<<མཉམ་འབྲེལ་རྒྱལ་ཚོགས་ཀྱི་བཅའ་ཁྲིམས་ཁག>>...

1

མནར་གཅོད་འགོག་པའི་ཁིམས་ཡིག་དང་། སྡུག་རྩུབ་ཆེ་ལ་མི་སྤོད་ལས་འདས་

པའི་ཉེས་ཁིམས་གཅོད་པའི་བྱ་སྤོད་གཞན་དག་འགོག་ཐབས་ཀི་ཁིམས་ཡིག

རིགས་རུས་དབྱེ་འབྱེད་ཀི་རྣམ་པ་མཐའ་དག་འགོག་པའི་རྒྱལ་སྤིའི་ཁིམས་ཡིག

ཡར་རྒྱས་གོང་འཕེལ་གི་ཐོབ་ཐང་སོར་གི་བསྒྲགས་གཏམ།

འགོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་སྲུང་སྐོབས་པའི་སོར་གི་ཡོངས་ཁྱབ་གསལ་བསྒྲགས།

བཙན་དབང་འོག་གར་སོང་ཆ་མེད་དུ་འགྱུར་རིགས་འགོག་པའི་རྒྱལ་སྤིའི་

ཁིམས་ཡིག

3

28

49

58

68

དཀར་ཆག

3

མནར་གཅོད་འགོག་པའི་ཁིམས་ཡིག་དང་། སྡུག་རྩུབ་ཆེ་ལ་མི་

སྤོད་ལས་འདས་པའི་ཉེས་ཁིམས་གཅོད་པའི་བྱ་སྤོད་གཞན་དག་

འགོག་ཐབས་ཀི་ཁིམས་ཡིག

ཕི་ལོ་༡༩༨༤ ཟླ་༡༢ ཚེས་༡༠ ཉིན་རྒྱལ་སྤིའི་ཚོགས་ཆེན་གི་གོས་ཆོད་ཨང་༣༩ དང་

༤༦ པར་མོས་མཐུན་ས་རྟགས་བསྡུས་ཏེ་གཏན་འབེབས་བྱས། ཕི་ལོ་༡༩༨༧ ཟླ་༦ ཚེས་

༢༦ ཉིན་དོན་ཚན་༢༧ པའི་ནང་གསེས་དང་པོའི་འབྲུ་དོན་ལྟར་ལག་བསྟར་བྱས།

ཁིམས་ཡིག་འདི་གཏན་འབེབས་བྱེད་མཁན་གོས་དོན་ལ་གནས་པའི་རྒྱལ་ཁབ་ཚོས་

མཉམ་འབེལ་རྒྱལ་ཚོགས་ཀི་བཅའ་ཁིམས་སུ་འཁོད་དོན་ལྟར། འཛམ་གིང་ནང་ཞི་བདེ་

དང་། དྲང་བདེན། རང་དབང་བཅས་ཡོང་ཐབས་ཀི་རྩ་བ་མིའི་རིགས་ཀི་ཁྱིམ་གཞི་འདིར་

གནས་འཆའ་བའི་འགོ་བ་མི་ཚང་མ་འདྲ་མཉམ་དུ་འཛིན་པའི་ཐོབ་ཐང་དང་། སྤིར་འགོ་བ་

མི་དང་ཁ་འབལ་ཐབས་མེད་པའི་ཐོབ་ཐང་རྣམས་གཞི་རྩར་བཟུང་ཡོད།

འགོ་བ་མིའི་རང་ཆས་ཀི་ཆེ་མཐོང་དང་འབེལ་བའི་ཐོབ་ཐང་ལ་ཆ་འཇོག་བྱས་ཡོད།

བཅའ་ཁིམས་ནང་འཁོད་དོན་ཚན་ལྔ་བཅུ་ང་ལྔ་པའི་འབྲུ་དོན་ལྟར། རྒྱལ་ཁབ་ཁག་གིས་

འགོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་དང་གཞི་རྩའི་རང་དབང་ལ་ཡོངས་ཁྱབ་གུས་བཀུར་དང་། བརྩི་སྲུང་

བྱེད་པའི་འགན་འཁུར་གཞི་རྩར་བཟུང་ཡོད།

འགོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་ཡོངས་ཁྱབ་གསལ་བསྒྲགས་ཀི་དོན་ཚན་ལྔ་པ་དང་། སྤི་མང་དང་

ཆབ་སིད་ཐོབ་ཐང་སོར་གི་རྒྱལ་སྤིའི་དམ་ཡིག་གི་དོན་ཚན་བདུན་པ་གཉིས་ཀི་ནང་། མི་

སུ་ལའང་མནར་གཅོད་དང་སྡུག་སྦོང་གཏོང་མི་ཆོག དམའ་འབེབས་བྱེད་མི་ཆོག མི་སྤོད་

ལས་འདས་པའི་ཉེས་ཁིམས་གཅོད་མི་ཆོག་ཅེས་འཁོད་པར་ཆ་འཇོག་བྱས་ཡོད།

དེ་བཞིན་ཕི་ལོ་༡༩༧༥ ཟླ་༡༢ ཚེས་༩ ཉིན་རྒྱལ་སྤིའི་ཚོགས་ཆེན་གི་མི་ཚང་མ་མནར་

གཅོད་སྡུག་སྦོང་གཏོང་བ་དང་། དམའ་འབེབས་བྱེད་པ། མི་སྤོད་ལས་འདས་པའི་ཉེས་

ཁིམས་གཅོད་པ་སོགས་ལས་སྐོབས་པའི་གསལ་བསྒྲགས་ཡང་གཞི་རུ་བཟུང་ཡོད།

4

འཛམ་གིང་ཡུལ་གྲུ་ཀུན་དུ་མནར་གཅོད་གཏོང་བ་དང་། དམའ་འབེབས་བྱེད་པ། དེ་

བཞིན་མི་སྤོད་ལས་འདས་པའི་ཉེས་ཁིམས་གཅོད་པ་སོགས་སྡུག་རྩུབ་ཆེ་བའི་བྱ་སྤོད་

རིགས་འགོག་པའི་ནུས་ཤུགས་ཆེ་རུ་གཏོང་ཆེད། གཤམ་འཁོད་དོན་ཚན་དག་ལ་ངོས་

ལེན་བྱས་ཡོད།

ལེའུ་དང་པོ།

དོན་ཚན་དང་པོ།

ཀ༽ ཁིམས་ཡིག་འདིའི་ནང་ “མནར་གཅོད་” ཅེས་པ་ནི། དངོས་ཤུགས་བརྒྱུད་གསུམ་

ནས་གནས་ཚུལ་རག་ཐབས་བྱེད་པའམ་ངོས་ལེན་བྱེད་དུ་འཇུག་ཐབས་སུ། བསམ་བཞིན་

དུ་མི་ཞིག་གི་ལུས་སེམས་གང་རུང་ལ་བཟོད་གགས་མེད་པའི་ན་ཟུག་དང་སྡུག་བསྔལ་

སྟེར་བའི་ལས་ཅི་རིགས་རྩོམ་པ་ལ་གོ། དེ་ནི་མི་ཞིག་གིས་རང་ཉིད་དམ་ཡང་ན་གཞན་

ཞིག་བརྒྱུད་ནས་ནག་ཉེས་གང་རུང་ཞིག་བསྒྲུབས་པའམ། ནག་ཉེས་གང་རུང་བསྒྲུབས་

པ་ལ་དོགས་གཞི་ཅན་དུ་ཁས་ལེན་པར་བཙན་སྐུལ་བྱེད་པ་དང་། གནད་དོན་གང་རུང་

ཞིག་གི་ཆེད་དབྱེ་འབྱེད་ཀི་འདུ་ཤེས་བཟུང་སྟེ། མི་ཞིག་ལ་དངོས་ཤུགས་བརྒྱུད་གསུམ་

ནས་འཇིགས་སྐུལ་ལམ་བཙན་སྐུལ་བྱེད་པ། དེ་བཞིན་སིད་གཞུང་གི་དཔོན་རིགས་ཤིག་

གམ་མི་གཞན་གང་རུང་ཞིག་གིས་ཆོག་མཆན་བཀོད་པའམ། ཡང་ན། གཞུང་གི་དབང་

ཚད་སྤད་དེ་མི་ཞིག་གི་ལུས་སེམས་གང་རུང་ལ་བཟོད་གགས་མེད་པའི་ན་ཟུག་དང་སྡུག་

བསྔལ་སྟེར་བའི་ལས་དེ་རིགས་དངོས་ཤུགས་བརྒྱུད་གསུམ་ནས་རྩོམ་པར་གོ་དགོས་

པའི་ཐག་གཅོད་བྱས་ཡོད། འདིའི་ཁུངས་སུ་རང་བཞིན་དང་ཁིམས་མཐུན་གི་སོ་ནས་བྱུང་

བའི་ན་ཟུག་དང་སྡུག་བསྔལ་རིགས་ཚུད་ཀིན་མེད།

ཁ༽ དོན་ཚན་འདི་ནི་ཁྱབ་ཆེ་བའི་རྒྱལ་སྤིའི་ཁིམས་ཡིག་དང་རྒྱལ་ཁབ་སོ་སོའི་ཁིམས་

ལུགས་ཀི་ནང་དོན་དང་འགལ་གཞི་མེད་པ་ཞིག་ཡིན།

5

དོན་ཚན་གཉིས་པ།

ཀ༽ གོས་དོན་ལ་གནས་པའི་རྒྱལ་ཁབ་ཚང་མས་སོ་སོའི་མངའ་ཁོངས་ས་ཁུལ་ཡོངས་

སུ། ཁིམས་བཟོ་དང་། འཛིན་སྐོང་། ཁིམས་ཞིབ་གཙོས་བརྒྱུད་ལམ་དང་བྱེད་ཐབས་

གཞན་དང་གཞན་གི་ལམ་ནས་མནར་གཅོད་ཀི་ལས་འགོག་པར་ནུས་བ་ཐོན་པ་བྱ་རྒྱུ།

ཁ༽ དམག་འཁྲུག་གི་གནས་བབས་སམ། དམག་འཁྲུག་གི་འཇིགས་པ་ཆེ་བའི་དུས་

སབས་དང་། དེ་བཞིན་རྒྱལ་ནང་གི་སིད་དོན་བརྟན་བརིང་དང་། ཛ་དྲག་གི་གནས་སྟངས་

སོགས་གང་འདྲ་ཞིག་ཡིན་ཡང་མནར་གཅོད་ཀི་ལས་རྩོམ་པར་དག་འབུལ་བྱེད་པའི་

གནས་བབས་དམིགས་བསལ་བ་གང་ཡང་མེད།

ག༽ མཐོ་རིམ་འགོ་ཁིད་ཅིག་གམ་སིད་གཞུང་གི་དབང་འཛིན་པ་ཞིག་གི་བཀའ་རྒྱ་ཁོ་ནར་

གཞིགས་ཏེ་མནར་གཅོད་གཏོང་བའི་ལས་ཐག་གཅོད་མི་རུང་།

དོན་ཚན་གསུམ་པ།

ཀ༽ གོས་དོན་ལ་གནས་པའི་རྒྱལ་ཁབ་སུས་ཀང་མི་ཞིག་རང་གི་རྒྱལ་ཁོངས་ནས་མི་

འདོད་བཞིན་དུ་སྤྱུག་པའམ། ཡང་ན། (ཚུལ་མིན་མནར་གཅོད་ལ་བྱོལ་བའི་མི་ཞིག་)མནར་

གཅོད་ཀི་འཇིགས་པ་ལས་ཐར་ཐབས་བལ་བའི་རྒྱལ་ཁབ་ཅིག་ལ་ཕིར་རྩིས་སྤོད་རིགས་

བྱ་མི་ཆོག

ཁ༽ འདི་ལྟ་བུའི་གནད་དོན་ཡོད་མེད་ཐག་གཅོད་ཡོང་སླད། ནུས་པ་ལྡན་པའི་དབང་

འཛིན་པ་རྣམས་ཀིས་ལག་བསྟར་བྱ་ཡུལ་རྒྱལ་ཁབ་གང་ཞིག་ཏུ་འགོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་

ལོངས་སུ་སྤོད་པའི་ཚད་འོས་ཤིང་འཚམ་པོ་འདུག་གམ། ཡང་ན། འགོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་

རོག་རོལ་ཤུགས་ཆེན་གཏོང་གི་ཡོད་སོགས་འབེལ་ཡོད་གནད་དོན་ཚང་མར་དབྱེ་ཞིབ་

བྱ་རྒྱུ།

དོན་ཚན་བཞི་པ།

ཀ༽ གོས་དོན་ལ་གནས་པའི་རྒྱལ་ཁབ་སོ་སོས་ནག་ཉེས་ཐག་གཅོད་བྱེད་པའི་ཁིམས་

6

ལུགས་ནང་མནར་གཅོད་ཀི་ལས་ཀུན་ཁིམས་འགལ་དུ་ངོས་འཛིན་བྱ་རྒྱུ་ཡིན་ལ། མི་ཞིག་

གིས་མནར་གཅོད་ཀི་ལས་རྩོམ་པའི་གབས་གཤོམ་པའམ། ཡང་ན། མནར་གཅོད་གཏོང་

བའི་སྦོར་བ་དངོས་ཀི་ནང་ཞུགས་དང་། འབེལ་ཡོད་དུ་གྱུར་རིགས་གང་ཡིན་ཡང་གོང་

བཞིན་ཁིམས་འགལ་རིགས་སུ་ངོས་འཛིན་བྱ་རྒྱུ།

ཁ༽ གོས་དོན་ལ་གནས་པའི་རྒྱལ་ཁབ་ཚོས་ཁིམས་འགལ་འདི་རིགས་ཀི་ཚབས་ཆེ་ཆུང་

ལ་གཞིགས་ཏེ་ཉེས་ཆད་ གཏན་འབེབས་བྱ་རྒྱུ།

དོན་ཚན་ལྔ་པ།

ཀ༽ ༡) གོས་དོན་ལ་གནས་པའི་རྒྱལ་ཁབ་གང་རུང་ཞིག་གི་ཁིམས་ཀི་ཁྱབ་ཁོངས་སམ།

ཡང་ན། རྒྱལ་ཁབ་དེའི་ནང་ཁིམས་མཐུན་ཐོ་འགོད་བྱས་པའི་གྲུ་གཟིངས་དང་གནམ་གྲུ་

སོགས་ཀི་ནང་ཁིམས་འགལ་གི་ལས་དེ་རིགས་བྱུང་བ།

༢) ཁིམས་འགལ་གི་ལས་བསྒྲུགས་པའི་དོགས་ཡོད་ཉེས་ཅན་དེ་སོད་གནས་རྒྱལ་ཁབ་

དེའི་མི་སེར་ཡིན་པ།

༣) གོང་གུད་ཕོག་པའི་མི་དེ་སོད་གནས་རྒྱལ་ཁབ་དེའི་མི་སེར་ཡིན་པར་རྒྱལ་ཁབ་གང་

དེས་ངོས་འཛིན་ཚུལ་བཞིན་བྱུང་བ་བཅས་ཀི་སབས། དོན་ཚན་བཞི་པའི་ནང་གསལ་

ལྟར་ཁིམས་འགལ་རིགས་ཁིམས་ཀིས་ཐག་གཅོད་བྱ་གལ་ཆེས་བས། གོས་དོན་ལ་

གནས་པའི་རྒྱལ་ཁབ་སོ་སོས་འདི་ལྟ་བུའི་བྱེད་ཐབས་སྤོད་དགོས།

ཁ༽ དེ་བཞིན་གོས་དོན་ལ་གནས་པའི་རྒྱལ་ཁབ་སོ་སོས་ཁིམས་འགལ་གི་ལས་འདི་

ལྟ་བུ་སྒྲུབ་མཁན་དོགས་ཡོད་ཉེས་ཅན་ཞིག་རྒྱལ་ཁབ་དེའི་ཁིམས་དབང་གིས་ཁྱབ་པའི་

མངའ་ཁུལ་དུ་ཡོད་པ་དང་། རྒྱལ་ཁབ་དེའི་ངོས་ནས་དོན་ཚན་བརྒྱད་པའི་ནང་དོན་ལྟར་

དོན་ཚན་འདིའི་ནང་གསེས་དང་པོར་གསལ་བའི་རྒྱལ་ཁབ་གང་རུང་ལ་ནག་ཅན་རྩིས་

སྤོད་བྱ་འཆར་མེད་ཚེ། འདི་ལྟ་བུའི་བྱེད་ཐབས་སྤོད་དགོས།

ག༽ ཁིམས་ཡིག་འདི་ནི་རྒྱལ་ཁབ་སོ་སོས་ཁིམས་ལུགས་ལྟར་ནག་ཉེས་ཐག་གཅོད་བྱེད་

7

པའི་ཁིམས་སོལ་དང་འགལ་གི་མེད།

དོན་ཚན་དྲུག་པ།

ཀ༽ གནད་དོན་དེ་དང་འབེལ་བའི་གནས་ཚུལ་ཡོད་ཚད་ལ་ཞིབ་འཇུག་གིས་གནས་

སྟངས་ཚང་མ་གཏན་འཁེལ་བྱུང་མཚམས། དོན་ཚན་བཞི་པའི་ནང་གསལ་ལྟར་ཁིམས་

འགལ་གི་ལས་བརྩམས་པའི་དོགས་ཡོད་ཉེས་ཅན་ཞིག་ གོས་དོན་ལ་གནས་པའི་རྒྱལ་

ཁབ་གང་རུང་ཞིག་གི་མངའ་ཁུལ་དུ་ཡོད་ཚེ། གོས་དོན་ལ་གནས་པའི་རྒྱལ་ཁབ་དེས་ཁོང་

ཡུལ་དེར་ཡོད་པ་ཁག་ཐེག་བྱ་ཆེད་བཀག་བསྐིལ་བྱེད་པའམ། ཡང་ན། ཁིམས་གཅོད་བྱེད་

ཐབས་གཞན་སྤོད་ངེས། བཀག་བསྐིལ་དང་ཁིམས་གཅོད་བྱེད་ཐབས་གཞན་གང་ཡིན་

ཡང་རྒྱལ་ཁབ་དེའི་ཁིམས་ལྟར་ལག་བསྟར་བྱ་ངེས་ལ། ཁིམས་འགལ་གི་ནག་ཉེས་སམ་

ནག་ཉེས་ཅན་རྩིས་སྤོད་བྱ་བའི་གནད་དོན་ཐག་གཅོད་བྱ་རྒྱུ་གལ་ཆེ་བས། གནས་སབས་

འདི་འདྲ་དང་འཕྲད་ཚེ་བཀག་བསྐིལ་དང་ཁིམས་གཅོད་ཀི་རིམ་པ་རྒྱུན་མཐུད་དགོས་པ་

ཡོང་སིད།

ཁ༽ གནད་དོན་འདི་རིགས་དང་འབེལ་བའི་རྒྱལ་ཁབ་ཞིག་གིས་ངེས་བར་དུ་དོན་དངོས་

གནས་ཚུལ་ཐད་སྔོན་འགོའི་འདྲི་རྩད་བྱ་དགོས།

ག༽ དོན་ཚན་འདིའི་ནང་གསེས་དང་པོའི་འབྲུ་དོན་ལྟར་བཀག་བསྐིལ་བྱས་པའི་མི་སུ་

ལའང་། རང་ཉིད་མངའ་ཁོངས་སུ་གཏོགས་པའི་རྒྱལ་ཁབ་གང་དེའི་འཐུས་ཚབ་ཐག་ཉེ་

ཤོས་ལ་འབེལ་གཏུགས་ཡོང་བའི་མཐུན་འགྱུར་བྱ་ངེས་ལ། གལ་ཏེ་མི་དེ་རྒྱལ་ཁུངས་

ངེས་གཏན་མེད་མཁན་ཞིག་ཡིན་ཚེ། ནམ་རྒྱུན་ཁོང་གཏན་སོད་བྱ་ཡུལ་རྒྱལ་ཁབ་དེའི་

འཐུས་ཚབ་ལ་འབེལ་གཏུགས་ཡོང་བའི་མཐུན་འགྱུར་བྱ་ངེས།

ང༽ དོན་ཚན་འདིའི་འབྲུ་དོན་ལྟར་རྒྱལ་ཁབ་ཅིག་གིས་མི་ཞིག་བཀག་བསྐིལ་བྱས་ཚེ།

དོན་ཚན་ལྔ་པའི་ནང་གསེས་དང་པོའི་འབི་དོན་ལྟར་རྒྱལ་ཁབ་ཁག་ལ་གང་མགོགས་མི་

ཞིག་བཀག་བསྐིལ་བྱས་ཡོད་པའི་གནས་ཚུལ་དངོས་དང་ཁོང་འཛིན་བཟུང་བྱེད་པའི་ཐག་

གཅོད་ཀི་གནས་བབས་བཅས་གསལ་བཤད་བྱ་དགོས། དོན་ཚན་འདིའི་ནང་གསེས་

8

གཉིས་པའི་འབྲུ་དོན་ལྟར་སྔོན་འགོའི་འདྲི་རྩད་བྱེད་མཁན་རྒྱལ་ཁབ་དེས་མགོགས་མྱུར་

ངང་འབེལ་ཡོད་རྒྱལ་ཁབ་ཁག་ལ་རྩད་ཞིབ་བྱས་པའི་རེད་དོན་སྙན་སེང་ཞུ་དགོས་ཤིང་།

དེས་རྒྱལ་ཁབ་དེར་ཁིམས་ལུགས་ལག་བསྟར་བྱ་བའི་འདུན་པ་ཡོད་མེད་མཚོན་གི་ཡོད།

དོན་ཚན་བདུན་པ།

ཀ༽ གོས་དོན་ལ་གནས་པའི་རྒྱལ་ཁབ་ཅིག་གི་མངའ་ཁོངས་སུ་དོན་ཚན་བཞི་པའི་ནང་

གསལ་ཁིམས་འགལ་གི་ལས་གང་རུང་བརྩམས་པའི་དོགས་ཡོད་ཉེས་ཅན་ཞིག་རེད་སོན་

བྱུང་ཚེ། དོན་ཚན་ལྔ་པའི་བསྟན་དོན་ལྟར་ཐག་གཅོད་བྱ་རྒྱུ་ཡིན་ལ། གལ་སིད་རྒྱལ་ཁབ་

དེས་མི་དེ་རྩིས་སྤོད་བྱ་རྒྱུ་མིན་ཚེ། ཁིམས་གཏུགས་བྱ་ཆེད་ཐག་གཅོད་ཀི་ནུས་པ་ལྡན་

པའི་དབང་འཛིན་ཚོར་གནད་དོན་ཡར་ཞུ་བྱ་དགོས།

ཁ༽ དབང་འཛིན་པ་དེ་དག་གིས་རྒྱལ་ཁབ་དེའི་ཁིམས་ལུགས་ནང་བསྟན་པའི་ཚབས་

ཆེའི་ཁིམས་འགལ་གི་གནད་དོན་སྤི་མཚུངས་ལྟར་ཐག་གཅོད་བྱ་རྒྱུ་ཡིན་ལ། ཁིམས་

གཏུགས་བྱ་བར་དོན་ཚན་ལྔ་པའི་ནང་གསེས་གཉིས་པར་འཁོད་དོན་ལྟར་བདེན་དཔང་ར་

སྤོད་ཀི་ཚད་ལོང་དགོས་ཤིང་། ར་སྤོད་བྱུང་མཚམས་དོན་ཚན་ལྔ་པའི་ནང་གསེས་དང་པོ་

ལྟར་ཐག་གཅོད་དོ་ནན་བྱ་རྒྱུ།

ག༽ དོན་ཚན་བཞི་པའི་ནང་འཁོད་ཁིམས་འགལ་གི་ལས་གང་རུང་དང་འབེལ་བའི་མི་

ཞིག་གི་གནད་དོན་ཐག་གཅོད་བྱེད་སབས། ཐག་གཅོད་བྱེད་པའི་བརྒྱུད་རིམ་ཚང་མ་

ཁིམས་མཐུན་ལུགས་མཐུན་ཡིན་པར་ཁག་ཐེག་བྱ་དགོས།

དོན་ཚན་བརྒྱད་པ།

ཀ༽ དོན་ཚན་བཞི་པའི་ནང་འཁོད་ཁིམས་འགལ་རིགས་ཀི་ཁོངས་སུ། གོས་དོན་ལ་

གནས་པའི་རྒྱལ་ཁབ་ཕན་ཚུན་དབར་ནག་ཅན་རྩིས་སྤོད་ཀི་ཆིངས་ཡིག་བཞག་པ་ཡོད་

ཚེ། དེ་དོན་བཞིན་ཁིམས་དང་འགལ་བའི་ནག་ཅན་རྩིས་སྤོད་བྱ་རྒྱུ་ཚུད་ཡོད། ཁིམས་

འགལ་འདིའི་རིགས་ཁིམས་དང་འགལ་བའི་ནག་ཅན་རྩིས་སྤོད་ཀི་ཆིངས་དོན་ལ་གནས་

9

པའི་རྒྱལ་ཁབ་ཚོས་ཕན་ཚུན་ནང་འདུམ་གིས་ཐག་གཅོད་བྱ་དགོས།

ཁ༽ གལ་ཏེ་ནག་ཅན་རྩིས་སྤོད་བྱེད་པ་ཆིངས་དོན་གི་ཆ་རྐེན་ལ་འཛིན་པའི་གོས་དོན་

ལ་གནས་པའི་རྒྱལ་ཁབ་ཅིག་ལ། ནག་ཅན་རྩིས་སྤོད་ཀི་ཆིགས་ཡིག་བཞག་མེད་པའི་

གོས་དོན་ལ་གནས་པའི་རྒྱལ་ཁབ་ཅིག་གིས་ནག་ཅན་རྩིས་སྤོད་པའི་རེ་འདུན་བཏོན་ཚེ།

ཁིམས་ཡིག་འདི་ཉིད་ཁིམས་དང་འགལ་བའི་ནག་ཅན་རྩིས་སྤོད་ཀི་རྩ་འཛིན་ཁིམས་གཞི་

རུ་བཟུང་ཆོག དེ་བཞིན་རེ་འདུན་ཞུ་ཡུལ་རྒྱལ་ཁབ་ཀི་ཁིམས་ལུགས་སུ་འཁོད་པའི་ཆ་

རྐེན་གཞན་དང་གཞན་ལ་གཞིགས་ཏེ་ནག་ཅན་རྩིས་སྤོད་ཀི་གནད་དོན་ཐག་གཅོད་བྱ་

ཆོག

ག༽ ནག་ཅན་རྩིས་སྤོད་བྱེད་པ་ཆིངས་དོན་གི་ཆ་རྐེན་དུ་བཟུང་མེད་པའི་ གོས་དོན་ལ་

གནས་པའི་རྒྱལ་ཁབ་ཚོས། ཁིམས་དང་འགལ་བའི་ནག་ཅན་རྩིས་སྤོད་བྱེད་ལུགས་དེ།

ནག་ཅན་རྩིས་སྤོད་པར་རེ་འདུན་ཞུ་ཡུལ་རྒྱལ་ཁབ་གང་དེའི་ཁིམས་དོན་གི་ཆ་རྐེན་བཞིན་

བསྒྲུབ་རྒྱུར་ངོས་འཛིན་བྱ་དགོས།

ང༽ གོས་དོན་ལ་གནས་པའི་རྒྱལ་ཁབ་ཕན་ཚུན་ནག་ཅན་རྩིས་སྤོད་ཡོང་ཆེད། ཁིམས་

འགལ་གི་ལས་འདི་རིགས་འབྱུང་ཡུལ་གི་ས་གནས་དེ་ཁོ་ནར་བརྩམས་པར་ངོས་འཛིན་

བྱེད་པ་ཙམ་མིན་པར། དོན་ཚན་ལྔ་པའི་ནང་གསེས་དང་པོ་ལྟར་ཁིམས་ཀི་བདག་དབང་

གཏན་འཁེལ་བྱ་དགོས་ངེས་ཀི་རྒྱལ་ཁབ་སོ་སོའི་མངའ་ཁུལ་དུའང་གཅིག་མཚུངས་སུ་

ངོས་འཛིན་བྱ་རྒྱུ།

དོན་ཚན་དགུ་པ།

ཀ༽ དོན་ཚན་བཞི་པའི་ནང་གསལ་ཁིམས་འགལ་རིགས་གང་རུང་ཞིག་གི་གནད་དོན་

ཐག་གཅོད་བྱ་བའི་བརྒྱུད་རིམ་དུ། རྒྱལ་ཁབ་སོ་སོས་དབང་ཚད་ཐོག་ནས་ནག་ཉེས་

ཐག་གཅོད་བྱེད་པའི་བརྒྱུད་རིམ་དུ་མཁོ་བའི་བདེན་དཔང་ཚང་མ་མཁོ་སྤོད་བྱེད་པ་

གཙོས། ཚོགས་ཁོངས་རྒྱལ་ཁབ་ཚོས་ཕན་ཚུན་གཞོགས་འདེགས་བྱ་བར་རང་ནུས་

ཡོད་རྒུ་འདོན་རྒྱུ།

10

ཁ༽ རྒྱལ་ཁབ་ཕན་ཚུན་དབར་ཁིམས་ཐོག་ནས་རོགས་རེས་བྱེད་པའི་ཆིངས་ཡིག་ཡོད་

རིགས་ཀི་ནང་དོན་གཞིར་བཟུང་སྟེ། ཚོགས་ཁོངས་རྒྱལ་ཁབ་ཚོས་དོན་ཚན་འདིའི་ནང་

གསེས་དང་པོའི་དགོངས་དོན་འོག་རང་འཁིའི་ལས་འགན་རྒྱུན་འཁྱོང་བྱ་རྒྱུ།

དོན་ཚན་བཅུ་པ།

ཀ༽ གོས་དོན་ལ་གནས་པའི་རྒྱལ་ཁབ་ཚང་མས་ཁིམས་ལུགས་ལག་བསྟར་བྱེད་མཁན་

དང་། སྤི་མང་། དམག་མི། སྨན་པ། གཞུང་ཞབས་སི་ཞུ་པ་བཅས་ལ་མནར་གཅོད་འགོག་

པའི་སློབ་གསོ་དང་གནས་ཚུལ་རག་པར་སྦོང་བརར་སྤོད་པའི་འགན་ལེན་དགོས། དེ་

བཞིན་བཀག་བསྐིལ་དང་། འདྲི་རྩད་བྱེད་པའམ། ཡང་ན། འཛིན་བཟུང་དང་བཙོན་འཇུག་

བྱས་པའི་མི་སུ་འདྲ་ཞིག་ཡིན་ཡང་མནར་གཅོད་འགོག་པའི་སློབ་གསོ་དང་གནས་ཚུལ་

ཐད་གོ་རྟོག་སད་པར་སྦོང་བརར་སྤོད་པའི་འགན་འཁུར་དགོས།

ཁ༽ གོས་དོན་ལ་གནས་པའི་རྒྱལ་ཁབ་སོ་སོས་མི་རྣམས་ཀི་ལས་འགན་དང་བྱེད་ལས་

ལ་འབེལ་བའི་སྒྲིག་གཞི་དང་བཀོད་ཁྱབ་ནང་དུ་མནར་གཅོད་འགོག་ཐབས་འདི་ཉིད་

འཁོད་པ་དགོས།

དོན་ཚན་བཅུ་གཅིག་པ།

མནར་གཅོད་གཏོང་བའི་གནད་དོན་མི་འབྱུང་ཆེད། གོས་དོན་ལ་གནས་པའི་རྒྱལ་ཁབ་

ཚོས་འདྲི་གཅོད་ཀིས་གནས་ཚུལ་ལ་བསྐར་ཞིབ་དང་། བཀོད་ཁྱབ་གཏོང་བ། བྱེད་ཐབས་

འདོན་པ། ལག་ལེན་དུ་འགེལ་བ་སོགས་བརྒྱུད་རིམ་ལྡན་པའི་སོ་ནས་རྒྱུན་འཁྱོང་བྱེད་

དགོས་པ་མ་ཟད། སོ་སོའི་མངའ་ཁུལ་དུ་འཛིན་བཟུང་དང་བཙོན་འཇུག་བྱས་རིགས་ལ་

བཀག་བསྐིལ་དང་ལྟ་རྟོག་བྱེད་སྟངས་གོ་སྒྲིག་རན་པོར་བྱ་དགོས།

དོན་ཚན་བཅུ་གཉིས་པ།

གོས་དོན་ལ་གནས་པའི་རྒྱལ་ཁབ་དག་གིས་སོ་སོའི་མངའ་ཁུལ་གི་ས་གནས་གང་རུང་

ཞིག་ཏུ་མནར་གཅོད་ཀི་ལས་བརྩམས་པའི་རྒྱུ་མཚན་ཁུངས་ཐུབ་ཡོད་རིགས་ལ། ཐག་

11

གཅོད་ཀི་ནུས་པ་ལྡན་པའི་དབང་འཛིན་པ་ཚོས་གང་མགོགས་ཉེ་རིང་ཕོགས་ཞེན་བལ་

བའི་ཞིབ་དཔོད་བྱ་བར་འགན་འཁུར་དགོས།

དོན་ཚན་བཅུ་གསུམ་པ།

གོས་དོན་ལ་གནས་པའི་རྒྱལ་ཁབ་ཚང་མས་སོ་སོའི་མངའ་ཁུལ་གི་མི་ཞིག་གིས་རང་ཉིད་

ལ་མནར་གཅོད་གཏོང་བཞིན་འདུག་སྙམ་པ་བྱུང་ཚེ། མི་དེར་ཐག་གཅོད་ཀི་ནུས་པ་ལྡན་

པའི་དབང་འཛིན་པ་ཚོར་ཞུ་གཏུགས་བྱེད་པའི་ཐོབ་ཐང་སྤོད་དགོས་ལ། དབང་འཛིན་པ་དེ་

དག་ལ་གང་མགོགས་ཉེ་རིང་ཕོགས་ཞེན་བལ་བའི་སོ་ནས་གནས་ཚུལ་ལ་ཞིབ་འཇུག་བྱ་

འཇུག་པའི་ཐོབ་ཐང་སྤོད་དགོས། དེ་བཞིན་མི་དེས་ཞུ་གཏུགས་བྱས་པ་དང་བདེན་དཔང་

མཁོ་སྤོད་བྱས་པའི་ཉེར་ལེན་གིས་ཁོང་ལ་ཁིམས་འགལ་གི་སྦོར་བའམ་འཇིགས་སྐུལ་བ་

སོགས་ཀི་རིགས་མི་འབྱུང་བའི་ཁག་ཐེག་བྱ་དགོས།

དོན་ཚན་བཅུ་བཞི་པ།

ཀ༽ གོས་དོན་ལ་གནས་པའི་རྒྱལ་ཁབ་དག་གི་ཁིམས་ལུགས་ནང་མནར་གཅོད་ཀི་གོང་

གུད་ཕོག་མཁན་ལ་གུན་གསབ་འཐོབ་རྒྱུ་དང་། གནས་བབ་ཡོངས་རོགས་བསྐར་གསོ་

གང་ཡོང་གནང་ཐབས་གཙོས། གུན་གསབ་འདེང་ངེས་དང་དྲང་བདེན་ཡོང་རྒྱུར་བརྩོན་

ལེན་བྱེད་པའི་ཐོབ་ཐང་གཏན་འབེབས་བྱ་དགོས། མནར་གཅོད་བཏང་བའི་ཉེར་ལེན་གིས་

གོང་གུད་ཕོག་མཁན་དེ་ཚེ་ལས་འདས་པའི་གནས་ཚུལ་བྱུང་ཚེ། ཁོང་གི་ཤུལ་འཛིན་

རྣམས་ལ་གུན་གསབ་འཐོབ་དགོས།

ཁ༽ རྒྱལ་ཁབ་སོ་སོའི་ཁིམས་ལུགས་ནང་གོང་གུད་ཕོག་རིགས་ལ་གུན་གསབ་རག་པའི་

ཐོབ་ཐང་གཏན་འབེབས་བྱས་ཡོད་རིགས་ལ་དོན་ཚན་འདིར་འཁོད་ནང་དོན་གིས་ཁྱབ་ཀི་

མེད།

དོན་ཚན་བཅོ་ལྔ་པ།

གོས་དོན་ལ་གནས་པའི་རྒྱལ་ཁབ་ཚོས་སད་ཆ་གང་ཞིག་བཤད་མཁན་དེ་མནར་གཅོད་

12

ཕོག་པའི་མི་ཞིག་ཡིན་པ་བདེན་དཔང་དུ་འདྲེན་ཆོག་པ་ལས། མནར་གཅོད་བཏང་བར་

བརྟེན་ནས་བཤད་དགོས་བྱུང་བའི་སད་ཆའི་རིགས་ཁིམས་ཐག་གཅོད་པའི་བདེན་དཔང་

དུ་ཆ་འཇོག་མི་བྱེད་པའི་ཁག་ཐེག་བྱ་དགོས།

དོན་ཚན་བཅུ་དྲུག་པ།

ཀ༽ གོས་དོན་ལ་གནས་པའི་རྒྱལ་ཁབ་ཚོས་སོ་སོའི་མངའ་ཁུལ་དུ་སིད་གཞུང་གི་དཔོན་

རིགས་ཤིག་གམ་མི་གཞན་གང་རུང་ཞིག་གིས་ཆོག་མཆན་བཀོད་པའམ། གཞུང་གི་

དབང་ཚད་སྤད་དེ་དོན་ཚན་དང་པོའི་ནང་འགེལ་བརོད་བྱས་པའི་མནར་གཅོད་ཀི་ཁོངས་

སུ་མ་བགང་བའི་སྡུག་སྦོང་གཏོང་བ་དང་། མི་སྤོད་ལས་འདས་པའི་ཉེས་ཁིམས་གཅོད་

པའི་ལས་བརྩམས་པའམ། བརྩམ་པར་རྒྱུད་སྐུལ་བྱེད་རིགས་མི་འབྱུང་ཐབས་བྱ་དགོས།

ལྷག་པར་དུ་དོན་ཚན་བཅུ་པ་དང་། དོན་ཚན་བཅུ་གཅིག་པ། དོན་ཚན་བཅུ་གཉིས་པ།

དོན་ཚན་བཅུ་གསུམ་པ་བཅས་ཀི་ནང་གསལ་རྩ་འཛིན་རྣམས་སྡུག་སྦོང་གཏོང་བ་དང་

། མི་སྤོད་ལས་འདས་པའི་ཉེས་ཁིམས་གཅོད་ཐབས་གཞན་དག་གིས་བསྐེད་པའི་མནར་

གཅོད་གཞི་རུ་བཟུང་སྟེ་ཐག་གཅོད་བྱེད་ཐབས་སུ་སྤོད་རྒྱུ།

ཁ༽ ཁིམས་ཡིག་འདིར་འཁོད་ཆ་རྐེན་རྣམས་རྒྱལ་སྤིའི་ཡིག་ཆ་གཞན་གང་རུང་ངམ།

ཡང་ན། བྱེ་བག་རྒྱལ་ཁབ་སོ་སོའི་ཁིམས་ཡིག་ནང་སྡུག་སྦོང་གཏོང་བ་དང་། མི་སྤོད་

ལས་འདས་པའི་ཉེས་ཁིམས་གཅོད་པ། ནག་ཅན་རྒྱང་ཕུད་གཏོང་བ་དང་རྩིས་སྤོད་བྱེད་པ་

བཅས་འགོག་པའི་ཁིམས་ལུགས་ཀི་ཆ་རྐེན་གང་ལའང་འགལ་ཆ་མེད།

ལེའུ་གཉིས་པ།

དོན་ཚན་བཅུ་བདུན་པ།

ཀ༽ མནར་གཅོད་འགོག་པའི་ལྷན་ཚོགས་ཤིག་འཛུགས་རྒྱུ་དང་། ལྷན་ཚོགས་དེས་

གཤམ་འཁོད་ལས་འགན་རྣམས་ལག་བསྟར་བྱ་རྒྱུ། ལྷན་ཚོགས་དེ་བཟང་སྤོད་ཡང་དག་

13

ལྡན་པའི་ཕུལ་བྱུང་མི་སྣ་བཅུ་ཡིས་གྲུབ་པ་ཞིག་ཡོང་རྒྱུ་དང་། ཁོང་རྣམས་འགོ་བ་མིའི་

ཐོབ་ཐང་ཐད་ནུས་པ་འདོན་ཐུབ་མཁན་ཞེ་གཅིག་ཡིན་པར་ངོས་འཛིན་ཡོད་པ་ཤ་སྟག་

ཡིན་དགོས་ལ། རང་ནུས་གང་ཡོད་ཀིས་ཞབས་འདེགས་བསྒྲུབ་དགོས། གོས་དོན་ལ་

གནས་པའི་རྒྱལ་ཁབ་ཚོས་ས་ཁམས་ཁྱབ་ཁུལ་ལ་བོ་གཟུ་བོའི་སོ་ནས་ལྟ་རྒྱུ་དང་ཁིམས་

ཀི་ཉམས་མོང་ལྡན་པ་ཁག་ཅིག་མཉམ་ཞུགས་གནང་གལ་ཆེ་བ་དགོངས་པའི་མཐིལ་དུ་

བཟུང་སྟེ་ཕུལ་བྱུང་མི་སྣ་དེ་དག་འོས་འདེམས་བྱ་དགོས།

ཁ༽ ལྷན་ཚོགས་དེའི་ཚོགས་མི་རྣམས་གོས་དོན་ལ་གནས་པའི་རྒྱལ་ཁབ་ཚོས་འོས་

གཞི་བཏོན་པའི་ཐོ་གཞུང་ལྟར་གསང་བའི་འོས་བསྡུའི་ལམ་ནས་འོས་འདེམས་བྱ་རྒྱུ་ཡིན།

གོས་དོན་ལ་གནས་པའི་རྒྱལ་ཁབ་རེ་རེས་སོ་སོའི་རྒྱལ་ཁོངས་ནས་མི་གཅིག་རེ་འོས་

གཞི་རུ་འདེམས་ཆོག གོས་དོན་ལ་གནས་པའི་རྒྱལ་ཁབ་ཚོས་འོས་གཞིར་བདམས་པའི་

མི་དེ་སྤི་མང་དང་ཆབ་སིད་ཀི་ཐོག་ཐང་ཐོག་བཞག་པའི་རྒྱལ་སྤིའི་དམ་ཡིག་གི་ལམ་སྟོན་

འོག་བཙུགས་པའི་འགོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་ལྷན་ཚོགས་ཤིག་གི་ཚོགས་མི་ཆགས་རྒྱུ་ཡིན་པ་

དང་། མི་དེ་མནར་གཅོད་འགོག་པའི་ལྷན་ཚོགས་ནང་སི་ཞུ་གནང་འདོད་ཡོད་མཁན་ཞིག་

ཡིན་དགོས་པ་བཅས་ལ་དགོངས་བཞེས་གནང་དགོས།

ག༽ ལྷན་ཚོགས་དེའི་ཚོགས་མི་འོས་འདེམས་ཐད། མཉམ་འབེལ་རྒྱལ་ཚོགས་སྤི་

ཁྱབ་དྲུང་ཆེའི་གཙོ་སྐོང་འོག གོས་དོན་ལ་གནས་པའི་རྒྱལ་ཁབ་རྣམས་ལོ་གཉིས་རེའི་

མཚམས་སུ་ཐེངས་རེ་འཚོགས་རྒྱུ་ཡིན། ཚོགས་འདུར་ གོས་དོན་ལ་གནས་པའི་རྒྱལ་

ཁབ་གསུམ་ཆའི་གཉིས་ངེས་པར་ཚང་འཛོམས་དགོས་རྒྱུ། ཚོགས་ཞུགས་ཀིས་འོས་

འཕེན་མཁན་གོས་དོན་ལ་གནས་པའི་རྒྱལ་ཁབ་ཁག་གི་འཐུས་མིའི་འོས་གངས་ཕེད་ཀ་

ལྷག་གམ། ཡང་ན། འོས་གངས་མང་ཤོས་འཐོབ་མཁན་རྣམས་ལྷན་ཚོགས་དེའི་ཚོགས་

མིར་འོས་འདེབས་བྱེད་རྒྱུ།

ང༽ ཁིམས་ཡིག་འདིའི་ནང་འཁོད་དོན་ལྟར་དུས་གཏན་བྱས་ཉིན་ནས་ཟླ་བ་དྲུག་གི་ནང་

ཚུན་དུ་འོས་འདེམས་འགོ་འཛུགས་ཐུབ་པ་དགོས། ཉུང་མཐར་ཡང་འོས་བསྡུའི་དུས་རིམ་

གི་ཟླ་བ་བཞིའི་གོང་དུ། མཉམ་འབེལ་རྒྱལ་ཚོགས་སྤི་ཁྱབ་དྲུང་ཆེ་མཆོག་གིས་གོས་

14

དོན་ལ་གནས་པའི་རྒྱལ་ཁབ་ཁག་ལ་ཟླ་བ་གསུམ་གི་ནང་ཚུན་དུ་སོ་སོའི་འོས་གཞི་གོང་

འབུལ་ཞུ་དགོས་པའི་ཡི་གེ་གཏོང་དགོས། འོས་གཞིར་འདེམས་ཐོན་བྱུང་མི་རྣམས་གོས་

དོན་ལ་གནས་པའི་རྒྱལ་ཁབ་སུ་སུས་བདམས་པའི་མཚོན་རྟགས་དང་བཅས་མིང་གཞུང་

ཀ་མད་ཀི་གོ་རིམ་ལྟར་བསྒྲིགས་ཏེ། སྤི་ཁྱབ་དྲུང་ཆེ་མཆོག་གིས་གོས་དོན་ལ་གནས་པའི་

རྒྱལ་ཁབ་སོ་སོར་འབུལ་དགོས།

ཅ༽ ལྷན་ཚོགས་ཀི་ཚོགས་མིའི་ཡུན་ཚད་ལོ་བཞི་ཡིན། གལ་ཏེ་ཚོགས་མི་གང་རུང་ཞིག་

འོས་གཞིར་བསྐར་འདེམས་བྱུང་ཚེ་བསྐར་དུ་འོས་མིར་ལངས་ཆོག འོན་ཀང་ཐོག་མར་

འོས་འདེམས་བྱུང་བའི་ཚོགས་མི་ལྔའི་ཡུན་ཚད་ལོ་གཉིས་གངས་ཡིན། ཐོག་མའི་འོས་

འདེམས་གྲུབ་མ་ཐག་ཚོགས་མི་ལྔ་པོ་འདིའི་མིང་ཐོ་དོན་ཚན་འདིའི་ནང་གསེས་གསུམ་

པའི་དགོངས་དོན་ལྟར་ཚོགས་འདུ་གཙོ་སྐོང་བས་འདེམས་གཏན་འཁེལ་རྒྱུ།

ཆ༽ གལ་ཏེ་ལྷན་ཚོགས་ཀི་ཚོགས་མི་ཞིག་ཞལ་མ་བཞུགས་པའམ། རྩ་དགོངས་ཞུས་པ་

སོགས་ཀི་གནས་སབས་སམ། རྒྱུ་རྐེན་གང་རུང་ཞིག་གིས་ལྷན་ཚོགས་ཀི་ལས་འགན་

མཇུག་སྐོང་གནང་ཐབས་མེད་པ་བྱུང་ཚེ། ཚོགས་མི་དེ་གོས་དོན་ལ་གནས་པའི་རྒྱལ་

ཁབ་གང་གི་ཁོངས་སུ་གཏོགས་ན་དེས་རང་གི་རྒྱལ་ཁོངས་ནས་ཕུལ་བྱུང་མི་སྣ་གཞན་

ཞིག་བསོ་བཞག་གིས་ལས་དུས་ལྷག་མ་མཇུག་བསྐལ་ཆོག་ལ། དེ་བསོ་བཞག་བྱ་བར་

གོས་དོན་ལ་གནས་པའི་རྒྱལ་ཁབ་ཚོས་མང་མོས་ཡོང་དགོས་ཤིང་། མཉམ་འབེལ་རྒྱལ་

ཚོགས་སྤི་ཁྱབ་དྲུང་ཆེས་བསོ་བཞག་བྱ་གནས་དེ་གསལ་བསྒྲགས་བྱས་རེས། བདུན་ཕྲག་

དྲུག་གི་ནང་ཚུན་དུ་གོས་དོན་ལ་གནས་པའི་རྒྱལ་ཁབ་ཚོའི་གས་ནས་ཕེད་ཀའམ་ཕེད་ཀ་

ལས་མང་བས་དགག་བྱ་མ་བྱུང་ཚེ། དེ་བསོ་བཞག་བྱ་རྒྱུ་གཏན་འཁེལ་བ་ཡིན།

ཇ༽ ལྷན་ཚོོགས་ཀི་ཚོགས་མི་རྣམ་པས་ལྷན་ཚོགས་ཀི་ལས་དོན་སྒྲུབ་སབས་གཏོང་སོ་བྱུང་

བའི་འགོ་སོང་གི་འགན་ཆ་ཚང་གོས་དོན་ལ་གནས་པའི་རྒྱལ་ཁབ་ཁག་གིས་འཁུར་དགོས།

དོན་ཚན་བཅོ་བརྒྱད་པ།

ཀ༽ ལྷན་ཚོགས་ཀི་སི་ཞུ་ལས་བྱེད་པའི་ཡུན་ཚད་ལོ་གཉིས་ཡིན་ལ། དེ་རྣམས་བསྐར་དུ་

15

འོས་འདེམས་བྱ་ཆོག་གི་ཡོད།

ཁ༽ ལྷན་ཚོགས་དེ་རང་གི་ངོས་ནས་སི་ཞུ་ལས་བྱེད་བསོ་བཞག་བྱེད་པའི་སྒྲིག་ལམ་བཟོ་

ཆོག འོན་ཀང་སྒྲིག་ལམ་དེའི་ནང་༡) སི་ཞུ་ལས་བྱེད་ཅིག་བསོ་བཞག་བྱ་བར་ཉུང་མཐར་

ཡང་ཚོགས་མི་དྲུག་ཚང་འཛོམས་དགོས་ཤིང་། ༢) ཚོགས་འདུར་ངོ་བཅར་བ་ཚོའི་མང་

མོས་འོས་ཤོག་ལྟར་ལྷན་ཚོགས་ཀིས་ཐག་གཅོད་བྱ་རྒྱུ་བཅས་ཆ་རྐེན་འཁོད་ཡོད།

ག༽ ཁིམས་ཡིག་འདིའི་ལམ་སྟོན་འོག་ལྷན་ཚོགས་ཀི་ལས་དོན་བྱེད་ཕོགས་ནུས་ལྡན་

ཡོང་སླད། མཉམ་འབེལ་རྒྱལ་ཚོགས་སྤི་ཁྱབ་དྲུང་ཆེ་མཆོག་གིས་དགོས་ངེས་སི་ཞུ་ལས་

བྱེད་དང་མཐུན་རྐེད་རིགས་སྦོར་ཐབས་ཡོང་དགོས།

ང༽ མཉམ་འབེལ་རྒྱལ་ཚོགས་སྤི་ཁྱབ་དྲུང་ཆེ་མཆོག་གིས་ལྷན་ཚོགས་ཀི་ཐོག་མའི་

ཚོགས་འདུ་བསོང་རྒྱུ། ཐོག་མའི་ཚོགས་འདུའི་རེས་སུ། ཚོགས་འདུ་འཚོགས་རིམ་གི་

སྒྲིག་གཞིའི་ནང་འཁོད་དུས་ཚེས་ལྟར་ལྷན་ཚོགས་ཀི་ཚོགས་འདུ་འཚོགས་རྒྱུ།

ཅ༽ གོས་དོན་ལ་གནས་པའི་རྒྱལ་ཁབ་རྣམས་ཀིས་ལྷན་ཚོགས་དང་གོས་དོན་ལ་གནས་

པའི་རྒྱལ་ཁབ་ཚོའི་ཚོགས་འདུ་དང་འབེལ་བའི་འགོ་གོན་གི་འགན་འཁུར་དགོས་ཤིང་

། དོན་ཚན་འདིའི་ནང་གསེས་གསུམ་པའི་ནང་དོན་ལྟར་མཉམ་འབེལ་རྒྱལ་ཚོགས་ངོས་

ནས་སི་ཞུ་ལས་བྱེད་བསོ་བཞག་བྱས་རིགས་དང་དགོས་ངེས་མཐུན་རྐེན་སྦར་རིགས་ལྟ་

བུའི་འགོ་སོང་གུན་གསབ་ཀི་འགན་འཁུར་དགོས།

དོན་ཚན་བཅུ་དགུ་པ།

ཀ༽ གོས་དོན་ལ་གནས་པའི་རྒྱལ་ཁབ་རྣམས་ཀིས་ཁིམས་ཡིག་གི་དགོངས་དོན་ལྟར་

ཐག་གཅོད་བྱུང་རེས་ཀི་ལོ་གཅིག་གི་ནང་ཚུན་ལ་འབེལ་ཡོད་རྒྱལ་ཁབ་སོ་སོས་ཁིམས་

ཡིག་འདིའི་ནང་དོན་བཞིན་ལས་དོན་ལ་ཤུགས་སྣོན་ཡོང་ཐབས་ཅི་དགེ་བྱས་པའི་སྙན་ཐོ་

ཁག་མཉམ་འབེལ་རྒྱལ་ཚོགས་སྤི་ཁྱབ་དྲུང་ཆེ་བརྒྱུད་ལྷན་ཚོགས་ལ་འབུལ་དགོས་ཤིང་

། རེས་སོར་ལོ་བཞི་རེའི་མཚམས་སུ་བྱེད་ཐབས་གསར་པ་ཅི་ཞིག་ལག་བསྟར་བྱས་སོར་

16

སོགས་ཁ་སྣོན་གི་སྙན་ཐོ་རིམ་པར་འབུལ་དགོས། དེ་བཞིན་ལྷན་ཚོགས་ངོས་ནས་སྙན་ཐོ་

དེ་རིགས་འབུལ་དགོས་བའི་རེ་སྐུལ་ནམ་ཞུས་ལ་འབུལ་ཐབས་བྱ་དགོས།

ཁ༽ མཉམ་འབེལ་རྒྱལ་ཚོགས་སྤི་ཁྱབ་དྲུང་ཆེ་མཆོག་གིས་སྙན་ཐོ་དེ་རིགས་གོས་དོན་ལ་

གནས་པའི་རྒྱལ་ཁབ་ཚང་མར་བརྒྱུད་སྤོད་བྱ་དགོས།

ག༽ ལྷན་ཚོགས་ངོས་ནས་སྙན་ཐོ་རེ་རེ་བཞིན་རྟོག་ཞིབ་ཀིས། བབས་བསྟུན་གནང་

ཕོགས་བསམ་ཚུལ་ཡོད་རིགས་ལ་བསམ་ཚུལ་འཁོད་དེ་འབེལ་ཡོད་གོས་དོན་ལ་གནས་

པའི་རྒྱལ་ཁབ་གང་དེར་འབུལ་རྒྱུ་དང་། འབེལ་ཡོད་གོས་དོན་ལ་གནས་པའི་རྒྱལ་ཁབ་

དེས་ཐུགས་སྣང་གིས་དུས་བསྟུན་ལན་འདེབས་གནང་འོས་གནང་དགོས།

ང༽ ལྷན་ཚོགས་དེས་རང་ཉིད་ཀི་དབང་ཚད་ཐོག་ནས་དོན་ཚན་འདིའི་ནང་གསེས་

གསུམ་པའི་དགོངས་དོན་ལྟར་བསམ་ཚུལ་ཐག་གཅོད་ཡོང་རྒྱུ་དང་ཆབས་ཅིག འབེལ་

ཡོད་གོས་དོན་ལ་གནས་པའི་རྒྱལ་ཁབ་གང་དེས་ཐུགས་སྣང་གིས་ལན་འདེབས་འགེལ་

བརོད་བྱས་རིགས་དོན་ཚན་ཉེར་བཞི་པའི་དགོངས་དོན་ལྟར་ལོ་འཁོར་སྙན་ཐོའི་ནང་

འཁོད་རྒྱུ། འབེལ་ཡོད་གོས་དོན་ལ་གནས་པའི་རྒྱལ་ཁབ་གང་དེས་ཐུགས་རེ་གནང་ཚེ།

དོན་ཚན་འདིའི་ནང་གསེས་དང་པོའི་དགོངས་དོན་ལྟར་ཕུལ་བའི་སྙན་ཐོའི་ངོ་བཤུས་ཀང་

ལོ་འཁོར་སྙན་ཐོའི་ནང་འཁོད་རྒྱུ་ཡིན།

དོན་ཚན་ཉི་ཤུ་པ།

ཀ༽ གོས་དོན་ལ་གནས་པའི་རྒྱལ་ཁབ་ཅིག་གི་མངའ་ཁུལ་དུ། མནར་གཅོད་ཀི་སྦོར་བ་

དངོས་རྩོམ་པའི་གནས་ཚུལ་ཁུངས་ལྡན་ལྷན་ཚོགས་ལ་འབྱོར་སོན་བྱུང་ཚེ། ལྷན་ཚོགས་

ཀིས་གནས་ཚུལ་དེར་ཞིབ་འཇུག་བྱ་བར་གཞོགས་འདེགས་གནད་སྨིན་ཡོང་ཆེད། འབེལ་

ཡོད་གོས་དོན་ལ་གནས་པའི་རྒྱལ་ཁབ་གང་དེ་སོང་འགུགས་གནང་རྒྱུ་དང་། འབེལ་ཡོད་

རྒྱལ་ཁབ་དེས་གནས་ཚུལ་དངོས་ལ་རྟོག་ཞིབ་བྱས་པའི་གྲུབ་དོན་ཡར་ཞུ་བྱ་རྒྱུ།

ཁ༽ འབེལ་ཡོད་གོས་དོན་ལ་གནས་པའི་རྒྱལ་ཁབ་དེས་རྟོག་ཞིབ་ཀི་གྲུབ་དོན་དང་། དེ་

17

འབེལ་གནས་ཚུལ་ཅི་ཡོད་ཀི་ཡར་ཞུར་གཞིགས་ཏེ། དེ་དོན་ཁུངས་ལྡན་ཡིན་པའི་ར་སྤོད་

བྱུང་ཚེ། ལྷན་ཚོགས་ཀིས་ཚོགས་མི་གཅིག་གམ་གཅིག་ལས་མང་བར་གསང་ཐབས་ཀི་

འདྲི་རྩད་ཆོག་པའི་འགན་དབང་སྤད་དེ། སྙན་ཐོ་འཕྲལ་མར་གོང་འབུལ་ཡོང་བ་ཞུ་རྒྱུ།

ག༽ དོན་ཚན་འདིའི་ནང་གསེས་གཉིས་པའི་འབྲུ་དོན་ལྟར་འདྲི་རྩད་བྱ་དགོས་བྱུང་ཚེ།

འབེལ་ཡོད་གོས་དོན་ལ་གནས་པའི་རྒྱལ་ཁབ་གང་དེར་གཞོགས་འདེགས་ཡོང་བའི་

འབོད་སྐུལ་ཞུ་རྒྱུ་དང་། འབེལ་ཡོད་རྒྱལ་ཁབ་ཀིས་མོས་མཐུན་བྱུང་ཚེ། ས་གནས་ས་ཐོག་

ལ་ཆེད་བསྐོད་ཀིས་འདྲི་རྩད་གནང་རྒྱུ།

ང༽ དོན་ཚན་འདིའི་ནང་གསེས་གཉིས་པའི་འབྲུ་དོན་ལྟར། ཚོགས་མི་ཚོའི་ཡར་ཞུའམ།

ཡང་ན། ཚོགས་མི་ཚོའི་རེད་དོན་ལ་ཞིབ་འཇུག་བྱས་རེས། ཚོགས་ཆུང་གིས་དེ་ལྟའི་རེད་

དོན་ལྷན་བབས་བསྟུན་གིས་འགེལ་བརོད་དམ་དགོངས་འཆར་གང་ཡོད་འབེལ་ཡོད་རྒྱལ་

ཁབ་ལ་གཏོང་རྒྱུ།

ཅ༽ དོན་ཚན་འདིའི་ནང་གསེས་དང་པོ་ནས་བཞི་པ་དབར་གསལ་པའི་ལྷན་ཚོགས་

ཀི་ཐག་གཅོད་བྱ་རིམ་ཚང་མ་གསང་རྒྱ་ཡིན་ཞིང་། དེའི་ཐད་འབེལ་ཡོད་རྒྱལ་ཁབ་ཀི་

གཞོགས་འདེགས་འཐོབ་ཐབས་བྱ་རྒྱུ། ནང་གསེས་གཉིས་པའི་འབྲུ་དོན་ལྟར་འདྲི་རྩད་

ཀིས་ཐག་གཅོད་བྱ་རིམ་ཡོངས་སུ་གྲུབ་རེས། ལྷན་ཚོགས་ཀིས་དོན་ཚན་ཉེར་བཞི་པའི་

དགོངས་དོན་བཞིན་འབེལ་ཡོད་གོས་དོན་ལ་གནས་པའི་རྒྱལ་ཁབ་ལ་གོ་བསྡུར་གིས།

ཐག་གཅོད་བྱ་རིམ་གི་གྲུབ་དོན་གནད་བསྡུས་ལོ་འཁོར་སྙན་ཐོའི་ནང་འདོན་རྒྱུ།

དོན་ཚན་ཉེར་གཅིག་པ།

ཀ༽ གོས་དོན་ལ་གནས་པའི་རྒྱལ་ཁབ་ཅིག་གིས་ཁིམས་ཡིག་འདིའི་འབྲུ་དོན་ཇི་བཞིན་

འགན་འཁུར་དོན་འཁྱོལ་མེད་གནས་ཀི་ཡར་ཞུར། ལྷན་ཚོགས་ཀིས་ངོས་བཞེས་དང་

ཐུགས་ཞིབ་གནང་བའི་ཁིམས་དབང་ལ། དོན་ཚན་འདིའི་དགོངས་དོན་ལྟར། ཁིམས་

ཡིག་འདིའི་གོས་དོན་ལ་གནས་པའི་རྒྱལ་ཁབ་གང་རུང་གིས་ངོས་འཛིན་ཡོད་པའི་གསལ་

བསྒྲགས་ནམ་ཡིན་རུང་སེལ་ཆོག གནས་ཚུལ་གོང་འབུལ་ཞུ་མཁན་གོས་དོན་ལ་གནས་

18

པའི་རྒྱལ་ཁབ་གང་དེ། ལྷན་ཚོགས་ཀི་ཁིམས་དབང་ལ་ཆ་འཇོག་ཡོད་པའི་གསལ་

བསྒྲགས་སེལ་མོང་མཁན་ཞིག་ཡིན་ཚེ། ད་གཟོད་དོན་ཚན་འདིའི་ནང་གཏན་ལ་ཕབ་

པའི་ཐག་གཅོད་བྱ་རིམ་བཞིན། དེ་ལྟའི་གནས་ཚུལ་ལ་ངོས་བཞེས་དང་ཐུགས་ཞིབ་བྱ་རྒྱུ།

གལ་ཏེ་གོས་དོན་ལ་གནས་པའི་རྒྱལ་ཁབ་ཅིག་གིས་གསལ་བསྒྲགས་དེ་ལྟ་བུ་ཞིག་སེལ་

མོང་མེད་ཚེ། ལྷན་ཚོགས་ངོས་ནས་དོན་ཚན་འདིའི་འབྲུ་དོན་ལྟར་གནས་ཚུལ་ཐག་གཅོད་

གང་ཡང་བྱ་རྒྱུ་མིན། དོན་ཚན་འདིའི་འབྲུ་དོན་ལྟར་ངོས་བཞེས་ཐོབ་པའི་གནས་ཚུལ་

རིགས་གཤམ་གསལ་ཐག་གཅོད་བྱ་རིམ་བཞིན་ཐག་གཅོད་བྱ་རྒྱུ།

༡). གལ་ཏེ་གོས་དོན་ལ་གནས་པའི་རྒྱལ་ཁབ་ཅིག་གིས་གོས་དོན་ལ་གནས་པའི་རྒྱལ་

ཁབ་གཞན་གང་རུང་ཞིག་ཁིམས་ཡིག་འདིའི་འབྲུ་དོན་དང་འགལ་བའི་དོ་སྣང་བྱུང་ཚེ།

འབེལ་ཡོད་རྒྱལ་ཁབ་ལ་དེ་དོན་ཡིག་ཐོག་ནས་གསལ་འདེབས་བྱ་རྒྱུ། གནས་ཚུལ་འབྱོར་

བའི་ཟླ་བ་གསུམ་གི་ནང་ཚུན་དུ། གནས་ཚུལ་འབྱོར་ཡུལ་རྒྱལ་ཁབ་ཀིས་གནས་ཚུལ་

ཡར་ཞུ་བྱེད་མཁན་རྒྱལ་ཁབ་ལ་གསལ་བཤད་བྱེད་པའམ། ཡང་ན། གནད་དོན་ཇི་བཞིན་

ངེས་འདྲོངས་ཡོང་ཆེད་ཡིག་ཐོག་ནས་གསལ་བཤད་ཞུ་རྒྱུ་དང་། གསལ་བཤད་དེའི་ནང་

རྒྱལ་ཁབ་སོ་སོའི་ནང་ཁུལ་དུ་ཐག་གཅོད་བྱ་རིམ་ཅི་ཡོད་དང་། ལེགས་བཅོས་ཡོང་ཐབས་

ཅི་དགེ་གནང་སོར་ཞིབ་རྒྱས་རན་པོར་འགོད་དགོས།

༢). གནས་ཚུལ་ཐོག་མར་འབྱོར་ཡུལ་རྒྱལ་ཁབ་དེར་གནས་ཚུལ་འབྱོར་སོན་བྱུང་སྟེ་ཟླ་

བ་དྲུག་གི་ནང་ཚུན་དུ། འབེལ་ཡོད་གོས་དོན་ལ་གནས་པའི་རྒྱལ་ཁབ་གཉིས་ནས་གནད་

དོན་ཐག་གཅོད་འདོད་བོ་ཚིམས་པ་མ་བྱུང་ཚེ། འབེལ་ཡོད་རྒྱལ་ཁབ་དེ་གཉིས་གང་རུང་

གིས་ལྷན་ཚོགས་དང་འབེལ་ཡོད་རྒྱལ་ཁབ་གཞན་དེར་བར་སྦོར་ཕུལ་ནས། གནད་དོན་

ཐག་གཅོད་སོར་ལྷན་ཚོགས་ལ་དགོངས་སོར་ཞུ་བའི་ཐོབ་ཐང་ཡོད།

༣). ལྷན་ཚོགས་ངོས་ནས་གནད་དོན་ཐག་གཅོད་ཡོང་བར་རྒྱལ་ཁབ་སོ་སོས་ལེགས་

བཅོས་བྱེད་ཐབས་ཅི་ཡོད་སྤད་ཟིན་པར་ངེས་གཏན་བྱུང་རེས། ད་གཟོད་སྤི་ཡོངས་ནས་

ངོས་འཛིན་ཡོད་པའི་རྒྱལ་སྤིའི་ཁིམས་ལུགས་ལྟར་གནད་དོན་ཐག་གཅོད་བྱ་རྒྱུ། འདི་ནི་

ལེགས་བཅོས་ཀི་བྱ་བ་དོན་མེད་འགོར་འགངས་བྱེད་པའམ། ཡང་ན། ཁིམས་ཡིག་འདི་

19

རོག་རོལ་བཏང་བའི་ཉེར་ལེན་གིས་གནོད་འཚེ་ཕོག་མི་དེའི་དཀའ་ངལ་སེལ་ཐབས་མི་

བྱེད་པ་ལྟ་བུའི་གནས་སབས་སུ་སྤོད་རྒྱུའི་ཁིམས་སོལ་ཞིག་མིན།

༤). དོན་ཚན་འདིའི་འབྲུ་དོན་ལྟར་གནས་ཚུལ་ལ་ཞིབ་འཇུག་བྱེད་སབས། ལྷན་ཚོགས་

ཀིས་བཞུགས་མོལ་ཚོགས་འདུ་བསང་རྒྱུ།

༥). ནང་གསེས་ཚན་པ་གསུམ་པའི་འབྲུ་དོན་ལྟར་ལྷན་ཚོགས་ངོས་ནས་འབེལ་ཡོད་གོས་

དོན་ལ་གནས་པའི་རྒྱལ་ཁབ་སོ་སོར་འོས་འཚམ་གི་ལས་ཁུངས་བཙུགས་ཏེ། ཁིམས་

ཡིག་འདིའི་ནང་འཁོད་འགན་འཁུར་ལ་བརྩི་འཇོག་གིས་འཆམ་མཐུན་ངང་གནད་དོན་

སེལ་ཐབས་གང་ཡོང་བྱ་རྒྱུ། འདིའི་ཆེད་ལྷན་ཚོགས་ཀིས་དུས་བསྟུན་འདུམ་འགིག་

ཚོགས་ཆུང་ཞིག་ཆེད་འཛུགས་བྱ་རྒྱུ།

༦). དོན་ཚན་འདིའི་ནང་གསལ་གནད་དོན་ཅི་འདྲ་ཞིག་ཡིན་ཡང་། ནང་གསེས་ཚན་པ་

གཉིས་པའི་འབྲུ་དོན་ལྟར་ལྷན་ཚོགས་ཀིས་འབེལ་ཡོད་གོས་དོན་ལ་གནས་པའི་རྒྱལ་ཁབ་

རྣམས་བསངས་ཏེ། གནད་དོན་དང་འབེལ་བའི་གནས་ཚུལ་མཁོ་སྤོད་བྱ་འཇུག་རྒྱུ།

༧). ནང་གསེས་ཚན་པ་གཉིས་པའི་འབྲུ་དོན་ལྟར། ལྷན་ཚོགས་ཀིས་གནད་དོན་ངོས་

བཞེས་གནང་སབས། འབེལ་ཡོད་གོས་དོན་ལ་གནས་པའི་རྒྱལ་ཁབ་དེར་ངོ་ཚབ་བྱེད་

པའི་ཐོབ་ཐང་དང་། ཡིག་ངག་གང་རུང་ཐོག་གནས་ཚུལ་འབུལ་ལམ་ཞུ་བའི་ཐོབ་ཐང་ཡོད།

༨). ནང་གསེས་ཚན་པ་གཉིས་པའི་འབྲུ་དོན་ལྟར་བར་སྦོར་འབྱོར་རེས་ཟླ་བཅུ་གཉིས་ཀི་

ནང་ཚུན་དུ་ལྷན་ཚོགས་ཀིས་སྙན་ཐོ་འདོན་འབུལ་ཞུ་དགོས།

༩). ནང་གསེས་ཚན་པ་ལྔ་པའི་འབྲུ་དོན་ལྟར་གནད་དོན་ཐག་གཅོད་ཐབས་བྱུང་ཚེ། ལྷན་

ཚོགས་ཀིས་དངོས་འབེལ་གནས་ཚུལ་དང་ཐག་གཅོད་བྱུང་རིམ་གསལ་བཤད་ཀི་སྙན་ཐོ་

བསྡུས་པ་ཞིག་འདོན་རྒྱུ།

༡༠). ནང་གསེས་ཚན་པ་ལྔ་པའི་འབི་དོན་ལྟར་གནད་དོན་ཐག་གཅོད་མ་བྱུང་ཚེ། འབེལ་

ཡོད་གོས་དོན་ལ་གནས་པའི་རྒྱལ་ཁབ་ཀིས་ཡིག་ངག་གཉིས་ཐོག་ནས་ཕུལ་བའི་གནས་

20

ཚུལ་ལྷན་སྦར་གིས། དངོས་འབེལ་གནས་ཚུལ་གསལ་བཤད་ཀི་སྙན་ཐོ་བསྡུས་པ་ཞིག་

འདོན་རྒྱུ། གནད་དོན་གང་འདྲ་ཞིག་ཡིན་ཡང་དེ་འབེལ་གི་སྙན་ཐོ་འབེལ་ཡོད་གོས་དོན་

ལ་གནས་པའི་རྒྱལ་ཁབ་ལ་འབུལ་རྒྱུ།

ཁ༽ དོན་ཚན་འདིའི་ནང་གསེས་དང་པོའི་དགོངས་དོན་འོག་ཁིམས་ཡིག་འདིའི་གོས་

དོན་ལ་གནས་པའི་རྒྱལ་ཁབ་ལྔས་གསལ་བསྒྲགས་སེལ་ཚེ། དོན་ཚན་འདིའི་འབྲུ་དོན་

རྣམས་ལག་བསྟར་བྱ་རྒྱུ། དེ་ལྟའི་གསལ་བསྒྲགས་རིགས་གོས་དོན་ལ་གནས་པའི་རྒྱལ་

ཁབ་ཚོས་མཉམ་འབེལ་རྒྱལ་ཚོགས་སྤི་ཁྱབ་དྲུང་ཆེ་དང་ལྷན་དུ་འབུལ་འཇོག་བྱ་རྒྱུ་དང་

། མཉམ་འབེལ་རྒྱལ་ཚོགས་སྤི་ཁྱབ་དྲུང་ཆེས་གསལ་བསྒྲགས་དེའི་ངོ་བཤུས་རེ་གོས་

དོན་ལ་གནས་པའི་རྒྱལ་ཁབ་གཞན་དག་ལ་འབུལ་རྒྱུ། མཉམ་འབེལ་རྒྱལ་ཚོགས་སྤི་ཁྱབ་

དྲུང་ཆེ་ལ་དགོངས་སོར་ཞུས་ཏེ་ནམ་ཡིན་ཡང་གསལ་བསྒྲགས་རིགས་ཕིར་འཐེན་བྱ་ཆོག

འདི་ལྟར་གསལ་བསྒྲགས་ཕིར་འཐེན་བྱེད་པ་དེས་དོན་ཚན་འདིའི་དགོངས་དོན་ལྟར་ཁྱབ་

སེལ་ཟིན་པའི་གནས་ཚུལ་གི་ནང་དོན་ངོས་འཛིན་ལ་དོ་ཕོགས་མི་འབྱུང་། མཉམ་འབེལ་

རྒྱལ་ཚོགས་སྤི་ཁྱབ་དྲུང་ཆེས་གསལ་བསྒྲགས་ཕིར་འཐེན་གི་དགོངས་སོར་ཞུས་རིགས་

ལ་ངོས་བཞེས་གནང་རེས། འབེལ་ཡོད་གོས་དོན་ལ་གནས་པའི་རྒྱལ་ཁབ་དེས་གསལ་

བསྒྲགས་གསར་པ་ཞིག་མ་སེལ་ཚེ། དོན་ཚན་འདིའི་འབྲུ་དོན་ལྟར་གོས་དོན་ལ་གནས་

པའི་རྒྱལ་ཁབ་སུ་འདྲ་ཞིག་གིས་དེ་འབེལ་གི་གནས་ཚུལ་འབུལ་བར་ངོས་བཞེས་གནང་

རྒྱུ་མིན།

དོན་ཚན་ཉེར་གཉིས་པ།

ཀ༽ ཁིམས་ཡིག་འདིའི་གོས་དོན་ལ་གནས་པའི་རྒྱལ་ཁབ་ཅིག་གིས། དོན་ཚན་འདིའི་

དགོངས་དོན་འོག ཁིམས་ཡིག་འདིའི་ནང་དོན་ཁས་ལེན་བྱེད་མཁན་གོས་དོན་ལ་གནས་

པའི་རྒྱལ་ཁབ་ཅིག་གིས་ཁིམས་དོན་རོག་རོལ་བཏང་བའི་ཉེར་ལེན་གིས་གནོད་འཚེ་ཕོག་

ཡུལ་ལམ། ཡང་ན། གནོད་འཚེ་ཕོག་ཡུལ་གི་ཚབ་བྱས་ཏེ་ཕུལ་བའི་གནས་ཚུལ་ལ་ངོས་

བཞེས་དང་ཐུགས་ཞིབ་གནང་བའི་ལྷན་ཚོགས་ཀི་ཁིམས་དབང་ལ་ངོས་འཛིན་ཡོད་པའི་

གསལ་བསྒྲགས་ནམ་ཡིན་རུང་སེལ་ཆོག དེ་ལྟའི་གསལ་བསྒྲགས་སེལ་མོང་མེད་མཁན་

21

གོས་དོན་ལ་གནས་པའི་རྒྱལ་ཁབ་ཅིག་གི་གནས་ཚུལ་ལ་ལྷན་ཚོགས་ཀིས་ངོས་བཞེས་

གནང་རྒྱུ་མིན།

ཁ༽ ཡོང་ཁུངས་ཁ་མི་གསལ་བའམ། འདི་ལྟའི་གནས་ཚུལ་འབུལ་བའི་ཐོབ་ཐང་ལ་གནོད་

གཞི་དང་། དེ་བཞིན་ཁིམས་ཡིག་འདིའི་ནང་དོན་དང་འགལ་བའི་གནས་ཚུལ་རིགས། དོན་

ཚན་འདིའི་འབྲུ་དོན་ལྟར། ལྷན་ཚོོགས་ཀིས་ངོས་འཛིན་བྱ་རྒྱུ་མིན།

ག༽ ནང་གསེས་ཚན་པ་གཉིས་པའི་འབྲུ་དོན་ལྟར། ལྷན་ཚོགས་ཀིས་དོན་ཚན་འདིའི་འབྲུ་

དོན་བཞིན་ཕུལ་འབྱོར་བྱུང་བའི་གནས་ཚུལ་རིགས་གསལ་འདོན་གིས། ནང་གསེས་ཚན་

པ་དང་པོའི་འབྲུ་དོན་བཞིན་གསལ་བསྒྲགས་བྱེད་མཁན་ཁིམས་ཡིག་འདིའི་གོས་དོན་ལ་

གནས་པའི་རྒྱལ་ཁབ་དང་། ཁིམས་ཡིག་འདིའི་ནང་དོན་གང་རུང་ཞིག་རོག་རོལ་གཏོང་

བཞིན་པར་དོགས་གཞི་ཡོད་པའི་རྒྱལ་ཁབ་ཀིས་ཐུགས་སྣང་ཡོང་ཐབས་བྱ་རྒྱུ། ཟླ་བ་དྲུག་

གི་ནང་ཚུལ་དུ། གནས་ཚུལ་བཀོད་ཁྱབ་འབྱོར་བའི་རྒྱལ་ཁབ་དེས། ལྷན་ཚོགས་སུ་ཡིག་

ཐོག་ནས་གནད་དོན་འགེལ་བརོད་གསལ་བཤད་གནང་རྒྱུ་དང་། ལེགས་བཅོས་གནང་

འོས་གནང་རིགས་ཡོད་ཚེ་དེ་དོན་བཞིན་འབུལ་རྒྱུ།

ང༽ མི་སེར་གིས་ཕུལ་བ་དང་། མི་སེར་གི་ཚབ་བྱས་ཏེ་ཕུལ་བ། ཡང་ན། འབེལ་ཡོད་

གོས་དོན་ལ་གནས་པའི་རྒྱལ་ཁབ་ཀིས་ཕུལ་བ་སོགས་ཀི་གནས་ཚུལ་ཚང་མར་གཞིགས་

ཏེ། ལྷན་ཚོགས་ཀིས་དོན་ཚན་འདིའི་འབྲུ་དོན་བཞིན་ཕུལ་འབྱོར་བྱུང་བའི་གནས་ཚུལ་

རིགས་ལ་ཐུགས་ཞིབ་གནང་རྒྱུ།

ཅ༽ གཤམ་གི་དོན་གནད་གཉིས་ཐད་ངེས་གཏན་མ་བྱུང་བར། དོན་ཚན་འདིའི་འབྲུ་དོན་

ལྟར་མི་སེར་གིས་ཕུལ་བའི་གནས་ཚུལ་རིགས་ལྷ་ཚོགས་ཀིས་ངོས་བཞེས་གནང་རྒྱུ་

མིན། ༡). གནད་དོན་གཅིག་ལ་དེ་སྔ་རྒྱལ་སྤིའི་ཐག་གཅོད་བྱ་ཐབས་ཀི་ཞིབ་འཇུག་བྱས་

ཟིན་པའམ། ཡང་ན། ཐག་གཅོད་བྱ་ཐབས་ཞིབ་འཇུག་བྱེད་བཞིན་པ་མ་ཡིན་པ་དགོས་རྒྱུ།

༢). མི་སེར་ངོས་ནས་གནད་དོན་ཐག་གཅོད་ཡོང་བར་རྒྱལ་ཁབ་སོ་སོས་ལེགས་བཅོས་

བྱེད་ཐབས་ཅི་ཡོད་སྤད་ཟིན་པ་དགོས་རྒྱུ། འདི་ནི་ལེགས་བཅོས་ཀི་བྱ་བ་དོན་མེད་འགོར་

22

འགངས་བྱེད་པའམ། ཡང་ན། ཁིམས་ཡིག་འདི་རོག་རོལ་བཏང་བའི་ཉེར་ལེན་གིས་

གནོད་འཚེ་ཕོག་མིའི་དཀའ་ངལ་སེལ་ཐབས་མི་བྱེད་པ་ལྟ་བུའི་གནས་སབས་སུ་སྤོད་

རྒྱུའི་ཁིམས་སོལ་ཞིག་མིན།

ཆ༽ དོན་ཚན་འདིའི་འབྲུ་དོན་ལྟར་གནས་ཚུལ་ལ་ཞིབ་འཇུག་བྱེད་སབས། ལྷན་ཚོགས་

ཀིས་བཞུགས་མོལ་ཚོགས་འདུ་བསང་རྒྱུ།

ཇ༽ ལྷན་ཚོགས་ཀི་དགོངས་ཚུལ་རྣམས་འབེལ་ཡོད་གོས་དོན་ལ་གནས་པའི་རྒྱལ་ཁབ་

དང་མི་སེར་ལ་སོ་སོར་འབུལ་རྒྱུ།

ཉ༽ དོན་ཚན་འདིའི་ནང་གསེས་དང་པོའི་དགོངས་དོན་འོག་ཁིམས་ཡིག་འདིའི་གོས་

དོན་ལ་གནས་པའི་རྒྱལ་ཁབ་ལྔས་གསལ་བསྒྲགས་སེལ་ཚེ། དོན་ཚན་འདིའི་འབྲུ་དོན་

རྣམས་ལག་བསྟར་བྱ་རྒྱུ། དེ་ལྟའི་གསལ་བསྒྲགས་རིགས་གོས་དོན་ལ་གནས་པའི་རྒྱལ་

ཁབ་ཚོས་མཉམ་འབེལ་རྒྱལ་ཚོགས་སྤི་ཁྱབ་དྲུང་ཆེ་དང་ལྷན་དུ་འབུལ་འཇོག་བྱ་རྒྱུ་དང་

། མཉམ་འབེལ་རྒྱལ་ཚོགས་སྤི་ཁྱབ་དྲུང་ཆེས་གསལ་བསྒྲགས་དེའི་ངོ་བཤུས་རེ་གོས་

དོན་ལ་གནས་པའི་རྒྱལ་ཁབ་གཞན་དག་ལ་འབུལ་རྒྱུ། མཉམ་འབེལ་རྒྱལ་ཚོགས་སྤི་ཁྱབ་

དྲུང་ཆེ་ལ་དགོངས་སོར་ཞུས་ཏེ་ནམ་ཡིན་ཡང་གསལ་བསྒྲགས་རིགས་ཕིར་འཐེན་བྱ་ཆོག

འདི་ལྟར་གསལ་བསྒྲགས་ཕིར་འཐེན་བྱེད་པ་དེས་དོན་ཚན་འདིའི་དགོངས་དོན་ལྟར་ཁྱབ་

སེལ་ཟིན་པའི་གནས་ཚུལ་གི་ནང་དོན་ངོས་འཛིན་ལ་དོ་ཕོགས་མི་འབྱུང་། མཉམ་འབེལ་

རྒྱལ་ཚོགས་སྤི་ཁྱབ་དྲུང་ཆེས་གསལ་བསྒྲགས་ཕིར་འཐེན་གི་དགོངས་སོར་ཞུས་རིགས་

ལ་ངོས་བཞེས་གནང་རེས། འབེལ་ཡོད་གོས་དོན་ལ་གནས་པའི་རྒྱལ་ཁབ་དེས་གསལ་

བསྒྲགས་གསར་པ་ཞིག་མ་སེལ་ཚེ། དོན་ཚན་འདིའི་འབྲུ་དོན་ལྟར་མི་སེར་ཅིག་གམ།

ཡང་ན། མི་སེར་ཅིག་གི་ཚབ་བྱས་ཏེ་ཕུལ་བའི་གནས་ཚུལ་རིགས་ལ་ངོས་བཞེས་གནང་

རྒྱུ་མིན།

དོན་ཚན་ཉེར་གསུམ་པ།

མཉམ་འབེལ་རྒྱལ་ཚོགས་ཀི་དམིགས་བསལ་ཐོབ་ཐང་དང་ཡུལ་ཁིམས་ཟོལ་ཡང་གི་

23

ཁིམས་ཡིག་ནང་གསལ་བཞིན། དོན་ཚན་ཉེར་གཅིག་པའི་ནང་གསེས་དང་པོའི་ཚན་པ་

ལྔ་པའི་དགོངས་དོན་ལྟར་བསོས་པའི་འཕྲལ་སེལ་འདུམ་འགིག་ཚོགས་ཆུང་གི་ཚོགས་མི་

དང།ལྷན་ཚོགས་ཀི་ཚོགས་མི་རྣམས་ཀིས་མཉམ་འབེལ་རྒྱལ་ཚོགས་ཀི་མངགས་འགན་

སྒྲུབ་སབས། དགོས་ངེས་མཐུན་རྐེན་དང་། དམིགས་བསལ་ཐོབ་ཐང་། ཡུལ་ཁིམས་ཟོལ་

ཡང་བཅས་ཀི་ཐོབ་དབང་ཡོད།

དོན་ཚན་ཉེར་བཞི་པ།

ལྷན་ཚོགས་ཀིས་ཁིམས་ཡིག་འདིའི་འབྲུ་དོན་ལྟར་བྱེད་སོ་སེལ་བའི་ལོ་འཁོར་སྙན་ཐོ།

གོས་དོན་ལ་གནས་པའི་རྒྱལ་ཁབ་དང་མཉམ་འབེལ་རྒྱལ་ཚོགས་སྤི་ཁྱབ་ཚོགས་ཆེན་ལ་

འབུལ་དགོས།

ལེའུ་གསུམ་པ།

དོན་ཚན་ཉེར་ལྔ།

ཀ༽ ཁིམས་ཡིག་འདིར་རྒྱལ་ཁབ་ཚང་མས་ས་རྟགས་འགོད་ཆོག

ཁ༽ ཁིམས་ཡིག་འདིར་གོས་མོས་ཡོང་བར། མཉམ་འབེལ་རྒྱལ་ཚོགས་སྤི་ཁྱབ་དྲུང་ཆེར་

གོས་མོས་ཡིག་ཆ་འབུལ་དགོས།

དོན་ཚན་ཉེར་དྲུག་པ།

ཁིམས་ཡིག་འདིར་རྒྱལ་ཁབ་ཚང་མས་མོས་མཐུན་བྱ་ཆོག མཉམ་འབེལ་རྒྱལ་ཚོགས་སྤི་

ཁྱབ་དྲུང་ཆེར་མོས་མཐུན་ཡིག་ཆ་ཕུལ་བ་བརྒྱུད་མོས་མཐུན་དོན་སྨིན་ཡོང་རྒྱུ།

དོན་ཚན་ཉེར་བདུན་པ།

ཀ༽ མཉམ་འབེལ་རྒྱལ་ཚོགས་སྤི་ཁྱབ་དྲུང་ཆེར་གོས་མོས་སམ་མོས་མཐུན་ཡིག་ཆ་ཉི་

ཤུ་པ་ཕུལ་ཏེ། ཉིན་གངས་སུམ་ཅུ་ཐམ་པ་འཁོར་རེས། ཁིམས་ཡིག་འདི་ལག་བསྟར་བྱ་རྒྱུ།

24

ཁ༽ གོས་མོས་སམ་མོས་མཐུན་བྱེད་མཁན་རྒྱལ་ཁབ་རྣམས་ནས། རྒྱལ་ཁབ་སོ་སོས་

གོས་མོས་སམ་མོས་མཐུན་གི་ཡིག་ཆ་ཉི་ཤུ་པ་ཕུལ་ཏེ། ཉིན་གངས་སུམ་ཅུ་ཐམ་པ་འཁོར་

རེས། ཁིམས་ཡིག་འདི་ལག་བསྟར་བྱ་རྒྱུ།

དོན་ཚན་ཉེར་བརྒྱད་པ།

ཀ༽ རྒྱལ་ཁབ་སོ་སོས་ཁིམས་ཡིག་འདིར་གོས་མོས་བྱེད་པའམ། ཡང་ན། མོས་མཐུན་

བྱེད་པའི་ས་རྟོགས་འགོད་སབས། དོན་ཚན་ཉི་ཤུ་པའི་ནང་འཁོད་ལྷན་ཚོགས་ཀི་ཁིམས་

དབང་ལ་ངོས་འཛིན་མེད་པའི་གསལ་བསྒྲགས་སེལ་ཆོག

ཁ༽ དོན་ཚན་འདིའི་ནང་གསེས་དང་པོའི་འབྲུ་དོན་ལྟར་གོས་བསྒྲགས་བྱས་བའི་རྒྱལ་

ཁབ་ཚང་མས། ནམ་ཡིན་རུང་མཉམ་འབེལ་རྒྱལ་ཚོགས་སྤི་ཁྱབ་དྲུང་ཆེར་དགོངས་སོར་

ཞུས་ཏེ། གོས་བསྒྲགས་ཕིར་འཐེན་བྱ་ཆོག

དོན་ཚན་ཉེར་དགུ་པ།

ཀ༽ ཁིམས་ཡིག་འདིའི་གོས་དོན་ལ་གནས་པའི་རྒྱལ་ཁབ་སུ་ཡིན་རུང་། མཉམ་འབེལ་

རྒྱལ་ཚོགས་སྤི་ཁྱབ་དྲུང་ཆེར་ཁིམས་ཡིག་བསྐར་བཅོས་ཀི་གོས་འཆར་འབུལ་ཆོག དེར་

གཞིགས་ནས་སྤི་ཁྱབ་དྲུང་ཆེ་མཆོག་གིས་ཁིམས་ཡིག་བསྐར་བཅོས་ཀི་གོས་འཆར་དེ་

གོས་དོན་ལ་གནས་པའི་རྒྱལ་ཁབ་ཁག་ལ་འབུལ་རྒྱུ་དང་། གོས་འཆར་དེ་དོན་ལ་ཐུགས་

ཞིབ་སླད་ཚོགས་འདུ་བསོང་རྒྱུ་དང་འོས་བསྡུ་གནང་རྒྱུ་གང་འགབ་ཀི་བསམ་ཚུལ་སྤི་ཁྱབ་

དྲུང་ཆེར་འབུལ་འབྱོར་དགོས་པའི་རེ་སྐུལ་ཞུ་རྒྱུ། དེ་ལྟར་བཀོད་ཁྱབ་བཏང་ནས་ཟླ་བཞིའི་

ནང་ཚུན་དུ། གོས་དོན་ལ་གནས་པའི་རྒྱལ་ཁབ་གསུམ་ཆ་གཅིག་གིས་དེ་ལྟའི་ཚོགས་འདུ་

བསོང་རྒྱུར་མོས་མཐུན་བྱུང་ཚེ། སྤི་ཁྱབ་དྲུང་ཆེ་མཆོག་གིས་མཉམ་འབེལ་རྒྱལ་ཚོགས་

ཀི་གཙོ་སྐོང་འོག་ཚོགས་འདུ་བསོང་གཏན་འཁེལ་རྒྱུ་དང་། ཚོགས་ཐོག་ཏུ་འོས་འཕངས་

ཏེ་ངོ་ཡོད་གོས་དོན་ལ་གནས་པའི་རྒྱལ་ཁབ་རྣམས་མང་མོས་ཀིས་བསྐར་བཅོས་གནང་

གཏན་འཁེལ་རིགས་གང་འདྲ་ཞིག་ཡིན་ཡང། སྤི་ཁྱབ་དྲུང་ཆེ་ནས་གོས་དོན་ལ་གནས་

པའི་རྒྱལ་ཁབ་ཚང་མས་ངོས་བཞེས་ཡོང་སླད་བརྒྱུད་གཏོང་གནང་རྒྱུ།

25

ཁ༽ ཁིམས་ཡིག་འདིའི་གོས་དོན་ལ་གནས་པའི་རྒྱལ་ཁབ་གསུམ་ཆ་གཉིས་ཀིས་རྒྱལ་

ཁབ་སོ་སོའི་རྩ་ཁིམས་ཀི་དགོངས་དོན་བཞིན་ངོས་ལེན་ཡོད་ཚུལ་མཉམ་འབེལ་རྒྱལ་

ཚོགས་སྤི་ཁྱབ་དྲུང་ཆེར་ཕུལ་རེས། དོན་ཚན་འདིའི་ནང་གསེས་དང་པོའི་འབྲུ་དོན་ལྟར་

བསྐར་བཅོས་བྱུང་རིགས་ལག་བསྟར་བྱ་རྒྱུ།

ག༽ བསྐར་བཅོས་རིགས་ལག་བསྟར་བྱེད་རྒྱུ་ནི། དེར་ཁས་ལེན་བྱེད་མཁན་གོས་དོན་ལ་

གནས་པའི་རྒྱལ་ཁབ་དང་། ཁིམས་ཡིག་འདིའི་འབྲུ་དོན་བཞིན་འགན་ཡོད་གོས་དོན་ལ་

གནས་པའི་རྒྱལ་ཁབ་གཞན། དེ་བཞིན་རྒྱལ་ཁབ་དེ་དག་གིས་ངོས་ལེན་བྱས་པའི་བསྐར་

བཅོས་རིགས་སྔ་མ་གང་རུང་དང་འབེལ་ལྟོས་ཡོད་པ་ཞིག་ཡིན།

དོན་ཚན་སུམ་ཅུ་པ།

ཀ༽ ཁིམས་ཡིག་འདིའི་གོ་དོན་ཇི་བཞིན་འགེལ་སྟངས་ངམ། ཡང་ན། ཁིམས་ཡིག་འདི་

ཇི་བཞིན་ལག་བསྟར་བྱེད་སྟངས་ཐད། གོས་དོན་ལ་གནས་པའི་རྒྱལ་ཁབ་གཉིས་སམ་དེ་

ལས་མང་བའི་དབར་ཕན་ཚུན་མི་མཐུན་པའི་རྩོད་གེང་བྱུང་སྟེ། གོས་མོལ་གི་ལམ་ནས་

ཐག་གཅོད་ཡོང་དཀའི་གནས་སུ་གར་ཚེ། རྩོད་གེང་བྱེད་མཁན་རྒྱལ་ཁབ་གང་རུང་གཅིག་

གིས་གནད་དོན་འདི་དབར་འདུམ་གིས་ཐག་གཅོད་ཡོང་རེའི་ཞུ་སྐུལ་ཡི་གེ་འབུལ་དགོས་

ལ། དབར་འདུམ་གིས་ཐག་གཅོད་ཡོང་རེའི་ཞུ་སྐུལ་ཡི་གེ་ཕུལ་ཏེ་ཟླ་བ་དྲུག་གི་ནང་ཚུན་

དུ། རྒྱལ་ཁབ་དེ་དག་གིས་དབར་འདུམ་ལ་ངོས་ལེན་ཇི་བཞིན་བྱ་ཐབས་མ་བྱུང་ཚེ། རྒྱལ་

ཁབ་དེ་དག་གང་རུང་གཅིག་གིས་ཁིམས་ཁང་གིས་གཏན་འབེབས་བྱས་པའི་ཁིམས་ཡིག་

གི་འབྲུ་དོན་ལྟར། རྒྱལ་སྤིའི་ཁིམས་ཁང་དུ་རྩོད་གེང་དེ་དོན་འདུམ་འགིག་ཡོང་བར་ཞུ་

གཏུགས་བྱ་ཆོག

ཁ༽ རྒྱལ་ཁབ་སོ་སོས་ཁིམས་ཡིག་འདིར་མིང་རྟགས་འགོད་པའམ། ཡང་ན། མོས་

མཐུན་བྱེད་སབས་སུ་དོན་ཚན་འདིའི་ནང་གསེས་དང་པོའི་འབྲུ་དོན་ལ་ངོས་ལེན་མེད་པའི་

གསལ་བསྒྲགས་སེལ་ཆོག གོས་དོན་ལ་གནས་པའི་རྒྱལ་ཁབ་གང་རུང་ཞིག་གིས་འདི་

ལྟའི་གོས་བསྒྲགས་བྱས་ཚེ། གོས་དོན་ལ་གནས་པའི་རྒྱལ་ཁབ་གཞན་དག་གིས་དོན་ཚན་

26

འདིའི་ནས་གསེས་དང་པོའི་འབྲུ་དོན་དང་ལེན་བྱ་མི་དགོས།

ག༽ དོན་ཚན་འདིའི་ནང་གསེས་གཉིས་པའི་འབྲུ་དོན་ལྟར་གོས་བསྒྲགས་བྱེད་མཁན་

གོས་དོན་ལ་གནས་པའི་རྒྱལ་ཁབ་དེས། མཉམ་འབེལ་རྒྱལ་ཚོགས་སྤི་ཁྱབ་དྲུང་ཆེར་

དགོངས་སོར་ཞུས་ཏེ། རང་ཉིད་ཀིས་གོས་བསྒྲགས་བྱས་དོན་ནམ་ཡིན་ཡང་ཕིར་འཐེན་

བྱ་ཆོག

དོན་ཚན་སོ་གཅིག་པ།

ཀ༽ གོས་དོན་ལ་གནས་པའི་རྒྱལ་ཁབ་ཅིག་གིས་མཉམ་འབེལ་རྒྱལ་ཚོགས་སྤི་ཁྱབ་དྲུང་

ཆེར་ཡིག་ཐོག་ནས་ཁིམས་ཡིག་འདིར་ཆ་འཇོག་མེད་དོན་སྙན་སྒྲོན་ཞུ་ཆོག་ལ། དེར་སྤི་

ཁྱབ་དྲུང་ཆེའི་བར་ལན་གནང་སྟེ་ལོ་གཅིག་གི་རེས་སུ་ཆ་འཇོག་མེད་དོན་ལག་བསྟར་བྱ་

རྒྱུ།

ཁ༽ འདི་ལྟའི་ཆ་འཇོག་མེད་དོན་ལག་བསྟར་མ་བྱས་གོང་དུ། ཆ་འཇོག་མེད་དོན་དེར་

ཁིམས་ཡིག་འདིའི་གོས་དོན་ལ་གནས་པའི་རྒྱལ་ཁབ་ཀི་འགན་འཁི་ཆག་ཡང་གཏོང་བའི་

ནུས་པ་མེད་ལ། ལྷན་ཚོགས་ཀིས་ཐུགས་ཞིབ་གནང་མུས་ཀི་གནད་དོན་ཅི་རིགས་ལ་

གནོད་གཞིའི་ཐེ་གཏོགས་བྱ་དབང་མེད།

ག༽ གོས་དོན་ལ་གནས་པའི་རྒྱལ་ཁབ་ཅིག་གིས་ཆ་འཇོག་མེད་དོན་ལག་བསྟར་བྱས་

ཉིན་ནས། ལྷན་ཚོགས་ཀིས་རྒྱལ་ཁབ་དེ་དང་འབེལ་བའི་གནད་དོན་གསར་པ་གང་ལའང་

ཐེ་གཏོགས་བྱ་རྒྱུ་མིན།

དོན་ཚན་སོ་གཉིས་པ།

མཉམ་འབེལ་རྒྱལ་ཚོགས་སྤི་ཁྱབ་དྲུང་ཆེ་མཆོག་གིས་ཁིམས་ཡིག་འདིར་མིང་རྟགས་

འགོད་མཁན་དང་གོས་མོས་བྱེད་མཁན་མཉམ་འབེལ་རྒྱལ་ཚོགས་ཀི་ཚོགས་ཁུངས་རྒྱལ་

ཁབ་དང་རྒྱལ་ཁབ་གཞན་ཚང་མར། ༡). དོན་ཚན་ཉེར་ལྔ་པ་དང་ཉེར་དྲུག་པའི་འབྲུ་དོན་

ལྟར་མིང་རྟགས་བཀོད་པ་དང་། མོས་མཐུན་བྱུང་པ། གོས་མོས་བྱུང་པ། ༢). དོན་ཚན་

27

ཉེར་བདུན་པའི་འབྲུ་དོན་ལྟར་ལག་བསྟར་བྱེད་པའི་དུས་ཚེས་དང་། དོན་ཚན་ཉེར་དགུ་

པའི་འབྲུ་དོན་ལྟར་ཁིམས་ཡིག་བསྐར་བཅོས་རིགས་ལག་བསྟར་བྱེད་པའི་དུས་ཚེས། ༣).

དོན་ཚན་སོ་གཅིག་པའི་དགོངས་དོན་འོག་ཆ་འཇོག་མེད་དོན་བཅས་གསལ་བཤད་ཞུ་རྒྱུ།

དོན་ཚན་སོ་གསུམ་པ།

ཀ༽ ཁིམས་ཡིག་འདི་བཞིན་ཨ་རབ་སད་ཡིག་དང་། རྒྱ་ཡིག ཨིན་ཡིག ཧྥ་རན་སིའི་སད་

ཡིག། ཨུ་རུ་སུའི་སད་ཡིག སུ་པན་གི་སད་ཡིག་བཅས་ཀི་ཐོག་འདྲ་མཉམ་གི་ཚད་འཛིན་

ཡོད་པ་དེ། མཉམ་འབེལ་རྒྱལ་ཚོགས་སྤི་ཁྱབ་དྲུང་ཆེར་འབུལ་རྒྱུ།

ཁ༽ མཉམ་འབེལ་རྒྱལ་ཚོགས་སྤི་ཁྱབ་དྲུང་ཆེ་མཆོག་གིས་དག་ཐེར་དང་གཏན་འབེབས་

བྱུང་བའི་ཁིམས་ཡིག་འདིའི་ངོ་བཤུས་རྒྱལ་ཁབ་ཚང་མར་གཏོང་གནང་རྒྱུ།

28

རིགས་རུས་དབྱེ་འབྱེད་ཀི་རྣམ་པ་མཐའ་དག་འགོག་པའི་རྒྱལ་

སྤིའི་ཁིམས་ཡིག

ཕི་ལོ་༡༩༦༥ ཚེས་༢༡ ཉིན་རྒྱལ་སྤིའི་ཚོགས་ཆེན་གི་གོས་ཆོད་ཨང་༢༡༠༦ པའི་དོན་

ཚན་༢༠ པར་མོས་མཐུན་ས་རྟགསབསྡུས་ཏེ་གཏན་འབེབས་བྱས། དོན་ཚན་༡༩ པའི་ནང་

དོན་ལྟར་ཕི་ལོ་༡༩༦༩ ཟླ་༡ ཚེས་༤ ཉིན་ལག་བསྟར་བྱས།

མཉམ་སྦེལ་རྒྱལ་ཚོགས་ཀི་བཅའ་ཁིམས་ནི། འགོ་བ་མིའི་རང་ཆས་ཀི་ཆེ་མཐོང་དང་།

འདྲ་མཉམ་གཞི་རྩར་བཟུང་བས། རིགས་རུས་དང། ཕོ་མོ། སད་ཡིག ཡུལ་ལུང་སོགས་

ཀི་དབྱེ་འབྱེད་མེད་པར་ཀུན་གི་གཞི་རྩའི་ཐོབ་ཐང་དང། འགོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་སྲུང་ཞིང།

ཡོངས་ཁྱབ་རྩི་མཐོང་གོང་སྐུལ་གི་དགོས་འདུན་འགྲུབ་སླད། ཚོགས་ཁོངས་རྒྱལ་ཁབ་སོ་

སོས་དམ་བཅས་ཏེ། སྒྲིག་འཛུགས་ཁག་དང་མཉམ་སྦེལ་གིས་བྱ་སྤོད་དབྱེ་བ་གཞི་རྩར་

བཟུང་བ་ཡིན། འགོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་ཡོངས་ཁྱབ་གསལ་བསྒྲགས་ཀིས་སྐེ་བོ་ཚང་མ་རང་

དབང་དང་ཐོབ་ཐང་། ཆེ་མཐོང་འདྲ་མཉམ་གིས་སྐེས་སྟབས། མདོག་དང། རིགས་རུས།

རྒྱུད་པ་བཅས་ཀི་དབྱེ་འབྱེད་མེད་པར་ཚང་མའི་རང་དབང་དང། ཐོབ་ཐང་གི་བདག་དབང་

ལ་བརྩི་འཇོག་བྱེད་པ་གཞི་རྩར་བཟུང་བ་ཡིན།

ཁིམས་ཀི་མདུན་སར་སྐེ་བོ་ཚང་མ་འདྲ་མཉམ་ཡིན་ཞིང། དབྱེ་འབྱེད་དང་། དབྱེ་འབྱེད་

རྒྱུད་སྐུལ་བྱེད་པའི་བྱ་སྤོད་མཐའ་དག་ལ་ཁིམས་ཀི་སྲུང་སྐོབ་འདྲ་མཉམ་དགོས་པ་གཞི་

རྩར་བཟུང་བ་ཡིན།

མཉམ་སྦེལ་རྒྱལ་ཚོགས་ཀིས་མི་སེར་སེལ་བའི་རིང་ལུགས་དང། རིགས་དགར་གི་བྱ་

སྤོད་ཅི་འདྲ་ཞིག་གང་དུ་གནས་རུང་དེ་དག་ཚང་མ་ཁིམས་འགལ་དུ་བརྩི་ཞིང། ཕི་ལོ་

༡༩༦༠ ཟླ་༡༢ ཚེས་༡༤ ཉིན་༼རྒྱལ་སྤིའི་ཚོགས་ཆེན་གི་གོས་ཆོད་ཨང་༡༥༡༤ ཡི་དོན་

29

ཚན་༡༥ པ་༽ མི་སེར་སེལ་ཡུལ་གི་མི་རིགས་དང་རྒྱལ་ཁབ་ཀི་རང་བཙན་བདག་དབང་

གཏན་འབེབས་གསལ་བསྒྲགས་བྱས་རེས། ཆ་རྐེན་ལྟོས་མེད་ངང་གནད་དོན་དེ་རིགས་

འཕྲལ་མར་མཚམས་འཇོག་དགོས་གལ་གི་དྲིལ་བསྒྲགས་གཞི་རྩར་བཟུང་བ་ཡིན།

འཛམ་གིང་ཁྱོན་དུ་འགོ་བ་མིའི་ཆེ་མཐོང་ལ་བརྩི་འཇོག་དང་། ཕན་ཚུན་བསམ་ཤེས་ཡོང་

སླད་རིགས་རུས་དབྱེ་འབྱེད་ཀི་རྣམ་པ་དང་བྱ་སྤོད་མཐའ་དག་འཕྲལ་དུ་འགོག་པའི་གཏན་

འབེབས་སྟེ། ཕི་ལོ་༡༩༦༣ ཟླ་༡༡ ཚེས་༢༠ ཉིན་༼རྒྱལ་སྤིའི་ཚོགས་ཆེན་གི་གོས་ཆོད་

ཨང་༡༩༠༤ ཡི་དོན་ཚན་༡༨ པ་༽རིགས་རུས་དབྱེ་འབྱེད་ཀི་རྣམ་པ་མཐའ་དག་འགོག་

པའི་མཉམ་སྦེལ་རྒྱལ་ཚོགས་ཀི་གསལ་བསྒྲགས་གཞི་རྩར་བཟུང་བ་ཡིན།

རིགས་རུས་དབྱེ་འབྱེད་ཀི་ལྟ་ཚུལ་དང་ལག་ལེན་གང་ལའང་མཐུན་སྒྲུབ་བྱེད་ཐབས་མེད་

ལ། རིགས་རུས་མི་མཐུན་པ་གཞི་རྩར་བཟུང་བའི་མཆོག་དམན་གི་ལྟ་བ་ནི་རིགས་པ་

དང་འགལ་བ། བཟང་སྤོད་ལས་ལྡོག་པ། སོལ་བཟང་དང་མི་འགབ་པ། སྤི་ཚོགས་ལ་ཉེན་

ཚབས་ཆེ་བ་བཅས་ཀི་ངེས་ཤེས་རེད་ཡོད།

རིགས་ཀི་འབྱུང་ཁུངས་སམ། མདོག་དང་རུས་གཞི་རྩར་བཟུང་སྟེ་འགོ་བ་མི་ཕན་ཚུན་

དབྱེ་འབྱེད་བྱེད་པ་ནི། རྒྱལ་ཁབ་ཕན་ཚུན་གི་ཞི་འབེལ་དང་མཛའ་མཐུན་གི་འགོག་རྐེན་

ཡིན་ལ། ས་གནས་གཅིག་ཏུ་མཉམ་གཤིབ་མཉམ་འདྲིས་བྱེད་པའི་མི་དམངས་ནང་ཁུལ་

གི་མཛའ་བཤེས་དང། ཞི་འཇགས་གཏོར་དཀོག་བྱེད་རྐེན་ཡང་ཡིན་པ་བསྐར་བརོད་བྱེད་

བཞིན་ཡོད།

རིགས་རུས་ཀི་བཀག་རྒྱ་གང་དུ་གནས་པ་དེ་ནི་མིའི་སྤི་ཚོགས་ཡང་དག་ཅིག་གྲུབ་པའི་

འགོག་རྐེན་གཙོ་བོ་ཡིན་པའི་ངེས་ཤེས་རེད་ཡོད།

འཛམ་གིང་གི་ས་ཁུལ་ཁག་ཅིག་ཏུ་ད་དུང་ཡང་ཟུར་འདོན་ནམ། རིགས་དགར་དང་རིགས་

འབྱེད་ཀི་སིད་ཇུས་ལྟ་བུ། རིགས་རུས་མཆོག་དམན་དང་སང་འཛིན་གཞི་རྩར་བཟུང་བའི་

གཞུང་གི་སིད་ཇུས་དང། རིགས་རུས་དབྱེ་འབྱེད་ཀི་འཇིགས་སྣང་གནས་ཡོད།

30

རིགས་རུས་དབྱེ་འབྱེད་དང། ཉེ་རིང་གི་རྣམ་པ་མཐའ་དག་ལས་གོལ་བའི་རྒྱལ་སྤིའི་སྤི་

ཚོགས་ཤིག་འཛུགས་ཐུབ་པ་དང། རིགས་རུས་ཕན་ཚུན་དབར་བསམ་ཤེས་གོང་སྐུལ་

ཡོང་སླད། རིགས་རུས་རིང་ལུགས་ཀི་ལྟ་བ་དང་ལག་ལེན་ཡོངས་རོགས་ལ་གདོང་ལེན་

བཀག་སོམ་དང། རིགས་རུས་དབྱེ་འབྱེད་ཀི་རྣམ་པ་མཐའ་དག་འཕྲལ་དུ་འགོག་པའི་

དགོས་ངེས་ཀི་བྱ་ཐབས་སྤོད་པའི་གཏན་འབེབས་གོས་འཆམ་བྱུང་ཡོད།

ལས་ཀ་དང་ལས་གནས་དབྱེ་འབྱེད་དང་འབེལ་བའི་ཁིམས་ཡིག་ནི་ཕི་ལོ་༡༩༥༨ ལོར་

རྒྱལ་སྤིའི་ངལ་རྩོལ་སྒྲིག་འཛུགས་ཀིས་མོས་མཐུན་བྱས་པ་དང། ཤེས་ཡོན་དབྱེ་འབྱེད་

དང་འབེལ་བའི་ཁིམས་ཡིག་ནི་ཕི་ལོ་༡༩༦༠ ལོར་མཉམ་སྦེལ་རྒྱལ་ཚོགས་ཀི་ཤེས་ཡོན་

དང། ཚན་རྩལ། རིག་གཞུང་བཅས་ཀི་སྒྲིགས་འཛུགས་ཀིས་མོས་མཐུན་བྱས་པ་སེམས་

སུ་འཇོག་རྒྱུ།

རིགས་རུས་དབྱེ་འབྱེད་ཀི་རྣམ་པ་མཐའ་དག་འགོག་པའི་མཉམ་སྦེལ་རྒྱལ་ཚོགས་ཀི་

གསལ་བསྒྲགས་སུ་གསལ་བའི་རྩ་དོན་དེ་དག་ལག་བསྟར་བྱེད་འདུན་ཡོད་དགོས་ཤིང།

ལག་ལེན་དངོས་ཀི་བྱ་ཐབས་གང་མགོགས་སྤོད་པའི་འདུན་པ་ཡོད་དགོས།

ཁིམས་ཡིག་འདིའི་གོས་དོན་ལ་གནས་པའི་རྒྱལ་ཁབ་ཚོས་གཤམ་གི་དོན་རྣམས་ཁས་

ལེན་བྱས་ཡོད།



༡༽ ཁིམས་ཡིག་འདི་ཡི་ནང་དུ། “རིགས་རུས་དབྱེ་འབྱེད་”ཅེས་པ་ནི། རིགས་སམ། ཡང་

ན། མདོག་དང། རྒྱུད་པ། ཡང་ན། ཡུལ་ལུང་ དང། རིགས་ཀི་འབྱུང་ཁུངས་གཞིར་

བཟུང་སྟེ། ཆབ་སིད་དང། དཔལ་འབྱོར། སྤི་ཚོགས། རིག་གཞུང། ཡང་ན། དམངས་ཀི་

འཚོ་བའི་གཞི་རྩའི་ཐོབ་ཐང་དང། འགོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་འདྲ་མཉམ་གིས་ལོངས་སུ་སྤོད་

པ་དང། ལག་ལེན་དུ་འགེལ་བ། ངོས་འཛིན་བྱེད་པ་བཅས་ལ་གནོད་སྐོན་དང། བརལ་

31

བཤིག་གི་རྐེན་བྱེད་པའི་དམིགས་ཡུལ་བཟུང་སྟེ། དབྱེ་འབྱེད་བྱེད་པ། ཟུར་འདོན་བྱེད་པ།

ཉེ་རིང་གཏོང་བ། དམ་བསྒྲགས་བྱེད་པ་མཐའ་དག་ལ་གོ་བ་ཡིན།

༢༽ ཁིམས་ཡིག་འདི་ནི་གོས་དོན་ལ་གནས་པའི་རྒྱལ་ཁབ་ཀིས་མི་སེར་དང་མི་སེར་མིན་

པའི་བར་ཉེ་རིང་གཏོང་བའམ། ཡང་ན། དམ་བསྒྲགས་བྱེད་པ་དང། ཟུར་འདོན་བྱེད་པ།

དབྱེ་འབྱེད་བྱེད་པ་བཅས་ལ་ཁྱབ་མི་ཐུབ།

༣༽ ཁིམས་ཡིག་འདི་ཡི་ནང་དུ་གོས་དོན་ལ་གནས་པའི་རྒྱལ་ཁབ་ཅིག་གིས་ཡུལ་ལུང་

བྱེ་བག་པར་ཉེ་རིང་མེད་པའི་ཆ་རྐེན་འོག རྒྱལ་ཁབ་དེའི་ཡུལ་ལུང་ངམ། མི་སེར་གི་ཐོབ་

ཐང་དང། མི་སེར་གི་ཁེ་དབང་སྤོད་པའི་ཁིམས་ཀི་ཆ་རྐེན་ལ་དོ་ཕོག་འབྱུང་གཞི་གང་ཡང་

བཤད་མེད།

༤༽ རིགས་རུས་སམ། ཡང་ན། རིགས་རྒྱུད་དང་། སྐེ་བོ་སེར་གི་འགོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་

དང། གཞི་རྩའི་ཐོབ་ཐང་འདྲ་མཉམ་གིས་ལོངས་སུ་སྤོད་པར་སྲུང་སྐོབ་དགོས་རིགས་ལ།

དམིགས་བསལ་གི་བྱ་ཐབས་སྤད་དེ་དགོས་ངེས་ཀི་དགོས་མཁོ་སོང་རྒྱུ་ཡང། དེ་ལྟའི་

དམིགས་བསལ་གི་བྱ་ཐབས་ནི་རིགས་རུས་མི་འདྲ་བ་སོ་སོར་ཐོབ་ཐང་ཐ་དད་པ་རེ་རྒྱུན་

གནས་བྱེད་པའི་རྒྱུ་རུ་མི་འགོ་བ་དགོས་རྒྱུ།


༡༽ རིགས་རུས་དབྱེ་འབྱེད་ཀི་རྣམ་པ་ཅི་འདྲ་ཞིག་ཡིན་རུང། གོས་དོན་ལ་གནས་པའི་

རྒྱལ་ཁབ་ཚང་མས་འོས་འཚམས་ཀི་བྱ་ཐབས་དང། སིད་ཇུས་སྤད་དེ་འགངས་མེད་ངང་

གཙང་སེལ་བྱེད་པའི་འགན་འཁུར་དགོས་པ་མ་ཟད། དེ་ལྟའི་བྱ་སྤོད་ལ་ཉེས་ཁིམས་ནན་

པོ་བཅད་དེ། ཚང་མའི་གོ་རྟོགས་གོང་སེལ་ཡོང་བ་བྱེད་རྒྱུ།

དེ་ལྟར་ཡོང་བ་ལ།

ཀ༽ གོས་དོན་ལ་གནས་པའི་རྒྱལ་ཁབ་ཚང་མས་ཚོགས་སེ་དང། མི་སེར་གི་ཤོག་ཁག་

ཕན་ཚུན་དབར་རིགས་རུས་དབྱེ་འབྱེད་ཀི་བྱ་སྤོད་ལག་བསྟར་མི་བྱེད་པའི་འགན་འཁུར་

32

རྒྱུ་དང། མང་ཚོགས་ཀི་དབང་འཛིན་པ་དང། མང་ཚོགས་ཀི་ཚོགས་སེ། རྒྱལ་ཡོངས་དང་

ས་གནས་ཚང་མས་དེ་མཚུངས་ཀི་འགན་འཁུར་ཏེ་བྱ་སྤོད་སེལ་རྒྱུ།

ཁ༽ གོས་དོན་ལ་གནས་པའི་རྒྱལ་ཁབ་ཚང་མས་རིགས་རུས་དབྱེ་འབྱེད་བྱེད་པོ་སེར་

དང་ཚོགས་པ་ཅི་འདྲ་ཞིག་ཡིན་རུང་སྲུང་སྐོབ་དང་རྒྱབ་སྐོར་འགོ་འདོན་མི་བྱེད་པའི་

འགན་འཁུར་རྒྱུ།

ག༽ གོས་དོན་ལ་གནས་པའི་རྒྱལ་ཁབ་ཚང་མས་ནུས་ལྡན་གི་བྱ་ཐབས་སྤད་དེ། གཞུང་

དང་ས་གནས་ཀི་སིད་ཇུས་བསྐར་ཞིབ་བྱེད་རྒྱུ་དང། གང་དུ་རིགས་རུས་དབྱེ་འབྱེད་ཀི་

སོལ་ཡོད་པ་དེ་རྒྱུན་གནས་སམ། ཡང་ན། རྒྱུ་རྐེན་དུ་འགྱུར་བའི་སྒྲིག་སོལ་དང་ཁིམས་

ལུགས་མཐའ་དག་བསྒྱུར་བཅོས་ཡང་དག་བྱས་ཏེ་མེད་པ་བཟོ་རྒྱུ།

ང༽ ཆིངས་དོན་གནས་པའི་རྒྱལ་ཁབ་ཚང་མས་སབས་བསྟུན་གི་དགོས་མཁོ་གཞིར་

བཟུང། ཁིམས་ལུགས་གསར་བཟོས་མཚོན་འོས་འཚམས་ཀི་བྱ་ཐབས་སྤད་དེ་རིགས་

རུས་དབྱེ་འབྱེད་ཀི་བྱ་སྤོད་མཐའ་དག་བཀག་སོམ་བྱེད་རྒྱུ།

ཅ༽ གོས་དོན་ལ་གནས་པའི་རྒྱལ་ཁབ་ཚང་མས་རིགས་རུས་མཛའ་སྦེལ་གི་ཚོགས་པ་

འཛུགས་པ་དང། ལས་འགུལ་རྩོམ་པ་སོགས་འོས་འཚམ་གི་ཐབས་སྣ་ཡོད་རྒུ་སྤད་དེ་

རིགས་རུས་དབྱེ་འབྱེད་ཀི་རྒྱ་ལས་གོལ་བ་བྱེད་རྒྱུ།

༡༽ གོས་དོན་ལ་གནས་པའི་རྒྱལ་ཁབ་ཚོས་སབས་བསྟུན་གི་གནས་བབས་ངེས་ཅན་

ཁོད། རིགས་རུས་ཚོ་ཁག་དང་། རིགས་རུས་ཚོ་ཁག་སོ་སོའི་མི་སེར་གི་འགོ་བ་མིའི་

ཐོབ་ཐང་དང་གཞི་རྩའི་ཐོབ་ཐང་ཆ་ཚང་འདྲ་མཉམ་གིས་ལོངས་སུ་སྤོད་ཐུབ་པའི་ཁག་

ཐེག་ཡོང་སླད་དམིགས་བསལ་གི་བྱ་ཐབས་སྤད་དེ། སྤི་ཚོགས་དང། དཔལ་འབྱོར། རིག་

གཞུང་སོགས་ཀི་ཁྱབ་ཁོངས་ཁོད་ཁོ་ཚོར་དགོས་ངེས་ཀི་སྲུང་སྐོབ་སྤད་དེ་ཡར་རྒྱས་ཡོང་

བ་བྱེད་རྒྱུ། འོན་ཀང། འདི་ལྟའི་དམིགས་བསལ་གི་བྱ་ཐབས་དེ་རིགས་རུས་མི་འདྲ་བ་རེ་

རེར་ཐོབ་ཐང་མི་འདྲ་བ་རེ་རྒྱུན་གནས་བྱེད་པའི་རྒྱུ་རུ་མི་འགོ་བ་དགོས་རྒྱུ།

33


༣༽ གོས་དོན་ལ་གནས་པའི་རྒྱལ་ཁབ་ཚང་མས་སོ་སོའི་ཁིམས་ལུགས་ཀི་ཁྱབ་ཁོངས་

ཁོད། རིགས་རུས་དབྱེ་འབྱེད་ཀི་རྣམ་པ་ཅི་འདྲ་ཞིག་ཡིན་རུང་སོ་ཀུན་ནས་འགོག་རོལ་

བྱེད་པའི་ཁིམས་ཆད་སྒྲོག་རྒྱུ།


༤༽ ཆིང་དོན་ལ་གནས་པའི་རྒྱལ་ཁབ་ཚང་མས་རིགས་རུས་ཕན་ཚུན་དབར་ཕྲ་མ་

བཅུག་པའམ། དབྱེ་འབྱེད་ལ་མཐུན་འགྱུར་བྱེད་པ་དང། རིགས་རུས་མཆོག་དམག་གི་

བསམ་སྤོད་གཞི་རྩར་བཟུང་བའི་ཚོགས་སེ་དང་ཚོགས་སེ་དེ་འདྲའི་དྲིལ་བསྒྲགས་ལ་

ཁིམས་ཆད་གཅོད་ཆོག་ལ། ཡོངས་ཁྱབ་འགོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་གི་རྩ་འཛིན་དང། ཁིམས་

ཡིག་འདི་དོན་ཚན་༥ པ་གཞིར་བཟུང་། དབྱེ་འབྱེད་དང་། རྒྱུད་སྐུལ་གི་བྱ་སྤོད་མཐའ་དག་

འཕྲལ་དུ་འགོག་པའི་ནུས་ལྡན་གི་བྱ་ཐབས་སྤོད་ཆོག

ཀ༽ རིགས་ཀི་འབྱུང་ཁུངས་སམ། མདོག་དང་རུས་མི་འདྲ་བ་ལ་དྲག་སྤོད་བྱེད་པའམ།

དེའི་ལྟའི་བྱ་སྤོད་ལ་མཐུན་རྐེན་སྦོར་བ་དང། རྒྱུད་སྐུལ་བྱེད་པའམ། ཡང་ན། རིགས་རུས་

ཕན་ཚུན་དབར་ཕྲ་མ་བཅུག་སྟེ། མཆོག་དམན་དབྱེ་བའི་བསམ་སྤོད་ཁྱབ་སེལ་བྱེད་པ་

མཐའ་དག་ལ་ཁིམས་འགལ་གི་ཉེས་ཆད་ཁྱབ་བསྒྲགས་བྱེད་རྒྱུ།

ཁ༽ རིགས་རུས་དབྱེ་འབྱེད་ལ་མཐུན་འགྱུར་དང། རྒྱུད་སྐུལ་བྱེད་པ་མ་ཟད། དྲིལ་

བསྒྲགས་ཀི་བྱ་སྤོད་རྩོམ་པའི་ཚོགས་སེ་མཐའ་དག་ཁིམས་འགལ་དུ་བསྒྲགས་ཏེ་བཀག་

སོམ་བྱེད་དགོས་པ་མ་ཟད། ཚོགས་སེ་དེ་ལྟའི་ལས་འགུལ་ནང་འཛུལ་བཞུགས་བྱེད་

མཁན་ལའང་ཁིམས་འགལ་ཉེས་ཆད་སྒྲོག་རྒྱུ།

ག༽ མང་ཚོགས་ཀི་འགོ་ཁིད་དང། མང་ཚོགས་ཀི་ཚོགས་པའམ། ཡུལ་སེ་དང་ས་གནས་

ཀིས་རིགས་རུས་དབྱེ་འབྱེད་ཀི་བྱ་སྤོད་རྒྱུད་སྐུལ་བྱེད་པའམ། མཐུན་འགྱུར་གཏན་ནས་

བྱ་མི་ཆོག

34


ཁིམས་ཡིག་འདི་ཡི་དོན་ཚན་༢ པར་གསལ་བའི་གཞི་རྩའི་འགན་འཁི་ཡི་འབྲུ་དོན་ལྟར།

གོས་དོན་ལ་གནས་པའི་རྒྱལ་ཁབ་ཚང་མས་རིགས་རུས་དབྱེ་འབྱེད་ཀི་རྣམ་པ་མཐའ་དག་

བཀག་སོམ་དང་མེད་པ་བཟོ་བའི་འགན་འཁི་ནན་ཏན་གིས་བངས་ཏེ། རིགས་རྒྱུད་དང་

ཡུལ་ལུང་ངམ། ཡང་ན། མདོག་དང་རུས་ཀི་དབྱེ་འབྱེད་མེད་པར་ཁིམས་ཀི་མདུན་སར་

ཚང་མ་འདྲ་མཉམ་ཡིན་པའི་ཐོབ་ཐང་གི་ཁེ་དབང་སྲུང་དགོས་པ་མ་ཟད། ལྷག་པར་གཤམ་

གི་ཐོབ་ཐང་འདི་དག་ལོངས་སུ་སྤོད་ཐུབ་པའི་ཁག་ཐེག་བྱེད་རྒྱུ།

ཀ༽ ཁིམས་ཞིབ་ཁང་དང་ཁིམས་ལུགས་སྟངས་འཛིན་སྒྲིག་འཛུགས་ཀིས་ཚང་མར་འདྲ་

མཉམ་ལྟ་བའི་ཐོབ་ཐང།

ཁ༽ ལུས་སེམས་ལ་གནོད་པའི་དྲག་སྤོད་ཀི་ཉེན་ཁ་མཐའ་དག་ལས་རྒྱལ་ཁབ་ཀིས་སྲུང་

སྐོབ་དང་བདེ་འཇགས་འགན་སྲུང་བྱེད་པའི་ཐོབ་ཐང།

ག༽ ཡོངས་ཁྱབ་འོས་བསྡུའི་ཐོབ་ཐང་གཞི་རྩར་བཟུང་སྟེ། གདམ་བྱ་འདེམ་བྱེད་ནང་

ཆ་ཤས་བངས་ཆོག་པ་དང། གཞུང་དང་མང་ཚོགས་ཀི་ལས་རིམ་མཐའ་དག་ནང་

མཉམ་ཞུགས་ཆོག་པའི་ཐོབ་ཐང།

ང༽ དམིགས་བསལ་གི་སྤི་དམངས་ཐོབ་ཐང་ནི།

༡༽ རྒྱལ་ཁབ་དེའི་ས་ཁོངས་གང་ལའང་འགོ་སྐོད་དང་གནས་སོད་རང་དབང་གི་ཐོབ་ཐང།

༢༽ རང་སོ་སོའི་རྒྱལ་ཁབ་ཚུད་པའི་རྒྱལ་ཁབ་གང་ལས་ཀང་ཕོགས་ཐོན་ཆོག་པ་དང།

ཕིར་ལོག་ཆོག་པའི་ཐོབ་ཐང།

༣༽ ཡུལ་ལུང་གི་ཐོབ་ཐང།

༤༽ བཟའ་ཟླ་འཚོལ་སྒྲིག་དང་གཉེན་སྒྲིག་རང་དབང་གི་ཐོབ་ཐང།

༥༽ མཉམ་སྦེལ་དང་སེར་གི་རྒྱུ་ནོར་དབང་བའི་ཐོབ་ཐང།

35

༦༽ རྒྱུད་འཛིན་གི་ཐོབ་ཐང།

༧༽ ཆོས་ལུགས་དང། རྣམ་དཔོད། བསམ་བོའི་རང་དབང་བཅས་ཀི་ཐོབ་ཐང།

༨༽ སྨྲ་བརོད་དང་བསམ་ཚུལ་རང་དབང་གི་ཐོབ་ཐང།

༩༽ ཞི་བའི་ལྷན་ཚོགས་དང་འདུ་འཛོམས་རང་དབང་གི་ཐོབ་ཐང།

ཅ༽ དམིགས་བསལ་གི་དཔལ་འབྱོར་དང། སྤི་ཚོགས། རིག་གཞུང་བཅས་ཀི་ཐོབ་ཐང།

༡༽ ལས་ཀ་བྱེད་ཆོག་པའི་རང་དབང་དང། ལས་ཀ་འདམ་ག་ཆོག་པའི་རང་དབང། ལས་

ཀའི་ཁོར་ཡུག་ལ་དགོས་ངེས་མཐུན་རྐེན་འཛོམས་དགོས་པའི་རང་དབང། ལས་མེད་ལ་

སྲུང་སྐོབ་ཀི་རང་དབང། ལས་ཀ་འདྲ་མཉམ་ལ་ཕོག་ཐོབ་འདྲ་མཉམ་གི་རང་དབང། ག་ཆ་

དང་ཁེ་ཕོགས་འདྲ་མཉམ་གི་རང་དབང་བཅས་ཀི་ཐོབ་ཐང།

༢༽ ཚོང་ལས་མཉམ་སྦེལ་གི་ཚོགས་ཁོངས་སུ་བཞུགས་ཆོག་པ་དང། སྒྲིག་འཛུགས་

བྱེད་ཆོག་པའི་ཐོབ་ཐང།

༣༽ སོད་ཁང་འཛུགས་སྐྲུན་ཆོག་པའི་ཐོབ་ཐང།

༤༽ སྤི་ཚོགས་ཞབས་ཞུ་དང། སྤི་ཚོགས་བདེ་འཇགས། སྨན་བཅོས་མཐུན་རྐེན། མང་

ཚོགས་ཀི་འཕྲོད་བསྟེན་ཐོབ་ཐང།

༥༽ ཤེས་ཡོན་དང་ལས་སྦོང་གི་ཐོབ་ཐང།

༦༽ རིག་གཞུང་བྱེད་སོར་མཉམ་ཞུགས་འདྲ་མཉམ་ཆོག་པའི་ཐོབ་ཐང།

༧༽ མང་ཚོགས་ལ་དམིགས་པའི་ཞབས་ཞུ་སྐེལ་འདྲེན་དང། མགོན་ཁང། ཟ་ཁང་། ཇ་

ཁང། སྤི་གིང་། གོག་བརན་ཁང་བཅས་ལ་འགོ་སོད་ཆོག་པའི་ཐོབ་ཐང།


གོས་དོན་ལ་གནས་པའི་རྒྱལ་ཁབ་ཚང་མས་ཁིམས་ཡིག་འདིའི་འབྲུ་དོན་ལྟར། སོ་སོའི་

36

ཁིམས་ལུགས་ཀི་ཁྱབ་ཁོངས་ཁོད། མི་ཚང་མར་གཞུང་གི་ནུས་ལྡན་ཚོགས་སེ་དང་།

ཁིམས་ཞིབ་ཁང་བརྒྱུད་དེ། འགོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་དང་། གཞི་རྩའི་ཐོབ་ཐང་རོག་རོལ་གཏོང་

བ་དང། རིགས་རུས་དབྱེ་འབྱེད་ཀི་བྱ་སྤོད་མཐའ་དག་ལས་སྲུང་སྐོབས་དང། ལེགས་

བཅོས་ཐུབ་པ་དགོས་རྒྱུ་དང། རིགས་རུས་དབྱེ་འབྱེད་ཀི་དཀའ་ངལ་དང་། གོད་ཆགས་

ལ་དྲང་བདེན་དང་འོས་འཚམས་ཀི་བསྐར་གསོ་ཞུ་བའི་ཐོབ་ཐང་སྤོད་རྒྱུ།


གོས་དོན་ལ་གནས་པའི་རྒྱལ་ཁབ་ཚང་མས་རིགས་རུས་སམ་། རིགས་རྒྱུད་ཚོ་ཁག་དང།

ཡུལ་ལུང་མི་འདྲ་བའི་ཁོད་དུ་བསམ་ཤེས་དང་བཟོད་སོམ། མཛའ་བཤེས་དང་མཐུན་ལམ་

གོང་སྐུལ་གི་ནུས་ལྡན་བྱ་ཐབས་སྤོད་དགོས་པ་མ་ཟད། ལྷག་པར་དུ་སློབ་ཁིད་དང། ཤེས་

ཡོན། རིག་གཞུང། གསར་འགྱུར་བཅས་ཀི་ཁྱབ་ཁོངས་ཁོད་རིགས་རུས་དབྱེ་འབྱེད་ཀི་

ཕོགས་ལྷུང་ལྟ་ཚུལ་ལ་རོལ་བའི་ནུས་ལྡན་གི་བྱ་ཐབས་འཕྲལ་དུ་ལག་བསྟར་བྱེད་རྒྱུ། དེ་

བཞིན་མཉམ་སྦེལ་རྒྱལ་ཚོགས་ཀི་བཅའ་ཁིམས་དང་ཡོངས་ཁྱབ་འགོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་

གསལ་བསྒྲགས། རིགས་རུས་དབྱེ་འབྱེད་ཀི་རྣམ་པ་མཐའ་དག་འགོག་པའི་མཉམ་སྦེལ་

རྒྱལ་ཚོགས་ཀི་ཡོངས་ཁྱབ་གསལ་བསྒྲགས་དང་ཁིམས་ཡིག་འདིའི་གཞི་རྩའི་དགོས་

འདུན་རྣམས་དྲིལ་བསྒྲགས་གནད་སྨིན་ཡོང་བ་བྱེད་རྒྱུ།



ཀ༽ བཟང་སྤོད་ཀི་ཆེ་མཐོང་ཆེ་ལ། ཕོགས་རིས་བལ་ཞིང། རང་ནུས་ཅི་འཕེར་གི་ཞབས་

ཞུའི་ལྷག་བསམ་དཀར་བའི་ཁྱད་ལས་པ་བཅོ་བརྒྱད་ཀིས་རིེགས་རུས་དབྱེ་འབྱེད་འགོག་

པའི་ལྷན་ཚོགས་༼རེས་སུ་ལྷན་ཚོགས་གཅིག་པུ་འབོད་པ་ཡིན༽ཤིག་འཛུགས་དགོས།

དེ་ལྟའི་ལྷན་ཚོགས་ཀི་ཚོགས་མི་དེ་དག་ནི་གཙོ་བོ་ཁིམས་ཀི་ལམ་ལུགས་དང། ས་

37

ཁོངས་བགོ་འགེམས་འདྲ་མཉམ་ཐོག དཔལ་ཡོན་དར་སེལ་འདྲ་མིན་གི་རྣམ་པ་མཚོན་

ཐུབ་པ་གཞིར་བཟུང་སྟེ་གོས་དོན་ལ་གནས་པའི་རྒྱལ་ཁབ་ཚོས་འདེམ་རྒྱུ།

ཁ༽ ལྷན་ཚོགས་དེའི་ཚོགས་མི་ནི་གོས་དོན་ལ་གནས་པའི་རྒྱལ་ཁབ་ཚོས་བཏོན་པའི་

འོས་མི་ཚོར་གསང་བའི་འོས་འཕེན་ཏེ་འདེམ་རྒྱུ། གོས་དོན་ལ་གནས་པའི་རྒྱལ་ཁབ་སོ་

སོས་སོ་སོའི་ཁྱབ་ཁོངས་ཀི་འོས་མི་རེ་དམིགས་འཛུགས་བྱེད་རྒྱུ།

ག༽ ཁིམས་ཡིག་འདི་ནུས་ལྡན་དུ་གྱུར་ཏེ་ཟླ་བ་དྲུག་སོང་རེས་ཐོག་མའི་འོས་འདེམས་

བྱེད་དགོས་པ་དང། མཉམ་སྦེལ་རྒྱལ་ཚོགས་ཀི་སྤི་ཁྱབ་དྲུང་ཆེས་འོས་འདེམས་མ་སླེབས་

སྔོན་གི་ཉུང་མཐའི་ཟླ་བ་གསུམ་གི་ནང་ཚུན་དུ་གོས་དོན་ལ་གནས་པའི་རྒྱལ་ཁབ་སོ་སོས་

ཟླ་བ་གཉིས་ཀི་ནང་ཚུན་དུ་འོས་མི་དམིགས་འཛུགས་དགོས་པའི་བཀོད་ཁྱབ་གཏོང་རྒྱུ།

དེ་རེས་མཉམ་སྦེལ་རྒྱལ་ཚོགས་ཀི་སྤི་ཁྱབ་དྲུང་ཆེས་གོས་དོན་ལ་གནས་པའི་རྒྱལ་ཁབ་

ཚོས་བཏོན་པའི་འོས་མི་རྣམས་ཀི་མཚན་གཞུང་ཀ་མད་གོ་རིམ་བཞིན་བསྒྲིགས་ཏེ་གོས་

དོན་ལ་གནས་པའི་རྒྱལ་ཁབ་སོ་སོར་གཏོང་རྒྱུ།

ང༽ མཉམ་སྦེལ་རྒྱལ་ཚོགས་ཀི་སྤི་ཁྱབ་ལས་ཁུངས་སུ་སྤི་ཁྱབ་དྲུང་ཆེས་སོང་འཚོགས་

གནང་བའི་གོས་དོན་ལ་གནས་པའི་རྒྱལ་ཁབ་ཚོའི་ཚོགས་འདུའི་ཐོག་ཏུ་ལྷན་ཚོགས་ཀི་

ཚོགས་མི་འོས་འདེམས་བྱེད་རྒྱུ། གོས་དོན་ལ་གནས་པའི་རྒྱལ་ཁབ་སོ་སོའི་སྐུ་ཚབ་ཀིས་

འོས་མི་ཚོར་འོས་འཕེན་རེས། འོས་གངས་གཉིས་ཆ་གསུམ་ཐོབ་པའི་ཚོགས་མི་དེ་ནི་

ལྟོས་མེད་མང་མོས་འོས་འདེམས་བྱུང་བ་ཡིན།

ཅ༽ ༡༽ འདེམས་ཐོན་བྱུང་བའི་ལྷན་ཚོགས་ཀི་ཚོགས་མིའི་དུས་ཡུན་ནི་ལོ་བཞི་རེ་ཡིན་

རུང། ཐོག་མར་འདེམས་ཐོན་བྱུང་བའི་ཚོགས་མི་དགུ་ཡི་ལས་ཡུན་ལོ་གཉིས་ཡིན་སྟབས།

འོས་འདེམས་དང་པོ་བྱུང་འཕྲལ་ཚོགས་གཙོས་ཚོགས་མི་དགུ་པོ་དེ་འདེམ་རྒྱུ།

༢༽ གོས་དོན་ལ་གནས་པའི་རྒྱལ་ཁབ་ཅིག་གི་ཁྱད་ལས་པས་ལས་མཚམས་བཞག་

སྟེ། གོ་བུར་དུ་ལྷན་ཚོགས་སུ་ས་མིག་སྟོང་པ་བྱུང་ཚེ། རྒྱལ་ཁབ་དེ་རང་གི་ཁྱད་ལས་པ་

གཞན་ཞིག་དམིགས་འཛུགས་བྱས་ཏེ། ལྷན་ཚོགས་ཀི་ངོས་ལེན་ཐོབ་པ་བྱེད་རྒྱུ།

38

ཆ༽ ལྷན་ཚོགས་ཀི་ཚོགས་མི་ཚོས་ལྷན་ཚོགས་ཀི་འགན་འཁུར་བཞེས་རིང། གོས་དོན་

ལ་གནས་པའི་རྒྱལ་ཁབ་སོ་སོས་ཚོགས་མིའི་རྒྱུན་གོན་གི་འགན་འཁུར་རྒྱུ།


ཀ༽ ལྷན་ཚོགས་ཀིས་དགོངས་བཞེས་ཡོང་སླད། གོས་དོན་ལ་གནས་པའི་རྒྱལ་ཁབ་སོ་

སོའི་ཁིམས་བཟོ་དང། ཁིམས་ཞིབ། འཛིན་སྐོང་ངམ། ཡང་ན། བྱ་ཐབས་གཞན་བརྒྱུད་དེ་

ཁིམས་ཡིག་འདི་ལག་ལེན་དུ་བསྟར་བའི་སྙན་ཐོ་མཉམ་སྦེལ་རྒྱལ་ཚོགས་ཀི་སྤི་ཁྱབ་དྲུང་

ཆེར་འབུལ་དགོས་པ་དེ་ཡང།

༡༽ རྒྱལ་ཁབ་དེ་ཁིམས་ཡིག་འདིའི་ཁྱབ་ཁོངས་སུ་བཞུགས་ཏེ་ལོ་གཅིག་སོང་བའི་ནང་

ཚུན་ལ་འབུལ་རྒྱུ།

༢༽ དེ་རེས་ལོ་གཉིས་རེའི་མཚམས་སུ་རེ་རེའམ། ཡང་ན། ལྷན་ཚོགས་ཀི་རེ་འདུན་ནམ་

ཞུས་ལ་སྙན་ཐོ་འབུལ་རྒྱུ་མ་ཟད། སབས་རེ་ལྷན་ཚོགས་ཀིས་གོས་དོན་ལ་གནས་པའི་

རྒྱལ་ཁབ་སོ་སོར་གནས་ཚུལ་བྱེ་བག་པ་ཞིག་གི་སྙན་ཐོ་ཞིབ་རྒྱས་དགོས་པའི་འབོད་

སྐུལ་ཡང་ཞུ་ཆོག

ཁ༽ ལྷན་ཚོགས་ཀིས་གོས་དོན་ལ་གནས་པའི་རྒྱལ་ཁབ་སོ་སོའི་སྙན་ཐོར་ཞིབ་འཇུག་

བྱས་པའི་གྲུབ་དོན་གི་སྤི་ཁྱབ་བསམ་འཆར་རམ་། བྱེད་སོ་དང་། ངོ་སྦོར་ལྷན་གོས་དོན་ལ་

གནས་པའི་རྒྱལ་ཁབ་སོ་སོའི་གསལ་བཤད་དང་། འགེལ་བརོད་སྤི་ཁྱབ་དྲུང་ཆེ་བརྒྱུད་དེ།

མཉམ་སྦེལ་རྒྱལ་ཚོགས་ཀི་རྒྱལ་སྤིའི་ཚོགས་ཆེན་ལ་ལོ་འཁོར་སྙན་ཐོར་འབུལ་རྒྱུ།


ཀ༽ ལྷན་ཚོགས་ཀི་ལས་དོན་ཐག་གཅོད་བྱེད་པའི་ཁིམས་སོལ་ལྷན་ཚོགས་རང་གིས་

གཏན་འབེབས་བྱེད་རྒྱུ།

ཁ༽ དུས་ཡུན་ལོ་གཉིས་ཅན་གི་རྒྱུན་ལས་ལྷན་ཚོགས་རང་གིས་འདེམ་རྒྱུ།

39

ག༽ ལྷན་ཚོགས་ཀི་དྲུང་ལས་ཁང་དང་དེའི་མཐུན་རྐེན་མཉམ་སྦེལ་རྒྱལ་ཚོགས་ཀི་སྤི་

ཁྱབ་དྲུང་ཆེས་སྦོར་རྒྱུ།

ང༽ ལྷན་ཚོགས་ཀི་རྒྱུན་གཏན་ཚོགས་འདུ་མཉམ་སྦེལ་རྒྱལ་ཚོགས་ཀི་སྤི་ཁྱབ་ལས་

ཁུངས་སུ་འཚོགས་རྒྱུ།


ཀ༽ གལ་ཏེ་གོས་དོན་གནས་པའི་རྒྱལ་ཁབ་ཅིག་གིས་གོས་དོན་ལ་གནས་པའི་རྒྱལ་ཁབ་

གཞན་ཞིག་གིས་ཁིམས་ཡིག་འདིའི་འབྲུ་དོན་ལ་བརྩི་སྲུང་མི་བྱེད་པའི་ངོས་འཛིན་བྱུང་

ཚེ། གནད་དོན་དེ་ལྷན་ཚོགས་ཀིས་དོ་སྣང་དགོས་པའི་ཞུ་འབུལ་བྱ་ཆོག ལྷན་ཚོགས་

ཀིས་དེ་འབེལ་རྒྱལ་ཁབ་ལ་འཕྲལ་དུ་གནས་འབེལ་གཏོང་རྒྱུ་དང། རྒྱལ་ཁབ་དེས་ཀང་ཟླ་

བ་གསུམ་གི་ནང་ཚུན་དུ་དེ་ལྟའི་གནས་ཚུལ་གི་གསལ་བཤད་དམ། ཡང་ན། ཁིམས་ཡིག་

གི་འབྲུ་དོན་དང་འགལ་རིགས་ཡོད་ཚེ། ལེགས་བཅོས་ཇི་ལྟར་བྱ་བའི་འགེལ་བརོད་ཡིག་

ཐོག་ཏུ་ལྷན་ཚོགས་ལ་འབུལ་རྒྱུ།

ཁ༽ གལ་ཏེ་ལྷན་ཚོགས་ཀིས་འབེལ་མཐུད་བྱས་པའི་ཟླ་བ་དྲུག་གི་ནང་ཚུན་དུ་གཉིས་

མོས་ཞི་ཆིངས་སམ། ཡང་ན། ཐག་གཅོད་བྱ་རིམ་གཞན་བརྒྱུད་དེ། ཕོགས་གཉིས་ཀའི་

འདོད་མོས་དང་མཐུན་པའི་ཞི་འཇགས་མ་བྱུང་ཚེ། ལྷན་ཚོགས་ལ་བསྐར་ཞུ་བྱེད་པའམ།

ཡང་ན། རྒྱལ་ཁབ་གཞན་ལ་བར་ཁྱབ་གཏོང་བའི་ཐོབ་ཐང་ཕོགས་གཉིས་ཀར་ཡོད།

ག༽ ནང་ཁུལ་ཞི་འགིག་གི་བྱ་ཐབས་ཡོད་རྒུ་སྤད་ཀང་དོན་འབས་མ་སོན་པའི་ངེས་ཤེས་

རེད་ཚེ། སྤི་ཁྱབ་ཀིས་ངོས་འཛིན་པའི་རྒྱལ་སྤིའི་ཁིམས་ལུགས་གཞི་རྩར་བཟུང་སྟེ། དོན་

ཚན་འདི་ཡི་ནང་གསེས་གཉིས་པའི་འབྲུ་དོན་ལྟར། ལྷན་ཚོགས་ཀིས་བསྐར་ཞུ་བྱས་པའི་

གནད་དོན་ཐག་གཅོད་ཀི་འགན་འཁུར་བཞེས་རྒྱུ། བསྐར་ཞུ་བྱས་པའི་གནད་དོན་གི་སྙན་

ཞུ་དེ་རྒྱུ་མཚན་མེད་པར་དུས་འགངས་བྱེད་མི་ཆོག


40

ཀ༽ ༡༽ ལྷན་ཚོགས་ཀིས་དགོས་ངེས་ཀི་གནས་ཚུལ་ཚང་མ་གཤིབ་བསྡུར་དང་ཞིབ་

འཇུག་ཟིན་རེས། ལྷན་ཚོགས་ཀི་ཚོགས་གཙོས་ཚོགས་མི་ལྔ་ཡིས་གྲུབ་པའི་འཕྲལ་སེལ་

འདུམ་འགིག་ཚོགས་ཆུང་༼གཤམ་དུ་ཚོགས་ཆུང་ཞེས་འབོད་རྒྱུ།༽ཞིག་ཆེད་འཛུགས་

བྱེད་དགོས་པ་དང་། ཚོགས་ཆུང་གི་ཚོགས་མི་ནི་ལྷན་ཚོགས་ཀི་ཚོགས་མི་ཡིན་མིན་

གང་རུང་ཆོག་ཀང། རྒྱལ་ཁབ་གཉིས་ཀས་སྤི་མོས་བྱུང་བའི་ཚོགས་མི་ཞིག་ཡིན་དགོས་

ཤིང། ཁིམས་ཡིག་འདི་གཞི་རྩར་བཟུང་སྟེ་མཛའ་མཐུན་གི་ཐག་གཅོད་བྱེད་སླད། ལྷན་

ཚོགས་ཀི་ལས་ཁུངས་བཟང་བ་རྣམས་འབེལ་ཡོད་རྒྱལ་ཁབ་ལ་མཁོ་སྤོད་བྱེད་དགོས།

༢༽ གལ་ཏེ་ཚོགས་ཆུང་གིས་ཐག་གཅོད་བྱས་པ་ཆ་ཚང་ངམ། ཡང་ན། ཆ་ཤས་ཤིག་ལ་

མོས་མཐུན་མ་བྱུང་བར་ཟླ་བ་གསུམ་གི་ནང་ཚུན་དུ་རྩོད་གེང་སེལ་མ་ཐུབ་པའམ། གོས་

དོན་ལ་གནས་པའི་རྒྱལ་ཁབ་ཀིས་ཚོགས་ཆུང་གི་ཚོགས་མིའི་འདུམ་འགིག་གོས་འཆར་

ལ་མོས་མཐུན་མ་བྱུང་ཚེ། ལྷན་ཚོགས་ཀི་ཚོགས་མིས་གསང་བའི་འོས་ཤོག་བསྡུས་ཏེ་

གཉིས་ཆ་གསུམ་གི་མང་མོས་ཐོག་ཐག་གཅོད་བྱེད་རྒྱུ།

ཁ༽ ཚོགས་ཆུང་གི་ཚོགས་མིས་སེར་གི་འགན་དབང་གི་སོ་ནས་ལས་དོན་འགྲུབ་དགོས་

པ་ལས། རྩོད་གེང་སབས་ཡུལ་ལུང་བྱེ་བག་པ་ཞིག་གི་ཁོངས་གཏོགས་སམ། ཁིམས་

ཡིག་འདིའི་ཁོངས་སུ་མ་གཏོགས་པའི་རྒྱལ་ཁབ་ཅིག་གི་ངོ་བོར་སེམས་མི་རུང།

ག༽ ཚོགས་གཙོ་བསོ་འདེམ་དང། ཚོགས་ཚུང་གི་ཁིམས་སོལ་གཏན་འབེབས་ཚོགས་

ཆུང་རང་གིས་བྱེད་དགོས།

ང༽ ཚོགས་ཆུང་གི་རྒྱུན་གཏན་ཚོགས་འདུ་མཉམ་སྦེལ་རྒྱལ་ཚོགས་ཀི་སྤི་ཁྱབ་ལས་

ཁུངས་སུ་འཚོག་པའམ། ཡང་ན། ས་གནས་གང་དུ་སྟབས་བདེ་བ་དེ་རུ་ཚོགས་ན་ཆོག

ཅ༽ གོས་དོན་ལ་གནས་པའི་རྒྱལ་ཁབ་ཕན་ཚུན་དབར་རྩོད་གེང་བྱུང་སྟེ། ཚོགས་ཆུང་

ནམ་བཙུགས་ལ་ཚོགས་ཆུང་གི་དྲུང་ལས་ཁང་དང། ཚོགས་མིའི་ཞབས་ཞུ། ཁིམས་

ཡིག་འདིའི་དོན་ཚན་བཅུ་པའི་ནང་གསེས་གསུམ་པའི་ནང་དུ་གསལ་བ་ལྟར་སྦོར་རྒྱུ།

ཆ༽ ཚོགས་ཆུང་གི་ཚོགས་མིའི་འགོ་གོན་ནི་མཉམ་སྦེལ་རྒྱལ་ཚོགས་ཀི་སྤི་ཁྱབ་དྲུང་

41

ཆེས་ཚོད་རྩིས་བྱས་པ་ལྟར། རྩོད་གེང་ནང་ཚུད་པའི་རྒྱལ་ཁབ་སོ་སོས་ཆ་སྙོམས་ཀིས་

ནར་གཏོང་དགོས་རྒྱུ།

ཇ༽ དོན་ཚན་འདི་ཡི་ནང་གསེས་དྲུག་པའི་འབྲུ་དོན་ལྟར་རྩོད་གེང་ནང་ཚུད་པའི་རྒྱལ་

ཁབ་ཀིས་དངུལ་འབབ་གཏོང་སྤོད་མ་བྱས་པའི་སྔོན་དུ་དངུལ་གོན་དགོས་གལ་མཆིས་

ཚེ། སྤི་ཁྱབ་དྲུང་ཆེས་གནང་སྐོང་ཆོག་པའི་དབང་ཚད་ཡོད།

ཉ༽ ལྷན་ཚོགས་ཀིས་གཤིབ་བསྡུར་དང་ཞིབ་འཇུག་བྱས་པའི་གནས་ཚུལ་ཚོགས་ཆུང་

ལ་མཁོ་སྤོད་བྱེད་རྒྱུ་དང། ཚོགས་ཆུང་གིས་འབེལ་ཡོད་རྒྱལ་ཁབ་ལ་དེ་འབེལ་གི་གནས་

ཚུལ་མཁོ་སྤོད་དགོས་རྒྱུའི་བཀོད་མངགས་ཆོག་རྒྱུ།


ཀ༽ ཚོགས་ཆུང་གིས་འབེལ་ཡོད་གནད་དོན་ལ་དོགས་འདྲི་བྱས་རེས། མཐིལ་ཕིན་ཞིབ་

འཇུག་གི་གྲུབ་འབས་དང། མཛའ་མཐུན་གཉིས་མོས་ཀི་འདུམ་འགིག་བྱ་ཐབས་གང་ཡོད་

ཀི་གོས་འཆར་ལྷན་ཚོགས་ཀི་ཚོགས་གཙོར་འབུལ་དགོས།

ཁ༽ ལྷན་ཚོགས་ཀི་ཚོགས་གཙོས་ཚོགས་ཆུང་གི་སྙན་ཐོ་རྩོད་གེང་དུ་ཚུད་པའི་རྒྱལ་ཁབ་

སོ་སོར་གཏོང་རྒྱུ་དང། རྒྱལ་ཁབ་སོ་སོས་ ཚོགས་ཆུང་གི་སྙན་ཐོ་ལྷན་སྦར་གི་འདུམ་

འགིག་གོས་འཆར་ལ་མོས་མཐུན་ཡོད་མེད་ཟླ་བ་གསུམ་གི་ནང་ཚུན་དུ་ལྷན་ཚོགས་ཀི་

ཚོགས་གཙོར་སྙན་གསེང་ཞུ་རྒྱུ།

ག༽ དོན་ཚན་འདིའི་ནང་གསེས་གཉིས་པའི་རྒྱས་བཅད་དུས་ཡུན་གི་རེས་སུ། ལྷན་

ཚོགས་ཀི་ཚོགས་གཙོས་ཚོགས་ཆུང་གི་སྙན་ཐོ་བརྒྱུད་བསྒྲགས་དང། གོས་དོན་ལ་

གནས་པའི་འབེལ་ཡོད་རྒྱལ་ཁབ་དེའི་གནད་དོན་ཁིམས་ཡིག་འདིའི་ཁྱབ་ཁོངས་ཀི་རྒྱལ་

ཁབ་གཞན་ལ་ཁྱབ་བསྒྲགས་བྱེད་རྒྱུ།


ཀ༽ གོས་དོན་ལ་གནས་པའི་རྒྱལ་ཁབ་ཅིག་གི་ཁིམས་ལུགས་ཁྱབ་ཁོངས་ཁོད་ཁིམས་

42

ཡིག་འདིའི་འབྲུ་དོན་ལྟར་ཚོ་ཁག་གམ། མི་སེར་གི་ཐོབ་ཐང་བརལ་བཤིག་བྱུང་རིགས་

ཀི་ཡར་ཞུར་ལྷན་ཚོགས་ཀིས་བདག་སྤོད་བྱེད་པའི་ཁིམས་དབང་ལ་རྒྱལ་ཁབ་དེས་

ངོས་ལེན་བསྒྲགས་གཏམ་སེལ་རྒྱུ།ྲ གལ་ཏེ་གོས་དོན་ལ་གནས་པའི་རྒྱལ་ཁབ་དེས་ལྷན་

ཚོགས་ཀི་ཁིམས་དབང་ལ་ངོས་ལེན་བསྒྲགས་གཏམ་སེལ་མེད་ཚེ། ལྷན་ཚོགས་ཀིས་

ཡར་ཞུ་དེ་རིགས་ལ་བདག་སྤོད་མི་བྱེད་རྒྱུ།

ཁ༽ གོས་དོན་ལ་གནས་པའི་རྒྱལ་ཁབ་ཅིག་གིས་དོན་ཚན་འདིའི་ནང་གསེས་དང་པོའི་

འབྲུ་དོན་ལ་ངོས་ལེན་བྱས་ཚེ། རྒྱལ་ཁབ་དེའི་ཁིམས་ལུགས་ཀི་ཁྱབ་ཁོངས་ཁོད་ཁིམས་

ཡིག་འདིའི་ནང་དུ་གསལ་བའི་ཚོ་ཁག་གམ། མི་སེར་གི་ཐོབ་ཐང་བརལ་བཤིག་བྱུང་སྟེ།

ནང་ཁུལ་འགིག་འཇགས་བལ་བའི་གནས་བབས་ཡར་ཞུ་བྱེད་ཡུལ་གི་སེ་ཚན་ནུས་ལྡན་

ཞིག་འཛུགས་རྒྱུ།

ག༽ དོན་ཚན་འདིའི་ནང་གསེས་དང་པོ་དང། གཉིས་པའི་འབྲུ་དོན་ལྟར་བཙུགས་པའི་སེ་

ཚན་གི་འོས་སྦོར་ཞིག་མཉམ་སྦེལ་རྒྱལ་ཚོགས་ཀི་སྤི་ཁྱབ་དྲུང་ཆེར་འབུལ་རྒྱུ་དང། སྤི་

ཁྱབ་དྲུང་ཆེས་འོས་སྦོར་གི་ངོ་བཤུས་རེ་གོས་དོན་ལ་གནས་པའི་རྒྱལ་ཁབ་གཞན་ཚོར་

གཏོང་རྒྱུ། སྤི་ཁྱབ་དྲུང་ཆེར་དགོངས་སོར་ཞུས་རེས། དེ་ལྟའི་ངོས་ལེན་བསྒྲགས་གཏམ་

དེ་ནམ་ཡིན་རུང་ཕིར་འཐེན་ཆོག་རུང། དེ་འདྲའི་ཕིར་འཐེན་གིས་ལྷན་ཚོགས་ཀིས་ཐག་

གཅོད་བྱ་བསད་གནད་དོན་གང་ལའང་དོ་ཕོག་མི་འབྱུང་བ་དགོས་རྒྱུ།

ང༽ དོན་ཚན་འདིའི་ནང་གསེས་གཉིས་པའི་འབྲུ་དོན་ལྟར་བཙུགས་པའི་སེ་ཚན་དེས་སྙན་

ཞུའི་མ་དེབ་ཉར་རྒྱུ་དང། ནང་དོན་གསང་སྒྲོག་མི་ཡོང་བའི་རྒྱུད་ལམ་འོས་འཚམས་ཤིག་

བརྒྱུད་དེ། མ་དེབ་ཀི་ངོ་བཤུས་ཁུངས་དག་རེ་ལོ་རེར་མཉམ་སྦེལ་རྒྱལ་ཚོགས་ཀི་སྤི་ཁྱབ་

དྲུང་ཆེར་འབུལ་རྒྱུ།

ཅ༽ དོན་ཚན་འདིའི་ནང་གསེས་གཉིས་པའི་འབྲུ་དོན་ལྟར་བཙུགས་པའི་སེ་ཚན་གི་ཐག་

གཅོད་ལ་འདོད་ཁེངས་ཡིད་འཚིམ་མ་བྱུང་ཚེ། ཟླ་བ་དྲུག་གི་ནང་ཚུན་དུ་ལྷན་ཚོགས་ལ་

ཡར་ཞུ་ཆོག་པའི་ཐོབ་ཐང་ཡོད།

43

ཆ༽ ༡༽ ཁིམས་ཡིག་འདིའི་རྒྱས་བཅད་ཆ་རྐེན་རྩིས་མེད་བརལ་བཤིག་གི་བསྙོན་

འཛུགས་ཕོག་པའི་རྒྱལ་ཁབ་ལ་ལྷན་ཚོགས་ཀིས་ཡར་ཞུའི་གནད་དོན་གསང་རྒྱའི་སོ་

ནས་འབེལ་མོལ་གནང་རྒྱུ་དང། གལ་ཏེ་ཡར་ཞུ་བྱེད་མཁན་གི་མི་སེར་དང་ཚོ་ཁག་གིས་

ངོས་ལེན་མེད་ཚེ། མི་སེར་དང་ཚོ་ཁག་གི་ངོ་བོ་ཕིར་བསྒྲགས་མི་བྱེད་རྒྱུ། འོན་ཀང། ལྷན་

ཚོགས་ཀིས་མིང་མེད་ཀི་ཡར་ཞུར་བདག་སྤོད་ནམ་ཡང་མི་བྱེད་རྒྱུ།

༢༽ ཟླ་བ་གསུམ་གི་ནང་ཚུན་དུ་རྒྱལ་ཁབ་དེས་གནད་དོན་དེའི་གསལ་བཤད་དམ།

འགེལ་བཤད། ཡང་ན། དེ་ལྟའི་ནོར་འཛོལ་ཡོད་ཚེ། ལེགས་བཅོས་ཇི་ལྟར་བྱ་བའི་གསལ་

བཤད་ཡིག་ཐོག་ཏུ་ལྷན་ཚོགས་ལ་འབུལ་དགོས།

ཇ༽ ༡༽ ལྷན་ཚོགས་ཀིས་སྙན་འབུལ་བ་དང། དེ་འབེལ་རྒྱལ་ཁབ་ཀིས་མཁོ་སྤོད་བྱས་

པའི་ཞིབ་ཕྲའི་གནས་ཚུལ་འབེལ་ཡོད་མཐའ་དག་ལ་ནན་དཔོད་བྱས་ཏེ་འབེལ་མོལ་གནང་

རྒྱུ། ནང་ཁུལ་འགིག་འཇགས་འབྱུང་ཐབས་ཟད་པའི་ངེས་ཤེས་མ་རེད་བར་ལྷན་ཚོགས་

ཀིས་སྙན་འབུལ་བའི་ཡར་ཞུར་བདག་སྤོད་མི་བྱེད་རྒྱུ། འོན་ཀང། རྒྱུ་མཚན་མེད་པར་སྙན་

འབུལ་བའི་ཡར་ཞུ་དུས་འགངས་བྱེད་པའི་སྒྲིག་སོལ་མེད་པ་དགོས་རྒྱུ།

༢༽ གལ་ཏེ་ལྷན་ཚོགས་ཀི་དགོངས་འཆར་དང། འདུམ་འགིག་གོས་འཆར་ཡོད་ཚེ།

འབེལ་ཡོད་རྒྱལ་ཁབ་དང། སྙན་འབུལ་བར་གཏོང་རྒྱུ།

ཉ༽ ལྷན་ཚོགས་ཀི་ལོ་འཁོར་སྙན་ཐོའི་ནང་དུ། དེ་ལྟའི་འབེལ་མོལ་གི་སྙིང་དོན་དང་

འབེལ་ཡོད་རྒྱལ་ཁབ་ཀི་གསལ་བཤད་དམ། བསྒྲགས་གཏམ་གི་སྙིང་དོན་ལྷན་དེ་འབེལ་

གི་དགོངས་འཆར་དང་གོས་འཆར་གང་ཡོད་འགོད་རྒྱུ།

ཏ༽ གོས་དོན་ལ་གནས་པའི་རྒྱལ་ཁབ་ཅིག་གིས་དོན་ཚན་འདིའི་ནང་གསེས་དང་པོའི་

འབྲུ་དོན་ངོས་ལེན་བསྒྲགས་གཏམ་སེལ་ཡོད་ཚེ། ལྷན་ཚོགས་ཀིས་དོན་ཚན་འདིའི་འབྲུ་

དོན་ལག་ལེན་དོན་འཁྱོལ་བྱེད་པའི་ཁིམས་དབང་ཡོད།

44


ཀ༽ ཕི་ལོ་༡༩༦༠ ཟླ་༡༢ ཚེས་༡༤ ཉིན་གི་རྒྱལ་སྤིའི་ཚོགས་ཆེན་གི་གོས་ཆོད་ཨང་

༡༥༡༤ ཡི་ནང་གསེང་༡༥ པའི་འབྲུ་དོན་ལྟར་མེ་སེར་སེལ་ཡུལ་རྒྱལ་ཁབ་དང་མི་

དམངས་ལ་རང་བཙན་བདག་སྤོད་ཀི་དམིགས་ཡུལ་སྒྲུབ་བསད་གང་ལའང་མཉམ་སྦེལ་

རྒྱལ་ཚོགས་དང། མཉམ་སྦེལ་རྒྱལ་ཚོགས་ཀི་དམིགས་བསལ་ངོ་ཚབ་བམ། ཡང་ན།

རྒྱལ་སྤིའི་ཡིག་ཆར་གསལ་བའི་མི་དམངས་དེ་རིགས་ཀི་ཞུ་འབུལ་ཐོབ་ཐང་ལ་ཁིམས་

ཡིག་འདིའི་ཆ་རྐེན་གིས་སོ་ཀུན་ནས་བཀག་སོམ་མེད་པ་བྱེད་རྒྱུ།

ཁ༽ ༡༽ རྒྱལ་སྤིའི་ཚོགས་ཆེན་གི་གོས་ཆོད་ཨང་༡༥༡༤ ཡི་ནང་གསེས་༡༥ དང་འབེལ་

ཡོད་ཀི་ས་ཁུལ་ལམ། དགེ་རྩའི་ཐེབ་རྩ་དང། རང་སྐོང་རྒྱལ་ཁབ་མིན་པའི་ས་ཁུལ་གི་སོད་

མིའི་སྙན་ཞུ་དང། ཁིམས་ཡིག་འདིའི་གཞི་རྩའི་དམིགས་ཡུལ་དང་ཐད་འབེལ་གི་གནད་

དོན་ལ་སྟངས་འཛིན་བྱེད་པའི་མཉམ་སྦེལ་རྒྱལ་ཚོགས་ཀི་སེ་ཚན་ལ་འབྱོར་བའི་སྙན་

ཞུའི་ངོ་བཤུས་ཤིག་ཁིམས་ཡིག་འདིའི་དོན་ཚན་༨ པའི་ནང་གསེས་༡ པོའི་འབྲུ་དོན་འོག་

བཙུགས་པའི་ལྷན་ཚོགས་ཀིས་ལེན་རྒྱུ་དང། ལྷན་ཚོགས་ཀིས་མཉམ་སྦེལ་རྒྱལ་ཚོགས་

ཀི་སེ་ཚན་ལ་དེ་འབེལ་གི་དགོངས་ཚུལ་དང་གོས་འཆར་འབུལ་རྒྱུ།

༢༽ ནང་གསེས་འདིའི་ཚན་པ་༼༡༽པར་གསལ་བའི་ས་ཁུལ་གི་འཛིན་སྐོང་དབང་ཚད་ལ་

ཁྱབ་པའི་ཁིམས་ཡིག་འདིའི་གཞི་རྩའི་དམིགས་ཡུལ་དང་ཐད་འབེལ་གི་ཁིམས་བཟོ་དང།

ཁིམས་ཞིབ། འཛིན་སྐོང་ངམ། ཡང་ན། བྱ་ཐབས་གཞན་གང་སྤད་ཀི་སྙན་ཐོའི་ངོ་བཤུས་

རེ་མཉམ་སྦེལ་རྒྱལ་ཚོགས་ཀི་འབེལ་ཡོད་སེ་ཚན་ལས་ལྷན་ཚོགས་ཀིས་ལེན་རྒྱུ་དང།

མཉམ་སྦེལ་རྒྱལ་ཚོགས་ཀི་འབེལ་ཡོད་སེ་ཚན་ལ་ལྷན་ཚོགས་ཀིས་དེ་འབེལ་དགོངས་

ཚུལ་དང་གོས་འཆར་འདོན་རྒྱུ།

ག༽ རྒྱལ་སྤིའི་ཚོགས་ཆེན་ལ་འབུལ་རྒྱུའི་ལྷན་ཚོགས་ཀི་སྙན་ཐོའི་ནང་དུ་ཞུ་འབུལ་གི་

སྙིང་དོན་དང་། མཉམ་སྦེལ་རྒྱལ་ཚོགས་ཀི་འབེལ་ཡོད་སེ་ཚན་གི་སྙན་ཐོ་ཚུད་པ་དགོས་

རྒྱུ་མ་ཟད། ལྷན་ཚོགས་ཀི་དེ་འབེལ་གོས་འཆར་དང་དགོངས་ཚུལ་ཡང་ཚུད་པ་དགོས་རྒྱུ།

45

ང༽ དོན་ཚན་འདིའི་ནང་གསེས་གཉིས་པའི་ཚན་པ་༼༡༽པའི་འབྲུ་དོན་ལྟར་ཁིམས་ཡིག་

འདིའི་གཞི་རྩའི་དམིགས་ཡུལ་དང་འབེལ་བའི་ས་ཁུལ་གི་གནས་ཚུལ་ཅི་ཡོད་ཆ་ཚང་

མཉམ་སྦེལ་རྒྱལ་ཚོགས་ཀི་སྤི་ཁྱབ་དྲུང་ཆེར་དགོངས་སོར་ཞུས་ཏེ། ལྷན་ཚོགས་ཀིས་ཞུ་

ལེན་ཆོག་རྒྱུ།


ཞུ་གཏུགས་སམ། ཡང་ན། རྩོད་གེང་འགིག་འཇགས་དང་འབེལ་བའི་ཁིམས་ཡིག་འདིའི་

ཆ་རྐེན་ནི། མཉམ་སྦེལ་རྒྱལ་ཚོགས་སམ། མཉམ་སྦེལ་རྒྱལ་ཚོགས་ཀི་དམིགས་བསལ་

ངོ་ཚབ་ཀིས་མོས་མཐུན་ཐོབ་པའི་ཁིམས་ཡིག་དང། རྩ་འཛུགས་ཀི་ཡིག་ཆའི་ནང་གསལ་

བའི་རིགས་རུས་དབྱེ་འབྱེད་ཀི་རྩོད་གེང་དང་ཞུ་གཏུགས་འགིག་འཇགས་བྱེད་རིམ་གང་

ལའང་འགལ་མེད་ཡིན་སྟབས། གོས་དོན་ལ་གནས་པའི་རྒྱལ་ཁབ་ཚང་མར་རྒྱལ་སྤིའི་

དམིགས་བསལ་གོས་མཐུན་དང། སྤི་ཁྱབ་གོས་མཐུན་ལྟར་རྩོད་གེང་འགིག་འཇགས་

བྱེད་རིམ་ཀི་ཐབས་བྱུས་གང་ལའང་བཀག་རྒྱ་མེད་པ་དགོས་རྒྱུ།



ཀ༽ མཉམ་སྦེལ་རྒྱལ་ཚོགས་ཀི་རྒྱལ་སྤིའི་ཚོགས་ཆེན་གིས་ཁིམས་ཡིག་འདིའི་ཁྱབ་

ཁོངས་སུ་གདན་ཞུ་བྱས་པའི་རྒྱལ་ཁབ་དང། རྒྱལ་སྤིའི་ཁིམས་ཁང་གི་བཅའ་ཡིག་ཏུ་

གཏོགས་པའི་རྒྱལ་ཁབ། མཉམ་སྦེལ་རྒྱལ་ཚོགས་ཀི་ཚོགས་མི་རྒྱལ་ཁབ་བམ། ཡང་ན།

མཉམ་སྦེལ་རྒྱལ་ཚོགས་ཀི་ཆེད་བཙུགས་ལས་ཁུངས་ཚང་མས་ཁིམས་ཡིག་འདིར་ས་

རྟགས་འགོད་པར་དགག་ཆ་མེད།

ཁ༽ ཁིམས་ཡིག་འདི་ནི་མོས་མཐུན་གི་ཆ་རྐེན་ལ་ལྟོས་པ་ཡིན་སྟབས། མོས་མཐུན་གི་

ཡིག་ཆ་མཉམ་སྦེལ་རྒྱལ་ཚོགས་ཀི་སྤི་ཁྱབ་དྲུང་ཆེར་འབུལ་འཇོག་དགོས་རྒྱུ།

46


ཀ༽ ཁིམས་ཡིག་འདིའི་དོན་ཚན་༡༧ པའི་ནང་གསེས་ ༼ཀ༽ རུ་གསལ་བའི་རྒྱལ་ཁབ་

གང་རུང་གིས་ཁིམས་ཡིག་འདིར་གོས་མོས་བྱེད་པར་དགག་ཆ་མེད།

ཁ༽གོས་མོས་དེ་ནུས་ལྡན་དུ་འགྱུར་ཕིར་གོས་མོས་ཡིག་ཆ་མཉམ་སྦེལ་རྒྱལ་ཚོགས་ཀི་

སྤི་ཁྱབ་དྲུང་ཆེར་འབུལ་འཇོག་དགོས་རྒྱུ།


ཀ༽ གོས་མོས་ཡིག་ཆའམ། ཡང་ན། མོས་མཐུན་ཡིག་ཆ་ཉེར་བདུན་པ་མཉམ་སྦེལ་རྒྱལ་

ཚོགས་ཀི་སྤི་ཁྱབ་དྲུང་ཆེར་འབུལ་འཇོག་ཟིན་རེས་ཀི་ཉིན་བཅོ་ལྔ་པ་དེར་ཁིམས་ཡིག་

འདི་ལག་ལེན་དུ་འཁྱོལ་བ་དགོས་རྒྱུ།

ཁ༽ གོས་མོས་ཡིག་ཆའམ། ཡང་ན། མོས་མཐུན་ཡིག་ཆ་ཉེར་བདུན་པ་འབུལ་འཇོག་

ཟིན་རེས། ཁིམས་ཡིག་འདིར་མོས་མཐུན་བྱེད་པའམ། ཡང་ན། གོས་མོས་བྱེད་པའི་རྒྱལ་

ཁབ་སོ་སོར་སོ་སོའི་མོས་མཐུན་ཡིག་ཆའམ། ཡང་ན། གོས་མོས་ཡིག་ཆ་འབུལ་འཇོག་

ཟིན་རེས་ཀི་ཉིན་བཅོ་ལྔ་པ་དེར་ཁིམས་ཡིག་འདི་ལག་ལེན་དུ་འཁྱོལ་བ་དགོས་རྒྱུ།

དོན་ཚན་ཉི་ཤུ་པ་།

ཀ༽ རྒྱལ་ཁབ་སོ་སོས་གོས་མོས་སམ། ཡང་ན། མོས་མཐུན་བྱེད་སབས་སེལ་བའི་གོས་

བསྒྲགས་དེ་མཉམ་སྦེལ་རྒྱལ་ཚོགས་ཀི་སྤི་ཁྱབ་དྲུང་ཆེས་རྩིས་བཞེས་གནང་སྟེ། ཁིམས་

ཡིག་འདིའི་གོས་དོན་ལ་གནས་པ་དང། གོས་དོན་ལ་གནས་ངེས་པའི་རྒྱལ་ཁབ་ཚང་མར་

འགེམས་སེལ་གནང་རྒྱུ། གལ་ཏེ་གོས་བསྒྲགས་དེར་ངོས་ལེན་མེད་པའི་རྒྱལ་ཁབ་ཡོད་

ཚེ། གོས་བསྒྲགས་སེལ་ཉིན་ནས་རྩིས་པའི་ཉིན་བཅུ་དགུའི་ནང་ཚུན་ལ་དེ་ལྟའི་ཁས་ལེན་

བྱེད་མི་ཐུབ་པའི་བར་ལན་སྤི་ཁྱབ་དྲུང་ཆེར་འབུལ་རྒྱུ།

ཁ༽ ཁིམས་ཡིག་འདིའི་གཞི་རྩའི་དམིགས་ཡུལ་དང་མི་མཐུན་པའམ། ཡང་ན། ཁིམས་

ཡིག་འདིའི་ཁྱབ་ཁོངས་སུ་བཙུགས་པའི་སེ་ཚན་གི་ལས་འགུལ་ལ་གནོད་གཞིའི་གོས་

47

བསྒྲགས་སེལ་མི་ཆོག གལ་ཏེ་གོས་དོན་ལ་གནས་པའི་རྒྱལ་ཁབ་གཉིས་ཆ་གསུམ་གིས་

གོས་བསྒྲགས་དེར་དགག་བྱ་བྱུང་ཚེ། གོས་བསྒྲགས་དེ་མི་མཐུན་པའམ། འགོག་བྱ་ཞིག་

ཏུ་ངོས་འཛིན་རྒྱུ།

ང༽ སྤི་ཁྱབ་དྲུང་ཆེར་དགོངས་སོར་ཞུས་རེས། གོས་བསྒྲགས་དེ་ནམ་ཡིན་རུང་ཕིར་

འཐེར་ཆོག་ཀང། དགོངས་སོར་གསལ་བཤད་དེ་ནམ་སྤི་ཁྱབ་དྲུང་ཆེར་སོན་པ་དེ་ཉིན་

གཞི་ནས་དེ་དོན་ལག་ལེན་དུ་འཁྱོལ་རྒྱུ།

དོན་ཚན་ཉེར་གཅིག་པ།

གོས་དོན་ལ་གནས་པའི་རྒྱལ་ཁབ་ཀིས་ཁིམས་ཡིག་འདིར་བརྩི་འཇོག་མི་བྱེད་པའི་

དགོངས་སོར་གསལ་བཤད་ཡིག་ཐོག་ཏུ་མཉམ་སྦེལ་རྒྱལ་ཚོགས་ཀི་སྤི་ཁྱབ་དྲུང་ཆེར་

ཕུལ་རེས། ཁིམས་ཡིག་འདིར་བརྩི་མེད་བྱ་ཆོག་ཀང། དགོངས་སོར་གསལ་བཤད་སྤི་

ཁྱབ་དྲུང་ཆེར་སོན་ཉིན་ནས་ལོ་གཅིག་གི་རེས་སུ་གཞི་ནས་དེ་དོན་ལག་ལེན་དུ་འཁྱོལ་

རྒྱུ།

དོན་ཚན་ཉེར་གཉིས་པ།

གོས་དོན་ལ་གནས་པའི་རྒྱལ་ཁབ་གཉིས་སམ་དུ་མ་ཕན་ཚུན་ཁིམས་ཡིག་འདིའི་གོ་དོན་

དང་ལག་ལེན་བསྟར་ཚུལ་ཐད་རྩོད་གེང་བྱུང་སྟེ། ཁིམས་ཡིག་འདིའི་ནང་དུ་གསལ་བའི་

ཐག་གཅོད་བྱ་རིམ་གང་གིས་ཀང་འདུམ་འགིག་མ་ཐུབ་ཚེ། རྩོད་གེང་པ་རྒྱལ་ཁབ་གང་

རུང་གི་རེ་འདུན་ལྟར་རྩོད་གེང་པ་གཞན་དེས་འགིགས་འཇགས་བྱ་ཚུལ་གཞན་ངོས་ལེན་

བྱས་ན་མ་གཏོགས་རྒྱལ་སྤིའི་ཁིམས་ཁང་དུ་ཞུ་གཏུགས་ཆོག་རྒྱུ།

དོན་ཚན་ཉེར་གསུམ་པ།

ཀ༽ མཉམ་སྦེལ་རྒྱལ་ཚོགས་ཀི་སྤི་ཁྱབ་དྲུང་ཆེར་དགོངས་སོར་གསལ་གཤད་ཡིག་ཐོག་

ཏུ་ཕུལ་ཏེ། ཁིམས་ཡིག་འདིར་བསྐར་ཞིབ་བྱེད་པའི་རེ་འདུན་ནམ་ཡིན་རུང་ཞུ་ཆོག་རྒྱུ།

ཁ༽ དེ་ལྟའི་རེ་འདུན་ལྟར་གི་བསྐར་ཞིབ་དགོས་གལ་མཆིས་ཚེ། མཉམ་སྦེལ་རྒྱལ་

48

ཚོགས་ཀི་རྒྱལ་སྤིའི་ཚོགས་ཆེན་གིས་ཐག་གཅོད་བྱེད་རྒྱུ།

དོན་ཚན་ཉེར་བཞི་པ།

མཉམ་སྦེལ་རྒྱལ་ཚོགས་ཀི་སྤི་ཁྱབ་དྲུང་ཆེས་འབེལ་ཡོད་རྒྱལ་ཁབ་ཚང་མར་ཁིམས་ཡིག་

འདིའི་དོན་ཚན་༡༧ གི་ནང་གསེས་ ༼ཀ༽ ཡིས་གཤམ་གི་གནད་དོན་རྣམས་ཞིབ་ཕྲ་བར་

ལན་སྤོད་རྒྱུ།

༡༽ དོན་ཚན་ ༡༧ དང་ ༡༨ པའི་གོས་མོས་དང་། མོས་མཐུན། ས་རྟགས།

༢༽ དོན་ཚན་ ༡༩ པའི་ནང་ཁིམས་ཡིག་འདི་ལག་ལེན་དོན་འཁྱོལ་བྱུང་བའི་དུས་ཚེ།

༣༽ དོན་ཚན་ ༡༤ དང་། ༢༠ དང་། ༢༣ བཅས་ཀི་བསྒྲགས་གཏམ་དང་ཡིག་འབེལ་

སོན་པ།

༤༽ དོན་ ༢༡ པའི་བརྩི་འཇོག་མི་བྱེད་ཚུལ།

དོན་ཚན་ཉེར་ལྔ་པ།

ཀ༽ རྒྱ་ཡིག་དང། ཨིན་ཡིག ཕ་རན་སིའི་སད་ཡིག། ཨུ་རུ་སུའི་སད་ཡིག སི་པན་གི་སད་

ཡིག་བཅས་སུ་འཁོད་པའི་ཁིམས་ཡིག་འདི་ནི་ཁུངས་ལྡན་འདྲ་མཉམ་ཡིན་རྐེན། མཉམ་

སྦེལ་རྒྱལ་ཚོགས་ཀི་ཡིག་ཚགས་ཁང་དུ་འབུལ་འཇོག་བྱེད་རྒྱུ།

ཁ༽ མཉམ་སྦེལ་རྒྱལ་ཚོགས་ཀི་སྤི་ཁྱབ་དྲུང་ཆེས་ཁིམས་ཡིག་འདིའི་ངོ་བཤུས་ཁུངས་

དག་རེ་ཁིམས་ཡིག་འདིའི་དོན་ཚན་ ༡༧ པའི་ནང་གསེས་ ༼ཀ༽ རུ་གསལ་བའི་རྒྱལ་

ཁབ་ཀི་རིགས་གང་དུ་གཏོགས་པ་ཚང་མར་རེ་རེ་གཏོང་རྒྱུ།

49

ཡར་རྒྱས་གོང་འཕེལ་གི་ཐོབ་ཐང་སོར་གི་བསྒྲགས་གཏམ།

ཕི་ལོ་ ༡༩༨༦ ལོའི་ཟླ་བ་ ༡༢ པའི་ཚེས་ ༤ ཉིན་རྒྱལ་ཚོགས་ཀིས་གཏན་འབེབ་གནང་

བའི་གོས་ཆོད་ཨང་ ༤༡/༡༢༨

རྒྱལ་ཚོགས་ཀི་ངོས་ནས།

རྒྱལ་སྤིའི་དཔལ་འབྱོར་དང་སྤི་ཚོགས། རིག་གཞུང་དང་འབེལ་བའི་དཀའ་ངལ་ལམ་ཡང་

ན་འགོ་བ་མིའི་བདེ་རྩའི་རང་བཞིན་དང་འབེལ་བའི་དཀའ་རོག་རྣམས་རྒྱལ་སྤིའི་མཉམ་

ལས་ལ་བརྟེན་ནས་སེལ་ཐབས་དང་། དེ་བཞིན། འགོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་དང་། གཞི་རྩའི་རང་

དབང་གི་ཐོབ་ཐང་རྣམས་མི་རིགས་དང་། ཕོ་མོ། སད་ཡིག ཆོས་ལུགས་བཅས་ཀི་དབྱེ་བ་

མེད་པར་གོང་སེལ་དང་སྐུལ་འདེད་གཏོང་རྒྱུའི་མཉམ་འབེལ་རྒྱལ་ཚོགས་ཀི་འབེལ་ཡོད་

བཅའ་ཁིམས་ཀི་དགོས་པ་དང་རྩ་དོན་བོ་ལ་འཇོག་རྒྱུ།

གོང་འཕེལ་ནི་ཡར་རྒྱས་ཀི་བརྒྱུད་རིམ་ནང་དུ་སྐེ་བོ་རྣམས། ཧུར་བརྩོན་དང་རང་དབང་།

དོན་སྙིང་ལྡན་པའི་ངང་འཛུལ་ཞུགས་དང་། དེ་ལས་ཐོབ་པའི་ཁེ་འབས་རྣམས་དྲང་བཞག་

ངང་བགོ་འགེམས་བྱེད་རྒྱུ་རྨང་གཞིར་བྱས་ཏེ། མི་འབོར་ཡོངས་དང་གང་ཟག་བྱེ་བག་པ་

སོ་སོའི་བདེ་དོན་རྒྱུན་མཐུད་ངང་གོང་འཕེལ་གཏོང་རྒྱུ་དམིགས་ཡུལ་དུ་བཟུང་བའི་དཔལ་

འབྱོར་དང་སྤི་ཚོགས། རིག་གཞུང་། ཆབ་སིད་བཅས་ཀི་བརྒྱུད་རིམ་རོག་འཛིང་ཅན་ཡིན་

ཞིག་ཡིན་པ་ངོས་འཛིན་བྱ་རྒྱུ།

འགོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་སོར་གི་ཡོངས་ཁྱབ་གསལ་བསྒྲགས་ཀི་ཆ་རྐེན་ནང་། སྐེ་བོ་ཚང་མ་

གསལ་བསྒྲགས་དེའི་ནང་གསལ་བའི་ཐོབ་ཐང་དང་རང་དབང་ཡོངས་སུ་ཐོབ་ཐུབ་པའི་སྤི་

ཚོགས་སམ་རྒྱལ་སྤིའི་སྒྲིག་ཁོངས་ཤིག་གི་ནང་ཞུགས་ཆོག་པ་དེར་བསམ་གཞིགས་བྱ་རྒྱུ།

50

དཔལ་འབྱོར་དང་སྤི་ཚོགས། རིག་གཞུང་ཐོབ་ཐང་སོར་གི་རྒྱལ་སྤིའི་དམ་ཡིག་དང་།

སྤི་དམངས་དང་ཆབ་སིད་ཐོབ་ཐང་སོར་གི་རྒྱལ་སྤིའི་དམ་ཡིག་གི་ཆ་རྐེན་ཁག་ལ་དྲན་

བསྐུལ་བྱ་རྒྱུ།

དེ་མིན་གི་འབེལ་ཡོད་གོས་མཐུན་དང་ཆིངས་ཡིག གོས་ཆོད། རྒྱབ་གཉེར་བཅས་དང་།

དེ་བཞིན་མི་སེར་སེལ་ཡུལ་མེད་པ་བཟོ་བ་དང་། མི་རིགས་དབྱེ་འབྱེད་བཀག་སོམ། འགོ་

བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་དང་གཞི་རྩའི་རང་དབང་ལ་བརྩི་བཀུར་དང་སྲུང་སྐོབས། རྒྱལ་སྤིའི་ཞི་

བདེ་དང་བདེ་འཇགས་རྒྱུན་གནས་བཅས་ཚུད་པའི་མཉམ་འབེལ་རྒྱལ་ཚོགས་དང་། རྒྱལ་

ཚོགས་ཀི་ཆེད་དོན་ལས་ཁང་ཁག་གི་མི་སེ་ཡར་རྒྱས་དང་། དཔལ་འབྱོར། སྤི་ཚོགས་

གོང་འཕེལ། སྐེ་བོ་སྤི་ཡར་རྒྱས་ཡོང་ཐབས་དང་འབེལ་ཡོད་གཏན་འབེབས་ཁག་དང་

། བཅའ་ཁིམས་གཞི་བཟུང་རྒྱལ་ཁབ་ཕན་ཚུན་དབར་མཛའ་བརྩེ་དང་མཉམ་ལས་ཡོང་

ཐབས་ཀི་གཏན་འབེབས་རྣམས་དྲན་བསྐུལ་བྱ་རྒྱུ།

སྐེ་བོ་ཀུན་ལ་རང་ཐག་རང་གཅོད་ཀི་ཐོབ་ཐང་ཡོད་ཅིང་། དེའི་དགེ་མཚན་ལ་བརྟེན་ནས་

སྐེ་བོ་ཀུན་གིས་རང་དབང་གི་ཐོག་ནས་རང་གི་སིད་དོན་གནས་བབས་ཐག་གཅོད་དང་

། དཔལ་འབྱོར་དང་སྤི་ཚོགས། རིག་གཞུང་བཅས་གོང་འཕེལ་ཡོང་བར་དོན་གཉེར་བྱས་

ཆོག་པ་དྲན་བསྐུལ་བྱ་རྒྱུ།

འགོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་དང་། རང་བྱུང་རྒྱུ་དངོས་དང་ཐོན་ཁུངས་ཀི་བདག་དབང་ཡོངས་

རོགས་དང་འབེལ་བའི་རྒྱལ་སྤིའི་དམ་ཡིག་ཁག་གཉིས་ཀའི་འབེལ་ཡོད་ཆ་རྐེན་གཞི་

བཟུང་། མི་མང་ལ་དེ་དག་ལག་བསྟར་ཆོག་པའི་ཐོབ་ཐང་ཡོད་པ་དྲན་བསྐུལ་བྱ་རྒྱུ།

རྒྱལ་ཁབ་ཚང་མས་རིགས་རྒྱུད་དང་། ཤ་མདོག ཕོ་མོ། སད་ཡིག ཆོས་ལུགས། སིད་དོན་

ནམ་དེ་མིན་གི་ལྟ་ཚུལ། རྒྱལ་ཁབ་བམ་སྤི་ཚོགས་ཀི་གཏོགས་ཁོངས། རྒྱུ་ནོར། སྐེ་དུས་

ཀི་གནས་བབས་སམ་གནས་བབས་གཞན་ལ་ལྟོས་ཏེ་དབྱེ་འབྱེད་མེད་པར། འགོ་བ་མིའི་

ཐོབ་ཐང་དང་གཞི་རྩའི་རང་དབང་དེ་སྐེ་བོ་ཀུན་ལ་ཡོངས་ཁྱབ་ཏུ་བརྩི་བཀུར་དང་སྲུང་

སྐོབས་བྱ་རྒྱུའི་འོས་འགན་ཡོད་པའི་དྲན་ཤེས་བསྟེན་རྒྱུ།

51

མི་སེར་སེལ་བའི་རིང་ལུགས་དང་། མི་སེར་སེལ་བའི་རིང་ལུགས་གསར་པ། མི་རིགས་

དཀར་ནག་དབྱེ་འབྱེད། རིགས་རྒྱུད་རིང་ལུགས་ཀི་རྣམ་པ་ཡོངས་དང་རིགས་རྒྱུད་དབྱེ་

འབྱེད། ཕི་རྒྱལ་གི་དབང་ཤུགས་དང་བཙན་འཛུལ། རྒྱལ་ཁབ་ཀི་བདག་དབང་དང་། རྒྱལ་

ཁབ་ཀི་ཆིག་སྒྲིལ། ས་ཁོངས་གཅིག་གྱུར་ལ་དྲག་རོལ་དང་འཇིགས་སྐུལ་བྱེད་པ། དམག་

གི་འཇིགས་སྐུལ་བྱེད་པ་བཅས་ལས་བྱུང་བའི་མི་མང་དང་སྐེ་བོ་སེར་གི་འགོ་བ་མིའི་ཐོབ་

ཐང་ལ་བརལ་འདས་ཚབས་ཆེན་བྱེད་པ་རྣམས་རྩ་མེད་བཟོས་ཚེ། འགོ་བ་མི་རྣམས་སྤི་

ཡོངས་ནས་ཡར་རྒྱས་ཡོང་བའི་ཁོར་ཡུག་བཟང་པོ་ཞིག་བསྐྲུན་ཐུབ་རྒྱུ་ཡིན་པར་བསམ་

གཞིགས་བྱ་རྒྱུ།

དེར་མ་ཟད། སྐེ་བོ་ཚོའི་སྤི་དམངས་དང་ཆབ་སིད། དཔལ་འབྱོར། སྤི་ཚོགས། རིག་

གཞུང་བཅས་ཀི་ཐོབ་ཐང་རོག་རོལ་དུ་བཏང་བ་ལ་བརྟེན་ནས་ཡར་རྒྱས་གོང་འཕེལ་དང་

འགོ་བ་མི་དང་མི་སེའི་ཐོབ་ཐང་ཡོངས་སུ་དོན་འཁྱོལ་ཡོང་བར་ཚབས་ཆེའི་འགོག་རྐེན་

གནས་ཡོད་པར་སེམས་འཚབ་ཡོད། འགོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་ཡོངས་དང་གཞི་རྩའི་རང་

དབང་རྣམས་ལོགས་སུ་དབྱེ་ཐབས་མེད་པར་ཕན་ཚུན་ལྟོས་འབེལ་ཡིན་པར་བརྟེན། ཡར་

རྒྱས་གོང་མཐོར་གཏོང་ཆེད། སྤི་དམངས་དང་ཆབ་སིད། དཔལ་འབྱོར། སྤི་ཚོགས། རིག་

གཞུང་བཅས་ཀི་ཐོབ་ཐང་རྣམས་ལག་ལེན་དུ་བསྟར་བ་དང་། གོང་དུ་སེལ་བ། སྲུང་སྐོབས་

བྱེད་པ་བཅས་ལ་ཛ་དྲག་གི་བསམ་གཞིགས་བྱ་དགོས་ཤིང་། དེར་བརྟེན། འགོ་བ་མིའི་

ཐོབ་ཐང་དང་གཞི་རྩའི་རང་དབང་གི་ཆ་ཤས་འགའ་ཞིག་གོང་དུ་སེལ་བ་དང་། བརྩི་བཀུར་

བྱས་པ། ལོངས་སུ་སྤད་ཆོག་པ་ཙམ་གིས་འགོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་གཞན་དང་གཞི་རྩའི་རང་

དབང་གཞན་དག་རོག་རོལ་དུ་བཏང་བ་དེ་ཡང་དག་པར་སྒྲུབ་མི་ཐུབ།

རྒྱལ་སྤིའི་ཞི་བདེ་དང་བདེ་འཇགས་ནི། ཡར་རྒྱས་གོང་འཕེལ་གི་ཐོབ་ཐང་དོན་འཁྱོལ་ཡོང་

བའི་དགོས་ངེས་ཀི་གྲུབ་ཆ་ཡིན་པར་བསམ་གཞིགས་བྱ་རྒྱུ།

གོ་མཚོན་བཀག་སོམ་བྱེད་པ་དང་། ཡར་རྒྱས་གོང་འཕེལ་དབར་འབེལ་བ་དམ་ཟབ་ཡོད་

པ་ངེས་པ་བརྟན་བརེད་བྱུང་ཡོད། དེ་ཡང་གོ་མཚོན་བཀག་སོམ་བྱེད་པའི་ཁྱབ་ཁོངས་

ཡར་རྒྱས་སོང་ན། ཡར་རྒྱས་གོང་སེལ་གི་ཁྱབ་ཁོངས་ནང་འཕེལ་རྒྱས་ངེས་ཅན་ཡོང་གི་

52

ཡོད། གོ་མཚོན་བཀག་སོམ་བྱས་པ་ལས་བྱུང་བའི་ཐོན་ཁུངས་རྣམས་ངེས་པར་དུ་དཔལ་

འབྱོར་དང་སྤི་ཚོགས་ཡར་རྒྱས་དང་། མི་སེ་ཡོངས་ཀི་བདེ་དོན། ལྷག་པར་དུ་ཡར་རྒྱས་

འགོ་བཞིན་པའི་རྒྱལ་ཁབ་ཁག་གི་ནང་དུ་གཏང་དགོས།

འགོ་བ་མི་ནི་ཡར་རྒྱས་གོང་འཕེལ་གི་གཙོ་གནད་ཡིན་པར་ངོས་འཛིན་བྱས་ཐོག གོང་

སེལ་གི་བརྒྱུད་རིམ་དང་གོང་སེལ་གི་སིད་བྱུས་ནང་། མི་ནི་གོང་སེལ་ལས་དོན་ནང་

མཉམ་ཞུགས་བྱེད་མཁན་དང་ཁེ་ཕན་ཐོབ་མཁན་གཙོ་བོ་དེ་ཡིན་པ་གསལ་པོ་བཟོ་དགོས་

པའི་ངོས་འཛིན་བྱ་རྒྱུ།

མི་སེ་སྤི་དང་གང་ཟག་བྱེ་བག་གི་ཡར་རྒྱས་གོང་སེལ་གི་ཆ་རྐེན་བཟང་པོ་བསྐྲུན་རྒྱུ་ནི་རྩ་

བའི་ཆར་རང་རང་གི་རྒྱལ་ཁབ་ཀི་ལས་འགན་ཡིན་པར་ངོས་འཛིན་བྱ་རྒྱུ་དང་།

རྒྱལ་སྤིའི་རིམ་པར། འགོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་གོང་སེལ་དང་སྲུང་སྐོབས་བྱ་རྒྱུའི་ལས་དོན་ནི་

ངེས་པར་དུ་རྒྱལ་སྤིའི་དཔལ་འབྱོར་སྒྲིག་སོལ་གསར་པ་བསྐྲུན་རྒྱུ་དང་ལྷན་གཅིག་འགོ་

དགོས་པའི་གོ་རྟོགས་བྱུང་།

ཡར་རྒྱས་གོང་འཕེལ་གི་ཐོབ་ཐང་ནི་ཁ་བལ་དུ་མི་རུང་བའི་འགོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་ཞིག་

ཡིན་པ་དང་། ཡར་རྒྱས་ཡོང་བར་གོ་སབས་འདྲ་མཉམ་དུ་སྤོད་རྒྱུ་ནི། རྒྱལ་ཁབ་འགྲུབ་

བྱེད་ཀི་གྲུབ་ཆ་མི་སེར་སྤི་དང་གང་ཟག་སེར་སོ་སོ་གཉིས་ཀའི་བ་ན་མེད་པའི་ཁེ་དབང་

ཡིན་པར་ངེས་བརེད་བྱུང་བ་བཅས་ཀི་རྨང་གཞིའི་ཐོག

གཤམ་གསལ་ཡར་རྒྱས་གོང་སེལ་སོར་གི་གསལ་བསྒྲགས་ཡོངས་བསྒྲགས་བྱ་རྒྱུ།


༡༽ ཡར་རྒྱས་གོང་འཕེལ་གི་ཐོབ་ཐང་ནི་འགོ་བ་མིའི་མེད་དུ་མི་རུང་བའི་ཐོབ་ཐང་ཞིག་

ཡིན། དེའི་དགེ་མཚན་ལ་བརྟེན་ནས་གང་ཟག་རེ་རེ་བཞིན་དང་། མི་མང་ཀུན དཔལ་

འབྱོར་དང་སྤི་ཚོགས། རིག་གཞུང་། ཆབ་སིད་བཅས་ཀི་ལས་དོན་ནང་འཛུལ་ཞུགས་དང་

། ཞབས་འདེགས་ཞུ་བ། ལོངས་སུ་སྤོད་པ་བཅས་བྱས་ཆོག དེའི་ནང་འགོ་བ་མིའི་ཐོབ་

53

དང་གཞི་རྩའི་རང་དབང་ཡོངས་སུ་དོན་འཁྱོལ་ཐུབ་པ་ཡིན།

༢༽ ཡར་རྒྱས་གོང་འཕེལ་དང་འབེལ་བའི་འགོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་གིས་ཤུགས་སུ། འགོ་

བ་མིའི་རང་ཐག་རང་གཅོད་ཀི་ཐོབ་ཐང་ཡོངས་སུ་དོན་འཁྱོལ་བྱེད་དགོས་པ་ཡང་སྟོན་གི་

ཡོད། དེའི་ནང་། འགོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་དང་། རང་རང་གི་རང་བྱུང་རྒྱུ་ནོར་དང་ཐོན་ཁུངས་

ཁག་ལ་བདག་དབང་ཆ་ཚང་ལག་བསྟར་བྱེད་ཕོགས་སོར་གི་རྒྱལ་སྤིའི་དམ་ཡིག་གཉིས་

ཀི་འབེལ་ཡོད་ཆ་རྐེན་ཁག་ཀང་ཚུད་ཡོད།


༡༽ འགོ་བ་མི་ནི་གོང་འཕེལ་གི་གཙོ་གནད་དེ་ཡིན་པས། ཡར་རྒྱས་གོང་འཕེལ་གི་ནང་དུ་

ཧུར་ཞུགས་བྱེད་མཁན་དང་ཁེ་ཕན་ཐོབ་མཁན་དེ་ཡིན་དགོས།

འགོ་བ་མི་ཚང་མར་རང་ཉིད་སེར་ངོས་དང་ཐུན་མོང་ནས་གོང་འཕེལ་གི་ཐད་ལས་འགན་

ཡོད་། དེ་ཡང་འགོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་དང་གཞི་རྩའི་རང་དབང་། དེ་བཞིན་རང་གི་སྤི་ཚོགས་

ལ་འཁི་བའི་ལས་འགན་ལ་ཡོངས་སུ་བརྩི་བཀུར་དགོས་པ་དང་། དེ་ལ་བརྟེན་ནས་རང་

དབང་གི་ཐོག་ནས་མིའི་འདོད་བོ་ཡོངས་སུ་ཚིམ་རྒྱུར་ཁག་ཐེག་ཐུབ། དེར་བརྟེན། ཡར་

རྒྱས་གོང་འཕེལ་གི་ཆེད་དུ་འོས་འཚམས་ཀི་ཆབ་སིད་དང་སྤི་ཚོགས། དཔལ་འབྱོར་

བཅས་ཀི་སྒྲིག་ལམ་དར་སེལ་དང་སྲུང་སྐོབས་བྱ་དགོས།

རང་ཁོངས་མི་འབོར་ཡོངས་དང་སྐེ་བོ་སེར་པ་རྣམས། རང་རང་གི་རྩོལ་བ་དང་། ཡར་

རྒྱས་གོང་འཕེལ་གི་ལས་དོན་ནང་རང་དབང་དང་དོན་སྙིང་ལྡན་པའི་ངང་ནས་འཛུལ་

ཞུགས། དེ་ལས་བྱུང་བའི་ཁེ་འབབ་རྣམས་དྲང་བདེན་གི་སོ་ནས་བགོ་འགེམས་བྱ་རྒྱུ་རྨང་

གཞིར་བཟུང་ཐོག ཁོང་ཚོའི་བདེ་དོན་རྒྱུན་མཐུད་ངང་ལེགས་བཅོས་ཡོང་རྒྱུར་དམིགས་ཏེ།

འོས་འཚམས་ཀི་རྒྱལ་ཡོངས་ཡར་རྒྱས་ཀི་སིད་བྱུས་གཏན་འབེབས་བྱ་རྒྱུའི་ཐོབ་ཐང་དང་

འོས་འགན་རྒྱལ་ཁབ་ཁག་ལ་ཡོད།


54

ཡར་རྒྱས་གོང་འཕེལ་གི་ཐོབ་ཐང་དོན་འཁྱོལ་ཡོང་བར། ཕན་ཆ་ཡོད་པའི་རྒྱལ་ཡོངས་དང་

རྒྱལ་སྤིའི་ཁོར་ཡུག་བསྐྲུན་གི་གཞི་རིམ་ལས་འགན་རྒྱལ་ཁབ་ཁག་ལ་ཡོད།

༢༽ ཡར་རྒྱས་གོང་འཕེལ་གི་ཐོབ་ཐང་དོན་འཁྱོལ་བྱེད་པར། མཉམ་སྦེལ་རྒྱལ་ཚོགས་ཀི་

བཅའ་ཁིམས་གཞི་བཟུང་། རྒྱལ་ཁབ་ཕན་ཚུན་མཛའ་འབེལ་མཉམ་གནས་དང་འབེལ་བའི་

རྒྱལ་སྤིའི་ཁིམས་ཡིག་གི་རྩ་དོན་ལ་ཡོངས་སུ་བརྩི་བཀུར་བྱེད་དགོས།

ཡར་རྒྱས་གོང་འཕེལ་ལ་འགན་སྲུང་དང་ཡར་རྒྱས་གོང་འཕེལ་གི་འགོག་རྐེན་སེལ་ཆེད།

རྒྱལ་ཁབ་ཁག་ལ། ཕན་ཚུན་མཉམ་ལས་བྱེད་རྒྱུའི་འོས་འགན་ཡོད། རྒྱལ་ཁབ་ཡོངས་

ཀི་ཁོད་བདག་དབང་འདྲ་མཉམ་དང་རང་བཙན། ཐུན་མོང་གི་ཁེ་ཕན། མཉམ་ལས་བཅས་

རྨང་གཞིར་བཟུང་སྟེ། རྒྱལ་སྤིའི་དཔལ་འབྱོར་གི་སྒྲིག་སོལ་གསར་པ་ཞིག་དར་སེལ་

གཏོང་བ་དང་། དེ་བཞིན་འགོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་སྲུང་སྐོབས་དང་དོན་འཁྱོལ་བྱེད་རྒྱུར་སྐུལ་

འདེད་གཏོང་བའི་ལམ་ནས་རྒྱལ་ཁབ་ཁག་གིས། རང་རང་གི་ཐོབ་ཐང་དོན་སོན་དང་འོས་

འགན་ལེགས་སྒྲུབ་བྱེད་དགོས།


ཡར་རྒྱས་གོང་འཕེལ་གི་ཐོབ་ཐང་ཡོངས་སུ་དོན་འཁྱོལ་བྱེད་རྒྱུར་དམིགས་ཏེ་མཐུན་རྐེན་

བསྐྲུན་ཆེད། རྒྱལ་ཁབ་ཁག་ལ། རྒྱལ་ཁབ་རང་ངོས་ནས་སམ་གཞན་དང་ཐུན་མོང་གི་

ངོས་ནས། རྒྱལ་སྤིའི་ཡར་རྒྱས་གོང་འཕེལ་གི་སིད་བྱུས་གཏན་འབེབས་ཀི་ཐད་གོམ་

སྟབས་སོ་རྒྱུའི་འོས་འགན་ཡོད།

ཡར་རྒྱས་འགོ་བཞིན་པའི་རྒྱལ་ཁབ་ཁག་གི་ནང་དུ། ཡར་རྒྱས་དེ་བས་མྱུར་བ་ཡོང་ཆེད།

རྒྱུན་བསིངས་ཀི་ལས་ཀ་རྩོམ་དགོས། ཡར་རྒྱས་འགོ་བཞིན་པའི་རྒྱལ་ཁབ་ཁག་གི་འབད་

བརྩོན་འཐུས་སོ་ཚང་དུ་གཏོང་ཆེད། རྒྱལ་སྤིའི་ནུས་ལྡན་གི་མཉམ་ལས་ནི་དགོས་ངེས་

ཆགས་ཡོད། དེ་ཡང་རྒྱལ་ཁབ་དེ་ཚོའི་ཁྱབ་རྒྱ་ཆེ་བའི་ཡར་རྒྱས་གོང་འཕེལ་གི་ལས་ཀར་

སྐུལ་འདེད་གཏོང་ཆེད། འོས་འཚམས་ཀི་ཐབས་ལམ་དང་མཐུན་རྐེན་བསྐྲུན་དགོས།

55


མི་སེར་སེལ་བའི་རིང་ལུགས་དང་། མི་སེར་སེལ་བའི་རིང་ལུགས་གསར་པ། མི་རིགས་

དཀར་ནག་དབྱེ་འབྱེད། རིགས་རྒྱུད་རིང་ལུགས་ཀི་རྣམ་པ་ཡོངས་དང་རིགས་རྒྱུད་དབྱེ་

འབྱེད། ཕི་རྒྱལ་གི་དབང་ཤུགས་དང་བཙན་འཛུལ། རྒྱལ་ཁབ་ཀི་བདག་དབང་དང་། རྒྱལ་

ཁབ་ཀི་ཆིག་སྒྲིལ། ས་ཁོངས་གཅིག་གྱུར་ལ་དྲག་རོལ་དང་འཇིགས་སྐུལ་བྱེད་པ། དམག་

གི་འཇིགས་སྐུལ་བྱེད་པས་མཚོན་པའི་གནས་སྟངས་ལས་ལས་བྱུང་བའི་འགོ་བ་མི་དང་

འགོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་ལ་བརལ་འདས་ཚབས་ཆེན་བྱེད་པའི་སྦོར་བ་རྔམ་པོ་ཆེ་རྣམས་རྒྱལ་

ཁབ་ཁག་གིས་ཆོད་སེམས་བརྟན་པོས་རྩ་མེད་བཟོ་བའི་གོམ་སྟབས་སོ་དགོས།


༡༽ རྒྱལ་ཁབ་ཚང་མས། འགོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་དང་གཞི་རྩའི་རང་དབང་དེ། རིགས་རྒྱུད་

དང་ཕོ་མོ། སད་ཡིག ཆོས་ལུགས་བཅས་ཀི་དབྱེ་བ་མེད་པར་ཡོངས་ཁྱབ་ཏུ་བརྩི་སྲུང་བྱ་

རྒྱུ་དར་སེལ་དང་། སྐུལ་འདེད། ཚགས་ཚུད་བཅས་གཏོང་ཆེད་མཉམ་སྦེལ་བྱེད་དགོས།

འགོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་ཡོངས་དང་གཞི་རྩའི་རང་དབང་རྣམས་ལོགས་སུ་དབྱེ་ཐབས་མེད་

པར་ཕན་ཚུན་ལྟོས་འབེལ་ཡིན་པར་བརྟེན། དེ་དག་ཡར་རྒྱས་གོང་མཐོར་གཏོང་ཆེད། སྤི་

དམངས་དང་ཆབ་སིད། དཔལ་འབྱོར། སྤི་ཚོགས། རིག་གཞུང་བཅས་ཀི་ཐོབ་ཐང་རྣམས་

ལག་ལེན་དུ་བསྟར་བ་དང་། གོང་དུ་སེལ་བ། སྲུང་སྐོབས་བྱེད་པ་བཅས་ལ་དོ་སྣང་ཆ་སྙོམ་

དང་ཛ་དྲག་གི་བསམ་གཞིགས་བྱ་དགོས།

སྤི་དམངས་དང་ཆབ་སིད་ཀི་ཐོབ་ཐང་། དེ་བཞིན་དཔལ་འབྱོར་དང་རིག་གཞུང་གི་ཐོབ་

ཐང་སྲུང་བརྩི་མ་ཐུབ་པ་ལས་བྱུང་བའི་ཡར་རྒྱས་གོང་འཕེལ་གི་འགོག་རྐེན་རྣམས་རྒྱལ་

ཁབ་ཁག་གིས་གཙང་སེལ་བྱ་དགོས།


རྒྱལ་ཁབ་ཚང་མས། རྒྱལ་སྤིའི་ཞི་བདེ་དང་བདེ་འཇགས་ཀི་སྤི་ཚོགས་འཛུགས་བསྐྲུན་

56

དང་རྒྱུན་འཛིན། ཤུགས་སྣོན་རྒྱག་རྒྱུ་བཅས་དར་སེལ་གཏོང་དགོས་ཤིང་། དེའི་ཆེད་དུ།

མཐར་ཐུག་རྒྱལ་སྤིའི་ནུས་ལྡན་གི་སྟངས་འཛིན་འོག སྤིར་བཏང་དང་ཡོངས་སུ་རོགས་

པའི་གོ་མཚོན་བཀག་སོམ་ཐུབ་པ་བྱ་དགོས། དེ་བཞིན་དུ་གོ་མཚོན་བཀག་སོམ་ནུས་

ལྡན་བྱས་པ་ལས་བྱུང་བའི་ཐོན་ཁུངས་རྣམས་ཁྱབ་རྒྱ་ཆེ་བའི་ཡར་རྒྱས་གོང་འཕེལ་གི་

ལས་དོན་དང་། ལྷག་པར་དུ་ཡར་རྒྱས་འགོ་བཞིན་པའི་རྒྱལ་ཁབ་ཁག་གི་ནང་དུ་གཏོང་

རྒྱུར་འགན་སྲུང་བྱ་དགོས།


རྒྱལ་ཁབ་ཁག་གིས། རྒྱལ་ཡོངས་ཀི་རིམ་པར། ཡར་རྒྱས་གོང་འཕེལ་གི་ཐོབ་ཐང་དོན་

འཁྱོལ་ཆེད་དགོས་ངེས་ཀི་བྱ་ཐབས་ཚང་མ་བརྩམ་དགོས་པ་མ་ཟད། རྨང་གཞིའི་ཐོན་

ཁུངས་དང་ཤེས་ཡོན། འཕྲོད་བསྟེན་ཞབས་ཞུ། བཟའ་བཅའ། སོད་ཁང་། ལས་ཞུགས།

ཡོང་འབབ་དྲང་འབེལ་གིས་བགོ་འགེམས་བཅས་ཀི་ཐད་གོ་སབས་འདྲ་མཉམ་དུ་སྤོད་

རྒྱུ་འགན་སྲུང་བྱ་དགོས། ཡར་རྒྱས་གོང་འཕེལ་གི་བརྒྱུད་རིམ་ནང་། བུད་མེད་ལ་འགན་

ནུས་ཡོད་པ་ཁག་ཐེག་ནུས་ལྡན་བྱ་དགོས་ཤིང་། སྤི་ཚོགས་ཀི་དྲང་བདེན་མ་ཡིན་པའི་

གནས་ཚུལ་མེད་པ་བཟོ་ཆེད་དཔལ་འབྱོར་དང་སྤི་ཚོགས་ལ་ལེགས་བཅོས་འོས་འཚམས་

བྱ་དགོས།

༢༽ ཡར་རྒྱས་གོང་འཕེལ་ཡོང་མིན་དང་། འགོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་ལག་བསྟར་དོན་འཁྱོལ་

ཡོང་མིན་གི་རྒྱུ་རྐེན་གལ་ཆེན་ཞིག་ཡིན་པའི་ཆ་ནས་རྒྱལ་ཁབ་ཁག་གིས། ཕོགས་ཚང་

མའི་མི་མང་མཉམ་ཞུགས་ཡོང་རྒྱུར་བསྐུལ་སློང་བྱེད་དགོས།


༡༽ ད་ལྟའི་ཡོངས་ཁྱབ་གསལ་བསྒྲགས་ནང་གསལ་བཀོད་བྱས་པའི་ཡར་རྒྱས་གོང་

འཕེལ་ཐོབ་ཐང་གི་དོན་གནད་ཡོངས་རོགས་ཁ་བལ་དུ་མི་རུང་བ་དང་ཕན་ཚུན་ལྟོས་གྲུབ་

ཡིན་པས། དེ་དག་རེ་རེ་ནས་ཁྱོན་ཡོངས་ཀི་ཆ་ཤས་ཤིག་ཡིན་པར་བརྩི་དགོས།

57

ད་ལྟའི་ཡོངས་ཁྱབ་གསལ་བསྒྲགས་ནང་གསལ་བའི་དོན་གནད་གང་ཡང་། མཉམ་སྦེལ་

རྒྱལ་ཚོགས་ཀི་དམིགས་ཡུལ་དང་རྩ་དོན་དང་འགལ་བ་ཡིན་པར་འགེལ་བརོད་བྱེད་

པའམ། རྒྱལ་ཁབ་བམ། ཚོགས་པ། ཡང་ན་སྐེ་བོ་སེར་སུ་རུང་གིས་རྒྱལ་སྤིའི་འགོ་བ་

མིའི་ཐོབ་ཐང་གི་སྤི་ཆིངས་ཁོངས་ཡོངས་ཁྱབ་གསལ་བསྒྲགས་འགོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་ནང་

གསལ་བའི་ཐོབ་ཐང་དང་འགལ་འདས་བྱས་ཆོག་པའི་རྒྱུ་མཚན་དུ་འགེལ་བརོད་མི་ཆོག


ཡར་རྒྱས་གོང་འཕེལ་གི་ཐོབ་ཐང་ཡོངས་སུ་ལག་བསྟར་དང་དར་སེལ་གཏོང་ཆེད། རྒྱལ་

ཁབ་དང་རྒྱལ་སྤིའི་རིམ་པའི་སིད་བྱུས་དང་ཁིམས་ལུགས། དེ་མིན་གི་ཐབས་ལམ་གཏན་

འབེབས་དང་སྒྱུར་བཅོས། ལག་བསྟར་བཅས་བྱ་དགོས།། །།

58

འགོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་སྲུང་སྐོབས་པའི་སོར་གི་ཡོངས་ཁྱབ་

གསལ་བསྒྲགས།

ཡོངས་ཁྱབ་ངོས་འཛིན་ཡོད་པའི་འགོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་དང་གཞི་རིམ་རང་དབང་གོང་

སེལ་དང་སྲུང་སྐོབས་བྱེད་མཁན་གི་མི་སེར་དང་ཚོགས་པ། སྤི་ཚོགས་ཀི་སྒྲིག་འཛུགས་

བཅས་ཀི་ཐོབ་ཐང་དང་ལས་འགན་སོར་གི་ཡོངས་ཁྱབ་གསལ་བསྒྲགས།

ཚོགས་ཆེན་གི་ངོས་ནས། འཛམ་གིང་རྒྱལ་ཁབ་ཡོངས་ཀི་སྐེ་བོ་ཚང་མའི་དོན་དུ་འགོ་བ་

མིའི་ཐོབ་ཐང་དང་གཞི་རྩའི་རང་དབང་གོང་སེལ་སྲུང་སྐོབས་དང་འབེལ་བའི་རྒྱལ་ཚོགས་

ཀི་བཅའ་ཁིམས་ཀི་རྩ་དོན་དང་དམིགས་ཡུལ་བརྩི་སྲུང་གི་གལ་འགངས་བསྐར་ནན་བྱ་

རྒྱུ།

འགོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་སོར་གི་ཡོངས་ཁྱབ་གསལ་བསྒྲགས་དང་། འགོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་

སོར་གི་རྒྱལ་སྤིའི་དམ་ཡིག་རྣམས། ཚོགས་ཆེན་གི་ངོས་ནས་འགོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་དང་

གཞི་རྩའི་རང་དབང་ལ་འཛམ་གིང་ཡོངས་ཁྱབ་ཀི་བརྩི་བཀུར་ཡོང་ཆེད་རྒྱལ་སྤིའི་འབད་

བརྩོན་བྱ་གཞིའི་རྩ་བའི་ཆ་རྐེན་ཡིན་པའི་གལ་གནད་དང་། གཞན་ཡང་མཉམ་འབེལ་རྒྱལ་

ཚོགས་ཀི་སྒྲིག་ཁོངས་དང་། དེ་མིན་ས་གནས་ཀི་རིམ་པར་གཏན་འབེབས་བྱས་པའི་འགོ་

བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་དང་འབེལ་བའི་ཡིག་ཆ་རྣམས་ཀི་གལ་འགངས་ལ་བསྐར་མནན་བྱ་རྒྱུ།

རིགས་རྒྱུད་དང་ཤ་མདོག ཕོ་མོ། སད་ཡིག ཆོས་ལུགས། སིད་དོན་ནམ་དེ་མིན་གི་བསམ་

ཚུལ། རྒྱལ་ཁོངས་སམ་སྤི་ཚོགས་ཀི་གཏོགས་ཁོངས། རྒྱུ་ནོར། སྐེ་ཁོངས་སམ་དེ་མིན་

གི་གནས་བབས་བཅས་ཀི་དབྱེ་བ་མེད་པར། ཚང་མར་དམིགས་པའི་འགོ་བ་མིའི་ཐོབ་

ཐང་དང་གཞི་རྩའི་རང་དབང་རྣམས་དར་སེལ་དང་བརྩི་བཀུར་ཡོང་རྒྱུར་སྐུལ་འདེད་ཆེད་

རྒྱལ་སྤིའི་ཚོགས་སེའི་ཁོངས་མི་ཡོངས་རོགས་ཀིས་མཉམ་སྦེལ་ལམ་ཐ་དད་དུ་རང་རང་

གི་ལས་འགན་བསྒྲུབ་དགོས་རྒྱུར་ནན་བཤད་བྱ་རྒྱུ་དང་། བཅའ་ཁིམས་གཞི་བཟུང་འགན་

འཁི་འདི་སྒྲུབ་ཆེད་རྒྱལ་སྤིའི་མཉམ་ལས་ཡོང་རྒྱུར་དམིགས་བཀར་གིས་གལ་གནད་བརྩི་

རྒྱུར་བསྐར་ནན་བྱ་རྒྱུ།

59

མི་རིགས་དཀར་ནག་དབྱེ་འབྱེད་དང་། རིགས་རྒྱུད་དབྱེ་འབྱེད་ཀི་རྣམ་པ་ཡོངས། མི་སེར་

སེལ་བའི་རིང་ལུགས། ཕི་རྒྱལ་གི་དབང་ཤུགས་སམ་བཙན་འཛུལ། རྒྱལ་ཁབ་ཀི་བདག་

དབང་དང་། རྒྱལ་ཁབ་ཀི་ཆིག་སྒྲིལ། ས་ཁོངས་གཅིག་གྱུར་ལ་དྲག་རོལ་དང་འཇིགས་

སྐུལ་བྱེད་པ། དམག་གི་འཇིགས་སྐུལ་བྱེད་པ། འགོ་བ་མིའི་རང་ཐག་རང་གཅོད་ཀི་ཐོབ་

ཐང་དང་། སྐེ་བོ་ཚང་མར་རང་གི་རྒྱུ་ནོར་དང་རང་བྱུང་ཐོན་ཁུངས་ཀི་བདག་དབང་ཆ་ཚང་

ཡོད་པ་ངོས་ལེན་མི་བྱེད་པ་ལྟ་བུས་མཚོན་མིང་གགས་ལ་ཇི་མི་སྙམ་པར་འཆར་གཞི་

ལྡན་པའི་ངང་མང་ཚོགས་རོག་རོལ་བཏང་ལས་བྱུང་བའི་འགོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་དང་གཞི་

རྩའི་རང་དབང་ལ་འགལ་འདས་བྱེད་རིགས་ནུས་ལྡན་གིས་གཏན་འགོག་ཆེད། རྒྱལ་སྤིའི་

མཉམ་ལས་དང་། སྐེ་བོ་སེར་གི་རྩ་ཆེའི་འབད་རྩོན། དེ་བཞིན་ཚོགས་པ་དང་ལྷན་ཚོགས་

ཁག་གི་ནུས་པའི་གལ་གནད་ངོས་ལེན་བྱ་རྒྱུ།ྲ

རྒྱལ་སྤིའི་ཞི་བདེ་དང་བདེ་འཇགས། འགོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་ལ་ལོངས་སུ་སྤོད་པ་དང་གཞི་

རྩའི་རང་དབང་བར་གི་འབེལ་བར་ངོས་འཛིན་ཐོག རྒྱལ་སྤིའི་ཞི་བདེ་དང་བདེ་འཇགས་

མེད་པར་ཁ་གཡར་ཏེ། འགོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་དང་གཞི་རྩའི་རང་དབང་ལ་བརྩི་བཀུར་མི་

བྱེད་པ་བྱས་མི་ཆོག །

འགོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་དང་གཞི་རྩའི་རང་དབང་ཡོངས་རོགས་འཇིག་རྟེན་ཡོངས་ཁྱབ་དང་

ཁ་འཕྲལ་དུ་མི་རུང་བ། ནང་ཁུལ་བརྟེན་ཅིང་ལྟོས་པ་ཡིན་པས། ཆ་ཙམ་དང་ཕོགས་རེ་བ་

ཙམ་མ་ཡིན་པར་ཐོབ་ཐང་དང་རང་དབང་འདི་དག་ཡོངས་རོགས་དར་སེལ་དང་ཕོགས་སུ་

མ་ལྷུང་བ་དང་དྲང་བདེན་གི་སོ་ནས་ལག་བསྟར་བྱ་རྒྱུར་ནན་ལྡབ་བྱ་རྒྱུ།

འགོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་དང་གཞི་རྩའི་རང་དབང་དར་སེལ་དང་སྲུང་སྐོབས་ཀི་འགན་ཁུར་

གཙོ་བོ་རྒྱལ་ཁབ་ལ་ཡོད་པར་ནན་བཤད་བྱ་རྒྱུ

རྒྱལ་ཡོངས་དང་རྒྱལ་སྤིའི་རིམ་པར་འགོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་དང་གཞི་རྩའི་རང་དབང་ལ་བརྩི་

བཀུར་དང་ཤེས་རྟོགས་གོང་དུ་སེལ་ཆེད་མི་སེར་དང་ཚོགས་སེ་ཁག་གི་ཐོབ་ཐང་དང་

ལས་འགན་ངོས་འཛིན་བྱ་རྒྱུ་བཅས་ཀི་རྨང་གཞིའི་ཐོག

60

ཡོངས་བསྒྲགས་བྱ་རྒྱུ་གཤམ་གསལ།


སྐེ་བོ་ཚང་མར་སེར་ངོས་ནས་སམ་གཞན་དང་མཉམ་སྦེལ་གིས་འགོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་དང་

གཞི་རྩའི་རང་དབང་རྒྱལ་ཡོངས་དང་རྒྱལ་སྤིའི་རིམ་པར་དར་སེལ་དང་དོན་འཁྱོལ་བྱེད་

པའི་ཐོབ་ཐང་ཡོད།


༡༽ རྒྱལ་ཁབ་ཚང་མར་འགོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་དང་གཞི་རྩའི་རང་དབང་ཡོངས་རོགས་ལ་

སྲུང་སྐོབས་དང་། དར་སེལ། ལག་བསྟར་བཅས་ཀི་ཐད་གཙོ་བོའི་འགན་འཁི་དང་འགན་

ཁུར་ཡོད་ཅིང་། དེའི་ཆེད་དུ། སྤི་ཚོགས་དང་། དཔལ་འབྱོར། སིད་དོན་དང་དེ་མིན་གི་

ཁྱབ་ཁོངས་སུ་དགོས་མཁོའི་ཆ་རྐེན་ཡོངས་རོགས་བསྐྲུན་ཆེད་གོམ་སྟབས་སོ་བ་དང་།

དེ་བཞིན་རང་གི་ཁིམས་ཀི་ཁྱབ་ཁོངས་འོག་ཡོད་པའི་མི་སེར་རམ་གཞན་དང་མཉམ་སྦེལ་

བྱེད་མཁན་སྐེ་བོ་ཀུན་ལ་ལག་ལེན་དངོས་ནང་ཐོབ་ཐང་དང་རང་དབང་འདི་དག་ལོངས་སུ་

སྤོད་ཐུབ་པའི་འགན་སྲུང་ཆེད་དགོས་མཁོའི་ཁིམས་ཡིག་གི་ཆ་རྐེན་ཡང་བསྐྲུན་དགོས།

༢༽ རྒྱལ་ཁབ་ཚང་མས། ད་ཡོད་ཀི་ཡོངས་ཁྱབ་གསལ་བསྒྲགས་ནང་གསལ་བའི་ཐོབ་

ཐང་དང་རང་དབང་ཁག་ནུས་ལྡན་གི་ཐོག་ནས་འགན་སྲུང་ཐུབ་ཆེད་དགོས་མཁོ་ཡོད་པའི་

ཁིམས་བཟོ་དང་འཛིན་སྐོང་། དེ་མིན་གི་ལས་རིམ་ཁག་གཏན་འབེབས་བྱ་དགོས།


མཉམ་འབེལ་རྒྱལ་ཚོགས་ཀི་བཅའ་ཁིམས་དང་། དེ་མིན་རྒྱལ་ཁབ་ཀིས་བརྩི་སྲུང་དགོས་

པའི་འགོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་དང་གཞི་རྩའི་རང་དབང་དང་འབེལ་བའི་རྒྱལ་སྤིའི་དམ་ཡིག་

ཁག་དང་མཐུན་པའི་རྒྱལ་ནང་གི་ཁིམས་ཡིག་ནི། ཁིམས་ལུགས་ཀི་སྒྲོམ་གཞི་ཡིན་ཞིང་

། ཁིམས་ལུགས་ཀི་སྒྲོམ་གཞི་དེའི་འོག་ཏུ། འགོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་དང་གཞི་རྩའི་རང་དབང་

ཁག་ལག་བསྟར་བྱེད་དགོས་ལ། སྒྲོམ་གཞི་དེའི་འོག་ཏུ། ད་ཡོད་ཀི་ཡོངས་ཁྱབ་གསལ་

61

བསྒྲགས་ནང་གསལ་བའི་ཐོབ་ཐང་དང་རང་དབང་ཁག་དར་སེལ་དང་སྲུང་སྐོབས། ནུས་

ལྡན་གི་སོ་ནས་དོན་འཁྱོལ་བྱེད་པའི་བྱེད་སོ་ཁག་གོ་སྒྲིག་བྱེད་དགོས།


ད་ལྟའི་ཡོངས་ཁྱབ་གསལ་བསྒྲགས་ནང་གསལ་བའི་དོན་གནད་གང་ཡང་། མཉམ་སྦེལ་

རྒྱལ་ཚོགས་ཀི་བཅའ་ཁིམས་ཀི་དམིགས་ཡུལ་དང་རྩ་དོན་དང་འགལ་བའམ་དེ་ནུས་ཞན་

དུ་གཏོང་གི་ཡོད་པར་འགེལ་བརོད་བྱེད་པ་དང་། ཡང་ན། རྒྱལ་སྤིའི་འགོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་

གི་ཡོངས་ཁྱབ་གསལ་བསྒྲགས་དང་། འགོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་སོར་གི་རྒྱལ་སྤིའི་དམ་ཡིག

དེ་མིན་བརོད་བྱའི་ཁྱབ་ཁོངས་འདི་དང་འབེལ་བའི་རྒྱལ་སྤིའི་གཏན་འབེབས་དང་ཆོད་

དོན་ཁག་གི་ཆ་རྐེན་(དོན་གནད་)ལ་ཚད་བཀག་བཟོ་བའམ། ཐོབ་ཐང་དང་རང་དབང་དེ་

དག་གཅོག་འཕྲི་བྱེད་པའི་དོན་དུ་འགེལ་བརོད་མི་ཆོག


འགོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་དང་གཞི་རྩའི་རང་དབང་རྣམས་དར་སེལ་དང་སྲུང་སྐོབས་ཀི་ཆེད་དུ།

སྐེ་བོ་ཚང་མར་སེར་ངོས་ནས་སམ་གཞན་དང་མཉམ་སྦེལ་གིས་སོ་ནས་རྒྱལ་ཡོངས་དང་

རྒྱལ་སྤིའི་རིམ་པར་གཤམ་གསལ་གི་བྱེད་སོ་སེལ་ཆོག་པའི་ཐོབ་ཐང་ཡོད།

ཀ༽ ཞི་བའི་སོ་ནས་ཐུག་འཕྲད་དམ་འདུ་འཛོམས།

ཁ༽ གཞུང་འབེལ་མིན་པའི་སྒྲིག་འཛུགས་དང་། སྐིད་སྡུག ཚོགས་པ་གསར་འཛུགས་

དང་། འཛུལ་ཞུགས། ཆ་ཤས་ལེན་པ།

ག༽ གཞུང་འབེལ་མིན་པའི་སྒྲིག་འཛུགས་སམ། གཞུང་ཕན་ཚུན་དང་འབེལ་གཏུགས།


སྐེ་བོ་ཚང་མར་སེར་ངོས་ནས་སམ་གཞན་དང་མཉམ་སྦེལ་གིས་སོ་ནས་གཤམ་གསལ་

གི་ཐོབ་ཐང་ཡོད།

62

ཀ༽ འགོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་དང་གཞི་རྩའི་རང་དབང་སོར་གི་གནས་ཚུལ་ཤེས་རྟོགས་དང་།

བལྟ་འཚོལ། ཐོབ་པ། འབྱོར་བ། ཉར་བའི་ཐོབ་ཐང་ཡོད་ཅིང་། དེའི་ཁོངས་སུ། རྒྱལ་ནང་

གི་ཁིམས་བཟོ་ཁིམས་ལུགས་སམ། འཛིན་སྐོང་གི་མ་ལག་ནང་ཐོབ་ཐང་དང་རང་དབང་

འདི་དག་དོན་འཁྱོལ་ཇི་ལྟར་བྱེད་ཀི་ཡོད་མེད་ཀི་གནས་ཚུལ་བལྟ་འཚོལ་ཆོག་པའང་ཚུད་

ཡོད།

ཁ༽ འགོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་དང་དེ་མིན་འབེལ་ཆགས་རྒྱལ་སྤིའི་ཆོད་དོན་ཁག་གི་ནང་

གསལ་བ་ལྟར། འགོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་དང་གཞི་རྩའི་རང་དབང་སོར་གི་གནས་ཚུལ་དང་

ཤེས་བྱ་རྣམས་རང་དབང་གི་སོ་ནས་པར་སྐྲུན་དང་། གཞན་ལ་བསམ་ཚུལ་འཆད་པ་དང་

འགེམས་ཆོག་པ་ཡིན།

ག༽ འགོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་དང་གཞི་རྩའི་རང་དབང་རྣམས་ཁིམས་དང་ལག་ལེན་གཉིས་

ཀའི་ནང་ཇི་ལྟར་ཆགས་ཀི་ཡོད་མེད་སློབ་སྦོང་དང་། གོས་བསྡུར། ལྟ་ཞིབ་བཅས་བྱས་ཏེ་

བསམ་ཚུལ་བསྐྲུན་པ་དང་འཛིན་ཆོག་ཅིང་། འདི་དང་འདི་ལྟ་བུའི་འོས་འཚམས་ཀི་ཐབས་

ལམ་ལ་བརྟེན་ནས་གནད་དོན་འདི་ཚོའི་ཐོག་མང་ཚོགས་ཀི་དོ་སྣང་ཡོང་ཐབས་བྱས་ཆོག


སྐེ་བོ་ཚང་མར་སེར་ངོས་ནས་སམ་གཞན་དང་མཉམ་སྦེལ་གིས་སོ་ནས་འགོ་བ་མིའི་ཐོབ་

ཐང་གི་བསམ་ཚུལ་དང་རྩ་དོན་གསར་པ་བསྐྲུན་པ་དང་གོས་བསྡུར་བྱས་ཆོག་པ་མ་ཟད།

དེ་ལ་ཁིམས་ཐོག་ནས་ངོས་ལེན་ཡོང་ཐབས་ཀང་བྱས་ཆོག


༡༽ སྐེ་བོ་ཚང་མར་སེར་ངོས་ནས་སམ་གཞན་དང་མཉམ་སྦེལ་གིས་སོ་ནས་རང་ཡུལ་

གི་སིད་གཞུང་དང་སྤི་པའི་ལས་དོན་ནང་དབྱེ་འབྱེད་མེད་པའི་ངང་འཛུལ་ཞུགས་ནུས་ལྡན་

བྱས་ཆོག་པའི་ཐོབ་ཐང་ཡོད།

༢༽ དེ་ཙམ་མ་ཟད། འདིའི་ཁོངས་སུ། རང་ཉིད་སེར་ངོས་ནས་སམ་གཞན་དང་མཉམ་

63

སྦེལ་གི་སོ་ནས་གཞུང་གི་ལས་ཁུངས་ཁག་དང་། ཁེ་ལས། སྒྲིག་འཛུགས་ཁག་ལ། མང་

ཚོགས་ཀི་གནད་དོིན་དང་འབེལ་བའི་སྐོན་བརོད་དང་། དེ་དག་གི་ལས་དོན་ཡར་རྒྱས་

གཏོང་ཕོགས་ཀི་བསམ་འཆར། དེ་བཞིན་ འགོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་དང་གཞི་རྩའི་རང་དབང་

དོན་འཁྱོལ་དང་སྲུང་སྐོབས། དར་སེལ་བཅས་ཡོང་བར་བར་ཆད་དང་འགོག་རྐེན་ཡོང་

གཞིའི་ལས་དོན་གང་ཡིན་རུང་། དེ་ལ་དོ་སྣང་ཡོང་ཐབས་བྱས་ཆོག་པ་བཅས་ཚུད་ཡོད།


༡༽ ད་ཡོད་ཀི་ཡོངས་ཁྱབ་གསལ་བསྒྲགས་ནང་གསལ་བའི་འགོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་གོང་

སེལ་དང་སྲུང་སྐོབ་བྱ་རྒྱུ་ཐེ་བའི་འགོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་དང་གཞི་རྩའི་རང་དབང་ལག་

བསྟར་སབས། ཐོབ་ཐང་འདི་དག་ལས་བརལ་འདས་བྱས་རིགས་བྱུང་ཚེ། སྐེ་བོ་ཚང་མར་

རང་ཉིད་ཁེར་རྐང་ངམ་གཞན་དང་མཉམ་དུ། ལེགས་བཅོས་དང་སྲུང་སྐོབས་ཀི་ཁེ་ཕན་

ཐོབ་པའི་ཐོབ་ཐང་ཡོད།


སྐེ་བོ་སུས་ཀང་འགོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་དང་གཞི་རྩའི་རང་དབང་རོག་རོལ་དུ་གཏོང་བའི་བྱ་

བ་རྩོམ་པའམ་དགོས་མཁོ་ཡོད་སར་བྱ་བ་མི་རྩོམ་པ་བྱས་མི་ཆོག དེ་ལྟར་མི་བྱེད་མཁན་

གི་སྐེ་བོ་སུ་ལའང་ཉེས་ཆད་གཅོད་པའམ་སྦོར་ངན་གི་རིགས་གང་ཡང་བྱས་མི་ཆོག


སྐེ་བོ་ཚང་མར་རང་ཉིད་ཁེར་རྐང་ངམ་གཞན་དང་མཉམ་སྦེལ་གིས་ཁིམས་མཐུན་གི་སོ་

ནས་རང་ཉིད་ཀི་འཚོ་ཐབས་སམ་ཆེད་ལས་གཉེར་བའི་ཐོབ་ཐང་ཡོད། སྐེ་བོ་རང་རང་གི་

ཆེད་ལས་ལ་བརྟེན་ནས་སྐེ་བོ་གཞན་གི་འགོ་བ་མིའི་ཆེ་མཐོང་དང་། འགོ་བ་མིའི་ཐོབ་

ཐང་། གཞི་རྩའི་རང་དབང་བཅས་ལ་ཤུགས་རྐེན་ཐེབས་ཀི་ཡོད་པར་བརྟེན། རྒྱལ་ཡོངས་

དང་རྒྱལ་སྤིའི་གནས་ཚད་ཅན་གི་འཚོ་ཐབས་དང་ཆེད་ལས་སོར་གི་འབེལ་ཡོད་གཏན་

འབེབས་སམ་སྒྲིག་ལམ་ལ་བརྩི་བསྲུང་ཞུ་དགོས།

64


༡༽ སྐེ་བོ་ཚང་མར་རང་ཉིད་ཁེར་རྐང་ངམ་གཞན་དང་མཉམ་སྦེལ་གི་སོ་ནས། འགོ་བ་

མིའི་ཐོབ་ཐང་དང་གཞི་རྩའི་རང་དབང་རོག་རོལ་བཏང་བར་ངོ་རོལ་གི་ཞི་བའི་ལས་འགུལ་

ཁག་ནང་འཛུལ་ཞུགས་གི་ཐོབ་ཐང་ཡོད།

༢༽ སྐེ་བོ་ཚང་མ་རང་ཉིད་ཁེར་རྐང་ངམ་གཞན་དང་མཉམ་སྦེལ་གི་ཐོག་ནས་ད་ཡོད་

ཡོངས་ཁྱབ་གསལ་བསྒྲགས་ནང་གསལ་བའི་ཁིམས་མཐུན་ཐོབ་ཐང་ལག་བསྟར་བྱས་

པར་བརྟེན་ནས་འཕྲད་པའི་དཀའ་ངལ་དཔེར་ན་དྲག་སྤོད་དང་། འཇིགས་བསྐུལ། འཁོན་

ལན། དངོས་དོན་དང་ཁིམས་དོན་གི་དབྱེ་འབྱེད། གནོན་ཤུགས། ཡང་ན་དེ་མིན་གི་བཙན་

དབང་གི་སྦོར་བ་ལས་ཚད་ལྡན་དབང་ལྡན་ལས་ཁུངས་ཀིས་སྲུང་སྐོབས་འགན་ལེན་ཆེད།

རྒྱལ་ཁབ་ཀིས་དགོས་ངེས་བྱ་ཐབས་ཚང་མ་ལག་བསྟར་བྱ་དགོས།

༣༽ དེ་དང་སྦེལ་ཏེ། སྐེ་བོ་ཚང་མ་རང་ཉིད་ཁེར་རྐང་ངམ་གཞན་དང་མཉམ་སྦེལ་གི་སོ་

ནས་ཞི་བའི་ཐབས་ལམ་ལ་བརྟེན་ཏེ། རྒྱལ་ཁབ་ཀིས་འགོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་དང་གཞི་རྩའི་

རང་དབང་ལ་བརལ་འདས་འབྱུང་གཞིའི་འཐུས་ཤོར་གི་རིགས་ཚུད་པའི་བྱེད་སོ་དང་བྱ་

སྤོད་ཁག་དང་། དེ་བཞིན་ཚོགས་པའམ་མི་སེར་གིས་ངན་བྱུས་བཏིང་སྟེ། འགོ་བ་མིའི་

ཐོབ་ཐང་དང་གཞི་རྩའི་རང་དབང་ལོངས་སུ་སྤོད་རྒྱུར་གནོད་སྐོན་ཐེབས་པའི་དྲག་པོའི་བྱ་

སྤོད་རིགས་ལ་ཁ་གཏད་སམ་ངོ་རོལ་བྱས་རིགས་ལ། རྒྱལ་ཡོངས་ཁིམས་ལུགས་ཀིས་

སྲུང་སྐོབས་ནུས་ལྡན་བྱེད་པའི་ཁེ་དབང་ཡོད།


སྐེ་བོ་ཚང་མར་རང་ཉིད་ཁེར་རྐང་ངམ་གཞན་དང་མཉམ་སྦེལ་ཐོག འགོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་

དང་གཞི་རྩའི་རང་དབང་རྣམས་ཞི་བའི་ཐབས་ལམ་ཐོག་ནས་ད་ཡོད་ཡོངས་ཁྱབ་གསལ་

བསྒྲགས་ཀི་དོན་ཚན་གསུམ་པ་དང་མཐུན་པར་འཕྲལ་མྱུར་དར་སེལ་དང་སྲུང་སྐོབས་

ཆེད་ཞུ་སྐུལ་དང་། གནས་ཚུལ་བསྡུ་ལེན། མཐུན་རྐེན་བེད་སྤོད་བཅས་ཀི་ཐོབ་ཐང་ཡོད།

65


༡༽ རྒྱལ་ཁབ་ལ། ཁིམས་བཟོ་དང་ཁིམས་ལུགས་དབང་འཛིན། འཛིན་སྐོང་ངམ་དེ་མིན་

གི་བྱ་ཐབས་འོས་འཚམས་ལ་བརྟེན་ནས་རང་གི་ཁིམས་འཛིན་ཁྱབ་ཁོངས་ཀི་སྐེ་བོ་ཚང་

མར་སྤི་དམངས་དང་ཆབ་སིད། དཔལ་འབྱོར། སྤི་ཚོགས། རིག་གཞུང་བཅས་ཀི་ཐོབ་ཐང་

སོར་གི་གོ་རྟོགས་ཁྱབ་སེལ་གཏོང་བའི་འགན་འཁི་ཡོད།

༢༽ དེ་ཙམ་མ་ཟད། དེ་འདྲའི་བྱ་ཐབས་ཁོངས་སུ་གཤམ་གསལ་དོན་གནད་ཚུད་དགོས།

ཀ༽ རྒྱལ་ཁབ་ཀི་ཁིམས་ཡིག་ཁག་དང་། གཏན་འབེབས་ཁག དེ་བཞིན་རྒྱལ་སྤིའི་འགོ་བ་

མིའི་ཐོབ་ཐང་གི་གཞི་རྩའི་ཡིག་ཆ་ཁག་པར་སྐྲུན་དང་ཡོངས་ཁྱབ་བཟོ་བ།

འགོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་གི་ཁྱབ་ཁོངས་དང་འབེལ་བའི་རྒྱལ་སྤིའི་ཡིག་ཆ་ཁག་ལྟ་ཀོག་གི་

དབང་ཆ་ཆ་ཚང་དང་འདྲ་མཉམ་དུ་ཡོད་དགོས། དེའི་ཁོངས་སུ། རྒྱལ་སྤིའི་འགོ་བ་མིའི་

ཐོབ་ཐང་སྤི་ཆིངས་འོག་བཙུགས་པའི་ལྷན་ཚོགས་ལ་ཁོངས་གཏོགས་རྒྱལ་ཁབ་ཀིས་ཕུལ་

བའི་དུས་མཚམས་སོ་སོའི་སྙན་ཐོ་དང་། ལྷན་ཚོགས་འདིས་བཏོན་པའི་གོས་བསྡུར་ཚིག་

ཐོའི་སྙིང་བསྡུས་དང་། གཞུང་འབེལ་སྙན་ཐོ་བཅས་ཚུད་ཡོད།

༣༽ རྒྱལ་ཁབ་ཀིས་རང་གི་ཁིམས་འོག་ས་ཁོངས་ཡོངས་ཀི་འོས་འཚམས་ཡོད་སར།

འགོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་དང་གཞི་རྩའི་རང་དབང་མུ་མཐུད་ཁྱབ་སེལ་དང་སྲུང་སྐོབས་ཀི་ཆེད་

དུ། ཞིབ་དཔོད་པ་ཡིན་ཡང་རུང་། འགོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་གི་ཆེད་གཉེར་ལྷན་ཚོགས་ཡིན་

ཡང་རུང་། ཡང་ན་དེ་མིན་གི་རྒྱལ་ཡོངས་སྒྲིག་འཛུགས་ཀི་རྣམ་པ་གཞན་ཡིན་ཡང་རུང་

། གང་ལྟར་དེ་འདྲའི་རང་དབང་ལྡན་པའི་རྒྱལ་ཡོངས་རང་བཞིན་གི་སྒྲིག་འཛུགས་ཁག་

གསར་འཛུགས་དང་གོང་འཕེལ་གཏོང་རྒྱུར་འགན་ལེན་དང་རྒྱབ་སྐོར་བྱ་དགོས།


རྒྱལ་ཁབ་ལ། སློབ་གྲྭའི་རིམ་པ་ཁག་ཡོངས་ལ་འགོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་དང་གཞི་རྩའི་རང་

དབང་གི་སོར་སློབ་ཁིད་ཁྱབ་སེལ་དང་མཐུན་རྐེན་སྦོར་བའི་ལས་འགན་ཡོད་པ་མ་ཟད།

66

ཁིམས་རྩོད་པ་དང་། ཁིམས་འཛིན་མི་སྣ། དྲག་ཆས་དམག་དཔུང་། གཞུང་ཞབས་པ་

བཅས་ཀི་སྦོང་བརར་ལས་རིམ་ནང་། འགོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་སོར་གི་ཤེས་བྱ་འོས་འཚམས་

འཇོག་རྒྱུར་ཁག་ཐེག་བྱེད་པའི་ལས་འགན་ཡང་ཡོད།


སྐེ་བོ་སེར་དང་གཞུང་འབེལ་མ་ཡིན་པའི་ཚོགས་པ། དེ་བཞིན་སྒྲིག་འཛུགས་ཁག་གིས།

མང་ཚོགས་ནང་འགོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་དང་གཞི་རྩའི་རང་དབང་ཁག་གི་སོར་གོ་རྟོགས་

སེལ་ཆེད། བྱེད་སོ་དཔེར་ན། ཤེས་ཡོན་དང་སྦོང་བརར། དེ་བཞིན་སྔར་ལྷག་ཚགས་ཚུད་

ཡོང་ཐབས་ཐད་ཀི་ཉམས་ཞིབ་སྟེ། དེའི་ཁོངས་སུ་བྱེད་སོ་སེལ་ཡུལ་ས་གནས་དེའི་སྤི་

ཚོགས་ཀི་རྒྱབ་ལོངས་མི་འདྲ་བ་ཁག་སེམས་ནང་བཞག་སྟེ། རྒྱལ་ཁབ་དང་མི་རིགས།

ཆོས་ལུགས་བཅས་ཁག་ཡོངས་ཀི་ཁོད་དུ་གོ་ཤེས་ཉན་ཤེས་དང་། བཟོད་སན། ཞི་བདེ།

མཛའ་བརྩེའི་འབེལ་བ་སྔར་ལྷག་ཚགས་ཚུད་དུ་གཏོང་ཐབས་ཀི་ཉམས་ཞིབ་བྱེད་རྒྱུ་ཚུད་

ཡོད།


སྐེ་བོ་ཚང་མ་རང་ཉིད་ཁེར་རྐང་ངམ་གཞན་དང་མཉམ་སྦེལ་ཐོག་ད་ཡོད་ཡོངས་ཁྱབ་

བསྒྲགས་གཏམ་ནང་གསལ་བའི་ཐོབ་ཐང་དང་རང་དབང་ལག་ལེན་དུ་བསྟར་སབས། སྐེ་

བོ་གཞན་གི་ཐོབ་ཐང་དང་རང་དབང་ལ་ངོས་འཛིན་གུས་བརྩི་དང་། ཡ་རབས་སྤོད་ཚུལ་

གི་ཆ་རྐེན་ཚང་ཐབས། སྤི་ཚོགས་སྒྲིག་ལམ། མང་གཙོའི་སྤི་ཚོགས་ཀི་སྤི་ཡོངས་བདེ་

དོན་བཅས་སྒྲུབ་ཐབས་ལ་དམིགས་ཏེ་ འབེལ་ཡོད་རྒྱལ་སྤིའི་དམ་ཡིག་དང་མཐུན་ཞིང་

ཁིམས་ལུགས་ཀི་ཐག་གཅོད་ཐོག་ནས་ཚད་བཀག་བཟོས་རིགས་ཁོ་ན་མ་གཏོགས། དེ་

མིན་བཀག་རྒྱ་མེད།


༡༽ སྐེ་བོ་ཚང་མར་སོ་སོའི་གཤིས་སྤོད་རང་དབང་ངང་ཚ་ཚང་བའི་གོང་འཕེལ་ཡོང་སའི་

67

སྤི་ཚོགས་ནང་ལས་འགན་ཡོད།

༢༽ མང་གཙོ་སྲུང་སྐོབས་དང་། འགོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་དང་གཞི་རྩའི་རང་དབང་དར་སེལ།

མང་གཙོའི་སྤི་ཚོགས་དང་སྒྲིག་འཛུགས་ཡར་རྒྱས་མདུན་སྐོད་ཡོང་ཆེད། སྐེ་བོ་སེར་དང་།

ཚོགས་པ། སྒྲིག་འཛུགས། གཞུང་འབེལ་མ་ཡིན་པའི་ཚོགས་པ་ཁག་བཅས་ལ་གལ་ཆེའི་

ནུས་པ་འདོན་པའི་གོ་སབས་དང་ལས་འགན་ཡོད།

༣༽ སྐེ་བོ་སེར་དང་། སེ་ཁག སྒྲིག་འཛུགས། གཞུང་འབེལ་མ་ཡིན་པའི་ཚོགས་པ་ཁག་

བཅས་ལ། འགོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་སོར་གི་ཡོངས་ཁྱབ་གསལ་བསྒྲགས་དང་། དེ་མིན་གི་

འགོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་སོར་གི་གཏན་འབེབས་ཁག་དོན་འཁྱོལ་ཆ་ཚང་བ་ཡོང་བའི་སྤི་

ཚོགས་དང་རྒྱལ་སྤིའི་སྒྲིག་ལམ་ཞིག་གི་འོག སྐེ་བོ་ཚང་མའི་ཐོབ་ཐང་དར་སེལ་གཏོང་

བའི་ལས་དོན་ནང་། གལ་ཆེའི་ནུས་པ་འདོན་པའི་གོ་སབས་དང་ལས་འགན་ཡང་ཡོད།


ད་ཡོད་ཡོངས་ཁྱབ་གསལ་བསྒྲགས་ཀི་དོན་གནད་གང་ཡང། སྐེ་བོ་སེར་དང་། ཚོགས་

པ། ཡང་ན་སྤི་ཚོགས་ཀི་སྒྲིག་འཛུགས་སམ་རྒྱལ་ཁབ་ཀིས། ད་ཡོད་ཡོངས་ཁྱབ་གསལ་

བསྒྲགས་ནང་གསལ་བའི་ཐོབ་ཐང་དང་རང་དབང་ལ་གཏོར་སྐོན་གཏོང་བའི་བྱེད་སོའམ་

བྱ་སྤོད་སེལ་ཆོག་པའི་དོན་དུ་འགེལ་བརོད་བྱས་མི་ཆོག

དོན་ཚན་ཉི་ཤུ་པ།

ད་ཡོད་ཀི་ཡོངས་ཁྱབ་གསལ་བསྒྲགས་ནང་གསལ་བའི་དོན་གནད་གང་ཡང་། སིད་

གཞུང་གི་ངོས་ནས་མི་སེར་རམ། མི་སེར་ལས་གྲུབ་པའི་ཚོགས་པ། སྒྲིག་འཛུགས།

གཞུང་འབེལ་མ་ཡིན་པའི་སྒྲིག་འཛུགས་ཁག་གིས། མཉམ་སྦེལ་རྒྱལ་ཚོགས་ཀི་བཅའ་

ཁིམས་ཀི་དོན་གནད་དང་འགལ་འདས་བྱེད་པར་རྒྱབ་སྐོར་རམ་བྱ་སྤོད་དར་སེལ་གཏོང་

རྒྱུར་ཆོག་མཆན་ཡོད་པའི་དོན་དུ་འགེལ་བརོད་མི་ཆོག

68

བཙན་དབང་འོག་གར་སོང་ཆ་མེད་དུ་འགྱུར་རིགས་འགོག་པའི་

རྒྱལ་སྤིའི་ཁིམས་ཡིག

ཁིམས་ཡིག་འདིའི་གོས་དོན་ལ་གནས་པའི་རྒྱལ་ཁབ་རྣམས་ཀིས། མཉམ་འབེལ་རྒྱལ་

ཚོགས་ཀི་བཅའ་ཁིམས་ནང་འཁོད་དོན་ལྟར། རྒྱལ་ཁབ་ཁག་གིས་འགོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་

དང་གཞི་རྩའི་རང་དབང་ལ་ཡོངས་ཁྱབ་གུས་བཀུར་དང་། བརྩི་སྲུང་བྱེད་པའི་འགན་

འཁུར་གཞི་རྩར་བཟུང་ཡོད།

འགོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་ཡོངས་ཁྱབ་གསལ་བསྒྲགས་ལ་ཆ་འཇོག་བྱས་ཡོད།

དཔལ་འབྱོར་ཐོབ་ཐང་དང་། སྤི་ཚོགས་ཐོབ་ཐང། རིགས་གཞུང་ཐོབ་ཐང་བཅས་ཀི་རྒྱལ་

སྤིའི་དམ་ཡིག་དང་། སྤི་མང་དང་ཆབ་སིད་ཐོབ་ཐང་སོར་གི་རྒྱལ་སྤིའི་དམ་ཡིག འགོ་མིའི་

ཐོབ་ཐང་དང་འབེལ་བའི་རྒྱལ་སྤིའི་ཡིག་ཆ་གཞན། མིའི་རིགས་བདེ་རྩའི་ཁིམས་དང་ནག་

ཉེས་ཐག་གཅོད་བྱེད་པའི་རྒྱལ་སྤིའི་ཁིམས་ལུགས་བཅས་ལ་ཡིད་འཇོག་བྱས་ཡོད།

གཞན་ཡང་ཕི་ལོ་ ༡༩༩༢ ཟླ་ ༡༢ ཚེས་ ༡༨ ཉིན། མཉམ་འབེལ་རྒྱལ་ཚོགས་ཚོགས་

ཆེན་གིས་གོས་ཆོད་ཨང་ ༤༧/༡༣༣ ནང་བཙན་དབང་འོག་གར་སོང་ཆ་མེད་དུ་འགྱུར་

རིགས་འགོག་པའི་རྒྱལ་སྤིའི་ཁིམས་ཡིག་གསལ་བསྒྲགས་བྱས་པར་ཡིད་འཇོག་བྱས་

ཡོད།

བཙན་དབང་འོག་གར་སོང་ཆ་མེད་དུ་འགྱུར་བའི་ཉེན་ཚབས་ནི་མིའི་རང་གཤིས་ལ་རོལ་

བའི་ཁིམས་འགལ་གི་ནག་ཉེས་ཤིག་ལ་བགང་གི་ཡོད་པ་དང་། གནས་སབས་བྱེ་བག་

པ་འགའ་ཤས་སུ་དེར་ངོས་འཛིན་བྱེད་སྟངས་ཐད་ཆེད་དུ་རྒྱལ་སྤིའི་ཁིམས་ལུགས་ནང་

འགེལ་བརོད་བྱས་ཡོད་པར་ངེས་རེད་ཡོད།

བཙན་དབང་འོག་གར་སོང་ཆ་མེད་དུ་འགྱུར་བ་འགོག་རྒྱུ་དང། བཙན་དབང་འོག་གར་

སོང་ཆ་མེད་དུ་འགྱུར་བའི་ནག་ཉེས་འགེབ་སྲུང་བྱེད་པར་རོལ་རྒྱུར་བོ་ཐག་བཅད་ཡོད།

མི་སུ་ཡང་བཙན་དབང་འོག་གར་སོང་ཆ་མེད་དུ་མི་འགྱུར་བའི་ཐོབ་ཐང་ཡོད་པ་དང་།

69

གནོད་འཚེ་ཕོག་ཡུལ་ལ་དྲང་བདེན་རྩོད་པ་དང་གུན་གསབ་འཐོབ་པའི་ཐོབ་ཐང་ཡོད་པར་

ཆ་འཇོག་བྱས་ཡོད།

གནོད་འཚེ་ཕོག་ཡུལ་སུ་འདྲ་ཞིག་ཡིན་ཡང་དེར་བཙན་དབང་འོག་གར་སོང་ཆ་མེད་དུ་

འགྱུར་བའི་གནས་ཚུལ་དངོས་དང་བཙན་དབང་འོག་གར་སོང་ཆ་མེད་དུ་གྱུར་བའི་མི་དེའི་

གནས་སྟངས་བཅས་ལ་རྒྱུས་ལོན་བྱེད་པའི་ཐོབ་ཐང་དང་། དེ་འབེལ་གི་གནས་ཚུལ་མཁོ་

སྤོད་དང་འབྱོར་ལེན་བྱེད་པའི་རང་དབང་གི་ཐོབ་ཐང་བཅས་གཏན་འབེབས་བྱས་ཡོད།

ཁིམས་ཡིག་འདིའི་གོས་དོན་ལ་གནས་པའི་རྒྱལ་ཁབ་ཚང་མས་གཤམ་འཁོད་དོན་ཚན་

དག་ལ་མོས་མཐུན་བྱས་ཡོད།



ཀ༽ མི་སུ་ཡང་བཙན་དབང་འོག་གར་སོང་ཆ་མེད་ཀི་གནས་སུ་སྦོར་མི་ཆོག

ཁ༽ དམག་འཁྲུག་གི་གནས་བབས་སམ། དམག་འཁྲུག་གི་འཇིགས་པ་ཆེ་བའི་དུས་

སབས་དང་། དེ་བཞིན་རྒྱལ་ནང་གི་སིད་དོན་བརྟན་བརིང་དང་། ཛ་དྲག་གི་གནས་སྟངས་

སོགས་གང་འདྲ་ཞིག་ཡིན་ཡང་བཙན་དབང་འོག་གར་སོང་ཆ་མེད་དུ་གཏོང་བའི་ལས་

དོན་ལ་དག་འབུལ་བྱེད་པའི་གནས་བབས་དམིགས་བསལ་བ་གང་ཡང་མེད།


ཁིམས་ཡིག་འདིའི་དགོངས་དོན་ལྟར། “ བཙན་དབང་འོག་གར་སོང་ཆ་མེད་དུ་གྱུར་བ་

” ནི། སིད་གཞུང་གི་ཚན་པ་དང་། མི་ཁ་ཤས་སམ། ཡང་ན་མི་ཁ་ཤས་ལས་གྲུབ་པའི་

ཚོགས་སེ་གང་རུང་གིས་དབང་ཚད་སྤད་དེ་འཛིན་བཟུང་བྱེད་པ་དང་། བཀག་བསྐིལ་

བྱེད་པ། བཙན་འཁིད་བྱེད་པ། རང་དབང་འཕྲོག་སོགས་ལ་ངོས་འཛིན་བྱེད་ཀི་ཡོད་ལ།

70

དེ་བཞིན་རང་དབང་འཕྲོག་པར་ངོས་ལེན་མི་བྱེད་པའམ། ཡང་ན། གར་སོང་ཆ་མེད་དུ་

གྱུར་བའི་མི་དེ་གང་དུ་ཡོད་དང་གནས་སྟངས་ཅི་འདྲ་ཡིན་སོགས་གསང་བ་བྱེད་པར་སིད་

གཞུང་གིས་རྒྱབ་སྐོར་རམ་ཆོག་མཆན་སྤོད་པ་སོགས་ལ་ངོས་འཛིན་བྱེད་ཀི་ཡོད།


གོས་དོན་ལ་གནས་པའི་རྒྱལ་ཁབ་ཚོས་དོན་ཚན་གཉིས་པའི་ནང་འགེལ་བཤད་བྱས་པའི་

བྱ་སྤོད་རིགས་མི་ཁ་ཤས་སམ། ཡང་ན། མི་ཁ་ཤས་ལས་གྲུབ་པའི་ཚོགས་སེ་གང་རུང་

གིས་སིད་གཞུང་གི་དབང་ཚད་དང་། རྒྱབ་སྐོར། ཆོག་མཆན་སོགས་མེད་པར་སེལ་

གི་ཡོད་མེད་ལ་ཚད་དང་རན་པའི་རྟོག་ཞིབ་གནང་རྒྱུ་དང་། གནད་དོན་དེར་འབེལ་ཡོད་

རྣམས་ཁིམས་སར་ཐག་གཅོད་ཡོང་ཐབས་བྱ་རྒྱུ།


གོས་དོན་ལ་གནས་པའི་རྒྱལ་ཁབ་ཚོས་བཙན་དབང་འོག་གར་སོང་ཆ་མེད་འགྱུར་བ་ནི།

རྒྱལ་ཁབ་སོ་སོས་ནག་ཉེས་ཐག་གཅོད་བྱེད་པའི་ཁིམས་ལུགས་སུ་འཁོད་དེ། དགོས་

ངེས་ཐག་གཅོད་ཡོང་ཐབས་བྱ་རྒྱུ།


བཙན་དབང་འོག་གར་སོང་ཆ་མེད་དུ་འགྱུར་བའི་ལས་རྒྱ་ཁྱབ་ཏུ་སེལ་བ་ནི། འགོ་བ་མིའི་

བདེ་རྩ་ལ་རོལ་བའི་ནག་ཉེས་ཤིག་ཡིན་པར་རྒྱལ་སྤིའི་ཁིམས་ལུགས་ནང་འགེལ་བརོད་

བྱས་ཡོད་པ་ལྟར། དེ་ལྟའི་རྒྱལ་སྤིའི་ཁིམས་ལུགས་འོག་ཐག་གཅོད་གནང་ཕོགས་ཡོང་བ་

ཞུ་རྒྱུ།


༡༽ ཁིམས་ཡིག་འདིའི་གོས་དོན་ལ་གནས་པའི་རྒྱལ་ཁབ་ཚོས་ཉུང་མཐར་གཤམ་འཁོད་

མི་རྣམས་ནག་ཉེས་ཅན་དུ་ངོས་འཛིན་ཡོང་ཐབས་བྱེད་དགོས།

71

ཀ༽ མི་སུ་འདྲ་ཞིག་གིས་བཙན་དབང་འོག་གར་སོང་ཆ་མེད་དུ་གཏོང་བའི་ལས་དོན་

རང་ངོས་ནས་བརྩམས་པ་དང་། བཀོད་པ་གཏོང་བ། ཞུ་སྐུལ་བྱེད་པའམ་བོ་སྣང་འགུག་

སྟེ་གཞན་ལ་བཀོད་མངགས་བྱེད་པ་དང་། བཙན་དབང་འོག་གར་སོང་ཆ་མེད་དུ་གཏོང་

ཐབས་བྱེད་པ་ནི་བཙན་དབང་འོག་གར་སོང་ཆ་མེད་དུ་གཏོང་བའི་ཉེས་སྤོད་ཀི་བྱ་བར་

ངན་པ་ལག་སྦེལ་བྱེད་པའམ་མཉམ་ཞུགས་བྱེད་པར་ངོས་འཛིན་ཡོད།

ཁ༽ གཤམ་འཁོད་བྱ་སྤོད་རྣམས་ལག་བལྟར་བྱེད་པའི་གོང་རིམ་མཐོ་བའི་དཔོན་རིགས་།

༡༽ རང་ཉིད་ཀི་ནུས་སན་དབང་ཚད་དང་སྟངས་འཛིན་འོག་ཡོད་པའི་ལས་བྱེད་རྣམས་

ཀིས་བཙན་དབང་འོག་གར་སོང་ཆ་མེད་དུ་གཏོང་བའི་ཁིམས་འགལ་དང་ཉེས་སྤོད་ཀི་བྱ་

བ་དངོས་སུ་བརྩམས་བཞིན་པའམ་བརྩམས་ལ་ཉེ་བར་སླེབས་པའི་གནས་ཚུལ་གསལ་

སྟོན་ཤེས་ལྟོགས་བྱུང་པའམ་ཤེས་བཞིན་དུ་བརྩི་འཇོག་མི་བྱེད་པ།

༢༽ བཙན་དབང་འོག་གར་སོང་ཆ་མེད་དུ་གཏོང་བའི་ཉེས་སྤོད་དང་འབེལ་བའི་བྱེད་སོའི་

ཐོག་ནུས་ལྡན་གི་འགན་འཁུར་ལག་བསྟར་བྱེད་པ་དང་།

༣༽ བཙན་དབང་འོག་གར་སོང་ཆ་མེད་དུ་གཏོང་བའི་ལས་དོན་སྔོན་འགོག་དང་འགོག་

གནོན་བྱེད་པར་རང་ཉིད་ཀི་དབང་ཚད་ནང་ཚུད་པའི་དགོས་ངེས་ཅན་དང་རྒྱུ་མཚན་

ལྡན་པའི་ཐབས་ལམ་ཡོད་དོ་ཅོག་ལག་བསྟར་བྱེད་མ་ཐུབ་པའམ་རྟོག་ཞིབ་དང་ཁིམས་

གཏུགས་བྱེད་ཆེད་གནད་དོན་དེ་ནུས་བརྩལ་ལྡན་པའི་དཔོན་རིགས་མཐོ་བ་རྣམས་སུ་

སྙན་ལམ་མ་ཞུ་བ།

ག༽ནང་གསེས་ཡིག་འབེབ་ ཁ༽ཡིས་འབེལ་ཡོད་རྒྱལ་སྤིའི་ཁིམས་ལུགས་འོག་དམག་

དཔོན་ནམ་དམག་དཔོན་གི་ནུས་པ་ལྡན་པའི་ལས་ཚབ་ཞིག་ལ་ཚད་གཞི་མཐོ་བའི་འགན་

འཁུར་ཡོད་པར་བརྩི་འཇོག་བྱེད་པའི་ཁིམས་སོལ་ལ་ཁྱད་པར་མི་བཟོ།

༢༽ སྤི་དམངས་དཔོནརིགས་དང་དམག་གི་དཔོན་རིགས་དང་མི་མང་གི་དབང་འཛནི་པ་སུ་

འདྲ་ཞིག་གི་གཏོང་བའི་བཀའ་ཁྱབ་དང་བཀོད་བྱུས་གང་ཡང་ལུང་འདྲེན་བྱེད་ཏེ་བཙན་དབང་

72

འགོ་གར་སོང་ཆ་མེད་དུ་གཏོང་བའི་ཁིམས་འགལ་གི་ལས་དོན་དག་འབུལ་བྱེད་མི་ཆོག


༡༽ གོས་དོན་ལ་གནས་པའི་རྒྱལ་ཁབ་ཚོས་བཙན་དབང་འོག་གར་སོང་ཆ་མེད་དུ་གཏོང་

བའི་ཁིམས་འགལ་གི་ལས་དོན་དེའི་ཉེན་ཚབས་དང་འོས་ཤིང་འཚམས་པའི་ཉེས་པ་

དཔག་པའི་ཁིམས་ཆད་གཏོང་ཆོག་པ་བཟོ་དགོས།

༢༽ གོས་དོན་ལ་གནས་པའི་རྒྱལ་ཁབ་ཚོས་གཤམ་གསལ་གནས་སྟངས་རྣམས་གཏན་

འབེབས་བྱེད་ཆོག

ཀ༽ གལ་ཏེ་བཙན་དབང་འོག་གར་སོང་ཆ་མེད་དུ་གཏོང་བའི་ཁིམས་འགལ་གི་ལས་

དོན་ནང་ཚུད་པའི་སྐེས་བུ་རྣམས་ཀིས་གར་སོང་ཆ་མེད་དུ་འགྱུར་བའི་སྐེ་བོ་དེ་གསོན་

པོ་འཁིད་ཡོང་ཐུབ་པ་དང་། བཙན་དབང་འོག་གར་སོང་ཆ་མེད་དུ་གྱུར་བའི་གནད་དོན་

རྣམས་གསལ་སྟོན་བྱེད་ཐུབ་པ་བཟོ་བ་དང་། བཙན་དབང་འོག་གར་སོང་ཆ་མེད་དུ་གཏོང་

བའི་ཁིམས་འགལ་གི་ཉེས་སྤོད་གསོག་མཁན་རྣམས་ངོ་རྟགས་ཆོད་པར་དོན་ཕན་ལྡན་

པའི་འཐུན་སྦོར་བྱེད་པ་ན་ཉེས་པ་ཞི་འཇམ་དུ་གཏོང་རྒྱུའི་གནས་སྟངས་སུ་རྩི་རྒྱུ།

༢༽ ལྷག་པར་དུ་བཙན་དབང་འོག་གར་སོང་ཆ་མེད་གྱུར་བའི་སྐེ་བོ་དེ་འཆི་བ་དང་།

མངལ་ཆགས་པའི་སྐེས་མ་དང་ན་ཚོད་མ་ལོན་པའི་བུ་ཕྲུག་དང་། དབང་པོ་སྐོན་ཅན་དང་

སྐོན་བརོད་ཀི་ཡུལ་དུ་འགྱུར་སླ་བའི་སྐེ་བོ་གཞན་རྣམས་བཙན་དབང་འོག་གར་སོང་ཆ་

མེད་དུ་གཏོང་བའི་ལས་དོན་དུ་འཇུག་པ་ན་ནག་ཉེས་ཅན་རྣམས་ལ་ཁིམས་ཆད་གཏོང་

བའི་ཁིམས་ལུགས་ཀི་འགོ་སྟངས་གཞན་རྣམས་ལ་ཁྱད་པར་མི་བཟོ་བར་ཉེན་ཚབས་ཆེ་

བའི་གནས་སྟངས་སུ་རྩི་རྒྱུ།


དོན་ཚན་ལྔ་པའི་ནང་དོན་ལ་འགྱུར་བ་མི་གཏོང་བར་གཤམ་འཁོད་རྣམས་ལག་བསྟར་

བྱེད་རྒྱུ།

73

༡༽ གོས་དོན་ལ་གནས་པའི་རྒྱལ་ཁབ་གང་ཞིག་གིས་བཙན་དབང་འོག་གར་སོང་ཆ་མེད་

དུ་གྱུར་བའི་གནད་དོན་དང་འབེལ་ཁིམས་ཞིབ་ཚད་འཛིན་གི་བཅས་ཁིམས་ལག་བསྟར་

བྱེད་སབས་དགོས་ངེས་ཅན་ཐབས་ལམ་རྣམས་དང་ལེན་བྱེད་དེ་ཁིམས་ཞིབ་ཀི་དུས་ཡུན་

ཚད་འཛིན་དེ་གཤམ་གསལ་ལྟར་བྱེད་རྒྱུ།

ཀ༽ དུས་ཡུན་རིང་བ་དང་ཁིམས་འགལ་གི་བྱ་སྤོད་དེའི་ཉེན་ཚབ་ཤིན་ཏུ་ཆེ་བའི་རང་

བཞིན་དང་མཚུངས་པ་དགོས།

ཁ༽ བཙན་དབང་འོག་གར་སོང་ཆ་མེད་དུ་གྱུར་བའི་སྐེ་བོ་དེ་གང་དུ་ཡོད་པ་དང་གནས་

འབབས་ཅི་འདྲ་ཞིག་ཏུ་ཡོད་པ་ཤེས་རྟོགས་བྱུང་ནའང་། ཁིམས་འགལ་ཉེས་སྤོད་མུ་

མཐུད་རང་བཞིན་ཅན་ཞིག་ཡིན་པའི་རྒྱུ་ཚན་བྱེད་དེ་གནས་ཚུལ་ཤེས་རྟོགས་བྱུང་པ་ནས་

བཟུང་འགོ་འཛུགས་རྒྱུ།

༢༽ གོས་དོན་ལ་གནས་པའི་རྒྱལ་ཁབ་ཚོས་བཙན་དབང་འོག་གར་སོང་ཆ་མེད་དུ་གྱུར་

བའི་སྐེ་བོ་རྣམས་དང་། ཁོང་ཚོའི་ནང་མིར་དོན་ཕན་ལྡན་པའི་གུན་གསབ་ཀི་ཐོབ་ཐང་དེ་

ཁིམས་ཞིབ་ཚད་འཛིན་གི་དུས་ཡུན་རིང་སྤོད་ཐུབ་པའི་འགན་ལེན་བྱེད་དགོས།


༡༽ གོས་དོན་ལ་གནས་པའི་རྒྱལ་ཁབ་ཚོས་གཤམ་འཁོད་གནས་སྟངས་འོག་བཙན་

དབང་འོག་གར་སོང་ཆ་མེད་དུ་རྒྱུར་བའི་ཁིམས་རྒྱལ་གི་གནས་དོན་བྱུང་སབས་དགོས་

གནད་ཅན་གི་ཁིམས་གཞི་རྣམས་ལག་བསྟར་བྱེད་དེ་རྒྱལ་ཁབ་སོ་སོའི་ཁིམས་ལུགས་ཀི་

ཁྱབ་ཚད་ནུས་ལྡན་ཞིག་སྐྲུན་དགོས།

ཀ༽ རྒྱལ་ཁབ་སོ་སོའི་ཁྱབ་ཁོངས་སུ་ཡོད་པའི་ས་ཁུལ་དང་། རྒྱལ་ཁབ་དེའི་ནང་དེབ་

སྐེལ་བྱེད་པའི་གྲུ་གཟིངས་དང་གནམ་གྲུའི་ནང་བཙན་དབང་འོག་གར་སོང་ཆ་མེད་དུ་གྱུར་

བའི་ཁིམས་འགལ་གི་ལས་དོན་བརྩམས་པ།

ཁ༽ བཙན་དབང་འོག་གར་སོང་ཆ་མེད་དུ་གྱུར་བའི་ཁིམས་འགལ་ལས་དོན་བྱེད་མཁན་

74

དེ་རྒྱལ་ཁབ་སོ་སོའི་འཆབས་འབངས་མི་སེར་ཡིན་པ།

ག༽ བཙན་དབང་འགོ་གར་སོང་ཆ་མེད་དུ་འགྱུར་བའི་སྐེ་བོ་དེ་རྒྱལ་ཁབ་སོ་སོའི་མི་སེར་

ཡིན་པ་དང་གནད་དོན་དེའི་ཐོག་སོ་སོའི་ཁིམས་ལུགས་ལག་བསྟར་བྱེད་འདོ་པར་མཐོང་བ།

༢༽ དེ་དང་ཕོགས་མཚུངས་གོས་དོན་ལ་གནས་པའི་རྒྱལ་ཁབ་ཚོས་བཙན་དབང་འོག་

གར་སོང་ཆ་མེད་དུ་གྱུར་བའི་ལས་དོན་བརྩམས་པའི་དོགས་གཞི་ཡོད་པའི་སྐེ་བོ་དེ་རྒྱལ་

ཁབ་སོ་སོའི་ཁྱབ་ཁོངས་ ས་ཁུལ་དུ་ཡོད་སབས། གང་དུ་ཁིམས་འགལ་བྱེད་པའི་རྒྱལ་

ཁབ་དུ་རྒྱལ་སྤིའི་ཁིམས་སོལ་ལྟར་ཕིར་སྤོད་དམ་རྩིས་སྤོད་བྱེད་ཡོད་པ་དང་། ཡང་ན་

རྒྱལ་ཁབ་དེའི་ཆེ་མཐོང་འཇོག་པའི་རྒྱལ་སྤིའི་ཉེས་ཅན་ཁིམས་ཁང་ངམ་ཁིམས་ཞིབ་ལྷན་

ཚོགས་ཞིག་ཏུ་རྩིས་སྤོད་བྱེད་ཡོད་ན་མ་མཏོགས་བཙན་དབང་འོག་གར་སོང་ཆ་མེད་དུ་

རྒྱུར་བའི་ཁིམས་རྒྱལ་གི་གནས་དོན་ཐོག་དགོས་གནད་ཅན་གི་ཁིམས་གཞི་རྣམས་ལག་

བསྟར་བྱེད་དེ་རྒྱལ་ཁབ་སོ་སོའི་ཁིམས་ལུགས་ཀི་ཁྱབ་ཚད་ནུས་ལྡན་ཞིག་སྐྲུན་དགོས།

༣༽ ཁིམས་ཡིག་འདིས་བཙན་དབང་འོག་གར་སོང་ཆ་མེད་དུ་གྱུར་བའི་གནད་དོན་ཐོག་

རྒྱལ་ཁབ་སོ་སོའི་ཁིམས་ལུགས་དང་མཐུན་པའི་ཉེས་ཁིམས་གཞན་ལག་བསྟར་བྱེད་པར་

འགག་ཆ་མི་ཞུ།


༡༽ བཙན་དབང་འོག་གར་སོང་ཆ་མེད་དུ་གྱུར་བའི་གནད་དོན་དང་འབེལ་བའི་གནས་

ཚུལ་རྣམས་བརྟག་ཞིབ་བྱེད་རེས་གནས་སྟངས་ལ་གཞིག་ཏེ་དགོས་ངེས་མཐོང་སབས།

གོས་དོན་ལ་གནས་པའི་རྒྱལ་ཁབ་སུ་འདྲ་ཞིག་གི་ཁྱབ་ཁོངས་ས་ཁུལ་དུ་བཙན་དབང་

འོག་གར་སོང་ཆ་མེད་དུ་གཏོང་བའི་དོགས་གཞི་ཡོད་པའི་སྐེ་བོ་དེ་གནས་བཞིན་ཡོད་

ཚེ་འཛིན་བཟུང་བྱེད་པ་དང་། ཡང་ན་ཁིམས་མཐུན་གི་ཐབས་ལམ་གཞན་བརྒྱུད་ཁིམས་

ཁང་གི་བདུན་དུ་སྟོན་ཐུབ་པ་བཟོ་དགོས། འཛིན་བཟུང་དང་ཁིམས་མཐུན་གི་ཐབས་ལམ་

གཞན་རྣམས་གོས་དོན་ལ་གནས་པའི་རྒྱལ་ཁབས་སོ་སོའི་ཁིམས་ནང་བཀོད་པ་གཞིར་

བཟུང་ལག་ལྟར་བྱེད་ཆོག་ནའང་ཉེས་ཁིམས་དང་ཕིར་སྤོད་དམ་རྩིས་སྤོད་བྱེད་པའི་བརྒྱུད་

75

རིམ་སབས་ནག་ཅན་སྐེ་བོ་དེ་དངོས་ཡོད་དུ་སྟོན་དགོས་པའི་དུས་ཡུན་ཁོ་ནའི་བར་བརྒྱུན་

མཐུད་བྱེད་རྒྱུ།

༢༽ གོས་དོན་ལ་གནས་པའི་རྒྱལ་ཁབ་གང་རུང་ཞིག་གིས་དོན་ཚན་འདིའི་ཡིག་འབེབས་

དང་པོའི་ནང་འབེལ་སྦོར་བྱེད་པའི་ཁིམས་གཞི་རྣམས་ལག་བསྟར་བྱེད་ཡོད་ཚེ་ལམ་

སེང་སྔོན་འགོའི་དྲི་ཞིབ་བམ་རྟོག་ཞིབ་བྱེད་དགོས། རྒྱལ་ཁབ་དེ་ཡིས་དོན་ཚན་༩༽ཡིག་

འབེབས་༡༽ནང་འབེལ་སྦོར་བྱེད་པའི་གོས་དོན་ལ་གནས་པའི་རྒྱལ་ཁབ་རྣམས་ལ་དོན་

ཚན་འདིའི་ཡིག་འབེབས་༡༽གཞིར་བཟུང་བཀག་ཉར་བྱེད་པ་དང་བཀག་ཉར་བྱེད་དགོས་

པའི་གནས་སྟངས་དང་། སྔོན་འགོའི་དྲི་ཞིབ་བམ་རྟོག་ཞིབ་ནས་གནས་ཚུལ་ར་འཕྲོད་བྱུང་

པ་རྣམས་གསལ་སྟོན་བྱེད་དེ་རྒྱལ་ཁབ་སོ་སོའི་ཁིམས་ལུགས་ ལག་བསྟར་བྱེད་འཆར་

ཡོད་མེད་ཀི་བར་ཁྱབ་གཏོང་དགོས།

༣༽ དོན་ཚན་འདིའི་ཡིག་འབེབས་༡༽གཞིར་བཟུང་འཛིན་གཟུང་བྱེད་པའི་སྐེ་བོ་སུ་འདྲ་

ཞིག་གིས་ལམ་སེང་སོ་སོའི་རྒྱལ་ཁབ་ཀི་སྐུ་ཚབས་ཐག་ཉེ་ཤོད་དེ་དང་འབེལ་བ་བྱེད་

ཆོག་ལ། གལ་ཏེ་སྐེ་བོ་དེ་རྒྱལ་ཁབ་མེད་པའི་སྐེ་བོ་ཞིག་ཡིན་ན་རྒྱུན་དུ་གནས་སོད་བྱེད་

སའི་རྒྱལ་ཁབ་དེའི་སྐུ་ཚབས་དང་འབེལ་བ་བྱེད་ཆོག


༡༽ གོས་དོན་ལ་གནས་པའི་རྒྱལ་ཁབ་བྱེ་བག་པ་ཞིག་གི་ཁིམས་ལུགས་ཁྱབ་ཁོངས་

ནང་བཙན་དབང་འོག་གར་སོང་ཆ་མེད་དུ་གྱུར་བའི་ལས་དོན་བརྩམས་པའི་དོགས་གཞི་

ཡོད་པའི་སྐེ་བོ་དེ་ཡོད་པ་ར་འཕྲོད་བྱུང་སྟེ། གང་དུ་ཁིམས་འགལ་བྱེད་པའི་རྒྱལ་ཁབ་དུ་

རྒྱལ་སྤིའི་ཁིམས་སོལ་ལྟར་ཕིར་སྤོད་དམ་རྩིས་སྤོད་བྱེད་མེད་པ་དང་། ཡང་ན་རྒྱལ་ཁབ་

བྱེ་བག་པ་དེའི་ཆེ་མཐོང་འཇོག་པའི་རྒྱལ་སྤིའི་ཉེས་ཅན་ཁིམས་ཁང་ངམ་ཁིམས་ཞིབ་ལྷན་

ཚོགས་ཞིག་ཏུ་རྩིས་སྤོད་བྱེད་མེད་ན་ཁིམས་ཆད་གཏོང་པའི་ཆེད་རྒྱལ་ཁབ་དེ་གའི་དབང་

ཚད་ལྡན་པའི་དཔོན་རིགས་རྣམས་ལ་གནད་དོན་དེ་རྩི་སྤོད་བྱེད་དགོས།

༢༽ དཔོན་རིགས་དེ་ཚོས་ཀང་གོས་དོན་ལ་གནས་པའི་རྒྱལ་ཁབ་དེ་གའི་ཁིམས་ལུགས་

76

འོག་ཚབས་ཆེན་པོར་དངོས་འཛིན་བྱེད་པའི་ཁིམས་འགལ་བྱ་སྤོད་གཞན་དང་ཁྱད་པར་

མི་བཟོ་བར་གཅིག་མཚུངས་དུ་ཐག་གཅོད་བྱེད་དགོས། དོན་ཚན་༩༽ཡིག་འབེབས་༢༽

ནང་འབེལ་སྦོར་བྱེད་པའི་གནས་སྟངས་འོག་ཁིམས་གཏུགས་དང་ནག་ཉེས་ར་འཕྲོད་ཀི་

ཁིམས་ཐག་གཅོད་པའི་སབས་དཔང་རྟགས་ཀི་ཚད་གཞིའི་དམ་བསྒྲགས་དོན་ཚན་༩༽

ཡིག་འབེབས་༡༽ནང་འབེལ་སྦོར་བྱེད་པའི་གནས་སྟངས་འོག་ལག་བསྟར་བྱེད་པ་ལས་

གང་སྤིའི་ཐད་མི་ཉུང་བ་ཞིག་ཡོད་དགོས།

༣༽ སྐེ་བོ་སུ་འདྲ་ཞིག་ལ་བཙན་དབང་འོག་གར་སོང་ཆ་མེད་དུ་གཏོང་བའི་ལས་དོན་དང་

འབེལ་ཁིམས་གཏུགས་བྱེད་པའི་དུས་སུ་གོས་དོན་ལ་གནས་པའི་རྒྱལ་ཁབ་རྣམས་ཀིས་

སྐེ་བོ་དེར་ཁིམས་མཐུན་བཞིན་ཐོབས་ཐང་ཆ་ཚང་སྤོད་པའི་འགན་ལེན་བྱེད་དགོས་ལ།

རྒྱལ་ཁབ་གི་ཁིམས་ལུགས་འོག་རྩ་འཛུགས་བྱེད་པའི་ནུས་རྩལ་དང་རང་དབང་གཉིས་

ལྡན་གི་ཁིམས་ཁང་ངམ་དམིགས་བསལ་ཁིམས་ཞིབ་ལྷན་ཚོགས་ཕོགས་རིས་བལ་བ་

ཞིག་གི་མདུན་དུ་ཁིམས་ཞིབ་དྲང་པོ་ཞིག་ཡོང་ཐུབ་པ་བྱེད་དགོས།


༡༽ སྐེ་བོ་གང་རུང་ཞིག་གིས་སྐེ་བོ་ཞིག་ལ་བཙན་དབང་འོག་གར་སོང་ཆ་མེད་དུ་གྱུར་

བའི་ལས་དོན་བརྩམས་པའི་ཉེས་འཛུགས་བྱེད་སབས་གོས་དོན་ལ་གནས་པའི་རྒྱལ་ཁབ་

རྣམས་ཀིས་སྐེ་བོ་དེར་ཕན་ནུས་ལྡན་པའི་དཔོན་རིགས་རྣམས་ལ་དངོས་ཡོད་གནས་

ཚུལ་བརོད་པའི་ཐོབ་ཐང་སྤོད་དགོས་ལ། དཔོན་རིགས་ཚོས་ཀང་དུས་ཐོག་ཏུ་གནད་དོན་

འདིའི་ཐད་ཕོགས་ལྷུང་དུ་མི་འགོ་བར་རྟོག་ཞིབ་བྱེད་དགོས། གལ་ཏེ་དགོས་མཁོ་ཡོད་ཚེ་

ཞུ་གཏུགས་བྱེད་མི་དང་དཔང་པོ་། གར་སོང་ཆ་མེད་དུ་འགྱུར་བའི་སྐེ་བོ་དེའི་ནང་མི་དང་

ཁོང་ཚོའི་ཁིམས་རྩོད་པ། རྟོག་ཞིབ་དེའི་ནང་འཛུལ་ཞུགས་བྱེད་བཞིན་པའི་སྐེ་བོ་ཚོར་ཞུ་

གཏུགས་བྱེད་པ་དང་དཔང་རྟགས་ར་སྤོད་བྱེད་པའི་རྐེན་གིས་འབྱུང་ཉེན་ཡོད་པའི་གནོད་

འཚེ་དང་། འཇིགས་སྐུལ་སོགས་མི་བྱུང་བའི་སྲུང་སྐོབ་ཆེད་འོས་ཤིང་འཚམས་པའི་

ཐབས་ལམ་རྣམས་ལག་བསྟར་བྱེད་དགོས།

77

༢༽ སྐེ་བོ་གང་ཞིག་གར་སོང་ཆ་མེད་དུ་གྱུར་བའི་གཞི་རྩ་ཡོད་ཚེ་དོན་ཚན་འདིའི་ཡིག་

འབེབས་༡༽ ནང་འབེལ་སྦོར་བྱེད་པའི་དཔོན་རིགས་ཚོས་དམིགས་གསལ་ཞུ་གཏུགས་

གང་ཡང་བྱེད་མེད་ནའང་རྟོག་ཞིབ་བྱེད་རྒྱུ།

༣༽ གོས་དོན་ལ་གནས་པའི་རྒྱལ་ཁབ་སོ་སོས་དོན་ཚན་འདིའི་ཡིག་འབེབས་༡༽ནང་

འབེལ་སྦོར་བྱེད་པའི་དཔོན་རིགས་རྣམས་ལ་གཤམ་གསལ་དབང་ཚད་ངེས་བརྟན་ཡོད་

པ་བཟོ་རྒྱུ།

ཀ༽ དཔོན་རིགས་རྣམས་ལ་ཡིག་ཆའི་དཔང་རྟགས་དང་འབེལ་ཡོད་གནས་ཚུལ་རྣམས་

ཐོབ་ངེས་ཡོད་པ་དང་རྟོག་ཞིབ་ཕན་ནུས་ལྡན་པ་ཞིག་ལག་ལྟར་བྱེད་པར་དབང་ཚད་དང་

ཐབས་ཤེས་ཡོད་པ་ཞིག་བཟོ་དགོས།

ཁ༽ གར་སོང་ཆ་མེད་དུ་གྱུར་པའི་སྐེ་བོ་དེ་བཀག་ཉར་ཁང་ངམ་ས་གནས་གཞན་གང་

དུའང་གནས་ཡོད་པའི་ཡིད་བརྟན་བྱུང་སབས་གལ་ཏེ་དགོས་ངེས་མཐོང་ཚེ་དཔོན་རིགས་

རྣམས་ལ་སྔོན་ནས་ཁིམས་ལུགས་ཀི་དབང་འཛིན་པས་བཀའ་འཁོལ་ཐོབ་ཏེ་དུས་ཐོག་

ཁིམས་དོན་ཐག་གཅོད་བྱེད་ཆོག་པ་བཟོ་དགོས།

༤༽ གོས་དོན་ལ་གནས་པའི་རྒྱལ་ཁབ་ཚོས་བཙན་དབང་འོག་གར་སོང་ཆ་མེད་དུ་གྱུར་

བའི་ལས་དོན་གི་རྟོག་ཞིབ་ལ་བར་ཆད་གཏོང་བའི་བྱ་སྤོད་རིགས་སྔོན་འགོག་དང་དམ་

བསྒྲག་བཀའ་ཆད་གཏོང་བར་དགོས་ངེས་ཅན་གི་ཐབས་ལམ་རྣམས་ལག་བསྟར་བྱེད་

དགོས། ལྷག་པར་དུ་ཞུ་འབུལ་བྱེད་མཁན་དང་དཔང་པོ། བཙན་དབང་འོག་གར་སོང་ཆ་

མེད་དུ་གྱུར་བའི་སྐེ་བོ་དེའི་ནང་མི་དང་ཉེ་འབེལ་རྣམས་ལ་བཙན་དབང་འོག་གར་སོང་ཆ་

མེད་དུ་གྱུར་བའི་ལས་དོན་བརྩམས་པའི་དོགས་གཞི་ཡོད་པའི་སྐེ་བོ་དེས་གནོན་ཤུགས་

སྤད་པ་དང་། འཇིགས་སྐུལ་བྱེད་པ་དང་འཁོན་ལན་བྱེད་པའི་བརྒྱུད་རྟོག་ཞིབ་ལ་གནོན་

ཤུགས་སྤད་མི་ཐུབ་པའི་གནས་སྟངས་ཞིག་ཏུ་ཡོད་པ་ངེས་བརྟན་བཟོ་དགོས།


༡༽ གོས་དོན་ལ་གནས་པའི་རྒྱལ་ཁབ་རྣམས་ཀིས་བཙན་དབང་འོག་གར་སོང་ཆ་མེད་

78

དུ་གྱུར་བའི་ལས་དོན་དེ་རྒྱལ་ཁབ་ཕན་ཚུན་ནག་ཅན་རྩིས་སྤོད་མི་ཆོག་པའི་ཆབ་སིད་ཀི་

ཁིམས་འགལ་ལས་དོན་ཞིག་ཏུ་འཛིན་རྒྱུ་མིན། དེ་དང་བསྟུན་སྟེ་བཙན་དབང་འོག་གར་

སོང་ཆ་མེད་དུ་གྱུར་བའི་གནད་དོན་ཐོག་ནག་ཅན་རྩིས་སྤོད་ཀི་ཞུ་འབུལ་ཞིག་ལ་ཆབ་

སིད་ཀི་ཁིམས་འགལ་ལས་དོན་ཞིག་ཏུ་དངོས་འཛིན་བྱེད་དེ་འགག་ཆ་རྒྱག་མི་ཆོག

༢༽ དམ་ཡིག་འདི་ཉིད་དངོས་སུ་ལག་བསྟར་མ་བྱེད་སྔོན་བཙན་དབང་འོག་གར་སོང་ཆ་

མེད་དུ་གྱུར་བའི་ཁིམས་འགལ་ལས་དོན་དེ་རྒྱལ་ཁབ་ཕན་ཚན་བར་སྔོན་ནས་ཡོད་པའི་

ནག་ཅན་རྩིས་སྤོད་ཀི་ཆིངས་ཡིག་ནང་རྩིས་སྤོད་བྱེད་ཆོག་པའི་ཁིམས་འགལ་ཞིག་ཏུ་

དངོས་འཛིན་ཡོད་པར་ཆ་འཇོག་བྱེད་ཡོད།

༣༽ གོད་དོན་ལ་གནས་པའི་རྒྱལ་ཁབ་ཚོས་རེས་སུ་རྒྱལ་ཕན་ཚུན་ནག་ཅན་རྩིས་སྤོད་

ཀི་ཆིངས་ཡིག་གང་འདྲ་ཞིག་ཞག་པ་ཡིན་ནའང་དེའི་ནང་དུ་བཙན་དབང་འོག་གར་སོང་

ཆ་མེད་དུ་གྱུར་བའི་ཁིམས་འགལ་ལསདོན་དེ་རྩིས་སྤོད་བྱེད་འོས་པ་ཞིག་ཏུ་དངོས་འཛིན་

བྱེད་རྒྱུ།

༤༽ རྒྱལ་ཁབ་གཞན་དང་ནག་ཅན་རྩིས་སྤོད་ཀི་ཆིངས་ཡིག་བཞག་ཡོད་མེད་ལ་ལྟོས་

ཏེ་རྩིས་སྤོད་བྱེད་དགོས་མེད་ཐག་གཅོད་བྱེད་མཁན་རྒྱལ་ཁབ་ཞིག་ལ་ཆིངས་ཡིག་

བཞག་མེད་པའི་རྒྱལ་ཁབ་ཞིག་ནས་བཙན་དབང་འོག་གར་སོང་ཆ་མེད་དུ་གྱུར་བའི་

ཁིམས་རྒྱལ་ལས་དོན་ཐོག་ནག་ཅན་རྩིས་སྤོད་ཀི་ཞུ་འབུལ་སྦོར་སབས་དམ་ཡིག་འདི་

གཞི་རྩར་འཛིན་རྒྱུ།

༥༽ ནག་ཅན་རྩིས་སྤོད་ཀི་ཆིངས་ཡིག་བཞག་ཡོད་མེད་ལ་ལྟོས་ཏེ་རྩིས་སྤོད་བྱེད་དགོས་

མེད་ཐག་གཅོད་མི་བྱེད་པའི་གོས་དོན་ལ་གནས་པའི་རྒྱལ་ཁབ་རྣམས་ཀིས་བཙན་དབང་

འོག་གར་སོང་ཆ་མེད་དུ་གྱུར་བའི་ཁིམས་འགལ་ལས་དོན་དེ་ནག་ཅན་རྩིས་སྤོད་བྱེད་

འོས་པའི་ཁིམས་འགལ་ཞིག་ཏུ་དངོས་འཛིན་བྱེད་རྒྱུ།

༦༽ ནག་ཅན་རྩིས་སྤོད་ཀི་ལས་དོན་ཚང་མར་གོས་དོན་ལ་གནས་པའི་རྒྱལ་ཁབ་ཞུ་

འབུལ་བྱེད་མཁན་དེའི་ཁིམས་ལུགས་སམ་ལག་བསྟར་བྱེད་འོས་པའི་ནག་ཅན་རྩིས་སྤོད་

79

ཀི་ཆིངས་ཡིག་གཞན་ནང་ཆ་རྐེན་སྦོར་བ་རྣམས་ལ་བསྟུན་ཏེ་ལག་བསྟར་བྱེད་དགོས།

ལྷག་པར་དུ་ནག་ཅན་ཀི་ཁིམས་ལུགས་དང་ཆིངས་ཡིག་ནང་འཁོད་པ་བཞིན་རྩིས་སྤོད་

བྱེད་པའི་སྐེ་བོ་དེར་ཉེས་ཆད་གང་ཉུང་གཏོང་དགོས་པ་དང་། རྒྱུ་མཚན་ལྡན་པའི་གཞི་རྩ་

རྣམས་ལ་གཞིག་སྟེ་ནག་ཅན་རྩིས་སྤོད་ཀི་ཞུ་འབུལ་དེར་གོས་དོན་ལ་གནས་པའི་རྒྱལ་

ཁབ་ཚོས་འགག་ཆ་ཞུ་ཆོག་པའི་ཆ་རྐེན་དང་། ངོས་ལེན་ཡོད་པའི་ཆ་རྐེན་གཞན་རྣམས་

བསྟུན་ཏེ་ནག་ཅན་རྩིས་སྤོད་ཀི་ལས་དོན་ལག་བསྟར་བྱེད་དགོས།

༧༽ གོས་དོན་ལ་གནས་པའི་རྒྱལ་ཁབ་ཚོས་གལ་ཏེ་སྐེ་བོ་ཞིག་གི་མཚན་རྟགས་དང་

རིགས་རྒྱུད། ཆོས་ལུགས་དང་མི་རིགས། ཆབ་སིད་ཀི་ལངས་ཕོགས་དང་སྤི་དམངས་ཀི་

ཚོགས་པ་ལ་ལའི་ཚོགས་མི་ཡིན་པའི་རྒྱུ་རྐེན་ལ་རྟེན་ནས་སྐེ་བོ་དེ་རྩིས་སྤོད་བྱེད་དགོས་

པའི་ཞུ་འབུལ་བྱེད་ཡིན་པ། ཡང་ན་ཞུ་འབུལ་དེར་ཁས་ལེན་བྱེད་པ་ན་གོང་དུ་བརོད་པའི་

རྒྱུ་མཚན་གང་ཞིག་ལ་རྟེན་ནས་གནོད་འཚེ་ཡོང་ངེས་ཡིན་པ་ཤེས་རྟོགས་བྱུང་ཚེ་དམ་

ཡིག་འདིའི་ནང་འཁོད་གང་ཡང་ནག་ཅན་རྩིས་སྤོད་ཀི་འགན་འཁུར་དཀི་པའི་དོན་འགེལ་

མི་བྱས་སོ།


༡༽ གོས་དོན་ལ་གནས་པའི་རྒྱལ་ཁབ་ཚོས་བཙན་དབང་འོག་གར་སོང་ཆ་མེད་དུ་རྒྱུར་

བའི་གནད་དོན་ཐོག་དང་འབེལ་ནག་ཅན་ཁིམས་གཏུགས་བྱེད་སབས་ཁིམས་གཏུགས་

ཆེད་དགོས་ངེས་ཅན་དཔང་རྟགས་དང་། ཁུངས་སྐེལ་ར་སྤོད་བྱུང་བ་ཐ་དག་ཕན་ཚུན་

གཅིག་གི་གཅིག་ལ་སྤོད་པ་ལ་སོགས་པའི་ཕན་ཚུན་གཉིས་མོས་ཀི་ཁིམས་དོན་མཐུན་

འགྱུར་ཚད་མཐོ་ཤོས་དེ་སྒྲུབ་ཐུབ་པ་བྱེད་དགོས།

༢༽ དེ་འདྲའི་ཕན་ཚུན་གཉིས་མོས་ཀི་ཁིམས་དོན་མཐུན་འགྱུར་དེའང་གོས་དོན་ལ་གནས་

པའི་རྒྱལ་ཁབ་ཞུ་འབུལ་བྱེད་ས་དེའི་ཁིམས་ལུགས་སམ་ཕན་ཚུན་གཉིས་མོས་ཀི་ཁིམས་

དོན་མཐུན་འགྱུར་ཐོག་འཇོག་པའི་ཆིངས་ཡིག་ནང་འཁོད་ཆ་རྐེན་རྣམས་ལ་བསྟུན་ཏེ་

ལག་བསྟར་བྱེད་དགོས། ལྷག་པར་དུ་ གོས་དོན་ལ་གནས་པའི་རྒྱལ་ཁབ་ཞུ་འབུལ་བྱེད་

80

ས་དེས་དགོས་པ་རྒྱུ་མཚན་ལ་ལྟོས་ཏེ་ཕན་ཚུན་གཉིས་མོས་ཀི་ཁིམས་དོན་མཐུན་འགྱུར་

བྱེད་མི་དགོས་པའི་ཐོབ་ཐང་དང་། གནས་སྟངས་གཞན་རྣམས་ལ་བསྟུན་ཏེ་མཐུན་འགྱུར་

བྱེད་འོས་པའི་ཐོབ་ཐང་ཆ་རྐེན་རྣམས་ལག་བསྟར་བྱེད་དགོས།

དོན་ཚན་བཅུ་ལྔ་པ།

༡༽ གོས་དོན་ལ་གནས་པའི་རྒྱལ་ཁབ་ཚོས་ཕན་ཚུན་མཉམ་ལས་ཐོག་གཅིག་གི་གཅིག་

ལ་ཚད་མཐོའི་མཐུན་རྐེན་སྦོར་ཏེ་བཙན་དབང་འོག་གར་སོང་ཆ་མེད་དུ་གྱུར་བའི་གནད་

དོན་འོག་གནོད་འཚེ་ཕོག་ཡུལ་ལ་རོགས་རམ་བྱེད་དགོས། དེའང་བཙན་དབང་འོག་གར་

སོང་ཆ་མེད་དུ་གྱུར་བའི་སྐེ་བོ་དེ་འཚོལ་ཞིབ་བྱེད་པ་དང་གོད་གོལ་གཏོང་བའི་རོགས་

རམ་བྱེད་དགོས་ལ། གལ་ཏེ་བཙན་དབང་འོག་གར་སོང་ཆ་མེད་དུ་གྱུར་བའི་སྐེ་བོ་དེ་འཆི་

བ་ན་གར་ཡོད་སྔོག་འདོན་བྱེད་པ་དང་། ངོ་རྟགས་ཆོད་པ་དང་ཕུང་པོ་རྩིས་སྤོད་བྱེད་པའི་

མཐུན་འགྱུར་བྱེད་དགོས།


༡༽ གོས་དོན་ལ་གནས་པའི་རྒྱལ་ཁབ་སུས་ཀང་སྐེ་བོ་གང་ཞིག་བཙན་དབང་འོག་གར་

སོང་ཆ་མེད་དུ་གྱུར་སིད་པའི་ཉེན་ཁ་ཡོད་པ་ཤེས་རྟོགས་བྱུང་ཚེ་རྒྱལ་ཁབ་གཞན་ཞིག་ཏུ་

སྐེ་བོ་དེ་བཙན་འབུད་གཏོང་བ་དང་རྩིས་འབུལ་བྱེད་པ་སོགས་བྱེད་མི་ཆོག

༢༽ གོང་དུ་བརོད་པའི་ཉེན་ཁའི་གཞི་རྩ་ཡོད་མེད་ཐག་གཅོད་བྱེད་པར་དབང་ཚད་ལྡན་

པའི་དཔོན་རིགས་ཚོས་འབེལ་ཡོད་རྒྱལ་ཁབ་དེའི་ནང་འགོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་དང་རྒྱལ་

སྤིའི་འགོ་བ་མིའི་བདེ་རྩའི་ཁིམས་ལ་ཉེན་ཚབས་ཆེ་བའི་ཁིམས་འགལ་བརྩི་མེད་གཏོང་

བའི་ལོ་རྒྱུད་ཡོད་མེད་ལ་སོགས་པའི་འབེལ་ཡོད་གནས་སྟངས་ཚང་མར་བསམ་ཞིབ་

བྱེད་དགོས།


༡༽ སྐེ་བོ་སུ་འདྲ་ཞིག་ཀང་གསང་བའི་འོག་འཛིན་བཟུང་བཀག་ཉར་བྱེད་མི་ཆོག

81

༢༽ གོས་དོན་ལ་གནས་པའི་རྒྱལ་ཁབ་ཚོས་རང་དབང་བཀག་འགོག་བྱེད་ཆོག་ཐོག་

རྒྱལ་སྤིའི་དམ་བཅའ་དང་འགན་འཁུར་ལ་ཁྱད་པར་མི་བཟོ་བར་རྒྱལ་ཁབ་སོ་སོའི་ཁིམས་

ལུགས་ནང་གཤམ་གསལ་རྣམས་བཀོད་དགོས།

ཀ༽ རང་དབང་བཀག་འགོག་གི་བཀའ་ཁྱབ་གཏོང་ཆོག་པའི་ཆ་རྐེན་རྣམས་གཏན་

འབེབས་བྱེད་དགོས།

ཁ༽ དཔོན་རིགས་སུ་ལ་རང་དབང་བཀག་འགོག་གི་བཀའ་ཁྱབ་གཏོང་བའི་དབང་ཚད་

ཡོད་པ་གསལ་སྟོན་ཡོད་དགོས།

ག༽ རང་དབང་བཀག་འགོག་བྱེད་པའི་སྐེ་བོ་དེ་གཞུང་གི་དངོས་འཛིན་དང་སྟངས་འཛིན་

ཡོད་པའི་རང་དབང་བཀག་འགོག་གི་ས་གནས་ཁོ་ནར་བཀག་ཉར་བྱེད་རྒྱུའི་འགན་ལེན་


ང༽ རང་དབང་བཀག་འགོག་བྱེད་པའི་སྐེ་བོ་དེར་སོ་སོའི་ནང་མི་དང་། ཁིམས་རྩོད་པའམ་

ཁིམས་ལུགས་ནང་གཏན་འབེབས་བྱེད་པའི་ཆ་རྐེན་དང་མཚུངས་པའི་སྐེ་བོ་སུ་འདྲ་ཞིག་

དང་འབེལ་བའམ་ཐོག་འཕྲད་བྱེད་ཆོག་པའི་ཐོབ་ཐང་སྤོད་རྒྱའི་འགན་ལེན་བྱེད་དགོས།

གལ་ཏེ་སྐེ་བོ་དེ་ཕི་རྒྱལ་བ་ཞིག་ཡིན་ན་ལག་བསྟར་བྱེད་འོས་པའི་རྒྱལ་སྤིའི་ཁིམས་ལ་

བསྟུན་ཏེ་སོ་སོའི་གཞུང་ཚབ་དང་འབེལ་བ་བྱེད་ཆོག་པའི་ཐོབ་ཐང་སྤོད་རྒྱའི་འགན་ལེན་


ཅ༽ ནུས་རྩལ་ལྡན་པ་དང་ཁིམས་མཐུན་གི་དབང་ཚད་ལྡན་པའི་དཔོན་རིགས་དང་ལྷན་

ཁང་རྣམས་ལ་རང་དབང་བཀག་འགོག་བྱེད་པའི་སྐེ་བོ་རྣམས་བཀག་ཉར་བྱེད་པའི་ས་

གནས་སུ་འགོ་ཆོག་པ་དང་། གལ་ཏེ་དགོས་མཁོ་ཡོད་ཚེ་ཁིམས་ལུགས་ཀི་དཔོན་རིགས་

ཁག་ནས་བཀའ་འཁོལ་ཐོབ་པའི་རེས་འགོ་ཐུབ་པའི་འགན་ལེན་བྱེད་དགོས།

ཆ༽ བཙན་དབང་འོག་གར་སོང་ཆ་མེད་དུ་གྱུར་བའི་ལས་དོན་བརྩམས་པའི་དོགས་

གཞིའི་ཐོག་རང་དབང་བཀག་འགོག་བྱེད་པའམ་གནད་དོན་གཞན་ཐོག་རང་དབང་བཀག་

82

འགོག་བྱེད་པའི་སྐེ་བོ་སུ་འདྲ་ཞིག་ལའང་རང་དབང་མེད་པར་བརྟེན་སྐེ་བོ་དེའི་ནང་མི་

དང་སྐུ་ཚབས་སམ་ཁིམས་རྩོད་པར་གནས་སྟངས་གང་འདྲ་ཞིག་ཡོད་ནའང་། ཁིམས་

ཁང་ནས་རང་དབང་བཀག་འགོག་དེ་བཞིན་ཁིམས་མཐུན་ཡིན་མིན་རྩད་གཅོད་བྱེད་པ་

དང་། གལ་ཏེ་ཁིམས་མཐུན་མིན་པ་ན་སྐེ་བོ་དེའི་གོད་གོལ་བཀའ་འཁོལ་ཐོབ་པར་ཁིམས་

གཏུགས་བྱེད་ཆོག་པའི་ཐོབ་ཐང་སྤོད་རྒྱའི་འགན་ལེན་བྱེད་དགོས།

༣༽ གོས་དོན་ལ་གནས་པའི་རྒྱལ་ཁབ་ཚོས་རང་དབང་བཀག་འགོག་བྱེད་པའི་སྐེ་བོ་

རྣམས་ཀི་གཞུང་འབེལ་དེབ་གཞུང་ངམ་ཐོ་འགོད་དུས་མཐུན་ཉུང་མཐར་གཅིག་ཕོགས་

སྒྲིག་བྱེད་དེ་ཉར་ཚག་བྱེད་རྒྱུའི་འགན་ལེན་བྱེད་དགོས་ལ། དེ་རྣམས་ཁིམས་ལུགས་ཀི་

དཔོན་རིགས་དང་། གོས་དོན་ལ་གནས་པའི་རྒྱལ་ཁབ་སོ་སོའི་ཁིམས་ལུགས་དང་རྒྱལ་

ཁབ་དེའི་ཁས་ལེན་བྱེད་ཡོད་པའི་འབེལ་ཡོད་རྒྱལ་སྤིའི་ཁིམས་ཡིག་འོག་དབང་ཚད་སྤོད་

པའི་ནུས་རྩལ་ལྡན་པའི་དཔོན་རིགས་དང་ལྷན་ཁང་རྣམས་ལ་དགོས་མཁོ་ཡོད་ཚེ་དུས་

ཐོག་ཏུ་འཕུལ་དགོས། ཐོ་གཞུང་དེའི་ནང་ཉུང་མཐར་གཤམ་གསལ་གནས་ཚུལ་རྣམས་

འཁོད་དགོས།

ཀ༽ རང་དབང་བཀག་འགོག་བྱེད་པའི་སྐེ་བོ་དེའི་མིང་།

ཁ༽ ཟླ་ཚེས་དང་དུས་ཚོད། ས་གནས་གང་དུ་རང་དབང་བཀག་འགོག་བྱེད་ཡིན་པ་དང་

རང་དབང་བཀག་འགོག་བྱེད་མཁན་ལས་སྣེའི་མིང་།

ག༽ རང་དབང་བཀག་འགོག་གི་བཀའ་ཁྱབ་གཏོང་མཁན་དཔོན་པོའི་མིང་དང་རྒྱུ་མཚན་

གང་ལ་བརྟེན་ནས་རང་དབང་བཀག་འགོག་བྱེད་པ།

ང༽ རང་དབང་བཀག་འགོག་སྟངས་འཛིན་གི་འགན་འཁུར་ཡོད་པའི་ལས་སྣེའི་མིང་།

ཅ༽ ས་གནས་གང་དུ་རང་དབང་བཀག་འགོག་བྱེད་པ། རང་དབང་བཀག་འགོག་བྱེད་

སར་ཐོག་མར་འཇུག་པའི་ཟླ་ཚེས་དང་དུས་ཚོད། རང་དབང་བཀག་འགོག་བྱེད་པའི་ས་

གནས་དེའི་འགན་འཁུར་ཡོད་པའི་ལས་སྣེའི་མིང་།

83

ཆ༽ རང་དབང་བཀག་འགོག་བྱེད་ཡོད་པའི་སྐེ་བོ་དེའི་འཕྲོད་བསྟེན་དང་འབེལ་བའི་ཆ་

རྐེན་།

ཇ༽ རང་དབང་བཀག་འགོག་བྱེད་པའི་དུས་སབས་སུ་སྐེ་བོ་དེ་འཆི་པ་ན། གནས་སྟངས་

དང་རྒྱུ་མཚན་གང་ལ་བརྟེན་ནས་འཆི་བ་དང་ཕུང་པོ་སྐེལ་ཡུལ།

ཉ༽ གོད་གོལ་གཏོང་བ་དང་བཀག་ཉར་ཁང་གཞན་དུ་གནས་སོ་བྱེད་པའི་ཟླ་ཚེས་དང་

དུས་ཚོད། གནས་སོ་བྱེད་ཡུལ་དང་གནས་སོའི་འགན་འཁུར་ཡོད་པའི་ལས་སྣེའི་མིང་།

དོན་ཚན་བཅུ་བརྒྱད་པ།

༡༽ ཡིག་འབེབས་འདིའི་ནང་དོན་རྣམས་དོན་ཚན་༡༩༽དང་༢༠༽ ལ་བསྟུན་ཏེ་ལག་

བསྟར་བྱ་རྒྱུ་ཡིན། གོས་དོན་ལ་གནས་པའི་རྒྱལ་ཁབ་ཚོས་རང་དབང་བཀག་འགོག་བྱེད་

པའི་སྐེ་བོ་དེའི་ཕ་མ་སྤུན་མཆེད་དང་། ཁོང་ཚོའི་སྐུ་ཚབས་སམ་ཁིམས་རྩོད་པ་ལ་སོགས་

པའི་ཁིམས་མཐུན་གནས་ཚུལ་ཤེས་ཆོག་པའི་མི་སུ་འདྲ་ཞིག་ལའང་ཉུང་མཐར་གཤམ་

གསལ་གནས་ཚུལ་རྣམས་ཤེས་པའི་ཐོབ་ཐང་སྤོད་དགོས།

ཀ༽ རང་དབང་བཀག་འགོག་གི་བཀའ་ཁྱབ་གཏོང་མཁན་དཔོན་པོའི་མིང་།

ཁ༽ ས་གནས་གང་དུ་རང་དབང་བཀག་འགོག་བྱེད་པ་དང་། ཟླ་ཚེས་དང་དུས་ཚོད། དེ་

བཞིན་བཀག་ཉར་ཁང་ཐོག་མར་འཇུག་པའི་ཟླ་ཚེས་དང་དུ་ཚོད།

ག༽ རང་དབང་བཀག་འགོག་སྟངས་འཛིན་གི་འགན་འཁུར་ཡོད་པའི་ལས་སྣེའི་མིང་།

ང༽ རང་དབང་བཀག་འགོག་བྱེད་པའི་སྐེ་བོ་དེ་ས་གནས་གང་དུ་བཀག་ཉར་བྱེད་ཡོད་པ་

དང་། སྐེ་བོ་དེ་བཀག་ཉར་ཁང་གཞན་དུ་གནས་སོ་བྱེད་སབས་གནས་སོ་བྱེད་ཡུལ་དང་

གནས་སོའི་འགན་འཁུར་ཡོད་པའི་ལས་སྣེའི་མིང་།

ཅ༽ ས་གནས་གང་ནས་གོད་གོལ་ཐོབ་པ་དང་། ཟླ་ཚེས་དང་དུས་ཚོད།

ཆ༽ རང་དབང་བཀག་འགོག་བྱེད་ཡོད་པའི་སྐེ་བོ་དེའི་འཕྲོད་བསྟེན་དང་འབེལ་བའི་ཆ་རྐེན།

84

ཇ༽ རང་དབང་བཀག་འགོག་བྱེད་པའི་དུས་སབས་སུ་སྐེ་བོ་དེ་འཆི་པ་ན། གནས་སྟངས་

དང་རྒྱུ་མཚན་གང་ལ་བརྟེན་ནས་འཆི་བ་དང་ཕུང་པོ་སྐེལ་ཡུལ།


དོན་ཚན་ཉེར་དྲུག

གཅིག བཙན་འཁིད་ཀིས་གར་སོང་ཆ་མེད་གྱུར་བའི་གནད་དོན་ཐད་ལ་ལྷན་ཚོགས་

ཤིག་བཙུགས་ཐོག སྤི་ཆིངས་འདི་ཉིད་ཀིས་གཏན་འབེབས་ཁག་ལག་བསྟར་གི་འགན་

འཁྱེར་དགོས། ལྷན་ཚོགས་དེ་ནི་བཟང་སྤོད་ལྡན་པ་དང་འགོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་ཐད་ཤེས་

འཇོན་ལྡན་པར་ཐུན་མོང་ངོས་འཛིན་ཡོད་པའི་ཆེད་མཁས་མི་སྣ་བཅུ་ཡིས་གྲུབ་པ་ཡིན།

ཁོང་ཚོས་རང་དབང་དང་དྲང་བདེན་གི་ལངས་ཕོགས་གཞི་རྩར་བཟུང་སྟེ། གང་ཟག་

སེར་གི་མཚན་ཐོག་ནས་ལས་འགན་སྒྲུབ་དགོས། ལྷན་ཚོགས་ཀི་ཚོགས་མི་རྣམས་

ནི་ཚོགས་མི་རྒྱལ་ཁབ་ཚོས་དྲང་སྙོམས་ཀི་སོ་ནས་ས་ཁོངས་ཆ་བགོས་གཞིར་བཟུང་

འདེམས་དགོས། འབེལ་ཡོད་ཁིམས་ལུགས་ཀི་ཤེས་ཚད་དང་ཉམས་མོང་ལྡན་པའི་

མི་སྣ་རྣམས་ལྷན་ཚོགས་ཀི་ལས་རྐང་དུ་འདེམས་སྒྲུག་ཡོང་ཐུབ་རྒྱུར་དགོངས་བཞེས་

གང་ལེགས་དང་། འཐུས་མི་རྣམས་ཕོ་མོ་འདྲ་མཉམ་ཡོང་རྒྱུར་ཡིད་གཟབ་ཀི་སོ་ནས་

འདེམས་སྒྲུབ་བྱ་དགོས།

གཉིས། ལྷན་ཚོགས་ཀི་ཚོགས་མི་འདེམས་སྒྲིག་ཐད་ལ། རྒྱལ་ཚོགས་དྲུང་ཆེ་ཡིས་ཆེད་

དམིགས་ལོ་གཉིས་ནང་ཚོགས་མི་རྒྱལ་ཁབ་རྣམས་ལ་ཚོགས་འདུ་ཐེངས་གཅིག་ཚོགས་

པ་བརྒྱུད། ཚོགས་མི་རྒྱལ་ཁབ་རྣམས་ཀིས་སོ་སོའི་རྒྱལ་ཁོངས་མི་སེར་ཁོད་ནས་འོས་

མི་རེ་མིང་འདོན་བྱས་རེས། ཚོགས་མི་རྒྱལ་ཁབ་སོ་སོས་ཡར་མིང་འདོན་བྱས་བའི་མིང་

ཐོ་གཞིར་བཟུང་། མཚན་རྟགས་མེད་པའི་གསང་བའི་འོས་འཕེན་གི་ལམ་ནས་ཚོགས་

མི་འོས་འདེམས་བྱ་དགོས། ཚོགས་འདུ་དེ་དག་སབས་ཚོགས་མི་རྒྱལ་ཁབ་ཀི་རྩ་འབོར་

སུམ་ཆ་གཉིས་མཉམ་ཞུགས་བྱུང་ཚེ་ཁིམས་མཐུན་དུ་ངོས་འཛིན་དང་། འོས་ཤོག་ཀི་

85

གངས་འབོར་མང་ཉུང་གཞིར་བཟུང་ལྷན་ཚོགས་ཀི་ཚོགས་མིར་འདེམས་སྒྲིག་བྱ་དགོས།

དེའང་ཚོགས་འདུར་མཉམ་ཞུགས་ཀིས་འོས་ཤོག་བླུགས་མཁན་ཚོགས་མི་རྒྱལ་ཁབ་སོ་

སོའི་འཐུས་མིས་འོས་ཤོག་མང་ཤོས་ཐོབ་མཁན་མི་སྣ་འདེམས་སྒྲིག་བྱ་དགོས།

གསུམ་པ། ཐོག་དང་པོའི་འོས་བསྡུ་ནི་སྤི་ཆིངས་འདི་ཉིད་དངོས་སུ་གཏན་འབེབས་བྱས་

ནས་ཟླ་དྲུག་གི་ནང་ཚུད་དུ་བྱ་དགོས། མཉམ་འབེལ་རྒྱལ་ཚོགས་ཀི་དྲུང་ཆེ་ཡིས་ཐེངས་

རེ་རེའི་འོས་བསྡུའི་ཉིན་མོའི་ཟླ་བཞི་སྔོན་ལ་ཚོགས་མི་རྒྱལ་ཁབ་རྣམས་ལ་ཡི་གེ་བཏང་

སྟེ། ཟླ་གསུམ་ནང་ཚུད་དུ་ཚོགས་མི་རྒྱལ་ཁབ་རྣམས་ཀིས་འོས་མི་མིང་འདོན་བྱེད་འཇུག་

དགོས། རྒྱལ་ཚོགས་དྲུང་ཆེ་ཡིས་མིང་འདོན་བྱུང་བའི་མི་རྣམས་མིང་དབྱིན་ཡིག་གསལ་

བྱེད་ཀི་ཨང་རིམ་ལྟར་མིང་ཐོ་བཟོས་ནས། འོས་མི་དེ་དག་སོ་སོ་མིང་འདོན་བྱེད་མཁན་

རྒྱལ་ཁབ་སུ་ཡིན་མིན་འགེལ་བརོད་བྱས་ཐོག མིང་ཐོ་དེ་ཉིད་ཚོགས་མི་རྒྱལ་ཁབ་ཚང་

མར་གཏོང་དགོས།

བཞི་བ། ལྷན་ཚོགས་ཀི་ཚོགས་མིའི་ལས་ཡུན་ལོ་བཞི་ཡིན། བསྐར་འོས་འདེམས་བྱུང་

ཚེ་ཐེངས་གཅིག་ལ་མུ་མཐུད་ལས་འཁུར་བྱེད་ཆོག འོན་ཀང་། ཐེངས་དང་པོར་འོས་

འདེམས་བྱུང་བའི་ལྷན་ཚོགས་ཀི་ཚོགས་མི་ལྔ་པོའི་ལས་ཡུན་ལོ་གཉིས་ཀི་མཚམས་སུ་

མཇུག་རོགས་པ་ཡིན། འོས་བསྡུ་ཐོག་དང་པོ་མཇུག་སྒྲིལ་རེས་སྤི་ཆིངས་དོན་ཚན་འདི་

ཉིད་ཀི་ནང་གསེས་ཚན་པ་གཉིས་པའི་ནང་གསལ་བ་ལྟར། ཚོགས་འདུའི་ཚོགས་གཙོ་

ཡིས་དུས་ཐོག་རྒྱན་ཤོག་དཀྲུགས་འདོན་གི་བྱེད་ཐབས་སྤད་དེ་ཚོགས་མི་ལྔ་པོ་འདེམས་

སྒྲིག་བྱ་དགོས།

ལྔ་པ། གལ་སིད་ལྷན་ཚོགས་ཀི་ཚོགས་མི་ཞིག་འདས་གོངས་ཕིན་པའམ། ལས་གནས་

ནས་དགོངས་ཞུ་ཞུས་པ། རྒྱུ་མཚན་གཞན་པའི་དབང་གིས་ལྷན་ཚོགས་ཀི་ཚོགས་མིའི་

ལས་དོན་མུ་མཐུད་སྒྲུབ་མ་ཐུབ་པ་ཡིན་ན། ཚོགས་མི་དེ་ཉིད་མིང་འདོན་བྱེད་མཁན་

ཚོགས་མི་རྒྱལ་ཁབ་ཀིས་སྤི་ཆིངས་དོན་ཚན་འདི་ཉིད་ཀི་ནང་གསེས་དོན་ཚན་དང་པོའི་

ཚད་གཞི་གཞིར་བཟུང་། སོ་སོའི་རྒྱལ་ཁོངས་མི་སེར་ཁོད་ནས་འོས་མི་གཞན་ཞིག་

86

བདམས་ཏེ་ལས་དོན་མཇུག་སྐོང་བྱེད་དགོས། ཡིན་ནའང་། ངེས་པར་དུ་ཚོགས་མི་རྒྱལ་

ཁབ་མང་ཤོས་ཀི་མོས་མཐུན་ངོས་ལེན་ཐོབ་དགོས། མང་མོས་ཆོག་མཆན་ཐོབ་པ་ལ་མིང་

འདོན་རེས་ཀི་བདུན་ཕྲག་དྲུག་ནང་ཚུད་དུ། མཉམ་འབེལ་རྒྱལ་ཚོགས་དྲུང་ཆེ་ལ་ཚོགས་

མི་རྒྱལ་ཁབ་ཡོངས་ཀི་ཕེད་ཀ་དང་དེ་ལས་མང་བས་ངོ་རོལ་ཞུ་གཏུགས་མ་འབྱོར་བ་ཡིན་

ན། འོས་མི་དེ་ཉིད་ལ་མོས་མཐུན་ཆ་རྐེན་ཚང་བར་ངོས་འཛིན་བྱ་རྒྱུ་ཡིན།

དྲུག་པ། ལྷན་ཚོགས་ཀིས་རང་ངོས་ནས་ལས་དོན་གོས་མོལ་བྱེད་ཕོགས་སྒྲིག་གཞི་

གཏན་འབེབས་བྱ་རྒྱུ།

བདུན་པ། ལྷན་ཚོགས་ཀི་ནུས་པ་ལྡན་པའི་སོ་ནས་ལས་དོན་སྒྲུབ་ཐུབ་ཆེད། མཉམ་

འབེལ་རྒྱལ་ཚོགས་ཀི་དྲུང་ཡིག་ཆེ་ཡིས་ལྷན་ཚོགས་ལ་དགོས་ངེས་ཀི་བཀོད་སྒྲིག་དང་།

མི་སྣ། བྱེད་ཐབས་སོགས་མཐུན་རྐེན་ཆ་ཚང་སྦོར་དགོས། དེར་མ་ཟད་མཉམ་འབེལ་རྒྱལ་

ཚོགས་ཀི་དྲུང་ཆེ་ཡིས་ལྷན་ཚོགས་ཀི་ཚོགས་འདུ་ཐེངས་དང་པོ་དེ་གཙོ་སྐོང་བྱ་དགོས།

བརྒྱད་པ། ལྷན་ཚོགས་ཀི་ཚོགས་མི་རྣམས་ལ་༼མཉམ་འབེལ་རྒྱལ་ཚོགས་ཀི་དམིགས་

བསལ་དབང་ཆ་དང་གུ་ཡངས་སྤི་ཆིངས༽ཀི་འབེལ་ཡོད་དོན་ཚན་ཁག་གིས་གཏན་

འབེབས་ལྟར། མཉམ་འབེལ་རྒྱལ་ཚོགས་ཀི་ཕོགས་བསྐོད་ཆེད་མཁས་པ་རྣམས་ལ་

ཡོད་པའི་ཁེ་དབང་དང་དམིགས་བསལ་དབང་ཆ། གུ་ཡངས་དབང་ཆ་སོགས་ཡོད།

དགུ་པ། ཚོགས་མི་རྒྱལ་ཁབ་ཚང་མས་སོ་སོའི་ངོས་ལེན་ཡོད་པའི་ལྷན་ཚོགས་ཀི་ལས་

དོན་ཁྱབ་ཁོངས་ནས། ལྷན་ཚོགས་ལ་མཉམ་འབེལ་དང་ལྷན་ཚོགས་ཀི་ཚོགས་མིས་

ལས་འགན་ལག་བསྟར་ཐད་མཐུན་འགྱུར་རོགས་རམ་བྱེད་དགོས།

དོན་ཚན་ཉེར་བདུན།

སྤི་ཆིངས་འདི་ཉིད་ལག་བསྟར་རེས། ཉུང་མཐར་ལོ་བཞི་དང་མང་ཤོས་ལྔ་དྲུག་གི་

མཚམས་སུ་ཚོགས་མི་རྒྱལ་ཁབ་རྣམས་ལ་ཚོགས་འདུ་བསང་སྟེ་ལྷན་ཚོགས་ཀི་ལས་

དོན་ལ་བསྐར་ཞིབ་བྱེད་དགོས། དེར་མ་ཟད་སྤི་ཆིངས་འདི་ཉིད་ཀི་དོན་ཚན་ཞེ་བཞི་པའི་

87

ནང་གསེས་དོན་ཚན་གཉིས་པས་གཏན་ལ་ཕབ་པའི་བརྒྱུད་རིམ་ལྟར། སྤི་ཡོངས་ཀི་

གནས་ཚུལ་ལ་གཞིགས་ཏེ་སྤི་ཆིངས་འདི་ཉིད་ཀི་དོན་ཚན་ཉེར་བརྒྱད་ནས་སོ་དྲུག་བར་

གི་གཏན་འབེབས་རྣམས་གཞིར་བཟུང་། མ་འོངས་པར་སྤི་ཆིངས་ཀི་ལྟ་སྐུལ་ལས་དོན་དེ་

སེ་ཁག་གཞན་ཞིག་ལ་བརྒྱུད་སྤོད་བྱེད་དགོས་མིན་ཐག་གཅོད་བྱ་དགོས།

དོན་ཚན་ཉེར་བརྒྱད།

གཅིག ལྷན་ཚོགས་ཀིས་སྤི་ཆིངས་འདིས་གཏན་འབེབ་བྱས་པའི་དབང་ཆའི་ཁྱབ་ཁོངས་

ཁོད་ནས། མཉམ་འབེལ་རྒྱལ་ཚོགས་ཀི་འབེལ་ཡོད་སེ་ཁག་དང་ལས་སྒྲུབ་ཁང་། ཆེད་

དམིགས་སེ་ཁག ཐེབས་རྩ་བཅས་ལ་མཉམ་འབེལ་བྱ་དགོས། དེ་བཞིན། རྒྱལ་སྤིའི་སྒྲིག་

ཡིག་ཁག་གིས་རྩ་འཛུགས་བྱས་པའི་སྤི་ཆིངས་སེ་ཁག་དང་མཉམ་འབེལ་རྒྱལ་ཚོགས་ཀི་

དམིགས་བསལ་ལས་རིམ་བཅས་ལ་མཉམ་འབེལ་བྱ་དགོས་པ་མ་ཟད། འབེལ་ཡོད་ས་

ཁུལ་སིད་གཞུང་བར་གི་རྩ་འཛུགས་དང་སེ་ཁག་ཡོང་རོགས་དང་། འབེལ་ཡོད་རྒྱལ་ཁབ་

ཀི་སེ་ཁག་དང་། ལས་ཁུངས། དོན་གཅོད་ཁང་བཅས་དང་མཉམ་འབེལ་བྱས་ཏེ། འགོ་

བ་མི་སུ་ཞིག་ཀང་བཙན་ཁིད་འོག་གར་སོང་ཆ་མེད་ཀི་ཉེན་ཁ་ལས་སྲུང་སྐོབ་བྱེད་དགོས།

གཉིས་པ། ལྷན་ཚོགས་ཀིས་ལས་དོན་ལག་བསྟར་སབས། འབེལ་ཡོད་རྒྱལ་སྤིའི་སྒྲིག་

ཡིག་ཁག་གིས་རྩ་འཛུགས་བྱས་པའི་སྤི་ཆིངས་སེ་ཁག་གཞན་དང་གོས་བསྡུར་བྱེད་

དགོས། ལྷག་པར་དུ་༼སྤི་དམངས་དང་ཆབ་སིད་ཐོབ་ཐང་རྒྱལ་སྤིའི་སྤི་ཆིངས༽ཀིས་རྩ་

འཛུགས་བྱས་པའི་འགོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་འགན་འཛིན་ལྷན་ཚོགས་ལ་གོས་མོལ་བྱས་ཏེ།

ཕོགས་ཕན་ཚུན་བར་བཏོན་པའི་བསམ་ཚུལ་དང་གོས་འཆར་གཅིག་མཐུན་ཡོང་བ་བྱེད་

དགོས།

དོན་ཚན་ཉེར་དགུ་བ།

གཅིག ཚོགས་མི་རྒྱལ་ཁབ་སོ་སོས་ངེས་པར་དུ་སྤི་ཆིངས་འདི་ཉིད་སོ་སོའི་རྒྱལ་ཁབ་

ནང་དངོས་སུ་ལག་བསྟར་རེས་ཀི་ལོ་གཉིས་ནང་ཚུད་དུ། མཉམ་འབེལ་རྒྱལ་ཚོགས་

ཀི་དྲུང་ཆེ་བརྒྱུད་དེ་ལྷན་ཚོགས་འདི་ཉིད་ལ་སྙན་ཐོ་རེ་ཕུལ་ཏེ། སྤི་ཆིངས་འདི་ཉིད་ཀི་

88

ལས་དོན་ཁག་ལག་བསྟར་ཡོང་བར་རྒྱལ་ཁབ་རང་ནས་བྱེད་ཐབས་སྤད་པའི་གནས་ཚུལ་

རྣམས་གསལ་བཤད་བྱེད་དགོས།

གཉིས། རྒྱལ་ཚོགས་ཀི་དྲུང་ཡིག་ཆེན་ཡིས་སྙན་ཐོ་དེ་དག་ཚོགས་མི་རྒྱལ་ཁབ་ཡོངས་

ལ་མཁོ་སྤོད་བྱ་རྒྱུ།

གསུམ། ལྷན་ཚོགས་ཀིས་སྙན་ཐོ་རེ་རེ་བཞིན་དཔད་བསྡུར་བྱས་རེས། དངོས་ཡོད་གནས་

ཚུལ་ལ་གཞིགས་ཏེ་དཔད་བརོད་དང་བསམ་ཚུལ། གོས་འཆར་བཅས་འདོན་དགོས།

དཔོད་བརོད་དང་བསམ་ཚུལ། གོས་འཆར་དེ་དག་ངེས་པར་དུ་འབེལ་ཡོད་ཚོགས་མི་

རྒྱལ་ཁབ་ལ་བརྒྱུད་སྤོད་བྱེད་དགོས། ཚོགས་མི་རྒྱལ་ཁབ་ཀིས་ལྷན་ཚོགས་ཀི་རེ་སྐུལ་

དང་ཡང་ན་རང་འགུལ་ཐོག་ནས་ལན་འདེབས་བྱ་དགོས།

བཞི་བ། ལྷན་ཚོགས་ཀིས་སྤི་ཆིངས་འདི་ཉིད་ཚོགས་མི་རྒྱལ་ཁབ་ནང་ལག་བསྟར་དང་

འབེལ་བའི་ཁ་གསབ་ཡིག་ཆ་རྣམས་མཁོ་སྤོད་ཡོང་བའི་རེ་སྐུལ་བྱས་ཆོག

དོན་ཚན་སུམ་ཅུ་བ།

གཅིག གར་སོང་ཆ་མེད་ཕིན་མཁན་ཚོའི་ནང་མི་དང་། ཁོ་ཚོའི་ཁིམས་ཐོག་གི་འཐུས་

ཚབ་མི་སྣ། ཁིམས་རྩོད། འགན་ལེན་དབང་ཆ་ཐོབ་མཁན་གི་མི་སྣ་གང་རུང་དང་། དེ་

བཞིན། ཁིམས་མཐུན་ཁེ་དབང་ཡོད་པའི་མི་གཞན་པའི་རིགས་བཅས་ཀི་ངོས་ཐད་ནས།

ཛ་དྲག་གནས་ཚུལ་ཐོག་ལྷན་ཚོགས་འདི་ཉིད་ལ་གར་སོང་ཆ་མེད་གྱུར་བའི་མི་དེ་བརྩད་

གཅོད་ཡོང་བའི་རེ་སྐུལ་ཞུས་ཆོག

གཉིས་པ། གལ་སིད་ལྷན་ཚོགས་ཀི་ངོས་ནས་དོན་ཚན་འདི་ཉིད་ཀི་ནང་གསེས་ཚན་པ་

དང་པོས་གཏན་འབེབས་ལྟར་ཛ་དྲག་འབོད་སྐུལ་དུ་མཐོང་བའི་རིགས་རྣམས་ནི།

ཀ༽ མངོན་གསལ་དོད་པའི་ཁུངས་མེད་ཀི་གནས་ཚུལ་མ་ཡིན་པ།

ཁ༽ འབོད་སྐུལ་ཞུ་གཏུགས་ཀི་ཁེ་དབང་རང་སྣང་གང་བྱུང་དུ་བེད་སྤོད་བྱས་པ་མ་ཡིན་པ།

89

ག༽ ཚོགས་མི་རྒྱལ་ཁབ་ཀི་འབེལ་ཡོད་སེ་ཁག་ལ་ཞུ་གཏུགས་བྱས་ཟིན་པའམ། ཞུ་

གཏུགས་དང་ལེན་གི་ཐོབ་ཐང་རག་སྟེ་ཞིབ་བཤེར་བརྩད་གཏོད་བྱེད་བཞིན་པ་སོགས་ཀི་

གནས་སྟངས་འོག་ཡོད་སིད་པ་མ་ཡིན་པ།

ང༽སྤི་ཆིངས་འདི་ཉིད་ཀི་གཏན་འབེབས་དང་འོས་མཚམས་མིན་པ།

ཅ༽ གནས་ཚུལ་གཅིག་ངོ་བོ་གཅིག་པའི་རྒྱལ་སྤིའི་ཚོགས་སེ་གཞན་གིས་ཞིབ་བཤེར་

དང་ཐག་གཅོད་བཞིན་པ་མ་ཡིན།

བཅས་གོང་གསལ་གི་གནད་དོན་ཁག་གཞིར་བཟུང་། འབེལ་ཡོད་ཚོགས་མི་རྒྱལ་ཁབ་

ཀིས་འཚོལ་བཤེར་དགོས་པའི་མི་སྣ་གང་དེའི་གནས་ཚུལ་རྣམས། ལྷན་ཚོགས་ཀིས་

གཏན་འབེབས་བྱས་པའི་དུས་བཀག་ནང་ལྷན་ཚོགས་ལ་མཁོ་འདོན་བྱེད་དགོས།

གསུམ་པ། སྒྲིག་གཞི་དོན་ཚན་འདི་ཉིད་ཀི་ནང་གསེས་ཚན་པ་གཉིས་པ་གཞིར་བཟུང་

མཁོ་འདོན་བྱས་པའི་གནས་ཚུལ་རྣམས། འབེལ་ཡོད་ཚོགས་མི་རྒྱལ་ཁབ་ཀིས་ཛ་

དྲག་རང་བཞིན་གི་གནས་ཚུལ་ལ་ངོས་འཛིན་བྱེད་དགོས། ལྷན་ཚོགས་ཀིས་འབེལ་ཡོད་

ཚོགས་མི་རྒྱལ་ཁབ་ལ་གོས་འཆར་བཏོན་ཏེ། དཔེར་ན། སྤི་ཆིངས་འདི་ཉིད་བརྩི་སྲུང་

གིས་སབས་བབས་བྱེད་ཐབས་སྤད་དེ། འབེལ་ཡོད་མི་སྣ་བཙལ་ནས་སྲུང་སྐོབ་བྱ་དགོས་

པ་སོགས། དགོས་ངེས་ཀི་བྱེད་ཐབས་རྣམས་འབེལ་ཡོད་ཚོགས་མི་རྒྱལ་ཁབ་ལ་ལག་

བསྟར་བྱེད་འཇུག་དགོས།

དེར་མ་ཟད། ལྷན་ཚོགས་ཀིས་གཏན་འབེབས་བྱས་པའི་དུས་བཀག་ནང་། འབེལ་ཡོད་

རྒྱལ་ཁབ་ནས་སོ་སོས་འབད་བརྩོན་གང་བྱས་ཀི་གནས་ཚུལ་རྣམས་ལྷན་ཚོགས་ལ་སྙན་

སེང་ཞུ་དགོས་པ་དང་། ལྷན་ཚོགས་ཀིས་སོ་སོའི་གོས་འཆར་དང་ལྷན་ཚོགས་ལ་འབེལ་

ཡོད་རྒྱལ་ཁབ་ཀིས་མཁོ་སྤོད་བྱས་པའི་གནས་ཚུལ་བཅས། ཛ་དྲག་ཞུ་གཏུགས་བྱེད་

མཁན་གང་ཟག་དེ་ཉིད་མཁོ་སྤོད་གསལ་བཤད་བྱ་དགོས།

བཞི་པ། གར་སོང་ཆ་མེད་གྱུར་བའི་གང་ཟག་དེའི་གནས་ཚུལ་ཤེས་རྟོགས་མ་བྱུང་བའི་

90

བར་དུ། ལྷན་ཚོགས་ཀིས་ངེས་པར་དུ་ཚོགས་མི་རྒྱལ་ཁབ་ལྷན་མུ་མཐུད་འབད་བརྩོན་

བྱེད་དགོས་པ་དང་། དུས་ཐོག་ཏུ་རེ་སྐུལ་ཞུ་གཏུགས་བྱེད་མཁན་ལ་འབེལ་ཡོད་གནས་

ཚུལ་མཁོ་འདོན་བྱ་དགོས།

དོན་ཚན་སོ་གཅིག་པ།

གཅིག ཚོགས་མི་རྒྱལ་ཁབ་ཀིས་སྤི་ཆིངས་འདི་ཉིད་ངོས་ལེན་ཆོག་མཆན་བྱེད་སབས་

དང་། ཡང་ན་དེའི་རེས་ཀི་དུས་ཚོད་གང་རུང་ཞིག་ལ། འབེལ་ཡོད་རྒྱལ་ཁབ་ཀི་ཁོངས་

གཏོགས་ས་ཁུལ་ནང་། ཚོགས་མི་རྒྱལ་ཁབ་གང་གིས་སྤི་ཆིངས་འདི་ཉིད་ཀི་གཏན་

འབེབས་རོག་རོལ་གིས། གནོད་འཚེ་ཐེབས་མཁན་མི་སེར་རང་ཉིད་དང་འཐུས་ཚབ་

མི་སྣས་ཞུ་གཏུགས་ཀི་ཡི་གེ་རྣམས། ལྷན་ཚོགས་ཀི་འདི་ཉིད་ཀིས་ངོས་ལེན་དང་ཞིབ་

བཤེར་བྱེད་པའི་ཐོབ་ཐང་ཡོད་པ་སྤི་བསྒྲགས་བྱེད་དགོས། ཡིན་ནའང་། ད་དུང་སྤི་

བསྒྲགས་བྱས་མེད་པའི་ཚོགས་མི་རྒྱལ་ཁབ་ནས་འབྱོར་བའི་ཞུ་གཏུགས་རིགས་ལྷན་

ཚོགས་ཀིས་ངོས་ལེན་མི་བྱ་རྒྱུ།

གཉིས་པ། ལྷན་ཚོགས་ཀིས་གཤམ་གསལ་ཞུ་གཏུགས་ཁག་ངོས་ལེན་མི་བྱ་རྒྱུ།

ཀ༽ གསལ་ཁ་མེད་པའི་ཞུ་གཏུགས།

ཁ༽ རང་གང་ཤར་གིས་ཞུ་གཏུགས་ཐོབ་ཐང་ལོག་སྤོད་བྱས་པ་དང་། སྤི་ཆིངས་འདི་ཉིད་

ཀི་རྩ་དོན་དང་འགལ་བའི་རིགས།

ག༽ གནད་དོན་གཅིག་ངོ་བོ་གཅིག་པའི་རྒྱལ་སྤིའི་ཚོགས་སེ་གཞན་གཅིག་གིས་ཞིབ་

བཤེར་དང་ཐག་གཅོད་བྱེད་བཞིན་པའི་རིགས།

ང༽ རྒྱལ་ཁབ་སོ་སོའི་ནང་ཁུལ་དུ་ཞུ་གཏུགས་རོགས་སྐོར་བརྒྱུད་རིམ་རོགས་མེད་པ།

གལ་སིད། ཚུལ་མཐུན་མིན་པའི་སོ་ནས་ཞུ་གཏུགས་ཡུན་རིང་མནར་འགངས་བྱེད་ཀི་

ཡོད་ཚེ། གོང་གསལ་གདན་འབེབས་འདིས་ཀིས་ཁྱབ་པའི་ངེས་པ་མེད།

གསུམ། ལྷན་ཚོགས་ཀི་ངོས་འཛིན་ལྟར་ཞུ་གཏུགས་རིགས་ལ་གོང་གསལ་ཆ་རྐེན་དག་

91

ཚང་ཚེ། ལྷན་ཚོགས་ཀིས་ཞུ་གཏུགས་རྣམས་འབེལ་ཡོད་ཚོགས་མི་རྒྱལ་ཁབ་སྤོད་

དགོས་པ་མ་ཟད། ལྷན་ཚོགས་ཀི་གཏན་འབེབས་བྱས་པའི་དུས་བཀག་ནང་འབེལ་ཡོད་

རྒྱལ་ཁབ་ཀིས་སོ་སོའི་བསམ་འཆར་དང་གསལ་བཤད་ཡར་ཞུ་བྱེད་དགོས།

བཞི། ཞུ་གཏུགས་འབྱོར་བའི་རེས་བདེ་ལུགས་ཡོད་མེད་ཐག་གཅོད་མ་བྱུང་བའི་སྔོན་

ལ། འཚེ་ཕོག་མཁན་གང་ཟག་དེ་ཉིད་ལ་ཚབས་ཆེ་གནོད་འཚེ་མི་འབྱུང་བའི་ཆེད་དུ།

ལྷན་ཚོགས་ཀིས་དུས་ཐོག་འབེལ་ཡོད་ཚོགས་མི་རྒྱལ་ཁབ་ལ་འབོད་སྐུལ་བྱས་ཏེ། རྒྱལ་

ཁབ་གང་དེར་ཛ་དྲག་གནས་སྟངས་འོག་དགོས་ངེས་བྱེད་ཐབས་ལག་བསྟར་བྱེད་འཇུག་

དགོས། ལྷན་ཚོགས་ཀིས་གནས་ཚུལ་དེ་རིགས་བབ་བསྟུན་ཐག་གཅོད་ཀི་བྱེད་ཐབས་

སྤད་པ་དེ་ནི། ཡར་འབྱོར་བའི་ཞུ་གཏུགས་ཡིག་ཆ་དེ་རིགས་མཐའ་གཅིག་ཏུ་དང་ལེན་

དང་བདེན་རྫུན་ཐག་གཅོད་ཟིན་པར་ངོས་འཛིན་བྱེད་ཀི་མེད།

ལྔ། ལྷན་ཚོགས་ཀིས་ཞུ་གཏུགས་རིགས་འབྱོར་སབས་ཡོངས་བསྒྲགས་མ་ཡིན་པའི་

ཚོགས་འདུ་འཚོགས་དགོས། དེ་བཞིན། ལྷན་ཚོགས་ཀིས་ཞུ་གཏུགས་བྱེད་མཁན་གང་

ཟག་ལ་འབེལ་ཡོད་ཚོགས་མི་རྒྱལ་ཁབ་ཀི་ལན་འདེབས་རྣམས་མཁོ་འདོན་བྱེད་དགོས།

ལྷན་ཚོགས་ཀིས་ཐག་གཅོད་བརྒྱུད་རིམ་མཇུག་སྒྲིལ་རེས། ལྷན་ཚོགས་ཀི་བསམ་ཚུལ་

རྣམས་ཚོགས་མི་རྒྱལ་ཁབ་དང་ཞུ་གཏུགས་བྱེད་མཁན་གང་ཟག་ལ་མཁོ་འདོན་བྱེད་

དགོས།

དོན་ཚན་སོ་གཉིས་པ།

སྤི་ཆིངས་འདིའི་ཚོགས་མི་རྒྱལ་ཁབ་གང་ཞིག་གིས་དུས་ཡུན་གང་རུང་ནང་ཡོངས་ཁྱབ་

གསལ་བསྒྲགས་སེལ་ནས། ཚོགས་མི་རྒྱལ་ཁབ་གཅིག་གིས་ཚོགས་མི་རྒྱལ་ཁབ་

གཞན་གིས་སྤི་ཆིངས་ལག་བསྟར་བྱེད་ཀིན་མེད་པའི་ཞུ་གཏུགས་རིགས་འབྱོར་ཚེ། དེར་

ལྷན་ཚོགས་ཀི་ངོས་ནས་དང་ལེན་དང་ཞིབ་བཤེར་བྱ་ཆོག་པའི་ཁས་ལེན་བྱས་མེད་པ་

ཡིན་ན། ལྷན་ཚོགས་ཀི་ངོས་ནས་ཡོངས་ཁྱབ་གསལ་བསྒྲགས་སེལ་མེད་པའི་ཚོགས་

མི་རྒྱལ་ཁབ་ཀིས་ཡར་ཕུལ་འབྱོར་བྱུང་བའི་ཞུ་གཏུགས་རིགས་དང་ལེན་མི་བྱེད་ལ། དེ་

92

བཞིན། ཡོངས་ཁྱབ་གསལ་བསྒྲགས་སེལ་མེད་པའི་ཚོགས་མི་རྒྱལ་ཁབ་རུང་དང་འབེལ་

བའི་ཞུ་གཏུགས་ཀང་དང་ལེན་མི་བྱེད།

དོན་ཚན་སོ་གསུམ་པ།

གཅིག གལ་སིད་ལྷན་ཚོགས་ལ་ཚོགས་མི་རྒྱལ་ཁབ་ཞིག་གིས་སྤི་ཆིངས་ཀི་གཏན་

འབེབས་ཁག་རོག་རོལ་གཏོང་བཞིན་པའི་ཁུངས་ལྡན་གནས་ཚུལ་འབྱོར་བ་ཡིན་ན། ལྷན་

ཚོགས་ཀི་ངོས་ནས་འབེལ་ཡོད་ཚོགས་མི་རྒྱལ་ཁབ་ཀི་བསམ་ཚུལ་བསྡུ་ལེན་རེས། ལྷན་

ཚོགས་ཀི་ཚོགས་མི་གཅིག་གམ་འགའ་ཤས་ཆེད་གཏོང་ཐོག དུས་ཐོག་རྟོགས་ཞིབ་

ཀིས་ལྷན་ཚོགས་ལ་ལས་དོན་སྙན་ཐོ་འབུལ་འཇུག་དགོས།

གཉིས། ལྷན་ཚོགས་ཀིས་རྟོགས་ཞིག་གོ་སྒྲིག་འཆར་གཞི་རྣམས་ཡིག་ཐོག་ནས་འབེལ་

ཡོད་ཚོགས་མི་རྒྱལ་ཁབ་ལ་སྤོད་དགོས་པ་མ་ཟད། འཐུས་ཚབ་ཚོགས་པའི་མི་སྣའི་གོ་

སྒྲིག་དང་རྟོགས་ཞིབ་དམིགས་ཡུལ་བཅས་གསལ་བཤད་བྱེད་དགོས། ཚོགས་མི་རྒྱལ་

ཁབ་གང་དེས་དུས་ཡུན་ངེས་གཏན་ནང་ལྷན་ཚོགས་ལ་ལན་འདེབས་བྱེད་དགོས།

གསུམ། ལྷན་ཚོགས་ལ་ཚོགས་མི་རྒྱལ་ཁབ་ཀི་རྒྱུ་མཚན་ལྡན་པའི་རེ་སྐུལ་འབྱོར་རེས།

རྟོགས་ཞིབ་དུས་འགངས་དང་ཕིར་འཐེན་དགོས་མིན་ཐག་གཅོད་བྱེད་དགོས།

བཞི། གལ་སིད་ཚོགས་མི་རྒྱལ་ཁབ་ཀིས་རྟོགས་ཞིབ་གཟིགས་སོར་ངོས་ལེན་ཐོབ་པ་

ཡིན་ན། ལྷན་ཚོགས་ཀིས་འབེལ་ཡོད་ཚོགས་མི་རྒྱལ་ཁབ་གཉིས་ཆ་ནས་མཉམ་རུབ་

ཀི་ལས་དོན་སེལ་ཏེ། རྟོགས་ཞིབ་གཟིགས་སོར་གི་ལས་འཆར་དང་སྒྲིག་གཞི་གཏན་

འབེབས་དང་། ཚོགས་མི་རྒྱལ་ཁབ་ཀིས་ལྷན་ཚོགས་ནས་སྒྲིག་གཞི་ཚགས་ཚུད་ཡོང་

ཆེད་མཐུན་རྐེན་ཆ་ཚང་སྒྲུབ་དགོས།

ལྔ། རྟོགས་ཞིབ་གཟིགས་སོར་རོགས་པའི་རེས་ལ། ལྷན་ཚོགས་ཀིས་འབེལ་ཡོད་ཚོགས་

མི་རྒྱལ་ཁབ་ལ་རང་ཉིད་ཀིས་མཐོང་ཐོས་མོངས་ཚོར་དང་བསམ་འཆར་རིགས་མཁོ་

འདོན་བྱེད་རྒྱུ།

93

དོན་ཚན་སོ་བཞི་པ།

གལ་སིད་ལྷན་ཚོགས་ལ་རྒྱལ་ཁབ་གང་ཞིག་གི་ནང་ལ་གར་སོང་ཆ་མེད་ཀི་དོན་རྐེན་

འཆར་གཞི་དང་ལྡན་པའི་རྒྱ་ཆེན་པོ་ཡོང་གི་ཡོད་པའི་གནས་ཚུལ་ཁུངས་ལྡན་འབྱོར་བ་

ཡིན་ན། ལྷན་ཚོགས་ཀིས་འབེལ་ཡོད་ཚོགས་མི་རྒྱལ་ཁབ་ནས་དོན་རྐེན་དང་འབེལ་བའི་

གནས་ཚུལ་ཡོངས་རོགས་བསྡུ་རུབ་བྱས་ཏེ། ལམ་སེང་ཛ་དྲག་ཐོག་གནས་ཚུལ་དེ་བཞིན་

མཉམ་འབེལ་རྒྱལ་ཚོགས་ཀི་དྲུང་ཆེ་བརྒྱུད་ནས། མཉམ་འབེལ་རྒྱལ་ཚོགས་ཀི་ཚོགས་

ཆེན་ལ་འབུལ་རྒྱུ།

དོན་ཚན་སོ་ལྔ་བ།

གཅིག ལྷན་ཚོགས་ཀི་སྟངས་འཛིན་དབང་ཆའི་ཁྱབ་ཚད་ནི་སྤི་ཆིངས་འདི་ཉིད་དངོས་

སུ་ལག་བསྟར་རེས་སུ་བྱུང་བའི་བཙན་དབང་འོག་གར་སོང་ཆ་མེད་གྱུར་བའི་གོད་དོན་

རིགས་ཡིན།

གཉིས། གལ་སིད་རྒྱལ་ཁབ་ཞིག་སྤི་ཆིངས་འདི་གཏན་འབེབས་བྱས་པའི་རེས་སུ་ཚོགས་

ཞུགས་བྱས་པ་ཡིན་ན། ལྷན་ཚོགས་ཀིས་རྒྱལ་ཁབ་དེར་སྟངས་འཛིན་དབང་ཆའི་ཁྱབ་

ཚད་ནི། རྒྱལ་ཁབ་དེ་ཉིད་ཀིས་སྤི་ཆིངས་འདི་ཉིད་ལག་བསྟར་བྱས་པའི་རེས་ཀི་བཙན་

དབང་འོག་གར་སོང་ཆ་མེད་གྱུར་བའི་གོད་དོན་རྣམས་ཡིན།

དོན་ཚན་སོ་དྲུག་པ།

གཅིག ལྷན་ཚོགས་ནས་རང་ཉིད་ཀིས་སྤི་ཆིངས་འདིའི་འོག་སྒྲུབ་པའི་ལས་དོན་ལོ་

འཁོར་སྙན་ཞུ་རྣམས། ཚོགས་མི་རྒྱལ་ཁབ་དང་མཉམ་འབེལ་རྒྱལ་ཚོགས་ཀི་ཚོགས་ཆེན་

ལ་འབུལ་རྒྱུ།

གཉིས། ཚོགས་མི་རྒྱལ་ཁབ་ཞིག་གི་སོར་སྙན་ཐོའི་ནང་པར་འགེམས་མ་བྱས་གོང་

དུ། ཚོགས་མི་རྒྱལ་ཁབ་དེ་ལ་དེ་སྔ་ནས་སྙན་སེང་ཞུས་ཏེ། དེའི་ཐོག་ཚོགས་མི་རྒྱལ་

ཁབ་ཀིས་ལན་འདེབས་འདྲ་ཡོད་ཚེ། དུས་ཐོག་ལན་འདེབས་ཡོང་བའི་འབོད་སྐུལ་ཞུ་རྒྱུ།

94

ཚོགས་མི་རྒྱལ་ཁབ་ནས་རང་ཉིད་ཀི་བསམ་ཚུལ་དང་གསལ་བཤད་འདྲ་ཡོད་ཚེ་སྙན་ཐོའི་

ནང་ལ་པར་འགེམས་ཡོང་བའི་འབོད་སྐུལ་ཞུ་སིད།


དོན་ཚན་སོ་བདུན་པ།

སྤི་ཆིངས་འདིའི་དོན་ཚན་གིས་གར་སོང་ཆ་མེད་ཀི་དོན་རྐེན་བྱུང་བའི་གང་ཟག་སྐོབ་པར་

ཕན་པའི་རྩ་དོན་ལ་དོ་ཕོག་རྩ་ནས་ཡོང་གི་མ་རེད། རྩ་དོན་དེ་དག་གསམ་སྒྲིག་གཞིའི་ནང་

འཁོད་སིད།

གཅིག ཚོགས་མི་རྒྱལ་ཁབ་ཀི་ཁིམས་སྒྲིག

གཉིས། ཚོགས་མི་རྒྱལ་ཁབ་ངོས་འཛིན་ལག་བསྟར་དགོས་པའི་རྒྱལ་སྤིའི་ཁིམས།

དོན་ཚན་སོ་བརྒྱད།

གཅིག སྤི་ཆིངས་འདི་ནི་མཉམ་འབེལ་རྒྱལ་ཚོགས་ཀི་ཚོགས་མི་རྒྱལ་ཁབ་སུས་ཀང་

མཚན་རྟགས་བཀོད་ཆོག

གཉིས། སྤི་ཆིངས་འདི་ནི་མཉམ་འབལ་རྒྱལ་ཚོགས་ཀི་ཚོགས་མི་རྒྱལ་ཁབ་སུ་ཞིག་གིས་

ཀང་ཁིམས་མཐུན་ངོས་འཛིན་ཞུ་རྒྱུའི་ཐོབ་ཐང་ཡོད། ཁིམས་མཐུན་ངོས་འཛིན་ཞུ་རྒྱུའི་ཆ་

རྐེན་རྣམས་མཉམ་འབེལ་རྒྱལ་ཚོགས་ཀི་དྲུང་ཆེ་ལ་འབུལ་དགོས།

གསུམ། སྤི་ཆིངས་འདིའི་ནང་ལ་མཉམ་འབེལ་རྒྱལ་ཚོགས་ཀི་ཚོགས་མི་རྒྱལ་ཁབ་སུ་

ཞིག་གིས་ཀང་འཛུལ་ཞུགས་བྱེད་ཆོག འཛུལ་ཞུགས་ཡོང་བར་འཛུལ་ཞུགས་ཆ་རྐེན་

རྣམས་མཉམ་འབེལ་རྒྱལ་ཚོགས་ཀི་དྲུང་ཆེ་ལ་འབུལ་དགོས།

དོན་ཚན་སོ་དགུ་བ།

95

གཅིག སྤི་ཆིངས་འདི་ཉིད་ནི་འཛུལ་ཞུགས་དང་ཆོག་མཆན་གི་ཡིག་ཆ་ཨང་ཉི་ཤུ་བ་དེ།

མཉམ་འབེལ་རྒྱལ་ཚོགས་ཀི་དྲུང་ཆེ་ལ་ཕུལ་འབྱོར་བྱུང་བ་ནས་རྩིས་པའི་ཉིན་ ༣༠ རེས་

ལ་དངོས་སུ་ལག་བསྟར་ཆགས་དགོས།

གཉིས། འཛུལ་ཞུགས་དང་ཆོག་མཆན་གི་ཡིག་ཆ་ཨང་ཉི་ཤུ་བ་དེ་ཕུལ་འབྱོར་བྱུང་རེས།

འཛུལ་ཞུགས་དང་ཆོག་མཁན་ཐོབ་པའི་རྒྱལ་ཁབ་སོ་སོས། སྤི་ཆིངས་འདི་ཉིད་རྒྱལ་ཁབ་

གང་དེར་འཛུལ་ཞུགས་དང་ཆོག་མཁན་ཡི་གེ་འབྱོར་བ་ནས་རྩིས་པའི་ཉིན་ ༣༠ རེས་ལ་

དངོས་སུ་ལག་བསྟར་བྱ་དགོས།

དོན་ཚན་བཞི་བཅུ་པ།

མཉམ་འབེལ་རྒྱལ་ཚོགས་ཀི་དྲུང་ཆེ་ཡིས་གཤམ་གསལ་ལས་དོན་རྣམ་གངས་ཁག

མཉམ་འབེལ་རྒྱལ་ཚོགས་ཚོགས་ཞུགས་རྒྱལ་ཁབ་ཚང་མ་དང་། སྤི་ཆིངས་འདིར་འཛུལ་

ཞུགས་དང་མཚན་རྟགས་འགོད་མཁན་རྒྱལ་ཁབ་ཡོངས་ལ་བར་ཁྱབ་གཏོང་དགོས།

གཅིག དོན་ཚན་སོ་བརྒྱད་པའི་ནང་འཁོད་འཛུལ་ཞུགས་དང་ཆོག་མཆན། མཚན་རྟགས་

བཅས་ཀི་གནས་ཚུལ་གཞིར་འཛིན་དགོས།

གཉིས། དོན་ཚན་སོ་དགུ་བའི་ནང་འཁོད་སྤི་ཆིངས་འདི་ཉིད་དངོས་སུ་བེད་སྤོད་ཀི་དུས་

ཚེས་གཞིར་འཛིན་དགོས།

དོན་ཚན་ཞེ་གཅིག་པ།

སྤི་ཆིངས་འདིའི་ཡི་དོན་ཚན་ཡོངས་རོགས་རྒྱལ་ཁབ་གང་ཞིག་འོག་ཏུ་ཡོད་པའི་ས་ཁུལ་

ཡོངས་ལ་ཁྱབ་ཀི་ཡོད།

དོན་ཚན་ཞེ་གཉིས་པ།

གཅིག གལ་སིད་ཚོགས་མི་རྒྱལ་ཁབ་བར་སྤི་ཆིངས་འདིས་འགེལ་བཤད་རྒྱག་སྟངས་

སོར་རྩོད་རོག་བྱུང་ཚེ། དེ་དག་སྤི་ཆིངས་ནང་འཁོད་པ་བཞིན་གོས་མོལ་གི་ལམ་ནས་

96

བྱ་རྒྱུ། ཐག་གཅོད་དེ་དག་ཡོང་བར་ཚོགས་མི་རྒྱལ་ཁབ་ཞིག་གི་ངོས་ནས་སྙན་ཞུ་འབུལ་

དགོས། གལ་སིད་སྙན་ཞུ་ཕུལ་དེ་ཟླ་དྲུག་ནང་ཚུད་དུ་གནད་དོན་ཐག་གཅོད་བྱུང་མ་ཐུབ་

ཚེ། ཚོགས་མི་རྒྱལ་ཁབ་སུ་ཞིག་གིས་རྩོད་རོག་དེ་དག་གལ་ཆེའི་ཁིམས་ཁང་གིས་ཐག་

གཅོད་ཡོང་བར་འབོད་སྐུལ་ཞུས་ཆོག འབོད་སྐུལ་དེ་དག་རྒྱལ་སྤིའི་ཁིམས་ཁང་གི་རྩ་

ཁིམས་དང་མཐུན་པ་ཡོད་དགོས།

གཉིས། རྒྱལ་ཁབ་ཚོགས་མི་གང་ཞིག་གིས་སྤི་ཆིངས་འདི་ལ་འཛུལ་ཞུགས་ཀི་ཁིམས་

མཐུན་མཚན་རྟགས་འགོད་སབས། རང་ཉིད་དོན་ཚན་འདིའི་ནང་གསེས་དང་པོའི་འཁོད་

པའི་འགན་ལེན་ཁྱབ་ཀི་མེད་པར་གསལ་བསྒྲགས་བྱས་ཆོག

གསུམ། ཚོགས་མི་རྒྱལ་ཁབ་སུ་ཞིག་གིས་ནང་གསེས་དོན་ཚན་གཉིས་པའི་ནང་འཁོད་

པའི་དོན་ཚན་གཞིར་བཟུང་། ངོས་ལེན་བྱས་པ་རྣམས་དེ་དག་ཕིར་འཐེན་བྱེད་ཆོག ཕིར་

འཐེན་བྱས་པར་མཉམ་འབེལ་རྒྱལ་ཚོགས་ཀི་དྲུང་ཆེ་སྙན་སེང་བྱེད་དགོས།

བཞི། སྤི་ཆིངས་དེ་ནི་རྒྱལ་སྤིའི་འགོ་བ་མིའི་མི་སྤོད་སྒྲིག་ཁིམས་ཀི་དོན་ཚན་དང་མ་

འགལ་བ་ཤ་སྟག་ཡིན་ཞིང་། སྤི་ཆིངས་འདིའི་ནང་ལ་ཚོགས་ཞུགས་རྒྱལ་ཁབ་ཚོས།

༡༩༤༩ ཟླ་ ༨ ཚེས་ ༡༢ ཉིན་གཏན་འབེབས་བྱས་པའི་ཇའེ་ནའེ་ཝ་སྤི་ཆིངས་བཞི་དང་།

༡༩༧༧ ཟླ་ ༦ ཚེས་ ༨ ཉིན་བསྐར་ནན་བྱས་པའི་སྒྲིག་གཞི་གཉིས། ཡང་ན་རྒྱལ་སྤིའི་རྒྱ་

གམ་དམར་པོས་རྒྱལ་སྤིའི་འགོ་བ་མིའི་མི་སྤོད་སྒྲིག་ཁིམས་འོག་ཏུ་མ་ཚུད་པའི་ས་ཁུལ་

གི་བཀག་ཉར་ཁང་ནང་ལྟ་རྟོགས་སུ་བསྐོད་དགོས་པའི་ཐག་གཅོད་བཅས་འགན་ལེན་


དོན་ཚན་ཞེ་བཞི་པ།

གཅིག ཚོགས་ཞུགས་རྒྱལ་ཁབ་སུ་ཞིག་གིས་སྤི་ཆིངས་འདི་ལ་བསྐར་བཅོས་དགོས་

པའི་འཆར་གཞི་རིགས་ཡོད་ཚེ། དེ་དོན་མཉམ་འབེལ་རྒྱལ་ཚོགས་ཀི་དྲུང་ཆེ་ལ་སྙན་

སེང་ཞུས་སིད། མཉམ་འབེལ་རྒྱལ་ཚོགས་ཀི་དྲུང་ཆེ་ཡིས་བསྐར་བཅོས་ཀི་བསམ་འཆར་

དེ་དག ཚོགས་མི་རྒྱལ་ཁབ་རྣམས་ལ་སྙན་གསེང་ཞུས་ཏེ་ཚོགས་ཞུགས་རྒྱལ་ཁབ་ཚོས་

97

སྤི་ཆིངས་ལ་བསྐར་བཅོས་དགོས་མིན་དང་། ཐག་གཅོད་འོས་བསྡུ་བྱེད་མིན་གི་བསམ་

ཚུལ་ཅི་ཡོད་ཕུལ་དགོས་པའི་རེ་སྐུལ་ཞུ་རྒྱུ། འབོད་སྐུལ་ཞུས་པའི་ཉིན་ནས་བརྩིས་པའི་

ཟླ་བ་ ༤ ནང་ཚུད་དུ། གལ་སིད་ཚོགས་མི་རྒྱལ་ཁབ་ཀི་རྩ་འབོར་སུམ་ཆ་གཅིག་གིས་

སྤི་ཆིངས་བསྐར་བཅོས་ཀི་ཚོགས་འདུ་ཚོགས་དགོས་པར་མོས་འཐུན་བྱུང་ཚེ། མཉམ་

འབེལ་རྒྱལ་ཚོགས་ཀི་དྲུང་ཆེ་ཡིས་ཚོགས་འདུ་དེ་དག་མཉམ་འབེལ་རྒྱལ་ཚོགས་ཀི་སྒྲོམ་

གཞིའི་འོག་གོ་སྒྲིག་བྱེད་རྒྱུ།

གཉིས། ཚོགས་འདུའི་སབས་སུ་ཚོགས་ཞུགས་རྒྱལ་ཁབ་ཀི་རྩ་འབོད་སུམ་ཆ་གཉིས་

ཀིས་འོས་བསྡུ་གཏན་འབེབས་བྱས་པའི་བསྐར་བཅོས་བྱུང་བ་རྣམས། མཉམ་འབེལ་རྒྱལ་

ཚོགས་ཀི་དྲུང་ཆེ་ཡིས་ཚོགས་ཞུགས་རྒྱལ་ཁབ་ཚང་མས་ངོས་ལེན་ཡོད་པར་འབུལ་

ལམ་ཞུ་རྒྱུ།

གསུམ། དོན་ཚན་འདིའི་ནང་གསེས་གཉིས་པ་གཞིར་བཟུང་། བསྐར་བཅོས་བྱུང་བའི་

རིགས་གལ་ཏེ་ཚོགས་ཞུགས་རྒྱལ་ཁབ་ཀི་རྩ་འབོད་སུམ་ཆ་གཉིས་ཀིས་རང་རང་སོ་

སོའི་རྩ་ཁིམས་ཀི་བརྒྱུད་རིམ་གཞིར་བཟུང་ངོས་ལེན་བྱས་ཚེ།་བསྐར་བཅོས་དེ་དག་ལག་

བསྟར་དོན་འཁྱོལ་བྱ་དགོས།

བཞི། བསྐར་བཅོས་བྱས་པ་རྣམས་ལག་བསྟར་བྱེད་སབས། དེ་དག་མོས་མཐུན་བྱས་

པའི་རྒྱལ་ཁབ་ཚང་མར་འགན་ལེན་ཡོད་པ་དང་། སྤི་ཆིངས་རྩ་དོན་འདིས་ཁྱབ་པའི་རྒྱལ་

ཁབ་གཞན་དག་ཚོ་ལའང་འགན་ལེན་ཡོད་པ་མ་ཟད། དེ་སྔ་བསྐར་བཅོས་ལ་མོས་མཐུན་

བྱས་པ་ཚོ་ལའང་འགན་ལེན་ཡོད།

དོན་ཚན་ཞེ་ལྔ་བ།

གཅིག སྤི་ཆིངས་འདི་ཉིད་ཨ་རབ་དང་རྒྱ་ཡིག དབྱིན་ཡིག ཧྥ་རན་སི། ར་ཤི་ཡ། སི་

ཕན་བཅས་ཀི་སད་ཡིག་ནང་གཏན་འབེབས་བྱས་པ་གཅིག་མཚུངས་ཚད་ལྡན་ཡིན། དེ་

དག་མཉམ་འབེལ་རྒྱལ་ཚོགས་ཀི་དྲུང་ཆེ་ཆེན་མོར་འབུལ་དགོས།

98

གཉིས། མཉམ་འབེལ་རྒྱལ་ཚོགས་ཀི་དྲུང་ཆེ་ཡིས་སྤི་ཆིངས་དེ་དག་གི་ཁིམས་མཐུན་

པར་བཤུས་རྣམས། གོང་གསལ་དོན་ཚན་སོ་བརྒྱད་ནང་འཁོད་པའི་རྒྱལ་ཁབ་ཚོར་

མངགས་གཏོང་བྱ་རྒྱུ།

<<མཉམ་འབྲེལ་རྒྱལ་ཚོགས་ཀྱི་བཅའ་ཁྲིམས་ཁག>>...

Documents