T. C. KlTR VE TURizM BAKANllGIESKi ESERLER VE MZElER GENEL MDRlG SONULARITOPLANTISI MAYIS 1986Not: Bildiriler ve gre Necmi tiLKER Mezar Kitabeleei (XIX. ve XX. 1Ayda ARaEge Dnemi Mimarisd Bir n 39Cemal PULAK.198'5 Sezonu 79Revza Greme, Kilise Duvar Resimlerinde 1985 Ko-ruma ve 89Thomas DREW- BEARDinar Yresinde Bir Roma Kalesi , 99SunaGVENAnadolu'da Roma .. ...... .. ..... . .. .. .. .. .. .. . .. .. .. .. . .. .... 103David FRENCHKk Asya, Roma ve 109Marc WAELKENS, P. De PAEPE, L. MOENSSurvey in The W\hite Ouarries of Anatolla 1BJ. Clayton FANTThree Seasons ofEpigraphicai Survey at Roman Ouarnies at Doclmium (Iscehisar) 1983 .. 127Hasan MALAY Anadolu'dan Yeni 133Blent Ephesos'ta Epigrafya . 139A1ain DAVESNEA Propos de la Chronologie du Temple de Dionysos a Teos ... 14;3Alan S. HALL Survey 1985 , , .. .. .. .. 149Walter Survey Bei TEICHIUSSA 1'98'5 151Pontus HELLSTRMLabraunda 19185 157Stephen Cremna ve Sagalassus 1985 167John J. COULTON 19815... ........... ... . .. . .. . . . . ..... ... .... ..... . . . . . . . .. . .. . . . . .. ..... 17'1Sebastiana LAGONA1985 Kyrne'de Srdrlen Arkeol'OJi ve : '" ... ..... . ... .. . .. . . .. . . 179A. Ahmet TIRPANSamosata Sur 183Keith Gordion Work 1985 '" 203Semih Orta Anadolu Hykleri 207Tsugio Sach1hiro OMURA1985 Kaman - Kalehyk Yzey . . 227Engin ZGENGaziantep Kilis Blgesi Hyk Yzey OylumHyk 239Erol ATALAY Yresindeki 249Sencer Phrygia Epiktetos 265Johannes Die Bltezeit Der Stadt Side in Der 2. Halfte Des 3. JhdtsN. Chr 269Christian MAREKEpigraphische Forsohungen in Zentralpaphlagonien 273Veli Malatya - Bingl Yzey 198'5 ......... 279Recep MERi1985 ve Manisa Yzey 3011Altan Van Blgesi ve Ordu Y'i17ev 1985 311Mehmet 1984 ve 1985 Isparta evresi Tarih ncesi ... 323Refik DURU Nekropoln Arama , . .. . . 335-Kathryn Ann ATAMANA Group of Projectile Points From Can Hasan III............... 339Ann MURRA.Y ve Pamukkale Mzeleri " .. 347Angela - DEROCHEProspection Sur Le Site Mousteiren de (Campagne1985) 359Erksin GLEVan Dilkaya iskeletlerinin Paleoantropolojik Incelenmesi .;.... 369Ursula - BACKOFENAmropologische Des Byzantinischen Friedhofs . .... . .. . .. . . . . . .... . . . . .. . . . . . .. . 381Michael SCHULTZDer Gesundheitszustand der Frhmittelalterhchen Bevlke-rung Von 401 MEZAR ve XX. Necmi LKER*Anadolu'nun kltr ve tasavvuf simgeleyen eserlerin birblm de merkezlerinin iinde ve camive tekke hazirelerinde bulunan ve gnmze kadar olan mezarkitabeleridir. 30 1925'de bir kanunla sonramal devlete olan tekkeler ve zaviyeler 1 tarihe Ancak tekkelerin hazireleri ve iinde bulunan mezar kitabeleri-nin bir blm genellikle kadar dir.zerinde mezar kitabeleri semtin-de bulunan ve birka ile Baba bir Tekkesinin yamndaki hazirede Bu-radaki kitabeler izahata gemeden nce ilgili da olsa bilgi vermek Bir tarikat olarak ') XIV. yy. dan zellikle XV, ileXIX. yy. lar dini ve siyasi byk bir nfuza sahip bilin-mektedir. II. Mahmud (1808-1839) 1826'da Yenieri ile birlikte Abdlaziz (1861-1876) da tekrar ortaya ve yukanda gibi Trkiye Cumhuri-yeti tarikatlarla birlikte ortadan Her(*) Do, Dr. Noomi "V'LIKER, 'Ege Ede!biyat BlmugTetlm yesi, BornOV'a - tzMtR.(1) GeILii1j bilgi 'iin 'bkz. ,Mustafa Kara, Din Hayat Sanat Tekkeler 'VeZaviye1er, 1sbmbul, Emek 1980.(2) CaJvit Sunar, ve Ank.ara, 19715, 10 -11. Ya.za,rm !Ifade gre Anadolu'da olan Alevilik tamamlanmakta olup, ise Nazentn Cllfert bir Trk 'bilgi liJin zellikle 'bkz. :FuadKprl, Trk Ilk 1919; F. W. Hasluck,Chri8tianitV and Islam Under the Sultans, Oxford, 1929:r. mngsleyBlrge, TheBektashi Drder of Dervi.8hes. London, 11937; Fuad Kprm, L8s Origine.'1 du Bek-tachiBme, Paris, 1926; Fuad KprIii, Veli, UZam Ansiklopedm, 1961, Ont, 461 - 64.(3) F. Kprllil, VeJl!, tslam A'nBiklopediBi, 2. Ml1li tim 1961, 461.1 ile Trk olan bu. kkeni XIII. yy' a 'kadar gerilere gitmekte-dir. Bu Anadolu Trkmen ve zellikle' gebe kabileleri destek bulan heteredox 4 Baba halifelerinden olan Veli s XIV. yy. Anadolu'sunda tarikatlerdenolan Haydari-ler, Kalenderiler ve Abdallarla birlikte XV.ve XVI.Iyy. da zellikle Yenieri sanki resmi bir klt durumu-na girdikten sonra byk bir nfuz kazanarak devletin himayesini gr- XV. yy. da tarikatinin ikinci kurucusu Sul-tan'dan nce btn ayin ve gelenekleri ile kabul edilmek-tedir. Sultanf lm. 1516) tekkelerini ayin ve erkan itiibariyle kkl yaparak 6. en nemlilerinden birisi de 12 edil-mesi 12 imam ananesinin benimsenmesidir". tarikat bel eden bir mcerred Bu yenilik hareketlerinden sonra kendilermin Veli'nin nesiinden geldfklertnl iddia eden, elebiler ile ile bunlara alan ve kendilerine yol yani Bekta- gerek ileri sren Babalar reka-bet Anadolu 'Ve Rumeli elehiler'in tutmala- byk ve kasabalarda dzenli tarikat merkezleri du-rumunda olan tekkelerde Babalar hakim 8. Caferi mezhebinden byk lde olup bumezhep iinde mtalaa edilmektedir. Hemen hemen btn ilgili tarikat-ler hnam Cafer Hz. Ali'ye Felsefesi ilebirliktir. Ancak son derece vatanperver ve milliyetilik prensiplerini bn-yesinde Halifelik kurumuna da olan bu ku-nimu Yezid devrinden gelen zalimlerin kabul eder.' Tkenmez birhazine kabul edilen ve oru gibi ibadetlere fazla ilgigstermezler, putperestlik ve de ilgisi yoktur.(4) Abmet cak, BflbaUer1811Mh, 'bItaDbu1, 1980; .A.Wla Birikim LO (8 Ekim 1975). 35 - 39;A. ve :Kltrel Temellert, Birilrim,(14) Nisan 1976}' 4:5 - 51; E. Behna.n Mezhepler 'Ile '19M. 415 -18.(5) F .KprWi1, Ay. yer.(6) F. KprlU, a,.g.m.,462-(7) casvit Sunar, o.g.e., lO, SS- 38.(8) F. o.g.m.., 462.2Bununla birlikte hemen her bnyesine bir ta-rikat kabul edilir". uygulama ynnden olmasa bile fikir ynnden nizmin etkisinde drt yne 1 - (Gk) 2 - (Ak) 3 - Gney 4 - Kuzey (Kara). kabul olan drt adet de Bunlar: Gk-han, Akhan, Bu tarihi drtl olgusu Trk-menlerinin trelerine de Veli bu drtl ala-rak drt tasnifine gre ilk devirlerinde giydikleri ta drt terkli ya-ni drt dilimliydi, taa Elifi Ta denirdi. bu devirde olarak drtl tacada Edhemi Ta denirdi. Oniki sembolize eden okini terkli (dilim-li) ta da Hseyni Ta olarak 10. Muhammedi kr-ssnn da drtl olup ibarettir.Bu 1 - 2 - Tarikat 3 - Haki-kat 4 - Marifet LL.Tekke ve Hazlre'nlnDurumuTekke ve hazire, semtindenEski gidenana yol zerinde, Jandarma ge-tikten sonra Tekkedenarta kalan duvarlar mak suretiyle keresteci ve zel sektre icara Tekke kitabesi ku- bakan ve sonradan duvar haline getirilen zerindedir. ananesine gre bu ana gerekmektedir. Eski Tekke olan Hazire'nin ka- ana yol olup cephesi Icara 'Ve- olan keresteci dkkanlan ile Baba haziresindeki kitabeler zerinde 1984'den beridir zaman zaman a- tahrip olmakla Hazirede yirmi drt kadarmezar kirabesi sanduka olan kimisi kimisi de betonla evresi olan kirabelerin ayak da Hazirede bulunan adet yksek servi ikisi Ha-zire duvarlarla-evrili olup, demirdendir. Hazireniri 26 m x 15,5 m olup 403 metre karedir.(9) Ca\>1t a.g.e., Ll, 23 - 0i(10) ISUinar, a.g.e., 161; EL, IB. a.g.e., 30'1- 2. Cavit a.g.e., !E. IB. a;g.e., 302.3 mezar kitabeleri zerinde sonucu, ssleme sade olmakla birlikte; hat sa- vezninde tasavvuf ve gstermesi zengin gzledik. Mezar kitabelerinin tek-kede ve ait Kitabelerin hemen hepsi de usta elinden birlikte ufak da olsa imla hata- Ankara Genel Karadutlu da Baba ilgili msbet sonuvermesi bizler iin gerekten sevindirici geen muhaoirlerinden Yusuf Baba ibn Feyzul1ah ve Dergaha ait 3 1299 H/20 Haziran1882' de ortaya 12. 28 1331 (1916) ta-rihli dayanarak 6 Cemaziyelevvel 1334 H/llMart 1916 tarihli irade-i aliye mucibince tes-bit Bu mtevelli olan Mehmed Ruhi Bey Zeynelabidin'in ifadesi esas kulesi ci- olan bu evresinde Kemnun Kosta ve Yani ve bahelerinin ve iki da yol kayda Karadutlu dabilinen bu Tekkesi, dnmlk bir arazi iinde edil- olup iki alt ve st oda,bir kiler, bir mutfak, bir ve bir mescidden ibaret olan bir binaidi 13.evredeki zaman zaman gsterdikleri ilgisi da genelde sahipsiz ve olan bu hazirenin iinde gre soltarafta eskiden kalma ve halen suyu bir de kuyu (Re-sim : 1). hazirenin kereste msteciri, duvar-la olan hazireye demir bir ve serbest bir nlenmesini Ancak, 1984 1326/1912-13 tarihli silindirik. bir hidenin 1985 yerinde tesbit ettik. Hazire ve ve ufak bir rnek eden bu bu yndeki mahiyettedir. (12) 22 Genel /Ilo : 608, s. 166. oDeI'gah'la dlgiU rve glkler yenJrnemde 'bana !Kltrve ITescil !Oadresi Kltr Mdr 'Sad! Bayram'a, Adnan Tzen'e ve Yksel'te derin (13) Dergiih ,ve yep.i harflere a- sonuna 4Baba veya Karadutlu olarak bu Tekkesinin veHaziresindeki kitabeleri sunarken 14, grev kabul edip tesbit etti- hazire kitabelerinin bu tr bizden sonraki nesillere bilmenin huzurunu r:1 - Baba Kitabesi (Resirn : 2) Baba ilgili 118x 63 cm. mermer kitabe, byk lde harap ve keresteci olarak eski ananalerine gre bakan LS,ancak sonradan duvar haline olan zerindeimentoyla briket duvara rapt ve ok iyi bir Drt halinde ve drt beyit olarak olan kitabenin birbirin-den siIrnelerle Sekiz ayna veya pano 16 iinde ola-rak olan kitabenin gzel bir stiline sahip Kitabenin tarihi son gibi zamanda 1281 H ta-rihi rakam olarak Kitabeye gre bu (Tekke)1864-65 tarihinde Aruz vezninde bir olarak olan bu anlamh kitabenin vezni. MefailnjMefal1njMeffll1njMefailn'dr....,e\s.;I..... .J...-'-\ y. J ir / ,}b.L ..r" JI L?-"L.. JT J.,. / 0.,-J,\ o,);) wrf

...,el.) . o JL:.) s .J:*; -"""':"1.),,\ / y. J..;.. AJ,' tS---: / ...1,;9,..: ) .J'! ..,..., (14) Dergahda ;kitabe metinlert 'Zerinde ilgive amatr minyatrc Ali !HaydarToprak'a ve takdideri. llere daya-narak iDerg8.h konum biT' \titizlikle izen Fa..-kDtemi:z;in Blm GOr. thsan 'Sezer'e 'burada bir bor bilirim.(15) Cavit iSunar, a.g.e., 71. !Yazar, Belktagi. [ligili .bilgi Ayin veya Ma'bed glrUlr ve yn 'buna GenellLkle, z8.hir ve 'OOtm : Hasan ve Hseyn'e . de bi- (6) Azade Akar. Eski Trk Mezar Sslemelerine Dair, Sanat 12 (Eyll 1974), ::tatlanibul Sanayili, 1974. Yazar,mezar ve 'bektl.'l!k '8Jl;t genel Ibilgiler :verir.,5 Veli Abdal Musa SultanSeza grd bu mevkide Mddan ile gelsn erenlere olsun teslimKulolsun Al-evlada idb ikrar Mdevim ola hizmetle bu muhabbedde pir tuta erkaniyle Zuhratla gelb bir er didi tarihinYeniden bnyad Baba sene 112812 - (?) Baba'ya ait (Resim: 3 - Konum Kroki-si No: 1, K.K) bir sahip olan bu mermer kitabe-sinin 61x65x8 cm. 'lsnde olan bu denin boyun drt terkli 17 bir kavu- boynunda sarkan bir Teslim 18 Teslim her iki ya- her biri bir panoda olmak zere slsle Baki Hakibaresi kitabede gibi silmeler-le pano iinde olmak zere drt drt beyit Kitabe metni talikle Son beytin ilk tarih olup \bir nceki bulunan bu ilavesiyle 1297 Hi1879-80 tarihi tarihi ebced ile olup mevta-(17) (erkek). en 'st blmn eden 'kubbeslindelel terk dentr.(18) Teslim 1,5 cm. n yz olan ve 12 hilal olan Ibir Boyuna takmak i.in Ikul- delikten geirilir vealtta drt halka !Bu da nemh olan drt sem-bolize eder. Teslim genellikle veya da, denilen g-zel sahip oniks (onyx) adettendi. 'bu takmakla ptrlerine olan 'Ve teslimiyetlerini olurdu. BedrlNoyan, Alevilik Nedir? Ankara, ve iJtd. 1985, 92; M. Zeki Teslim Tarih Deyimleri ve Terimleri ni. OiDt, Maarif Bastmevf, 1954, 1476.6 son 19 olarak kanaatindeyiz, Bu sonuna Baba HaziresiKonum Krokisisnde yeri 1 numara olarak Bundan son-ra olan mezar kitabeleri de krokideki numaralara gre ve- vezni 3 Failatn/Failn'dr. Jo -.$4' oN / -.I\.; /tL!"":" ... ....I ... ...; ...'bl..o "..JJ' ... o'" o 219 ..$ ....):!J / ol> -J-!- ri.; 6t.l1.; dil pervaz idb koydu gitti laneyiKimlere terkeyledi cem ayinine nurdan hasretten hulasa azmidb Hak-i pay-i Hazreti tuttu bir makamRuhu olsun sedefte drdaneyi riz tarih-i tam Fahri bu geldi Virdi saki-i felek peymaneyi3 - Mir Sami'nin ve torunu Fatma Zehra (Resim: 4, K. K. no: 2).zeri ters U biiminde olan bu mermer lleri130x30x4 cm. dir. ta " blmnde i.ek ve ikilaleden bir demet yer Oniki olarak ile ya- kitabenin oyma biiminde Gayet sadebir grnme sahip olan bu aruz vezninde olup dr.(19) zamanda icad edenin iin p-heye Ancak, kitabelerde, orada isminin de son veril- 'bir dakaydetmemiz (20) Azade Akar, a.g.m.7Baki HakKim gelir bu aleme bir emr-i vaklrihletiSuretinden siretiMir Sami zevcesi duhteri dnyaya kat'a nevrza msadif ki berat-'lleyli idiHangi ibir m'min bulur fevtindebyle devletiBu yeter ol kalb-i pak-iezherRayegan olsun Geldi bir CevheritarihiniFatuna Zehra ukbada buldurif'ati1342/1923-244 - Dergah hanisi byk Mir (Re-sim: 5 KK. no: 3) gibi mermerden olan bu 128x34x6cm. eba- olup Dergah kurucusunun byk boynun-da teslim dikkatiekmektedir. onikidilimlidir. Talik ile kitabe on olup, beyitler sdmelerle birbirinden K.itabe de olup Feilatn/Feiln'dr.8Hu dost Sene 1327/,1911 dergeh olan Hazret-i din'inSulb-i pak-i veled-i ekberi'dir MirRizaDehre geldi geleli .hiiyilikten her ne denilse uhraHangi milletten olursa sorunuz bu alemde bulunmazaslaBilerek herkese zevk Kimsenin zerinde Kalem tahrirde aczin sylerAz gelir bylesi dehre bu muhakkak- ihflTerk idp alem-i faniyi bakaya gittiRuhuna berin ola me'veOkuyun fatihalar ruhuna ey ehl-idilanSize de bir gn olur byle merasimicrair--i ...J,,;J ,.,..; ,., ....),J,i .,)j-W' o JJ'''''''; .....1...>" LA. )-w-- ,., .,...-.LJ< }5 - ikinci Hsn Efendi'nin (Resim: 6 KK no: 4)Tepesinde dilimlerin noktada mhr veya gl 21 deni-len yuvarlak bir para bulunan bu on iki terkli Hseyni kitabesi talikle olup silmelerle on meydana 141x32x8 cm. lsndedir. Aruzvezniyle olan Feilatn/Feilatn/Feilatn/Feilatn (21) Noyan, a..e.; 88.9Hu Dost 3 Kanun-u evvelTarih-i 1322/1906 banisinin mahdum-u sanisi daim bilirdi JJl .:..>'\5 r '-'-J') i n Al- ci"J 6 oj .,.,..:1 i i'" r JIp .j i lo.(22) Bina kita:besdnde Dergah'm kurucusunun BaJba olarak ise de,bu mezar ol'amk ve 'bu ya- ismi yandan, dostumuz ve - yazar Aksoy'un Eski 1982, nr, 2, is. ll'de 1795'de fznnr'de ve Karadutlu post - /Bunu ile Zwa somut bilgilerin mezar bu zatm ve Karadutlu Derga- kurucusu Kendisi da dir.118 - Ana Fatma Zehra (Resim: 10 K.K. no: 7)Silindir biimindeki talik ile bir kitabe Silmelerle birbirinden olan sekiz kitabenin st Hicri ve Rumi tarihler Bu de sadelik ve g- bir araya grmekteyiz. Belki de bu husus seddin sadelik, alakgnlllk yan- biiminde ifade edilmek Beyaz mermerden olan stvani 141 cm. evresi 60 cm., da20 cm. dir. ve ayak delik olmayan bir pehle u- deliklere 26 Receb Sene 1309/26 189216 Sene 1307/1892Kll- men aleyha fan Hnkar Veli Hazretleri Karadutlu banisiYusuf Zevcesi Ana Zehra ruhunaFatiha) i '1 .,.;....., "1i r -v )"1. cr...,;19 - Erkrili (?) Kadri Efendizade Ha- (Resim: K K. no: 18)Silindir biiminde olan bu teslim .olup dokuz kitabenin her bir silme-lerle iin dokuz pano ortaya Kitabenin aruzvezniyle olup vezni 3 Feilatn/l Feiln'dr. Mermerden lleri Boy 156 cm., evre 60 cm., ap. 9 cm. dir.18Hvel Baki 3 sene 1325/1909 ervaha sz mmkn kabzetti ruhum Kll-i halik emrine noldum muti'Hal-i nez'imde Erkrili Kadri Efendi zade zevcesiKamile ruhin Fatihao .. i) tS..4:il tSJ";; J,,}') -...;[; 4;1..... y.11"1"0J .;",;)l; ..,....)0J4< ....:; ....; JJX vbJ Li.I .....I.b _Resim,9-Arpez,OsmanBeyler

Evinzeminkat

Il/SO'likplandan

5758 -Resim: 11 - Arpaz, Osman Beyler Evin cephesiResim: 12 - Arpaz, Osman Beyler . Evinhayat arka planda divanhanegzkmektedir.5960~-~>o-Ou "~ ~ i fr: ......i -: : XO (LIo: 20 0 :0 i-"ViW::.::l..~s::~L - _ ~ - -317Resim: ]Resim: 2318Resim: 3Resim: 4319o 5cm.Resim: 50;"",.=_=..-5 cm.Resim: 60 - = = - : : : : : I I . 5 cm.Resim: 7320o Scm.-Resim: 8Resim: 9Resim: 10321322Resim: 11Resim: 12Resim: 131984 ve 1985 YILI ISPARTA Mehmet Kltr ve Turizm Eski Eserler ve Mzcler Genel Mdr- izni ile, i. . Edebiyat Fakltesi 1985 Gller 'Blgesi yzey maddi destek Eski Eser-ler ve Mzeler Genel i. . Edebiyat Fakltesi Ynetim Ku-ruluna, Trk - Amerikan ilmi Ynetim Kuruluna veTrkiye Turing ve Otomobil -Kurumu yrekten rimizi Antalya, Bundur ve Isparta illeri dahilinde gerek- yzey !bizden esirgemeyen Burdur Kltr ve Turizm Mdr Mehmet Trk-men'e, Mze Mdr S. Seluk Isparta Mzesi Mdr Sa- nlsoy'a, Yalva Mzesi 'Mdr Mehmet Antalya Mzesi Mdr Kayhan Drtlk'e, Antalya .Ky HizmetleriMdr S. Sorgu'a, Burdur Ky Hizmetleri M-dr Erol Akain'e, Scll Belediye roa-mil Pa'a, Temsilcilerimiz Ali Harmankaya 've hame ztrk'e ve isimlerini pek [ok dosta zevkli bir grev Gller Blgesindeki ilk inceleme gezilerimizden beri eski merkez-lerini Isparta ve onunla bir btnlk .gsterenKulen ve Bozann 1984 ve 1985 sistematik olarak Bu kesimde, 1911 gnmze kadar geen sre iinde sonucundaok az yeritespit Bunlar blgenin en eski olan Ka- ve ile M. . III. ait buluntular veren Senirce,(*) Do. Dr. Mehmet niversitesi Edebiyat Fakltesi Tarihi Anabilim Fen - PTT. (1) M. zsait, "Pisidya Blgesinde Yeni Prehistorik Yerleri I, Kuruay, i. O. Anadolu IV-V (1976- 1977), s. 71 - 74; Tarihinde Pisidya, 1980, s. 23 vd.,63 - 68, 63 - 89.(2,) ';. A.Kansu, Belleten, IX/34 (1945), s.282 - 286, Lev. XLV- XLVI, LI . LV: K.Kkten, DTCFD, V/2 (1947), s. 224 vd.; DTCFD, X/3-4 (1952), s. 184; M. zsait, Tarihinde Pisidya, s. 64 vd.(3) H Louis, Eiszeitliche Seenin Anatolien, Berlin, 1938, s. 267-274; M. Pfannenstiel,Die altsteinzeitlichenKulturen Anatoliens, Berlin, 1941, s. 14 ve 42.; K. Bittel,323Gndrle' ve Flndos' hykleridir. Senirce'de 1911 H. A.Ormerod bir Bundan sonraki Isparta tarihncesi kltrleri zerindeki 'bilinenmerkezlerin az Bu nedenle Senfreekeramikleri, Grrdr1e hyk ve Atabey' gelen az bu-Archaologischer Anzeiger, s. 95 vd.; A. Kansu, DTCFD, II/5 (1944),S. 673 vdd.; Belleten, IX/34 (1945), s. 278 - Lev. XLVi - XLIX; K. Kkten,DTCFD, V/2 (1947), s. 225; DTCFD, X/3 -4 (1952), s. 183 vd.; Yorumu iin bkz.M. zsait, Tarihinde Pisidya, s. 65 - 68.(4) H. A. Ormerod, BSA, XVIII s. 80 (Gndler), K. Bittel. Prahis-torisch Forschung in Kleinasien, 1934, s. 126'da Gndler olarak ve- haritada da yeri T. zg CDTCFD, II/3 (1944), s. 408 vd.) Gndrle olarak Ay-nca bkz. J. MeHaart, AS, IV (1954), s. 192, hrt. 3. nr. 15 [Gndrl h.J ;S. Lloyd-J. MeHaart, Beycesultan I, s. 70, hrt. i, (Ge Kalkolitik) [Gndr-ler h.I, s. 196/197, hrt. VI, nr. 205, IGndrleri; BeycesultanlI, s. 75/76,hrt. nr. 205, (OT) lGndrlerl olarak gemektedir. Ayr. bkz. M. zsait,Anadolu IV-V (1976 -1977), s. 72 vdd., Tarihinde Pisidya,s. 87 vd, nt. 129. Bugn Harmanren olarak Gndrle ky, 22 km Gndrle ise, kyn 500 m.kadar Hrt. iin bkz, nr. 16. Ne ki hyk, hergeen gn biraz daha fazla tahrip (5) H. A. Ormerod, BSA, XVIII (1911 - 1912), s. 80; K. Bittel, Prdhistorische Forsc-hung in Kleinasien, s. 125, haritada (nr, 58) olarak, glnn bugnk yerine S. Lloyd-J. Mellaart,Beycesultan I, s. 196/197, hrt. VI, nr. 206 1984 bu kesimde yap- bugnk Bykgkeli (Bvkfindos) kynn 2 km. Isparta - 100 m. bir hyk bul-duk. Bu, T. zg'teki uyan (DTCFD, II/3 (1944), s. 408) Findos hyk (6) Senirce ile ilgili olarak bkz. H. A. Ormerod, BSA, XVI (1909 - 1910), s. 89 vdd.; 1911 - 1912), s. 80 vd., Lev. 5 - 7.; H. Frankf'ort, Studies in Early Potteryof near East, II, Liverpool, 1927, s. 65.; A. Goetze, Handbuch der Altertums-wissenschait III/3, 1 (1933),' s. 30 - 31.; K. Bittel. Priihistorische Forschung inKleinasien. s. 35 vd., 103, 112, 119,; W. Lamb, Archaeologia, 86 (1937), s. 1 vd.d.;-87 (1938), s. 217 vdd.; AS, W. H. Buchler, Manchester, 1939, s. 130 vdd.;K. Bittel, Kleinasiatische Studien, 1942, s. 176 vdd., Lev. 38 vdd.;T. zg, DTCFD, II/3 (1944), s. 408 vd., nt. 5; Ayr. bkz. M. zsait, Anadolu IV-V (1976 - 1977), s. 72 vdd., Tarihinde Pisidya. s. 84- 89.(7) Toplu bilgi iin bkz. T. zg, DTCFD. II/3 (1944) , s. 408 vd., 412 vdd.; Ayr.bkz. S. Lloyd-J. MeHaart, Beycesultan i, s. 196/197, hrt. VI, nr. 203, M. zsait, Tarihinde Pisidya. s. 87 vdd, nt. 128. Arazi Atabey ilesinde bir hyk geen elde hykde bilinmemektedir. Bu, yeni tespit hyklerden Pa-muklu, ya da olabilir. Bunlar Atabey'den fazla uzak Bununla birlikte bu konuda kesin bir sylemek gr-324luntu ve Isparta bilinmeyen bir Mzesi'ne da 8 Isparta yresindeki tarih n-cesi kltrlerin Bylece, bu buluntular Tru-va - Yortan ve Kusura ele geen benzer rneklere gre tarih- Gller Blgesinin en eski merkezlerinin tespit bukesimdeki henz bilinmeyen daha birok merkezin 01- ortaya koydu. elde sonular mevcut sorun-lara da tutmaya etti. 1984 ve 1985 Arkeolog Nesrinzsait, Temsilcilerimiz Burdur Mzesi'nden Arkeolog Ali Har-mankaya ve Arkeolog ztrk ile birlikte glnn dan Kulen, Atabey, Bozann, Gnen ve kuze-yini bir sur gibi eviren Barla ve Senirkent eteklerinden, g-neyde Isparta - Afyonkarahisar yolunun Keiborlu'ya kadar olan depresyon sistematik olarak ve sekiz yeri tes-pit ettik. Bunlardan Aliky, Pamuklu, ve h-ykleri, bol ve yzey vermesi ynnden b-yk nem Geriye kalanlardan Gndrle ii ve KeiborlulI'nin geici Bunlara bir de, 1944 grlerek verilen Gnen ekleyebi-liriz (Resim: 16). HYK 8 km, Aliky'n hemen tes-pit 150 m. x 100 m., ovadan de7 zerinde ve meyve bulunmak- Bu nedenle tahribat olduka (Resim: 1).Hykte bir Tun amur" veKuruay" gibi Burdur blgesi hyklerirrin Ge Kalkolitik gr- iri tutamaklar burada da Aliky'de dikey ip de-likli tutarnaklann daha kaba ve biiyk de Kera-miklerin kahverengi ve boya Az nvor. Ancak, blgedeki da henz (8) K. Bittel, Kleinasiatische Studien, s. 176.(9) Toplu bilgi iin bkz. T. zg, DTCFD, 11/3 (1944), s. 413 ydd. M. zsait, Anadolu IV-V (1976-1977), s. 82; -IX (1983), s. 138,Lev. VI, 23; tip hykte de bololarak bulduk, bkz.Anadolu IX (1983), s. 136, Lev. II, 5 - 7, XIV, Resim: 10.(11) M. zsait, Anadolu IV-V (1976-1977), s. 82, Lev. VI, 37, XXX,Resim : 25. Ayr. bkz. Tarihinde Pisidya, s. 79, Lev. XX, Resim : 79.325da renkli renklilere oranla dahaiyi bir tekenik gstermektedir (Resim: 2). HYK 7 km. Isparta - da25 m. tespit 150 m. x 250 m., ova-dan olan de 2 'lTI. zerinde hyk oktahrip (Resim: 3).Yzey burada, kuvvetli bir Tun Erken 've Ge Kalkolitik de gs-termektedir. Birka koyu ve siyah renkli ramiklerin tm boya (Resim: 4). HYK Kulen 'kynn 1.5 km. kuzeyde- Bayat kynn 1.8 tespit h- 100 m. x 150 m., ovadan de 1 m. (Resim: 5).Burada olduka bir Tun edenkeramiklerin Erken Kalkolitik zelliklerini de gsteren paralar bulduk. Blge yresel zelliklerinden olan iri, di-key ip delikli 'da bulunan mlek (Re-sim: 6). Genellikle ince saman iyi ve iyi olan keramiklerin byk bir blmn boya astar- hyk yzeyindeki obsidyen ve dilgiler de PAMUKLU HYK 25 km. Atabey'in 5 km. da ve Pembeli kynn de 300 m. kadar tespit kyn eski isminden Pamuklu verdik.Barla gney eteklerinde hakim yerinde bu-lunan 150 m. x 125 m., de 7 m. (Resim: 7).Yzey buluntulan, kuvvetli bir Tun et-mektedir. gerek gerekse tarla amak tahrip(12) ok iyi bu blgenin incelenmesinde bizebyk bulunan Arkeolog Ali Harmankaya'ya ne kadar etsem 326olan Ge Kalkolitik iri tutamaklar ileErken Kalkolitik anonokrom keramikler bulduk. Genellikle ince saman iyi ve iyi olan bu kera-miklerin tm boya (Resim: 8).YUG HYK (BOZANN) 12 km. !kuzeyindeki Bozann 'kynn hemen kuzeydo- tespit yerel ismi olan verdik, .Bugnbirka kyevinin de zerinde olarak 80 m. x 100 m., de 4 m. (Resim: '9).Hyk yzeyindeki keramikler burada bir Tun Kalkolitik de zel-likle Erken Kalkolitik ait monokrom keramikler iyi bir teknik gs-terirler. ok az gri-siyah boya para- fazla grlmektedir. ok byk bir blm {k-k kase ve mleklere aittir (Resim : 10). Az keramik ze-rinde yiv ve izgi bezek Yine burada da byk mleklereait iri, dikey 'ip delikli tutarnaklara hyklerde ol- gibi, obsidyen ve dilgiler de bulduk.KARAYUG HYKKulen - Senirce tve Bozann geninin hemen kuzeyindeki ovadaok bir olan bir ykselti (929 m.) zerinde tes-pit yresel isminden verdik.Bozann kynn 4 km. kuzeyinde, Senirce'nin 4.2 km. sunda ve Atabey'in de 8 km. kadar yer alan 200 'm. x 300 m., ova yzeyinden olan 'de 4 m. kadar- (Resim: 11):Hykte, kuvvetli bir Tun eden ke-ramiklerin az rnonokrom Erken Kalkolitik bulduk. Tm boya olan keramiklerin minik ve saman olup iyi ve iyi (Resim: 12).GNDRLE IIBu 'gnk Ha.rmanren (eski Gndrle) kynn 1.5 km, gneydo- (1014) ykseltisinin kuzey eteklerinde (Re-sim: 13), olduka bir alanda, bir Tun eden keramikler bulduk. Geici olarak mz bu yerde birka 'ge 'devir da bulduk. Keramiklerinkalitesiiyi ve hepsi boya (Resim: 14).327KEiBORLU IIKeiborlu ilesinin 3 km. Keiborlu 113 600 m. tarlalar iinde, fazla olmayan bir alanda, az sa- Tun 'bulduk. geici olarak bir ettiklerini GNEN HYKGnen kynn 2 km. gneyinde, deniz yzeyinden 960 m., ova y-zeymden 4 m. kadar ykseklikte olan bir tepe zerinde", az keramikler (Resim: IS), burada bir Tun sinin ortaya M. . i. lma ait astar zerine siyah boyabezekli keramikler de bulunmak- Sonu syleyebiliriz: kuzeyindeki alan-da bulup merkezlerin genel Ile birbirinebenzerdir. Bu % boya - siyah renklidir. Keramikler zerinde. yiv,oluk ve izgi bezekler kabartmalar da grlmektedir. Tutamak-lar olduka . Bunlar ya da mleklere aitparalar zerinde, gen ip delikli tutamaklaren Bu tutamaklar 'genellikle dikeyolarak ca makara, ve ilmik kulp paralar da Bunla- Burdur yresindeki hyklerde oka ve ge-nellikle Ge Kalkolitik tarihlenen iri tutamaklar burada da anlamda Isparta Kusura,Dinar, ve Burdur yresi hyklerinde pa-raleller bir zellik de burada hepsinin Tun iinde Bunlardan Aliky,Pamuklu, hyklerine Roma yeniden Yzey bu kuvvetli (13) S. Lloyd(J. Mellaart, Beycesultan I, s. 196/197 hrt. Vi, nr. 198 (14) Blgede 1944 yapan Aziz Kansu, Muzaffer ve Kkten'den heyet, lBelleten. IX/34 (1945). s.282 Senirce - Bozann su yapa-maz. Bu arada Gnen yresinde grdkleri olan bir h- literatrde hayretle szederler ve bu. mevkilerinin bir harita ile durumuna uygun olaraktespiti bir ifadesini kullamrlar. Biraz ge olmakla bir-likte, biz, rahmetli bu dileklerini, de olsa, yerine getir-menin 328Resim: 1 - Aliky HykResim: 2 - Aliky HykkeramiklerindenrneklerResim: 3 - K a n l HykResim: 4 - K a n l Hykkerarniklerindenrnekler329Resim: 5 - K z l HykResim: 6 - K z l HykkerarniklerindenrneklerResim: 7 - Parnuklu Hyk330Resim: 8 - Pamuklu HykkeramiklerindenrneklerResim: 9 - Y u HykResim: 10 - Y u HykksramfklertndenrneklerResim: II - K a r a y u HykResim: 12 - K a r a y u Hykkeramtklertndenrnekler331Resim: 13 - Gndrle II HyiikResim: 14 - Gndrle II Hyk lmramiklerinden rnekler332 Resim: 15 - Gnen Hyk keramiklerinden rneklero c bar t Yorto. AtObey 'okU 1. ........."GONDLHI.E_ -lIONDl.'tU: Mi..1."'" "'_flllllBoy:'."IZILIIOZ,,-HONU onu BARADIZ K""Aul:... .SENIRee:e /Resim: 16 - Tarih ncesi merkezler333HACILAR NEKROPOLN ARAMA Refik DURU *1984 nekropoln saptamak Eski Eserler ve Mzeler Genel olumlu zerine, 17 'Temmuz-30 Temmuz 1985 tarihleri tyeri sreli bir Kuruay Kurulunun y- nce 1960-65 kaak ya-pan ve eski eser ticaretini tarlalar ve bu sahipleriyle sondaj Bu konularda ilgi ve anmak isterim. ve sondajlara, kyllerin bir zamanlar yzlerce kap veinsan figrini ile uvallar 'dolusu mal en verimli iki tarlada (Resim: 1). ilk uukur 10x3 m. boyutunda idi. 50 cm. lik toprak, nede-niyle durumda idi ve bu tarlalarda anak m-lek fazla da buluntu vermiyordu. Daha son-daj kesimlerinin belirten izlere rast- ve --2 m. derinliklere kadar inildi. Bu arada boya bezemeli Erken Kalkolitik olduka 1. ve 3.ukurlarda 2.10 m. ve 1.90 m. derinliklerde, ve kirli 'renk bo- kire tabanlar bulundu. tabanlar. byk bir lar' da 1960 mevsiminde saptanan Akeramik benzeriydive Akeramik buralara kadar gstermesi nemliydi. bu tabanlar dzeyinde keramik muzu hemen eklemek istiyorum. 2. ukurda -1.30 m. de duvar temelinebenzeyen dizileri bulundu. Belirli bir plan vermeyen bu ralar 20 m. uzunlukta idi ve hangi dair bir bu- Bu ukurda ana ve Daha sonra yerini ve eviren tarlalarda 10 yerde sondaj yap- Bunlarda da bir ka paradan larda keramik kk buluntu olarak, kemik ilekire silindirik boncuk tanesi ele geti. ukurlarda(*) Prof. Dr. Refik DURU . Edebiyat Fakltesi Arkeoloji ve Sanat Tarihi B-lm Protohistorya ve nasya Arkeolojisi Anabilim FenPTT 335tm ya da tme kap kacak ve figrinlere ait hi bir para bulun- gibi, mezarlara ait olabilecek insan de yoktu. Daha nce alanlarda ve 'kyllerin indiklerini syledikleriderinliklere hi bir mezar ve buluntuya rastlan- garipti. ve daha nce kaak veya olanlar da bu duruma Onlar ye-min ederek, bizim yerlerde veya hamen mal Saatler boyu bu konuda dinledik. Byk bir Ama zamanda bu tarlalarda hi bireser da emin olduk. bittikten sonra, Burdur ve Mzesi'nin ka- daha sonra Ankara'da Eski Eserler ve Mzeler Genel ile ilgilenen gazetecilerle ineeledik. ve da .zel kolleksiyon sahiplerinden ile uzun uzun tuk ve Btn bu arazi ve ve so-nunda bizde kesin odur ki, kyllerin eser vebizim de sondajlar tarlalarda, hi siyle ilgili bir yoktu. Ancak bu byk gruplar ha-linde kap kacak ve insan figrinlerinin da O halde oluyor nekropol olmayan bir alanda, bir zamanlar bu kadar ok eser bulunuyor da, biz dzenli ve lekli halde,hi bir eser belgeleri ve lar'dan sylenen ve piyasaya olan eserleriinceledikten sonra, ortaya bir durum 60 hemen byukparalarla grnce sahtesini de koyul- Burdur'daki resmi evrelerin kaak izleyipgerekli nlemleri da bu yola girmelerinde nemli biretkendi. gibi sahte eserleri gmp bir sre orada tut-mak, eski ss vermek, nemli avantaj-lar ve bu ok bir yntemdir. da evlerinde sahte eserleri bir sre gm- Nitekim bu 'hususu, bize anlat- Sahte kap kaak ve figrinler uzun sre bir biimde ve Avrupa eski eser favori eser Biz eminiz ki, bu uzun zaman, da ok byk bilinmiyor ve olaylar bizce bilinen3-4 yrtlyordu. Bir kylnn bu gmme tama-men habersiz olarak sonucu eserleri zerine, yinebu i yzn bilmeyen 336 stne getirerek resmi makam-larca ve gazetelere bir nekropoln biiminde bu kyllerce de eserlerin bir ola-rak ve yeni nlemler kadar, 1965 ka-dar, bu faaliyet Yani olaylar bir iki eski eser ve kaak- dzenledikleri bir oyundur. kamu oyuna biimde sunulunca, tm devlet zerine ve kaak eser (?) beraber, sahte eser satma da 1971 eserlerinin, yntemiyle kesinlikle sahte 'belgelenmesi ile hem eserleri zerindeki byk istem sona hem de Nekropol-nn edilmesi (P) sona Arkeoloji literatrne kadar 'olan nngerek gereken noktalar daha Bizim bu sap- zel kolleksiyonerler ve hatta mzeler ve :tepkiler iyi biliyoruz. Gelecek iin 1986 da hem da hem de Ankarave Burdur Mzelerindeki eserleri zerinde Ancak syleyebilirim ki; 've .enkk bulunmayan paralarla mzelerde ve kolleksiyonlar-da saklanmakta olan ok byk dan Bu konudason szmz 1986'da 1985 da bize gerekli izni, parasal resmi malardan Eski Eserler ve Mzeler Genel Mdr- Burdur Mzesi Arkeoloji Mzeleri yetkilileriyle bu konularda bana olan tm ve yneticilerine borluyum.337HAC.ILAR 1985iO SO i100 M.Resim: - yeri ve evresinde sondallar338A GROUP OF PROJECTILE POINTS FROM CAN HASAN III Ann ATAMAN*This paper will discuss a group of projectile points from the Neolit-hic site of Can Hasan III, located near Karaman in Konya (see Figure 1).The site is one of .a group of three mounds; Can Hasan I, which hasalso excavated, is primarily Chalcolithic and Can Hasan II, whichlater in date, has not. Can Hasan III was excavated over three seasonsin 1969 and 1970 by the British Institute of Arehacology at Ankara andthe project was directed by Dr. David French.Mainly due to the careful exeavation methods used at the site, ine-luding water sieving, the chipped stone assemblage is guite large; thereare over 7'0,000 pieces and of these approximately 3500 are tools. Thelargest single tool category is projectile points with over 1000 completepieces and fragments, suggesting that hunting may have had a relativelyimportant place in the econorny of this site. i am going to present a smallgroup of these projectile points which are unusual because they havemarkings scratched or incised on their ventral surfaces (see Figure 2for examples). They are quite intriguing and in this paper i am going todeseribe some of the information i have been able to learn about themusing experimental techniques as well as more traditional methods.'I'he points on which these markings are incised are, as are mostof the points from Can Hasan III, made on obsidian blades which havepressure - flaking over most af the dorsal surfaces and whioh often havea small bit of flaking on the stern tip of the ventral faces, leaving a flatsurface in the center of the ventral surface suitable for incising. Thepoints are generally small, 3-4 cm. in length and usually about 5 cm.thick. Theyare often Ieaf - shaped with a slight stern. There are about35 pieces in the assemblage on whioh this deliberate incising has beennoted, Almost all of these are points or fragments of points. Most of thepieces were found either in the topsoil or in disturbed contexts and can-not be confidently placed in the chronological sequence which has beenestablished for the site, but (except for one intrusive pit of the Islarnic(") Kathryn Ann ATAMAN of Archaeology 31 - 34 Gordon Sq, LondonWCLH OPY ENGLAND339period) all the material on the site is dated of the early Neolithic (Frenchet aL. 1972).The chronologieal sequence from Phase 1 on the top of themound, to Phase 6, the earliest level excavated. Only four pieces withincised markings were found in aseribed to phases in the sequ-enee. All were from Phase 2. No incised pieees were excavated from Le-vels 3 - 6, but all we can eonfidently say is that these pieees were pre-sent in the deposits from at least as early as Phase 2 and were presentpossibly until the end of the oceupation of the site.The distribution of these over the site shows no area of heavy con-centration. They appear to be relatively evenly Microseopic examinationat x100 and replication of the markings shows that theincising was done before the points were finished. The flake sears onthe ventral surfaces of the points interrup the ineising in the instaneeswhere the markings intersect the flake sears. This pattern was observedin all the eases examined. Experimenral replication shows that evenwhen an effort is made to control the incising to stop just at the edgeof the flake scar, the serateh is seen (under the miroscope ) to extendover the edge onto the scar. This evidence suggests that the must have been made before the points were deposited.By comparison of archaeological and experimental incising on oib-sidian it was alsa determined that the tools used to rnake these markingswere made, not of metalar obsidian, but of a coarse - grained stone,harder than obsidian, probably a rough flint or chert possibly made intotool with a blunt point, such as a burin or a piercer. Plate la shows ascratch made with an unretouched flake of fine filnt, Plate 1b showsa seratch made with a dihedral burin of very coarse flint, and Plate le,a serateh on one of the archaeological pieces. pointer tools ofeoarse materials were found in the assernblage at Can Hasan III buthave not yet been examined to determine whether they could provideany further information.Next the meaning or funetion of these markings must be eonside-red Were they purely deeorative? Do these markings represent signsfrom primitive writingsystern or did it have a religious or magic func-tion possibly conneeted with hunting? Were they some kind of owner-ship on identifying marks? We will probably never know the answer tothese questions but we can eliminate a few possibilities and get someinsights into the problem by locking at other archaeological exarnplesof similar markings and by looking at the praetices of modern peoplein traditional societies.340In order to understand this however, first the funcion of the -1001must be determined. i have called these pieces projectile points typolo-gically this is their traditional, morphological classification Were theyhowever, actually usedas projectiles, or were they even used at all?Several recent studies have looked at the impact fracture patternsand use - wear traces on points hafted and shot as arrows(BartonandBergman 1982, Bergman and Newcomer 198'3, Fischer, Hansen and Ras-mussen 1984) This work has mainly been done on flint points and ma-inlyon Upper Paleolithic forms. Because the from Can Hasan mayhave broken differently from those deseribed in' these studies, beingmade of obsidian rather than flint and being of quite differents morp-hological types, itwas necessary to conduct a set of experiments usingexperimental pressure - flaked replicas