Cu 1: Phn tch cc loi ri ro h thng trong u t chng khon. Bnh lun ca Anh (Ch) v ri ro h thng trn th trng chng khon Vit Nam Ri ro c hiu l s bin ng tim n nhng kt qu, l kh nng xy ra nhng iu khng mong mun v khi n xy ra th mang li nhng tn tht. Khc vi s khng chc chn, ri ro c th o lng c. Theo quan im truyn thng, ri ro mang li cc tn tht xu. Trong ti chnh, ri ro c nh ngha l kh nng (hay xc sut) xy ra nhng kt qu u t ngoi d kin, hay c th hn l kh nng lm cho mc sinh li thc t nhn c trong tng lai khc vi mc sinh li d kin ban u. Ri ro h thng (systematic risk) l cc yu t tc ng ln tt c cc cng ty trn th trng, v tt c cc cng ty u b chi phi bi ri ro h thng, nh u t khng th a dng ho gim thiu ri ro h thng. Do , ri ro ny cn c gi l ri ro khng th a dng ho (nondiversifiable risks).Ri ro h thng bao gm: ri ro th trng, ri ro li sut, ri ro sc mua v ri ro chnh tr. 1) Ri ro th trng : l s bin ng gi chng khon do tm k ca cc nh u t. Ga chng khon c th giao ng mnh trong mt khong thi gian ngn mc d thu nhp ca DN vn khng thay i. Nguyn nhn ca hin tng ny khc nhau, ph thuc ch yu vo cch nhn nhn ca cc nh u t v th trng ni chung v mt nhm c phiu ni ring.S nhn nhn khc nhau ny s tc ng vo gi chng khon v lm mc sinh li ca chng khon thay i. Ri ro th trng xut hin khi c nhng phn ng ca cc nh u t trc cc s kin c th l hu hnh hoc v hnh nh cc s kin kinh t, chnh tr, x hi. Cc s kin v hnh ny sinh do tm l ca nh u t trn th trng Yu t tm l lm th trng phn ng vi mc vt qu tc ng ca cc s kin hu hnh. Phn ng dy chuyn hay tm l by n lam cho th trng lun bin ng, thiu n nh. Nhiu nh u t li dng yu t tm k ny thc hin hnh vi thao tng gi chng khon. S d c hin tng by n l do trn th trng c s tham gia ca 3 nhm u t: nhm th nht l cc nh u t thn trng, th hai l cc nh u t free rider (ri ro th trng ln khi t trng ca nhm ny cao) v th ba l cc nh u t v nhn. Mc ri ro th trng cc nc khc nhau l khc nhau. cc th trng pht trin, th trng l ni dnh cho cc nh u t ln, nh u t c t chc nn ri ro th trng s khng ln. Ngc li nhng th trng mi ni v ang pht trin, th trng ch yu l cc nh u t c nhn vi quy m nh, thiu kin thc v bn lnh u t, tm l n theo ln lm cho ri ro th trng rt cao. gim ri ro th trng, cc c quan qun l nh nc cn tng cng hot ng o to ,bi dng kin thc cho nh u t, ng thi cn minh bch ha v thng tin, kim sot cht ch nhm hn ch cc hnh vi phi o c nh thao tng gi, kinh doanh ni gin, u c. Cn pht trin hot ng t vn ca cc cng ty chng khon cng nh tng s lng v cht lng ca cc nh u t c t chc nhm tng cht lng u t. 2) Ri ro li sut l s bin ng gi chng khon do s thay i ca li sut gy ra. Khi u t vo cc chng khon c thu nhp c nh, nu li sut th trng tng ln, c hi u t vo cc ti sn c mc li tc cao hn s mt i. Trong s tng ln ca li sut, gi th trng ca ti sn u t s b gim v nh u t s b thit v gi khi bn cc ti sn . Thi hn ca cc ti sn u t cng ln, nh hng ca li sut ti gi th trng ca n s cng ln, mc tn tht gi tr ca ch u t s cng cao. iu ny t xy ra vi cc chng khon c thu nhp bin i, chng hn tri phiu c li sut th ni. Li sut thay i lm cho chi ph v doanh thu ca doanh nghip thay i. S thay i ny ph thuc vo c cu ti sn v c cu ngun vn ca DN. Nu DN s dng nhiu n, li sut

tng ln lm tng chi ph li vay phi tr v lm cho li nhun ca DN st gim, gi c phiu gim v ngc li. hn ch ri ro li sut, nh u t cn nghin cu y cc nhn t nh hng n li sut bao gm: chu k kinh t, lm pht, s thay i trong chnh sch tin t ca CPh, quan h cung cu v vn trn th trng ti chnh. d bo c s thay i ca li sut trong tng lai; s dng cc cng c dn sut nh hp ng k hn, hp ng quyn chn 3) Ri ro sc mua l s thay i gi tr thc ca chng khon do s thay i sc mua ca ng tin. Nu lm pht vt qua t l lm pht d tnh, gi tr thc ca ng tin s b gim v lm cho gi tr thc ca khon u t b gim gi tr. Nu coi khon u t l mt khon tiu dng ngay, mt ngi mua c phiu b l c hi mua hng ha hoc dch v trong sut thi gian u t. Trong khong thi gian , nu gi c dch v tng , nh u t s mt i mt phn sc mua. Thng thng cc nh u t d kin trc mc mt gi ca ng tin qua t l lm pht d kin v h s ch chp nhn u t khi li tc thu c b p cho h tn tht ny. Khi lm pht thc t khc vi t l lm pht d kin, ri ro sc mua s pht sinh. Ni mt cch khc. C gim pht v lm pht u tc ng ti gi chng khon do nh u t s yu cu t l li tc khc i. 4) Ri ro chnh tr l s bt n gi chng khon do s thay i v mi trng chnh tr x hi, chng hn: chin tranh, bi cng, biu tnh, s thay i v th ch, chnh sch S thay i ny s tc ng ti thu nhp v ri ro ca lung thu nhp ca cc DN, t thay i gi tr ca chng khon. S thay i ca chnh tr cng tc ng n tm l ca cc nh u t, t nh hng n hnh vi mua bn chng khon ca h.

Ri ro h thng trn th trng VNi vi th trng chng khon, c kh nng nh u t nc ngoi phi thu hi ngun vn v bn chng khon. iu ny tc ng n d tr ngoi hi v gi c trn th trng chng khon. Nh u t nc ngoi bn ra nhiu hn mua vo s lm gim gi chng khon ca Vit Nam. Nhng tc ng chnh t cuc khng hong hin ti i vi h thng ti chnh Vit Nam ch yu l yu t tm l. Thy Dow Jones sp th VN-Index cng xung theo, trong khi hai th dng nh khng lin quan nhiu vi nhau.Nm 2008 l nm m VN chu nh hng nng n nht ca cuc khng hong ti chnh th gii.Trong khi ch s cng nghip Dow Jones dn u v tt gi, vi mc st gim hn 5% v xung di mc 10,000 im ln u tin trong vng 4 nm th ch s VN-Index gim mnh.Nu tnh t s im ng ca ca phin giao dch u tin ca nm (2/1/2008), ch s VN-Index l 921,07 im, th ng ca phin giao dch cui nm (31/12/2008) , ch s ny ch cn 315,62 im, tc mt i 605,45 im (gim 65,33%). Trong s 245 phin giao dch ca sn HOSE, ch c 109 phin ch s VN-Index tng im, cn li 136 phin ch s ny u lao dc. Hin nay, th trng CK dn phc hi, ch s VN Index u nm 2009 l 300,04 im, mc thp nht l 235,50 im(thng 2 nm 2009), mc ch s ngy 30/10/2009 l 587,12 im gp 2,49 ln so vi thi im thp nht v tng trng gn 100% so vi u nm 2009.Bn cnh nhng tc ng t vic phc hi ca hu ht cc TTCK v kinh t th gii, nhng bin i theo chiu hng i ln ca TTCK VN trong thi gian gn y phn nh nim tin ca nh u t vo th trng, kt qu lc quan ca nn kinh t vi chnh sch kch cu ca CPh. Chnh sch li sut ca NHNN c iu chnh mt cch linh hot vi mc tiu va kim ch lm pht va tng trng kinh t. Trong nm 2008, li sut c bn c iu chnh 8 ln t 8,75% (2/08), tng ln 12% (5/08); 14%(6/08); xung 13% (10/08); xung 12% (5/11/08); 11% (21/11/08); 10%(5/12/08); 8,5% (22/12/08). n 2009 li sut c iu chnh gim xung cn 7,0% t 1/12/09 ln thnh 8,0% .Vic thay i li sut nhanh nh vy nh hng khng nh n li nhun cng nh quyt inh u t ca cc nh u t.

TTCK VN gi c mc tng trng n nh, yu t pht trin bn vng cn c xem xt v th ch ha bng cc quy phm php lut v chnh sch pht trin ca th trng trong di hn. Cu 2: Phn tch cc loi ri ro phi h thng trong u t chng khon. Bnh lun ca Anh (Ch) v ri ro phi h thng trn th trng chng khon Vit Nam Ri ro phi h thng (unsystematic risk) l nhng yu t tc ng gn lin vi tng cng ty ring bit, nh ri ro kinh doan, ri ro ti chnh ca cng ty , m khng nh hng n cc cng ty khc (tr cc cng ty ln). gim thiu ri ro loi ny, nh u t thng a dng ho danh mc ca mnh. Do vy, ri ro phi h thng cn c gi l ri ro c th a dng ho (diversifiable risks). Ri ro phi h thng= Ri ro DN Ri ro h thng 1) Ri ro kinh doanh l s khng chc chn v thu nhp ca DN do bn cht ca hot ng kinh doanh. S khng n nh hay khng chc chn ny bt ngun t nhng kh khn trong cc khu khc nhau trong qu trnh sn xut kinh doanh nh chi mua nguyn vt liu u vo, tiu th sn phm. Ri ro kinh doanh c o bng cc sai lch ca cc dng thu nhp thi gian qua. RRKD= lch chun ca cc lung thu nhp hot ng/ Thu nhp hot ng trung bnh

BR=

(OE i OE )i= 1

n

2

/n

OEi 1

n

i

/n

Trong : OEi l thu nhp t hot ng kinh doanh ca cng ty nm th i v n l s nm Bn cnh vic tnh RRKD tng th,ta cn phi tnh n 2 nhn t tc ng n s bin i thu nhp hot ng l mc bin i sn lng v n by hot ng RRKD c th xut hin do yu t ni sinh hoc ngoi sinh. Yu t ni dinh pht sinh trong qu trnh vn hnh hot ng cuat DN nh:yu t qun l, c cu v cht lng ti sn. Yu t ngoi sinh nm ngoi s kim sot ca DN ph thuc vo mi trng hot ng ca DN nh s thay i ca chnh sch tn dng, chnh sch li sut, s phn b dn s, vn tng trng v n nh kinh t Nhng DN c yu t ni sinh tt s d chng trc nhng thay i ca mi trng bn ngoi v ngc li. 2) Ri ro ti chnh l loi ri ro m cng ty phi i mt khi huy ng vn t cc khon n ti tr cho cc hot ng ca cng ty.RRTC lin quan n vic s dng n- n by ti chnh ca DN. RR ny tim n trong cu trc vn ca DN. Mc ri ro ti chnh c th chp nhn c ca cng ty ph thuc rt nhiu vo ri ro kinh doanh. Vi mt cng ty no c mc RRKD thp(thu nhp t hot ng n nh) cc nh u t s chp nhn mt RRTC cao hn. Trong phn tch RRTC, ta s dng 3 ch tiu

T l n vi VCSH=Tng n di hn/ Tng VCSH Cc t l so snh gia thu nhp vi chi ph c nh v chi ph tr li. Kh nng thanh ton li vay = EBIT/N phi tr Cho bit cng ty s dng bao nhiu % trong tng s thu nhp ca mnh trang tri cc gnh nng n nn.

Kh nng thanh ton n=(EBIT+Chi ph tr li thu d tnh)/(Tng chi ph tr li + chi ph tr li thu d tnh) Cc t l so snh dng tin vi chi ph ti chnh hoc so snh cc dng tin vi gi tr s sch ca cc khon n cha tr. (1) T l trang tri chi ph ti chnh c nh bng tin mt= (lng tin mt rng thu v t cc hot ng+ chi ph tr li+ chi ph tr li thu d tnh )/(chi ph tr li+ chi ph tr li thu d tnh) (2) T l dng tin mt trn cc khon n phi tr li = Lng tin mt rng thu v t cc hot ng/(Tng n da hn+ N phi tr li hin hnh) Vic s dng n s lm tng ngha v ti chnh i vi DN do phi tr vn v li, ng thi do b rng buc v ngha v thanh ton, DN s phi i mt vi dng tin ra ln khi phi thanh ton n gc v li. Khi DN k thanh ton n gc v li ng hn, DN s gp kh khn v ti chnh do uy tn st gim, thm ch i mt vi nguy c ph sn.DN k s dng n s k c RRTC. 3) Ri ro t gi l kh nng bin ng gi chng khon khi t gi thay i. Khi t gi thay i s lm cho gi tr ca chng khon mua bng ngoi t thay i, v thu nhp ca DN xut- nhp khu thay i. C th: khi t gi thay i s lm cho gi vn ca DN nhp khu thay i v chi ph li vay, kh nng tr n ca DN vay n bng ngoi t thay i. hn ch v khc phc ri ro t gi cc nh u t c th s dng cc cng c phi sinh nh hp ng k hn, hp ng quyn chn 4) Ri ro thanh khon l s bt n ca gi chng khon khi iu kin giao dch thay i. Cc loi chng khon khc nhau s c thanh khon khc nhau. Nu s lng chng khon ln, lng chng khon kh mi s nhiu. S lng c ng ln, c bit l c ng bn ngoi DN s lm tnh thanh khon cao hn. S thay i ca tnh thanh khon chng khon c th do tc ng ca nhng thay i trong cu trc c ng; do s thay i v tm l nh u t; do s thay i v phng thc giao dch; s thay i chnh sch; hoc do s thay i ca th trng. Nh vic gim thi gian thanh ton t T+3 xung T+1 s lm tng tnh thanh khon ca chng khon. Bnh lun v RR phi h thng trn TTCK VN TTCK VN c ghi nhn l mt trong nhng th trng c mc st gim mnh nht th gii khi ch s VN Index gim khong 65% v ch s HASTC Index gim ti 67,5% so vi thi im cui nm 2007. C phiu ca nhiu DN kinh doanh hiu qu v gn mnh gi, gi tr th trng ch bng khong 50-70% gi tr s sch Ti HOSE:Nu tnh t s im ng ca ca phin giao dch u tin ca nm (2/1/2008), ch s VN-Index l 921,07 im, th ng ca phin giao dch cui nm (31/12/2008), ch s ny ch cn 315,62 im, tc mt i 605,45 Bin ng ca c phiu trn th trng VN nhn chung l tng i ln Trong nm 2008,

im (gim 65,33%).Trong 10 c phiu c gi tr vn ha ln nht th trng, c 1 c phiu tng gi, 4 c phiu gim gi. C ti 5 m ng gi tham chiu l STB, VIC, VNM, VPL, HAG vi mc gi ng ca tng ng l 18.400 ng/c phiu, 79.500 ng/c phiu, 83.000 ng/c phiu, 66.000 ng/c phiu v 63.000 ng/c phiu. xt v mc tuyt i th DHG l c phiu tng gi mnh nht khi tng 5.000 ng ln mc 119.000 ng/c phiu, vi tng khi lng giao dch hn 31 nghn c phiu. Ngc li, SFC l c phiu gim gi mnh nht khi gim 2.400 ng xung cn 47.600 ng/c phiu, vi 990 c phiu c giao dch. Trong 4 chng ch qu ang nim yt trn HoSE, c 2 m tng gi, 1 m gim sn v 1 m ng gi. C th, PRUBF1 gi nguyn mc gi tham chiu l 3.900 ng/chng ch qu. VFMVF1 tng 100 ng (tng ng 1,32%), t 7.700 ng/chng ch qu. VFMVF4 tng 100 ng (tng ng 2,50%), t 4.100 ng/chng ch qu. MAFPF1 gim 100 ng (tng ng 2,70%), ch cn 3.600 ng/chng ch qu. n nm 2009 Tnh t lc VN-Index to lp nh mi trong nm 2009 ny l 624 im (trong phin c lc tng ln 633 im) vo ngy 22-10 cho n ngy 10-11, VN-Index gim xung cn 524 im, mt 100 im ch trong vng 13 phin giao dch. y l t gim su v c dc ln nht ca biu VN-Index tnh t u nm n nay Tnh thanh khon ca th trng b st gim mnh trong nhng thnh u nm 2009, gi tr giao dch bnh qun/ ngy ch con 301 t ng/ngy, trong khi con s ny ca nm 2008 l 754 t ng. n cui nm 2009, t l thanh khon tng, t mc k lc vo ngy 23/10/09 vi 137 triu c phiu c chuyn nhng, t gi tr gdich 6453 t ng trn sn HOSE v 67 triu c phiu vi gi tr gdich 3049 trn sn HASTC. Nguyn nhn: v nn kinh t nc ta chnh thc m ca khong 23 nm,nn kinh t cn non tr.Cc chnh sch iu hnh ca NNc cha thc s linh hot vi s bin ng bt thng ca nn kinh t; hnh lang php l cn cha hon thin; nng lc hot ng ca cc DN trong nc cha cao Cu 3: Trnh by cc phng php o lng ri ro trong u t chng khon Hai phng php o lng ri ro trong u t chng khon c bn l: dao ng v s dng beta. PP1 dao ng: s dng ch tiu phng sai v lch chun ( lch chun: = Ri E ( R )) 2 * Pi vi i=1 n n Trong Pi: Xc sut ca tng trng thi Ri: Doanh li k vng ng vi tng trng thi Phng sai ca danh mc u t

2 = [( E ( Rs E ( Rp )) * Ps2

s=1 ti n

Trong : E(Rs): Doanh li k vng ca danh mc ng vi cc trng thi E(Rp): Doanh li k vng ca danh mc Ps: Xc sut xy ra ca cc tnh hung Theo m hnh Markowitz +)danh mc c N ti sn vi t trng w=(

w ; w ;...; w1 2

n

)2

Vecto li sut k vng ca cc ti sn R= (

r ;r1

;...; r n )

Li sut danh mc Rp =

= w * w * +) Danh mc gm 2 chng khon: r = w * r + w * r 2 2 2 2 2 = w1 * 1 + w2 * 2 + 2 * w1 * w2 * Cov(r1 r 2) ( r r ) * (r r ) Cov( r i ; r j )=Phng sai ca danh mc:2 i j

w *rkp 1

kij

1

2

2

i

i

j

j

N

H s tng quan

r

ij

=

H s tng quan cng nh th kh nng gim thiu ri ro cng ln. Nu r = +1 th khng gim c ri ro. PP2 H s beta o lng s bin ng t sut li nhun ca tng c phiu so vi s bin ng t sut li nhun ca ton b th trng Xc nh chui return ca gi chng khon c c gi chng khon trong qu kh. Rt=Pt P (t 1) Pt

COV *i

ij j

Pt= Png ca * h s tch tch ly + DPS* h s tch tch ly

Xc nh beta ca chng khon nim yt B1: Xc nh chui li sut Ri v Rm

(R i R i) * (R m R m)N 12

B2: Xc nh hip phng sai Cov(Ri,Rm)=

N 1 Cov ( Ri , Rm ) B3: Xc nh = Var ( Rm )

Var (Rm) =

( Rm Rm )

L beta ca chng khon cha nim yt B1: Xc nh t trng u t theo ngnh ti DN B2: Tnh beta ca cc ngh hoc DN in hnh B3: Tnh theo cng thc :

= w * i j

j

iu chnh h s beta khi tnh n tc ng ca n by v thuTNDN

UL

=

u

L

1 + (1 T ) *

L

= (1 + (1 T ) * D / E )

D E

debt

(1 T ) D / E

Ta nhn thy beta so snh s ng bin ng ca chng khon v th trng vi s bin ng ring bit ca th trng. H s ny cng ln chng t s bin ng ca chng khon cng ln so vi s bin ng ca th trng. Cu 4: Trnh by cc phng thc u t chng khon. Nhn xt ca anh ch v hot ng u t chng khon Vit Nam hin nay u t chng khon l mt loi hnh u t ti chnh. Trong hot ng ny nh u t b tin ra mua cc chng khon bao gm c phiu, tri phiu, chng khon phi sinh. Ga tri ca cc chng khon ph thuc vo nng lc ti chnh ca nh pht hnh v quan h cung cu ca chng khon trn th trng. Hot ng u t chng khon l hot ng phc tp, i hi cc nh u t phi c trinh chuyn mn cao, am hiu v th trng, ng thi phi c th trng chng khon pht trin, to ra s sn c ca cc cng c u t c tnh thanh khon cao. Cc phng thc u t chng khon: 1) Theo hnh thc u t: u t trc tip l hnh thc u t do nh u t b vn u t v tham gia qun l hot ng u t. u t gin tip l hnh thc u t thng qua vic mua c phn, c phiu, tri phiu, cc giy t c gi khc, qu u t chng khon v thng qua cc nh ch ti chnh trung gian khc m nh u t khng trc tip tham gia qun l hot ng u t. Nh vy, u t trc tip b vn vo cc ti sn thc, do vy lm tng nng lc sn xut ca nn kinh t cn u t gin tip thi khng. 2) Theo thi hn u t: u t ngn hn: thng c k hn t 1 nm tr xung, ch yu l hot ng ut t ngn qu, hot ng u t hng li v hot ng u t phng v. u t di hn: c k hn trn 1 nm thng tp trung hot ng u t nm quyn kim sot, u t gp vn kinh doanh v hot ng gp vn ca cc nh u t chin lc. 3) Theo mc ch u t: u t ngn qu: thng c thc hin bi cc t chc kinh t v cc nh u t ln. Xut pht t nhu cu thanh ton chi tr, nhu cu d phng v d tr, thay v phi nm gi mt lng

tin kh ln, cc t chc kinh t v cc nh u t ln thng u t vo cc chng khon ngn hn c tnh thanh khon cao nh: tn phiu kho bc, CDs, k phiu ngn hng, thng phiu u t hng li: li nhun t hot ng u t c th c t li tc t ti sn u t nh c tc c phn phi hng nm, hay li tc t tri phiu;chnh lch gi chng khon v cc quyn li khc nu c. Hot ng u t hng li c th bao gm: Kinh doanh chnh lch gi: l hot ng mua bn chng khon nhm tm kim li nhun trong ngn hn t chnh lch gi chng khon. Hot ng u c: l hot ng u t chng khon nhm tm kim li nhun t li tc v chnh lch gi trong di hn. Hot ng u c lm cho chng khon tr nn khan him, gi chng khon tng v nh u t c th tm kim c li ln t tng gi chng khon. Kinh doanh gim gi: l hot ng u t hng li khi c hin tng gim gi chng khon. Khi d bo gi chng khon gim, nh u t s bn chng khon ch h gi v mua li. Phn chnh lch gi sau khi tr i chi ph giao dch s l thu nhp ca nh bn kinh doanh gim gi. To lp th trng: L trng hp nh u t, thng l cc cng ty chng khon, cc NHTM m nhn th trng cho cc loi chng khon trn th trng OTC. H c th thu c li tc u t t c tc, tri tc, chnh lch tng gi chng khon, tin hoa hng khi thc hin mi gii cho cc nh u t, c min gim thu,min gim chi ph giao dch, c min ph thng tin.Hot ng to lp th trng c vai tr quan trng trong vic m bo tnh thanh khon cho cc chng khon.

u t phng v: cc cng c phng v nhm gip cc nh u t phng trnh ri ro nh hp ng giao sau, hp ng k hn,hp ng quyn mua u t nm quyn kim sot: C phiu cho php CSH c quyn kim sot cng ty pht hnh thng qua quyn c nhn thng tin, quyn tham d v biu quyt ti i hi c ng. S lng c phiu nm gi s quyt nh kh nng biu quyt, kim sot ca cc nh u t. Thng qua hot ng u t vn, nh u t c th tham gia hi ng qun tr nhm thc hin hot ng qun l. Hot ng u t chng khon VN hin nay: cc nh u t ln , c t chc cn chim t l nh trong khi t trng ca cc nh u t c nhn chim t l ln. Nm 2007 phn ln nh u t c nhn mua chng khon u c n chnh lch nn c tm l nng vi, t quan tm xem cng ty mnh s hu CP hot ng th no m ch cn c vo tnh thanh khon cao hay thp, c kh nng st hay khng. Nhiu nh u t cng th thc h khng th gi i hc v kin thc nm bt nhng cng ty no li thc, li gi v qui lut giao dch ca th trng m ch yu ra cc sn nghe hi ni ch, u t theo nhng ngi khc. Bi th vn c nhng t tt dc ca nhng CP Vinamilk, Sacombank, TDH d cc cng ty ny vn ang kinh doanh tt. Tm l by n:Chng minh bng s liu v m hnh thng k ton cho thy Hiu ng by n rt mnh Vit Nam, v theo s liu ca chng ti l mnh nht th gii. Hiu ng ny c

bit mnh khi gi th trng tng trong mt khong thi gian lin tip kh di. H qu trc tip l ngi u t t b c k vng c nhn, theo ui mc k vng ca m ng trn th trng, khin cho khong cch chin lc u t tin dn ti epsilon b t. Trong khi , tnh thanh khon to ra do cc Delta >> epsilon, v con ngi c cc xu hng giao dch tri chiu. H qu th hai, cng trc tip, l tnh thanh khon gim dn. M tnh thanh khon chnh l gi tr ln nht, duy nht ca TTCK (ch khng phi theo quan nim sai lm chung l tnh nng huy ng vn) Khi tnh thanh khon tr nn m nht khng cn mang tnh quyt nh th th trng bin thnh Casino. Thc s l Casino v mi ngi cho rng n l c my kim tin, xay ra tin, nho ra tin, v u cng l tin... Chng ta bng s nhn nhn bnh thng s hiu rng iu ny qu sai lm v hon ton t huyn hoc. Phn ln nh u t ch quan tm ti li nhun, v ch nhm nhm ti nhng thng tin khng xc thc ngoi lung. iu ny tht sai lm. Kin thc khc thng tin. Kin thc l mt b lc thng tin c phng hng, c ch ch v c phng php. Vic ch chm chm o bi cc thng tin ngoi lung khng lm cc nh u t khn ngoan hn, c khi cn lm lon ht c trong thi bui thng tin bng n. Chnh v khng b sung kin thc, nn th trng hn lon trong cc dng chy thng tin. Mt mi vi thng tin cng khin cho ngi ta d t b cc k vng c nhn, ho hng i theo s vy gi ca "hiu ng by n". Nm 2009 Mt yu t ng ch trn th trng chng khon Vit Nam t u nm ti thi im ny l s khc bit tng i ln gia s ln xung ca gi cc c phiu. Dng nh, cc nh u t Vit Nam cui cng la chn k hn khi mua c phiu, thay v mua theo cm tnh nh trc y.Ngoi ra, nh gi c phiu tng, nhm c phiu c gi tr vn ha th trng ln cc nh u t ngoi rt vn cng tng ln. Hin ang c 8 c phiu c gi tr vn ha t 500 triu USD tr ln, so vi 4 c phiu thi im cui thng 2. Tuy nhin, bo co ca HSBC cng cho thy, cc nh u t ngoi khng phi l i tng cho li t phc hi ny ca th trng chng khon Vit Nam. Lng mua vo ca khi ngoi co li ti mc gn nh khng c g. T u nm ti nay, lng mua rng c phiu Vit Nam ca khi ngoi ch l 3 triu USD. Sau mt thi gian bn rng trong qu 4/2008, hot ng ca cc nh u t nc ngoi trn th trng chng khon Vit Nam v c bn gn nh l trung tnh, vi cc hot ng bn pha mua v pha bn cng t. Theo s liu ca HSBC, hin khi ngoi vn chim khong 1/5 khi lng giao dch trn th trng chng khon Vit Nam, nhng c v nh lng vn nc ngoi mi chy vo th trng ny l rt hn ch. Trong , cc hot ng ca khi ngoi tp trung vo vic ti cn bng danh mc u t ca cc qu quc gia ng. Do s thiu minh bch trong vn cng b li nhun cng nh xc nh gi tr ca cc c phiu, thi im hin ti, HSBC tip tc thn trng v trin vng th trng chng khon Vit Nam. Cc chuyn gia ca ngn hng ny cho rng, th trng Vit Nam vn l mt th trng nhiu bin ng v c minh bch thp nn ri ro cho cc nh u t ln. Cu 5: Trnh by thu nhp v phng php xc nh thu nhp trong u t chng khon theo cc phng thc u t hng li, u t nm quyn kim sot v to lp th trng Thu nhp trong hot ng u t Thu nhp trong u t chng khon (Income) c th c chia thnh 2 loi l Thu nhp thng xuyn (Tree) nh c tc v li tc tri phiu c tr nh k hng nm. Thu nhp ny l i

tng ca thu thu nhp nh thu thu nhp c nhn, thu thu nhp doanh nghip. Loi thu nhp th hai l li vn (Gain). Thu nhp ny ch c khi nh u t bn chng khon, c xc nh bng doanh thu t tin bn chng khon tr chi ph u t bao gm gi vn u t ban u v cc chi ph giao dch. Trong thu thu nhp t li vn (Capital Gain Tax), n gin cho cng tc tnh v np thu, cc nc tin tin thng p dng khu tr thu ti ngun v cho php nh u t t tnh, t k khai thu vi nhiu la chn khc nhau, nh xc nh phn li vn c iu chnh t l lm pht, hoc p dng nguyn tc 1/3, theo phn li vn c xc nh bng 1/3 gi bn chng khon bt k thi im v gi mua chng khon cng nh chi ph pht sinh lin quan. 1. Thu nhp trong qu kh Khi nh gi nhng khon u t trong danh mc u t, thng xuyn phi so snh chng vi nhng mc gi khc nhau. V d so snh mt c phiu 10$ khng tr c tc vi mt c phiu gi 150$ tr c tc 5$ mt nm. c th nh gi chnh xc hai khon u t trn, ta phi so snh c t l thu nhp trong qu kh ca chng. Khi u t tc l ta tr hon cc khon tiu dng hin ti lm tng ti sn nhm tiu dng c nhiu hn trong tng lai. Do , khi nghin cu v thu nhp ca mt khon u t, cn tp trung vo s thay i trong ti sn c c bi s u t ny. S thay i ny c th do cc dng tin vo chng hn li sut hay c tc hoc s thay i gi tr ca ti sn (tng hoc gim). - Thi k nm gi ti sn u t c gi l thi k cm gi, v thu nhp trong khong thi gian ny c gi l t l hon vn thi k cm gi (HPR). cng thc: Gi tr cui ca khon u t HPR = Gi tr ban u ca khon u t HPR lun >0, nu HPR = 0:NT mt ton b TS HPR>1: phn nh rng c s tng trong ti sn, iu c ngha l NT nhn c t l thu nhp dng trong sut thi k. HPR