy i doświadczeń dla konstruktorów oraz kadry badawczej Ośrodka i są

efektywnie wykorzystywane przy opracowaniach kolejnych konstrukcji nowych wyrobów.

Dzięki swemu potencjałowi OBRUM sp. z o.o. do dziś, jako jeden z nielicznych ośrodków w

kraju, jest w stanie realizować kompleksowo cykl od analiz teoretycznych i badań, poprzez

rozwój, produkcję partii próbnych, a nawet seryjnych, aż do wdrożenia włącznie.

OBRUM sp. z o.o. był i jest interdyscyplinarny. Od czterdziestu już lat swojego

istnienia Ośrodek jako jednostka badawczo-rozwojowa, a od 1 kwietnia 2009 jako Centrum

Badawczo-Rozwojowe wykonuje prace badawcze, rozwojowe i wdrożeniowe, a efekty tych

prac w postaci nowoczesnego uzbrojenia sprzętu wojskowego samodzielnie lub z partnerami

wdraża do różnych rodzajów Sił Zbrojnych RP.

Głównymi osiągnięciami OBRUM sp. z o.o. zrealizowanymi dla Wojsk Pancernych

i Zmechanizowanych to:

wóz zabezpieczenia technicznego B-71 (WZT-2), wdrożony do

produkcji seryjnej i produkowany przez wiele lat na potrzeby krajowe

i na eksport,

wóz zabezpieczenia technicznego „Bizon” (WZT-3); bardzo dobra

konstrukcja, wdrożony do produkcji seryjnej, wyprodukowany

w kilkuset egzemplarzach,

podwozie dla samobieżnej haubicy „KRAB”; wyrób jest dostarczany

producentowi finalnemu haubicy, rozpoczęto wykonanie partii próbnej,

przeciwlotniczy zestaw artyleryjski „LOARA”; wyrób po badaniach

kwalifikacyjnych, wprowadzony na wyposażenie Wojska Polskiego,

wóz zabezpieczenia technicznego WZT-4; konstrukcja zunifikowana z

WZT-3 i MID, wykonany na zamówienie ZM „Bumar Łabędy” S.A. z

możliwością szerszej oferty dla Wojska Polskiego.

Dla Wojsk Radiolokacyjnych w OBRUM sp. z o.o. opracowano i wykonano:

nośnik stacji radiolokacyjnej SPG-1, konstrukcja autorstwa OBRUM;

uruchomiono produkcję seryjną i wprowadzono na wyposażenie wojska,

pojazd bazowy dla stacji radiolokacyjnej SPG-1M, mimo pozytywnych

wyników badań nie wdrożony do produkcji seryjnej,

nośnik stacji radiolokacyjnej SPR-22, pojazd skonstruowany na bazie

podwozia specjalnego „Tatra-815”,

platformę bezobsługowej jednostki radiolokacyjnej SPR-22 BREŃ, wyrób

dostarczany producentowi finalnemu,


platformę bezobsługowej jednostki radiolokacyjnej JBR-15, wyrób

dostarczany producentowi finalnemu,

platformę bezobsługowej jednostki radiolokacyjnej CAR-1100, wyrób

wykonany na zamówienie Przemysłowego Instytutu Telekomunikacji w

Warszawie dla kontrahenta hinduskiego,

platformę stacjonarną jednostki antenowej JAT-122, wyrób dostarczany

producentowi finalnemu,

platformę bezobsługowej jednostki radiolokacyjnej SPR-175, wyrób

dostarczany producentowi finalnemu.

Dla Wojsk Inżynieryjnych i Saperskich w OBRUM sp. z o.o. zrealizowano:

most szturmowy B-75 „BLG”, wdrożono produkcję seryjną

i wprowadzono na wyposażenie wojska,

czołg saperski B-72 „KLON”, wyprodukowano serię prototypową,

produkcji seryjnej nie uruchomiono z przyczyn niezależnych od Ośrodka,

most szturmowy „LAUR”, z przyczyn niezależnych od OBRUM

realizację pracy przerwano (w związku z upadkiem NRD),

samojezdny układacz min SUM „Kalina”, pojazd przeznaczony do

układania pól minowych, konstrukcja bazuje całkowicie na polskiej myśli

technicznej, na wyposażeniu Wojska Polskiego (w związku z upadkiem

NRD),

most czołgowy PMC-90, prototyp przygotowany do wdrożenia,

maszyna inżynieryjno-drogowa „MID”, nowoczesny czołg saperski,

wprowadzony na wyposażenie wojska,

most towarzyszący na podwoziu samochodowym MS-20 DAGLEZJA,

wyrób po badaniach kwalifikacyjnych przygotowywany do uruchomienia

produkcji.

Dla Bazy Szkoleniowej w OBRUM sp. z o.o. zrealizowano:

zestaw trenażerów przeznaczonych do szkolenia załóg czołgów T-72 i PT-91, wyroby o

symbolach od SJ-01 do SJ-09, wdrożone do produkcji seryjnej i wprowadzone na

wyposażenie wojska,


systemy treningu strzeleckiego STS; wyroby wdrożone do produkcji

seryjnej,

nowoczesny trenażer „Beskid-3”; kompleksowy symulator do szkolenia

załóg czołgów, wykorzystujący najnowsze technologie komputerowe,

wprowadzony na wyposażenie wojska,

trenażer wstępnego szkolenia działonowego i dowódcy dla KTO

ROSOMAK typu TH-1 - produkcja seryjna,

trenażer wstępnego szkolenia działonowego i dowódcy wraz

z instruktorem dla KTO ROSOMAK typu TH-2 – przygotowany do

produkcji,

trenażer AAT dla czołgu LEOPARD 2A4 – przeglądy, obsługa

i naprawy.

Dla Marynarki Wojennej główne wyroby OBRUM sp. z o.o. to:

platforma bezobsługowej jednostki radiolokacyjnej JBR-15 GUNICA;

wyrób dostarczany producentowi finalnemu,

platforma jednostki radiolokacyjnej SPR-22N; wyrób dostarczany

producentowi finalnemu,

stacja hydrolokacyjna SHL SKOWRON; wyrób dostarczany

producentowi finalnemu.

Podstawowe osiągnięcia OBRUM z zakresu modernizacji sprzętu stanowiącego wyposażenie

armii to:

modernizacja czołgu T-55; rozwiązania wdrożone do produkcji,

modernizacja remontowa czołgu T-72 o kryptonimie „WILK”;

rozwiązania znane w wersji produkcyjnej jako czołg PT-91

„TWARDY

modernizacja Bojowego Wozu Piechoty BWP-1; program realizacji

został wstrzymany z przyczyn niezależnych od OBRUM.


W pierwszej połowie lat 90. realizowano w OBRUM projekt czołgu III generacji

o kryptonimie „GORYL”. Po wykonaniu projektu wstępnego i części

projektu technicznego, realizację pracy przerwano. Analizy

najnowocześniejszych rozwiązań światowych i założenie dorównania ich

poziomowi, stanowiły dla konstruktorów OBRUM sp. z o.o. bardzo ambitne

wyzwanie i ważny sprawdzian kwalifikacji. Gdyby nie decyzje polityczne

podjęte pod koniec lat 90. Wojsko Polskie miałoby czołg klasy Leclerc zbudowany na bazie

nowoczesnych rozwiązań a nie Leopard 2A4 konstrukcji sprzed 30 lat.

Wśród projektów zakończonych, lecz nie wdrożonych do produkcji

należy także wymienić Bojowy Wóz Piechoty BWP-2000, który jest nadal

bardzo dobrą ofertą dla wojska.

W OBRUM sp. z o.o. powstało też wiele projektów koncepcyjnych i prac studialnych,

które stanowią ważne i godne zauważenia rozwiązania sprzętowe.

Są to między innymi:

Lądowy Pojazd Bojowy LPB,

studium modernizacji czołgu T-72 do standardów NATO,

Feasibility Study (studium wykonalności) przyszłościowego czołgu

inżynieryjnego FET dla Ministerstwa Obrony Wielkiej Brytanii; temat

realizowany w latach 1999 - 2000

koncepcje wykonania wozów specjalistycznych na bazie KTO ROSOMAK,

integracja systemu ppk SPIKE z KTO ROSOMAK,

Wóz Pomocy Technicznej na bazie KTO ROSOMAK.

Ostatnią, bardzo istotną inicjatywą OBRUM sp. z o.o. jest zainicjowanie i podjęcie

w Polsce prac nad opracowaniem rodzimych programów związanych z przyszłościowymi

systemami prowadzenia walki, które byłyby odpowiednikami: amerykańskiego projektu FCS

(Future Combat Systems) i brytyjskiego FRES (Future Rapid Effects Systems).

Koncepcja polskiego FCS czy też FRES obejmuje synchroniczny system, wspólnie

zintegrowanego działania wszystkich rodzajów wojsk na przyszłym polu walki. Jest to więc

kompleksowy system walki, dotyczący środków i zadań związanych z zarządzaniem działaniami

różnych rodzajów wojsk.

Polska jako członek NATO i ewentualny uczestnik wspólnych działań zbrojnych będzie

musiała posiadać sprzęt spełniający wymogi kompatybilności z uzbrojeniem państw zachodnich.

A co za tym idzie kraj nasz uczestniczyć będzie w programach budowy nowoczesnego

uzbrojenia, zaspokajającego potrzeby przyszłego pola walki - jako partner albo w niektórych

zakresach wyposażenia sprzętowego samodzielnie - jako późniejszy oferent.

Ponieważ od uruchomienia amerykańskich i brytyjskich programów mija już kilka lat,

Ośrodek z grupą ekspertów wojskowych opracował obszerne opracowanie na temat Polskiego

Przyszłego Pola Walki.

OBRUM sp. z o.o. jest żywotnie zainteresowany uczestnictwem w takich

przedsięwzięciach i będzie się aktywnie do nich włączać jako organizator i wykonawca prac

realizowanych w ramach proponowanych programów.


Potwierdzeniem tych deklaracji niech będzie:

1) Realizacja przez OBRUM programu mostowego dla Wojska

Polskiego o kryptonimie DAGLEZJA:

most towarzyszący na podwoziu samochodowym DAGLEZJA do

pokonywania przeszkód o szerokości 20 m; uruchomienie produkcji

planowane na 2009 r.,

most towarzyszący na podwoziu samochodowym DAGLEZJA-S

do pokonywania przeszkód o szerokości 40 m; praca rozpoczęta w

czerwcu 2008 r.,

most szturmowy na podwoziu czołgowym DAGLEZJA-G do

pokonywania przeszkód o szerokości 20 m; trwają negocjacje z

DPZ MON planowane rozpoczęcie w IV kw. 2008 r.

2) Uzyskanie w Ministerstwie Nauki i Szkolnictwa Wyższego

finansowania programu Polski Lekki Czołg na bazie wielozadaniowej

platformy bojowej.

3) Wielofunkcyjna Maszyna Inżynieryjna PINIA.

4) Realizacja tematów szkolno-treningowych:

Kompleksowy symulator strzelań dla KTO ROSOMAK typu SK-1; wykonywany

prototyp,

Moduł KierowcyStanowisko InstruktoraModuł Bojowy

Stanowisko działonowego i dowódcy

Moduł BojowyStanowisko działonowego i dowódcy

Konektor sieciowyKomputery przedziału bojowego

Komputery przedziału kierowcy

Komputery stanowiska

instruktora

Drukarka

Zestaw monitorów oraz przełącznik

podglądu

1.TV przemysłowa

2.Mapa lub obserwator

3.Repetycja urządzenia

Kamery systemu

TV przemysłowej

Rys. 5. Kompleksowy symulator szkolenia załóg KTO ROSOMAK

multimedialne instrukcje obsługi, realizowane w ramach nowo uruchamianych wyrobów,

multimedialne symulatory działań operacyjnych na polu walki, wykorzystywane podczas

szkoleń załóg Maszyn Inżynieryjno-Drogowych,

„Beskid-3 pluton”, wersja dla szkolenia plutonu, oferta dla wojska.


Ośrodek jest firmą znaną nie tylko w Polsce, ale i w świecie. Współpraca z wieloma

firmami zagranicznymi przy realizacji projektów dla MON pozwoliła wypracować bardzo dobrą

opinię o kompetencjach. Kilkakrotnie OBRUM sp. z o.o. został wyróżniony za innowacyjność

i propagowanie myśli naukowo-technicznej.

OBRUM sp. z o.o. nie realizował spektakularnych kontraktów eksportowych ale

wspólnie z firmą Cenzin w latach 80. zbudował w Pune (Indie) Bazę i wdrożył technologię

remontową czołgów T-55, a od roku realizuje niejako kontynuację tej pracy sprzed 20 lat tj.

wdrożenie technologii remontowej Wozów Zabezpieczenia Technicznego WZT-2

i modernizację Bazy w Pune.

Nie sposób uniknąć w tym opracowaniu chociażby wzmianki o osiągnięciach OBRUM

w sferze opracowań i wdrożeń o charakterze cywilnym. Drastyczne zmniejszenie w latach

1990-1991 zamówień ze strony Ministerstwa Obrony Narodowej na prace badawczo –

rozwojowe, jak również sprzęt wojskowy, postawiło w bardzo trudnej sytuacji finansowej

OBRUM sp. z o.o. i praktycznie wszystkie zakłady polskiego potencjału obronnego.

Kierownictwo Ośrodka i specjalistyczne służby rozpoczęły aktywne poszukiwania nowych

produktów i „nisz rynkowych”, pozwalających na wykorzystanie posiadanego potencjału w

zakresie aparatury i środków produkcji.

W ramach modnej w początkach lat 90. fali tzw. demobilizacji OBRUM sp. z o.o.

opracował i wdrożył na bazie T-55 spychacz i żuraw dla wykorzystania w gospodarce

narodowej. Opracowano i wdrożono w tym czasie produkcję maszyn dla potrzeb budowy

i renowacji dróg.

W OBRUM sp. z o.o. opracowano i wdrożono do produkcji szereg wyrobów

przeznaczonych dla odbiorców rynkowych.

Rozwój i osiągnięcia OBRUM sp. z o.o. nie byłyby możliwe, gdyby nie wartościowa

kadra naukowa, badawcza i wykonawcza, której wkład w obronność kraju doceniały i doceniają

nadal odpowiednie organy państwowe.

Dowodem tego jest uhonorowanie licznej rzeszy naszych pracowników wieloma odznaczeniami

przyznanymi przez Resort Obrony, a mianowicie:

9 pracowników odznaczonych Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski;

82 pracowników odznaczonych Krzyżem Zasługi;

160 pracowników odznaczonych Medalem „Za Zasługi dla Obronności Kraju”;

37 pracowników odznaczonych Medalem „Za Zasługi dla Wojsk Inżynieryjnych”;


52 pracowników odznaczonych Złotą Odznaką „Zasłużony dla Rozwoju

Województwa Śląskiego”;

14 pracowników odznaczonych Medalem „Za Długoletnią Służbę”;

81 pracowników odznaczonych honorowym tytułem „Zasłużony dla OBRUM”.

Podkreślić należy, że historię Ośrodka Badawczo-Rozwojowego Urządzeń

Mechanicznych OBRUM sp. z o.o. tworzyli ludzie, których dorobek naukowo-techniczny

stanowi dobrą bazę dla przyszłości.

THE 40TH ANNIVERSARY OF OŚRODEK BADAWCZO-ROZWOJOWY

URZĄDZEŃ MECHANICZNYCH OBRUM SERVING IN AID OF THE

POLISH ARMY Summary: The paper presents the history of OBRUM Sp. z o. o. and scientific and technical works performed

within 40 years of business. The most important stages in the Centre history have been discussed. One presented

here products worked out in the Centre which represent significant contribution to technical development of the

Polish Army.

Recenzent: dr inż. Jacek SPAŁEK

40 lat oŚrodka badawczo rozwojowego urzĄdzeŃ … · 40 lat oŚrodka badawczo- ... mieszczą się...

Documents