บทท 5 ขบวนการสหกรณเครดต

เนอหาในบทนจะกล าวถงโครงสร างของระบบการเงนและความเช อมโยงกบระบบ

เศรษฐกจ-สงคม ความหมายความส าคญของสหกรณเครดตทมตอการพฒนาเศรษฐกจ -สงคม บรบท ของสหกรณเครดตในการแกปญหาความยากจนและความเหลอมล าไมเปนธรรมในสงคมและตวแบบสหกรณเครดตทนาสนใจในประเทศไทยและตางประเทศ ตลอดจนนวตกรรมของสหกรณเครดตทนาสนใจ 5.1 โครงสรางระบบการเงนไทย (ธนาคารแหงประเทศไทย, www.bot.or.th)

ระบบการเงนท าหนาทส าคญในการเปนตวกลางระดมเงนทนและจดสรรทรพยากรทางเศรษฐกจไปสภาคเศรษฐกจตาง ๆ ตลอดจนการใหบรการดานการช าระราคาสนคาและบรการ ระบบการเงนทพฒนา มประสทธภาพและมเสถยรภาพยอมสนบสนนใหเศรษฐกจเตบโตไดอยางยงยน

องคประกอบทส าคญของระบบการเงน ประกอบดวย สถาบนการเงน ตลาดการเงน และระบบการช าระเงน ดงน

1. สถาบนการเงน ตามหลกการของระบบบญชประชาชาต ประเทศไทย มสถาบนการเงน 3 ประเภท ไดแก

(1) ธนาคารแหงประเทศไทย (ธปท.) (2) สถาบนรบฝากเงน เชน ธนาคาร

พาณชยสถาบน การเงนเฉพาะกจทรบฝากเงน สหกรณออมทรพยและเครดตยเนยน และ กองทนรวมตลาดเงน เปนตน

(3) สถาบนการเงนทไมรบฝากเงน เชน กองทนรวม บรษทประกนภย กองทนส ารองเลยงชพ บรษททใหสนเชอ บรษทบรหารสนทรพย บรษทหลกทรพย และ บรษทรบ แลกเปลยนเงนตราตางประเทศ เปนตน

สถาบนการเงนมขนาดสนทรพยรวม ณ สนป 2556 อยท 41 ลานลานบาท หรอ 3.4 เทาของผลตภณฑมวลรวม ในประเทศ (GDP) สถาบนรบฝากเงนมบทบาทมากกวา สถาบนการเงนประเภทอน โดยสถาบนรบฝากเงนมสวนแบง ตลาดสงถงรอยละ 58.8 ขณะทสถาบนการเงนทไมรบฝากเงน และ ธปท. มสวนแบงทรอยละ 25.9 และ 15.3 ตามล าดบ ธนาคารพาณชยและสถาบนการเงนเฉพาะกจเปนสถาบนรบฝากเงนทมบทบาทส าคญมาก โดยมสวนแบง ตลาดรอยละ 40.8 และรอยละ

2

12.3 ตามล าดบ เนองจากมเครอขายสาขาจ านวนมากท าใหเขาถงภาคธรกจและ ประชาชนไดมากกวาสถาบนการเงนประเภทอน โดย ณ สนป 2556 มสาขารวมกนประมาณ 8,200 แหงและตเอทเอม กวา 55,400 ต

2. ตลาดการเงน ตลาดการ เงน หมายความรวมถ ง

(1) ตลาดเงน ซง เปนการใหกยมสภาพคลองระยะสนแกสถาบนการเงน ผาน ตลาดกยมเงนระหวางธนาคารและตลาดซอคนพนธบตร (2) ตลาดทน เปนการระดมทนระยะปานกลางและระยะยาวท ด าเนนการผานตลาดตราสารหนและตราสารทน นอกจากน ตลาดการเงนยงรวมถง (3) ตลาดเงนตราตางประเทศ และ (4) ตลาดตราสารอนพนธ ซงเปนตลาดส าหรบตราสาร การเงนทใหผลตอบแทนตามตวแปรทก าหนด

ตลาดตราสารหน และตราสารทน มการพฒนาและ ขยายบทบาทในการสนบสนนระบบเศรษฐกจและการเงน ของไทยอยางตอเนอง ณ สนป 2556 ตลาดตราสารหนม ยอดคงคาง 9.0 ลานลานบาท (รวมตราสารระยะสนกวา 1 ปทออกขายในตลาดเงน และตราสารระยะยาวตงแต 1 ปขนไป) ขณะทตลาดตราสารทนมมลคา 11.6 ลานลานบาท โดยม ภาคธรกจเปนผระดมทนหลก

ส าหรบตลาดเงนตราตางประเทศ เฉพาะนตบคคลทไดรบอนญาตมมลคาการซอขายเงนตราตางประเทศเฉลย เดอนละ 7.1 ลานลานบาท สวนตลาดเงนมขนาดประมาณ 2.0 ลานลานบาท โดยผเลนสวนใหญเปนสถาบนการเงน ในขณะทตลาดตราสารอนพนธยงไมเปนทนยมนก สวนใหญเปนการท าธรกรรมเพอปองกนความเสยงผานการซอขาย ระหวางคคา (Over the Counter : OTC)

3. ระบบการช าระเงน ธรกรรมทางเศรษฐกจจะด าเนนตอไปไดดวยดและมเสถยรภาพ ยอมขนอยกบโครงสรางพนฐาน

ดานการโอน เงนและช าระเงนระหวางธรกจและสถาบนตาง ๆ ซงการดแลและสงเสรมระบบการช าระเงนใหมประสทธภาพ มนคง และปลอดภย เปนหนงในหนาทของ ธปท. ดวย ทงน บรการในระบบช าระเงน ประกอบดวย

ระบบบาทเนต เปนโครงสรางพนฐานทางการเงนเพอรองรบการโอนเงนมลคาสงระหวางสถาบนการเงนและ สถาบนทมบญชเงนฝากกบ ธปท. ในลกษณะ Real-Time Gross Settlement (RTGS)

ระบบการเรยกเกบเงนตามเชค ประกอบดวย การหกบญชเชคดวยวธอเลกทรอนกส (ECS) การเรยกเกบเงน ตามเชคภายในเขตส านกหกบญช การเรยกเกบเงนตามเชคขามเขตส านกหกบญช (B/C)

ระบบการโอนเงนรายยอย เปนระบบการโอนเงนเพอการช าระเงนระหวางลกคาตางธนาคาร เหมาะส าหรบ การช าระเงนรายยอย ทมปรมาณรายการมาก มขอตกลงลวงหนา มงวดการช าระเงนทแนนอน โดยผโอนเงนสง ค าสงโอนเงนลวงหนาใหธนาคารผสง และธนาคารผรบจะโอนเงนเขาบญชผรบ

การโอนเงนขามธนาคารผาน ATM ธปท. มนโยบายผลกดนใหธนาคารพาณชยพฒนาและขยายการ ใหบรการระบบการโอนเงนรายยอยขามธนาคารผานเครอง ATM (On-line Retail Fund Transfer-ORFT) เพอสงเสรมประสทธภาพของระบบการช าระเงนและการด าเนนงานของระบบธนาคารพาณชย

3

ค านยามของ สง. ตางๆ ธนาคารพาณชย เปนตวกลางหลกในการระดมเงนฝากจากผฝากเงนเพอปลอยสนเชอแก

ภาคครวเรอน และภาคธรกจ ธนาคารพาณชยแบงออกเปน ธนาคารพาณชยเตมรปแบบ ธนาคารพาณชย เพอรายยอย ธนาคาร พาณชยทเปนบรษทลกของธนาคารตางประเทศ และสาขาธนาคารพาณชยตางประเทศ อยภายใตการก ากบดแล ของธนาคารแหงประเทศไทย ตามพระราชบญญตธรกจสถาบนการเงน พ.ศ. 2551

สถาบนการเงนเฉพาะกจทรบฝากเงน ซงมกฎหมายเฉพาะในการจดตงขน โดยมวตถประสงคเพอสนอง นโยบายในการสงเสรมและพฒนาเฉพาะดานของรฐบาล เชน ธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร (ธกส.) ธนาคารออมสน ธนาคารอาคารสงเคราะห (ธอส.) และธนาคารเพอการสงออกและน าเขาแหงประเทศไทย (ธสน.) เปนตน อยภายใตการก ากบดแลของกระทรวงการคลง ตามพระราชบญญตธนาคารเพอการเกษตรและ สหกรณการเกษตร พ.ศ. 2509 และทแกไขเพมเตม พระราชบญญตธนาคารออมสน พ.ศ. 2489 และทแกไข เพมเตม พระราชบญญตธนาคารอาคารสงเคราะห พ.ศ. 2496 และทแกไขเพมเตม และพระราชบญญตธนาคารเพอ การสงออกและน าเขาแหงประเทศไทย พ.ศ. 2536 และทแกไขเพมเตม ตามล าดบ

บรษทเงนทน ระดมเงนทนจากประชาชนในรปของต วสญญาใช เงน และใช เงนนน ในการประกอบกจการ เงนทนเพอการพาณชย กจการเงนทนเพอการพฒนา กจการเงนทนเพอการจ าหนายและการบรโภค และกจการ เงนทนเพอการเคหะ อยภายใตการก ากบดแลของธนาคารแหงประเทศไทย ตามพระราชบญญตธรกจสถาบน การเงน พ.ศ. 2551

บรษทเครดตฟองซเอร ระดมเงนทนจากประชาชนในรปของตวสญญาใชเงน และใชเงนนนเพอประกอบ ธรกจใหกยมโดยวธรบจ านองอสงหารมทรพย รบซออสงหารมทรพยตามสญญาขายฝาก เปนตน อยภายใตการ ก ากบดแลของธนาคารแหงประเทศไทย ตามพระราชบญญตธรกจสถาบนการเงน พ.ศ. 2551

สหกรณออมทรพยและเครดตยเนยน จดตงขนโดยความสมครใจของสมาชกทอยในวงสมพนธเดยวกน สมาชกจะสะสมทรพยรวมกนเพอเปนทนด าเนนการใหสมาชกทมความเดอดรอนเปนผกยมน าไปใช ผลประโยชนท เกดขนจะไดรบการจดสรรสสมาชกในรปแบบของดอกเบย เงนปนผล และสวสดการตาง ๆ อยภายใตการก ากบ ดแลของคณะกรรมการพฒนาการสหกรณแหงชาต ตามพระราชบญญตสหกรณ พ.ศ. 2542

โรงรบจ าน า เปนสถานทรบจ าน าสงของเปนประกน จ ากดจ านวนเงนแตละรายไมเกนหนงแสนบาท โดยมขอตกลงวาจะไดไถคนในภายหลง อยภายใตการก ากบดแลของกระทรวงมหาดไทย ตามพระราชบญญตโรงรบ จ าน า พ.ศ. 2505 และทแกไขเพมเตม

กองทนรวมตลาดเงน เปนกองทนรวมทเนนลงทนในเงนฝากของธนาคาร หรอตราสารหนระยะสนทม อายคงเหลอไมเกน 1 ป เชน ตวเงนคลง ตวแลกเงน ตวสญญาใชเงน หรอพนธบตรและหนกเอกชน ทมอาย คงเหลอไมเกน 1 ป โดยอายเฉลยของตราสารหนในกองทนจะไมเกน 3 เดอน และเปนกองทนเปด ทผลงทนสามารถซอขายหนวยลงทนไดทกวน อยภายใตการก ากบดแลของคณะกรรมการก ากบหลกทรพยและตลาด หลกทรพย ตามพระราชบญญตหลกทรพยและตลาดหลกทรพย พ.ศ. 2535 และทแกไขเพมเตม

กองทนรวม เปนเครองมอในการลงทนทมการจดการอยางเปนระบบ มจดม งหมาย เพอผลตอบแทนทด ทสด ภายใตกรอบความเสยงทผลงทนยอมรบได เหมาะส าหรบผลงทนรายยอยทตองการลงทนในตลาดเงนและ ตลาดทน แตมขอจ ากดในการลงทน เชน มเงนลงทนจ ากด ขาดความรและประสบการณ เปนตน อยภายใตการ ก ากบดแลของคณะกรรมการก ากบหลกทรพยและตลาดหลกทรพยตามพระราชบญญตหลกทรพยและตลาด หลกทรพย พ.ศ. 2535 และทแกไขเพมเตม

บรษทประกนภย แบงไดเปน 2 ประเภท คอ 1) บรษทประกนชวต รบประกนตอความสญเสยหรอความ เสยหายตอบคคลหรอกลมบคคล โดยบรษทฯ สญญาวาจะจายชดเชยใหผเอาประกนเมอม

4

การเสยชวต และอาจม ความคมครองอน ๆ เพมเตม เชน การประกนกรณทพพลภาพ การประกนกรณสญเสยอวยวะ การประกนสขภาพ เปนตน 2) บรษทประกนวนาศภย แบงได 4 ประเภท ไดแก การประกนอคคภย การประกนรถยนต การประกน ทางทะเลและขนสง การประกนเบดเตลด บรษทประกนภยอยภายใตการก ากบดแลของคณะกรรมการก ากบและ สงเสรมการประกอบธรกจประกนภย ตามพระราชบญญตประกนชวต พ.ศ. 2535 และทแกไขเพมเตม และ พระราชบญญตประกนวนาศภย พ.ศ. 2535 และทแกไขเพมเตม

กองทนส ารองเลยงชพ เปนกองทนทนายจางและลกจางรวมกนจดตงขน โดยลกจางตองสงเงนสมทบเขา กองทนสวนหนง และอกสวนหนงนายจางสงเงนสมทบ จงอาจกลาวไดวากองทนส ารองเลยงชพ เปนรปแบบหนงของการ ใหสวสดการแกลกจาง ซงเงนกองทนนจะถกน าไปบรหารใหเกดผลตอบแทนและน ามาเฉลยใหกบสมาชกกองทนตาม สดสวนทแตละคนมอย อยภายใตการก ากบดแลของคณะกรรมการก ากบหลกทรพยและตลาดหลกทรพย ตาม พระราชบญญตกองทนส ารองเลยงชพ พ.ศ. 2530 และทแกไขเพมเตม และพระราชบญญตหลกทรพยและตลาด หลกทรพย พ.ศ. 2535 และทแกไขเพมเตม

บรษททใหสนเชอ เปนธรกจทไมรบฝากเงนจากประชาชน แตใหกยมแกผทตองการเงนทน เชน บตรเครดต และสนเชอสวนบคคล เปนตน อยภายใตการก ากบดแลของ ธปท. ตามประกาศคณะปฏวต ฉบบท 58 และพระราชบญญตธรกจสถาบนการเงน พ.ศ. 2551

บรษทบรหารสนทรพย ท าหนาทบรหารสนทรพยดอยคณภาพของสถาบนการเงน อยภายใต การก ากบดแลของกระทรวงการคลง ตามพระราชก าหนดบรษทบรหารสนทรพย พ.ศ. 2541

บรษทหลกทรพย ประกอบธรกจหลกทรพยประเภทตางๆ เชน การเปนนายหนาซอขายหลกทรพย การคาหลกทรพย การจดจ าหนายหลกทรพย การจดการกองทนรวม การจดการกองทนสวนบคคล เปนตน อยภายใตการก ากบดแลของคณะกรรมการก ากบหลกทรพยและตลาดหลกทรพย ตามพระราชบญญตหลกทรพยและ ตลาดหลกทรพย พ.ศ. 2535 และทแกไขเพมเตม

บรษทรบแลกเปลยนเงนตราตางประเทศ ไดรบใบอนญาตใหประกอบธรกจเงนตราตางประเทศ อยภายใตการก ากบดแลของกระทรวงการคลงและธนาคารแหงประเทศไทย ตามพระราชบญญตควบคม การแลกเปลยนเงน พ.ศ. 2485

5.2 ยทธศาสตรการพฒนาระบบการเงนธนาคารแหงประเทศไทย

เชอมโยงสเปาหมายประเทศ ชวงทศวรรษทผานมา กระแสการเปลยนแปลงส าคญหรอMegatrends ไดสงผลกระทบตอระบบ

เศรษฐกจการเงนทวโลกไมเวนแมแตเศรษฐกจไทย วกฤตเศรษฐกจทมจดเรมตนเกดขนในประเทศมหาอ านาจ ไลเรยงมาตงแตสหรฐอเมรกา ยโรป และญปน จนน ามาซงการออกมาตรการกระตนเศรษฐกจครงใหญ และกอใหเกดความผนผวนของเงนทนเคลอนยายทวโลก ในขณะเดยวกน เศรษฐกจจนกเตบโตขนอยางรวดเรวจนกาวขนมาคานมหาอ านาจฝงตะวนตก สวนในภมภาคอาเซยนเอง ทกประเทศตางเตรยมความพรอมและสรางความแขงแกรงใหแกประเทศตน เพอเฝารอโอกาสจากการรวมตวของประชาคมเศรษฐกจอาเซยน (AEC)

เมอกลบมามองกรณของประเทศไทย พบวา ทผานมา ในดานการดแลเสถยรภาพระบบเศรษฐกจการเงนสามารถรองรบการเปลยนแปลงของเศรษฐกจโลกไดดระดบหนง ทงดานสถาบนการเงนทยงมความมนคงเขมแขงและดานเศรษฐกจมหภาคโดยรวมทยงมเสถยรภาพ อยางไรกตาม ในดานการพฒนาศกยภาพเปนไปอยางจ ากด ดวยระบบการผลตสวนใหญยงคงอาศยแรงงานตนทนต ามากกวาการมงสรางมลคาเพมของผลผลตผานนวตกรรมและเทคโนโลย ซงสงผลใหประเทศยงคงตดกบดกประเทศทมรายไดปานกลาง (Middle-income Trap) นอกจากนนแลว นโยบายเศรษฐกจทมงเนนกระตนการเตบโตของเศรษฐกจ

5

ในระยะสน ท าใหการเสรมสรางความแขงแกรงของระบบเศรษฐกจทยงยนในระยะยาวถกละเลย ขาดพลงและความตอเนองในการปรบตวเชงโครงสรางเพอยกระดบความสามารถในการแขงขนและเพมโอกาสทางเศรษฐกจใหมความเสมอภาคและทวถง

ธนาคารแหงประเทศไทย (ธปท.) ไดประเมนและเลงเหนถงแนวโนมและผลกระทบของ

การเปลยนแปลงของสภาพแวดลอมของเศรษฐกจการเงน ทงตางประเทศและในประเทศดงกลาว ดงนน ธปท. และคณะกรรมการนโยบายตาง ๆ ใน ธปท. จงไดก าหนดยทธศาสตร ธปท. 5 ป (ป 2555 - 2559) โดยมวสยทศนรวม (Common Vision) และเปาหมายชดเจน คอ การมสวนรวมและสนบสนนยทธศาสตรประเทศในการขบเคลอนระบบเศรษฐกจการเงนไทยใหมเสถยรภาพและพฒนาการทเกดการเปลยนแปลงเชงโครงสรางทเหมาะสมเพอความเปนอยทดอยางยงยน และเพอมงสเปาหมายดงกลาว ธปท. ไดก าหนดแนวทางผลกดน (Growth Strategy) 4 มต ไดแก

(1) สน บสน นการ เ ช อม โ ย ง เศ รษฐก จกา ร เ ง น ไทยก บต า งประ เทศ ( Connectivity) (2) สงเสรมการยกระดบความสามารถในการแขงขนของภาคเอกชน (High Value-added Economy) (3) สงเสรมการเขาถงบรการทางการเงนพนฐาน (Financial Inclusion) และ (4) เสรมสรางเสถยรภาพเศรษฐกจการเงน (Financial Stability) ผานการด าเนนตามยทธศาสตร 9 ดาน นอกเหนอจากการด าเนนนโยบายตามบทบาทหนาททก าหนดไวเดมอยแลว

6

จดยน ทามกลางความเปลยนแปลง แมปจจยภายนอกทเกดจากความผนผวนของเศรษฐกจโลกจะยงคงเปนความทาทายตอระบบ

เศรษฐกจไทย หากแตวนนและมองไปในอนาคตอนใกล ปจจยภายในประเทศถอวาเปนโจทยส าคญททกภาคสวนตองเรงรวมมอหาค าตอบและด าเนนการ ดวยสาเหตของความขดแยงทางการเมองทยดเยอและนโยบายกระตนเศรษฐกจแบบประชานยมไดสงสมปญหาสรางแรงกดดนตอระบบเศรษฐกจไทยอยางมาก โดยเฉพาะการชะงกงนของการลงทนของภาครฐและเอกชน รวมถงความเชอมน นกลงทน เอกชน และประชาชนทลดลงอยางตอเนองจนท าใหเกดผลเสยตออตราการเตบโตทางเศรษฐกจ นยงไมนบรวมปญหาดานสงคมทตามมา

การเสรมสรางภมคมกนในชวงกอนหนาทเศรษฐกจยงอยในขาขน ถอเปนปจจยส าคญทชวยใหระบบเศรษฐกจการเงนของไทยสามารถรองรบแรงกดดนจาก Shocks ตาง ๆ ทเกดขนไดด ทงการด าเนน นโยบายเศรษฐกจมหภาคทมความยดหยนและนาเชอถอ รวมถงการก ากบดแลสถาบนการเงนใหเปนไปตามหลกสากลทเหมาะสมในบรบทประเทศไทย โดยภาคสถาบนการเงนยงมความเขมแขง จากการมเงนกองทนทมนคงและมการเตรยมกนเงนส ารองไวลวงหนาในชวงทเศรษฐกจดเพอใหสามารถรองรบกบชวงเศรษฐกจขาลง ขณะทเศรษฐกจมหภาคมเสถยรภาพทงเสถยรภาพภายในในรปของอตราเงนเฟอและอตราการวางงานทอยในระดบต า และเสถยรภาพภายนอกในรปของอตราแลกเปลยนทมความยดหยนและเงนส ารองทางการทเพยงพอตอการรองรบความผนผวนจากเงนทนไหล-เขาออกจากตางประเทศ อยางไรกตาม ความลาชาในการปรบตวเชงโครงสรางของระบบเศรษฐกจไทย ท าใหภมคมกนดงกลาวของประเทศถกกดกรอนลงอยางรวดเรว

ภายใตวกฤตของแนวโนมเศรษฐกจ การเมอง และสงคมทเดนไปสจดเสยงและถดถอยลงเรอย ๆ นน ไดเกดกระแสการตนตวและความพยายามมสวนรวมของทกภาคสวน โดยเฉพาะภาคเอกชนและภาคประชาสงคม ทเรยกรองใหเกดการปฏรปประเทศในทกมตอยางจรงจง ซงถอเปนโอกาสทดในการเรงกระบวนการปรบตวเชงโครงสรางของระบบเศรษฐกจ รวมถงการผนกก าลงจากภาคสวนตาง ๆ ในการผลกดนใหเกดการปฏรปทส าคญ

ในสวนของ ธปท. นน การขบเคลอนองคกรยงคงด าเนนการไปตามเปาหมายและแนวทางการด าเนนการตามแผนยทธศาสตรทก าหนดไว แตไดมการทบทวนล าดบความส าคญและปรบยทธวธใหสอดคลองสถานการณทงในดานการรองรบความเสยงทอาจเกดขนและการแสวงหาโอกาสความรวมมอจากภาคสวนตาง ๆ โดยจดล าดบความส าคญของแนวทางด าเนนการเปน 3 ดาน คอ

1. เสรมสรางเสถยรภาพระยะสน ไดแก การดแลภาคเศรษฐกจทมความเปราะบางเปนพเศษ โดยเฉพาะกลมธรกจ SMEs ซงไดรบผลกระทบจากสถานการณความไมแนนอนทางการเมองและไมสามารถปรบตวไดทนการณ โดย ธปท. ไดรวมประสานกบสถาบนการเงน และหนวยงานภาครฐทเกยวของหาแนวทางชวยเหลอ SMEs อาท ขยายการค าประกนสนเชอใหแกกลม SMEs ใหมากขน เพอประคบประคองให SMEs สามารถผานสถานการณในชวงระยะสนน รวมถงปองกนมใหเกดผลกระทบในวงกวางไปสระบบเศรษฐก จการเงนโดยรวม

2. รวมมอในประเดนปฏรปเรงดวน ธปท. ไดศกษาวจยประเดนปญหาโครงสรางเศรษฐกจการเงนเปนประจ า ทงในสวนทเกยวของและกระทบบทบาทหนาท ธปท. โดยตรงและในสวนทเปนความทาทายของประเทศ ดงนน เมอโอกาสการผลกดนใหมการปฏรปจรงมขน ธปท. จงไดรวมหารอกบหนวยงานเศรษฐกจหลก ทเกยวของเพอเสนอแนะขอคดเหนเกยวกบประเดนปฏรปเรงดวนดานเศรษฐกจการเงนทส าคญ อนจะมผลกระทบในวงกวางตอเนองในระยะยาว และจะรวมชวยผลกดนใหเกดขนจรงในทางปฏบตตอไป

3. ผลกดนพฒนาการระยะยาว โดย ธปท. จะไดใชโอกาสในการประสานความคดและความรวมมอกบภาคสวนตาง ๆ เพอใหเกดวสยทศนรวม (Common Vision) ในการวางภมทศนของระบบการเงน

7

ไทยและเออใหภาคการเงนและภาคธรกจมการปรบตวอยางสอดคลองและเกดการปรบโครงสรางของร ะบบเศรษฐกจอยางแทจรง พรอมกบสรางกลไกใหเกดพลงในการผลกดนรวมกน (Synergy) ผานแผนงานตามยทธศาสตรส าคญ อาท (1) แผนพฒนาระบบสถาบนการเงนระยะท 3 (Financial Sector Master Plan III) เพอใหระบบการเงนสามารถตอบสนองความตองการของภาคเศรษฐกจจรงไดอยางมประสทธภาพ (2) แผนพฒนาระบบการช าระเงน (Payment System Roadmap) เพอสรางโครงสรางพนฐานทางการเงนทมประสทธภาพอนจะเออใหประชาชนและหนวยงานของภาครฐและเอกชน มการใชบรการการช า ระเงนทางอเลกทรอนกส ไดอยางมประสทธภาพ ตนทนต า และมนคงปลอดภย (3) แผนคมครองผใชบรการทางการเงน (Consumer Protection Roadmap) ทมงเนนการดแลผใชบรการทางการเงนครบทกมตเพอใหประชาชนไดรบบรการทางการเงนทเปนธรรม ตลอดจนการใหความรการใชบรการทางการเงนอยางถกตองเหมาะสม พรอมกบมการรณรงค ‘ปลกคนไทย มวนยทางการเงน’ อยางตอเนอง เพอปองกนความเสยงจากการกอหนเกนตวและมการออมไมเพยงพอและ (4) แผนการเปดเสรเงนทนเคลอนยาย ระยะท 2 เพอรองรบการเชอมโยงเศรษฐกจการเงนระหวางประเทศอยางตอเนอง

พลวตการเปลยนแปลงของระบบเศรษฐกจการเงนทงในและตางประเทศเปนสงทไมอาจหลกเลยงได และมความไมแนนอนสง แตผลกระทบของการเปลยนแปลงจะเปนบวกหรอลบนนขนกบความสามารถในการมองไกลคาดการณเพอวางแนวทางรองรบลวงหนาอกทงความซบซอนเชอมโยงกนของระบบเศรษฐกจการเงนท าใหตองอาศยขอมลและความรทรอบดาน ดงนน ธปท. จงยดมนทจะยกระดบศกยภาพองคกร (Organization Capability) อยางตอเนองเพอเตรยมพรอมกบความทาทายตาง ๆ ในอนาคต รวมทงจะท าหนาทชแนะ เตอนภยใหขอคดเหนกบผเกยวของ รบฟงมมมองทหลากหลาย และพรอมประสานความรวมมอกบทกภาคสวนเพอมงสเปาหมายในการสรางความเปนอยทดอยางยงยนของไทยอยางแทจรง 5.3 บรบทสหกรณเครดตทมตอเศรษฐกจ – สงคม

โอกาส : งานทาทายผน าสหกรณ ทามกลางฝนรายของคนทวโลกทตองเผชญหน ากบวกฤตการเงนทผานมา ผน าความคด

นกวชาการ และนกเศรษฐศาสตรทวโลก ตางกมขอกงขาส าหรบตวแบบเศรษฐกจ ทเคยไดรบการยอมรบวาจะ ชวยสรางการเจรญเตบโต และความมงคงอยางมแบบแผน แตกลบกลายเปนชนวนส าคญทสรางความหายนะ ในวงกวาง

นายอลน กรนสแปน ประธานธนาคารกลางสหรฐ (US Federal Reserve) คนกอน ไดกลาวใน การประชมสภาคองเกรสของสหรฐในชวงปลายป 2551 และบอกแกบรรดาสมาชกสภานตบญญตอเมรกนวา ความเสยหายของระบบเศรษฐกจ ไดเปดเผยใหเหน “ขอบกพรองของตวแบบ” ทเขาไมเคยคดมากอน กลาวคอ ธนาคารทงหลายทด าเนนธรกจเพอประโยชนของตน ไมไดควบคมหรอด าเนนการในการปกปอง หนสวนและสถาบนของพวกเขาเลย ขอบกพรองดงกลาวไดน าไปสการปรบตวขององคกรเอกชนและ สาธารณชนครงใหญซงผดจาก “ตวแบบสหกรณ” ทมเพยงไมกแหงเทานน ทประสบปญหาวกฤต1

1 สหกรณกบวกฤตเศรษฐกจโลก โอกาสของสหกรณ

8

ในวงการนกคด-นกพฒนาระดบสากล ไดมการวเคราะหหาค าตอบส าหรบค าถามทวา ท าไมตว แบบสหกรณจงสามารถอยรอดและเตบโตไดทงในภาวะวกฤต และภายหลงวกฤต ซงไดขอสรปทเปนประเดน นาสนใจ ดงน 2

การสหกรณไดรวมเอาพลงทางธรกจของสหกรณแตละแหงมาไวดวยกน และยดโยง การท างาน รวมกนบนคานยมพนฐานและหลกสหกรณ 7 ประการ

สหกรณเปนองคกรธรกจทมเอกลกษณเฉพาะ กลาวคอ สมาชกเปนเจาของและเขามามสวน รวมในการบรหารจดการ โดยมวตถประสงคเพอท าประโยชนใหแกสมาชกนอกเหนอจากก าไร ซงสงเหลาน สงผลตอการตดสนใจในเชงธรกจ เมอวตถประสงคเหลานนสอดคลองกนกบสมาชก ซงเปนทงผลงทนและลกคา สหกรณผลทตามมา คอ ความจงรกภกดการอทศตน ความรทรวมกนแบงปน การมสวนรวมของสมาชก

สงเหลานคอ คณคา ทตวแบบธรกจตางๆ ตองการ (หลายองคกรเลยนแบบแนวคดดงกลาว ใน เรองสมาชกภาพแตแทจรงนกลงทนเปนเจาของจงไมใชตวแบบสหกรณทกลาวถง)

วสาหกจสหกรณมประชาชนเปนศนยกลางและเปนเจาของโดยคนในชมชน ใหความส าคญตอ หลกประชาธปไตย คณคาของความเปนมนษยและแนวทางการพฒนาทยงยน

ดวยตระหนกเหนความส าคญของ “ตวแบบสหกรณ” องคการสหประชาชาตจงประกาศ ใหป 2555 เปนปสากลแหงการสหกรณ โดยไดชกชวนใหรฐบาลในประเทศทเปนสมาชกด าเนนการแตงตง คณะท างานในระดบชาตเพอรณรงคใหคนในชาตเหนความส าคญของสหกรณการสนบสนนการวจยและพฒนา เพอสนบสนนการยกระดบความแขงแกรงของสหกรณการปรบปรงบทบญญต ในกฎหมายและโครงสราง พนฐานทเออตอการขบเคลอนตวแบบสหกรณในการจดระบบใหมในระบบเศรษฐกจ

สถานการณดงกลาวถอเปนโอกาสดทขบวนการสหกรณออมทรพยจะน าเอาวาระทประชาคมโลก ใหความส าคญกบการสหกรณมาเปนวาระพเศษ ทจะปฏรปกรอบแนวคดหลกในการพฒนาสหกรณออมทรพย ไทย

ขอจ ากด : กระบวนทศนทตองฝาฟน แมประชาคมโลกจะหนมาใหความสนใจในตวแบบสหกรณเพอใชในการจดระบบเศรษฐกจใหม

ในสงคม แตขอมลเชงประจกษจากงานวจย 3 กชใหเหนวาธนาคารสหกรณ (สหกรณออมทรพย) ในหลายประเทศไดละเลยอตลกษณของสหกรณและกาวไปสบรบทการด าเนนงานในฐานะการเปนธนาคารแบบครบวงจร (Universal Bank) โดยสหกรณเหลานจะเนนไปทการลงทนในเชงโครงสราง ระบบ และนวตกรรมเพอสรางสมรรถนะการแขงขนเพอเทยบกบธนาคารเอกชน ซงทายทสดแลวพบวาธนาคารเหลานไมสามารถท าหนาทใหบรการสมาชกไดดไปกวาธนาคารพานชยทงนเพราะผบรหารของสหกรณมสถานภาพของการท างาน ไมเตมเวลา (Part time) และมกขาดทกษะประสบการณดานการบรหารจดการอยางมออาชพ อยางไรกตาม พบวามสถาบนการเงนทรจกกนในนามของ Ethical Bank ทมงเนนบรการแกลกคากลมเปาหมายอยางเปนธรรม สถานการณดงกลาว Prof. Elisabeth Paulet และ Francesc Relano ไดสรปใหเหนวา “ตวแบบสหกรณ” ทกาวขามบรบทของสหกรณไปสอาณาจกรของธนาคารพานชยมโอกาสสงทจะสญเสยทงอตลกษณ ความเปนสหกรณทตองรบผดชอบตอสมาชก ในขณะเดยวกนกไมสามารถแขงขนกบธนาคารเอกชนไดเพราะ

2 มรดกทมคณคาและ CSR ทหายไปจากธนาคารสหกรณ 3 Elisabeth Paulet and Francesc Relano. (2010). The twofold Betrayal of Co-operative Banking. ICA European Research Conference “Co-operatives contributions to a plural economy. Lyon University, France : 2-4 September 2010”.

9

เมอสมาชกมองไมเหนความแตกตางในบรการเมอเทยบกบธนาคารพานชยสมาชกกถอนตวจากสหกรณหนไปพงบรการจากธนาคารพานชยแทนในทสด

ปรากฏการณทเราเหนจากความส าเรจของสหกรณการเงนในหลายประเทศ เชน Rabo Bank ในประเทศเนเธอแลนดหรอ KFCCC ในประเทศเกาหลและอนๆ ท าใหเราฝนถงการปรบตวแบบกาวกระโดด ทจะปฏรปสหกรณออมทรพยของเราไปสภาพฝนทอยากใหเปน อยางไรกตามหากพจารณาในรายละเอยดใหดความส าเรจเปนปกแผนของตวแบบ Rabo Bank และ KFCCC นน มปจจยเกอหนนหลายประการ ซงเรายงไมมและจ าเปนตองวางโครงสรางพนฐานและระบบทส าคญ ไดแก กรอบคดหลกในการพฒนา หรออาจเรยกวา วสยทศนซงตองตรงกน นอกจากนนกระบวนการขบเคลอนการพฒนาสเปาหมายจะตองเกดจากความรวมมอของทกสวนฝายทเกยวของ ไมวาจะเปน ชสอ. ชมนมสหกรณสหกรณขนปฐม แมกระทงหนวยงานภาครฐ ทเกยวของ กระบวนการขบเคลอนการพฒนาตองอยภายใตกรอบทศทางการพฒนาทตองการใหเปนและทเกยวของในการขบเคลอนสกรอบทศทางทอยากใหเปน กระบวนการเชอมโยงความรวมมอและการแบงงานกนท าตามความสามารถหลกจะตองด าเนนการเพอการบรรลวสยทศนรวมกน

เมอหนมามองสถานการณทเปนอยในปจจบน เราจะเหนวาเปนไปในทศทางตรงกนขามกบทควร จะเปน ประเดนขอสงเกตทส าคญ คอ โครงสรางขบวนการสหกรณออมทรพยในปจจบน มการกระจายตวตาม กลมตามอาชพมากขน หากมองในเชงบวก เครอขายความรวมมอทเกดขนตามกลมอาชพอาจจะชวยเสรมสราง การมสวนรวม และเปนกลไกในการพฒนาฐานขอมลสมาชกทจะพฒนาไปสการสรางระบบเทคโนโลยสารสนเทศ และระบบการเงนสหกรณบนหลกการพงพาและรวมมอกนในอนาคต แตหากมองในเชงลบ ดเหมอนวาเครอขายความรวมมอทกระจายตว และมเปาหมายรวมในลกษณะการขบเคลอนการพฒนาแบบแยก สวนแลวในทสดตวแบบสหกรณทท าหนาทในเชงคณคา กจะคอยๆ ลดทอนลงไปอยางไมมใครคาดคด

ขอคดส าหรบแนวทางปฏรปสหกรณออมทรพยไทย ภายใตบรบทของสหกรณออมทรพยในฐานะองคกรเศรษฐกจฐานสงคม (Social Economy

Enterprise) ทมจดมงหมายส าคญในการสงเสรมใหสมาชกมจตส านกการประหยด การออม และใหกแก สมาชกตามความจ าเปน เพอใหสมาชกมความมนคงทางเศรษฐกจบนหลกการพงพาและรวมมอกน

การขบเคลอนการด าเนนงานของสหกรณออมทรพยไทยทผานมาจนถงปจจบน (ป 2553) ม สหกรณทจดทะเบยนทงสน 1,358 สหกรณมสมาชกจ านวน 2.5 ลานคน มสนทรพยรวม 1 ลานลานบาท เมอ พจารณาผลการด าเนนงานในรอบ 10 ปทผานมา สหกรณออมทรพยใชทรพยากรบคคล (กรรมการ-เจาหนาท) สรางมลคาเพมรวมกนแลวประมาณ 400,000 ลานบาท ซงเมอหกคาใชจายในสวนของบคลากร กจะเหลอเปน ก าไรสทธคดเปนมลคาประมาณ 342,039.08 ลานบาท กจะน าไปจดสรรประโยชนแกสมาชก สหกรณและ ขบวนการตามหลกการสหกรณทงในรปของทนส ารอง คาบ ารงสนนบาตฯ เงนปนผล เงนเฉลยคน ทนสะสม ตามขอบงคบ ฯลฯ

หากพจารณาบรบทการใหบรการแกสมาชกของสหกรณออมทรพยในรอบป 2553 จะเหนไดวา สหกรณสงเสรมการออมในรปของหนเฉลยรายละ 190,818 บาท สงเสรมการออมในรปเงนฝาก เฉลยรายละ 152,538 บาท การใหเงนกแกสมาชก เฉลยรายละ 332,336 บาท นอกจากนนสหกรณยงมทนส ารอง และทน สะสมตามขอบงคบเพอกจการสหกรณเฉลยตอสมาชกรายละ 17,993 และ 2,245 ตามล าดบ

การหยบยกเอาตวเลขเชงปรมาณมาพจารณาดงทกลาวมาขางตนนน เพอชใหเหนถงบรบทในเชง เศรษฐกจซงดเหมอนวาสหกรณออมทรพยจะมผลการด าเนนงานอยในระดบแนวหนาเมอเทยบกบสหกรณ ประเภทอน อยางไรกตามตองยอมรบวาการขบเคลอนการด าเนนงานของสหกรณออมทรพยนน มใชเพยงแต

10

การท าหนาทเฉกเชนสถาบนการเงนทวไป ทมบรบทในการเปนสอกลางในการระดมเงนออมและใหกโดยม “เงน” เปนเปาหมาย หากแตปณธานของสหกรณออมทรพยคอ การสรางความมนคงทางการเงนแกมวล สมาชก โดยการสรางจตส านกการออม การสรางวนยทางการเงน การจดสวสดการบนหลกการพงพาและ รวมมอกน ซงในแนวทางดงกลาวจงท าใหสหกรณออมทรพยมอตลกษณทแตกตางไปจากสถาบนการเงนอน และนกเปนเหตผลทรฐไมเรยกเกบ “ภาษ” จากสหกรณออมทรพย

ในแวดวงของสหกรณออมทรพยทเปนอยในปจจบน ตองยอมรบวาเมอมคนมากขน มลคา สนทรพยและธรกรรมทางเศรษฐกจมากขน “การบรหารจดการเงน” จงดเหมอนวาเปนสวนส าคญทสดในทาง ปฏบตเราจงมงไปทเปาหมาย/ตวชวด ในความเปนสถาบนการเงน การใชเทคโนโลยททนสมย การบรหาร จดการความเสยง การบรหารการลงทนทน ามาซง “ก าไร” และทายทสดการมองเรองธรรมาภบาลในสหกรณซงเปนไปแบบแยกสวนและมงไปทตวองคกร/สหกรณเปนส าคญ แตลมนกไปวาธรรมาภบาลในสหกรณจะ เกดขนไดนน ทกฝายทเกยวของทเปนผมสวนไดสวนเสยตองมความเขาใจ ตองเขามามสวนรวม และถอปฏบต อยางเปนรปธรรม

ประเดนทเปนหลกคดส าคญ คอ ตวแบบสหกรณออมทรพยทควรจะเปนนนเปนอยางไร ระหวางองคกรทใหความส าคญกบ “คน” หรอองคกรทใหความส าคญกบ “เงน” ซงหลกการทง 2 ยอมม แนวทางการปฏบตแตกตางกนโดยสนเชง ดงนนการตกผลกความคด เรองตวแบบสหกรณออมทรพยใหตรงกน ในกลมผทเกยวของจงนาจะเปนสงส าคญทสดทควรท า 5.4 ความหมายของสหกรณเครดต

สหกรณเครดตหรอในทางสากลเขาใจกนในนามของ Cooperative Bank หรอ Credit – Cooperative ในประเทศไทยม 2 ประเภทคอ สหกรณออมทรพย (Thrift + Credit Cooperative และ Credit Unions)

5.4.1 ความหมายของสหกรณออมทรพย สถาบนการเงนแหงหนงทมสมาชกเปนบคคลทมอาชพอยางเดยวกนหรออาศยในทชมชนเดยวกน มวตถประสงคเพอสงเสรมใหสมาชกรจกการออมทรพย และใหกยมเงนเมอเกดความจ าเปน หรอเพอกอใหเกดผลประโยชนงอกเงย และไดรบการจดทะเบยนตามพระราชบญญตสหกรณ พ.ศ. 2542 (กรมสงเสรมสหกรณ, http://webhost.cpd.go.th/rlo/saving.html: เขาถงวนท 6 พ.ค. 58)

ประวตความเปนมา ในภาวะปจจบน ประชาชนประสบปญหาเกยวกบคาครองชพทสงขน ผทมรายไดนอยไดรบความ

เดอดรอนเพราะไมสามารถจะหารายไดเพมใหเพยงพอกบรายจายทเพมขน และมกจะแกไขปญหาดวยการกยมเงนจากนายทนโดยยอมเสย ดอกเบยในอตราสง จงกอใหเกดหนสนผกพน และกอใหเกดความเดอดรอนแกตนเองและครอบครวภายหลงบคคลทประสบปญหาความเดอดรอนดงกลาว จงรวมกนแกไขปญหาดวยการรวมกลมกน จดตงสหกรณออมทรพยขนเพอบรรเทาปญหาความเดอดรอน โดยยดหลกการชวยเหลอตนเองและชวยเหลอซงกนและกน

สหกรณออมทรพยแหงแรกในประเทศไทย คอ สหกรณออมทรพยทจดตงขนในหมขาราชการสหกรณและพนกงานธนาคารเพอการพฒนาสหกรณ (ธนาคารเพอการสหกรณ ปจจบนไดเปลยนเปน "ธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร") จดทะเบยนเมอวนท 28 กนยายน 2429 โดยใชช อวา “สหกรณขาราชการสหกรณ จ ากดสนใช” ปจจบนชอวา "สหกรณขาราชการสหกรณ จ ากด"

11

วตถประสงคของสหกรณออมทรพย สหกรณออมทรพยเปนสถาบนการเงนทสงเสรมใหบคคลทเปนสมาชกรจกการประหยด รจกการ

ออมทรพยและสามารถบรการเงนก ใหแกสมาชกเพอน าไปใชจายเมอเกดความจ าเปน โดยยดหลกการชวยเหลอตนเองและชวยเหลอซงกนและกน จงเปนการรวมกนแกไขปญหาทางเศรษฐกจและสงคมอกทางหนง ดงน

(1) การสงเสรมการออมทรพย เปนวตถประสงคหลกของสหกรณออมทรพย แบงออกเปน 2 วธ คอ

1.1 การสงเสรมสหกรณออมทรพยโดยการถอหน สหกรณก าหนดใหสมาชกสงช าระคาหนเปนประจ าทกเดอน โดนการหกเงนคาหน ณ ทจายเงนเดอนและจายเงนปนผลคาหนใหแกสมาชกตามอตราทพระราชบญญตสหกรณ พ.ศ. 2542 ก าหนดไว เงนปนผลทไดรบนไมตองเสยภาษใหแกรฐ และเมอสมาชกลาออกจากสหกรณกสามารถถอนคาหนคนได

1.2 การสงเสรมสหกรณออมทรพยโดยการรบฝากเงน สหกรณมบรการดานเงนฝากทงประเภทเงนฝากประจ าและเงนฝากออมทรพย และใหผลตอบแทนในรปดอกเบยในอตราเดยวกบธนาคารพาณชย หรอสงกวาตามฐานะของแตละสหกรณ

(2) การใหเงนกแกสมาชก สหกรณจะน าเงนคาหนและเงนฝากของสมาชกมาหมนเวยนใหสมาชกทมความจ าเปนหรอเดอดรอนกยม โดยคดดอกเบยต ากวาเอกชน

ลกษณะการใหเงนก เงนกทสหกรณจายใหกบสมาชกม 3 ประเภท คอ (1) เงนกเพอเหตฉกเฉน ในกรณทสมาชกมความจ าเปนเรงดวนหรอมรายจายทเกดขนอยาง

กะทนหน สมาชกสามารถกเงนประเภทนจากสหกรณไดไมเกนครงหนงของเงนไดรายเดอน แตจ ากดขนสงไวตามฐานะของแตละสหกรณและก าหนดสงช าระคนไมเกน 2 งวดรายเดอน เงนกประเภทนไมตองมหลกประกน

(2) เงนกสามญ สมาชกสามารถกเงนประเภทนไดประมาณ 4-15 เทาของเงนไดรายเดอน แตจะจ ากดขนสงไวตามฐานะของแตละสหกรณ และก าหนดสงช าระคนระหวาง 24 -72 งวดรายเดอน และตองมสมาชกดวยกนค าประกน อยางนอย 1 คน การก าหนดวงเงนกฉกเฉนและสามญ จะใชเง นเดอนเฉลยของสมาชกแตละสหกรณเปนฐานในการก าหนด ตวอยาง เชน สหกรณแหงหนง สมาชกมเงนเฉลย 10,000 บาท/เดอน ขนสงของวงเงนกฉกเฉนควรเปน 5,000 บาท ขนสงของวงเงนกสามญ ควรเปน 40,000 -150,000 บาท แตทงนกขนอยกบฐานะทางการเงนและดลยพนจของคณะกรรมการด าเนนการสหกรณในการก าหนดระเบยบ

(3) เงนกพเศษ ถาสหกรณมฐานะมนคงแลว สหกรณจะเปดบรการใหเงนกพเศษเพอใหสมาชกกไปลงทนในการประกอบอาชพ หรอกไปเพอการเคหะสงเคราะห เงนกประเภทนสามารถกตามจ านวนเงนทจะน าไปลงทนประกอบอาชพ หรอขนอยกบราคาของบานและทดนทจะซอ หรอจ ากดขนสงไวไมเกน 400,000 -1,000,000 บาท และก าหนดช าระคน ตงแต 10-15 ป โดยมอสงหารมทรพยเปนหลกจ านองค าประกน

การด าเนนงาน สหกรณออมทรพยด าเนนการโดยสมาชก กลาวคอ เมอไดมการจดตงสหกรณออมทรพยขนแลว

สมาชกจะเลอกตงตวแทนจากทประชมใหญใหเขามาบรหารงานในสหกรณ ตวแทนสมาชกเหลานเรยกวา “คณะกรรมการด าเนนการ” มประมาณ 7-15 คน ตามทก าหนดไวในขอบงคบของสหกรณออมทรพยนนๆคณะกรรมการด าเนนการ จะท าหนาบรหารกจการสหกรณโดยจะมการประชม อยางนอยเดอนละ 1 ครง เพอก าหนดนโยบายในการท างาน แลวจงมอบให “ฝายจดการ” รบไปปฏบตงานตอไป ฝายจดการนน

12

ประกอบดวย ผจดการ ผชวยผจดการ สมหบญช เจาหนาทการเงน ฯลฯ ซงท าหนาทบรการแกสมาชกทมาตดตอท าธรกจกบสหกรณ

ทนด าเนนงานของสหกรณ

1. เงนคาหน 2. เงนรบฝากจากสมาชก 3. ทนส ารองและทนสะสมอนๆ 4. เงนกยม 5. เงนอดหนนหรอทรพยสนทไดรบบรจาค

การสมครเขาเปนสมาชกสหกรณ การเขาเปนสมาชกสหกรณออมทรพยม 2 วธ คอ (1) กรณในหนวยงานหรอชมชนทมการจดตงสหกรณออมทรพยแลว ทานทมความประสงคจะ

สมครเขาเปนสมาชกกระท าไดโดยการยนใบสมครตอสหกรณ เพอสหกรณจะน าใบสมครของทานเสนอตอคณะกรรมการด าเนนการของสหกรณพจารณารบเขาเปนสมาชก เมอคณะกรรมการด าเนนการรบทานเปนสมาชกแลว ทานจะตองช าระเงนคาธรรมเนยมแรกเขา ประมาณ 20 -50 บาท ช าระคาหนประมาณ 4-5 % ของเงนรายได และลงรายมอชอในทะเบยนสมาชก จากนนทานจะมสทธในสหกรณเชนเดยวกบสมาชกคนอนๆ สหกรณจะจายเงนปนผลตามหนใหแกทานเปนประจ าทกป และเมอทานลาออกจากการเปนสมาชกภาพ ทานสามารถถอนคาหนคนทงหมดได สวนคาธรรมเนยมแรกเขาสหกรณจะไมจายคนให เพราะถอเปนราบไดของสหกรณอยางหนง

(2) กรณในหนวยงานหรอชมชนทยงไมมการจดตงสหกรณออมทรพย ทานทสนใจในกจการของสหกรณออมทรพย และมความประสงคจะจดตงสหกรณออมทรพยขนในหนวยงายหรอชมชนของทาน กสามารถรวมตวกนจดตงสหกรณได โดยขอค าแนะน าและสอบถามรายละเอยดไดจากส านกงานสหกรณจงหวด ส านกงานสงเสรมสหกรณ พนท 1 และพนท 2 ซงเปนหนวยงานในสงกดกรมสงเสรมสหกรณ กระทรวงเกษตรและสหกรณในสวนภมภาค หรอตดตอโดยตรงทส านกจดตงและสงเสรมสหกรณ กรมสงเสรมสหกรณ เทเวศร กรงเทพมหานคร 10200 โทรศพท 0 2282 6595

สทธและหนาทของสมาชก สหกรณเปนของสมาชกและสมาชกทกคนมบทบาททจะควบคมการบรหารงานของสหกรณ โดย

ใชสทธและปฏบตหนาทของสมาชก ใหถกตองและสม าเสมอการรวมประชมใหญ เปนทงสทธและหนาทอนส าคญยงของสมาชกทกคนควรจะตองเขารวมประชมใหญของสหกรณ ซงเปนโอกาสทสมาชกจะแสดงบทบาทรกษาสทธและปกปองคมครองผลประโยชนของตน ตลอดจนการตดตามผลการด าเนนงาน การจ ดสรรผลประโยชนทางเศรษฐกจอยางยตธรรม ก าหนดนโยบายการด าเนนงานรวมทงคดเลอกรรมการด าเนนการทมความสามารถ และมอบภารกจในการด าเนนการตอไปในแนวทางอนเปนประโยชนตอมวลสมาชก เสรมสรางความเจรญมนคงใหกบสหกรณ โดยสมาชกทเขารวมประชมทกคนจะตองรวมกนอภปราบปญหา แสดงความคดเหน ออกเสยง และยอมรบมตของทประชม ซงไมขดตอกฎหมายขอบงคบและระเบยบ เพอใหสหกรณด าเนนงานเปนไปตามวตถประสงคหรอเปาหมายทก าหนดไวทกประการ โดยรวมกนพจารณาในเรองตางๆ เหลาน

13

ขอควรปฏบตในการด าเนนธรกจกบสหกรณ ดานการเงน (1) เมอช าระเงนแกสหกรณ ตองช าระตอเจาหนาทการเงนทสหกรณแตงตงไวเทานน และตอง

เรยกใบเสรจรบเงนทกครง เชน การช าระหนกอนก าหนด การถอหนเพม (2) ควรเกบใบเสรจรบเงนทกฉบบไว จนกวาจะไดสอบทานหนสนและเงนคาหนใหถกตองตรงกน

เปนประจ าทกป (3) ควรมารบเงนทสหกรณดวยตนเอง ถาจ าเปนควรมอบฉนทะแกผทไวใจเทานน (4) เมอรบเงนจากสหกรณทกครง ควรตรวจนบจ านวนเงนใหถกตองกอนออกจากสหกรณไป (5) การน าเงนมาฝากกบสหกรณ สมาชกตองยนใบฝากเงนพรอมกบสมดคฝาก เมอรบสมดคนให

ตรวจสอบรายมอชอผมอ านาจก ากบ ในสมดคฝากทกครง และไมควรฝากสมดคฝากไวกบพนกงานสหกรณ ดานสนเชอ (1) ควรกเงนจากสหกรณในกรณทมความจ าเปนจรงๆ และกในจ านวนทตองการใชเทานน (2) จะค าประกนใครตองตดสนใจใหด เพราะถาผกไมสามารถช าระหนได ผครบประกนจะตอง

ช าระหนแทนโดยไมมทางหลกเลยง (3) ในกรณทสมาชกสหกรณตองการรบเงนก เงนปนผลและเงนเฉลยคนใหสมาชกรบเงน

ดงกลาวทสหกรณดวยตนเอง ถาหากจ าเปนใหท าหนงสอมอบฉนทะโดยมผบงคบบญชาลงลายมอชอแสดงตอเจาหนาทสหกรณดวย

5.4.2 ความหมายของสหกรณเครดตยเนยน (กรมสงเสรมสหกรณ,

http://webhost.cpd.go.th/rlo/saving.html: เขาถงวนท 6 พ.ค. 58) สหกรณทจดตงขนในหมประชาชนทกสาขาอาชพ ซงมภมล าเนาหรอประกอบอาชพหลกหรอมวง

สมพนธอยางหนงอยางใดอยในเขตทองทด าเนนงานของสหกรณทจดตงขน และบคคลเหลานน มควาปรารถนาจะชวยเหลอซงกนและกน โดยวธการน าเงนของตนเองมาสะสมไวเปนกองทน สมาชกทกๆ คนจะตองสะสมเงนตามความสามารถของตนเองเปนประจ าและสม าเสมอตามทสหกรณก าหนด กองทนทสมาชกชวยกนสะสมนกจะมเงนมากขนสามารถจะใหสมาชกทมความจ าเปนจะเดอดรอนทางดานการเงน กยมไปบ าบดปญหาและความเดอดรอนเหลานน พรอมกบการช าระคนเงนกของสมาชกแตละคน กจะสะสมเงนของตนไปในคราวเดยวกนดวย เงนกกจะคอยๆ หมดไป ในขณะทเงนสะสมกมมากขน สหกรณเครดตยเนยนจงเปนสหกรณทมงหวงในการใหสมาชกชวยตนเองและชวยเหลอซงกนและกน บรหารโดยสมาชกและการท ากจการทกอยาง เพอใหเกดประโยชนสงสดกบสมาชก

ประวตความเปนมา การรวมกลมกนเพอด าเนนการตามแนวคดของสหกรณเครดตยเนยน เปนการรวมคนจากยาน

ชมชนแออดหวยขวาง ดนแดง เมอวนท 17 กรกฎาคม 2508 ใชชอวา “เครดตยเนยนแหงศนยกลางเทวา” แตไมไดจดทะเบยนเปนสหกรณ

สหกรณทไดรบการจดทะเบยนแหงแรก คอ "สหกรณเครดตยเนยนแมมล จ ากด" จงหวดอบลราชธาน ไดรบการจดทะเบยนเมอวนท 1 มกราคม 2522 ประเภทสหกรณออมทรพย

14

สหกรณเครดตยเนยนเดมเปนสหกรณออมทรพยในชมชน จงอยในรปยอยของประเภท "สหกรณออมทรพย" และตอมาไดรบการก าหนดใหเปนประเภท "สหกรณเครดตยเนยน" ตามกฎกระทรวง ก าหนดประเภทสหกรณทจะรบจดทะเบยน พ.ศ.2548

ความหมายของตราสญลกษณเครดตยเนยน

สญลกษณนเปนเครองหมายแทนสหกรณเครดตยเนยน ในทกหนทกแหงทวโลก องคประกอบของสญลกษณนบงบอกถงความหมายและความสมพนธกบอดมการณสหกรณเครดตยเนยน ดงน

รปโลก : เปนองคประกอบของสญลกษณน เพอแสดงใหเหนวาสหกรณเครดตยเนยน เปนองคกรทางการเงนประเภทหนงทมอยทวโลก

ภาพเงาคน 4 คน : แสดงถงหนวยสถาบนครอบครวของมนษยชาต ผอทศตนท างานเพอประโยชนรวมกนโดยสวนรวม เหตทแสดงเปนภาพเงากเพอทจะหลกเลยงการแสดงใหเหนถง ความแตกตางของเครองแตงกายประจ าชาต เพราะสหกรณเครดตยเนยนนนรบใชและบรการแกคนทกคนทวโลก

ภาพมอค : แสดงถงคณลกษณะแหงการชวยเหลอ ตนเองของสหกรณเครดตยเนยน เมอเราเปนสมาชกสหกรณเครดตยเนยน กเทากบเราเปนสวนหนงในครอบครวของประชาชนผสะสมเงนรวมกน และใหบรการเงนกซงกนและกนตามจ านวนเงนทนทม ในฐานะทเปนสมาชกเรากคอเจาของกจการและมสวนในการก ากบควบคมนโยบายเพราะสหกรณเครดตยเนยนเปนองคกรของเรา

มอ ครอบครว และรปโลก : มอ ครอบครวและรปโลก คอ เครองหมายของสหกรณเครดตย เนยน เปนสญญาลกษณ ของการชวยเหลอซงกนและกน จากบคคลหนงไปสอกบคคลหนงทวโลก ตามหลกวธของสหกรณเครดตยเนยน เมอน าองคประกอบทงหมดมารวมกน จะเปนสญลกษณของสหกรณเครดตยเนยน ตางๆ ในทกชาตทกภาษา หวใจส าคญ คอ ความเปนสากลและการแสดงภาพรวมของสหกรณเครดตยเนยน ในลกษณะทสามารถหลบตาเหนภาพรายละเอยดไดทนท

15

หลกการด าเนนงานของสหกรณเครดตยเนยน หลกการด าเนนงานสหกรณเครดตยเนยนน ก าหนดขนมาภายใตปรชญาแหงการรวมมอ

กน คณคาของความยตธรรม ความเสมอภาคและการชวยเหลอตนเอง แมการปฏบตจะแตกตางกนไปในแตละภมภาคของโลก แตหวใจของการด าเนนงานสหกรณเครดตยเนยนกคอ การพฒนาคณภาพชวตและการอยรวมกนฉนทพนอง ทแสดงออกโดยการท างานรวมกน เพอสรางสรรคชวตทดขนส าหรบตนเองและชมชน

หลกแหงประชาธปไตย สหกรณเครดตยเนยนเปดรบสมาชกทกคน ทเหนคณประโยชนและประสงคจะเขามามสวน

รวมรบผดชอบในสหกรณเครดตยเนยน สมาชกมสทธมเสยงเสมอภาคกน (หนงคนหนงเสยง) และมสวนรวมในการตดสนใจในการด าเนนงานสหกรณเครดตยเนยน โดยไมค านงถงจ านวนเงนสะสม/คาหน

หลกแหงการบรการสมาชก สหกรณเครดตยเนยนจดบรการตางๆ เพอพฒนาคณภาพชวตของสมาชกทงในดานสงคม

และเศรษฐกจ หลงจากทจดสรรเงนส ารองตามขอบงคบและจายเงนปนผลแกสมาชกแลว สวนเหลอมทเหลอคงเปนของสมาชก เพอประโยชนของมวลสมาชก

หลกแหงการบรการสงคม สหกรณเครดตยเนยนมงทจะกอใหเกดการพฒนาคนและสงคม เสรมสรางความยตธรรมแก

มวลสมาชกและชมชนทสหกรณเครดตยเนยนจดตงและด าเนนงานอย สหกรณเครดตยเนยน จะใหความส าคญและใหบรการแกทกคนทเหนคณคา และตองการเขามา

มสวนรวมการตดสนใจตางๆ จะตองพจารณาถงความสมพนธและประโยชนทจะเกดกบชมชนโดยสวนรวมดวย

หลกเกณฑการจดตงสหกรณเครดตยเนยน ระเบยบนายทะเบยนสหกรณ วาดวยการจดตงสหกรณประเภทสหกรณเครดตยเนยน พ.ศ.2548

ก าหนดวา “สมาชกสหกรณอาจประกอบดวยบคคลทกสาขาอาชพ ซงมภมล าเนาหรอประกอบอาชพหลกหรอมวงสมพนธอยางหนงอยางใดอยในเขตทองทด าเนนงานของสหกรณทจะจดตง โดยใหก าหนดคณสมบตไวในขอบงคบของสหกรณ” เพอใหเกดความชดเจน จงก าหนดแนวทางปฏบตเกยวกบการก าหนดขอบงคบเกยวกบทองทด าเนนงานและกรอบคณสมบตสมาชก ส าหรบสหกรณทไดรบจดทะเบยนไวแลวหรอขอจดทะเบยนสหกรณใหมในระดบปฐมภม ดงน

1. ทองทด าเนนงาน หมายถง การก าหนดพนทหรออาณาเขตทสหกรณสามารถเปดรบสมาชกทมคณสมบตตามทก าหนดไวในขอบงคบ

2. กรอบคณสมบตของสมาชก ตามระเบยบนายทะเบยนสหกรณฯ ขางตน จะก าหนดลกษณะของสมาชกสหกรณเครดตยเนยนไว 3 ประเภท แตสหกรณจะตองระบไวเมอแรกตงสหกรณในประเภทใดประเภทหนง โดยใหยดถอตามแนวทางปฏบต ดงน

2.1 กรณก าหนดกรอบคณสมบตใหสมาชกมภมล าเนาเดยวกนหรออยในชมชนเดยวกน ใหมสมาชกไดทกสาขาอาชพ แตใหจ ากดทองทด าเนนงานหรอคณสมบตสมาชกไวไมเกนระดบชมชนหรอระดบอ าเภอ เพอมให สหกรณซงมวตถประสงคเดยวกนมทองทด าเนนงานซ าซอนกน อนจะบงเกดผลเสยจากการแขงขนกนรบสมาชกและการด าเนนธรกจในลกษณะทมงแสวงหาผลก าไรจนเกดผลกระทบตอระบบสหกรณโดยรวม

16

2.2 กรณก าหนดกรอบคณสมบตในการประกอบอาชพหลกของสมาชก คณสมบตของสมาชกจะตองก าหนดใหเปนผประกอบอาชพหลกเชนเดยวกนหรอในองคกรเดยวกนเทานน ทงน การก าหนดทองทด าเนนงานอาจจะก าหนดไดเทาทจ าเปนแกการรบสมาชกของสหกรณตามการประกอบอาชพหลกทก าหนดหรอองคกรนนๆ

2.3 กรณก าหนดกรอบคณสมบตตามวงสมพนธอยางใดอยางหนงทางสงคม เชน เปนสมาชกในสมาคมเดยวกน สหกรณจะตองก าหนดกรอบคณสมบตของสมาชกตามวงสมพนธดงกลาวในขอบงคบใหชดเจน ทงน การก าหนดทองทด าเนนงานจงอาจจะก าหนดไดเทาทจ าเปนแกการรบสมาชกของสหกรณตามวงสมพนธดงกลาว

ทงน สามารถตดตอขอค าแนะน าและสอบถามรายละเอยดไดทส านกงานสหกรณจงหวด ซงเปนหนวยงานในสงกดของกรมสงเสรมสหกรณ กระทรวงเกษตรและสหกรณ ในสวนภมภาค 5.5 กรณตวอยางสหกรณเครดตทนาสนภายใตเครอขาย ICA

5.5.1 The International Co-operative Banking Association (ICBA) เปนหนวยงานภายใต ICA ทมบทบาทภารกจในการพฒนาสหกรณเครดตในดานการเตบโตและความสามารถในการแขงขน โดยการสงเสรมใหประชาคมโลกตระหนกในบรบทของสหกรณเครดตในดานเศรษฐกจ – สงคม และการยกระดบชวตความเปนอยของคนในชมชน

5.5.2 ขบวนการสหกรณเครดตในเยอรมน (Raiffeisen) ธนาคารประชาชนและกลมธนาคารไรฟไฟเซน (Volksbanken และ Raiffeisenbanken) เปนกลมสหกรณทใหญทสดมสหกรณจ านวนทงสน 1,232 ราย มเครอขาย 12,393 สาขามสมาชก 16.1 ลานราย ลกคา 30 ลานราย มสนทรพยรวม 90 แสนลานยโร กลมธนาคารเหลานด าเนนการในรปธนาคารสากล มบรการททนสมยและใหบรการกบสมาชกและผทมไดเปนสมาชก ธนาคารสหกรณมการบรหารงานแบบกระจายอ านาจ โดยสหกรณในระดบทองถนจะมอสระ ในการปกครองตนเอง ธนาคารสหกรณและสถาบนการเงนในระดบภมภาคและระดบชาต เชน ธนาคารสหกรณกลางเยอรมน (Deutsche Zantraigonossenchaftsbank-DZ Bank AG) มหนาทสนบสนนในระดบทองถน ระบบธนาคารสหกรณเยอรมน แบงเปน 3 ระดบ โดยระดบปฐมภมคอเครอขายธนาคารสหกรณ จ านวน 1,232 แหง รวมสาขายอย (มมลคาธรกจ ประมาณ 632 พนลานยโร ในป พ.ศ. 2550 ทนเรอนหน 9.34 พนลานยโร) ซงรวมถงธนาคารสหกรณเฉพาะส าหรบกลมอาชพตางๆ เชน ขาราชการ การแพทยและพยาบาล และสหกรณไรฟไฟเซนอก 195 แหง ทด าเนนงานแบบสหกรณอเนกประสงคไวดวย

โครงสรางขบวนการสหกรณในเยอรมน

17

5.5.3 Rabo Bank กลม Rabobank เปนสถาบนการเงนของประเทศเนเธอรแลนด ทไดรบการจดอนดบในระดบ

AAA ของสถาบนการเงนระดบนานาชาต มการด าเนนงานทยดมนอยบนพนฐานและหลกการสหกรณ เปนผน าการตลาดในประเทศเนเธอรแลนด และระหวางประเทศทมงเนนในกลมธรกจอาหารและเกษตร กลม Rabobank ใหบรการดานการเงนเตมรปทด าเนนการบนหลกการสหกรณ โดยมพฒนาการมาจากกลมสหกรณในทองถนทรเรมตงแต 110 ป ทผานมา ภายใตความเชอทวา “การธนาคารจะชวยใหคณดขนจากการไดรบโอกาส” ปจจบนกลม Rabobank ประกอบดวย Rabobank ในระดบทองถน และ Rabobank Nederland 143 แหง ตลอดจนองคกรและหนวยงานสนบสนนอกจ านวนหนง กลมยงคงมความรวมมอ กนอยางเขมแขงมจ านวนพนกงาน 60,000 คน ซงใหบรการลกคา มากกวา 10 ลานคนใน 48 ประเทศ

ภารกจ การท างานของเราจะใหความส าคญกบลกคาเปนอบดบแรกเสมอ โดยการชวยสรางคณคาพฒนานวตกรรมและการท าหนาทอยางเปนรปธรรม ทงในกลมลกคาทเปนปจเจกบคคลและผประกอบการดวยบรการดานการเงนททนสมย

วตถประสงค 1. บรการการเงนทดทสดแกลกคา 2. บรการตอเนองสงเสรมความตองการของลกคา 3. ใหความมนใจแกลกคาและบรการในการชวยเหลอ เพอการสนองบรการลกคา

คณคา 1. ซอสตย 2. ความมงมน 3. เปนมออาชพ

Rabobank มงหมายทจะพฒนาเศรษฐกจ สงคม และสงแวดลอมในทกกจกรรมทด าเนนการและใหความส าคญกบความตองการของลกคาเปนหลก อาจกลาวไดวาแนวคดของไรฟไฟเซนไดสรางแรงบนดาลในในการจดตงและด าเนนงานธนาคารสหกรณการเกษตรในประเทศเนเธอรแลนด นายฟรดรค วลเลยม ไรฟไฟเซน ผจดตงธนาคารสหกรณการเกษตร แหงแรกในเยอรมน ในป 2407 ในฐานะผน าชมชนเขามความปรารถนาทจะแกปญหาความยากจนในกลมเกษตรในขณะนน เขาไดจดตงกองทนการกศลขนมา เพอขบเคลอนการด าเนนงาน อยางไรกตาม ในทสดเขากไดขอสรปวา แนวทางของการพงพาตนเองจะใหประโยชนมากกวาการใหเปลา ซงไดน าไปสการปรบปรงการท างานของเขา ในปเดยวกนนนเขาจงไดเปลยนแปลงองคกรสงเคราะหไปเปนธนาคารสหกรณของ “Heddesdorfer Darlehnskassen-Verein” ไดรวบรวมเงนออมจากประชาชนในชนบท เพอใหกยมแกคนในชนบทดวยกนเอง หลกการพนฐานของสหกรณคอ “การชวยเหลอตนเอง ความรบผดชอบตนเอง และการบรหารจดการดวยตนเอง”

Piet Moerland ประธานกรรมการบรหารธนาคาร Rabobank Nederland

18

ตก Rabobank ประเทศเนเธอรแลนด

ในชวงหลงจากป 2433 ไดมผทเอาแบบอยางสหกรณไรฟไฟเซนเปนจ านวนมากในประเทศเนเธอรแลนด หนงในจ านวนนน ไดแก บาทหลวงเจอราดส แวน เดน เอลเซน เขาไดคดรเรมธนาคารสหกรณการเกษตรในทางตอนใตของประเทศเนเธอรแลนด โดยจากค าพดของเขาวา ใหตดสงทค น เคยออกและยนอยบนความตองการของเกษตรกร กลาทจะอดออม และความทาทาย

ธนาคารสหกรณแหงแรกไดถกจดตงในกลมลกจาง ผน าทองถน ผประกอบการและครในบางชวงเวลา ผบกเบกซงเปนเกษตรกรทร ารวยไดรบประโยชนจากเพอนรวมงานทดอยโอกาสกวา ดงนน จงไดน าไปสหลกการของธนาคารสหกรณแหงแรก ดงน

- หนและการใหกยมโดยไมจ ากดแกสมาชก - การบรหารจดการทไมตองเสยคาใชจาย - การกนเงนส ารองไวเพอการพฒนา - ขอจ ากดในการบรหารจดการ ในพนทชนบท - การเชอมโยงกบธนาคารสหกรณกลาง ควบคไปกบ การด ารงความเปนอสระของสหกรณใน

ทองถน Rabobank เนเธอรแลนด มส านกงานอยท อเทค และ แฮนโฮเวน ซงตงขนมาในป พ.ศ. 2441 และไดด าเนนการอยางยาวนานมารวม 75 ป

ในป พ.ศ. 2483 ทงสองธนาคารไดพฒนาไปสรปแบบพนธมตรธรกจและในป พ.ศ. 2515 ไดเกดความรวมมอกนดวยเหตผล 3 ประการ

1) การเพมขนของจ านวนสาขา ซงเกดจากมการแขงขนสงในระดบทองถน 2) แนวโนมของการควบรวมกจการในประเทศเนเธอรแลนด น าไปส การเพมทนของธรกจในกลมของธนาคาร 3) สถานการณทท าใหความแตกตางของการแยกสวนการท างานระหวาง อเทคและแฮนโฮเวนนอยลง ในป พ.ศ. 2515 ไดมการควบรวมกจการระหวาง The Cooperative Centrale Raiffeisen

Bank และ The Cooperative Centrale Boerenleenbank จงเกดเปน Rabobank ทไดน าเอาตวอกษรของทง 2 สหกรณมาใช และไดใชชอเปน Rabobank Nederland ในป พ.ศ. 2523 เปนตนมา จากวนแรกทเรมด าเนนการในฐานะธนาคารสหกรณโดยมงในการท าธรกจธนาคารภายใตการบรหารจดการ ณ ใจกลางของชมชน ซงรจกลกคาอยางใกลชดจงท าให Rabobank สามารถท างานอยางใกลชดในการตดตามหน ซงผลประกอบการอยในระดบด การด าเนนการในพนทกวางขวาง ทสามารถเขาถงขอมลขาวสารและมตนทนต าท าใหธนาคารสหกรณไดรบผลตอบแทนทนาพอใจ นบต งแตเรมตนจนถงทกวนน ธนาคาร Rabo ในทองถนยงคงมความเปนอสระบนการบรหาร

ธนาคารสหกรณกลางบรน

19

จดการของพวกเขาเอง และไดรบผลประกอบการบนความสามารถของตนเอง สงทนาสนใจคอ การบรหารจดการของพวกเขาทมคณะกรรมการทปรกษา ซงไมตองเสยคาใชจาย ซงนอาจเปนปจจยส าคญทท าให Rabobank เปนธนาคารทยงยนทสดในโลก ตงแตป พ.ศ. 2547 ธนาคารของคนในทองถน ตองเลอกระหวางรปแบบการบรหารจดการระหวาง The Partnership model และ Executive model ซงดเหมอนวารปแบบการบรหารแบบ Partnership จะสอดคลองกบการบรหารแบบดงเดม โดยสมาชกจะเปนผเลอกคณะกรรมการด าเนนการ จากนนกรรมการด าเนนการจะเปนผ เลอกกรรมการผจดการ ซงจะมาท างานรวมกบคณะกรรมการด าเนนการ ในสวนของ Executive model ผจดการธนาคาร จะเปนผบรหารมออาชพทแตงตงโดยคณะกรรมการทปรกษา กลม Rabobank ไดจดตงหนวยงานกลางชอ Rabobank Nederland เพอท าหนาทสนบสนนกลม Rabobank ระดบทองถน เพอพฒนาผลตภณฑและบรการใหม ๆ ดงรป

1.8

Rabobank 143 950

Rabobank Nederland

Rabobank

● Rabobank ● ● ●

● Rabobank ● ● ●

· · · · · · · ·

· · · · · · · ·

10 10

· · · ·

· · · ·

· / · ·

· / · ·

Rabobank

โครงสรางการบรหารงานของกลม Rabobank

5.5.4 DGRV DGRV หรอรจกกนในนามของสหภาพสหกรณกลางเยอรมน เปนองคการสงสดในระดบชาตของ

สมาพนธดานการตรวจสอบบญชของสหกรณในเยอรมน ซงมสมาชกเปนสหกรณขนปฐม 5,300 สหกรณ ประกอบดวย กลมเกษตร กลมธนาคาร และกลมสหกรณผผลตสนคาอตสาหกรรมและบรการขนาดเลก มพนกงาน 750,000 คน สหกรณในประเทศเยอรมนอาจถอเปนองคกรธรกจทมขนาดใหญทสดเมอพจารณาจากสมาชกภาพ โดยหนงในหาของคนเยอรมนเปนสมาชกสหกรณ จ านวน 17.5 ลานคน สมาชกมทงบคคลทวไป ลกจาง นายจาง เกษตรกร ผประกอบการทงขนาดกลางและขนาดเลก

20

สหกรณในระดบทองถนมงเนนทประโยชนของมวลสมาชก โดยมความเปนอสระทงดานนตนยและมอ านาจตดสนใจในตนเอง ไมขนอยกบอทธพลทางการเมองหรอรฐบาล สหกรณมประวตความเปนมายาวนานตงแตศตวรรษท 19 เมอนายฟรเดอรด วลเลยม ไรฟไฟเซน และเฮอรมน ซลเซ เดลทซช รวมกนจดตงสหกรณขนครงแรกเมอ 140 ปทผานมา ซงถอเปนตนแบบสถาบนทองถนทใหความชวยเหลอแกเกษตรกรและชางฝมอรายยอย ซงในระยะตอมาไดพฒนามาเปนระบบสหกรณ ทงในระดบทองถน ระดบภมภาคและระดบชาต สหกรณมบทบาทในการพฒนาดานเศรษฐกจของเยอรมนเปนอยางมาก โดยเฉพาะอยางยงในการยกระดบฐานะความเปนอยแกคนในเขตชนบท แมวาจะมการเปลยนแปลงทางเศรษฐกจ ภายใตกระแสโลกาภวฒนแกสหกรณในระดบทองถน ซงไดรบการสนบสนนจากสหกรณในระดบภมภาคและระดบชาต ในระบบสมาพนธนนกยงคงเปนสวนส าคญของระบบเศรษฐกจจนทกวนน ระดบยอด DZ Bank AG หนงในสามของธนาคารในระดบยอด ซงรวมทงสถาบนทใหบรการการเงนพเศษ และบรการพเศษอน ทเปนพนธมตรธรกจในรปแบบของบรษทสาขาภายใต WGZ Bank และ DZ Bank AG ภายใตกลมสหกรณทเรยกวา Finanzverbund ซงรวมธนาคารสหกรณจ านอง ธนาคารอาคารสงเคราะห ธนาคารเคหะสถานของชเวบช ฮลล (Bausparkasse Schwabisch Hall) ซงเปนสหกรณการเคหะทใหญทสดยโรป R+V Versicherung (บรษทประกน) และ Union Investment (สถาบนบรหารสนทรพย) สงเกน 960 พนลานยโรเมอปลายป 2007 ธรกจตาง ๆ ของระบบธนาคารสหกรณเปนสมาชกของสมาคมสหกรณผตรวจสอบบญชระดบภมภาค และสมาคมธนาคารประชาชนและธนาคารไรฟไฟเซนแหงสหพนธสาธารณรฐเยอรมน (Bundesverband der Deutschen Volksbanken und Raiffeisen e.V.-BVR) โดยขนกบสถาบนเหลานในฐานะทเปนสมาพนธระดบชาต สหกรณและธรกจกลางจ านวน 3,086 สหกรณ ในกลมการเกษตร ท าหนาทเพอใหบรการสมาชก ซงมจ านวน 2.1 ลานคน สหกรณจ านวน 1,108 แหง ท าหนาทจดหาปจจยการผลตดานการเกษตรและการใหค าปรกษาแนะน าดานการผลต การเกบรกษา แปรรปและหาตลาดใหแกสมาชก ในบรรดาสหกรณกลมนมการด าเนนธรกจแบบอเนกประสงค 195 สหกรณ และมสหกรณจ านวน 884 สหกรณ ทมบทบาทในธรกจเฉพาะ เชน ผลไม พชผก พชสวน การจดการน า ไฟฟา ประมง ท าความเยน เครองจกร สหกรณในภาคการเกษตรมสวนแบงการตลาดรอยละ 30 ส าหรบผลตภณฑเนอสตว ไวน คดเปนรอยละ 50 สวนธญพชและผก คดเปนรอยละ 65 ส าหรบธรกจผลตภณฑนม มผลประกอบการในป พ.ศ. 2550 สงถง 39 พนลานยโร สหกรณกลมสหกรณสนคาอตสาหกรรมและบรการขนาดเลกมจ านวน 1,012 แหง พรอมกบสหกรณกลางอก 7 แหง สหกรณผบรโภคมจ านวน 139 แหง โดยมสมาชก 800,000 คน มผลประกอบการ ประมาณ 100 พนลานยโรในป พ.ศ. 2550 ประกอบดวย สหกรณซปเปอรมาเกตทเปนระบบสาขา (Cooperative Supermarket Chains) สหกรณการซอ (Purchasing Cooperatives) นอกจากนนยงมสหกรณส าหรบผประกอบการเบเกอร สหกรณผท าธรกจสรางหลงคา และสหกรณการแพทย ภาย ใ ต กฎ หมา ยสหกรณทกแหงในเยอรมนจะตองไดรบการตรวจสอบบญชเปนประจ าทกป โดย DGRV และสมาพนธสหกรณการตรวจสอบบญช ไดรบม อ บ ห ม า ย ใ ห เ ป น ผ ส อ บ บ ญ ช สมาพนธยงมหนาทใหค าแนะน าแก

เครอขายการเงนสหกรณ

21

ระบบธนาคารในเยอรมน

สหกรณในดานการบรหารธรกจ กฎหมายและการเงน ตลอดจนการพฒนาบคลากร การให ค าปรกษาดานขอมลอเลกทรอนกส และระบบการจดการขอมล สถาบนสหกรณแหงสหกรณสาธารณรฐเยอรมนทเมองมนทาเบาร หรอ ADG (Academy of Germen Cooperatives at Montabaur) มโปรแกรมการฝกอบรมแกบคลากรและหลกสตรฝกอบรมตางๆ ทงในสถานทและผานทาง e-learning รวมไปถงหลกสตรปรญญาตรและปรญญาโทรวมกบมหาวทยาลยตางๆ

ในระดบประเทศ ยงมสมาพนธทคอยใหการดแลผลประโยชนแกสหกรณสมาชก (ทงในดานค าปรกษา การประสานงาน ใหขอมลและการลอบบ) โดยเนนทบรการ 4 ดาน ไดแก

สมาคมธนาคารประชาชนและธนาคารไรฟไฟเซนเยอรมน (BVR) ซงรบผดชอบดแลผลประโยชนของธนาคารแหงประชาชนและกลมธนาคารไรฟไฟเซน

สมาพนธไรฟไฟเซนเยอรมน (DRV) มหนาทใหค าปรกษาแกสหกรณ สนคาอตสาหกรรมและบรการ รวมถงสหกรณแบบอเนกประสงค

สมาพนธกลางกลมสหกรณสนคาอตสาหกรรมและบรการ ชางฝมอและเครอขายทางการคา (ZGV) ท างานรวมกบสหกรณสนคา-อตสาหกรรมและบรการขนาดเลก

สมาพนธกลางสหกรณผบรโภคเยอรมน (Zdk)

ในฐานะทเปนองคกรระดบสงสดของระบบสหกรณเยอรมน ซงประกอบดวยสหกรณการเกษตร สหกรณออมทรพย สหกรณสนเชอ สหกรณสนคาอตสาหกรรมและบรการขนาดเลก สถาบนสหกรณทงระดบภมภาคและระดบชาต สมาพนธ และสมาคมตางๆ มภารกจตางๆ ดงน

เปนองคกรท าหนาทสอบบญชในระดบชาต รบผดชอบสถานการณทเกยวของกบระบบสหกรณในภาพรวม เชน นโยบายดานเศรษฐกจ

กฎหมาย การเงน โดยการท าหนาทใหค าแนะน าและสงเสรมแกสหกรณตางๆ ตลอดจนการประสานงานกบองคกรและสถาบนอนๆ ในระดบชาตและนานาชาต

ท ากจกรรมทเกยวกบโครงการพฒนา และทปรกษาในระหวางประเทศโดยมวตถประสงคเพอ เสรมสรางความแขงแกรงแกสหกรณพนธมตร สนบสนนการแลกเปลยนองคความรทงทฤษฎและทเกยวของ เสรมสรางความแขงแกรงแกสหกรณออมทรพยและสนเชอธนาคารสหกรณ และเครอขาย

ทางการเงน ตลอดจนการใหบรการไมโครเครดต จดตงและสนบสนนระบบสอบบญชสหกรณ ใหค าแนะน าแกรฐบาล ผตรวจการธนาคาร และองคกรมหาชนอนๆ ในดานกฎหมาย

สหกรณ การสอบบญช และการควบคมสหกรณ ในฐานะองคกรชนยอดในระดบชาต DGRV จงไดประสานความรวมมอกบองคกรระหวาง

ประเทศตางๆ เชน องคการสมพนธภาพสหกรณระหวางประเทศ (ICA) องคการแรงงานระหวางประเทศ (ILO) และสหพนธสหกรณเครดตยเนยนโลก (WOCCU)

22

องคประกอบ ส าหรบตรวจสอบกจการสหกรณในเยอรมน ม 3 ดาน ไดแก การตรวจสอบดานการเงน ประกอบดวย

- การตรวจสอบรายงานประจ าป - การจดตงองคกรและการก ากบดแล - เงนทนและส ารองสภาพคลอง - ขอบงคบ - ขอก าหนดพเศษเกยวกบการจดท ารายงาน - ใบอนญาต

การตรวจสอบดานการบรหารจดการ - โครงสรางองคกร กลไกการบรหารจดการ การใหบรการ นโยบายการบรหารจดการ

ฯลฯ การตรวจสอบกจการตางๆ (ส าหรบธนาคาร) - โครงการประกนเงนฝาก - การฟอกเงน ฯลฯ

ภารกจดานตางประเทศของ DGRV สนบสนนกจการสหกรณทงในเยอรมนและระหวางประเทศ การแลกเปลยนขอมลขาวสารกบองคกรสหกรณในประเทศตาง ๆ และองคกรระหวาง

ประเทศ ใหค าปรกษาและ

การด า เน นการ โครงการระหว า งประเทศ

การเชอมโยงเคร อข ายสหกรณ ในด านการ เ ง น ผ ล ต ภ ณ ฑ ห ต ถ ก ร ร ม แ ล ะ ก ล มเกษตรกรรม

การจดตงสถาบนกลาง ไดแก ธนาคารกลางสหกรณ

การพฒนาระบบการใหการศกษาอบรม

การสรางระบบการตรวจสอบกจกรรมในรปแบบความรวมมอกบสถาบนการเงนระดบชาตตาง ๆ ฯลฯ

การพฒนาระบบการเงน ยกระดบการพฒนาในกลมผประกอบการ SME ปกปองและพฒนาสงแวดลอมทเออตอการสรางความเขมแขง มนคง และเสถยรภาพใน

ระบบการเงน การสรางระบบบรณาการทจะสรางเครอขายบรณาการดานการเงน

แนวทางการบรณาการความรวมมอส าหรบระบบการเงนสหกรณ

23

สหกรณออมทรพยแหงเมองบลดานา

ใหความ ส าคญกบการสอบบญช การตรวจสอบกจการ สนเชอรายยอย ฯลฯ

5.5.5 สหกรณออมทรพยแหงเมองมลคานากบการเปนธนาคารเพอสงคม สหกรณออมทรพยแหงเมองบลดานา กบการเปนธนาคารเพอสงคม4

อนเดยเปนดนแดนของพระราม พระกฤษณะ พระพทธเจา พระมหาวระ และคานธ ซงทกทาน

ลวนมค าสอนทเหมอนกนคอ ท าเพอคนจน ท าเพอผคนทตองการคณ และท าเพอสรางโลกนใหเปนทอยอาศยทดขน

ส ห ก ร ณ อ อ มทร พย แห ง เ ม อ งบ ล ด าน า กอตงขนเมอวนท 15 สงหาคม พ.ศ. 2529 เปนเวลา 25 ป Mr.Radheshyamji Chandak เปนประธานกรรมการ เรมตนด ว ย ท น ด า เ น น ง า น 2 1 0 เหรยญสหรส (30,333 ลานบาท) สมาชกราว 5 แสนคน

พนทด าเนนงานเทากบพนทประเทศเยอรมนและฝรงเศสรวมกน ปจจบนสหกรณม 245 สาขา พนกงาน 3 ,500 คน มโกดงสนคา 300 แหง รวมพนท 5 ลานตารางฟต เกบสนคาไดถง 435,000 เมตรกตน ตงอยในเขตเมองหลกและเขตชนบทของประเทศอนเดย ความผสมกลมกลนนเองทชวยใหสหกรณเตบโตไดเรวขนมประชาชนทเปนมตรเขารวมมากขน

4 คดลอกจากเอกสารในงานฉลองครบรอบ 40 ป ชมนมสหกรณออมทรพยแหงประเทศไทย จ ากด, 2555

ระบบสนบสนนสหกรณโดย DGRV

24

ธรกจเงนกซงเปนธรกจหลกของสหกรณ

ระบบศนยขอมลกลางและระบบการธนาคาร

กจกรรมทางธรกจของสหกรณมหลายอยาง แตธรกจหลกคอ เงนกเพอโกดงสนคา เงนกเพอซอทองเงนทนเพออตสาหกรรม เงนทนเพอโครงสรางพนฐาน เงนกเพอทอยอาศย รถยนต และเงนกสวนใหญเพอโกดงสนคา ทองค าอตสาหกรรม และเพอโครงสรางพนฐาน แตพงระลกไวเสมอวาการใหเงนกนนไมไดเปนธรกจเดยวของสหกรณออมทรพยแตสหกรณออมทรพยตองท าบางอยางเพอประชาชนหรอ

สมาชกและนนคอการเรมตนพฒนาสการธนาคารเพอสงคม (Social Banking)

เรองราวแหงความส าเรจของสหกรณออมทรพยแหงเมองบลดานาเกดขนไดเพราะเทคโนโลย สหกรณไดใชเทคโนโลยเพอการธนาคารทมคณภาพสงสดเชนเดยวกบเพอกจการอนๆ อนเดยเปนประเทศทใหญมาก ประกอบดวย ผคนทหลากหลายจ านวนประชากรมากมายมหาศาลอาศยอยในเขตเมองและชนบท สมาชกสหกรณ 5 แสนคน พนกงาน 3,500 คน สหกรณจงจ าเปนตองมโครงสรางพนฐานทางเทคโนโลยระดบมาตรฐานสากล และโชคดทสหกรณมสงนน

สาขาทงหมดของสหกรณเชอมตอโดย Core Banking Network และสหกรณออมทรพยแหงเมองบลดานา มระบบศนยขอมลกลางและระบบการธนาคาร (Data Center and Core Banking Software) ของตนเอง ท าใหสามารถจดบรการใหแกสมาชกไดดขน และจดระบบการก ากบตดตามตรวจสอบไดเปนอยางด Core Banking Network ท าใหสหกรณสามารถมเครอขาย ATM ของสหกรณเอง ขณะเดยวกนกสามารถเชอมตอเขากบระบบธนาคารภาคเอกชนได สหกรณมเดบตการด เครดตการด และเทรเวลการดของสหกรณเอง

โกดงสนคาของสหกรณเชอมตอกบเครอขาย Core Warehouse Network และถกสรางขนอยางเปนวทยาศาสตร มระบบโทรทศนวงจรปดเพอตรวจตราตดตามสนคาทเกบในโกดง โกดงมระบบปองกนไฟ

และการรกษาความปลอดภยเปนอยางด ในอนเดยภาคการธนาคารยงคงลาหลง ดงนนเพอทจะเขาถงพนทชนบททหางไกลจากธนาคาร สหกรณจงเรมจดรถตใหบรการทางการธนาคารเคลอนท ท าใหสหกรณสามารถเขาถงกลมลกคาเหลานได เงนกโดยใชทองค าเปนหลกประกนเปนธรกจหลกอกประเภทหนงสหกรณจงไดมการตรวจสอบทองค าโดยเครองตรวจสอบทองค าและระบบโทรทศนวงจรปดเปนประจ าทกวน

เงนกทกประเภทจะถกกลนกรองพนจพเคราะหและเกบรกษาเอกสารไวทส านกงานใหญ เพอใหมนใจไดวามการด าเนนการอยางถกตองเหมาะสม มระบบสงขอความ SMS เตอนใหกบลกคา และหากลกคาตองการสหกรณกสามารถจดบรการ Internet Banking และการ

ยกเวนคาธรรมเนยมการใชถนนใหไดสหกรณยงมบรการโอนเงนจายช าระทาง อเลกทรอนกสสหกรณไดอาศยเทคโนโลยเปนกระดกสนหลง เพอการพฒนาและในอนาคตสหกรณจะพยายามน าเทคโนโลยททนสมยมาจดบรการอ านวยความสะดวกระดบมาตรฐานสากลใหแกสมาชก

25

โกดงสนคาของสหกรณ

หมบานสเขยวทใชพลงงานแสงอาทตย ลมและชวภาพ

การธนาคารเพอสงคม (Social Banking) การธนาคารเพอสงคมคออะไร หลกการของการธนาคารเพอสงคมคอ “เงนของประชาชนจะตอง

ถกน าไปใชเพอความเปนอยทดขนของประชาชน” สหกรณไดด าเนนการอยบนหลกการน และประสบความส าเรจอยางมาก สงแรกทสหกรณไดเรม

ด าเนนการ คอ การคนหาความตองการของประชาชนและพยายามทจะท าใหสมประสงค สหกรณไดวางรากฐานหลกส าคญทเรยกวา SAHAKAR VIDYA MANDIR โดยเรมจากสรางโรงเรยนมาตรฐานทสอนดวยภาษาองกฤษในป พ.ศ. 2544 ปจจบนม 19 โรงเรยน นกเรยน 15 ,000 คน นกเรยนไดรบสงอ านวยความสะดวกทางการศกษาระดบมาตรฐานสากล การศกษาดานดจตอลและการฝกอบรมทางฟสกสดวย โรงเรยนสวนใหญของสหกรณอยในชนบท ท าใหเดกนกเรยนทยากจนในชนบทมโอกาสไดรบการศกษาตามระบบมาตรฐานสากล

สหกรณ ไดสอนนกเรยนเกยวกบการออกแบบหรอสรางเครองบน การกระโดดรม การอบรมดานซอฟตแวร และดานหนยนต โรงเรยนบางแหงเปนโรงเรยนประจ าจะมหอพกและอาหารเพอสขภาพไวบรการ

การรบดแลหมบานทมประชากรประมาณ 5 หมนคน พนธกจและความรบผดชอบของสหกรณ

ออมทรพยแหงเมองบลดานาไดเตบโตตามขนาดของสหกรณท าใหสหกรณตองท าสงทใหญขนและดขน จากความทาทายนเอง ปจจบนสหกรณไดเขาดแลพฒนา 2 หมบานทมประชากรรวม 5 หมนคน เพอใหเปนชมชนทพงตนเองได สหกรณพยายามทจะสรางหมบานสเขยว (Green Villages) ทใชพลงงานจากแสงอาทตย ลม และชวภาพไมใชน ามนเหมอนปกตทวไป

จดการศกษาขนในหมบาน จดหาเงนกใหอย าง เ พยงพอ จดประกนส ขภาพและประกนช ว ต

โรงเรยนของสหกรณมทงหมด 19 แหง มนกเรยน 15,000 คน

26

สหกรณสรางถนนเกบคาธรรมเนยมผานทางระยะทาง 74 กม. โดยในระยะยาวประชาชนจะใชถนนโดยไมเสยคาธรรมเนยม

สขอนามยทด สขภาพทดโครงสรางพนฐานทด เชน ถนน ทางระบายน า และทกกเกบน า เพอทจะท าใหประชาชนและเดกๆมชวตทดขนในอนาคต และสหกรณสามารถท าใหโลกนมสขภาพทดและรมรนสมบรณ

ทพกราคาไมแพง (Hostels) สหกรณไดสรางทพกราคาไมแพงส าหรบสมาชกในเมองตางๆ โดยเฉพาะในเมองทมสถาบน

การศกษาทมชอเสยง ปจจบนสหกรณมทพกราคาไมแพงอย 4 แหง ทเมอง PUNE เมอง BULDANA (2 แหง) และท

เมอง SHIRDI สามารถรองรบนกเรยนไดรวม 700 คน บานพกผสงวยและโรงเรยนทางจตใจ สหกรณก าลงสรางบานพกผสงวยทรองรบไดจ านวน 100 คน และโรง เรยนทางจตใจทรองรบ

นกเรยนได 50 คน สหกรณตงใจทจะท าทง 2 อยางประกอบกน เพราะวาประชาชนผสงวยจะรสกเปลาเปลยวและชอบไปปฏบตธรรมอยเสมอ

บานราคาถก สหกรณไดรวมกบเอกชนสรางบานราคาถกจ านวน 6,000 หลง การรบเลยงลกทหารทเสยชวตใน

สงครามเปนบตรบญธรรม และการสงผานความชวยเหลอไปยงนกโทษ

การสรางทางพเศษ สหกรณออมทรพยแหงเมองบลดานาไดสรางถนนระยะทาง 74 กโลเมตรระหวางเมอง

MALKAPUR ถงเมอง CHIKHLI เปนถนนทมคาธรรมเนยมการใชถนน 2 ดาน ตนทนในการกอสรางและคาธรรมเนยมการใชถนนสมพนธกบเศรษฐศาสตรเพอการพฒนา ในระยะแรกสหกรณจะมรายไดจาก

คาธรรมเนยมการใชถนนทกๆวน แตในระยะยาวประชาชนจะไดใชถนนโดยไมเสยคาธรรมเนยม การพฒนาโครงสรางพนฐานนกจะเกดขนโดยอตโนมต เกดการจางงานในหลายรอยอตราเพอก า ร ก อ ส ร า ง ถ น น เ พ อ ป ร ะ จ า ด า น เ ก บคาธรรมเนยม และเพอการบ ารงรกษาถนน รวมทงรานอาหาร และรานคาสงตางๆ เหลานไดสรางรายไดใหสหกรณดวย

บานราคาถก ปจจบนสหกรณไดสรางโรงแรมระดบ 3 ดาวขนทเมองบลดานา ใชเปนทพก และจดงานตางๆ

เชน งานแตงงาน บานราคาถก ชวยสรางปจจยพนฐานใหแกคนจนและผตองการ สหกรณฯไดรวมกบภาคเอกชนสรางบานราคาถกใหคน 6 ,000 ครอบครว ในทองทตางๆ มประชาชนกวา 3 หมนคน ไดรบประโยชนจากโครงการนนอกจากนแลวสหกรณยงใหเงนกพอทอยอาศยอกดวยในระยะเวลาอนใกลนสหกรณก าลงจะรวมกบหนวยงานของรฐ องคกรพฒนาและองคกรธรกจภาคเอกชนในการสรางทอย อาศยราคาถกตอไป

27

สหกรณสรางบานรบรองส าหรบสมาชก เพอรวมกจกรรมทางศาสนา

คลนกเคลอนทส าหรบบรหารสมาชกในชนบท

กจกรรมทางศาสนา เกษตรแบบผสมผสานและพลงงานธรรมชาต

สหกรณไดสรางบานรบรอง (Guesthouse) จ านวน 5 หลง ส าหรบสมาชก ในสถานทส าคญทางศาสนา เชน ทเมอง Tirupati เมอง Mahur เมอง Onkareshwar และเมอง Shirdi สามารถรองรบผเดนทางไดราว 500 คน บานรบรองนมการบรหารจดการทดและมการจองลวงหนานานถง 6 เดอน แนวคดทมาของโครงการน คอวา ประเทศอนเดยเปนสถานทส าคญทางศาสนาตางๆมากมาย ดงนน

ประชาชนจงชอบทจะจารกแสวงบญ สมาชกของสหกรณจงควรจะมสงอ านวยความสะดวก ณ สถานทตางๆ

เหลาน ประการถดมาคอ สาขาตางๆ ของสหกรณสามารถเปนศนยรบจองบานรบรองท าใหสหกรณมรายไดและสงอ านวยความสะดวกเหลานกสรางขนเพอสมาชก

สหกรณมรถพยาบาล 19 คน เพอใหบรการแกผเดอดรอน สหกรณจดประกนสขภาพใหแกสมาชกกวา 5 พนคน สหกรณมรถขนศพใหบรการในบางพนท มคลนกเคลอนทใหบรการในชนบทมผใชบรการ

ตรวจสขภาพแลวมากกวา 1 แสนราย สหกรณสงเสรมการท าการเกษตรแบบผสมผสานและเกษตรอนทรย รวมทงจดหาเครองมอทางการเกษตรให เชน เครองเกบเกยว เครองขดทงขนาดเลกและขนาดใหญ

สหกรณสงเสรมพลงงานแสงอาทตย และส านกสาขา 7 แหงของสหกรณใชพลงงานแสงอาทตย สหกรณปลกตนไม 5 หมนตนในทกๆป เพอชวยสภาพแวดลอม ในประเทศอนเดยววเปนสตวศกดสทธทประชาชนเคารพบชา ดงนนสหกรณจงไดสรางโรงเรอนเลยงววขนาด

ใหญ 2 หลง 700 ตว

สหกรณเปนเจาของโรงงานอตสาหกรรม สงเสรมอตสาหกรรมการผลตและสรางงาน สหกรณออมทรพยแหงเมองบลดานากบเครอขาย

ส านกงานสาขาประสบความส าเรจในการประกอบการอตสาหกรรมตางๆ เชน

1.บรษทเภสชกรรมผลตยาตอตานมะเรง 2.โรงงานผลตน าแร 3.หนวยบรการคดแยกและท าความสะอาดพชผล

พรอมการบรรจหบหอททนสมย ณ คลงสนคาตางๆ 4.โรงงานผลตน าตาล 5.โรงสเมลดพช

โรงงานผลตยา

28

วกฤตการเงน

6.โรงเรอนเพาะเมลดพนธถวเหลอง การจดตงโรงงานอตสาหกรรมประเภทตางๆขนนท าใหสหกรณไดสงเสรมอตสาหกรรมการผลต

สรางงานใหแกเยาวชน และสรางรายไดใหกบชมชนดวยดงนน การประกอบการธนาคารเพอสงคม จงหมายถงการทสหกรณไดสรางการพฒนาขนในสงคม

5.5.6 สรป มรดกทมคณคาและ CSR ทหายไปจากธนาคารสหกรณ เกรนน า :

ผลพวงจากวกฤตการเงนททวโลกไดรบผลกระทบในวงกวาง เปนตวเรงใหคนในสงคมหนมามองแนวทางการบรหารจดการทใหความส าคญกบเรองคณธรรมมากขน อยางเหนไดชด โดยจะเหนไดจาก สถาบนการเงนตางๆ ตางกยกอางวาตนด าเนนงาน โดยใหความส าคญกบเรอง สงคม สงแวดลอมและเศรษฐกจ บนแนวทางทยงยนกนทงนน

ศนยฝกอบรมนานาชาตและบานพกรบรอง ณ เมองซด

29

ตวอยางของสถาบนการเงนทมความรบผดชอบตอสงคม

เวทประชมวชาการ ณ มหาวทยาลยลยง ประเทศฝรงเศส

เผอญผเขยนไดม โ อก าส เข า ร ว มประช มวชาการทประเทศฝรงเศส เมอเดอนกนยายนทผานมา และไดมโอกาสรบฟงขอมลจ า ก ง า น ว จ ย ข อ ง ศาสตราจารยชาวฝรงเศส 2

ทาน คอ อลซาเบท เพาเลจ และ ฟรานเชส รลาโน ท ได

ท าการศกษา รปแบบการด าเนนธรกจของ ธนาคาร 3 ประเภท ในประเทศเยอรมน ซงถอวาเปนประเทศทเปนผน าในธรกจธนาคาร ในระดบโลก และมพฒนาการของธนาคารทงทเปนเอกชนธนาคารสหกรณ และสถาบนการเงนเฉพาะกจ มากมาย ซงพวกเราแวดวงสหกรณจะรจกกนดวา ตนแบบของสหกรณแบบไรฟไฟเซน และสหกรณแบบซลเซ เดลสต กมตนก าเนดมาจากเยอรมน

ธนาคาร 3 ประเภท : ทใชเปนกลมตวอยางการวจย ประเภททหนง เปนธนาคารทท าหนาทของสถาบนการเงนเปนแบบครบวงจร ซงมกจะโปรโมท

ตวเองวามความรบผดชอบตอสงคมเปนอยางสง : ตามทธนาคารก าหนด ประเภททสอง คอธนาคารทมแนวทางดานคณธรรม/สงคม : ตามสงทธนาคารเปน ไดแก

ธนาคารสหกรณตางๆ ประเภททสาม คอ ธนาคารทมแนวทางดานคณธรรม/สงคม : ตามทธนาคารท า ซงคนสวนใหญ

ไมคอยรจกมากนก ธนาคารประเภทนเรมเกดขนใน ราว ป พ.ศ. 2529 เปนตนมา ซงถกเรยกวา ธนาคารทมคณธรรม (โดยสวนใหญจะเปนสหกรณ)

ขอคนพบจากการวจย : สถาบนการเงนแบบครบวงจร : กบ CSR สถาบนในกลมนมกอางวาตนเปนสถาบนทมคณธรรมทสด ตราบเทาทคนใหความสนใจ ดงนนจงมกมนโยบาย ดานการประหยดพลงงาน เชนโครงการรไซเคลกระดาษถายเอกสาร หรอ

โครงการสนบสนนดานสงแวดลอมแกชมชน หรอการต งกองทนสวสดการแกพนกงาน กจกรรมเหลานสามารถน าไปปฏบตไดงาย ไมตองเสยคาใหจายสงนกเพอแลกกบภาพพจนทไดมา หากแตการปฏบตจรงของสถาบนการเงนกล มน ก ล บม ข อม ล เ ช งประจ กษ ท ช ใ ห เ ห นพฤตกรรมในการใหกยมเงน ทนาสงสยเกยวกบการผลตอาวธ และการลงทนท าเหมองในอเมรกาทท าลายระบบนเวศในวงกวาง หรอแมแต การใหเงนกแกผน าเผดจการทละเมดสทธมนษยชน นอกจากนนยงพบวา ธนาคารหลายแหงเสนอโอกาสการลงทนแกลกคา ทม

30

กจกรรมเพอสงแวดลอมและสงคม หากแตกลยทธของธนาคารกยงคงไมเปลยนแปลง นนคอ เปนไปเพอสรางก าไรจากลกคารายใหม

ผลการพจารณาโครงสรางการเงนของธนาคาร จะพบวาธนาคารในกลมนมกจะมเงนฝากนอยกวาการใหเงนก ซงเปนธรรมชาตของธนาคารรปแบบนทมงในการใหเงนกจากการรบฝากเงน ซงหากพจารณาใหลกซง อาจกลาวไดวา สถาบนการเงนแบบครบวงจรทกลาวอางน กลบมพฤตกรรมในรปแบบของการเปนวาณชธนกจหรอธนาคารเพอการลงทน (Investment Bank) มากขนทกท ซงจะน าไปสการบรรลจดมงหมายในการท าก าไรมากกวาภาพลวงตาของการเปนสถาบนการเงนแบบครบวงจร ทมนโยบาย CSR เพอจรยธรรม/สงคมและการเงนทยงยน

กลมธนาคารสหกรณ : บรบทของธนาคารสหกรณควรจะมความแตกตาง จากสถาบนการเงนแบบครบวงจร ทงนอน

เนองมาจากคณคาและหลกการสหกรณ ซงมวตถประสงคส าคญ 2 ดานไดแก การสรางประโยชนทางดานเศรษฐกจและสงคมแกชมชน

ขอคนพบจากการศกษาชใหเหนวา กระแสโลกาภวฒน ท าใหเกดการเปลยนแปลงในแวดวงของอตสาหกรรมการเงนโดยปรยาย แมแต ธนาคารสหกรณเองกไมสามารถหลกเลยง แรงกดดนได และก าลงเดนหนาเขาส ความเสยงในการเลยนแบบ สถาบนการเงนเอกชนทประสบความส าเรจ ตวอยางเชน กลมเปาหมายของธนาคารสหกรณคอยๆ พฒนาเปนลกคาทวไป โดยทธนาคารสหกรณไดใหบรการแกสมาชกและลกคาโดยไมมความแตกตาง กฎเกณฑทางเศรษฐกจท าให ไมเหลอพนทวางส าหรบคณคาดงเดม ในเรองการมสวนรวมของสมาชก และการพงพาตนเองโดยสวนใหญ ทกธนาคารจะมงไปท รายไดสทธและการมงสรางสวนแบงการตลาดเปนเปาหมายใหญ

เราจะพบวาเมอสมาชกสหกรณเดนเขาไปตดตอกบธนาคารสหกรณ พวกเขาแทบจะไมพบสนคาและบรการทแตกตางจากทธนาคารทวไปเสนอเลย และทมากไปกวานน แรงกดดนท าใหธนาคารสหกรณไดกาวไปสกระบวนการแปรรปโครงสรางผถอหน สถานภาพ ครงๆ กลางๆ ไดเกดขนเมอ ธนาคารมโครงสรางสวนหนงเปนบรษทหนสวนและบางสวนเปนสหกรณ (เกดขนในหลายประเทศ) ซงขนานนามกนวา เปนสหกรณลกผสม (Hybrid) ผลการกระท าดงกลาว อาจชวยเพมความสามารถในการแขงขน แตใน

สถาบนการเงนในรปแบบตางๆ

31

บรการของสถาบนการเงน

ขณะเดยวกนกเพมความขดแยงระหวาง คณคาทสวนทางกนของสมาชกและผถอหนและทายทสดคอ ผลกระทบทมตอ อตลกษณของสหกรณ

นกวชาการบางกลมมองวา เปนเรองทจ าเปนเพราะธรกจสหกรณถงจดอมตว ดงนนคณคาแตดงเดมไมสามารถน ามาใชไดอกตอไป และกลาวอางถง ความรบผดชอบตอสงคม (CSR) ทตองเอออาทร แกประชาคมภายนอก ซงจะท าใหธนาคารสหกรณสามารถคงคณคา เพอการพฒนาทยงยน อยางไรกตาม พบวาการกลาวอางของธนาคารสหกรณในเรองดงกลาวไมสอดคลองกบความเปนจรงเทาไรนก เนองจาก

สถาบนการเงนแบบครบวงจร ในกลมแรกกลบมนวตกรรมดานสงคมและสงแวดลอมทกาวหนากวามาก เชนกรณของธนาคารแบบครบวงจร มนโยบายจางคนพการมาท างาน ซงท ามากอนธนาคารสหกรณจะเรมท าเสยอก

วกฤตการณการเงนครงลาสดไดแสดงใหเหนวากลมตางๆ ของธนาคารสหกรณไดด าเนนการซอขายอนพนธเพอการเกงก าไรอยางเตมท และเกดการขาดทนอยางหนก การกระท าตางๆ เปนสงตรงกนขามกบหลกการพนฐานของสหกรณ และเปนคนละเรองกบทสถาบนการเงนตางๆ เหลานไดอางถงเรองการอทศตนและ CSR

ผลการวเคราะหธรกจของธนาคารสหกรณทเปนตวอยาง ไดชใหเหนวา ธนาคารสหกรณและธนาคารแบบครบวงจรทวไปนน ไมแตกตางกนยกเวนปรมาณของธรกรรมทมากนอยตางกน

กลมธนาคาร Ethical Bank ธนาคารในรปแบบนด าเนนงานในตลาดเชนเดยวกบธนาคารพาณชยทท าธรกรรมแบบครบวงจร

หากแตแสดงบทบาททธนาคารสหกรณไมท าแลว โดยการบรณาการเรองคณธรรมเขาไวในโครงการการเงนของตนทงหมดและพรอมทจะท างานโดยไดก าไรนอยลง แตจะยงคงเพมมลคาใหกบสงคมและสงแวดลอมได จงไมแปลกใจทจะไดผลตอบแทนต า และมตนทนสง ดงนนหากจะพจารณาถงความแตกตางระหวางธนาคารดงเดมและ Ethical Bank แลว จงไมควรมองทปรมาณหรอความหลากหลายของผลตภณฑ แตควรดทเปาหมายสงสดทเปนตวน าทางการด าเนนงานของธนาคารมากกวา

Ethical Bank จงใหความส าคญกบกจกรรมดงเดมของธรกจธนาคาร อนไดแก การระดมทนและการใหสนเชอ ดงนนตวเลขในโครงสรางทางการเงน จงจะมกจกรรมการออมและการใหเงนกเปนหลก โดยมตวเลขรายการทางการเงนในตลาดการเงนไมมาก สวนใหญท าเพอประกนความเสยงตางๆ เทานน

ขอสรปจากการศกษา : นกวจยทงสองทาน ไดใหขอสรปจากการศกษาวา มเพยงธนาคาร Ethical Bank เทานนท

สามารถท าไดจรง ในเรอง CSR และการพฒนาทยงยน โดยพจารณาไดจากรายงานผลการด าเนนการ สวนธนาคารสหกรณตางกใหความส าคญกบผลประกอบการทางการเงนมากขน จงดเหมอนจะสญเสยมรดกอนมคาจากศตวรรษท 19 ในขณะเดยวกนกไมสามารถท าธรกจเพอสงคมไดดเทยบเทาสถาบนการเงนทท าธรกรรมแบบครบวงจร ดงนนจงดเหมอนวาธนาคารสหกรณทพวกเขาศกษา จะเดนกาวออกไปโดยสนเชงโดยละทงทงมรดกทมคณคาและอตลกษณในเรองความรบผดชอบตอสงคม