ปะการังฟอกขาว
TRANSCRIPT
ดร. ทรงธรรม สขสวาง ผอ านวยการสถาบนอทยานแหงชาตและพนทคมครอง
ปรารพ แปลงงาน หวหนาศนยนวตกรรมอทยานแหงชาตและพนทคมครองทางทะเล จงหวดภเกต
ศภพร เปรมปรด หวหนาศนยนวตกรรมอทยานแหงชาตและพนทคมครองทางทะเล จงหวดตรง
ชยณรงค เรองทอง หวหนาศนยนวตกรรมอทยานแหงชาตและพนทคมครองทางทะเล จงหวดชมพร
บทน า
ปะการงฟอกขาวในป 2553 เกดจากอณหภมน าทะเลสงผดปกต โดยอณหภมน าทะเลตงแตปลายเดอน ม .ค.- ม.ย. 2553 สงขนจากปกต คอ 29 องศาเซลเซยส เปน 30-34 องศาเซลเซยส ท าใหแนวปะการงในนานน าไทย เรมเกดการฟอกขาวตงแตเดอนเมษายน 2553
แนวปะการงในทกจงหวดทางฝงทะเลอนดามน เกดการฟอกขาวมากกวา 70% ของปะการงมชวตทมอย
สาเหตการฟอกขาว
ปะการงอยรวมกบสาหรายซซานแทลลแบบพงพาอาศยกน - ปะการงไดอาหารจากการสงเคราะหแสงของสาหราย - สาหรายไดธาตอาหารจากการขบของเสย และ CO2 จากการหายใจของปะการง
สาเหตการฟอกขาว (ตอ)
หากอณหภมหรอแสงมากไป สาหรายจะผลตอนมลอสระ ซงเปนพษตอเนอเยอปะการง ปะการงจงขบสาหรายออกจากเซล จงเหนปะการงเปนสขาวเน องจากมองผ านตวใสๆของปะการ ง ไปเหนโครงสรางหนปนทรองรบปะการง
วตถประสงค
1.เพอศกษาสถานภาพแนวปะการงภายหลงการเกดปรากฏการณฟอกขาว และความสามารถในการฟนตวตามธรรมชาตของแนวปะการงในอทยานแหงชาตทางทะเล 2. เพอมฐานขอมลส าหรบใชในการจดท าแผนจดการแนวปะการงในอนาคต และใชในการบรหารจดการอทยานแหงชาตทางทะเล ในการแบงเขตกจกรรมการทองเทยว การก าหนดกจกรรมการทองเทยว การควบคมปรมาณและการจดการพฤตกรรมนกทองเทยวทเหมาะสมในแตละบรเวณ ไดอยางถกตองเหมาะสม
พนทศกษา
ด าเนนการในพนทอทยานแหงชาตทางทะเล 7 แหง 36 สถาน 1. กลมอนดามนตอนบน ไดแก อช.หมเกาะสรนทร 10
สถาน อช.หมเกาะสมลน 8 สถาน 2. กลมอนดามนตอนลาง ไดแก อช. หาดนพรตนธารา-
หมเกาะพพ 6 สถาน อช.หมเกาะลนตา 3 สถาน อช.หาดเจาไหม 2 สถาน และ อช.ตะรเตา 6 สถาน
วธการศกษา
1. วธ Line intercept transect โดยการวางเสนเทปบนแนวปะการงขนานกบชายฝง ระยะทาง 30 เมตร จ านวน 4 ซ า (replicate) ในแตละสถาน บนทกชนด ขนาด และจ านวนของสงมชวตภายใตเสนเทปในระดบเซนต เมตร น าขอมลท ไดมาว เคราะหหาเปอร เซนตครอบคลมพนทของปะการงใตเสนส ารวจ
วางเสนเทป 30 เมตร ตามแนวสน (Reef edge) 3 เสน ถายรปทกระยะ 50 เซนตเมตร
2. ส ารวจปะการงโดยวธ Photo belt transect
วเคราะหผลโดยโปรแกรม Coral Point Count with Excel extention (CPCe) By (Kelvin E Kohler, Shaun M Gill, 2006)
กอนฟอกขาว
ระหวางฟอกขาว เม.ย. - พ.ค. 2553
หลงปรากฏการณปะการงฟอกขาว ป 2554-2556
ส ารวจตดตามกาลเปลยนแปลงของสถานภาพแนวปะการงในชวงเวลาตงแต
อทยานแหงชาตหมเกาะสรนทร
สภาพแนวปะการงบรเวณหมเกาะสรนทร พนทปกคลมของปะการงมชวตลดลง 70-90 เปอรเซนต อาวไมงามเปนสถานทมปะการงมชวตครอบคลมพนทมากทสด เทากบ 12.67 เปอรเซนต สถานทมปะการงมชวตครอบคลมพนทนอยทสด คอ อาวผกกาด เทากบ 6.56 เปอรเซนต
อทยานแหงชาตหมเกาะสรนทร
เมอน าเปอรเซนตครอบคลมพนทของปะการงมชวตป 2552 ซงเปนชวงกอนเกดการฟอกขาว และป 2553 หลงการเกดการฟอกขาวในระยะแรก มาพจารณาเปรยบเทยบคาเฉลยเปอรเซนตครอบคลมพนทของปะการงมชวต พบมการเปลยนแปลงของเปอร เซนตครอบคลมพนทของปะการงมชวตคอนขางมาก หลงจากนนในป 2554-2556 แนวโนมเปอรเซนตครอบคลมพนทมการเปลยนแปลงไมมากนกคลายคลงกบชวงแรกหลงการฟอกขาว
อทยานแหงชาตหมเกาะสรนทร
ปะการงทไดรบผลกระทบและตายจากการฟอกขาวมาก ไ ด แ ก ก ล ม ป ะ ก า ร ง ผ ว เ ก ล ด น า แ ข ง ( Montipora aquituberculata, M. hispida) กลมปะการงเขากวาง (Acropora spp.) ปะการงเกลดคว า (Stylophora pistillata) กลมปะการงดอกกะหล า (Pocillopora damicornis, P. verrucosa) และกลมปะการงนวมอ (Porites cylindrica, P. nigrescens)
อทยานแหงชาตหมเกาะสรนทร
ปจจบนปะการงชนดเดนทพบในบรเวณหมเกาะสรนทร ไดแก ปะการงโขด (Porites lutea) ปะการงผวยย (P. rus) ปะการงดาวใหญ (Diploastrea heliopora) ปะการงสน าเงน (Heliopora coerulea) ปะการงดอกเหด (Fungia spp.) และปะการงดอกไมทะเล (Goniopora sp.)
อทยานแหงชาตหมเกาะสรนทร
จากปรากฏการณปะการงฟอกขาว - นอกจากจะสงผลใหเปอรเซนตครอบคลมพนทของ
ปะการงมชวตลดลง - ยงสงผลใหโครงสรางของแนวปะการงในแตละสถาน
เปลยนแปลงไปจากเดม กรณทเกดขนกบสถานหนกอง สถานเกาะตอรนลา สถานเกาะมงกร สถานเกาะสตอรค และสถานอาวแมยาย จากเดมทสถานเหลานมปะการงเขากวางเปนองคประกอบหลก
อทยานแหงชาตหมเกาะสรนทร
โครงสรางสวนใหญของสงคมแนวปะการงบรเวณอทยานแหงชาตหมเกาะสรนทรเปลยนไปจากเดมทมโครงสรางจากปะการงเขากวาง เปนโครงสรางทเกดจากปะการงกอนเปนหลก เชน ปะการงโขด ปะการงดาวใหญ เนองจากมความทนทานและสามารถฟนตวไดดหลงการฟอกขาว
การลงเกาะของตวออนปะการง
ตวออนปะการงทลงเกาะบนพนธรรมชาต ( juvenile corals) พบตวออนปะการงทงหมด 34 ชนด บรเวณอาวสเทพ และอาวไมงาม มความหนาแนนคอนขางสงกวาบรเวณอนๆ และความหนาแนนมคาอยในชวง 0.66-3.98 โคโลน/ตร.ม.
อทยานแหงชาตหมเกาะสรนทร
เมอเปรยบเทยบแนวโนมในชวง 3 ป หลงปรากฏการณปะการงฟอกขาว พบวาไมมการเปลยนแปลงมากนกตามชวงเวลา โดยภาพรวมชนดตวออนปะการงสวนใหญทพบ ไดแก ปะการงดอกเหด (Fungia spp. ปะการงเขากวาง (Acropora spp.) ปะการงชองเหลยม (Favites spp.) ปะการงโขด (Porites spp.) และปะการงรงผง (Goniastrea spp.)
ความหนาแนนของตวออนปะการง ป 2554-2556 อทยานแหงชาตหมเกาะสรนทร
0.0
0.5
1.0
1.5
2.0
2.5
3.0
3.5
4.0
4.5
2554 2555 2556
ความ
หนาแ
นนขอ
งตวอ
อนปะ
การง
(ตว/
ตร.ม
.)
แนวโนมการฟนตว
หลงจากเกดการฟอกขาว การเปลยนแปลงขององคประกอบทางสงคมแนวปะการงเรมมแนวโนมคงท ซากปะการงทตายจากการฟอกขาว มสาหรายขนาดเลกขนปกคลม โคโลนมการซอมแซมและฟนฟเนอเยอสวนทยงคงอยกลบมาอยในสภาพทด ลกษณะทเกดขนเปนสญญาณทดในฟนตวของแนวปะการง
อทยานแหงชาตหมเกาะสรนทร
ระยะเวลาทจะใชในการฟนตวใหกลบมามสภาพใกลเคยงกบในชวงกอนหนาเกดการฟอกขาวนน ยงไมสามารถคาดการณได
อทยานแหงชาตหมเกาะสมลน
สภาพแนวปะการงบรเวณหมเกาะสมลน พนทปกคลมของปะการงมชวตลดลง 40-70 เปอรเซนต สภาพแนวปะการงมความเสอมโทรมบางสถาน อสตออฟอเดน (East of Eden) มปะการงมชวตครอบคลมพนทมากทสด เทากบ 27.41 เปอรเซนต สถานทมปะการงมชวตนอยทสด คอ อาวไฟแวบ เกาะสมลน เทากบ 4.66 เปอรเซนต
อทยานแหงชาตหมเกาะสมลน
ปะการงทไดรบผลกระทบและตายจากการฟอกขาวมาก ไดแก ปะการงเขากวาง (Acropora spp.) ปะการงลายดอกไม (Pavona explanulata) กลมปะการงดอกกะหล า(Pocillopora damicornis, P. meandrina, P. verrucosa) ปะการงนวมอ (Porites cylindrica) และปะการงผวยย (P. rus)
อทยานแหงชาตหมเกาะสมลน
ปจจบนปะการงชนดเดน ไดแก ปะการงโขด (Porites lutea) ปะการงแผนเคลอบ (Porites monticulosa) ปะการงผวยย (Porites rus) ปะการงผวเกลดน าแขง (Montipora aequituberculata) ปะการงสน าเงน (Heliopora coerulea)
อทยานแหงชาตหมเกาะสมลน
พบตวออนปะการงทงหมด 27 ชนด อสตออฟอเดน และอาวไฟแวบ มความหนาแนนคอนขางสงกวาบรเวณอน มคาอยในชวง 0.12-0.68 โคโลน/ตร.ม. เมอเปรยบเทยบความหนาแนนของตวออนปะการง พบมแนวโนมสงขนเลกนอย ชนดตวออนปะการงทพบสวนใหญ ไดแก ตวออนปะการงโขด (Porites spp.) ปะการงดอกกะหล า (Pocillopora spp.) ปะการงดอกเหด (Fungia spp.) และปะการงเขากวาง (Acropora spp.)
อทยานแหงชาตหมเกาะสมลน
แนวปะการงบรเวณหมเกาะสมลนไดรบผลกระทบจากการฟอกขาว มสถานภาพปานกลาง ยงมโคโลนปะการงทรอดจากการฟอกขาวอยคอนขางมาก แตในขณะเดยวกนปรมาณตวออนปะการงในธรรมชาตมไมมากนก ดงนนระยะเวลาทจะใชในการฟนตวใหกลบมามสภาพใกลเคยงกบในชวงกอนหนาเกดการฟอกขาวนน ยงไมสามารถคาดการณได
Surin Island May 2010
ปะการงโขด ระหวางฟอกขาว
ปะการงเขากวางแบบกงทตายจากการฟอกขาว แลวมสาหรายขนปกคลม
ปะการงเขากวางแบบกง ระหวางฟอกขาว
Surin Island November 2011
ปะการงเขากวางแบบกง ทตายจากการฟอกขาว มสาหรายขนปกคลม
ปะการงโขด สามารถทนทานตอการฟอกขาว และมการซอมแซมเนอเยอ กลบสสภาวะปกต
59.17
19.37 17.33
32.69
47.52
73.5
0.00
10.00
20.00
30.00
40.00
50.00
60.00
70.00
80.00
กอนป พ.ศ. 2553 พ.ศ. 2554 พ.ศ. 2555
กอนและหลงปะการงฟอกขาว
ปะการงเปน
ปะการงตาย
ปรากฏการณฟอกขาวสงผลถงการเปลยนแปลงขององคประกอบสงคมปะการงแขงของแนวปะการงในบรเวณน โดยพบวาในปหลงการฟอกขาว ปะการงชนดเดนและพบไดทวไปคอ ปะการงโขด (Porites spp.) ปะการงผวยย (Porites rus) ปะการงถวยสมอง (Lobophyllia sp.) ปะการงดาวใหญ (Diploastrea sp.) และปะการงดอกเหด (Fungia spp.) ในขณะทกอนการฟอกขาวองคประกอบเดน คอ ปะการงกลมเขากวางรปทรงกงและรปทรงโตะ สงผลใหในภาพรวมแนวปะการงมความหลากหลายตอพนทลดลง
43.73
18.17
27.43
38.49
32.57
58.87
63.33
53.67
0.00
10.00
20.00
30.00
40.00
50.00
60.00
70.00
กอนป พ.ศ. 2553 พ.ศ.2554 พ.ศ.2555 พ.ศ.2556
กอนและหลงปะการงฟอกขาว
ปะการงเปน
ปะการงตาย
แนวปะการงบร เวณเกาะรอก กอตวทางดานทศตะวนออกของเกาะตงแตเหนอจรดใต ทระดบความลกประมาณ 2-8 เมตร ปะการงทพบสวนใหญเปน ปะการงโขด (Porites spp.) ปะการงเขากวางแบบกง แบบพม หรอแบบโตะ (Acropora spp.) ปะการงดอกไมทะเล (Goniopora spp.) ปะการงดอกกะหล า (Pocillopora damicornis) และปะการงถวยสมอง (Lobophyllia spp.) ซงผลการส ารวจปะการงในปกอนการฟอกขาว พบวาปะการงชนดเดน คอ ปะการงเขากวาง (Acropora spp)
18.17
27.43
38.49 y = 10.162x + 7.7067
R² = 0.9974
0.00
5.00
10.00
15.00
20.00
25.00
30.00
35.00
40.00
45.00
พ.ศ.2554 พ.ศ.2555 พ.ศ.2556
มแนวโนมฟนตวไดดตามธรรมชาต
73.44
16.00 17.64
28.05
19.5
74.5 72.02
60.8
0.00
10.00
20.00
30.00
40.00
50.00
60.00
70.00
80.00
กอนป พ.ศ. 2553 พ.ศ.2554 พ.ศ.2555 พ.ศ.2556
กราฟแสดงเปอรเซนตการปกคลมของปะการงมชวตและปะการงตายบรเวณอทยานแหงชาตหาดเจาไหม จ.ตรง กอนและหลงปะการงฟอกขาว
ปะการงเปน
ปะการงตาย
แนวปะการงบรเวณเกาะเชอกและเกาะกระดานกอตวทางดานทศตะวนออกของเกาะไปจนถงตะวนออกเฉยงใต ทระดบความลกประมาณ 2-6 เมตร ปะการงทพบสวนใหญเปนปะการงโขด (Porites spp) ปะการงเขากวางแบบกง แบบพม หรอแบบโตะ (Acropora spp.) ปะการงดอกไมทะเล (Goniopora spp.) ปะการงดอกกะหล า (Pocillopora damicornis) และปะการงถวยสมอง (Lobophyllia spp.) ซงผลการส ารวจปะการงในปกอนการฟอกขาว พบวาปะการงชนดเดน คอ ปะการงเขากวาง (Acropora spp)
16.00
17.64
28.05
y = 6.025x + 8.5133 R² = 0.8499
0.00
5.00
10.00
15.00
20.00
25.00
30.00
พ.ศ.2554 พ.ศ.2555 พ.ศ.2556
59.00
38.25
44.07
55.81
16.32
38.81 36.62
29.62
0.00
10.00
20.00
30.00
40.00
50.00
60.00
70.00
กอนป พ.ศ. 2553 พ.ศ.2554 พ.ศ.2555 พ.ศ.2556
ปะการงตาย
ปะการงเปน
กอนฟอกขาว (2552) แนวปะการงมสถานภาพดจนถงดมาก ปะการงมชวตเฉลย 59 % ปะการงตาย 16% ในป 2553 มการฟอกขาวเฉลยรอยละ 79.17 ของทกพนท และหลงจากสถานการณฟอกขาว ในป 2554 - 2556 แนวปะการงมพนทครอบคลมเฉลยของปะการงมชวตประมาณรอยละ 38.25, 44.07 และ 55.81 มพนทปะการงตายเฉลยประมาณ 38.81, 36.62 และ 29.62 ของพนทแนวปะการงทงหมด
ปะการงทเกดตามธรรมชาตตายครอบคลมเฉลย 5 – 20 เปอรเซนต ฟนตวเกอบทงหมด ปะการงในแปลงปลก ตายครอบคลมเฉลย 70 – 80 เปอรเซนต ไมสามารถฟนกลบมาได
ไดท าการส ารวจจดทประกาศมาตรการปดจดด าน าเมอป 2553
ท หนกลาง อช. พพ เกาะเชอก อช.หาดเจาไหม
หาดทรายขาว เกาะหนงาม อช.ตะรเตา
30.5
18
31.77
51.04
39
20.97
52.99
40
30.5
60 60.84
0
10
20
30
40
50
60
70
หนกลาง * เกาะเชอก * หาดทรายขาว * หนงาม (ทศใต) *
กราฟแสดงเปอรเซนตการฟนตวของปะการงหลงจากปดกจกรรมการด าน า ในป พ.ศ. 2554-2556
2554 2555 2556
1. การเปรยบเทยบสถานภาพปะการงในเขตอทยานแหงชาตทางทะเล
- ป 2552 ชวงกอนการเกดปรากฏการณฟอกขาว แนวปะการง สมบรณปานกลางถงสมบรณดมาก
- ชวงตงแตปลายเดอนเมษายน 2553 ซงเปนชวงปรากฏการณฟอกขาว
แนวปะการงมการเปลยนแปลงอยางรนแรง
พนทครอบคลมเฉลยของปะการงมชวตลดลงมาก
-ชวงหลงปรากฏการณฟอกขาว ตงแตมถนายน 2554 – 2556 (ตอ)
-แนวปะการงใน อช. หมเกาะสรนทร อช.หมเกาะสมลน - มแนวโนมในการฟนตวเพยงเลกนอย
-แนวปะการงใน อช. หาดนพรตนธารา - หมเกาะพพ มแนวโนมในการฟนตวลดลง
-ชวงหลงปรากฏการณฟอกขาว ตงแตมถนายน 2554 – 2556 (ตอ) -แนวปะการงใน อช. ตะรเตา อช.หมเกาะลนตา และ อช. หาดเจาไหม มแนวโนมในการฟนตวไดดตามธรรมชาต - แนวปะการงใน อช. หมเกาะชมพร ปะการงตามธรรมชาตฟนตวทงหมด ปะการงในแปลงปลกตายเกอบหมด
หลงการฟอกขาว - สถานภาพสวนใหญอยในสภาพเสอมโทรมถงสมบรณด - การฟนตวขนอยกบหลายปจจย เชน สภาพพนท อตรา
การผลตตวออนของปะการง อตราการผลตชนสวนจากโคโลนเดม การแกงแยงพนทกบสงมชวตอนๆ การรบกวนทเกดจากธรรมชาตและจากมนษยทงทางตรงและทางออม
2. การเปลยนแปลงองคประกอบทางสงคมแนวปะการงและความหลากหลายทางชวภาพของปะการงแขง ปรากฏการณฟอกขาวสงผลกระทบอยางมากตอแนวปะการงทอยบรเวณไหลแนวปะการง (reef edge) และบรเวณลาดชน (reef slope) มากกวาบรเวณพนราบ (reef flat) ทงนเนองจากบรเวณไหลแนวปะการงและบรเวณลาดชนแนวปะการงมกมปะการงเขากวางเปนชนดเดน ในขณะทบรเวณพนราบ มกมปะการงโขดเปนปะการงชนดเดน ปะการงเขากวางมความตานทานและความทนทานทต ามากตออณหภมทสงผดปกต จงเกดการฟอกขาวอยางรนแรงและตายเปนจ านวนมาก
การเปลยนแปลงองคประกอบทางสงคมแนวปะการงและความหลากหลายทางชวภาพของปะการงแขง (ตอ)
สวนกลมปะการงทมรปทรงเปนกอน ไดแก ปะการงโขด ปะการงดาวใหญ เปนตน มความทนทานและสามารถฟนตวไดดหลงการฟอกขาว ดงนน จากเดมทบางจดมปะการงเขากวางเปนองคประกอบหลก หลงเกดปรากฏการณฟอกขาว โครงสรางเหลานไดเปลยนแปลงไปจากโครงสรางปะการงเขากวางเปนโครงสรางปะการงกอน
ขอเสนอแนะ
1.สรางความร ความเขาใจแกประชาชน ผประกอบการ ผใชประโยชนจากแนวปะการง 2. ก าหนดมาตรการการใชประโยชนส าหรบกจกรรมตางๆ ในแนวปะการง 3. ใหความรเกยวกบการปฏบตตนใหเหมาะสม เชน สอนใหนกทองเทยวรจกการใชอปกรณหนากาก
ขอเสนอแนะ (ตอ)
4. กระจายของนกด าน าไปทวบรเวณ ควรก าหนดโซนส าหรบนกด าน าทมประสบการณตางกนเพอลดความเสยหาย 5. มมาตรการควบคมเรอทองเทยว โดยเฉพาะน าเสย 6. ตดตงทนผกเรอ