45-62صفحات /1396 زمستان، نامه اقتصاد مقاومتیدومین ویژه، پنجمراهبردی و کالن/ سال های سیاستفصلنامه

الگوی اقتصاد مقاومتی: مطالعه موردی کشور روسیه و ایران بررسی جهانی

1 ژاهاحساش سولی

03/10/1396تاریخ پذیرش: 03/02/1396 تاریخ دریافت:

چکیدهپیاهه سازی اقدصاه های شوه. کی از وشمیاقدصاه مقاومدی کی از مفاهیم مهم و حیاتی ه اقدصاه کاو ا اش محسوب

ه حوزه اقدصاه مقاومدی کا ا و اث گذا ، ب سی الگوهای جها ی موجوه ه ا ن زمی ا و اسدفاهه از تجا ب کاو های ه گو مقا سا آش اقدصاه مقاومدی ه کاو وسیاهای هدف اصلی ا ن مطالعا، ب سی و تفسی مفهوم و و ژگی .استمقاومدی

اش اه هو کاو ا ن مفهوم ه ه هو کاو ها ه.های ا ج تحقیق ااش از وجوه شباهت ها و تفاو . داستبا کاو ا اش های ح مو وسیا، اقدصاه مقاومدی ا اهکا ی ساز ده جهت تقو ت اقدصاه هاخلی حدی ه صو وجوه تهد دها و ت

آش ه ا اش تواش ه تع ف جامع تمیکاو ا گی د. تفاو محسوس ا ن مفهوم ه ا ن هو میکاو های غ بی ه ظ ح لا ای اقدصاه مقاومدی ه وسیا و وجوه وح – تع ف هفاعی ،-عدم اخدصاص ا ن مفهوم ت ها ه ش ا ط تح م –

اقدصاه اسالمی ه اقدصاه مقاومدی کاو ا اش ها ست.

. JEL: F51,F52بندی طبقه

. اقدصاهی، کاو وسیاهای اقدصاهی، تح م اقدصاه مقاومدی، شد واژگان کلیدی:

میا ا و قفقاز، ها اکده مطالعا جهاش، ها اگاه ته اش اسداه ا گ وه مطالعا وسیا، آسیای .1

Email: e.rasoulinezhad@ut.ac.ir

نرا

ایه و

سیرو

ر شو

ی کرد

موه

العط

: می

متاو

مقد

صاقت

ی اگو

ی الهان

جی

سرر

ب/

ژادی ن

ولس

ران

ساح

48

مقدمه

اقدصاه مقاومدی، کی از موضوعا مهم و مو ه توجا کاو ا اش ه هها اخی بوهه است اصطالح و مفهوم

. بد ن مع ا کا گی همیق ا ک مفهوم عقلی ه قالب (،1395زاهه زهی )کا طبق ظ سلی ا ی و سیدحسین

بوهه و از ا ن و، اقدصاه مقاومدی، ام ی عقال ی و ه ه جای ه یا اصل ب اسدحکام، مقاومت و قوام اقدصاه

ها از سوی هب . اه یت ا ن مسالا با میزا ی است کا امگذا ی سالم طقی ه ه کاو ی قابل تصو است

)اقدصاه 1396)اقدصاه مقاومدی: اقدام و ع ل( و 1395های معظم ا قالب اسالمی تحت ه ین ع واش ه سال

)سال وآو ی و 1387های اشدغال( و یز با صو غی مسدقیم ه ه گ سال ها ه چوش سال-مقاومدی، تولید

1390)سال ه ت مضاعف، کا مضاعف(، 1389)سال ح کت با س ت اصالح الگوی مص ف(، 1388شکوفا ی(،

)ح اسا سیاسی و ح اسا 1392)تولید ملی و ح ا ت از کا و س ما ا ا ا ی(، 1391)سال جهاه اقدصاهی(،

اقدصاهی از سوی کاو های غ بی، پدا سیل ی وی کا و های اقدصاهی( ع واش شده است. با توجا با تهد د

ثی گذا م و تأای مهمسئلا س ما ا کاو و اه یت شد اقدصاهی ب پا ا توا دی هاخلی، موضوع اقدصاه مقاومدی

شوه کا امگذا ی سال ها با صو مسدقیم و غی مسدقیم ب آش از سوی هب میب ای کاو ا اش محسوب

یدی ب اه یت و ض و ا ن مفهوم ب ای کاو ا اش است.المی تأمعظم ا قالب اس

الگوهای ه ساش و غی عالوه ب توجا با مفهوم و پیاهه سازی اقدصاه مقاومدی ه کاو ، مطالعا و ب سی

توا د مفید ق ا گ فدا و توسعا ه چا بهد ا ن مفهوم ا ه کاو با ا مغاش آو ه. میه ساش ه سا کاو ها

میالهی 2014با و ژه از سال کاو وسیا با ع واش ک اقدصاه فدی و ش ک سیاسی ا اش ه م طقا کا

اقدصاهی کاو های غ بی ق ا گ فدا های وم تهد دها و تح مپس از ت ش ا جاه شده ه اوک ا ن ه مع ض هج

میالهی و با ه بال 2014شوه. از سال میاست، با ع واش ک مو ه مطالعاتی بسیا خوب ه ا ن زمی ا محسوب

کاو های غ بی علیا کاو وسیا، ا ن کاو بحث اقدصاه مقاومدی و توسعا آش ا ه اولو ت های وضع تح م

علوم ا سا ی خوه ق ا هاه. آش ا ی با الگوی اقدصاه مقاومدی ا ن های های شدااقدصاهی و پژوهش هایبخش

توا د ا ده و چا چوب بهد ی ه ع لی سازی و جهت میکاو با ع واش ک کاو ها ای اقدصاه ا ژی محو

مصوش سازی اقدصاه کاو ا اش ا ا ا ههد.های ههی با سیاست

ق، ب سی مفهوم اقدصاه مقاومدی ه اهبیا اقدصاهی کاو وسیا و یز ب سی هدف از ا ن تحقی

میالهی و پس از ا جاه 2014اقدصاهی غ ب از سال های های اقدصاه مقاومدی ا ن کاو ه ب اب تح مسیاست

مفهوم های ها و تفاواوک ا ن خواهد بوه. ه چ ین ه بخای از مقالا، با مقا سا شباهت –ت ش میاش وسیا

تحلیلی –خواهیم پ هاخت. وش تحقیق ا ن پژوهش، وش کیفی و توصیفی اقدصاه مقاومدی ه وسیا و ا اش

ای و مبد ی ب م ابع س دی و ه جیدال اسدفاهه . چ ا کا ه ا ن وش، از و ک ه گ هآو ی اطالعا کدابخا ااست

یز ب ای ب سی و مقا سا مفهوم اقدصاه مقاومدی ه هو شده است. ه چ ین اس اه باالهسدی و تحلیل مض وش

کاو ا اش و وسیا مو ه اسدفاهه ق ا گ فدا ا د.

49

ه ام

صلنف

تس

سیا و

یرد

هبرا

ی ها

ن

الک

/ ل

ساجم

پن ،

ژهوی

ن می

دون

ستازم

ی، مت

اومق

د صا

اقته

امن

1396

مخدلف مقاال عل ی، چ ین مطالعا مو هی تاک وش ا جام های ب اساس جسدجوی و س ده مقالا ه پا گاه

ه چ ین ب اساس ض و اقدصاه ا د.می ید با وآو ا ا بوهش ا ن تحقیق ا تأ گ ه ده است کا خوه ج

از سوی هب معظم ا قالب اسالمی با ه ین ع واش، ج با 1396مقاومدی ه کاو ا اش و امگذا ی سال

:است ید است.ه اهاما، چا چوب ا ن مقالا با صو ذ ل ی بوهش و اه یت ا ن تحقیق قابل تأکا ب ه

کلی ظام ج هو ی اسالمی های صو بخای از سیاستبخش اول، اه یت وجوهی اقدصاه مقاومدی ا با

اقدصاه وسیا خواهیم هاشت. ه های ههد. ه بخش هوم، م و ی ب و د و و ژگیمیا اش مو ه ب سی ق ا

ههیم. بخش چها م، شباهت و تفاو میبخش بعد از تحقیق، اقدصاه مقاومدی ه کاو وسیا ا مو ه توجا ق ا

تحقیق ا ا ا های ا د و بخش آخ ، دا ج و افدامیصاه مقاومدی ه ا اش و وسیا ا ب سی میاش مفهوم اقد

شوه.می

کلی نظام جمهوری اسالمی ایرانهای اقتصاد مقاومتی در سیاست .1

ا مصو یت اقدصاهی و لزوم توجا با آش، مخدص زماش تح م و ج گ یست )ه مبحث اقدصاه مقاومدی

(، اقدصاه مقاومدی حالدی 1395ه و ا ی و خوشکالم خس وشاهی )از مطالعا ا جام شده ه چوش چ د ه ب خی

(، اقدصاه 1395است کا ظام اقدصاهی ه وضعیت تهد د جدی هش ن با خوه می گی ه ا ه چوش وف سدی )

لیت ه ک حد مقاومدی معاهل تاب آو ی اقدصاهی است کا با مع ای تواش ک سیسدم اقدصاهی با اهاما فعا

قابل قبول پس از ب وز تکا ا ای ه چوش تح م است( و ه واقع ک چام ا داز بل دمد پیش وی اقدصاه ا اش

توا د م ج با می، استکلی ظام جه و ی اسالمی ا اش های شوه. ا ن مفهوم کا جز سیاستمیه ظ گ فدا

اقدصاهی کاو حدی تحت تهد د ا تح م های ز بخش سیدش با شکوفا ی اقدصاه و فع ماکال موجوه ه

اسد اتژ ک و اهب هی، مبد ی ب م همی ک هش زی ب امااقدصاه مقاومدی فعال و پو ا یازم د هش اش شوه.

)مبی ی و استاقدصاه از ط ق میداش هاهش بیاد با فعاالش بخش خصوصی و فع موا ع و ماکال ا ن بخش

(. 1395مع ا زاهه طه اش،

، 1392به ن ماه 30با کاو با ام اقدصاه مقاومدی، ه تا خ با توجا با اه یت موضوع توجا ه ا جا

کلی اقدصاه مقاومدی ا با وسای قوای سا گا ا و یس مج ع های مقام معظم هب ی مدن ابالغیا سیاست

ه مدن ابالغیا، اقدصاه مقاومدی ا معاهل الگوی اقدصاهی بومی و تاخیص مصلحت ظام ش ح وه د. ا ااش

عل ی ب آمده از ف ه گ ا قالبی و اسالمی ها سدا و ع لیاتی ک هش آش ا با توجا با اسدعداههای س شا مع وی

ا سا ی گسد هه و مه د از ه ا، ب خو ها ی از ی وی های و ماهی و ذخا و م ابع غ ی و مد وع و ز ساخت

مدعهد و کا آمد و ها ای عزم اسخ ب ای پیا فت، اه حل م اسبی جهت فائق آمدش ب ماکال اقدصاهی و ا ا ا

مین ب د سیاست اقدصاه مقاومدی ه ا د تأ 24ا د. ا ااش، الگو ی الهام بخش از ظام اقدصاهی اسالم ب ش هه

ا سا ی، توجا با اقدصاه ها ش ب یاش، محو ق ا های اش ا ط و فعال سازی کلیا امکا ا و م ابع مالی وس ما

نرا

ایه و

سیرو

ر شو

ی کرد

موه

العط

: می

متاو

مقد

صاقت

ی اگو

ی الهان

جی

سرر

ب/

ژادی ن

ولس

ران

ساح

50

مین ام یت غذا و ه ماش، مد ت مص ف، اصالح ظام مالی کاو ، ح ا ت هاهش شد به ه و ی ه اقدصاه، تأ

ه ا جا با هدف د از صاه ا کاال، گسد ش خدما تجا خا جی، ا جاه ثبا و ا و مق ا ه مو ه صاه ا ،

ع ل م اطق آزاه و و ژه اقدصاهی، مقابلا با ض با پذ ی ه آمد حاصل از صاه ا فت و گاز، ص فا توسعا حوزه

ا سهم ص دوق توسعا ملی، با هدف ع ومی کاو ، اصالح ظام ه آمدی هولت، افزا ش ساال های جو ی ه هز ا

ا داز بیست سالا، ابالغ اممقاومت اقدصاهی و هسدیابی با اهداف س د چهای مین شد پو ا و بهبوه شاخصتأ

ف موه د.

ابالغی اقدصاه مقاومدی هب معظم ا قالب اسالمی، چ د ع ص کلیدی های پس از ب سی ب دهای سیاست

ا د، اولین ع ص ، هاههای اقدصاهی است می( ع واش 1394زاهه )قابل اسدخ اج است. چ ا کا امی ی طه ا ی

ا داز تص ح شده است. دی با مبد ی بوهش آ ها ب قا وش اساسی و س د چاماقدصاه مقاومهای کا ه مدن سیاست

اقدصاه مقاومدی و اس اه باالسدی های اقدصاهی هسد د کا ه سیاستهای ع ص هوم، سازماش ها ا بخش

ا د. ع ص کلیدی سوم، عامالش ا کا گزا اش اقدصاهی هسد د کا ه اه باج هو ی اسالمی ا اش تع ف شده

تواش ذک ک ه کا ابالغ میک د. ب ا ن اساس میها ه چا چوب قوا ین و قواعد اقدصاهی فعالیت سازماش

با ست میو ه ا باز گ اش اقدصاه یست اقدصاه مقاومدی مدوجا ت ها ک هاه ا سازماش ا کا گزا های سیاست

تحولی مبد ی ب اقدصاه مقاومدی ا ه خوه ا جاه ک د.

)شقاقی وهاقدصاه مقاومدی ا با صو ز بیاش های کلیدی سیاستهای لفاتواش مؤمیکلی با طو

(:1395 ی و ک م، شه

اقدصاه مقاومدی، اقدصاهی با فضای سالم و شفاف است، اقدصاهی ه و زا است، اقدصاهی ب و گ ا است،

ش است، اقدصاهی با ثبا و قابت پذ اقدصاهی عدالت ب یاش است، اقدصاهی م همی است، اقدصاهی ها ش ب یا

.استبوهه و اقدصاهی با ه پل اسی فعال

مروری بر اقتصاد کشور روسیه .2

ظام حاکم ب اقدصاه فد اسیوش وسیا، ظامی هگ گوش شده از حالت اقدصاه هسدو ی )پیش از ف وپاشی

های اقدصاهی، ک د ل بازا ی وی ها ا یمیالهی( کا ه آش هولت ک و یست مالکیت 1990شو وی ه اوا ل هها

ی( س از ف وپاشی شو وکا و توز ع و بازتوز ع م ابع ا ه اخدیا هاشت، با حالت اقدصاه آزاه ا اقدصاه بازا )پ

)الحاق کاو های اخی ، ف آ د جها ی شدش و پیوسدن با سازماش تجا جها ی ا تج با وهه است. ه سال

با و د تکامل اقدصاه آزاه ه فد اسیوش میالهی صو گ فت( 2012ش تجا جها ی ه سال وسیا با سازما

کا ه طی زماش با هلیل اه یت با ست با ا ن کدا اشا ه شوه ای بخایده است. ه چ د می وسیا س عت و ژه

ا ا ن حوزه ها افزا ش اسد اتژ ک ب خی از حوزه های اقدصاهی ه چوش ا ژی، ک د ل و هخالت هولت ب ساز و ک

های اقدصاهی شکل گ فدا است. بسیا ی ازکا ش اساش ها ی هولدی ه ا ن بخش افدا و با وعی ظام س ما ا

51

ه ام

صلنف

تس

سیا و

یرد

هبرا

ی ها

ن

الک

/ ل

ساجم

پن ،

ژهوی

ن می

دون

ستازم

ی، مت

اومق

د صا

اقته

امن

1396

اقدصاهی وجوه هو ظام اقدصاهی مدفاو ه اقدصاه فد اسیوش وسیا ا هال ل موفقیت ا ن کاو ه معاهال

سک و ،های کلیدی اقدصاهها ی هولدی ه بخشاقدصاهی س ما اها د. با بیاش ه گ ظام اقدصاهی جهاش می

ا ن کاو با حداقل سا ده است کا ا ن ام با مع ای کاهش های پولی و مالی ا ه وسا ا اشی از بح اش

ای کا شد کم ظی ا ن کاو از اوا ل. با گو ااستا ح افا از مسی توسعا و ه دیجا ثبا اقدصاهی کاو

ها د. اما ه مقابل گ وهی از میالهی، ا مد وش وجوه ظام س ما ا ها ی هولدی ه بخش ا ژی می 2000هها

ها، از آ جا کا ز جی ه ها د. با ظ آشا د ا داش اقدصاهی، ا ن سبک ظام هوگا ا ا ه ک کاو م اسب ی

ن و، ظام س ما ا ها ی هولدی و ظام اقدصاه آزاه های مخدلف وجوه ها ه از ا های اقدصاهی بین حوزهفعالیت

ها ی ب ای بخش خصوصی هچا ه پوشی شد د ه ب خی حوزه های اقدصاهی شده و ه دیجا م کن است چالش

وجوه آو ه.ا گذا اش خا جی از لحاظ تسهیال با کی و حقوق مالکیت مع وی بهاخلی و س ما ا

ا شامل ا ع واش ک اقدصاه وظهو ه حال توسعا، بخش خدما که ساخدا اقدصاه فد اسیوش وسیا ب

د ت بخش تجا ، ح ل و قل، سدو اش، هدلدا ی، اطالعا و ا تباطا ، خدما مالی، امالک و مسدغال ، م

ی، ع ومی، ام یت، آموزش، بهداشت و غی ه می شوه بیاد ن ه صد، و پس از آش بخش ص عت )ص ا ع غذا

های هو پوشاک، تولید محصوال چ می، کفش، تولید چوب، کاغذ و خ ی آش، ص عت ف آو ه تولید م سوجا

و ح ل و الکد کی فدی، مواه شی یا ی، السدیک و پالسدیک، تولید ماشین آال و تجهیزا ، ساخت تجهیزا

دصاه ا ن دا اقبا ت تیب بیاد ن سهم از ساخ "کااو زی، ج گلدا ی و شیال " قل و غی ه(، بخش ساخد اش،

ا د.کاو ا با خوه اخدصاص هاهه

مخدلف اقدصاهی، با غی از ا ژی، سا اجزای مدل اقدصاهی وسیا ه طی های ه مو ه توسعا بخش

جامعا (، عدم باو 2011) 1ت ن هال ل ا ن ام با عقیده باژ وااز مهم .های اخی شد چا گی ی یافدا استسال

، مب ی ب بسدا بوهش اقدصاهب ده کاو ، حضو ف ه گ و ط ز تفک ک و یسدی ع واش ک حوزه پیشاز اقدصاه با

ا اقدصاه با ب وک اسی باال و عدم اعدقاه با ت کززها ی فعالیت های اقدصاهی بوهه است. ا ن هال ل باعث عدم ب

صاهی مخدلفی کا اقدصاه وسیا های اقدوجوه آمدش مدل اقدصاهی واحد ه ا ن کاو شده است. حدی بازسازی

حال تج با وهه، دوا سدا موجب شد محسوس ص ا ع مخدلف با ک ک بخش خصوصی و ا ب تا

های خا جی شوه و با وعی مدل اقدصاهی ا ن کاو ا با میزاش ز اهی تک بعدی ساخدا است. گذا یس ما ا

کا بُعد ا ژی، ف ات از ک بخش از حوزه تک بعدی بوهش مدل اقدصاهی فد اسیوش وسیا موجب آش شده است

2ها، قش ک کاال و خدمت اقدصاهی ا ا فا وهه و با عقیده ا گو اوااقدصاهی شوه و ه بسیا ی از زماش

( با ع واش اه م فاا سیاسی وسیا و یز حوزه تح ی ا ن کاو توسط سا قد های جهاش ق ا 2014)

گی ه.

1. Bazhenova (2011)

2. Egorova (2014)

نرا

ایه و

سیرو

ر شو

ی کرد

موه

العط

: می

متاو

مقد

صاقت

ی اگو

ی الهان

جی

سرر

ب/

ژادی ن

ولس

ران

ساح

52

در کشور روسیه اقتصاد مقاومتی .3

اقدصاه "و "1اقدصاه ضد تح م "عبا اقدصاه مقاومدی ه اهبیا آکاهمیک وسیا اغلب تحت هو ع واش

3شوه. ه بسیا ی از م ابع، تا خ ش وع ا ن مفهوم ه کاو وسیا با محاص ه شه ل ی گ اهمی اه "2مقاومدی

ل توسط ا تش آل اش ه حین ج گ جها ی هوم باز سا 2)شه س ت پد زبو گ فعلی( شو وی با مد بیش از

ی ا تش ازی اقدصاهی توسط ب با اش هواپی اهاهای گ هه. زما ی کا تعداه ز اهی از کا خا جا و ز ساختمی

با ه آش زماش ف ما دهاش ا تش وسیا ه واک ش با ا ن اتفاقا اگوا اقدصاهی، ابوه و آل اش و مدحدا ش

مد ت م ابع اقدصاهی، ما ع از فلج شدش کامل اقدصاه ا ن شه ه طول ج گ شد د. البدا ه ا ن ب ها از زماش

تواش با ا ن مسالا میشوه. از لحاظ مفهومی میاحساس "اقدصاه مقاومدی"بیاد از "مقاومت اقدصاهی"مفهوم

. استلع ل و اقدصاه مقاومدی ک ک ش ا ع ل امقاومت اقدصاهی ک واک ش ا عکس مفهوم اشا ه هاشت کا

ه چوش ج گ، تح م، بال ای طبیعی و زا()شوک ب وش مقاومت اقدصاهی پس از خداهش ک اتفاق غی م دظ ه

شوه. ه حالی کا اقدصاه مقاومدی ک میافدد و بیاد م ج با اضت اقدصاهی میغی ه ه ک کاو اتفاق

ع ل ا ک ای است کا م ج با ط احی ظام اقدصاهی محکم و بدوش قطا ضعف سیاست و با جلو بوهه و

ها ه )ها ا ی قش پیش ب ده ه اقدصاه مقاومدی اقدصاه اسالمی، جهاه اقدصاهیهای شوه )ب اساس آموزهمی

((.1390ف ه )

صوص پس علی الخغ ب علیا فد اسیوش وسیا های از لحاظ تا خی، با م و زماش و با شد گ فدن تح م

وسط با اک تها علیا وسیا با امضای س د تح م میالهی )تح م 2014ک ا ن از سال واز ت ش ا جاه شده ه ا

، کا اها و وژ آغاز و توسط اتحاه ا ا وپا، اسد الیامیالهی 2014سال ا سم 6اوباما یس ج هو ام کا ه

توا د ه زماش تح م، میصاه ضد تح م گ فت. اقدصاهی کا ح ا ت گات(، اقدصاه مقاومدی بیاد مع ای اقد

د. با طو ض با پذ ی ک د ی هاشدا باشد و هم قد ض با ز ی با اقدصاه کاو های تح م ک ده هاشدا باش

ها ا با آش کلی زما ی کا ک کاو بدوا د میزاش فوذ خوه ه اقدصاه کاو های مخدلف ا بیاد ک د و حیا

سدی مه ی کا ها ا کم خواهد وه. ب اب ا ن تفاو سیاخوه گ ه بز د، سک اع ال تح م از سوی آشاقدصاه

ه تح م شوه تالش ه جهت فوذ اقدصاهی ه کاو های اع ال ک دمیه ا ن وع اقدصاه مقاومدی مااهده

ها ها و محدوه تا م فی تح م( ه ک ا مصوش سازی اقدصاه از اث هسد د)کا اغلب ام کا و اتحاه ا ا وپا

.است

گ هه ه گامی کا وضع میالهی باز می 2007 از لحاظ قا و ی، آغاز اقدصاه مقاومدی و ن ه وسیا با سال

سیسدم مالی ه های های هولدی و توسعا فعالیتاقدصاهی وسیا با س ت توسعا بخش ش کتهای سیاست

1. Anti-Sanctions (Антисанкции)

2. Экономика сопротивления

3. Leningrad Blockade

53

ه ام

صلنف

تس

سیا و

یرد

هبرا

ی ها

ن

الک

/ ل

ساجم

پن ،

ژهوی

ن می

دون

ستازم

ی، مت

اومق

د صا

اقته

امن

1396

سطح جها ی ح کت ک ه. دیجا ا ن سیاست ها، تقو ت وضعیت اقدصاهی وسیا ه بازا های جها ی و افزا ش

یس ج هو میالهی، 2010سال ماه ژا و ا قد قابدی وسیا ه بازا های مالی جها ی بوه. ه چ ین ه

ا امضا وه. با هلیل وابسدگی "هکد ن ام یت غذا ی فد اسیوش وسیا"کاو وسیا، ه ید ی مدوهوف قا وش

میالهی(، ا ن 2010ه صد ه سال 40وا ها محصوال غذا ی و کااو زی از کاو های ا وپای غ بی )حدوه

ای کا ب اساس آش توسعا پا دا . هو ها جاه ک هاقدصاهی هاخل کاو وسیا های قا وش فصل جد دی ه فعالیت

میالهی، ئیس ج هو وسیا، واله ی 2014اگوست سال 6خو ه. ه میتولیدا مواه خو اکی وسیا قم

. 1امضا ک همین ام یت اقدصاهی فد اسیوش وسیا ا اقدصاهی ه جهت تأهای پوتین، قا وش تخصصی سازی بخش

میالهی، واله ی پوتین یس 2014اقدصاهی غ ب مقابل وسیا ه سال های ای کا با وضع تح مگو اا ب

وسیا، هسدو م وعیت و وه کاالهای غذا ی ه چوش گوشت، محصوال لب ی، ماهی، سبز جا و ج هو

2015ژوئن سال 22 وسیا توسط اتحاه ا ا وپا ه های با ت د د تح م. جا از ا وپای غ بی ا صاه وهمیوه

م و وه کاالهای کااو زی تح ژوئن ه اش سال ، 25ه با مد شش ماه، ئیس ج هو کاو وسیامیالهی

های ها و ا جام سیاستمیالهی ت د د وه. ه ک ا تح م 2016آگوست 6از ا ن اتحاه ا و ش کای آش ا تا

م کا ی ه چوش اکسوش مبیل کا ه بز گ آهای ضد تح ی ه زمی ا محصوال کااو زی، بسیا ی از ش کت

خوه ه های ز ا ن کاو ماغول بوه د، ش وع با کاهش فعالیتا ژی علی الخصوص میاه ن فت و گاهای پ وژه

ا ن کاو وه د کا وسیا با اع ال فاا قی دی صاه ا ا ژی خوه با اک ا ن و اتحاه ا ا وپا، توا ست آش

بین ال للی فدی بز گ ه گ ی ا ه کاو خوه توسعا های ش کت ها ا با فعالیت ب گ ها ده و ا فعالیت ش کت

)با و ژه کاو های عضو اتحاه ا کاو های غ بیهای . ه چ ین بخای از تح م((2016) 2)تیزوا و قیوم دهه

و ااکو وم "، "5گازپ وم با ک"، "4و. .ب"، "3اسپ با ک"های ا وپا( ه مقابل ص عت با کدا ی )ب ای مثال با ک

هدف از اع ال ا ن .ج اش مالی جها ی بوها ن کاو با های ( و هسد سی با ک"7خازبا کز وس سل"و "6با ک

)آکی د وا و بز گ فد اسیوش وسیا با بازا های س ما ا اتحاه ا ا وپا بوههای ها، قطع هسد سی با کتح م

ا ن های وسی توسط با کهای مالی، ه چ ین ف وش او اق ق ضا ش کتهای . ا ن تح م((2016) 8ه گ اش

ا ه اتحاه ا ا وپا محدوه وه. ه ب اب ا ن اقداما یز با ک م کزی وسیا، اهکاو و یز خدما مالی آش

مدن قا وش با زباش وسی ه لی ک ز موجوه است: .1

http://kremlin.ru/events/president/news/46404

2. Tuzova and Qayum (2016)

3. Sberbank

4. VTB

5. Gasprombank

6. Vnesheconombank

7. Rosselkhozbank

8. Akindinova et al. (2016)

نرا

ایه و

سیرو

ر شو

ی کرد

موه

العط

: می

متاو

مقد

صاقت

ی اگو

ی الهان

جی

سرر

ب/

ژادی ن

ولس

ران

ساح

54

های )ه چوش تغی خپولی های خا جی ه کاو و یز اع ال سیاستهای اقدام با محدوه سازی فعالیت با ک

از کا مهم ه ها وه ) کی( م اسب و با موقع جهت فع اث ا م فی ا ن تح م1ازط ق خ کلیدی سوه

. اج ای ک سیاست پولی ه ست و عالی ه استاج ای اقدصاه مقاومدی، اج ای با موقع ک سیاست م اسب

ههد کا بازا می( ااش 2017) 2مطالعاتی ه چوش تحقیق آ کوه و و ه گ اش – (استزماش اه ست اکا امد

ها وسا ا ا ن بازا ابطا مع اها ی با وضع تح مها هچا شکست ساخدا ی اده و سهام وسیا از محل تح م

با ست با آش اشا ه شوه تغیی ا میزاش تولید اخالص هاخلی وسیا ه زماش اع ال میای کا داشدا است. کدا

2011-2016 . جدول ز ، مقدا تولید اخالص هاخلی کاو وسیا ا با صو فصلی از سالاستها تح م

ههد.میمیالهی ااش 2011سال پا ا میالهی با قی ت

میالهی 2016-2011میزاش تولید اخالص هاخلی وسیا، . 1-جدول

سه ماه سالمیالدی 2011های پایه سال تولید ناخالص داخلی، میلیارد روبل، به قیمت

2011 2012 2013 2014 2015 2016

13576.2 13736.2 14129.9 14039.4 13954.6 13255.3 سا ماه اول

14522.1 14605.4 15297.41 15131.0 14961.0 14345.3 سا ماه هوم

15433.7 15823.6 15432.6 16289.6 16102.3 15615.1 سا ماه سوم

16482.48 16516.8 17171.1 17128.9 16780.4 16482.4 سا ماه چها م

منبع: م کز آما فد اسیوش وسیا3

سبت 2015سال های تولید اخالص هاخلی کاو وسیا ه سا ماهاشوه کا میطبق جدول فوق، مااهده

سبت با %16/1میالهی حدوه 2016میالهی کاهش هاشدا است. ه چ ین ا ن مدغی ه سال 2014با سال

اهش تولید اخالص هاخلی بیش میالهی کاهش هاشدا است. اما با د ع واش شوه کا ک 2015میزاش خوه ه سال

با ست قش میخوه های م ها، از محل افت شد د قی ت جها ی فت بوهه است. پس ه تحلیلثی تح از تأ

1. Key rate

2. Ankudinov et al. (2017)

3. http://www.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_main/rosstat/ru/statistics/importexchange/

55

ه ام

صلنف

تس

سیا و

یرد

هبرا

ی ها

ن

الک

/ ل

ساجم

پن ،

ژهوی

ن می

دون

ستازم

ی، مت

اومق

د صا

اقته

امن

1396

زای ه گ ا یز ه تغیی ا مدغی های اقدصاه کالش وسیا ه ظ هاشدا باشیم تا هچا خطا مدغی های ب وش

او م.

های و ش اسا ی اه م زیب اما کی از کا حائز اه یت ه اقدصاه مقاومدی کاو وسیا، وجوه

های و ش اسا ی اه م زی ب امالا است. مسأده ده سیدش با مصو یت اقدصاهی ه ا ن کاو شداب

میالهی ه کاو وسیا ا جام و با صو ز ش اسا ی 2014-2015 هه ده اقدصاه مقاومدی ه سالشداب

(:2015، 1شده و مو ه توجا ق ا گ فد د )لگی ووا و ه گ اش

توسعا بخش کااو زی و ص عت شیال هاخلی –الف

توسعا و بومی سازی ف او ی -ب

لجیسدیک هاخلیهای توسعا شبکا –ج

تولید و تجا محصوال کااو زیهای میاش شبکاا جاه ه اه گی بیاد -ه

توسعا ه کا ی بیاد با کاو های م طقا –ه

ا جاه سیسدم پ هاخت هاخلی. –و

شوه کا، با هلیل میکا توسعا بخش کااو زی است، مااهده "الف"مو ه اه م شداب هه ده ب ای مثال ه

2015سال سیا و ت کیا ه میالهی و یز ت ش میاش و 2014غ ب از سال هایهولت وسیا توسط های تح م

بق طه کا فد اسیوش وسیا سیاست ضد تح ی و جا ای ی وا ها ا ه بخش کااو زی آغاز و میالهی،

جاه ک ه. بعد از تح م اهای م کز آما وسیا شد قابل توجهی ه تولید محصوال کااو زی هاخلی طی سال

ااش می ههد. 2014-2016 هایجدول ز تغیی ا تولیدا محصوال کااو زی ا ن کاو ا طی سال

میالهی 2014-2016 تولیدا کااو زی فد اسیوش وسیا،. 2-جدول

میالدی 2016رشد ساالنه سال 2016 2015 2014 منطقه

حجم تولید گندم )هزار تن(

3/105 فد اسیوش وسیا )میلیوش تن( 8/104 7/120 2/115

2/25997 احیا فد الی م کز 8/25024 3/27831 2/111

8/944 احیا فد الی ش ال غ ب 3/1125 7/912 1/81

9/28100 احیا فد الی ج وب 1/28537 1/32616 3/114

3/11012 احیا فد الی ش ال قفقاز 4/11448 1/13272 9/115

9/20918 احیا فد الی ولگا 7/18875 24531 130

1. Loginova et al. (2015)

نرا

ایه و

سیرو

ر شو

ی کرد

موه

العط

: می

متاو

مقد

صاقت

ی اگو

ی الهان

جی

سرر

ب/

ژادی ن

ولس

ران

ساح

56

3/2549 احیا فد الی او ال 3/5286 3/5644 8/106

3/13018 احیا فد الی سیب ی 6/13803 7/15059 1/109

3/733 احیا فد الی خاو 7/684 6/804 5/117

حجم تولید چغندر قند )هزار تن(

5/33 فد اسیوش وسیا )میلیوش تن( 39 4/51 6/131

9/18043 احیا فد الی م کز 21723 28437 9/130

1/7297 احیا فد الی ج وب 6/7764 1/11031 1/142

2/2134 احیا فد الی ش ال قفقاز 7/2084 1/2923 2/140

8/5482 احیا فد الی ولگا 6/6638 5/7844 2/118

4/555 احیا فد الی سیب ی 6/819 1/1131 138

حجم تولید سیب زمینی )هزار تن(

5/31 فد اسیوش وسیا )میلیوش تن( 6/33 1/31 5/92

2/11042 9495 احیا فد الی م کز 9/9712 88

9/1441 احیا فد الی ش ال غ ب 7/1580 8/1433 7/90

5/2164 احیا فد الی ج وب 9/2114 3/2109 7/99

3/1375 احیا فد الی ش ال قفقاز 7/1473 1/1491 2/101

8/7776 احیا فد الی ولگا 6/8385 6/7504 5/89

7/2612 احیا فد الی او ال 4/2535 6/2390 3/94

4/5330 احیا فد الی سیب ی 1/5324 9/5346 4/100

8/1304 احیا فد الی خاو 2/1189 6/1118 85

تولید شیر )هزار تن( حجم

8/30 فد اسیوش وسیا )میلیوش تن( 8/30 7/30 8/99

4/5393 احیا فد الی م کز 3/5406 6/5424 3/100

7/1708 احیا فد الی ش ال غ ب 6/1775 7/1819 5/102

8/3571 احیا فد الی ج وب 3/3537 2/3568 9/100

8/2725 احیا فد الی ش ال قفقاز 6/2754 4/2783 101

3/9467 احیا فد الی ولگا 6/9492 8/9411 1/99

3/1998 احیا فد الی او ال 7/1906 8/1899 6/99

3/5389 احیا فد الی سیب ی 5/5386 2/5285 1/98

4/536 احیا فد الی خاو 2/537 6/531 9/89

5۷

ه ام

صلنف

تس

سیا و

یرد

هبرا

ی ها

ن

الک

/ ل

ساجم

پن ،

ژهوی

ن می

دون

ستازم

ی، مت

اومق

د صا

اقته

امن

1396

حجم تولید تخم مرغ )میلیون عدد(

9/41 فد اسیوش وسیا )میلیا ه عده( 6/42 5/43 2/102

3/8618 احیا فد الی م کز 8852 9/9154 4/103

1/4212 4327 احیا فد الی ش ال غ ب 1/4184 3/99

4/4979 احیا فد الی ج وب 3/5090 5598 110

3/1431 احیا فد الی ش ال قفقاز 9/1423 2/1406 8/98

3/10560 احیا فد الی ولگا 3/10713 1/10941 1/102

فد الی او ال احیا 9/4419 3/4576 4555 5/99

9/6332 احیا فد الی سیب ی 6/6528 6/6515 8/99

2/1175 1191 احیا فد الی خاو 6/1172 8/99

م کز آما فد اسیوش وسیامنبع:

ده است. ب ای شها، یز ه اهبیا اقدصاه مقاومدی کاو ا اش ع واش ش اسا ی ا ن اه م طو کلی اه یتا ب

فاا است.با های ( ع واش وهه است کا اولو ت خست ه اقدصاه مقاومدی، تحلیل قطا1394مثال پژوه ده )

کز شو م تا از ا ن با ست ب آ ها مد میطو کلی ا ن قاط، قاط ضعف و اا ا وابسدگی ما با بیگا گاش بوهه و

.ط ق، ضعف ها ا با قو و تهد د ها ا با ف صت تبد ل ک یم

مقاومدی کاو وسیا، ه پی ا ش تحقیقی م کز ه ضد تح ی ا با تعبی ی اقدصاهاز لحاظ بازخو ه اقدصا

:2هست آمدا ، هو سوال از م هم وسیا پ سیده شده بوه و دا ج ز ب1مطالعاتی لواها

ق و )بسیا مواف %72 مو ه ا کا آ ا وسیا با اقدصاه مقاومدی ا ضدتح ی اهاما ههد ا خی ؟ ه -الف

ظ ی داشد د. %10)کامال مخالف و مخالف( و %18موافق(،

از پاسخ هه دگاش کامال موافق و موافق %76دفاهه از محصوال هاخلی ه ش ا ط تح م یز ه مو ه اس -ب

ا د.اسدفاهه از محصوال هاخلی بوهه

اقدصاه مقاومدی ا ن کاو ه مقابل ای ه دا ج ا ن پی ا ش ااش از ه سو ی م هم وسیا با سیاست

کا ه اهبیا تع ف شده است . ا ن کدا ه اش پیش یاز عزم ملی ه اقدصاه مقاومدی ها هاقدصاهی های تح م

اقدصاه مقاومدی های شوه. زما ی کا ه سو ی آحاه جامعا با سیاستمیا ن مفهوم ه اقدصاه ا اش یز بیاش

1. Levada Center

وا ید با لی ک ز م اجعا ا ید جهت مطالعا پی ا ش کامل ه م کز مطالعاتی تحقیقاتی لواها می ت .2http://www.levada.ru/08-08-2014/rossiyane-o-sanktsiyakh-o-vragakh-i-ob-uvazhenii-k-

rossii

نرا

ایه و

سیرو

ر شو

ی کرد

موه

العط

: می

متاو

مقد

صاقت

ی اگو

ی الهان

جی

سرر

ب/

ژادی ن

ولس

ران

ساح

58

مص ف محصوال هاخلی توسعا بیاد افدا و ک ک بسیا ی با توا د سازی اقدصاهی ا جاه شوه، تولید ملی و

ک د.میهاخلی ک کاو

شباهت و تفاوت اقتصاد مقاومتی در ایران و روسیه .4

اقدصاه مقاومدی ه وسیا ا توضیح و تا ح وه م. ه ا ن بخش های مفهوم و سیاست ه بخش قبل

شباهت و تفاو اقدصاه مقاومدی وسیا ا با ا ن مفهوم ه کاو ا اش مقا سا ا یم. اما سعی خواهیم وه تا

ا ن مفهوم ه هو اقدصاه ا اش و وسیا بهد است های ها و شباهتقدم خست جهت ا ا ا و ه ک بهد تفاو

های یم تا با ه ک تفاو کا ه جدولی با صو اخدصا مقا سا مدغی های کالش اقدصاهی هو کاو ا ب سی ک

اقدصاهی هو کاو ، با تفاو و شباهت مفهوم اقدصاه مقاومدی ه ا ن هو کاو پی بب م. گفد ی است با هلیل

ای هو کاو و جهاش، از پا گاه هاهه قابل اعد اه با ک جها ی اسدفاهه هاهههای مااهده تفاو آما ی ه پا گاه

هو پا گاه هاهه مخدلف کاهش ابد. ه چ ین الزم با ذک است کا ه ک ا شده است تا احد ال خطای آما ی از

ها ی ه چوش میالهی، اقدصاه وسیا هسدخوش چالش 2014اع ال شده کاو های غ بی از سال های تح م

کاهش شد د قی ت جها ی فت، شد ا زش هال ، و و و سا ا زها سبت با وبل وسیا شده است کا ه ا ن

.1هسد دق ف ض ک هه ا م کا ا ن مدغی ها ثابت تحقی

یالهیم 2000-2015 مقا سا مدغی های کالش اقدصاهی ا اش و وسیا،. 3-جدول

کشورها متغیر اقتصادی میانگین

میالدی 2015-0102

میانگین

میالدی 2010-0052

میانگین

میالدی 2005-0002

58/5 80/4 28/1 ا اش ساال ا اقدصاه )%( شد

78/4 16/4 75/1 وسیا

29/48 55/50 66/41 ا اش ه جا باز بوهش تجا ی )%(

22/60 55/52 92/48 وسیا

20/20 98/14 72/19 ا اش تو م )%(

50/20 73/13 26/11 وسیا

شد شه ای ی

)%(

40/2 05/2 02/2 ا اش

های محیط پی اموش، مقا سا ا سدا ک اه حل ه مقابل مقا سا پو ا می باشد. ه ا ن تحقیق، مطالعا با هلیل پیچیدگی .1

ب اساس مقا سا ا سدا ا جام شده است.

59

ه ام

صلنف

تس

سیا و

یرد

هبرا

ی ها

ن

الک

/ ل

ساجم

پن ،

ژهوی

ن می

دون

ستازم

ی، مت

اومق

د صا

اقته

امن

1396

-39/0 -08/0 23/0 وسیا

03/12 71/11 82/12 ا اش بیکا ی )%(

43/8 7 03/6 وسیا

با ک جها ی منبع:

کاو میالهی مدغی های اقدصاهی ا ن هو 2015الی 2000سال 15سالا طی 5طبق جدول فوق، میا گین

گ هه کا )ه مو ه شد شه ای ی ا ن کدا با د ذک هسد د با جز شد شه ای ی بسیا زه ک با کد گ

م اطق هب خی عوامل ه چوش توسعا کساش شه ها، وجوه قا وش ثبت ام شه و داش، ه جا سیالیت اف اه ا

ا یدی ت وسیا با شد کاهش هاهه است(. زه ک بوهش آه گ ح کت و تغیی مدغی های اقدصاهی ه هو کاو

کاو وسیا ا تواش الگوی اسدفاهه شده اقدصاه مقاومدی ه میقدصاهی آش هو. ب اب ا ن است ب شباهت فدا ا

کا تفاو با ست با ا ن کدا اشا ه شوهمیبا تغیی ا کم بومی شو دگی،مطالعا و ط ق اه وه. ه چ د

. اما یستثی مقاومدی بی تأاحی و اج ای اقدصاه اقدصاهی ه ا ن هو کاو یز وجوه هاشدا و خوه ب شیوه ط

تواش مطالعا تطبیقی مفیدی ا ا جام هاه.میبا ف ض بوه ا ثابت بوهش ا ن تفاو ها،

با ست ذک شوه کا ه ه هو کاو اسدفاهه و پیاهه سازی ا ن مفهوم اه حل میاز قطا ظ شباهت، ابددا

ی کا ه گو ا تهد د ا تح م اقدصاهی از ک ا اساسی جهت تقو ت اقدصاه هاخلی تع ف شده است. اه حل

ب اب ا ن از لحاظ اعدقاه و باو اقدصاهی، ه ه هو کاو ، اساس و ا د. میچ د کاو ثالث ا بی اث ا کم اث

. چ ا کا استاقدصاه مقاومدی های اقدصاهی، پیاهه سازی سیاستهای ز ب ای مقابلا با اث ا م فی تح م

ا د با ا ن ام اشا ه هاشدا "ها و بازا سهام وسیاتح م"( ه تحقیق خوه با ع واش 2017) 1ه گ اش آ کید و و

اقدصاه ضد تح ی )اقدصاه های غ ب، اج ای سیاستهای کا اولو ت خست کاو وسیا ه مقابل تح م

( 1395ه چوش لفا ی و ه گ اش ) بسیا ی از مطالعا ا جام شده ه کاو ا اش مقاومدی( بوهه است. ه چ ین ه

. ااش هاهه شده استها ابطا معکوس میاش اقدصاه مقاومدی و اث ا م فی تح م

ما ی کا م هم هوم آ کا، ک ه سو ی و اتحاه ملی ه اج ای اقدصاه مقاومدی ه ه هو کاو وجوه ها ه. ز

قدصاه اهه د اه یت و ض و وجوهی میل ک ده ک بازا اقدصاهی ا تاکیجامعا کا تولیدک ده و مص ف

مخدلف های با. چ ا کا اتحاه ملی ه زمی ا پذ ش ج ت خواهد شدمقاومدی ا ه ک ک د، پیاهه سازی آش آساش

.اقدصاه مقاومدی خوه اصالح الگوی مص ف و مباحث ح ا ت از تولیدک ده هاخلی ا با ه اه ها ه

ی ه سیاست تجا خا جی ا ن هو کاو ا جاه وهه کا بازا های سوم آ کا اقدصاه مقاومدی، چ خا

وا ها و صاه ا آ ها با س ت آسیا ی شدش و ضد ا وپا ی شدش فدا است )ه مو ه ا اش با مطالعا پژوهای

1. Ankudinov et al. (2017)

نرا

ایه و

سیرو

ر شو

ی کرد

موه

العط

: می

متاو

مقد

صاقت

ی اگو

ی الهان

جی

سرر

ب/

ژادی ن

ولس

ران

ساح

60

، جغ افیای وا ها کاالها و خدما از کاو های4( م اجعا شوه(. ب ای مثال جدول 2016) 1پاپوا و سولی ژاه

ههد.میمیالهی ااش 2014اقدصاهی ه سال های مخدلف با کاو وسیا ا بعد از اع ال تح م

میالهی 2017ژا و ا -2015جغ افیای وا ها کاالها و خدما با کاو وسیا، ژا و ا . 4-جدول

کشور وارد کننده به روسیهمیالدی 2017ژانویه میالدی 2016ژانویه میالدی 2015ژانویه

میلیون دالر % کل میلیون دالر % کل میلیون دالر % کل

4/20 کاو های اتحاه ا ا وپا 394 2/19 288 4/21 310

9/1 ا اش 1/36 7/1 1/25 3/1 7/22

6/3 ت کیا 7/68 2/2 4/32 ½ 3/30

5/6 چین 125 4/7 110 8/6 101

2م کز هاهه فد اسیوش وسیا :منبع

ا ا وپا با تواش گفت پس از اع ال تح م، وا ها اتحاه میطبق جدول جغ افیای وا ها با کاو وسیا

ع ال فاا های امیلیوش هال پیدا ک ه. اما با توجا با 288میلیوش هال با 310کاو وسیا کاهش محسوسی از

میالهی 2017ا ی ا ن هو کاو ه سال تح ی و ا جاه ت ش وسیا ه سازماش تجا جها ی، مجدها ابطا تج

ز کاو ها ی میلیوش هال سید. ه چ ین وا ها ا 394میالهی یز فزو ی افت و با میزاش 2015حدی از سال

ز کاو ای کا حجم وا ها امیالهی هچا شد شده است. با گو ا 2014ه چوش ت کیا و ا اش بعد از سال

ژا و ا سال همیلیوش هال 7/68 میالهی با 2015میلیوش هال ه ژا و ا سال 3/30 ت کیا با کاو وسیا از

1/36 الهی ومی 2015میلیوش هال ه ژا و ا سال 7/22 سیده و ه چ ین کاو ا اش وا هاتی با میزاش 2017

بوهه است میالهی با کاو وسیا هاشدا است. کاو چین هم جز کاو ها ی 2017میلیوش هال ه ژا و ا سال

گو ا ای کا غ ب علیا وسیا، وا ها خوه ا با ا ن کاو افزا ش هاهه است. باهای کا با هلیل فاا تح م

ژا و ا سال میلیوش هال ه 125میالهی با 2015میلیوش هال ه ژا و ا سال 101حجم وا ها ا ن کاو از

میالهی سیده است. 2017

تواش با ا ن کا اشا ه هاشت میوم اقدصاه مقاومدی ه هو کاو ا اش و وسیا از قطا ظ تفاو میاش مفه

هو اش تح م یست و ه واقع ک مفهوم خوهسازی اقدصاهی ه کاو کا اوالً اقدصاه مقاومدی ه ا اش مخدص

او وسیا، اقدصاه توا د ابزا ی جهت و وه با هو ه کامل ت اقدصاه کاو ا اش باشد. اما ه کمی ا ها ه کا

1. Popova and Rasoulinezhad (2016)

2. http://www.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_main/rosstat/ru/statistics/importexchange/

61

ه ام

صلنف

تس

سیا و

یرد

هبرا

ی ها

ن

الک

/ ل

ساجم

پن ،

ژهوی

ن می

دون

ستازم

ی، مت

اومق

د صا

اقته

امن

1396

اقدصاهی است. با صو تی کا ه اهبیا ا ج اقدصاهی وسیا های تح م مقاومدی مفهومی م دج شده از وجوه

شوه. اقدصاهی کا ت ها ه زماش می(( از آش ، با اقدصاه ضد تح ی یز اه 2016) 1)ه ا د و ف و بوسیگین

ا د و ه بوه تح م ها، اقدصاه با حالت و مدی، شد و پیا فت توا د با ک ک اقدصاه مقاومیوقوع تح م ها

اقدصاه مقاومدی با ه بال تقو ت و قد ت د های هوم آ کا ه کاو ا اش، سیاست گ هه.میشکل سابق خوه ب

اقدصاه مقاومدی، ه ک ا های اما ه کاو وسیا، کی از سیاستاست اقدصاه هاخلی کاو های وهش پا ا

میالهی تاک وش، 2014. چ ا کا، از سال مد ظ استتقو ت اقدصاه هاخلی، ض با با کاو های تح م ک ده یز

با هلیل وضع تح م توسط ا وپای غ بی، وسیا وا ها محصوال کااو زی از ا ن م طقا ا محدوه وه )وت وا

یز هچا چالش و ماکل اقدصاهی سازه. ه چ ین از (( تا با وا ه وهش ض با اقدصاهی، آ ها ا 2017) 2وتیدی وا

کاو های غ بی وهه است تا های آش سال وسیا شکا ا ف اوا ی ه سازماش تجا جها ی سبت با تح م

چوش با طو کلی اعضای سازماش ((.2014) 3بین ال للی یز ه گی سازه )اسد لکواهای بدوا د آ ها ا ه سازماش

توا د ب اساس قوا ین ا ن سازماش، محدوه دی ه چوش ا جاه محدوه ت تجا ی ب ای ه گ ی تجا جها ی

ا ن تفاو ه الگوی اقدصاه مقاومدی هو ((. 2015) 4اعضای سازماش تجا جها ی ا جاه ک د )لیب ن و ت لین

یا چا با لحاظ سهم شوه. اقدصاه وسمیکاو از محل ه گ ا ی بیاد کاو وسیا با اقدصاههای جهاش م دج

غ بی و چا با لحاظ جا گاه ه جوامع اقدصاهی مخدلف جهاش از جا گاه قو د ی سبت با ا اش های ش کت

شوه کا ه زماش تح م ها عالوه ب هفاع از مخدصا اقدصاهی خوه، میب خو ها است و ا ن جا گاه موجب

ها، یز ا ن ح ال جام ههد کا پس از فع تح مح ال تهاج ی جهت ت بیا اقدصاههای تح م ک ده یز ا

شوه.میاقدصاهی با تح م ک دگاش یز قطع

اسالمی ه های ه گ تفاو موجوه ه مفهوم اقدصاه مقاومدی ا اش و وسیا، وجوه الگوی مبد ی ب آموزه

ه "هاهیجاقدصاه "ه چوش ((. چ ا چا بسیا ی از قوا ین و تعامال اقدصاهی1393)اسدی )است اقدصاه ا اش

اقدصاه مقاومدی ت سازه. اماتوا د اا و پا ا ا ن مفهوم ا ضخیممیشوه کا میاقدصاه مقاومدی ا اش ه ده

کاو وسیا چ ین مبا ی ا داشدا و ب اساس م فعت طلبی ص ف اقدصاهی پا ا گذا ی شده است.

1. Nureev and Bysygin (2016)

2. Vetrova and Titimova (2017)

3. Strelkova (2014)

4. Leibman and Tomlin (2015)

نرا

ایه و

سیرو

ر شو

ی کرد

موه

العط

: می

متاو

مقد

صاقت

ی اگو

ی الهان

جی

سرر

ب/

ژادی ن

ولس

ران

ساح

62

راهبردیهای نتایج و سیاست .5

مفهوم اقدصاه مقاومدی ه کاو وسیا با ع واش ک اقدصاه فدی ه حال توسعا کا ه ا ن تحقیق،

هست آمده ااش هاه کا از لحاظ ا ز اهی با اقدصاه ا اش ها ه، مو ه توجا ق ا گ فدا است. دا ج بهای شباهت

جها ی هوم و ه گام تا خی اسدفاهه از مفهوم اقدصاه مقاومدی ه کاو وسیا )شو وی سابق( ه زماش ج گ

میالهی و با 2014محاص ه ل ی گ اه، بیاد با مع ای مقاومت اقدصاهی است و ا اقدصاه مقاومدی. اما از سال

ای گ فت کاو های غ بی علیا کاو وسیا، مفهوم اقدصاه مقاومدی ه ا ن کاو گ تازههای آغاز وضع تح م

ی وا ها ، افزا ش مص ف کاالهای هاخلی، جا ای ی ش کای مخدلف آش ه چوش توسعا جا ای های و سیاست

قابل ذک ه مفهوم اقدصاه مقاومدی ا ن های با س عت اج اسازی شد د. ه چ د کی از تفاو غی هتجا ی و

. با ا ن مع ا کا کاو وسیا ا ت ها با استای آش ح لا–کاو با ا ن مفهوم ه کاو ا اش ه حالت هفاعی

اقدصاه مقاومدی ا ن کاو با ه بال های مصوش سازی اقدصاه هاخلی خوه است، بلکا ب خی از سیاسته بال

. ه چ ین اسدفاهه از مفهوم اقدصاه مقاومدی ه کاو استح لا و ض با ز ی با اقدصاهکاو های تح م ک ده

دص زماش تهد د و تح م کاو های ای کا پیاهه سازی و حیا ا ن مفهوم مخت ی ها ه. با گو اا اش گسد ه وسیع

. ه صو تی کا ه کاو وسیا ا ن مفهوم ت ها ب ای زماش تح م بوهه و ه اهبیا اقدصاهی ا ن یستغ بی

شوه.می یز ع واش "اقدصاه ضدتح ی"کاو تحت مع ای

ا، سیاست اهب هی ع لیاتی آش ه کاو وسیهای ب اساس مطالعا و ب سی مفهوم اقدصاه مقاومدی و ج با

شوه کا با توسعا میپیا هاهی جهت پیاهه سازی بهد و کا ات ا ن مفهوم ه کاو ا اش شامل ا ن کدا

ت اج ا ت و آساشای و جها ی بیاد ک اقدصاه، توا دسازی آش اقدصاه ازط ق اقدصاه مقاومدی س عم طقا

. چابکی بیاد استی اقدصاه ه ش ا ط تعامال بیاد با جهاش شوه. هلیل آش، افزا ش ا عطاف پذ ی و چابکمی

ک اقدصاه، پاسخ ههی م اسب با تح م و تهد د از بی وش، با ه اه تقو ت اقدصاه هاخلی ک کاو ا

( است. وی ع واش 1392سازه. ا ن سیاست اهب هی پیا هاهی، ه سو با دا ج تحقیق آجیلی )ت میه اه گ

با ست ه حوزه قاط قو ، میت اقدصاه مقاومدی، هو ی اسالمی ا اش، جهت تحقق کم هز امی ا د کا ج

سبی و قابدی خوه، ه تعامل و ه هم ت یدگی بیاد ی با اقدصاه جها ی ق ا گی ه تا م افع و ام یت های مز ت

ملی ه گ کاو ها ا ه امدداه م افع و ام یت ملی خوه ق ا ههد.

شوه کا اقدصاه مقاومدی ا مفهوم تقو ت اقدصاه هاخلی ه کاو های میعا آ ده پیا هاه جهت مطال

کیفی ه چوش اسدفاهه از ظ ا خب گاش ه مقا سا های ه گ یز ب سی شوه. ه چ ین اسدفاهه از وش

شوه.میتطبیقی پیا هاه

63

ه ام

صلنف

تس

سیا و

یرد

هبرا

ی ها

ن

الک

/ ل

ساجم

پن ،

ژهوی

ن می

دون

ستازم

ی، مت

اومق

د صا

اقته

امن

1396

منابع

-87(: 24) 9. علوم سیاسی. اقتصاد سیاسی جهانیاقتصاد مقاومتی در نظام (. 1392آجیلی، هاهی. )

105.

های فصل اما سیاست. نظام اقتصاد اسالمی الگویی کامل برای اقتصاد مقاومتی(. 1393اسدی، علی. ) .39-25(: 5) 2. اهب هی و کالش

. هوفصل اما عل ی مبانی سیستمی اقتصاد مقاومتی(. 1394امی ی طه ا ی زاهه، سید مح د ضا. ) .51-33(: 23) 12. ای جسدا های اقدصاهی ا اشپژوه

(: 106) 3. اجد اعی اسالمیهای . پژوهشموانع تحقق اقتصاد مقاومتی(. 1394پژوه ده، مح د حسین. )

185-238.

ملی: های (. تبیین اجرای جهاد اقتصادی با محوریت یکپارچگی سیاست1390. )ها ا ی ف ه، حسن

.24-5(: 2) 5ی. ا د اا مد ت اهب هارو. فرهای طراحی مدل مفهومی و چالش

(. اقتصاد مقاومتی و راهبرد جمهوری اسالمی 1395. )خوشکالم خس وشاهی، موسی و ه و ا ی، حسین

های فصل اما سیاستایران جهت مقابله با رویکردهای خصمانه آمریکا و عربستان سعودی در بازار نفت. .70-43(: 15) 4. مالی و اقدصاهی

های سیاستهای تبیین رویکردها و مولفه(. 1395سلی ا ی، اس و سید حسین زاهه زهی، سعید. )

. دیپلماسی اقتصادیهای کلی اقتصاد مقاوتی بررسی موردی: تبیین بند دوازدهم سیاست ها: مولفه

.114-91)و ژه اما اقدصاه مقاومدی(: 4. اهب هی و کالشهای فصل اما سیاست

اثرات فساد مالی بر درون زایی اقتصاد ایران در (. 1395، وحید و ک م، مح د حسین. )شقاقی شه ی

)و ژه اما اقدصاه 4. اهب هی و کالشهای فصل اما سیاست. کلی اقتصاد مقاومتیهای راستای سیاست

.90-63مقاومدی(:

دولتی ایران متناسب ی هاآینده پژوهی سازمان(. 1395مبی ی، مح د و مع ا زاهه طه اش، غالم ضا. )

.32-1)و ژه اما اقدصاه مقاومدی(: 4. اهب هی و کالشهای فصل اما سیاست. با الزامات اقتصاد مقاومتی

اهب هی و های فصل اما سیاست. دستیابی به آنهای اقتصاد مقاومتی و راه(. 1395 وف سدی، مح د. ) .168-157)و ژه اما اقدصاه مقاومدی(: 4. کالش

بررسی اثرات و پیامدهای تحریم بر سرمایه گذاری خارجی در ایران (. 1395 لفا ی، امی و ه گ اش. )

.10-1(: 2) 2، مطالعا علوم ا سا ی. و رابطه اقتصاد مقاومتی با کاهش اثرات منفی تحریم

نرا

ایه و

سیرو

ر شو

ی کرد

موه

العط

: می

متاو

مقد

صاقت

ی اگو

ی الهان

جی

سرر

ب/

ژادی ن

ولس

ران

ساح

64

Akindinova, N., Kuzminov, Y., & Yasin, E. (2016). Russia’s economy: Before the

long transition. Russian Journal of Economics. 2 (3) :219-245.

Ankudinov,A., Ibragimov, R., and Lebedev, O. (2017). Sanctions and the Russian

Stock Market. Research in International Business and Finance.40: 150-162.

Bazhenova, T.L. (2011). Features of the Russian model of economic development in

the late XIX - early XX century. Bulletin of the Orenburg State University.127 (8): 24-

29. [Russian language]

Egorova, M.C.(2014). Improving energy efficiency as a key area of the conservation

of natural capital Russia. Fundamentals Research. 10 (9): 2265-2269. [Russian language]

Liebman, B.H., and Tomlin, K. (2016). World Trade Organization Sanctions,

implementation and retaliation. Empirical Economics. 48 (2): 715-745.

Loginova, E.V., Titarenko, B.A., & Sayapin, C.N. (2015). Economic Sanctions against

Russia. Economic Sciences issues.47: 38-44. [In Russian language]

Nureev, R.M., and Busygin, E. (2016). The West’s Economic sanctions and the

Antisanctions of Russia. Journal of Institutional Studies. 4(8):6-26.

Popova, L. and Rasoulinezhad, E. (2016). Have Sanctions Modified Iran's Trade

Policy? An Evidence of Asianization and De-Europeanization through the Gravity

Model. Economies. 4 (4): 1-24.

Strelkova, I. (2014). Economic Sanctions on Russia and the WTO role. Academic

Journal of Western Siberia. 10 (5): 125-127 [In Russian Lanugage]

Tuzova, Y., and Qayum, F. (2016). Global oil glut and sanctions: The impact on

Putin’s Russia. Energy Policy. 90: 140-151.

Vetrova, E.A., and Titimova, V.C. (2017). Effects of Economic sanctions on the

modern Russian economy. Materiali Ivanovski Cheteni, 1 (11): 71-78. [In Russian

language].

.