КОНЗЕРВАТИЗАМКОНЗЕРВАТИЗАМ

Самиот збор ,,конзерватизам,, потекнува од Самиот збор ,,конзерватизам,, потекнува од латинскиот збор ,латинскиот збор ,conservationconservation,, што значи ,, што значи

чување или одржување.чување или одржување.

Од таму со Од таму со изразотизразот конзерватизам во конзерватизам во најопшта смисла се означува поглед на светот најопшта смисла се означува поглед на светот и животот кој што се стреми да го очува и животот кој што се стреми да го очува постоечкиот свет или постоечките односи постоечкиот свет или постоечките односи онакви какви што се. онакви какви што се. Од таму конзерватизмот можеме да го Од таму конзерватизмот можеме да го сретнеме или како сретнеме или како животен стилживотен стил, или како , или како систем на вредностисистем на вредности, или како идеолошки , или како идеолошки систем, или како систем, или како политичка програмаполитичка програма и сл. и сл. Во секојдневниот живот овој поим се Во секојдневниот живот овој поим се употребува со значење дека нешто треба да употребува со значење дека нешто треба да остане такво какво што е и да се држи остане такво какво што е и да се држи негибнато.негибнато.

КонзерватизамКонзерватизам како политичка како политичка програмапрограма

Изразот конзерватизам денеска најчесто се Изразот конзерватизам денеска најчесто се употребува за да се означи употребува за да се означи политичката програмаполитичката програма која може да ја застапуваат одредени политички која може да ја застапуваат одредени политички партии, државни институции, разни организации партии, државни институции, разни организации или поединци каде што како средишен момент во или поединци каде што како средишен момент во таквите конзервативни политички програми е таквите конзервативни политички програми е фаворизирањето на т.н. фаворизирањето на т.н. „статус кво“„статус кво“ во во општествотоопштеството,, рамнотежата, помирливоста, рамнотежата, помирливоста, компромисот, компромисот, од една странаод една страна, , а изразување на недоверба и двоумење пред а изразување на недоверба и двоумење пред промените промените од друга странаод друга страна..

Темелни ставови (елементи) на Темелни ставови (елементи) на конзерватизмотконзерватизмот

ГлавнГлавнинината ата на на конзервативната мислаконзервативната мисла се темели се темели и и произлегува од произлегува од неколкунеколку централни доктрини централни доктрини (елементи)(елементи), кои меѓусебно се поврзани, кои меѓусебно се поврзани::

4.4. Традиционализмот Традиционализмот 5.5. Прагматизмот Прагматизмот 6.6. Несовршеноста на човекотНесовршеноста на човекот7.7. ОрганицизмотОрганицизмот8.8. ХиерархијаХиерархија9.9. ВластВласт10.10. СопственостСопственост

Традиционализам Традиционализам

ТрадиционализмотТрадиционализмот, го подржува , го подржува континуитетот во политиката, континуитетот во политиката, одржувањето на од порано постоечките одржувањето на од порано постоечките институции, обичаи и праксаинституции, обичаи и пракса, а кој е , а кој е сомничав на промените, особено на големи сомничав на промените, особено на големи и ненадејни промени и најмногу на сите и ненадејни промени и најмногу на сите насилни и систематски револуционерни насилни и систематски револуционерни промени. промени. За конзервативците За конзервативците ако треба нешто да се ако треба нешто да се промени истото треба да се стори промени истото треба да се стори постепенопостепено, со внимателно планирање на , со внимателно планирање на секој секој чечекор, слично со одењето на мраз. кор, слично со одењето на мраз.

ПрагматизамПрагматизам

Конзерватизмот верува дека човековиот Конзерватизмот верува дека човековиот разум е ограничен и поради тоа не постои разум е ограничен и поради тоа не постои доверба во некакви апстракни принципи, доверба во некакви апстракни принципи, теории и мислења и затоа теории и мислења и затоа предноста се предноста се давадава на искуството, во практиката, во нешто на искуството, во практиката, во нешто што конкретно е сработено, во корисното или што конкретно е сработено, во корисното или со еден збор во со еден збор во „прагматичното“.„прагматичното“.Се што се работи треба да се мери според Се што се работи треба да се мери според тоа колкава е практичната вредност и тоа колкава е практичната вредност и корисноста на тоа во животот на луѓето. корисноста на тоа во животот на луѓето.

Несовршеноста на човекотНесовршеноста на човекот

Според конзерватизмот луѓето се Според конзерватизмот луѓето се ограничени, зависни, морално расипани, ограничени, зависни, морално расипани, себични, желни за моќ и сл. себични, желни за моќ и сл. (антрополошки (антрополошки песимизам)песимизам)Како такви луѓето се корен на криминалот и Како такви луѓето се корен на криминалот и нередот а тоа никако не е општеството па нередот а тоа никако не е општеството па така така се сомневасе сомнева дека луѓето препуштени дека луѓето препуштени самите на себе и на слободата ќе бидат самите на себе и на слободата ќе бидат способни да ја сочуваат заедницата.способни да ја сочуваат заедницата.Од тие причини за да се сочува општеството Од тие причини за да се сочува општеството неопходна е неопходна е јака држава со примена на јака држава со примена на строги закони и казни.строги закони и казни.

ОрганицизмотОрганицизмот

Според конзерватизмот општеството е една Според конзерватизмот општеството е една „органска целина“„органска целина“ од луѓе, установи, обичаи, од луѓе, установи, обичаи, населби, групи и сл. населби, групи и сл. За опстанокот на општеството освен државната За опстанокот на општеството освен државната организација неопходно е и постоењето на организација неопходно е и постоењето на заеднички вредности и заедничка култура.заеднички вредности и заедничка култура.Приврзаниците на конзерватизмот сметаат дека Приврзаниците на конзерватизмот сметаат дека неуспехот во извозот на политичките институции и неуспехот во извозот на политичките институции и културните образци од напредните западни нации културните образци од напредните западни нации во другите делови на светот тоа го потврдува. во другите делови на светот тоа го потврдува. Либералистите веруваа дека човечкиот род е еден Либералистите веруваа дека човечкиот род е еден и дека либералната парламентарна демократија е и дека либералната парламентарна демократија е применлива насекаде имаше трагични и смешни применлива насекаде имаше трагични и смешни последици во некои земји од јужна Америка и последици во некои земји од јужна Америка и Африка.Африка.

ХиерархијаХиерархија

Хиерархијата е природна и неопходна во Хиерархијата е природна и неопходна во општеството општеството и се огледаи се огледа во постоење на во постоење на различни улоги и положбиразлични улоги и положби на луѓето но и со на луѓето но и со различни одговорностиразлични одговорности за за функционирањето на општеството.функционирањето на општеството.Бидејки општествената положба која луѓето ја Бидејки општествената положба која луѓето ја заземаат во многу зависи од заземаат во многу зависи од среќата и среќата и раѓањетораѓањето, успешните и привилегираните , успешните и привилегираните имаат обврска да водат грижа за помалку имаат обврска да водат грижа за помалку среќните. среќните.

ВластаВласта

За конзерватистите За конзерватистите власта секогаш треба власта секогаш треба да се спроведува одозгорада се спроведува одозгора и и служислужи да им да им даде подршка и да ги води оние кои немаат даде подршка и да ги води оние кои немаат знаења, искуство и образование да знаења, искуство и образование да дејствуваат мудро и во сопствена корист.дејствуваат мудро и во сопствена корист.

Власта вради затоа што е Власта вради затоа што е извор на извор на општествено единствоопштествено единство покажувајки покажувајки им на луѓето што од нив се очекува, бидејки им на луѓето што од нив се очекува, бидејки слободата која ја имаат постои истовремено слободата која ја имаат постои истовремено со одговорностасо одговорноста

СопственостСопственост

За конзерватистите За конзерватистите сопственоста е сопственоста е клучна вредностклучна вредност и луѓето себе си се и луѓето себе си се гледаат преку онаа што го имаат како гледаат преку онаа што го имаат како куќа, фирма, кола, пари и сл. што на куќа, фирма, кола, пари и сл. што на нив им дава нив им дава сигурност и независностсигурност и независност од власта.од власта.Со тоа луѓето се потикнати да ги Со тоа луѓето се потикнати да ги почитуваат законите а со тоа и почитуваат законите а со тоа и сопственоста на другите луѓе.сопственоста на другите луѓе.

ККОМУНИТАРИЗАМОМУНИТАРИЗАМ

Во текот на раните 1990-тите години терминот Во текот на раните 1990-тите години терминот комунитаризам комунитаризам беше прифатен од една мала група, беше прифатен од една мала група, пред се американски општествени научници пред се американски општествени научници меѓусебно поврзани со заедничкото непријателство меѓусебно поврзани со заедничкото непријателство кон приврзаниците на либерализмот и кон приврзаниците на либерализмот и неолиберализмот. неолиберализмот. Еден од најпознатите оснивачи на оваа движење Еден од најпознатите оснивачи на оваа движење беше социологот беше социологот Амитаи Ециони Амитаи Ециони кој докажува кој докажува дека дека напредните индустриски општестванапредните индустриски општества на на капиталистичкиот запад страдаат од капиталистичкиот запад страдаат од „„бујна морална бујна морална конфузија и општествена анархија“конфузија и општествена анархија“ поради тоа поради тоа што што на индивидуите им се даденина индивидуите им се дадени преголеми слободи а премалку преголеми слободи а премалку одговорности.одговорности.

Со „комунитеризам“ против Со „комунитеризам“ против либерализмот и неолиберализмотлиберализмот и неолиберализмот

Тие ги избегнуваат економските објаснувања за Тие ги избегнуваат економските објаснувања за социјалните проблеми, стоејки на ставот дека од социјалните проблеми, стоејки на ставот дека од порастот на криминалот па се до силниот порастот на криминалот па се до силниот консумеризам консумеризам главниот виновникглавниот виновник е е моралниот моралниот пад на семејствотопад на семејството, што пак како појава се , што пак како појава се објаснува со порастот на женската вработеност објаснува со порастот на женската вработеност надвор од домот.надвор од домот.Поопшто речено комунитаристите Поопшто речено комунитаристите препорачуваатпрепорачуваат таков општествен поредок во таков општествен поредок во кој кој заедницата е таа која дефинира што е заедницата е таа која дефинира што е заедничкото добро и ги убедува заедничкото добро и ги убедува членовите да дејствуваат во таа насокачленовите да дејствуваат во таа насока..

Ециони и другите комунитаристи се Ециони и другите комунитаристи се залагаат за повеќе должности а помалку залагаат за повеќе должности а помалку

права.права.

Ециони оценува дека женската вработеност Ециони оценува дека женската вработеност надвор од домот создало т.н. надвор од домот создало т.н. „„родителски родителски дефицит“дефицит“ кој го оневозможува кој го оневозможува ефективното ефективното формирање на личноста на децата формирање на личноста на децата и се и се поголема зависност од различните поголема зависност од различните институции за згрижување на децата, кои институции за згрижување на децата, кои често не се ништо повеќе од често не се ништо повеќе од „ќумези за „ќумези за деца“деца“ кои како такви произведуваат кои како такви произведуваат генерации на млади луѓе на кои им генерации на млади луѓе на кои им недостасуванедостасува “морално ткиво”“морално ткиво” со кое би се со кое би се одбраниле од криминалот, дрогите и другите одбраниле од криминалот, дрогите и другите пороци.пороци.

Родителски дефицитРодителски дефицит

Комунитаристите Комунитаристите одрекуваатодрекуваат дека тие се залагаат дека тие се залагаат за враќање кон поделбата на работата од 1950-тите за враќање кон поделбата на работата од 1950-тите години (формално вработување на мажите а години (формално вработување на мажите а враќање на жените во домовите). враќање на жените во домовите). Наместо тоа нудат еден спектар од Наместо тоа нудат еден спектар од “просемејни “просемејни практики и политики”практики и политики” како што на пример е идејата како што на пример е идејата за т.н. за т.н. „врснички брак“„врснички брак“ што би значело семејство со што би значело семејство со двајца родители во кое, по раѓањето на детето, секој двајца родители во кое, по раѓањето на детето, секој партнер би имал исти права на продолжено партнер би имал исти права на продолжено „семејно одсуство“„семејно одсуство“ поткрепено со отежнување на поткрепено со отежнување на законите за бракоразводот. законите за бракоразводот.

Предлози на комунитариститеПредлози на комунитаристите

Под влијание на комунитаристите Под влијание на комунитаристите општеството почнува да се третира како општеството почнува да се третира како “заедница на заедници”“заедница на заедници”,, или како колаж од или како колаж од подзаеднициподзаедници од кои секоја бара нејзиниот од кои секоја бара нејзиниот начин на живот да се третира како начин на живот да се третира како еднакво еднакво вреден.вреден. Заедниците бараат Заедниците бараат правична застапеностправична застапеност не само во претставничките институции туку не само во претставничките институции туку и во сите други образовни, здравствени, и во сите други образовни, здравствени, научни, културни и државни органи и научни, културни и државни органи и институции.институции.

Квартот-комуна Кристијанија во Копенхаген Квартот-комуна Кристијанија во Копенхаген уште сведочи за идеалите на уште сведочи за идеалите на 191968та 68та

Влезот во квартот-комуна, Кристијанија

Тоа што се' уште постои, оваа жива утопија може да му ја заблагодари на огромната популарност ширум светот. Меѓутоа сегашната конзервативно-либерална коалиција во Данска има намера да му стави крај на социјалниот експеримент, што носи јасни траги на движењето од 68-мата година.

„„Ова е еден вид централа за експериментирање, оддел за Ова е еден вид централа за експериментирање, оддел за развојни истражувања на општеството. Тоа е социјален развојни истражувања на општеството. Тоа е социјален експеримент и огромно детско игралиште за возрасни. Луѓето експеримент и огромно детско игралиште за возрасни. Луѓето доаѓаат овде и се чудат, а потоа преземаат некои од идеите доаѓаат овде и се чудат, а потоа преземаат некои од идеите што им се допаднале...” – раскажува Брита Лилесе, актерка и што им се допаднале...” – раскажува Брита Лилесе, актерка и претседавач со Одборот за прашања на културата во претседавач со Одборот за прашања на културата во Кристијанија - и што е многу важно - еден од најстарите жители Кристијанија - и што е многу важно - еден од најстарите жители на градот-комуна. Таа вели дека креативноста останува и на градот-комуна. Таа вели дека креативноста останува и понатаму главна одлика на овој животен експеримент, како на понатаму главна одлика на овој животен експеримент, како на полето на архитектурата, театарот, сликарството и вајарството, полето на архитектурата, театарот, сликарството и вајарството, така и во потрагата по решенија за сосема практични проблеми.така и во потрагата по решенија за сосема практични проблеми.

Како беше на почетокотКако беше на почетокот??

Брита раскажува и за почетоците. Во 1965-та таа и повеќе млади Брита раскажува и за почетоците. Во 1965-та таа и повеќе млади луѓе од нејзината генерација се вселија во неколку куќи во луѓе од нејзината генерација се вселија во неколку куќи во Копенхаген кои беа предвидени за уривање. „По некое време ги Копенхаген кои беа предвидени за уривање. „По некое време ги здруживме силите за да ѕидаме купатила и да го уредуваме здруживме силите за да ѕидаме купатила и да го уредуваме просторот онака, како што нам ни се допаѓа. А политичкиот аспект просторот онака, како што нам ни се допаѓа. А политичкиот аспект дојде со зданието што го нарекувавме ’Дворот на Софија', тој стана дојде со зданието што го нарекувавме ’Дворот на Софија', тој стана мајка на Кристијанија...”мајка на Кристијанија...”

Зданието што го носеше името на Софија, Божицата на мудроста Зданието што го носеше името на Софија, Божицата на мудроста во античката митологија, беше меѓутоа принудно расчистено, исто во античката митологија, беше меѓутоа принудно расчистено, исто како и другите згради во околината. За тогашната власт, младите како и другите згради во околината. За тогашната власт, младите луѓе кои се собираа таму беа опасни револуционери, кои не го луѓе кои се собираа таму беа опасни револуционери, кои не го прифаќаа потрошувачкиот менталитет на општеството во кое прифаќаа потрошувачкиот менталитет на општеството во кое живееја, ниту пак покажуваа интерес за грабеж по приватна живееја, ниту пак покажуваа интерес за грабеж по приватна сопственост како најголемиот дел од нивните сограѓани. Дури и сопственост како најголемиот дел од нивните сограѓани. Дури и куќите кај што живееја тие беа урнати за да му се затре трагата на куќите кај што живееја тие беа урнати за да му се затре трагата на движењето. Но, сметката на органите на власта се покажа движењето. Но, сметката на органите на власта се покажа погрешна. Летото 1971-та беше пробиена оградата на погрешна. Летото 1971-та беше пробиена оградата на поранешната касарна во квартот Кристијансхавен.поранешната касарна во квартот Кристијансхавен.

„„Јакоб Лудвигсен беше уредник на поранешниот весник Ховедбладет, еден вид Јакоб Лудвигсен беше уредник на поранешниот весник Ховедбладет, еден вид алтернативен магазин, кој пишуваше за вакви и слични алтернативни алтернативен магазин, кој пишуваше за вакви и слични алтернативни иницијативи во општеството. Во тоа време тој напиша голема стстија со наслов: иницијативи во општеството. Во тоа време тој напиша голема стстија со наслов: Качи се на трамвајот број 8 и исели се во Кристијанија! Од таму и името на Качи се на трамвајот број 8 и исели се во Кристијанија! Од таму и името на градот-комуна” – појаснува еден од првите жители, Брита Лилесе.градот-комуна” – појаснува еден од првите жители, Брита Лилесе.

Од тогаш многумина доаѓаа и си одеа, вели таа, но многумина и останаа, меѓу Од тогаш многумина доаѓаа и си одеа, вели таа, но многумина и останаа, меѓу нив актери, музичари, сликари, вајари. И што е најважно цели 37 години остана нив актери, музичари, сликари, вајари. И што е најважно цели 37 години остана нивниот дух, оценува Кирстен, по професија антрополог, која во Кристијанија се нивниот дух, оценува Кирстен, по професија антрополог, која во Кристијанија се досели во 1980-та година:досели во 1980-та година:

„„Имаме голема слободарска традиција што потекнува всушност од нашите Имаме голема слободарска традиција што потекнува всушност од нашите претци, Викинзите. Нам ни е всадена доверба дека луѓето можат самите да се претци, Викинзите. Нам ни е всадена доверба дека луѓето можат самите да се погрижат за се’, дека можат да се договорат и да создадат соодветен поредок. погрижат за се’, дека можат да се договорат и да создадат соодветен поредок. Нам не ни треба никој, кој од надвор ќе донесува одлуки во наше име. Тоа е Нам не ни треба никој, кој од надвор ќе донесува одлуки во наше име. Тоа е многу важна карактеристика за секое општество и овде може да се види дека многу важна карактеристика за секое општество и овде може да се види дека тоа така и функционира. Треба само на луѓето да им се дозволи да се доселат тоа така и функционира. Треба само на луѓето да им се дозволи да се доселат негде, да се развиваат и органски да сраснуваат – така како што тоа овде во негде, да се развиваат и органски да сраснуваат – така како што тоа овде во Кристијанија и се случи. Треба само да ни дозволат да продолжиме вака, тоа е Кристијанија и се случи. Треба само да ни дозволат да продолжиме вака, тоа е многу подобро – уверена сум во тоа!” – нагласува антропологот Кирстен.многу подобро – уверена сум во тоа!” – нагласува антропологот Кирстен.

Како Кристијанија го доби името?Како Кристијанија го доби името?

Сегашната влада на Данска меѓутоа има поинакво мислење. Градот-Сегашната влада на Данска меѓутоа има поинакво мислење. Градот-комуна со децении беше прифатен како „социјален експеримент”, комуна со децении беше прифатен како „социјален експеримент”, имаше дури и закон што ја регулираше поделбата на трошоците. Но, имаше дури и закон што ја регулираше поделбата на трошоците. Но, откако дојде на власт либерално-козервативната влада во 2001-та откако дојде на власт либерално-козервативната влада во 2001-та година, таа кусо потоа ја прогласи Кристијанија за нелегална. Одвоени година, таа кусо потоа ја прогласи Кристијанија за нелегална. Одвоени од остатокот на граѓанското општество жителите на Кристијанија ја беа од остатокот на граѓанското општество жителите на Кристијанија ја беа прогласија за „зона слободна од ЕУ” и „отворена за канабис”. Веќе тоа прогласија за „зона слободна од ЕУ” и „отворена за канабис”. Веќе тоа и’ беше трн во окото на новата конзервативна влада. А исто така и и’ беше трн во окото на новата конзервативна влада. А исто така и доволна причина за секој ден да упатува на патролирање во градот-доволна причина за секој ден да упатува на патролирање во градот-комуна по 50 полицајци опремени за улични борби.комуна по 50 полицајци опремени за улични борби.

„„Тоа е така веќе со години, секој ден. Фактички е злостор секој ден да Тоа е така веќе со години, секој ден. Фактички е злостор секој ден да се испраќаат толку полицајци само за да видат дали имам некој грам се испраќаат толку полицајци само за да видат дали имам некој грам хашиш во џебот. Таму, во другите делови од Копенхаген луѓето ги хашиш во џебот. Таму, во другите делови од Копенхаген луѓето ги напаѓаат, ги бодат со ножеви или ги силуваат – но таму не испраќаат напаѓаат, ги бодат со ножеви или ги силуваат – но таму не испраќаат 50 полицајци во борбена опрема. Ние сме им опасни, ние сме 50 полицајци во борбена опрема. Ние сме им опасни, ние сме најголемиот непријател на општеството, ние кои пушиме по малку најголемиот непријател на општеството, ние кои пушиме по малку хашиш” – се жали Граф Лине.хашиш” – се жали Граф Лине.

Владата со поинакво мислење – Владата со поинакво мислење – и намерии намери

Во одлуката на владата да ја растури комуната и спроведе приватизација на Во одлуката на владата да ја растури комуната и спроведе приватизација на земјиштето и зданијата секако има и економски интереси. Овие парцели спаѓаат земјиштето и зданијата секако има и економски интереси. Овие парцели спаѓаат меѓу најатрактивните во градот и владата сака да го нормализира овој кварт со меѓу најатрактивните во градот и владата сака да го нормализира овој кварт со тоа што ќе им продава парцели на приватни инвеститори. На таквата намера на тоа што ќе им продава парцели на приватни инвеститори. На таквата намера на властите решително и’ се спротиставуваат жителите на Кристијанија, бидејќи властите решително и’ се спротиставуваат жителите на Кристијанија, бидејќи таму еден од основните принципи е токму заедничката сопственост, односно таму еден од основните принципи е токму заедничката сопственост, односно дека становите и куќите не можат да му припаѓаат никому. дека становите и куќите не можат да му припаѓаат никому.

Целиот процес е уште во тек, но доколку владата успее во намерата, тогаш тоа Целиот процес е уште во тек, но доколку владата успее во намерата, тогаш тоа може да биде почеток на крајот на овој социјален експеримент. „Тие тоа го може да биде почеток на крајот на овој социјален експеримент. „Тие тоа го нарекуваат нормализирање, а тоа не оди никако.... Кристијанија не е нормална нарекуваат нормализирање, а тоа не оди никако.... Кристијанија не е нормална во вообичаениот смисол на зборот и тоа ни не треба да стане. Ако некој, така во вообичаениот смисол на зборот и тоа ни не треба да стане. Ако некој, така да кажеме, ја 'нормализира' Кристијанија, тогаш фактички ја уништил” – вели да кажеме, ја 'нормализира' Кристијанија, тогаш фактички ја уништил” – вели Пребен, кој ги произведува на далеку познатите Кристијанија велосипеди, што Пребен, кој ги произведува на далеку познатите Кристијанија велосипеди, што одлично се продаваат во целиот свет.одлично се продаваат во целиот свет.

Можно е меѓутоа сметката на владата да испадне погрешна. Жителите на Можно е меѓутоа сметката на владата да испадне погрешна. Жителите на Кристијанија по 37 години искуство прво се добро подготвени и за конфликт, ако Кристијанија по 37 години искуство прво се добро подготвени и за конфликт, ако треба. А второ, владата не смета со поддршката на илјадниците посетители кои треба. А второ, владата не смета со поддршката на илјадниците посетители кои секојдневно доаѓаат овде и одушевени ја носат во своето срце надежта дека секојдневно доаѓаат овде и одушевени ја носат во своето срце надежта дека ваква утописка заедница сепак може да постои.ваква утописка заедница сепак може да постои.

Идеолошки, но и економски Идеолошки, но и економски интересиинтереси