คั�มภี�ร์�ธาตุ�บร์ร์จบโดย อาจารยจตุ�พร พนั�สโณทั�ย

คั�มภี�ร์�ธาตุ�บร์ร์จบ   ว่�าด้�ว่ยโร์คัอุ�จจาร์ะธาตุ� และมหาภี�ตุร์�ป

1.1 ว่�าด้�ว่ยสาเหตุ�ขอุงโร์คัอุ�จจาร์ะธาตุ� ผู้��ที่�"เป#นโร์คัอุ�จจาร์ะธาตุ� ม�สาเหตุ�ด้�งน�%

1.1.1 เน&"อุงจากผู้��น�%นเป#นไข�ที่�"ม�พิ*ษจ�ด้ ตุกถึ-งส�นน*บาตุ แล�ว่เร์&%อุร์�งมา ธาตุ�น�%นแปร์ปร์ว่น ว่*ปร์*ตุ อุ�จจาร์ะไม�เป#นปกตุ* จ-งกลายเป#นโร์คัอุ�จจาร์ะธาตุ�

1.1.2 ร์�บปร์ะที่านอุาหาร์ที่�"แปลก หร์&อุร์�บปร์ะที่านอุาหาร์มากเก*นกว่�าก.าล�งธาตุ� เป#นตุ�นว่�า เน&%อุส�ตุว่�ด้*บหร์&อุเน&%อุ ส�ตุว่�ที่�"ม�คัาว่มาก และไขม�นตุ�างๆ หร์&อุขอุงหม�กด้อุง หร์&อุขอุงบ�ด้เน�า ธาตุ�น�%นว่*ปร์*ตุแปร์ ปร์ว่น กร์ะที่.าให�ที่�อุงข-%น ที่�อุงเฟ้2อุ เร์อุเหม3นเปร์�%ยว่ ให�จ�กเส�ยด้ อุ�จจาร์ะก3ว่*ปร์*ตุตุ�างๆจ-งกลายเป#นโร์คัอุ�จจาร์ะธาตุ�

1.1.3 ธาตุ�สม�ฎฐาน มหาภี�ตุร์�ป 4 ปร์ะชุ�มก�นในกอุงสม�ฎฐานโที่ษละ 3 ละ 3 ที่.าให�สม�ฎฐานธาตุ�ก.าเร์*บหย�อุน พิ*การ์ โด้ยพิร์ะอุาที่*ตุย�สถึ*ตุในเที่ว่าที่ศร์าศ� ตุามในพิ*ก�ด้สม�ฎฐานฤด้� 6 กร์ะที่บ ให�เป#นเหตุ� จ-งกลายเป#นโร์คัอุ�จจาร์ะธาตุ�

1.2 ว่�าด�ว่ยกองพ�ก�ดสมุ�ฎฐานั มุหาภู�ตุ�ร�ป ( มุหาภู�ตุร�ปเตุ มุหมุว่ดหมุ��) มุ!ด�งนั!"

1.2.1 พ�ทัธะป%ตุตุะ อพ�ทัธป%ตุตุะ ก&าเดา ทั�"ง 3 อย�างนั!" เป'นัพ�ก�ดในักองสมุ�ฎฐานัเตุโช 1.2.2 หทั�ยว่าตุะ ส�ตุถกะว่าตุะ ส�มุานัาว่าตุะ ทั�"ง 3 อย�างนั!" เป'นัพ�ก�ดในักองสมุ�ฎฐานั ว่าโย 1.2.3 ศอเสมุหะ อ�ระเสมุหะ คู�ถเสมุหะ ทั�"ง 3 อย�างนั!" เป'นัพ�ก�ดในักองสมุ�ฎฐานัอาโป1.2.4 หทั�ยว่�ตุถ� อ�ทัร�ยะ กร!สะ ทั�"ง 3 อย�างนั!" เป'นัพ�ก�ดในักองสมุ�ฎฐานัปถว่!

ที่�%ง 3 กอุงน�% เร์�ยกว่�า มหาภี�ตุร์�ปเตุ3มหมว่ด้หม�� แตุ�สมุ�ฎฐานัปถว่!นั!"ได�เป'นั ชาตุ�จะละนัะ ขึ้1"นันั�"นัหามุ�ได� แตุ�เมุ23อใด

สมุ�ฎฐานัทั�"ง 3 ส�3งใดส�3งหนั13งก ด! เก�ดเป'นัชาตุ�จะละนัะขึ้1"นัแล�ว่ สมุ�ฎฐานัปถว่!ก พลอยมุ!ก&าล�งขึ้1"นั และสมุ�ฎฐานัทั�"งปว่ง ก ก&าเร�บ แรงกว่�าเก�า เหตุ�ว่�าปถว่!นั�"นัเป'นัทั!3ตุ� "งแห�งภู�มุ�โรคูทั�"งหลาย และเป'นัทั!3คู&"าช� อ�ดหนั�นัโรคูให�จ&าเร�ญ และจ1งได�นัามุว่�า มุหาส�นันั�บาตุ หร2อส�นันั�บาตุกองใหญ�

มุหาภู�ตุ�ร�ป 4 บ�งเก�ดขึ้1"นัเมุ23อกองปถว่!ธาตุ� ก&าเร�บ หย�อนั พ�การ มุ!พ�ก�ดสมุ�ฎฐานัให�เป'นัเหตุ� คู2อบ�คูคูลใด ไขึ้�ก ด! มุ�ได�ไขึ้�ก ด! ถ�ายอ�จจาระออกมุาเป'นั ส!ด&า ส!แดง ส!ขึ้าว่ ส!เขึ้!ยว่ มุ!ล�กษณะเป'นั มุ�ลแมุว่ มุ�ลไก� มุ�ลเตุ�า หยาบก ด! ละเอ!ยดก ด! มุ!อาการให�โทัษ 15 ประการ คู2อ-

1. ให�ปว่ด้ที่�อุง 2. ให�บร์*โภีคัอุาหาร์ไม�ได้� 3. ให�อุาเจ�ยน 4. นอุนไม�หล�บ 5. ให�ม-นม�ว่จ�บสะบ�ด้ร์�อุนสะบ�ด้หนาว่เป#นพิ*ษ 6. ให�ถึ�ายอุ�จจาร์ะป9สสาว่ะ ม*สะด้ว่ก 7. ให�แน�นอุกคั�บใจ 8. ให�เส�ยว่ไปที่�"ว่ร์�างกาย 9. ให�เม&"อุยที่�กข�อุที่�กกร์ะด้�ก 10. ให�กล��มจ*ตุร์ะส."าร์ะสาย 11. ให�เจร์จาพิร์."าพิร์� 12. ให�ร์�อุนกร์ะหายน.%า 13. ให�ร์�างกายซู�บผู้อุม ผู้*ว่หน�งสากแห�ง 14. ให�เก*ด้ละอุอุงเป#นข�มข-%นตุามล*%นตุามปาก 15. ให�เส�ยด้ตุามชุายโคัร์ง

โทัษทั�"ง 15 ประการนั�"นัเร!ยกว่�า อ�จจาระธาตุ�ลามุกระคูนัด�ว่ยมุหาส�นันั�บาตุ และระคูนัไปในัธาตุ�อภู�ญญาณ คู2อธาตุ�เป'นัเอกโทัษ จะละนัะทั�ว่�นัโทัษ ภู�นันัะตุร!โทัษ และอส�ร�นัทั�ญญาณธาตุ� คู2อธาตุ�นั�"นัส&าแดงให�ร� �ด�จผี!ส�ง ตุกเขึ้�าระหว่�างอช�นัธาตุ� คู2อธาตุ�ไมุ�ย�อยไป ล�กษณะอาการทั!3กล�าว่มุานั!"เร!ยกว่�า อ�จจาระลามุก ระคูนัด�ว่ย มุหาส�นันั�บาตุ โรคูอย�างนั!"ร �กษายากกว่�าโรคูทั�"งปว่ง เพราะเป'นัโรคูเร2"อร�ง ถ�าให�ยาไมุ�ถ�กก�บโรคู คูงอย��นัานัเขึ้�าก แปรไปเป'นั อสาทั�ยะอ�จจาระคู�นัธารธาตุ� บ�งเก�ดเป'นัปะระมุะเมุหะเมุ2อกมุ�นั เปลว่ไตุ ทั�ลาว่สา คู2อ ป8สสาว่ะพ�การตุ�างๆ

คูว่ามุส&าคู�ญกองมุหาพ�ก�ดสมุ�ฎฐานั และมุหาภู�ตุร�ปเตุ มุหมุว่ดหมุ��โดยย�อ ล�กษณะกองโทัษเก�ดขึ้1"นั 15 ประการ ซึ่13งได�กล�าว่มุาแล�ว่นั�"นั เมุ23อย�อลงแล�ว่จะมุ!ล�กษณะ 6 ประการ คู2อ-

1. อาการซึ่13งกระทั&าให�ว่�ปร�ตุตุ�างๆ ระคูนัด�ว่ยอ�งคูะมุ�งคูานั�สาร!ว่าตุา 2. ให�ปว่ดอ�ทัร ให�เส!ยว่ชายโคูรงและทั�องนั�อย โทัษแห�งป%ตุคูาด ส�ณฑฆาตุ ร�ตุฆาตุ กระทั&ามุ�ได� เป'นัปกตุ�ระคูนัก�นัเป'นัเถาว่�ลยเกล!ยว่ 3. บร�โภูคูอาหารมุ�ได� ให�เอาเจ!ยนั โทัษแห�งป%งคูลา ( เส�นั ) กระทั&า 4. ให�ร�อนักระหายนั&"า กระว่นักระว่าย เจรจาพร&3าพร� โทัษแห�งส�มุนัา กระทั&าให�ก&าเร�บขึ้1"นั พ�ดพว่งหทั�ยระส&3าระสายมุ�ได�เป'นัปกตุ� 5. นัอนัไมุ�หล�บจ�บเป'นัพ�ษ โทัษแห�งอ�งพฤกษ กระทั&าตุลอดถ1งส�มุนัา ก&าเร�บ หย�อนั พ�การ มุ�ได�เป'นัปกตุ� 6. อ�จจาระป8สสาว่ะมุ�สะดว่ก และให�แสบอกคู�บใจ โทัษแห�งก�จฉิ�สยาว่าตุา และโกฎฐาสยาว่าตุา ก&าเร�บขึ้1"นัในัล&าไส�มุ�ได�ปกตุ� จ�ดเป'นัหมุว่ดหมุ��แห�งอช�นัธาตุ� ให�บ�งเก�ดมุ!ล�กษณะ 6 ประการด�งกล�าว่มุานั!"

1.3 ว่�าด�ว่ยล�กษณะอ�จจาระธาตุ� 1.3.1 ล�กษณะอ�จจาระธาตุ�เป'นัเมุ2อกมุ�นั เปลว่ไตุ หยาบก

มุ! ละเอ!ยดก มุ! มุ!ล�กษณะด�งมุ�ลแมุว่ มุ�ลไก� มุ�ลเตุ�า ล�กษณะอ�จจาระซึ่13งจะว่�ปร�ตุตุ�างๆ นั�"นั เพราะอ�จจาระธาตุ�เส!ยด�ว่ยลมุ โกฐฐาสยาว่าตุา มุ�ได�พ�ดช&าระประเมุหะ และเมุ2อกมุ�นัในัล&าไส� ให�ตุกเป'นัตุะกร�นัตุ�คูราบไส�อย�� ระคูนัด�ว่ยด�ว่ยอ�จจาระธาตุ� คูร�"นัเด�นัส��ลงช�ว่งทัว่ารก ล&าลาบแตุกออกเป'นัโลห�ตุ บางทั!เป'นัเมุ ดยอดขึ้1"นัตุามุขึ้องทัว่ารเจ บแสบขึ้บ บางทั!ขึ้1"นัทั!3ตุ�นัไส� ตุ�อล&ากร!สมุ�ด ( ทัางเด�นัอาหารเก�า) ก มุ! มุ!อาการด�จนั�3ว่ และร�ดส!ดว่ง ไส�ลามุ สมุมุ�ตุ�เร!ยกตุ�างๆ บางทั!เร!ยก ดานัเถามุ�ตุฆาตุ นั�3ว่ปะระเมุหะ กระษ�ยกล�อนั และร�ดส!ดว่ง บางทั!เร!ยกว่�า ลามุกอตุ�สาร และโทัษด�งนั!" เก�ดแก�กองลามุก แตุ�จะได�ถ1งลามุกเป'นัมุลทั�นัในัมุ�ลธาตุ�ทั�"งปว่งด�งทั!3กล�าว่มุาแล�ว่

1.3.2 ว่�าด�ว่ยอ�จจาระธาตุ� อ�จจาระธาตุ�มุ!ล�กษณะเป'นัส!ด&า แดง ขึ้าว่ เขึ้!ยว่

1) ปถว่!ธาตุ� มุ!ล�กษณะอาการกระทั&าให�เสมุหะเนั�า ให�เจ บทั�อง ทั�องขึ้1"นั ให�เส!ยดแทังและเป'นัอ�มุพฤกษ ก มุ! เป'นักระษ�ย เป'นัป?าง เป'นัช&"า เนั2"อเล บมุ2อเล บเทั�าเห!3ยว่ ให�โลห�ตุตุกทัว่ารหนั�ก ทัว่ารเบา ก�นัอาหารไมุ�ได� ( อ�จจาระออกมุาเป'นัส!ด&า)

2) อาโปธาตุ� ให�ลงทั�อง เจ บหนั�าอก แปรเป'นักล�อนั อ�จจาระป8สสาว่ะมุ�ออก* นัอนัมุ�หล�บ ขึ้�ดห�ว่เขึ้�า ปว่ดทั�องเป'นัพรรด1ก กล�"งขึ้1"นั ขึ้�ดส!ขึ้�าง ถ�าหญ�งขึ้�ดซึ่�าย ร�กษายากนั�ก แล�ว่แปรไปให�ขึ้�ดห�ว่เขึ้�า และนั�อง ให�เทั�าเย นัมุ2อเย นั บ�งเก�ดเสลดกล�า ผีอมุแห�ง เจ บหนั�าอก ร�อนัหนั�า ตุาด�งไขึ้�จ�บ ( อ�จจาระออกมุาเป'นัส!แดง)

3) ว่าโยธาตุ� ให�ตุาพร�า เมุ23อยมุ2อเมุ23อยเทั�า เป'นัตุะคูร�ว่ และขึ้�ดห�ว่เขึ้�า เมุ23อยส�นัหล�ง สองเกล!ยว่ขึ้�างแขึ้ ง สมุมุ�ตุ�ว่�าเป'นัฝีAเส�นั อาเจ!ยนัแตุ�ลมุเปล�า ขึ้�ดอกเจ บในัทั�อง หนั�กหนั�าตุา ( อ�จจาระออกมุาเป'นัส!ขึ้าว่)

4) เตุโชธาตุ� กระทั&าให�ร�อนัปลายมุ2อปลายเทั�า ให�เจ บปว่ดด�จปลาด�กยอก แปรไปให�ส�นัหล�งบว่มุ และผี23นัขึ้1"นัทั�3ว่สรรพางคูกาย ด�งผีดและห�ด ทั&าให�เจ บทั�องและตุกบ�พโพ ( หนัอง) โลห�ตุ ให�มุ2อและเทั�าตุาย แก�มุ�ฟั8งจะมุรณะ ( อ�จจาระออกมุาเป'นัส!เขึ้!ยว่)

1.3.3 ว่�าด้�ว่ยอุสาที่*ยะอุ�จจาร์ะคั�นธาร์ธาตุ� 1 กล*"นด้�งซูากศพิ ระคูนัด�ว่ยระคูนัด�ว่ยว่�ฑฒะอะช�ณะนั�"นั เก�ดแตุ�

กองก&าเดาสมุ�ฏฐานัเสมุหะสมุ�ฏฐานัด�ว่ยปถว่!ให�เป'นัเหตุ� อาการให�เจ บในัอก 1 ให�เจ บในัทั�อง ให�บว่มุมุ2อบว่มุเทั�าบางทั!ให�บว่มุไปทั�3ว่ร�างกาย 1 รว่มุ 3 ประการ

2 กล*"นด้�งหญ้�าเน�า ระคูนัด�ว่ย มุลอะช�นัะ ( เตุโชธาตุ�สมุ�ฎฐานั) ให�เป'นัเหตุ� มุ!อาการให�ปากแห�ง คูอแห�ง ให�หนั�กตุ�ว่ ให�ว่�งเว่!ยนั ให�อ�จจาระป8สสาว่ะไมุ�สะดว่ก ให�เหง23อไหลหยดย�อย ( อาการให�โทัษ 5 ประการ)

3 กล*"นด้�งข�าว่บ�ด้ ระคูนัด�ว่ย ว่�ว่�ฒฑอช�นัะ ( ว่าโยธาตุ�สมุ�ฎฐานั) ให�เป'นัเหตุ� อาการให�โทัษ 5 ประการคู2อ ให�เส!ยดแทัง ให�เจ บคูอ ให�คู�นัจมุ�ก ให�เมุ23อยทั�3ว่ร�างกาย ให�ตุะคูร�3นัตุะคูรอ

4 กล*"นด้�งปลาเน�า ระคูนัด�ว่ยมุะอะช�นัะ ( อาโปธาตุ�สมุ�ฎฐานั) ให�เป'นัเหตุ� มุ!อาการ ให�โทัษ 3 ประการ คู2อให�เจ บอก ให�เจ บในัทั�อง ให�บว่มุมุ2อ บว่มุเทั�า บางทั!3บว่มุทั�3ว่ร�างกาย

อนั13งคู�นัธะลามุกโทัษทั�"ง 4 ประการ นั!"แปรมุาจากอ�จจาระธาตุ�ลามุก ตุกอย��ในัระหว่�างอสาทั�ยะอ�จจาระคู�นัธารธาตุ� แตุ�ในัอสาทั�ยะพ�ก�ดสมุ�ฎฐานั นั�"นัมุ!อย�� 3 สมุ�ฎฐานั คู2อ

1) อสาทั�ยะโบราณชว่ร 2) อสาทั�ยะมุรณ�นัตุ�กชว่ร 3) อสาทั�ยะอช�นัชว่ร

1) อุาที่*ยะโบร์าณชุว่ร์ คู2ออาศ�ยโดยแปรตุามุสมุ�ฎฐานัแห�งอาย�เด�นัเขึ้�าส��คูว่ามุชรา เปร!ยบด�งผีลไมุ�ทั!3บร�ส�ทัธ�E เมุ23อถ1งก&าหนัดส�กและงอมุแล�ว่ ผีลนั�"นัก หล�นัลงเอง จ�ดเป'นัปฐมุอสาทั�ยะพ�ก�ดสมุ�ฎฐานัหนั13ง จะให�ยานั�"นัยากนั�ก

2) อุสาที่*ยะมร์ณ�นตุ*กชุว่ร์ คู2อโรคูบ�งเก�ดเป'นัโอป8กกะมุ�คูโรคู คู2อตุกลงจากทั!3ส�งหร2อตุ�องทั�บถอง โบยตุ! ตุ�องราชอาญา อห�ว่าตุกโรคู และโรคูทั!3เก�ดเป'นัพ�ษตุ�างๆ มุ!พ�ษด! พ�ษโลห�ตุ และพ�ษเสมุหะ เป'นัตุ�นั จ�ดเป'นัมุ�ชฌิ�มุะอสาทั�ยะ พ�ก�ดสมุ�ฎฐานั หนั13งจะให�ยานั�"นัยากนั�ก

3) อุสาที่*ยะชุ*นชุว่ร์ คู2อโรคูเก�าคูร&3าคูร�า เร2"อร�ง หร2อโรคูธรรมุดา ก ว่�า ด�ว่ยบ�งเก�ดอช�นัโทัษอย�� เนั2องๆ เหตุ�เพราะบร�โภูคู อาหารไมุ�ถ�กก�บธาตุ� ไขึ้�นั�"นัก มุ!อาการทัร�ดไป อย�างนั!"เร!ยกว่�า อช�นัธาตุ� ถ�าให�ยาร�บประทัานั ไมุ�ถ�กก�บไขึ้� ไขึ้�นั�"นัก ไมุ�หาย เป'นัแตุ�ทัรงอย�� และทัร�ดไป เร!ยกอช�นัโรคู ให�อาหารไมุ�ถ�ก�บธาตุ�หร2อ แสลงก�บธาตุ�นั�"นั อช�นัธาตุ�ให�ยาไมุ�ถ�กก�บโรคู อาการทัร�ดไป เร!ยก อช�นัโรคู ( ให�อาหารไมุ�ถ�กก�บธาตุ� หร2อให�ยาไมุ�ถ�ก�บโรคู เร!ยก อช�นัโทัษ)

ยาร์�กษาโร์คัอุ�จจาร์ะธาตุ� ม� 4 ขนาน คั&อุ ขึ้นัานัทั!3 1 ชุ&"อุยา พิร์หมภี�กตุ*= ( โกฐทั�"งห�า เทั!ยนัทั�"งห�า(1)/ ตุร! ผีลา -กฎุHก-เอ นั-

เปราะ(2)/จ�นัทันั-บ�ร-ขึ้�ง-ด&า(4) ) โกฐทั�"ง ห�า เทั!ยนัทั�"งห�า (อย�างละ 1 ส�ว่นั) / ตุร!ผีลา ตุร!กฎุHก เปราะหอมุ ผีลเอ นั (ส�3งละ 2 ส�ว่นั) / ผีลจ�นัทันั การบ�ร ขึ้�ง ยาด&า (ส�3งละ 4 ส�ว่นั) / บดเป'นัผีง บดทั&าเป'นัเมุ ดไว่�ร�บประทัานั ร�บประทัานัคูร�"งละ 1 เมุ ด ก�อนัอาหาร 3 เว่ลา เช�า กลางว่�นั เย นั ละลายนั&"าเปล2อกมุะร�มุตุ�มุ เป'นักระสายสรรพคู�ณ แก�ทั�องเส!ย แก�ปว่ดทั�อง ขึ้�บลมุ

ขึ้นัานัทั!3 2 ชุ&"อุยา มหาพิร์หมภี�กตุร์� โกฐสอ โกฐห�ว่บ�ว่ โกฐชฎามุ�งส! เทั!ยนัด&า เทั!ยนัขึ้าว่

(ส�3งละ 1 ส�ว่นั) / เปราะหอมุ ผีลเอ นั ล�กผี�กช!ทั�"ง2 ล�กโหระพาเทัศ (ส�3งละ 2 ส�ว่นั )/ รากส�มุก��งนั�อย เปล�านั�อย (ส�3งละ 3 ส�ว่นั )/ ห�ศคู�ณเทัศ ยาด&า (ส�3งละ 4 ส�ว่นั )/ ตุร!กฎุHก มุหาห�งคู� กานัพล� การบ�ร( ส�3งละ 5 ส�ว่นั) / ล�กสมุอไทัย 8 ส�ว่นั / ยางสล�ดไดประสะ 24 ส�ว่นั /บดเป'นัผีง เอานั&"าโสฬสเบญจก�ล เป'นักระสาย บดทั&าเป'นัเมุ ด ไว่�ก�นัตุามุก&า ล�งสรรพคู�ณ แก�อ�จจาระธาตุ�ไมุ�ปกตุ�

ขนานที่�" 3 ชุ&"อุยา มห*ที่ธ*มหาพิร์หมภี�กตุร์� โกฐกระด�ก โกฐเช!ยง โกฐจ�ฬาล�มุพา โกฐจ�ฬารส เทั!ยนัด&า

(ส�3งละ 1 ส�ว่นั) / ล�กราชด�ด ล�กโหระพาเทัศ ผี�กช!ทั�"งสอง (ส�3งละ 2 ส�ว่นั) / เปราะหอมุ สมุ�ลแว่�ง จ�นัทันัทั�"งสอง ล�กสมุอไทัย กานัพล� ล�กจ�นัทันั (ส�3งละ 3 ส�ว่นั)/ ตุร!กฎุHก มุหาห�งคู� ยาด&า ห�ศคู�ณเทัศ รากจ�งจ�อ การบ�ร รากส�มุก��ง (ส�3งละ 4 ส�ว่นั) / ยางสล�ดไดประสะ32 ส�ว่นั /

บดเป'นัผีง ใช�พ�ก�ดเบญจก�ลเป'นักระสายยา ทั&าเป'นัเมุ ดไว่�ร�บประทัานัก ได� หร2อใช�นั&"าผี1"งป8" นัเป'นัล�กกลอนัก ได� ร�บประทัานัคูร�"งละ 1 เมุ ด 3 เว่ลาก�อนัอาหารสรรพคู�ณ แก�ทั�องเส!ย และแก�โรคูธาตุ�ผี�ดปกตุ�

ขนานที่�" 4 ชุ&"อุยา อุ�ศฎาธ*ว่�ตุ ดอกบ�นันัาคู เกสรบ�ว่หลว่ง เทั!ยนัด&า (ส�3งละ 2

ส�ว่นั) / เบญจก�ล กะทั2อ ไพล ขึ้�า กระชาย ห�ว่หอมุ กระเทั!ยมุขึ้มุ�"นัอ�อย ผีลมุะตุ�มุอ�อนั( ส�3งละ 4 ส�ว่นั) / ยาด&า (5 ส�ว่นั) / ล�กสมุอเทัศ ล�กสมุอพ�เภูก( ส�3งละ 8 ส�ว่นั) / ล�กสมุอไทัย เปล2อกตุ�นัไขึ้�เนั�า รากเล บมุ2อนัาง รากอ�ายเหนั!ยว่ กระพ�งโหมุ กะเพราทั�"งห�า (ส�3งละ 1 ก&ามุ2อ) / ฝี8กราชพฤกษ(10 ฝี8ก)ขึ้ย&าเอานั&"าเป'นักระสายตุ�มุตุามุว่�ธ! ให�ร�บประทัานัสรรพคู�ณ แก�จ�กเส!ยด แก�อาเจ!ยนั บร�โภูคูอาหารไมุ�ได� แก�ปว่ดทั�อง ทั�องเส!ย และร�กษาโรคูร�ดส!ดว่งทัว่ารยา

ยาร์�กษาโร์คัอุ�จจาร์ะธาตุ� ตุามตุ.าร์�บเภีส�ชุแผู้นโบร์าณ 28 ขนาน 1. ยาธร์ณ�ส�นฑะฆาตุ ส�ว่นปร์ะกอุบ ล�กจ�นที่น� ด้อุกจ�นที่น� ล�กกร์ะว่าน กานพิล� เที่�ยนด้.า

เที่�ยนขาว่ ห�ว่ด้อุงด้-ง ห�ว่บ�ก ห�ว่กลอุย ห�ว่กร์ะด้าด้ขาว่ ห�ว่กร์ะด้าด้แด้ง ล�กเร์�ว่ ข*ง ชุะเอุมเที่ศ ร์ากเจตุม�ลเพิล*งแด้ง โกฐกร์ะด้�ก โกฐเขมาโกฐน.%าเตุ�า หน�กส*"งละ 1 ส�ว่น ฟ้9กแพิว่แด้ง เน&%อุล�กมะขามป2อุม ( หน�กส*"งละ2 ส�ว่น )/ เน&%อุล�กสมอุไที่ยมหาห*งคั�� การ์บ�ร์ (หน�กส*"งละ 6 ส�ว่น) / ร์งที่อุง(ปร์ะสะแล�ว่) หน�ก4 ส�ว่น / ยาด้.าหน�ก 20 ส�ว่น พิร์*กไที่ยล�อุนหน�ก 96 ส�ว่น

ว่*ธ�ที่.า บด้เป#นผู้งสร์ร์พิคั�ณ แก�กษ�ยเส�นเถึาด้าน ที่�อุงผู้�ก ขนาด้ร์�บปร์ะที่าน ว่�นละ 1 คัร์�%ง ก�อุนอุาหาร์เชุ�าหร์&อุก�อุนนอุน คัร์�%งละ 1/2-1 ชุ�อุนกาแฟ้ น.%ากร์ะสายยา ละลายน.%าส�ก หร์&อุผู้สม น.%าผู้-%งป9% นเป#นล�กกลอุน

คั.าเตุ&อุน คันเป#นไข� หร์&อุสตุร์�ม�คัร์ร์ภี� ห�ามร์�บปร์ะที่าน

2. ยาพิร์หมภี�กตุ*= ( โกฐทั�"งห�า เทั!ยนัทั�"งห�า(1)/ ตุร! ผีลา -กฎุHก-เอ นั-

เปราะ(2)/จ�นัทันั-บ�ร-ขึ้�ง-ด&า(4) ) ส�ว่นัประกอบ โกฐทั�"งห�า เทั!ยนัทั�"งห�า(อย�างละ 1 ส�ว่นั) / ตุร!ผีลา ตุร!กฎุHก ผีลเอ นั เปราะหอมุ (ส�3งละ 2 ส�ว่นั) / ผีลจ�นัทันั การบ�ร ขึ้�ง ยาด&า (ส�3งละ 4 ส�ว่นั) /

ว่�ธ!ทั&า บดเป'นัผีง บดทั&าเป'นัเมุ ดไว่�ร�บประทัานั ร�บประทัานัคูร�"งละ 1 เมุ ด ก�อนัอาหาร 3 เว่ลา เช�า กลางว่�นั เย นั นั&"ากระสายยา ละลายนั&"าเปล2อกมุะร�มุตุ�มุ เป'นักระสายสรรพคู�ณ แก�ทั�องเส!ย แก�ปว่ดทั�อง ขึ้�บลมุ