5 maila- 6 unibertsoa eta eguzki-sistema-anaya
DESCRIPTION
5. mailarako ingurune egokitzapenaTRANSCRIPT
Laguntza gela
1
Unibertsoa eta eguzki-sistema
Zerua, izarrak eta unibertsoa
Zerua aztertzen Gizakiok betidanik aztertu dugu zerua, bai begiekin bai beste tresna batekin; teleskopioekin,adibidez.
6
BEGIEKIN aztertuta
Zeruari EGUNEZ begiratuz gero, EGUZKIA ikusten dugu.
Zeruari GAUEZ begiratuz gero, ILARGIA eta IZARRAK ikus
ditzakegu.
Zeruan ageri diren gorputzei ASTRO esaten zaie.
TELESKOPIOEKIN aztertuta
Zeruari TELESKOPIOZ begiratuz gero,
ASTROAK ikus ditzakegu: izarrak, planetak, kometak, sateliteak...
izarra
eguzkia planeta
meteoritoa
satelitea
kometa
Gaur egun, atmosferatik kanpo ere jarri dituzte teleskopio batzuk.
Teleskopiorik handienak BEHATOKI ASTRONOMIKOetan daude.
Espainiako behatokirik handiena Kanarietan dago.
Laguntza gela
2
Zer dakigu unibertsoari buruz
Milioika galaxia daude unibertsoan, ehun milaka milioi izarrek osatuta. Izar horietako askoren inguruan biraka ari dira planetak, sateliteak eta beste objektu batzuk.
Astroek, gas, hauts eta beste material batzuekin osatutako multzoa da galaxia.
Ehun milaka milioi izar
izaten dituzte galaxiek.
Lurra dagoen galaxiari ESNE- BIDEA deritzogu.
IZAR baten inguruan bira egiten duen astroa da planeta.
PLANETA baten inguruan bira egiten duen astroa da satelitea.
EZ DU ARGIRIK ematen. EZ DU ARGIRIK ematen.
Laguntza gela
3
Eguzki-sistema
Eguzkia, gure izarra Eguzkia izar horia, ia esferikoa da.
Eguzkiaren barruan erreakzio handiak gertatzen dira. Eguzkiak energía askatzen du eta zati bat espaziora doa BERO eta ARGI moduan eta Eguzki-sistemako gorputz guztietara iristen da.
EGUZKIAREN INGURUAN BIRA EGITEN DUTEN OBJEKTUAK Zortzi planeta ari dira biraka Eguzkiaren inguruan, planeta hoien sateliteak eta beste
objektu batzuk. Egiten duten ibilbideari ORBITA deritzo.
argia
beroa
Eguzki-sistema
Laguntza gela
4
Lurra eta bere satelitea, Ilargia
Lurra Lurra esfera bat da, poloetan pixka bat zanpatua.
Hiru geruzak osatzen dute Lurra
GEOSFERA
Harri eta metalez osatutako bola da.
LARRUAZALA MANTUA NUKLEOA
HIDROSFERA
Ur multzoa da.
ATMOSFERA
Aire geruza da.
Atmosfera
Hidrosfera
Geosfera
Nukleoa Mantua
Larruazala
Nukleoa
Mantua
Larruazala
Laguntza gela
5
Lurraren mugimenduak
ER
RO
TA
ZIO
A
TR
AN
SL
AZ
IOA
Lurrak BERE ARDATZAREN INGURUAN egiten du bira.
EGUNBETE behar du bira osoa egiteko.
EGUNAK eta GAUAK sortzen dira.
Lurrak EGUZKIAREN INGURUAN egiten du bira.
URTEBETE behar du bira osoa egiteko.
URTAROAK sortzen dira.
Gaua Eguna
24 ordu
Urtebete
Udaberria
Udaberria
Uda
Uda
Udazkena
Udazkena Negua Negua
Laguntza gela
6
Ilargia Ilargia esfera bat da. Meteoritoak eragindako krater asko ditu.
Ilargiaren mugimenduak
Ilargia LURRAREN SATELITE bakarra da.
Ilargiak LURRAREN inguruan egiten du bira.
29 egun eta erdi
29 egun eta erdi
Ilargiak BERE ARDATZAREN inguruan egiten du bira.
ILARGI-ALDIAK: Lurretik ikusten dugun aldea.
Laguntza gela
7
Ilargiak Lurrari eragiten dio Ilargiak eragin handi adu gure planetan: eklipseak eta mareak eragiten ditu.
EK
LIP
SE
AK
M
AR
EA
K
Ilargia EGUZKIAREN eta LURRAREN artean
jartzen da.
Eguzkia osorik eta zatika estaltzen du.
Ilargiak eta Lurrak grabitatearen eraginez elkar erakartzen dute.
ITSASGORAK eta ITSASBEHERA sortzen dira.
Itsa
sgo
ra
Itsa
sgo
ra
Itsa
sbeh
era
Itsa
sbeh
era
6 ordu